Zijn strijd na de bevrijding

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Zijn strijd na de bevrijding"

Alfons de Graaf
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Zijn strijd na de bevrijding Ondanks de vreugde van de bevrijding was Jan Giesen nog geen gelukkig mens; de oorlogsjaren hadden veel littekens bij hem achtergelaten. Verdriet vanwege verloren vriendschappen en vrienden, maar ook vanwege het feit, dat hij niet heeft kunnen werken zoals hij gewild had. De lessen aan de academie waren door de regelgeving van de bezetter tot een minimum beperkt gebleven, er waren ook nog nauwelijks leerlingen geweest. Tussen de docenten onderling was er veel wantrouwen en openlijk je mening geven was onmogelijk vanwege het risico door de bezetter vastgezet te worden voor verraad. Zijn werk voor de illegaliteit heeft in alle stilte plaats gevonden; werk dat je hart dankbaarheid geeft, maar het uiten van die dankbaarheid is nagenoeg onmogelijk. Daarnaast de koude en honger van de laatste winter, Zelfportret olieverf 1949 waardoor ook zijn fysieke toestand ernstig was aangetast. Ze hadden weliswaar voldoende hout gehad om een potkacheltje te stoken, maar met een dikke winterjas rond zo n kacheltje zitten de hele dag was ook niet bepaald een genoegen, al gaf het wel de gelegenheid om over een heleboel zaken diep na te denken. Hoe nu een nieuw leven op te bouwen op 45 jarige leeftijd met een jonge vrouw en een tweeling van amper 4 jaar oud; onzekerheid over je inkomen, immers niemand zat in deze periode te wachten op kunstenaars, behoudens wat instanties, die belast waren met het inrichten van herdenkingsmonumenten om de afgelopen oorlog en haar helden niet te vergeten. Jan had schade aan zijn maag opgelopen en per 1 januari 1946 werd hij op medische gronden met vervroegd pensioen gestuurd van de academie. Dat gaf hem wel een vaste uitkering iedere maand, maar daarvan leven met zijn gezin was onmogelijk. Hij moest werk vinden om zijn inkomen aan te vullen. Via een vriend uit de illegaliteit (van Wils) werd hij in augustus 1945 uitgenodigd om deel uit te maken van de jury van de praalwagens tijdens de feesten op Koninginnedag in Den Haag. Deze uitnodiging was een stille erkenning voor zijn werk in de illegaliteit tijdens de oorlogsjaren en zijn naam kwam weer in de bekendheid.

2 De consumenten en particuliere afnemers van kunst van voor de oorlog hadden alle middelen nodig om een eigen bestaan op te bouwen. Het lukte Jan wel om een tweetal grotere opdrachten binnen te halen voor het vervaardigen van glaskunst in de vorm van herdenkingsramen. Een raam van de werknemers van Philips om de directie te bedanken voor hun houding in de oorlog ten opzichte van de bezetter, waardoor er voorkomen was dat werknemers van Philips in de oorlogsjaren in Duitsland moesten gaan werken. Het glas-in-loodraam werd geplaatst in het toenmalige hoofdkantoor van Philips aan de Emmasingel in Eindhoven. Dit gebouw bstaat nog, het wordt aangeduid met de naam Bruine Heer maar het is niet meer van Philips. In 1963 is het kunstwerk verplaatst naar het nieuwe hoofdkantoor aan de Boschdijk in Eindhoven. Ook dit hoofdkantoor heeft inmiddels deze functie niet meer en in 2013 bevindt het raam zich in het restaurant van het Evoluon te Eindhoven. In de Philips Koerier (personeelsorgaan) van 17 september 1953 is een uitgebreide toelichting te lezen over de ontwikkelingen tijdens de oorlog rond Kamp Vught en de rol van de Philips directie. Het raam wordt verder besproken in De Vrije Philips Koerier van zaterdag 12 juli 1947 en de Philips Koerier van 16 februari Een tweede raamopdracht kwam wat later van de directie van Wolff & Semijn, een importeur en producent van vruchten en wijn, die op 1 april 1948 haar 25 jarig bestaan ging vieren. De opdracht hiervoor werd hem in een brief op 5 december 1947 verleend tegen een bedrag van Fl. 4000, -. In februari 1948 werd er nog schriftelijk overleg gevoerd door de heer Bert Semeijn over het ontwerp en de heer Semeijn senior is in februari het atelier van Jan Giesen komen bezoeken om het werk gade te slaan. Deze was niet echt tevreden met het ont-

3 werp vanwege de voorstelling van een naakte vrouw in het ontwerp, maar na enige aanpassingen werd het toch goedgekeurd. Voor het ontwerp heeft Louise Carrière model gestaan, met wie Jan sinds begin 1947 was bevriend geraakt en die regelmatig voor hem poseerde. Links het eerste ontwerp voor het middenraam en rechts de gecorrigeerde versie naar aanleiding van de bezwaren van de heer Semeijn. Na 1948 is het betreffende bedrijf aanzienlijk gegroeid door o.a. fusies en waar het oorspronkelijk raam gebleven is, is onbekend. Het bedrijf kreeg later in Nederland grote bekendheid onjan gebruikte het portret van Het linkerraam van de drieluik der de naam Impodra. zijn eerste vrouw Antonia voor het linkerraam

4 Beide opdrachten gaven Jan en zijn gezin weer wat brood op de plank en omdat de werken nogal omvangrijk waren huurde Jan in de Molenstraat 52 in het centrum van Den Haag een atelier op de zolder van de Coöperatieve Vleeschhouwerij EIGEN HULP. Het was een grote ruime zolder met als nadeel dat er weinig direct lichtinval was, het verwarmen moeilijk was en zich beperkte tot een potkacheltje waardoor Jan in de winter met z n jas aan moest werken en in de zomer werd het er bloedheet. Verder moest Jan zichzelf en al zijn materialen drie hoge trappen opslepen. Het pand is later veelal gebruikt voor horecadoeleinden en staat sinds enige jaren te huur. Een bijkomend voordeel was het feit dat de winkel voor kunstenaarsmaterialen GOEDMAN aan de overkant van de straat was, zodat hij alle benodigde middelen direct voorhanden had. Verder waren de voorzieningen beperkt op de zolder en als Jan bezoek kreeg werd er meestal uitgeweken naar het Parkhotel dat eveneens aan de overkant van de straat lag. Iedere morgen gaat Jan op de fiets van de Laan van Meerdervoort naar de Molenstraat, behalve als het regende, dan pakte hij tramlijn 3. Gedurende de warme zomer rijdt hij s middags regelmatig eerst langs Florencia om daar een beker ijs op te halen om de kinderen thuis te trakteren.

5 Het gezin van Jan Giesen was sinds 1946 uitgebreid met dochter Antonia, die hij vernoemd had naar zijn eerste vrouw Antonia van Dalen. In de zomer van 1947 brengt Jan veel uren door in de natuur om de warmte op z n zolder in de Molenstraat te ontvluchten en maakt onderweg graag wat vluchtige schetsen, o.a. heeft hij een aantal tekeningen gemaakt van een ren met kippen, die vlot en krachtig zijn weergegeven. Voor vrienden en bekenden wil hij nog wel eens een portret schetsen of tekenen, dat hij vervolgens in olieverf uitwerkt. Ook blijft hij etsen en houtgravures maken voor o.a. de kerst- en nieuwjaarskaarten van machinefabriek van Straten en de uitgeverij Trio. Schets kippen 1947 Getekend en geschilderd portret van Louise Carrière 1947

Vergelijkbare documenten

Glaskunst in het wijkgebouw Eltheto: schilderen met licht.

Glaskunst in het wijkgebouw Eltheto: schilderen met licht. Jan was een gelovig mens maar voelde zich niet verbonden met enige kerkelijk instituut; hij was christen maar had alleen de bijbel nodig om dit