Notitie Ruimen graven IJsselstein Zaak: R.V.:

Transcriptie

1 1 Samenvatting In de visie begraafplaatsen IJsselstein is aangekondigd u te informeren over de voorbereidingen voor het ruimen van graven op de begraafplaatsen Eiteren en De Hoge Akker. In de nu voorliggende notitie wordt u geïnformeerd over de werkzaamheden die hebben plaatsgevonden en nog gaan plaatsvinden als voorbereiding op het ruimen van graven in IJsselstein en de uitvoeringsplannen voor het daadwerkelijk ruimen van de graven. Daarnaast doen wij u een voorstel tot wijziging van de Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen gemeente IJsselstein 2009 strekkende tot een overgangsregeling met betrekking tot het ruimen van huurgraven waarvan de uitgiftetermijn is verstreken. Inleiding In het raadsvoorstel met betrekking tot de visie begraafplaatsen IJsselstein van 1 maart 2016 (zaaknummer ) is aangekondigd u een notitie aan te reiken ten aanzien van het ruimen van graven op zowel de begraafplaats Eiteren als de begraafplaats De Hoge Akker. Op grond van de Wet op de lijkbezorging kunnen de op de begraafplaatsen gelegen huurgraven (algemene graven) door de gemeente worden geruimd na verloop van tien jaar nadat in het graf laatstelijk een lijk is geplaatst. In het vervolg van dit document spreken we over algemene graven; graven bij de gemeente in beheer waarin een ieder gelegenheid wordt geboden tot het doen begraven van lijken. Daarnaast zijn er eigen graven, hierna te noemen particuliere graven; graven, waarvoor aan een natuurlijk of rechtspersoon het uitsluitend recht is verleend tot het doen begraven en begraven houden van lijken voor een periode van twintig jaar. Dit zijn begripsomschrijvingen die vermeld staan in de Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen gemeente IJsselstein. Particuliere graven kunnen worden geruimd als de rechten zijn verlopen, het tien jaar geleden is dat het laatste lijk is bijgeplaatst en de nabestaanden te kennen hebben gegeven dat zij de rechten niet willen verlengen. De afgelopen tien tot vijftien jaar en soms ook langer is het aantal graven dat niet is geruimd stapsgewijs toegenomen. In overleg met de verschillende bestuurders is de afgelopen jaren gekozen voor het niet ruimen van graven. Een belangrijk argument dat daarbij werd gebruikt was dat zolang er voldoende ruimte voor de uitgifte van graven beschikbaar zou zijn, er geen reden is om te ruimen. Het niet ruimen van de algemene graven na het verstrijken van de uitgifte termijn heeft geleid tot een onwenselijke situatie. Het gevolg van het niet ruimen is onder andere dat inwoners die hebben gekozen voor een begraving in een algemeen graf voor een periode tien jaar, in een toenemend aantal gevallen al langer dan twintig jaar begraven liggen op de begraafplaatsen. Dit is even lang als de periode voor een particulier graf, terwijl de kosten van een particulier graf tweemaal zo hoog liggen als een algemeen graf. Bovendien kwamen er klachten over het niet meer onderhouden worden van de graven, waardoor de algehele onderhoudssituatie op de begraafplaatsen achteruit ging. Op dit moment tellen wij bijna 500 graven, waarvan de uitgiftetermijn (algemene graven) of het uitsluitend recht tot het doen begraven (particuliere graven) is verlopen en die geruimd kunnen gaan worden. Bij ongewijzigd beleid neemt het aantal graven dat niet geruimd wordt toe en daarmee het achterstallig onderhoud. Thans is de situatie zo dat op de begraafplaats Eiteren 124 graven, waarvan 86 particuliere graven en 38 algemene graven, geruimd kunnen worden en op De Hoge Akker 371 graven, waarvan 178 particuliere graven en 193 algemene graven. In 2014 is besloten om de achterstand in het ruimen niet verder te laten toenemen en een inhaalslag te maken. In de voorjaarsnota 2014 is voor het ruimen van 400 graven een bedrag van ,- opgenomen. Op grond van artikel 24 van de beheersverordening wordt het voornemen van het college om een graf te ruimen gedurende ten minste een jaar voorafgaande aan het tijdstip waarop het graf geruimd zal worden door middel van een bij het te ruimen graf te plaatsen bordje ter kennis van de rechthebbende

2 2 gebracht, tenzij het adres van de rechthebbende op het graf aan hen bekend is. In dat geval deelt het college mee wanneer de termijn van uitgifte gaat verstrijken. Als de rechthebbende geen verzoek indient om de termijn te verlengen maakt het college uiterlijk één jaar voor het genoemde tijdstip per brief het voornemen tot ruiming bekend. In het verlengde van deze bepaling worden ook belanghebbenden bij algemene graven, die bekend zijn van het voornemen tot ruimen op de hoogte gebracht. Alvorens in te gaan op het voorbereidingsproces met betrekking tot de inslagslag hieronder een korte omschrijving van het proces ruimen. Proces ruimen graven Algemene graven Deze graven worden voor tien jaar uitgegeven. Eén jaar voor het einde van de looptijd wordt de contactpersoon (belanghebbende) per brief geïnformeerd over aflopen algemene graf. Er is geen mogelijkheid tot het verlengen van de termijn, omdat er anders dan bij particuliere graven geen uitsluitend recht is verleend; de gemeente houdt zeggenschap over de algemene graven. In een algemeen graf zijn doorgaans overledenen van twee verschillende families begraven. Het alternatief is dat men kiest voor herbegraven in een particulier graf of cremeren. De stoffelijke resten blijven op de begraafplaats en worden begraven in een verzamelgraf. Indien een grafmonument aanwezig is, dan mag de belanghebbende dat voor het einde van de termijn ophalen. Wordt het grafmonument niet opgehaald, dan wordt het grafmonument verwijderd en door de gemeente vernietigd. Indien de belanghebbende niet kan worden gevonden (of bij overlijden van de belanghebbende, de echtgenoot of levenspartner dan wel een bloed- of aanverwant tot en met de derde graad), wordt er melding gemaakt door middel van een bordje bij het graf (foto 1) gedurende één jaar. Foto 1. bordjes die gedurende jaar bij graf worden geplaatst. Particuliere graven Deze graven worden voor twintig jaar uitgegeven. Eén jaar voor het einde van de looptijd wordt naar de rechthebbende een brief gestuurd of deze de grafrechten van het graf, waarvan ze rechthebbende zijn met tien jaar willen verlengen of dat deze afstand doet van de grafrechten. Het graf kan alleen met tien jaar verlengd worden (Zie artikel 15 lid 2 van de eerdergenoemde verordening). Andere verlengtermijnen zijn niet mogelijk, maar na de verlenging van deze 10 jaar krijgt men opnieuw het aanbod om het graf voor 10 jaar te verlengen. Als het adres van de rechthebbende of diens rechtsopvolger niet bekend is, wordt een jaar lang een bordje met voornemen tot ruimen geplaatst.

3 3 Indien een grafmonument aanwezig is, dan mag de rechthebbende, ingeval de termijn niet wordt verlengd, dat vóór het einde van termijn weghalen (is nl. eigendom van de rechthebbende). Wordt het grafmonument niet weggehaald, dan wordt het door de gemeente verwijderd en vernietigd. Verzamelgraf De bij de ruiming van een graf nog aanwezige overblijfselen worden begraven op een daarvoor bestemd afgesloten gedeelte, het zogenaamde verzamelgraf. De as (urengraf) wordt verstrooid op het daarvoor bestemde gedeelte. Voorgesteld is om de verzamelgraven (foto 2) te voorzien van tekstaanduiding en monument ter nagedachtenis. Foto 2. Een van de twee verzamelgraven op De Hoge Akker Voorbereiding project achterstallige ruimingen In 2014 is gestart met het project achterstallige ruimingen. Aanvankelijk is begonnen met het aanschrijven van belanghebbenden bij algemene graven en rechthebbenden bij eigen particuliere graven, die bekend waren in de administratie. Daarbij bleek bij oudere graven dat de namen van nabestaanden niet bekend waren. In het verleden werden nabestaanden niet altijd geregistreerd en als ze al geregistreerd waren, dan bleken deze of verhuisd te zijn of overleden. Vanaf het najaar van 2014 zijn overeenkomstig de beheersverordening bordjes geplaatst bij de te ruimen graven met de mededeling dat de graven na één jaar geruimd zullen worden. In die periode is periodiek in de Zenderstreek gepubliceerd dat een aantal graven geruimd zal gaan worden. Teneinde maximaal zorgvuldig te zijn naar alle nabestaanden, is extra inzet gepleegd om meer belanghebbenden en rechthebbenden te achterhalen. Naast onderzoek in de basisregistratie personen, zijn er naspeuringen verricht in de persoons- en woningregisters van het gemeentelijk archief en is er gezocht op genealogische sites, begraafplaatssites, etc. Aanvankelijk waren 154 nabestaanden van 264 particuliere graven bekend. Uiteindelijk zijn dit er 223 geworden. 41 nabestaanden waren niet te traceren. Bij de algemene graven waren eerst 31 nabestaanden bekend. Vervolgens zijn er nog 293 nabestaanden gevonden. 138 nabestaanden waren niet te achterhalen. Aangezien bij algemene graven in twee lagen wordt begraven, zijn er tweemaal zoveel nabestaanden als graven. De rechthebbenden van de particuliere graven, die bekend zijn, zijn inmiddels allemaal aangeschreven. De meesten hiervan hebben aangegeven de uitgiftetermijn niet te willen verlengen. Een enkeling moet nog reageren. Tot nog toe hebben acht rechthebbenden te kennen gegeven het grafrecht wel te willen verlengen. Dit betekent dat ruim 250 graven geruimd kunnen worden. De belanghebbenden van een algemene graf zijn nog niet allemaal aangeschreven. Hiervoor wordt verwezen naar de paragraaf eenmalige overgangsregeling algemene graven. Toekomstige lijn voor het ruimen van graven.

4 4 Met het wegwerken van de achterstand willen we in het vervolg jaarlijks gaan ruimen. De ervaring leert inmiddels dat van de overgebleven graven de meeste namen van belang- en rechthebbenden bekend zijn. In het raadsvoorstel met betrekking tot de visie begraafplaatsen is voorgesteld jaarlijks een budget van ,- inclusief BTW in de begroting op te nemen voor het ruimen van graven. Dit bedrag wordt ingezet om de graven te ruimen, waarvan de wettelijke termijn is verstreken en nabestaanden geen verzoek tot verlenging of herbegraven hebben ingediend. Historisch deel begraafplaats Eiteren Begraafplaats Eiteren staat op de gemeentelijke monumentenlijst. De begraafplaats wordt van belang geacht vanwege: - Architectuur historie, vanwege het bouwtype begraafplaats met baarhuisje; - Gaafheid van de begraafplaats en het baarhuisje, hek, greppel en geboomte; - Cultuurhistorie, aangezien de aanleg een uitvloeisel was van het Koninklijk Besluit van 1829 dat begraven binnen kerken en kernen verbood. Het gaat dus vooral om de begraafplaats op zich, de vorm, hekwerk, greppel, bomen, etc. (foto 3) Foto 3. Monument begraafplaats. In de visie begraafplaatsen IJsselstein is volgende opgenomen: De begraafplaats Eiteren wordt alleen nog wordt gebruikt voor bijzettingen. Door de begraafplaats na het ruimen te verfraaien met haagjes en heesters en de gelegenheid te bieden voor het plaatsen van (herdenkings)-bankjes kan de begraafplaats zich ontwikkelen tot een unieke en monumentale stilteplek in het centrum van de stad waar men kan gedenken en herinneren met behoud van het monumentale gedeelte (van voor 1865) rechtsachter bij het dodenhuisje. De graven op het kerkhof zijn geen onderdeel van het gemeentelijk monument Begraafplaats Eiteren en hebben geen speciale status in de zin dat zij onderdeel zijn van deze monumentale status. De graven kunnen, volgens de huidige verordening, geruimd worden op het moment de termijn van huur of rechten koop is verlopen en niet verlengd. Na overleg met de Stichting Historische Kring IJsselstein (SHKIJ) is naar voren gekomen dat zich op de begraafplaats een aantal historisch gezien belangrijke graven bevinden. In de publicatie van SHKIJ uit 2004 over de geschiedenis van begraven en begraafplaatsen in IJsselstein is begraafplaats Eiteren beschreven. Enkele historisch belangrijke wetenswaardigheden van de begraafplaats Eiteren zijn: De grafindeling op het kwadrant rechtsachter is voor een deel nog gelijk aan de oudste opzet. Het betreft het oude protestantse gedeelte van koopgraven. De grafindeling is gebaseerd op de oude grafindeling van de kerk. De grafstenen symboliseren de vroegere kerkvloer. De graven liggen praktisch naadloos tegen elkaar zonder tussenpaden. ( foto 4) Op de begraafplaats liggen een aantal bijzondere graven, familiegraven en o.a. predikantengraven.

5 5 Foto 4. Bijzondere graven. Voorgesteld wordt om voordat wordt overgegaan tot het ruimen van graven op begraafplaats Eiteren de Stichting Historische Kringen IJsselstein te vragen om een lijst op te stellen van graven die gezien de bijzondere historische betekenis voorlopig niet geruimd worden. Gedacht wordt aan: - Graven die een bijzonder historische betekenis hebben van voor Historische familiegraven. (o.a. fam. Van der Roest). - Graven waarvan rechten eeuwigdurend zijn afgekocht. (o.a. fam. Immink) - Graven met bijzondere betekenis (bv vroedvrouw/huishoudster en predikantengraven. Aansluitend worden de graven zonder bijzondere historische betekenis geruimd en onderzoek verricht naar wie het onderhoud van de grafmonumenten met de bijzondere historische betekenis zou moeten uitvoeren en financieren. Eenmalige overgangsregeling algemene graven Door het gedurende lange tijd niet ruimen van de algemene graven is bij de belanghebbenden van deze graven de al dan niet gerechtvaardigde verwachting gewekt, dat ook na het verstrijken van de uitgiftetermijn de gemeente niet tot ruiming overgaat. Het besluit om tot ruiming van de algemene graven over te gaan, zal voor een aantal belanghebbenden een verrassing zijn. Een klein aantal van die belanghebbenden heeft gevraagd om verlenging van de huurtermijn. Dat is echter niet mogelijk, omdat er geen sprake is van een recht dat kan worden verlengd, zoals bij particuliere graven. Vanuit het oogpunt van zorgvuldig handelen bezien willen wij voor die belanghebbenden een overgangsregeling treffen en die regeling door middel van een wijziging van de beheersverordening in die verordening vastleggen. De overgangsregeling geldt uitsluitend voor de belanghebbenden van een algemeen graf, waarvan de uitgiftetermijn op 1 januari 2017 verstrijkt of is verstreken en loopt vanaf 1 januari 2017 tot 1 januari Gedurende die periode wordt de garantie geboden dat door ons niet tot het ruimen van het graf wordt overgegaan. Belanghebbenden moeten wel expliciet aangeven gebruik te willen maken van de overgangsregeling. Zo ja, dan zijn zij een onderhoudsrecht verschuldigd in verband met de extra onderhoudskosten die voortvloeien uit het niet ruimen. Dat onderhoudsrecht bedraagt 100 per jaar. Het onderhoudsrecht voor vijf jaar kan worden afgekocht voor een bedrag van 350. Het onderhoudsrecht wordt vastgelegd in de Verordening op de heffing en invordering van lijkbezorgingsrechten Ongeacht of belanghebbenden van een algemeen graf gebruik maken van de overgangsregeling, blijft voor hen de in de beheersverordening opgenomen mogelijkheid bestaan, bij ons een aanvraag in te dienen de bij de ruiming nog aanwezige overblijfselen bijeen te doen brengen en in een particulier graf her te begraven. Hiervoor dienen dan wel de reguliere kosten te worden betaald.

6 6 Uitvoering ruimen Voor het uitvoeren van het ruimen is inmiddels een bestek opgesteld. Via een aanbesteding met bedrijven, gespecialiseerd in het ruimen van graven, zal het werk kunnen worden uitgevoerd. Het is de bedoeling het ruimen in twee fasen uit te voeren. Te beginnen de particuliere graven in 2016 en daarna de algemene graven. Met de aannemer zullen goede afspraken worden gemaakt over de wijze van uitvoering van het werk. Dit zal zodanig gebeuren dat de werkzaamheden zo min mogelijk overlast zullen veroorzaken voor bezoekers van de begraafplaatsen. De overblijfselen uit de graven worden opgegraven en overgebracht naar een verzamelgraf. Dit graf zal met een bord en monument worden gemarkeerd. De verwachting is dat het ruimen van de graven steeds in afgebakende periodes zal plaatsvinden. De kosten voor het ruimen van de graven zijn geraamd op ,- Met de vaststelling van de voorjaarsnota 2014 zijn hiervoor reeds financiële middelen beschikbaar gesteld. Communicatie besluit Na behandeling van het raadsvoorstel over de overgangsregeling en het uitvoeringsplan ruimen zal in de Zenderstreeknieuws en op de website opnieuw aangekondigd worden dat er graven geruimd zullen gaan worden. Hierbij zal worden aangegeven dat nog niet bekend zijnde rechthebbenden en belanghebbenden van de te ruimen graven zich kunnen melden. Direct voor aanvang van de ruimingswerkzaamheden zal hiervan ook mededeling worden gedaan in de Zenderstreeknieuws en op de website. Daarnaast worden de nabestaanden (indien gegevens bekend) van algemene graven per brief op de hoogte worden gesteld over de overgangsregeling.

7 7