Warm FACTS& FIGURES. en meer! DE ALLERGROOTSTE UNIT! Jeroen Doorgeest van Doorgeest Koeltechniek. De nieuwe F-gassen verordening: een beschouwing

Transcriptie

1 UNIECHEMIE FIGURES FACTS& Jaargang 3 nummer Warm DE ALLERGROOTSTE UNIT! De nieuwe F-gassen verordening: een beschouwing Jeroen Doorgeest van Doorgeest Koeltechniek Ronde tafel gesprek benutting restwarmte uit koeling en meer! Figures & Facts is een uitgave van Uniechemie BV importeur en groothandel in de koudetechniek en airconditioning.

2 UNIECHEMIE FIGURES FACTS& Uniechemie heeft als importeur/groothandel een uitstekende naam in de koudetechniek en airconditioning. Onze circa 50 medewerkers zetten zich enthousiast in voor een optimale dienstverlening, advisering en service. Het productenpakket is zeer herkenbaar en beantwoordt nagenoeg geheel aan de behoefte van de koeltechnische installatiebedrijven. Naast deze activiteiten als handelsonderneming bieden het eigen koelgasafvul-station en unitbouw van Uniechemie nog veel extra mogelijkheden. Wij zien het als onze missie zowel onze klant als onze leverancier ten dienste te staan. Beste lezer, 2015 is nog maar koud van start of er ligt alweer een nieuwe editie van ons magazine Figures & Facts. Het thema dit keer is koude versus warmte. Waar koeling wordt gegenereerd, komt warmte vrij. Die warmte benutten ligt voor de hand. Toch komt het nog veelvuldig voor dat verwarmingssystemen, zoals een CV-ketel en/of warmtepomp, naast een koelinstallatie worden geplaatst. De warmte uit de koelinstallatie wordt hiermee dus weggegooid. Waarom wordt die koppeling nog zo weinig toegepast en wie zou het initiatief daartoe moeten nemen? De koelings- of verwarmingspecialisten? Speciaal voor dit magazine gingen drie vakspecialisten de discussie aan. Ik raad u dit artikel van harte aan omdat het over een in mijn ogen zeer actuele discussie gaat. Ook u kunt hierin vanuit uw vakspecialisme een gewaardeerde rol spelen. Een ander belangrijk onderwerp in dit magazine is de nieuwe F-gassen verordening. Deze is in april 2014 ingevoerd en per 1 januari 2015 van kracht. Bedoeld om de milieuschade door toegepaste koudemiddelen te beperken, een derde wijziging op rij in zijn soort. Mijn mening is dat het effect van koudemiddelen op het milieu verwaarloosbaar klein is. In een apart artikel leg ik u hier mijn gedachten over uit. Tot slot biedt ons magazine meer artikelen, zoals uitleg over een nieuwe en rap groeiende bedrijfsactiviteit van Uniechemie onder de noemer UC-Systems. Koude versus warmte In de natuur ontmoeten extreme koude en warmte elkaar soms op verrassende wijze. Neem de vulkaan Bárdarbunga op IJsland. Eind 2014 en begin 2015 kolkte hier dagelijks een grote hoeveelheid snelstromend lava naar buiten. De temperatuur? Voorbij ons voorstellingsvermogen. Dit lava raakt in de omgeving van de vulkaan letterlijk enorme ijsvoorraden, zoals gletsjers en ijsvelden. Sissend ontmoeten hitte en koude hier elkaar, eindigend in immens grote stoomwolken van binnen milliseconden gesmolten ijs. De krachten en energie die hierbij vrijkomen kunnen door de gevaarlijke lokale en geografische omstandigheden niet worden benut voor menselijk verbruik. Uniechemie B.V. Aruba BJ Apeldoorn Telefoon Fax Ik wens u een goed jaar toe en veel leesplezier. Uw persoonlijke reactie op ons thema koude versus warmte draag ik een warm hart toe en verneem ik graag. Chris van der Lande Directeur Dichterbij huis en in veel veiliger omstandigheden komen koude en warmte ook geregeld in elkaars nabijheid. Niet in de natuur, maar in door mensen bepaalde omstandigheden. Zoals in bedrijfsgebouwen, nutsinstellingen, industriële settings en ook in woningen. Sterker nog: waar koeling wordt gegenereerd, komt warmte vrij. Die warmte benutten ligt voor de hand. Deze editie van Figures & Facts inspireert u graag tot allerlei mogelijkheden op dit gebied. De specialisten van Uniechemie adviseren u er graag over, op veilige afstand van welke vulkaan dan ook! Wist u dat warmte uit koude voor de hand lijkt te liggen? Echter, men maakt er maar heel weinig gebruik van. Toch staan er heel wat koelinstallaties en gaat er heel wat warmte de lucht in. Een Duits onderzoekbureau heeft eens berekend dat die hoeveelheid overeenkomt met 65% van de totale warmtebehoefte. Hoezo opwarming van de aarde? Figures & Facts 1

3 Onder de naam UC-Systems produceert Uniechemie, eveneens in Apeldoorn, koelunits variërend van 10 kw tot meer dan 1MW, voor zowel synthetische als natuurlijke koudemiddelen. Indien gewenst compleet met schakelkast en elektronische besturing. Richard Thijssen is de werkplaatschef van UC-Systems: We werken inmiddels vanuit een grote en gespecialiseerde werkplaats van m². UC-Systems: bouw van koelunits Tot begin 2014 produceerde UC-Systems haar koelunits in een kleinere werkplaats bij het pand van Uniechemie zelf. Echter, de fors toenemende vraag deed Uniechemie omzien naar een grotere en nog professionelere werkplaats. Deze is sinds begin 2014 in gebruik genomen en ligt tegenover het pand van Uniechemie. Richard Thijssen is de nieuwe werkplaatschef van UC-Systems: In de oude werkplaats konden we maximaal 3 units tegelijk bouwen, in de nieuwe werkplaats hebben we er gemiddeld 8 onder constructie. De ruimte is zelfs geschikt voor een uitbreidingscapaciteit naar 20 units tegelijk, als dat vereist zou zijn. Expertise Richard komt oorspronkelijk uit de carrosseriebouw: Maar een technische en medewerkerplanning maken en een grote werkplaats beheren doe je volgens bepaalde principes, die gelden ook voor de sector waarin Uniechemie werkzaam is. De bewerkingen die we hier uitvoeren aan de koelunits zijn vooral lassen en hardsolderen, dit gebeurt door gecertificeerde personen. Momenteel werken er zes vaste collega s in de werkplaats plus een flexibele schil. Altijd maatwerk Elke koelunit die wij produceren is klantspecifiek. Al vanaf de eerste intake op de afdeling Projecten tot en met het daadwerkelijk produceren in de werkplaats volgen we de specifieke eisen van de opdrachtgever. Uiteraard koppelen wij de eisen van de klant aan onze ervaring en expertise, zodat de klant een optimaal eindproduct krijgt. De afdeling Projecten maakt gebaseerd op het flow schema een eerste tekening voor de klant. Na akkoord door de klant maakt de tekenkamer van Uniechemie een definitieve 3D-tekening in het tekenprogramma SolidWorks, inclusief desgewenst de elektronische besturing. Voor de productie genereert het tekenprogramma alle benodigde detailtekeningen van het frame en de leidingen. Aan een unit wordt gemiddeld 160 tot 200 uur gewerkt. De gemiddelde unit is een meter of vier lang, twee meter breed en twee meter hoog. Grondig getest We testen elke unit op lekdichtheid door deze een nacht lang op druk te zetten. Daarna wordt de unit gevacumeerd. Na een grondige controle wordt de unit op druk met droge stikstof naar de klant vervoerd. Hierdoor kan er tijdens het transport geen vocht in de unit komen. De units worden geleverd met CE- markering, een type keur die de eindafname van de gehele installatie een stuk makkelijker maakt. De klant voor ons is veelal de installateur, die installeert de unit op locatie bij zijn eindklant en neemt deze in bedrijf. Ronde tafel gesprek benutting restwarmte uit koeling Koudetechnisch installateurs kijken steeds vaker naar restwarmtebenutting, maar laten nog veel kansen onbenut Waar koeling wordt gegenereerd, komt warmte vrij. Die warmte benutten ligt voor de hand. Toch komt het nog veelvuldig voor dat verwarmingssystemen, zoals een CV-ketel en/of warmtepomp, naast een koelinstallatie worden geplaatst. De warmte uit de koelinstallatie wordt hiermee dus weggegooid. Waarom wordt die koppeling nog zo weinig toegepast en wie zou het initiatief daartoe moeten nemen? De koelings- of verwarmingspecialisten? Speciaal voor dit magazine gingen drie vakspecialisten de discussie aan. Drs. Ing. Gijs Linthorst is technisch directeur bij Linthorst Installatietechniek in Apeldoorn. Ir. Fons Pennartz is business team manager bij KWA Business Consultants in Amersfoort. Ir. Jan Grift rea is senior energy consultant bij Energy Matters in Driebergen. Ir. Jan Grift rea Drs. Ing. Gijs Linthorst Ir. Fons Pennartz Figures & Facts 2 Figures & Facts 3

4 werktuigbouwkundigen en zij zouden hierin het voortouw kunnen nemen. Zij weten als eersten welke warmte er uit het koelproces komt. Maar je moet dan wel goed de warmtevraag monitoren om de vereiste koppeling te kunnen maken. Grift: Niet alleen de warmtevraag. Ik kom heel vaak tegen dat op koelinstallaties wel een urenteller zit, maar wat dat systeem zelf produceert wordt zelden gemonitord. Wat is bijvoorbeeld precies het aanbod van je condensorwarmte? Een goede analyse van wat haalbaar is op dit vlak verlangt een veel betere monitoring. Het is niet zo dat iedere koelmachine op voorhand geschikt is om in een volgende stap heet water aan te maken. Van plan naar praktijk Gijs Linthorst: Deze koppeling is inderdaad nog geen gemeengoed. Het begint ermee dat wij als branche de opdrachtgevers moeten wijzen op de mogelijkheden en hen daarvoor enthousiast maken. Een voorwaarde van toepassing is wel dat er een gezonde businesscase aan ten grondslag komt te liggen. Fons Pennartz: Vanuit KWA proberen wij ook bedrijven te adviseren over de mogelijkheden die er zijn om warmte uit koeling te benutten. Het is de kunst die adviezen te vertalen naar plannen binnen die organisaties. Jan Grift: Het start met een integrale benadering van alle bedrijfsprocessen. Welke warmteen koudestromen zijn er beschikbaar en waar kun je door inzet van warmtewisselaars en warmtepompen of andere technieken de exergie maximaal benutten? De restwarmte van koelinstallaties is daarbij een mogelijke bron. Want we hebben in mijn ogen geen energieprobleem, maar een exergieprobleem. Het gaat om de benutting van warmte van voldoende temperatuurniveau. Uitdaging op gebiedsniveau Linthorst: Het hangt ook af van de markt waarin je opereert en de processen in je bedrijf. Het begint inderdaad met een grondige analyse van de warmtestromen die je hebt. Heb je een groot koelen vrieshuis? Dan komt er bij de koeling zoveel warmte vrij dat je daarvoor binnen je eigen bedrijf geen zinvolle benutting kunt bedenken. Je zou dan kunnen kijken wat je op gebiedsniveau met die restwarmte kunt, zoals de verwarming van een nabijgelegen zwembad of woonwijk. Ik pleit ervoor meer in het voortraject oplossingen te zoeken om bepaalde industrieën te matchen met bijvoorbeeld utiliteit om de vermogensvraag op elkaar af te stemmen. In dat voortraject zitten wij als installateurs minder en kan een rol juist weggelegd zijn voor partijen als KWA en Energy Matters. Vooral in die ontsluiting op gebiedsniveau zie ik veel potentie in relatie tot de koel- en vriestechniek en de benutting van restwarmte. Infrastructuur Grift: Ja, je zou dan zelfs een buffering kunnen inbouwen op seizoensniveau. Echter, bij koppelingen tussen koude en warmte is altijd een cruciale vraag: wie betaalt de infrastructuur? Het is dus niet zozeer een technisch probleem, maar meer een financieringprobleem. Bij onze nog steeds lage energieprijzen zijn die koppelingen bedrijfseconomisch gezien nog niet de meest rendabele. De terugverdientijd voor dit soort koppelingen ligt nu nog boven de tien jaar. Je hebt dan als bedrijf een third party nodig die deze financiering op zich neemt en de lange terugverdientijd accepteert. De gesprekspartners aan de ronde tafel onder leiding van Paul Spendel, Korte termijn prevaleert Pennartz: Wij zien ook vaak dat er bedrijven zijn die wel die koppeling willen maken, maar uitgerekend net weer één proces in huis hebben dat 100 ⁰C verwarming verlangt. Het koppelen van warmtesystemen vormt dan een te hoge drempel. Ook blijft men nog kiezen voor aardgas. Het momentum om dan vol voor de benutting van restwarmte te gaan, wordt daardoor opnieuw aan de kant geschoven. Er wordt bij deze koppeling nog teveel op de korte termijn gekeken door de industrie. Grift: Bedrijfzekerheid is een cruciale factor in de industrie. De systemen voor restwarmte die worden aangebracht zijn vaak additionele systemen. Je laat de bestaande systemen in tact om de vereiste bedrijfszekerheid te garanderen. De investeringen in de warmteterugwinning moeten dus vaak volledig uit de besparingen worden terugverdiend. Start met analyseren Pennartz: Mocht je als bedrijf het gebruik van restwarmte uit koudetechniek willen benutten, dat start dat ermee dat je je eigen warmtehuishouding door en door kent. Mijn ervaring is dat bedrijven het verloop van warmte in hun eigen bedrijf slecht kennen. Het vereist dus dat bedrijven goed inzicht krijgen in twee aparte interne processen: koeling en warmte. Koeling heeft daarbij een voorsprong. Koeltechnische installateurs zijn goede Een kwestie van initiatief nemen Linthorst: Elk proces is uniek. Wij doen veel koel- en vriestechniek in utiliteitsprocessen zoals in hotels. Met Uniechemie hebben we voor een hotel een koelunit ontwikkeld waarbij de restwarmte wordt gebruikt voor tapwaterverwarming. Maar het is waar: installateurs zoals wij en de wereld van koeltechnische adviseurs en installateurs werken nog te weinig samen. Grift: Beide partijen kijken naar elkaar en denken: wie neemt het initiatief? Pennartz: Het zijn inderdaad nog teveel gescheiden werelden. Linthorst: Een koudetechnisch installateur gaat er nog teveel vanuit dat hij zijn energie afgeeft aan de buitenlucht. Kijk je geïntegreerd, dan krijgt je juist een betere COP-waarde. Grift: De koppeling tussen deze twee werelden kan in mijn ogen gemaakt worden door de specialisten op het gebied van warmtepompen. Maar wat nog wel remmend werkt, is dat rond bedrijven die in beginsel geïnteresseerd zijn heel veel contactpunten zijn, zoals installateurs, adviseurs en gemeenteambtenaren. De communicatie daartussen is nog niet optimaal en de bedrijven kunnen zelf nog niet goed de consequenties van die koppeling overzien. Wanneer één van deze partijen een negatieve grondhouding heeft, stagneert een project. Pennartz: Ik herken dat wel. Het is de kunst te komen van haalbaarheidstudie naar praktijk. Je hebt iemand nodig die het project wil ontwikkelen. Linthorst: Zoals ik al zei: In de utiliteit gaat het een stuk eenvoudiger om de partijen van de voordelen van een koppeling te overtuigen. Alleen, je kunt het nog heel slecht invullen in de Energieprestatienormering. De interne benutting van proceswater wordt nog niet gewaardeerd in je vergunningsstukken. Grift: Ondanks alle uitdagingen laten de verwarmingsinstallateurs en koeltechnische installateurs nog veel kansen onbenut. Figures & Facts 4 Figures & Facts 5

5 De allergrootste unit die Uniechemie bouwde tot nu toe! Uniechemie is steeds succesvoller met haar unitbouw. Elders in dit magazine leest u een artikel over onze nieuwe en gespecialiseerde werkplaats voor dit specifieke werk. We leveren deze hoogwaardige compressorsets voor koeltechniek in alle soorten en maten. Maar sóms zijn de afmetingen immens. Maak daarom nu kennis met de grootste unit die Uniechemie tot nu toe leverde: 12 meter lang, voorzien van 7 Bitzer schroefcompressoren en met een totaalgewicht van 17 ton. 12 meter De afdeling unitbouw van Uniechemie ontwerpt en bouwt hoogwaardige compressorsets voor koeltechniek, geschikt voor alle soorten koudemiddelen. Jan Dohmen, hoofd afdeling Projecten bij Uniechemie: Het hart van elke koel- of vriesinstallatie wordt gevormd door een koelcompressor. Uniechemie is hiermee de grootste in Nederland. De toegevoegde waarde van ons is dat wij in onze werkplaats al meer dan 25 jaar compressorsets bouwen. Nieuwe regelgeving leidt tot steeds complexere compressorsets. Deze zijn uit te breiden met verdampers, condensors en appendages tot complete en turnkey koeltechnische installaties. De compressorsets van Uniechemie worden wereldwijd ingezet in de meest uiteenlopende sectoren, zoals voor AGF,vleessector en industriële processen. Installateurs vinden in Uniechemie hiermee een zeer ervaren partner die hen al het werk hiervoor op efficiënte projectbasis uit handen neemt, van ontwerp en advies tot feitelijke productie en levering. Bestemd voor bakkerij Littel Technische Installaties (LTI) uit Lopik is een toonaangevend bedrijf op het gebied van bouw en renovatie van koel- en vriesapparatuur en het klimatiseren in vooral voedselverwerkende bedrijven. Vanuit hun discipline koel- en vriesapparatuur bestelden zij voor de Bakkerij Borgesius in Stadskanaal een NH₃-compressorset voor toepassing in een nieuw te bouwen tunnel. Daarin zal brood op grote schaal worden ingevroren. Jan Dohmen: LTI heeft in het proces hiernaartoe de voorkeur geuit voor de compressoren van Bitzer. In de compressorset voor Bakkerij Borgesius hebben we maar liefst zeven Bitzer open schroefcompressoren op een frame geplaatst met een immense hoogrendement olieafscheider. Het zijn de grootste schroefcompressoren van Bitzer. Daarmee is de totale omvang van de unit ook stevig: 12 meter lang en een totaalgewicht van 17 ton. Deze unit draait met zeven frequentieregelaars, voor elke Bitzer schroefcompressor één. Het grote voordeel van de Bitzer open schroefcompressor is dat deze direct gekoppeld wordt met de motor en dat met de oliekoeling eenvoudig de persgastemperatuur zonder verliezen geregeld wordt. Gecombineerd met Economiser wordt er ook nog een heel hoog rendement behaald. Nauwgezette afstemming Met LTI samen hebben wij in een paar sessies nauwgezet afgestemd welke eisen er op tafel liggen. Resulterend in een doorwrocht technisch schema, inclusief de eisen aan de besturing. De grootste uitdaging? Jan Dohmen: De capaciteit van deze mega ammoniak unit is 800 kw bij een verdampingstemperatuur van -40⁰C. Extreem laag, je zit dan tegen atmosferische druk aan. Een grote kans dat lucht van buiten de installatie in komt. Om die gevolgen te voorkomen, is er een purger in de installatie geplaatst die de lucht afvangt. Met het bouwen van deze gigantische koelunit is de gespecialiseerde werkplaats van Uniechemie 6 weken druk geweest. LTI heeft na levering door Uniechemie, via speciaal transport over de weg, de installatie geïsoleerd, aangesloten en in bedrijfgenomen. Deze mega unit draait inmiddels naar alle tevredenheid. 7 BITZER schroefcompressoren 300mm RVS 17 TON Wist u dat zoeken naar een lek in een installatie een lastige zaak is? U kent het wel, op druk brengen met droge stikstof en dan maar soppen. Teleurgesteld stelt men vaak vast dat niet alle lekkages gevonden zijn. Dat kan beter. Want als u in plaats van stikstof een formeergas (dat is stikstof met 5% waterstof) gebruikt, dan kan de aanwezige waterstof worden gedetecteerd met een H2-lekzoeker. De moleculen van waterstof zijn net als die van helium heel klein en dringen makkelijk naar buiten. De pakkans is veel groter. Wij hebben de lekkages vrijwel kunnen elimineren. U ook. Figures & Facts 6 Figures & Facts 7 Figures & Facts 6

6 de mannen van Uniechemie! Jeroen Keur Johan van der Meer Vinod Botter Ronald Steenhuizen Wim Buitenhuis Ron de Vries Fred Koster Tarzan Fricke Richard Thijssen Frank Poelmeijer Bram Verhoeven De nieuwe F-gassen verordening is in april 2014 ingevoerd en per 1 januari 2015 van kracht. Bedoeld om de milieuschade door toegepaste op F-gassen gebaseerde koudemiddelen te beperken, een derde wijziging op rij in zijn soort. Chris van der Lande, directeur Uniechemie: Mijn mening is dat het effect van koudemiddelen op het milieu verwaarloosbaar klein is en dat de financiële inspanning onverantwoord groot is. Onder andere een publicatie van de Duitse regering onderstreept mijn stelling. De voorgenomen inzet om de terugdringing van koudemiddelen te realiseren gaat vele miljarden euro s kosten en staat in mijn visie niet in verhouding tot de milieuwinst. Ook leidt de nieuwe F-gassen verordering ertoe dat installaties, die feitelijk 20 tot meer dan 25 jaar mee kunnen, nu vervroegd moeten worden afgeschreven. We hebben dit al 2 keer eerder meegemaakt. Het begon met de CFK-installaties en daarna met de HCFKinstallaties. Als men dan ons vraagt; waarom werden er door die koudetechniek niet in een veel eerder stadium natuurlijke koudemiddelen gebruikt? Dan is het antwoord: daar waren wij nog niet klaar voor en ook krijgen wij dat niet verkocht. Dit komt door de veel hogere prijs en het grote risico voor ongevallen. Immense schadepost De uitfasering van HCFK s is een actie die zijn weerga niet kent. Ik geef een rekensom: er zit momenteel tot ton HCFK in systemen. Stel het kost gemiddeld 100 euro per kilo om die te vervangen. Dat is dus 300 miljoen tot 1 miljard aan kosten waar je niets mee opschiet, een schadepost voor de BV Nederland. Kortom, voor de 2de keer voorzien wij in de markt gigantische desinvesteringen omdat bedrijven gedwongen worden vroegtijdig installaties om te bouwen. Als branche lopen wij uiteraard niet weg voor dit werk en wij zullen zo goed mogelijk uitvoeren wat wordt verlangd. Vele afwegingen zullen gemaakt moeten worden. We gaan de technische uitdaging dus aan, maar de onderliggende reden onderschrijven wij niet. Natuurlijke versus synthetische koudemiddelen Het vervangen van de HCFK s door HFK s was eenvoudig en goedkoop. Met de nieuwe F-gassen verordening kan gesteld worden dat het de vraag is of een HFK wel de juiste keuze is. Een R507 met een GWP van 3990 kan dus echt niet meer. Er worden nu vele alternatieven met een GWP <2500 aangeboden, omdat die vrijgesteld zijn tot Ondertussen worden er ook alternatieve F-gassen met GWP <1500 ontwikkeld. Voor de koeltechniek vallen deze buiten de verordening. Een andere oplossing is te kiezen voor de natuurlijke koudemiddelen; zoals ammoniak, propaan en CO₂. Deze zijn niet veilig, ze zijn brandbaar en kunnen giftig zijn. Chris van der Lande: Feitelijk wordt het ons opgedrongen om onveilige koudemiddelen te gebruiken. Het De nieuwe F-gassen verordening: een beschouwing vergt investeringen om die veilig te kunnen inzetten. Financieel en milieutechnisch zitten er nogal wat nadelen aan. Uiteindelijk betaalt de eindgebruiker, in crisistijd zit hij daar niet op te wachten. Handhaving Ook speelt de kwestie van handhaving. In Zuid- en Oost- Europese landen is er onvoldoende scholing op dit specifieke terrein en wordt er niet geïnvesteerd in apparatuur. Dat leidt tot lagere kosten. Bijvoorbeeld: in Polen is er nog niets geregeld, toch komen ook daar F-gassen gecertificeerde monteurs vandaan die hier te werk worden gesteld. Ook in Duitsland zijn de kosten voor certificering veel lager. Gebrek en onduidelijkheid in de handhaving werken oneerlijke concurrentie in de hand. In mijn ogen een ongelijke strijd. Investeren in uniforme richtlijnen Veilig werken met koudemiddelen vereist uniforme en duidelijke richtlijnen. Chris van der Lande: Uniechemie heeft ruim bijgedragen aan de totstandkoming van de door de branchevereniging NVKL geïnitieerde belangrijke richtlijnen, zoals de NPR s. Dit is een algemeen belang dat wij onderstrepen, eveneens rollen wij die richtlijnen in onze eigen praktijk uit door er samen met installateurs en adviseurs voor te zorgen dat we ook daadwerkelijk veilige installaties bouwen, anders gaat het initiatief, om de uitdaging tot nieuwe technieken aan te gaan, onze branche parten spelen, besluit Chris van der Lande. Airconditioning Warmtepompen Middentemperatuur Koelen/vriezen Toepassings- gebied veiligheids- groep Olie koudemiddel- nummer GWP leveranciers- naam veiligheids- groep Olie Toepassings- gebied koudemiddel- nummer GWP leveranciers- naam Toepassingsgebied veiligheids- groep Olie koudemiddel- nummer GWP leveranciers- naam GWP Isceon MO59 R417A 2550 A1 M/E AC, Rmt R404A 3920 A1 E Rmt, Rlt R507A 3990 A1 E Rmt, Rlt RS45 R434A 3130 A1 E/M Rmt, Rlt Isceon MO29 R422D 2730 A1 E/M Rmt, Rlt R134a 1431 A1 E AC, AC(LP) Isceon MO99 R438A 2150 A1 E Rmt R407A 2110 A1 E Rmt, Rlt R134a 1432 A1 E WP, Rmt R410A 2088 A1 E AC RS50 R442A 1890 A1 E Rmt, Rlt RS24 R426A 1510 A1 M MAC(R12) R22 HCFK! 1810 A1 M AC,WP, Rmt PerformaxLT R407F 1820 A1 E Rmt, Rlt R407C 1770 A1 E AC,WP, Rmt HDR100 R?? 2400 A1 E TKlt XP10 R513A 631 A1 E AC,WP, Rmt RS70 R?? 1765 A1 M/E AC,Rmt N40a R448A 1346 A1 E Rmt, Rlt AC5X R?? 622 A1 E MAC N40 R448A 1273 A1 E AC, Rmt LTR4X R?? 1294 A1 E Rmt, Rlt DR91 R?? 988 A1 E AC,WP, Rmt XP44 R452A 2141 A1 E TKlt XP40 R449A 1397 A1 E Rlt R A2L E AC L41 R447A 572 A2L E AC, WP L A2L E Rmt, Rlt N13 R450A 547 A1 E AC, Rmt(PS) DR7 XL 246 A2L E BRB36 R?? ~500 A1 E AC, Rmt(PS) L20 R444B 331 A2L E AC, WP LTR6A R?? 206 A2L E Rmt AC6 R445A 130 A2L E MAC AC5 R444A 92 A2L E MAC,AC,WP,Rmt DR3 R?? 148 A2L E AC,WP, Rmt R123 HCFK! 77 A1 M AC(LP) Opteon yf R1234yf <1 A2L E AAC Solstice ze R1234ze(E) <1 A2L E AC,WP Solstice zd R1234zd <1 A1 E AC(LP) R290 4 A3 M AC,WP, Rmt R290 4 A3 M AC,WP, Rmt R744 1 A1 M Rmt, Rlt R433A 3 A3 M AC,WP, Rmt R433A 3 A3 M AC,WP, Rmt R A3 M Rmt, Rlt R717 0 B2L M AC,WP, Rmt R717 0 B2L M AC,WP, Rmt GWP > 2500 >750 >150 <150 Natuurlijke koude- middelen opmerking: de tabel geeft een globaal overzicht, er kunnen geen rechten aan ontleed worden. In de wereld van de koudemiddelen bulkt het van de creativiteit In het overzicht treft u een grote variatie bekende en onbekende koudemiddelen aan. Over de natuurlijk koudemiddelen is weinig nieuws te geven, behalve R433A. Dit is een mengsel van Propaan met Propyleen dat wij u hierbij introduceren. Het grote voordeel van R433A is dat het een geur heeft. Dit koudemiddel is in plaats van Propaan te gebruiken, biedt behalve meer veiligheid ook een kleine capaciteitsverbetering en heeft daarbij een kleine glide van slechts 0,4K. gemengd met andere koudemiddelen. Dat zijn HK s zoals propaan, of HFK s zoals R134a, of zelfs CO₂. Dat deze mengsels een glide hebben, is dan ook niet verwonderlijk. Dat zijn dan koudemiddelen voor DX-systemen. Voor pompsystemen heeft men een aantal alternatieven in de maak. Veel nieuws zal in de komende tijd wel vrijkomen. De variaties met de HFO s zijn enorm, zoals u ziet. De single gassen, R1234** zijn in alle gevallen lagedruk koudemiddelen, zoals R134a. De koeltechniek heeft echter gassen nodig die ook bij lage verdampingstemperaturen gebruikt kunnen worden. Om dit te bereiken, worden de HFO s Figures & Facts 9 Figures & Facts 10 Figures & Facts 11

7 Menno van der Hoff is bij Uniechemie werkzaam als Manager Research & Development HVAC: Uniechemie is altijd al actief met innovatie en zet daar nu nog steviger op in. Onder andere onze succesvolle unitbouw is daar een concreet voorbeeld van. Nadruk op Research & Development toepassingen zien waarbij op één locatie gelijktijdig optimaal van de warmte- en koudeproductie gebruik gemaakt wordt. Vanuit de installatietechnische sector is daar veel vraag naar en Uniechemie innoveert hierop door. Ontzorgen op terrein van wet- en regelgeving Een andere trend die Menno van der Hoff ontwaart is deze: De weg naar het gebruik van natuurlijke koudemiddelen is er een niet alleen van technische aard, maar gaat ook over het toepassen van weten regelgeving. In toenemende mate ontzorgen wij installateurs vanuit Uniechemie met kennis en kunde op dat specifieke terrein, ongeacht of we nu een halffabrikaat of eindfabrikaat leveren. Wij zien hier onze maatschappelijke verantwoording en nemen actief deel aan de vele ontwerp- en adviescommissies die in onze branche actief zijn. Menno van der Hoff Manager Research & Development Vanuit zijn functie heeft Menno van der Hoff een goed beeld van de actuele marktvraag, de technische ontwikkelingen en de weten regelgeving in de sector: Uiteraard is de F-gassen verordening duidelijk een signaal waar de politiek heen wil. En die trend zal er voorlopig wel blijven. Het soort koudemiddel is uiteraard cruciaal bij het ontwerp van de installatie. Wat je nu ziet, is dat installaties die technisch en economisch nog niet zijn afgeschreven, door wetgeving als gevolg van de keuze van het koudemiddel, een korter leven gegund zijn dan men had verwacht. Uniechemie heeft al vroeg ingespeeld op de prikkels van de wetgeving en verstevigt daarmee haar marktpositie. Er zijn mogelijkheden genoeg en daarbij kunnen diezelfde installaties ook zuiniger draaien. Warmte versus koude Ook het thema van dit magazine, warmte versus koude, is in de ogen van Menno van der Hoff actueel: Koelinstallaties produceren tegelijk warmte en koude. Het is logisch deze beide ook tegelijk nuttig aan te wenden. Wij gaan daar steeds meer HVAC: toekomstbestendig maatwerk HVAC is de Engelse afkorting van heating, ventilation en air conditioning. De essentie is dat je in één klimaat- en luchtbehandelingsysteem in een gebouw zowel warmte als koude toevoegt, al naar gelang het jaargetijde en de belasting. Menno van der Hoff: In het buitenland worden de meeste HVACinstallaties voor de Nederlandse markt geproduceerd. De actuele vraag is echter of deze installaties wel het maximale rendement genereren? Zijn ze wel toekomstbestendig voor wat betreft keuze van koudemiddel, ontwerp, rendement, effectiviteit, stabiliteit en meer? Zij houden bijvoorbeeld geen rekening met typisch Nederlandse toepassingen zoals grondopslag. Uniechemie is wel in staat exact op de Nederlandse situatie toegesneden en toekomstbestendig maatwerk te leveren als het gaat om HVACinstallaties. Hiermee kunnen installateurs zich ook richting hun eindklanten onderscheiden. Klimaatcel Tot slot heeft Menno van der Hoff nog een interessante noviteit te melden: Als onderdeel van onze sterk groeiende unitbouw is er bij Uniechemie een klimaatcel gebouwd van zo n 500 m3. Daarin kunnen we, zowel voor half- als eindfabricaten, een hele range aan testen uitvoeren binnen condities van -12 tot +43 graden Celcius. Klanten en eindgebruikers zijn van harte welkom deze testen met eigen ogen te volgen. Wist u dat nieuwe warmtepomptechnologie, ontwikkeld bij Uniechemie door Menno van der Hoff, de Europese prijs won tijdens CleanTech BusinessDay in het WTC te Rotterdam in het kader van de Climate-KIC Business Competitie? De Climate-KIC is een Europese organisatie ter bevordering van klimaatinnovatie. Figures & Facts 13

8 Jeroen Doorgeest van Doorgeest Koeltechniek: Wat we beloven aan duurzaamheid en besparing bewijzen wij met meetbare waarden Doorgeest Koeltechniek uit Heino is een uiterst innovatief koeltechnisch bedrijf: Wij zoeken steeds meer de selecte klanten op die onze hoogwaardige en innovatieve techniek op waarde kunnen schatten, aldus directeur/eigenaar Jeroen Doorgeest. Daarbij is zijn stokpaardje zeer actueel: De beloofde duurzaamheid en CO2-besparing van onze installaties kunnen we aantoonbaar bewijzen voor onze eindgebruikers. Dat doet bijna niemand ons na. Jeroen Doorgeest nam het familiebedrijf begin jaren 90 van zijn vader over, een zeer innovatieve en pionierende werktuigbouwkundig ingenieur en koeltechnicus: Doorgeest Koeltechniek is inmiddels doorgegroeid tot een toonaangevend bedrijf als het gaat om het ontwikkelen van duurzame energiewinningtechnologie. Door onze extreme diversiteit aan klanten, van particulier tot zakelijke ondernemingen, verkregen wij een enorme kennis van koeltechniek, inclusief industriële processen. Op basis van die kennis innoveren wij tot op de dag van vandaag. Meest energiezuinige pand van Nederland Het eigen bedrijfspand van Doorgeest is het bewijs van hun kundigheid op het gebied van duurzaamheid: Aan de ene kant heb je koeling. De warmte die dit genereert werd altijd als restafval gezien. Wij kozen er bij onze nieuwbouw voor die warmte nuttig in te zetten. Toen we in 2000 naar dit nieuwe pand in Heino verhuisden kreeg dit terecht het predikaat van het meest energiezuinige pand van Nederland. In dat jaar hadden wij bijvoorbeeld al digitale verlichting, ongekend voor die tijd. Daarmee is een compleet nieuwe duurzaamheidsbeleving ontstaan, is door ons de norm gezet en zijn wij kennisoverdracht-, studie- en demonstratieproject geworden van Agentschap.nl. Sturen op meetbare duurzaamheid Wat wij beloven aan besparing voor onze klanten tonen we ook graag in de praktijk aan. Tegenwoordig sturen we onze installaties al op euro s per gebruikte Gigajoule. Hiermee meten wij daadwerkelijk de duurzaamheidprestaties van de installaties die wij adviseren en toepassen. Daarmee maken wij als één van de weinigen duurzaamheid inzichtelijk. We hebben het laatste decennium heel erg gefocust op de ontwikkeling van deze monitorapparatuur plus eigen software om de resultaten te kunnen uitlezen. Ook pushen wij onze klanten om energiemeters in onze installaties te plaatsen om een optimaliseringsslag na realisatie te kunnen uitvoeren. Maar we ontwikkelen dóór. We zijn nu heel erg bezig met het morfologische concept: kun je diverse energiesystemen aan elkaar koppelen en waar je warmteoverschot hebt, en aan andere kant wellicht warmtevraag, die combineren? Samenwerking Uniechemie In Chris van der Lande van Uniechemie herkent Jeroen Doorgeest een gelijkgestemde geest als het gaat om de visionaire aanpak van duurzaamheid en koeltechniek: We kennen elkaar al lang en sinds kort werken we ook concreet samen. Zoals voor een project in een sigarenfabriek in Kampen. Hier stond 1300 kw koeltechniek opgesteld, maar we zijn door slimme oplossingen teruggegaan naar slechts 420 kw. Dat is een megareductie van op te wekken energie. We bouwen nu een speciale warmtepomp die aan de ene kant koud water maakt en aan de andere kant warmte gaat leveren aan een hoog temperatuur warmtebuffer. We gaan de houtkachel, wat al als enorm duurzaam wordt gezien, elimineren omdat gebleken is dat de warmtepomp nog gunstiger draait dan de houtkachel. Wij zullen aantoonbaar bewijzen dat je met die houtkachel op 9,78 euro de Gigajoule zit en met de warmtepomp zelfs op 6,85 euro de Gigajoule. Samen met de engineers van Uniechemie is deze installatie grotendeels ontworpen en geselecteerd en we zijn er nu mee in uitvoering. En er komt een tweede samenwerking aan: Uit de drukbuisriolering met een lengte van 36 meter in een persgemaal op Urk gaan we warmte trekken en daarmee het hele zwembad van Urk verwarmen. Dit is nog nooit vertoond in Nederland op deze manier. Uniechemie levert ons hiervoor bepaalde specifieke componenten aan om warmteafgifte aan het zwembadgedeelte mogelijk te maken. Artikelnaam omschrijving Compressoren Diverse Bitzer.2 Generatie compressoren nu met waanzinnige korting het zijn de laatste! Bitzer 4J-22.2-Y 35P 400V/3ph/60Hz PW Bitzer 4H-25.2-Y 40P #CR Bitzer 4G-30.2-YM 40P #CR (Marine) Bitzer 6J-22.2-YM 40P #2xCR Bitzer 6HE-25Y 40P 2#CR Koelers Nog enkele FrigaBohn type MR op voorraad. Nog enkele LU-VE. Filter/drogers Wij stoppen met DRY ALL Filter drogers. Profiteer er nu van. Zowel vaste kern als los gestort. Aansluitmaten van ¼, 3/8, ½, 5/8, 7/8 en 1 1/8. In zowel soldeer als flare uitvoering. Op is op. Voor meer informatie over de producten en exacte prijzen in de digitale Koopjeskelder kunt u natuurlijk altijd terecht bij onze afdeling Sales via of via sales@uniechemie.nl. SALE KOOPJESKELDER De succesvolle Koopjeskelder van Uniechemie. Hier kunnen installateurs direct voordeel incasseren op diverse artikelen en producten van Uniechemie. In onze Koopjeskelder wachten u producten of artikelen tegen zeer scherpe aanbiedingen. Ruime openingstijden! De shop van Uniechemie aan de Aruba in Apeldoorn is sinds enige tijd vanaf 7.00 uur tot uur open voor het afhalen van producten. Het is geen verschuiving van de openingstijden, maar een verruiming die wij dankzij onze gemotiveerde medewerkers én de medewerking van onze transporteurs hebben kunnen realiseren. Nieuw is dat bestellingen tot uur nog dezelfde dag op transport gaan. 24/7 service Daarbuiten en in de weekenden staat u natuurlijk altijd ons servicenetwerk 24/7 ter beschikking. Dit geldt uiteraard ook voor onze depots. Figures & Facts 14 Figures & Facts 15

9 Apeldoorn Uniechemie B.V. Alkmaar Boldewijn v/h Jan in t Veld Amsterdam Vos Olieproducten Amsterdam Assen Uildriks Mechanisatie B.V. Boxmeer Van Benthum Techn. Groothandel Breda Delta Technics Breda Cees van der Horst Den Bosch Emgas B.V. Den Helder Bakker Brandstof Eemnes Kuiper s Gassen Enschede Schepers Gas Groningen RE-ON las Heerenveen Automaterialen Ferwerda B.V. Heerlen Wilko Gazu B.V. Hoek van Holland Technische Handelsonderneming Feenstra Hoogvliet Stoutjesdijk Industriële gassen Katwijk Technivo Oudshoorn Maasbree Dijk s Radiateuren Middenmeer Meliora Nijmegen TRAMEX Nederland B.V. Rijssen Teunis Automotive Staphorst Melkveetechniek Bloemert Overzicht gasdepots Tilburg Van Valderen Lastechniek Weert Peter van Aubel Gas en Lastechniek Woerden Van Vliet Caravans Vlissingen Paul Mechielsen Transport Zoetermeer Olie en Gashandel van Wijk Afhaalpunten voor UC-koelgassen