De Sociale Paragraaf in de Verkiezingsprogramma s 2012

Transcriptie

1 De Sociale Paragraaf in de Verkiezingsprogramma s 2012 Inhoudsopgave 50PLUS Partij 50PlusPunten 2 Anti Europa Partij Speerpunten 4 CDA Iedereen 5 ChristenUnie Voor de Verandering 8 D66 En nu vooruit 12 Democratisch Politiek Keerpunt (DPK) Keerpunten 17 GroenLinks Groene kansen voor Nederland 18 Liberaal Democratische Partij (LibDem) Manifest Én liberaal én sociaal 22 Libertartische Partij Partijprogramma Nederland Lokaal Stop verspilling 28 Partij van de Arbeid (PvdA) Nederland Sterker & Socialer 29 Partij van de Toekomst Basisprogramma 36 Partij voor de Dieren Hou vast aan je idealen 37 Partij voor Mens en Spirit Breng het hart naar de politiek 38 Partij voor de Vrijheid (PVV) Hún Brussel, óns Nederland 44 Piratenpartij Kennis is macht 46 SGP Daad bij het Woord: de SGP stáát ervoor! 47 SP Nieuw vertrouwen 50 Soeverein Onafhankelijke Pioniers Nederland De tijd van vernieuwing is NU 54 VVD Niet doorschuiven maar aanpakken 55 NB: Van de Politieke Partij NXD is geen online partijprogramma beschikbaar en is dan ook niet verwerkt in dit overzicht. 1

2 50Pluspartij 50PlusPunten 1. 8% vakantiegeld voor AOW ers absolute voorwaarde In heel Nederland geldt een wettelijke verplichting van 8% vakantiegeld. Maar de AOW ers krijgen nog geen 6%. Omdat voor zeer veel mensen de AOW het belangrijkste inkomen is, zal het optrekken van het vakantiegeld naar 8% broodnodig zijn. 40% van de 65-jarigen gaat nooit op vakantie vanwege geldgebrek of een slechte gezondheid (*1). 50PLUS zal een komende regering alleen steunen als er voldoende voor de ouderen wordt gedaan. We stellen als absolute voorwaarde dat het vakantiegeld voor 65-jarigen ook naar 8% gaat. Hierover valt niet te onderhandelen. De AOW wordt welvaartsvast en gaat gelijk op met de loonontwikkeling Het afschaffen van de AOW-partnertoeslag in 2015 moet worden uitgesteld als blijkt dat er minder vrouwen werk hebben gekregen dan in 1996 werd verwacht 2. De rekenrente voor pensioenen wordt hersteld op 4%, hetzelfde percentage als de overheid bij de belastinginning rekent. Hierdoor verminderen de kortingen bij de pensioenfondsen, die bovendien beter gevulde kassen hebben dan ooit tevoren. De pensioenleeftijd wordt op basis van vrijwilligheid flexibel. Er komt geen automatische ontslagleeftijd 50PLUS vindt dat pas zinnig over verhoging van AOW-leeftijd en pensioenleeftijd gesproken kan worden als er veel meer banen zijn. Nu worden vele 65-jarigen vanwege de rekensom in een uitkering gestort, zonder dat met hun persoonlijke omstandigheden rekening wordt gehouden. Dat is onaanvaardbaar. (*2) 50PLUS zal alle acties steunen tegen een eerdere verhoging dan afgesproken in het pensioenakkoord In elk geval moet voorkomen worden dat mensen die een prepensioenregeling hebben in een inkomensgat gestort worden Het verouderde pensioenstelsel wordt vervangen door een systeem met keuzevrijheid en zeggenschap over het eigen pensioen. (Dat immers uitgesteld loon is) De gigantische bonussen en buitensporige vertrekvergoedingen worden aangepakt door afschaffing van de aftrekbaarheid voor de werkgever en een belasting tot 75% voor de ontvanger ( ) 8. De wachtgeldregeling voor politici wordt aangepast aan wat elders gebruikelijk is. Voor het Europees Parlement worden initiatiefvoorstellen ontwikkeld. ( ) 14. In een tijd dat de werkloosheid stijgt, dient de voorrang van jongeren op de arbeidsmarkt zwaarder te wegen dan het verhogen van de pensioenleeftijd. (*5 ) 15. Voor 50-plussers moeten er meer mogelijkheden komen om aan het werk te blijven of een baan te krijgen. In 2010 gingen van alle vacatures 5% naar de 55-plussers, in 2011 was dat gedaald tot nog maar 2%. (*6) De overheid moet hier een voorbeeld geven Werkgevers kunnen een fiscaal voordeel krijgen Er dient meer naar omscholing en andere functies gekeken te worden, met name in de zogenaamde zware beroepen. (leeftijdsbewust loopbaanbeleid) Het imago van de oudere werknemer (ziek, duur, minder productief) moet veranderen 50-plussers worden serieus genomen in het arbeidsproces. Zij hoeven niet extra duur of minder productief te zijn door overbodige en dus af te schaffen extra vrije dagen Versoepeling van het ontslagrecht wordt bestreden omdat dit met name de 50-plussers zal treffen terwijl vaststaat dat juist deze groep kansloos is bij het zoeken naar een nieuwe baan ( ) 49. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Dat betekent dat de zwakste schouders niet getroffen mogen worden door te hoge eigen risico s, bijdragen in ligdagen en een 2

3 onontbeerlijk hoortoestel of rollator. Het leven van mensen met een ziekte of handicap en ouderen moet niet op deze manier verder ondraaglijk worden. 3

4 Anti Europa Partij - Speerpunten - Nieuw banenplan presenteren omdat iedereen recht heeft op een betaalde baan - Behoud van koopkracht van gepensioneerden, geen aantasting AOW en pensioenen 4

5 CDA - Iedereen (p ) Wij kiezen voor meer werk. Iedereen doet mee. Samen kunnen we ervoor zorgen dat Nederland weer groeit. Solide: zicht op een structureel begrotingsevenwicht in Aflossen van de staatsschuld komt daarna in beeld: dat betekent minder rentekosten en is eerlijk voor onze kinderen. Activerend: iedereen aan de slag die kan, meer banen voor jongeren, ook voor 55-plussers Samen: Werken aan goede arbeidsverhoudingen, solidariteit tussen jong en oud, tussen wat werkt en wie niet meer kan werken. Sociaal: lasten worden eerlijk verdeeld, iedereen doet mee aan loonmatiging. Om het herstel een handje te helpen is een combinatie van investeringen, hervormingen en lastenverlichtingen nodig: Plus meer armslag voor ondernemen: Extra lastenverlichtingvoor ondernemers Starters en MKB-bedrijven krijgen voorrang bij het innovatiebeleid Minder regels en minder rompslomp voor ondernemers Versterking van de topsectoren gaat onverminderd door Stap voor stap naar een groene economie : groene investeringsmaatschappij, extra investeren in Green Deals, duurzame energie, energiezuinige woningen en gebouwen. Pensioenfondsen zullen meer in Nederland moeten gaan investeren (p. 15) Activerend arbeidsmarktbeleid Betere werking van de arbeidsmarkt door onder meer: WW-duurverkorting),Werken naar vermogen en een meer activerende bijstand (werk telt!) Flex is te flex en vast is te vast; werkzekerheid boven baanzekerheid. AOW sneller omhoog en stimuleren langer doorwerken Onbelaste reiskostenvergoeding handhaven tot het niveau van 13 cent per kilometer OV Er is een sociaal akkoord met werkgevers en vakbonden nodig om meer stage- en arbeidsplaatsen te verkrijgen voor mensen met een beperking.de overheid geeft als werkgever het goede voorbeeld. (p. 20) Gezinnen met kinderen bevinden zich in het spitsuur van het leven. Zij moeten werk en carrière combineren met de zorg voor kinderen en mantelzorg voor dierbaren in hun omgeving. Wij willen hen daar in faciliteren en ondersteuning bieden. Dit vraagt ook flexibele werktijden voor zowel mannen als vrouwen. Via zowel de vaste kinderbijslag als het kindgebonden budget willen we gezinnen met kinderen zo goed mogelijk tegemoet komen. Kinderopvang zal voor ouders beter aansluiten bij de situatie thuis en de situatie op school. Dat vergt veelal kleinschalige, op maat gerichte initiatieven. Procedures die dat belemmeren, moeten worden afgeschaft. Het zwangerschaps- en bevallingsverlof zal worden uitgebreid. Dat geldt ook voor het vaderschapsverlof. We willen de regels voor buitenschoolse opvang versimpelen. (p ) De AOW blijft het basispensioen. Omdat wij gemiddeld langer leven, kan de pensioenleeftijd stijgen. Dat is ook goed voor de betaalbaarheid van het basispensioen. De AOW-leeftijd gaat in 2015 naar 66 en in 2020 naar 67; vervolgens wordt de AOW-leeftijd gekoppeld aan de levensverwachting. Met de AOW-leeftijd stijgt ook de ingangsdatum voor de pensioenen. Voor mensen met overbruggingsproblemen en te weinig mogelijkheden om dit te compenseren, komt er een overgangsregeling. De AOW-uitkering kan flexibel worden opgenomen tussen 65 jaar en 70 jaar. Doorwerken na de pensioengerechtigde leeftijd zal worden aangemoedigd. Arbeidsmarkt Werkgevers en werknemers zijn samen verantwoordelijk voor de (toekomstige) inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, inclusief aan het einde van een dienstverband, want het CDA blijft investeren in een goed sociaal overleg. Bij (dreigende) werkloosheid wordt in eerste instantie altijd bezien of en welke startkwalificatie (alsnog) kan worden behaald. Voor jongeren is er studiefinanciering, geen bijstand, 5

6 Werknemers krijgen een persoonlijk budget dat gebruikt kan worden voor scholing en werknaar-werktrajecten. De overheid stimuleert dat werkgevers en werknemers ruimte maken voor individuele, breed inzetbare scholingsrechten voor werknemers, zodat zij kunnen investeren in hun eigen inzetbaarheid, regie over hun eigen loopbaan kunnen nemen en hun vakmanschap op peil houden. De werkloosheidswet wordt weer teruggebracht tot het oorspronkelijke doel van inkomensbescherming bij een baanwisseling. Voor oudere werklozen komt er een vervolguitkering. We stimuleren werk in plaats van WW door de overstap naar een lager betaalde baan vanuit de WW aantrekkelijker te maken. Werklozen die een uitkering krijgen moeten verplicht passend werk accepteren. Werkgevers zijn vooralsnog verplicht maximaal een half jaar lang de kosten van de WW aan het UWV te vergoeden. Op termijn wordt deze verplichting omgezet in de verplichting samen afspraken te maken over loondoorbetalingbij ontslag en (preventief) te investeren in scholing. Bij de uitwerking is bijzondere aandacht voor het midden- en kleinbedrijf. Per saldo moeten de lasten voor MKB-bedrijven niet verzwaard worden. Dat kan bijvoorbeeld geregeld worden door MKBbedrijven het eigen risico te laten poolen. Het CDA staat voor een eerlijk en rechtvaardig ontslagsysteem, waarbij een zorgvuldige afweging plaatsvindt, waardoor willekeurig ontslag onmogelijk is. Flex is te flex en vast is te vast. Zo willen we mensen met een flexibel arbeidscontract in een betere positie op de arbeidsmarkt en de maatschappij brengen. Sociale partners en overheid sluiten een akkoord over een nieuwe balans tussen flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt, daarbij wordt ook de mogelijkheid betrokken voor nieuwe flexibele vaste arbeidscontracten met een termijn van 5 jaar. Zo bieden we mensen in plaats van baanzekerheid werkzekerheid. Bijzondere aandacht is er voor de arbeidsmarktpositie van (werkloze) ouderen. Werkgevers krijgen een premiekorting om (werkloze) ouderen in dienst te nemen. Jongeren hebben een lastige startpositie op de arbeidsmarkt, met een stijgende jeugdwerkloosheid en weinig vooruitzichten op een duurzaam contract. Daarom moet er een taskforce jeugdwerkloosheid komen. Werken naar vermogen Wij willen voortbouwen op de gedachte achter de Wet werken naar vermogen: wie niet het minimumloon kan verdienen hoort niet om die reden aan de kant te staan. Dit geldt voor iedereen die door een beperking of chronische ziekte niet volledig deel kan nemen aan de arbeidsmarkt, door verminderde productiviteit of inzetbaarheid. Daarom wordt in zulke gevallen een loonkostensubsidie gegeven of een kortdurende loondispensatie toegestaan. De gemeente geeft een aanvullende uitkering die kan oplopen tot het minimumloon. De Wsw, de Wajong, de Wet werk en bijstand en de Wet investeren in jongeren worden opgenomen in de nieuwe regeling. Voor jongeren die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, blijft de Wajong bestaan. Wie nu werkt in de Sociale Werkvoorziening (SW) of een Wajonguitkering heeft, gaat ook werken onder de nieuwe regeling. Nader bestudeerd zal worden wat dit voor bestaande rechten moet betekenen. Nieuwe deelnemers worden zoveel mogelijk beloond op basis van de cao s van de sector waarin zij werken. Dit bevordert de uitstroom uit de regeling. Gemeenten krijgen de vrijheid en middelen om regelingen op het terrein van werk, ondersteuning, vervoer, vrijwilligerswerk e.d. op samenhangende wijze in te zetten om participatie te bevorderen en daarbij te concentreren op regievoering. Daarbij is er aandacht voor de verschillen tussen regio s. Wij vinden een sociaal akkoord noodzakelijk met werkgevers en vakbonden over meer stage- en arbeidsplaatsen voor mensen met een beperking. Ook dat is maatschappelijk verantwoord ondernemen! De nieuwe solidariteit Voor ondernemers zonder personeel (zzp er) is het vaak lastig om de eigen inkomensbescherming te organiseren. Dat vraagt om bijzondere aandacht. Vooral goede voorlichting is noodzakelijk. Zzp ers moeten een pensioen op kunnen bouwen zonder dat dit vermogen in geval van faillissement door schuldeisers kan worden aangesproken. Iedere werkende dus ook een zzp er moet tegen redelijke kosten een arbeidsongeschiktheidsverzekering kunnen afsluiten. Dit kan gerealiseerd worden door een nationale vrijwillige arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp ers te realiseren. Verzekeraars zullen in die behoefte moeten voorzien. Maar ook nieuwe cirkels van solidariteit kunnen een rol spelen: groepen van zelfstandigen die met elkaar geld inleggen voor het geval één 6

7 van hen ziek is of langere tijd zonder opdrachten zit. Zij moeten ook verenigingspensioenfondsen kunnen oprichten, waaraan ze vrijwillig kunnen deelnemen. De overgang van werk naar werk moet voor ambtenaren hetzelfde zijn als voor werknemers in de private sector. Het ambtenarenrecht wordt daarom gelijkgetrokken met het arbeidsrecht. Het onderscheid tussen wachtgeld en WW komt volledig te vervallen. Fraude Fraude met uitkeringen wordt niet getolereerd. Dat ondermijnt de solidariteit. Daarom staan wij voor een straffe aanpak. Boetes worden verhoogd en het gefraudeerde bedrag dient daarnaast te worden terugbetaald. Wij willen de gemeentelijke basisadministratie koppelen met de belastingdienst, UWV, gemeentelijke sociale diensten en private partijen met waarborgen voor de privacy. Sociale vlaktaks Het CDA kiest voor een sociale vlaktaks met solidariteitsheffing. Het CDA streeft naar een verschuiving van belasting van arbeid naar consumptie, omdat arbeid te zwaar belast is. Het huidige stelsel van inkomstenbelasting is nodeloos ingewikkeld, stimuleert overmatig lenen en ontmoedigt arbeid. Het CDA pleit dus voor een vereenvoudiging. De invoering van een sociale vlaktaks heeft grote voordelen. Voor iedereen geldt dan hetzelfde belastingtarief van circa 35%. Zo wordt het belastingsysteem eenvoudiger en worden inkomens binnen gezinnen niet langer verschillend behandeld. Een vlaktaks stimuleert economische groei en banen. Vanuit het oogpunt van solidariteit is het gerechtvaardigd dat er een aanvullende solidariteitsheffing komt voor topinkomens. Voor lagere en middeninkomens zullen er geen substantiële negatieve inkomenseffecten door de invoering van de sociale vlaktaks mogen ontstaan. Voor ondernemers komt er een eenvoudige ondernemerswinstbelasting, die groei stimuleert, ongeacht rechtsvorm. Door deze vereenvoudigingen kan substantieel in de bureaucratie bespaard worden. Overlegmodel De Nederlandse arbeidsverhoudingen kenmerken zich door gezamenlijk verantwoordelijkheid te willen nemen voor de toekomst, samen de schouders eronder. Dat moeten we koesteren en moderniseren. De medezeggenschapswetgeving is nu vaak een te strikt keurslijf. In de cao s zal er meer ruimte voor maatwerk en keuzemogelijkheden zijn. 7

8 ChristenUnie (CU) - Voor de verandering 4. Arbeidsmarkt: evenwichtig en toegankelijk Werken doen we in een samenleving waarin ieder persoon van waarde is en zijn talenten mag ontwikkelen en inzetten in het belang van ons land. Iedereen maakt deel uit van de samenleving. Iedereen kan daar op zijn of haar manier aan bijdragen. Of het via betaald werk is of in de vorm van zorg voor anderen. Of je beperkingen hebt, of denkt zonder beperkingen te zijn. Zo zou het moeten zijn. Maar zo is het niet. Teveel mensen staan aan de kant en kunnen hun talenten niet kwijt. Er is werkloosheid. Die loopt op in deze crisistijd en snel ook. Jongeren krijgen geen vaste baan, waardoor zij geen zekerheid hebben en geen huis kunnen kopen. De jeugdwerkloosheid groeit en is in delen van Europa zelfs schrikbarend hoog. Veel zzp ers werken zonder inkomens of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen of pensioenenvoorziening. De grenzen van de Flexwet, de Wet flexibiliteit en zekerheid, zijn wel bereikt. Aanpassingen zijn geboden. Mensen met arbeidsbeperkingen ervaren dat op de reguliere arbeidsmarkt lang niet altijd plek voor hen is. Mensen met zorgtaken hebben het niet makkelijk om werk en zorg op een goede manier met elkaar te combineren. Oudere werklozen met veel ervaring moeten vaststellen dat als het er op aankomt weinig werkgevers op die ervaring lijken te wachten. Een groot probleem is dat vooral ook oudere werklozen op de arbeidsmarkt moeten concurreren tegen goedkopere jongere arbeidskrachten uit binnen- en buitenland. Veel oudere werklozen komen hierdoor na ontslag in financiële moeilijkheden omdat ze wel verplichtingen hebben waar ze niet zomaar vanaf kunnen komen. De arbeidsmarkt is dus uit het lood geslagen. Er is geen evenwicht tussen arbeidsproductiviteit en de inzet van mensen naar hun vermogen. Tussen ouderen en jongeren. Tussen flexibiliteit en zekerheid. Tussen arbeidstaken en zorg. Tussen een betaalde baan en inzet voor anderen in de vorm van vrijwilligerswerk. Dit alles stelt ons land voor grote uitdagingen. Mensen kunnen niet meer rekenen op zekere banen en vaste contracten gelet op de toenemende globalisering. Maar zij hebben wel behoefte aan zekerheid. Daarom is het belangrijk te investeren in scholing, beroepsvaardigheden en het voortdurend, een beroepsleven lang, vergaren van nieuwe kwaliteiten. Dat vergroot hun kansen en hun weerbaarheid op de arbeidsmarkt. Daarnaast is het meer dan ooit van belang zowel fiscale maatregelen, sociale zekerheidsregels, als regels voor de arbeidsmarkt mede ten dienste te stellen van bevordering van de werkgelegenheid. Zo kunnen ontslaggelden mede ingezet worden om te kwalificeren voor een nieuwe baan; WW-rechten kunnen gepaard gaan met opleidingsrechten. In een goede mix tussen werkzekerheid en baanzekerheid. Tegelijk is een goed sociaal en financieel vangnet nodig. Een tweedeling tussen degenen die wel mee kunnen doen en degenen die dat om uiteenlopende redenen niet kunnen, kan niet aan de orde zijn. De ChristenUnie wil dat mensen zich in kunnen zetten voor de samenleving. En kijken naar wat mensen (nog) wél kunnen in plaats van wat ze níet kunnen. We willen een goede toegang tot de arbeidsmarkt voor ouderen en een redelijke mate van zekerheid voor jongeren. Daarbij streven we naar balans in de belasting van werknemers gedurende hun levensloop, mede met het oog op een goed evenwicht tussen werk en zorg. Bij dit alles moet gezinnen de ruimte geboden worden om eigen keuzes te maken in de combinatie van arbeid en zorg. Deze uitdagingen gaan we op de volgende manier aan. Werken aan werk Samen kom je verder. We zoeken de samenwerking met de sociale partners (werkgevers en werknemersorganisaties) om samen vanuit ieders eigen verantwoordelijkheid wegen te zoeken uit de crisis. Werken wordt sneller lonend. Dat doen we door lasten op arbeid te verlagen. Voor wat hoort wat. Als je een uitkering krijgt, verwachten we als je daartoe in staat bent - ook een tegenprestatie voor de samenleving. Solidariteit komt van twee kanten. Wie misbruik maakt van voorzieningen, wie fraudeert of niet wil werken als dat wel kan, mag worden uitgesloten van uitkeringsrechten. We zijn langer gezond, dus werken we langer. Daartoe gaat de pensioengerechtigde leeftijd in stappen omhoog naar - uiteindelijk - 67 jaar in Vanaf dat moment is de levensverwachting het ijkpunt. 8

9 Loonmatiging leidt tot meer werk. Daarom is het beter een tijdje pas op de plaats te maken. Van een herstellende economie kunnen we vervolgens allemaal profiteren. Meer werken loont. Als je dit doet door langer te werken, verbetert dit ook de arbeidsproductiviteit. Als iedereen enkele vrije dagen inlevert, neemt die al met 1 procent toe. Van baanzekerheid naar werkzekerheid. Daarom brengen we de verantwoordelijkheid van de werkgever om te investeren in scholing en vaardigheden en de verantwoordelijkheid van de werknemer om te blijven leren met elkaar in verband. Daartoe wordt ook geïnvesteerd in een leeftijdsbewust personeelsbeleid, wat bijdraagt aan fitte mensen ook op latere leeftijd. Werknemers krijgen een talentenbudget, dat zij ook bij een nieuwe baan kunnen meenemen. Van baan naar baan. Overeenkomstig het Maasland Model zijn werkgever en werknemer bij boventalligheid in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het vinden van een nieuwe baan. Dit zorgt dat een werknemer niet in de WW komt en dit zorgt er ook voor dat een werkgever zich verantwoordelijk blijft voelen voor de werknemer die hij ontslaat. De werkgever houdt deze verantwoordelijkheid maximaal een jaar. Werken aan evenwicht tussen flexibiliteit en zekerheid Met meer werken inkomen sparen voor als er minder werk is. Daarom komt er een flexibele werktijdenrekening om, zoals in Duitsland, in economisch goede tijden voor een bedrijf extra uren te werken. Het aldus apart gezette spaartegoed kan in tijden van laagconjunctuur of werkloosheid gebruikt worden om korter werken of inkomensverlies aan te vullen. Wordt de werknemer toch ontslagen, dan blijft een eventueel positief saldo ter beschikking van de werknemer. Werk gaat voor inkomen. Daarom wordt het makkelijker om op bedrijfsniveau overeen te komen tijdelijk een deel van het loon in te leveren, al dan niet in combinatie met korter werken, zodat werk behouden blijft. We moeten af van zwart werk. De regeling persoonlijke dienstverlening wordt verder vrijgegeven (geen minimumloon; geen opgave voor belastingdienst). Ook werk in kleine baantjes moet veel gemakkelijker worden. Wie daarom als bijvoorbeeld huishoudster 8 uren of minder werkt, hoeft geen loon- en inkomstenbelasting te betalen en ook geen premies. Fraude wordt streng bestraft. Meer zekerheid voor flexwerkers. Daarom wordt het voor zzp ers mogelijk, als zij ten minste drie jaren hebben gewerkt en er vooruitzicht is op een volgend jaar werk, zich in te kopen in een arbeidspool die de komende vijf jaren werk garandeert. Inkoop in de pool geeft een minimum aan sociale zekerheidsrechten en de mogelijkheid van collectieve pensioenopbouw. De pool wordt uit de sociale premies gefinancierd. Werkgevers krijgen premiekortingen indien zij werknemers uit de pool in dienst nemen. Dit geeft kansen aan mensen die met de handen werken, maar ook aan academici die projectmatig onderzoekswerk doen. Kansen en zekerheid bieden aan jongeren Niet thuis zitten, maar werken. Met jongeren tot 25 jaar werkloos is het tijd voor een deltaplan jeugdwerkloosheid. Daarom neemt de ChristenUnie de volgende maatregelen: Jongeren krijgen kansen, ook op vaste contracten. Daarom zullen ook flexibele contracten op enig moment omgezet moeten worden in contracten met meer vastigheid. Dat gebeurt wat ons betreft door tijdelijke contracten bij dezelfde werkgever in duur te laten oplopen. De tweede duurt ten minste een half jaar langer dan de eerste; de derde duurt ten minste een jaar langer dan de tweede. Goed onderwijs als lange termijn investering. Onderwijs is veel meer dan een voorbereiding op de arbeidsmarkt, maar goed onderwijs staat wel aan de basis van een goed functionerende arbeidsmarkt. Daarom bezuinigen wij daarop niet. Leren van elkaar. Wij investeren in extra meester-gezel-plaatsen in de zorg, het onderwijs, ambachtelijke beroepen en de veiligheid. Hier combineren jongeren werk en opleiding. We investeren in de vakmensen voor de toekomst. Vakopleidingen worden verbeterd; in veel meer sectoren wordt het stelsel van de beroepsbegeleidende leerweg ingevoerd in combinatie met relevante MBO-opleidingen. 9

10 Goede vaklui zijn er nooit genoeg. Vakopleidingen met goede arbeidsmarktkansen worden goedkoper dan andere opleidingen. Begeleiding, ook als je geen uitkering hebt. Niet-uitkeringsgerechtigde jongeren tot 27 jaar willen we ook ondersteunen bij het vinden van werk. Kleine banen zonder regels. De regeling kleine banen wordt geherintroduceerd. De WW hervormen en toch de positie van oudere werknemers verbeteren Loonkosten oudere werknemers naar beneden brengen. Daarom worden de werkgeverslasten voor 55-plussers substantieel verlaagd. In aanvulling daarop komt er voor werkgevers een no risk-polis oudere werknemers. Dit vermindert de kosten voor loondoorbetaling bij ziekte. Hogere ontslagvergoedingen; uitbetaling in termijnen. Mede in samenhang met het Maasland Model willen wij hogere maximale vergoedingen mogelijk maken dan de halfjaars loonsom die in het Lenteakkoord is voorzien. Een hogere vergoeding is mogelijk wanneer die in termijnen wordt uitbetaald. Als binnen de termijnperiode een baan wordt gevonden, wordt het restant als premie verdeeld over werkgever en werknemer. Zo hebben zij er beiden voordeel bij als die nieuwe baan snel gevonden wordt. Opbouw van WW-rechten iets verlengen. De opbouw van WW-rechten wordt bepaald op driekwart maand per gewerkt jaar. Daar staat tegenover dat wanneer een WW-gerechtigde tijdens de uitkeringsperiode start met een andere, kleinere baan, de verrekening met de WW-uitkering plaatsvindt op basis van het daadwerkelijk verdiende loon in plaats van de gewerkte uren. Zo gaat ook in dat geval werken lonen. Bij het aanvaarden van minder betaald werk blijven oude WWrechten van kracht tot het einde van de duur van de oorspronkelijke uitkering. Werken na je pensioen? Natuurlijk! Belemmeringen die verhinderen dat mensen die dat graag willen, kunnen doorwerken na de pensioengerechtigde leeftijd worden weggenomen. Dat kan ook in deeltijd. Of vooral om vaardigheden door te geven aan jongeren. Niet zomaar kiezen voor buitenlandse werkzoekenden omdat dat goedkoper is. We willen primair kansen geven aan Nederlandse werkzoekenden van oudere leeftijd om aan het werk te blijven. Als ze toch ontslagen worden bieden we kansen om weer werk te vinden. Soms is het beter met minder genoegen te nemen. Het wordt daarom mogelijk met wederzijds goedvinden van werkgever en werknemer bij verminderde productiviteit van de werknemer de arbeidsvoorwaarden aan te passen. Een betere positie voor mensen met arbeidsbeperkingen Wie kan werken, krijgt kansen. Ook als je arbeidsbeperkingen hebt. Ook in gewone banen. De Wet werken naar vermogen kan helpen, maar niet als het aantal beschermde plaatsen te veel wordt beperkt en te weinig geld, onder ander voor begeleiding, beschikbaar is. We vragen bedrijven mee te werken om mensen kansen te geven. Maar we zadelen werkgevers niet op met (administratieve) rompslomp. Zij moeten er daarom altijd voor kunnen kiezen mensen met arbeidsbeperkingen in detachering aan te nemen. Bedrijven die daar geen kans toe zien, betalen meer premies om daarmee werkaanpassingen en meerkosten van werkgevers die mensen met een beperking in dienst nemen te vergoeden. Werkgevers krijgen een duurzaamheidsbonus, als de mensen die een arbeidsplek hebben gekregen na vijf jaren nog steeds in dienst zijn. Sociaal verantwoord ondernemen mag lonen. Er komt daarom een aparte (fiscale) status voor ondernemingen met een maatschappelijke doelstelling die voor 80 procent gericht is op het tewerkstellen van mensen met een beperking. Startende sociale ondernemers kunnen gebruikmaken van een laagdrempelige Borgstelling MKB. Werk mag lonen. Als je regulier werk verricht, maar gelet op je arbeidsbeperking een lagere productiviteit hebt, krijg je een loonkostensubsidie tot minimaal het wettelijk minimumloon (WML). Dit maakt het mogelijk om ook, al is het beperkt, te werken aan pensioenopbouw. De overheid geeft het goede voorbeeld. Bij de aanbesteding van overheidsopdrachten worden in contracten afspraken gemaakt over de inzet van het aantal mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (social return prestatieladder). 10

11 Soms is hulp en begeleiding meer dan welkom. Baanbegeleiders (jobcoaches, buddy s) kunnen de positie van jongeren met een arbeidsbeperking in het onderwijs en op de werkvloer verbeteren. Zij kunnen ook helpen bij het starten van een eigen bedrijf. Als baanbegeleiders kunnen ervaren werknemers met kwaliteiten om mensen te begeleiden functioneren, maar ook bijvoorbeeld ouders die zelf de jobcoaching voor hun kind gaan doen. Onderwijs en beperkingen gaan goed samen. Met wat aanpassingen en soms wat meer tijd. Dat moet kunnen. Studerende jongeren met arbeidsbeperkingen kunnen daarom rekenen op een maatwerkaanpak voor de studiefinanciering en kansen op promotie en aanstellingen tot Assistent in Opleiding (AIO) in deeltijd. (p. 49) Zzp ers Zelfstandigen zonder personeel hebben een belangrijk aandeel in de Nederlandse economie. Zzp ers zijn professioneel, flexibel en innovatief en verwerven met deze competenties hun plek op de markt. Toch wordt in het beleid nog niet specifiek rekening gehouden met deze groep. Er moet door de overheid oog en aandacht zijn voor de zzp ers. Pensioenopbouw, het afsluiten van collectieve verzekeringen en scholing door zzp ers worden beter gefaciliteerd. 11

12 D66 Op weg naar een welvarende toekomst, p en Concept (definitieve versie wordt 25 augustus vastgesteld) Nieuwe welvaart vraagt om groei van onze economie. In de politiek wordt vaak gesproken over uitgaven en weinig over inkomsten. En als al gepraat wordt over inkomsten dan zijn vooral belastingen een populair onderwerp. Bijna nooit gaat het over het vergroten van inkomsten door te groeien. Terwijl groei van onze economie de beste manier is om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Groei is om veel meer redenen cruciaal. Groei zorgt voor dynamiek en vernieuwing. Groei maakt het mogelijk dat dubbeltjes kwartjes worden. Groei zorgt voor nieuwe banen. Groei is de zuurstof van onze samenleving. Duurzame groei is de sleutel naar een welvarende toekomst. De overheid past enige bescheidenheid. Zij laat immers de economie niet groeien. Dat doen mensen zelf. Maar de overheid kan wel helpen. Dat doet ze natuurlijk niet door minder te bezuinigen. Bij politici die dat beweren is groei vooral een rookgordijn om de angst voor moeilijke maatregelen te verhullen. Allereerst moet de overheid haar financiën op orde brengen, maar tegelijkertijd kan zij ruimte maken en gericht investeren. D66 wil bouwen aan het nieuwe verdienmodel van Nederland, aan verduurzaming van onze economie, aan een eerlijke en open arbeidsmarkt, aan een dienstbare financiële sector. Aan een land dat onderneemt en bloeit. Een land dat na jaren van stilstand weer vooruit gaat. Nieuwe groei Nederlanders ondernemen, innoveren en handelen. Zij trekken met vertrouwen de wereld in. Ondernemende Nederlanders staan te trappelen. Hun kansen liggen voor het grijpen: in handel met opkomende economieën, in schoner en slimmer produceren, in dienstverlening, in gezondheidszorg en in innovatie. Nederland is een klein land. Toekomstig succes zullen wij niet bereiken door de grootste en sterkste te zijn. Maar we kunnen wel van onze wendbaarheid onze kracht maken. Wie zich snel weet aan te passen in een steeds veranderende wereld, blijft voorop lopen. Dat vereist een toename in flexibiliteit en aanpassingsvermogen. De voorsprong die Nederland heeft op terreinen als de kwaliteit van het arbeidsaanbod, onze politieke en economische stabiliteit en in de rechtszekerheid die we bieden aan ondernemers, wordt door andere landen in de wereld ingelopen. In de strijd om groei gaat het meer en meer om flexibel en hoogwaardig talent, ondernemerschap, duurzaamheid en economische flexibiliteit. Deze pijlers vormen de kern van de welvaart van morgen. D66 heeft een groeiagenda om Nederland deze kansen te laten pakken: Ruim baan voor toptalent Toptalent vormt de kern van nieuw ondernemerschap. D66 wil dat Nederland voorop loopt in het ontplooien van het eigen talent en het aantrekken van talent van buiten. Daarom stimuleren wij kennismigratie zonder inburgering en andere barrières. D66 wil dat we uitmunten in wetenschap en het beroepsonderwijs, met meer aandacht voor toptalent in het onderwijs. D66 investeert in Nederland als vestigingsplaats voor talent, door te zorgen voor een bruisende leefomgeving, bloeiende cultuur, recreatie en natuur. Meer ondernemerschap Wij moedigen ondernemen aan, onder andere door het stimuleren van ondernemerschap vanuit universiteit, HBO en MBO. Nederland moet in de wereldwijde top 5 voor het eenvoudig starten van een bedrijf. En een faillissement moet niet, zoals nu te vaak, het eind van een ondernemerscarrière zijn. In mkb eenvoudiger personeel aannemen Kleine en startende bedrijven durven te vaak geen vast personeel aan te nemen. D66 wil de regels rond ziektewet, arbeidsongeschiktheid en arbeidsomstandigheden (ARBO) voor kleine bedrijven aanpassen, zodat zij met een lichter regime of mogelijkheden voor risicodeling sneller en vaker mensen aan zullen nemen. Uiteraard zonder nieuwe barrières op te werpen voor doorgroei van bedrijven. Ook voor werknemers bieden deze maatregelen, gericht op meer banen binnen het mkb, voordelen. De maatregelen dragen bij aan de bestrijding van jeugdwerkloosheid en de bevordering van diversiteit op de arbeidsmarkt. Niet iedereen zoekt een baan voor het leven. Werken bij een klein startend bedrijf of een flexibele loopban kan een avontuur zijn. Meer innovatie Nederland loopt steeds verder achterop met investeringen in innovatie. De trend van achteruitgang moet gekeerd. D66 pleit voor een goede mix van brede belastingstimulansen en gerichte subsidies om innovatie te stimuleren. Bij het stimuleren van publiek-private of privaat- 12

13 private samenwerking, het binnen brengen van Europees geld en het versterken van clusters blijven overheidsinvesteringen nodig. Topsectoren kiezen hun hoofdstad Bedrijfssectoren en de daaraan gerelateerde kennis en onderzoeksinstellingen hebben gezamenlijke groeiagenda s opgesteld. De beleidsmatige keuze voor topsectoren helpt om de kracht van deze kennisclusters te versterken. Echter, nu zijn deze sectoren vaak nog geografisch versplinterd over Nederland. Fysieke nabijheid maakt samenwerken en kennisuitwisseling eenvoudiger. D66 wil dat binnen de topsectoren gekozen wordt voor een geografische kern, waar het merendeel van de activiteiten zich kan concentreren. Mensen en bedrijven van over de hele wereld moeten weten dat ze voor kennis en bedrijven rondom agrofood, water of hightech naar deze Nederlandse locaties zoals Wageningen en Eindhoven moeten komen. Innovatiebeleid aansluitend bij mkb ondernemers Het mkb is de Nederlandse banenmotor en is zeer innovatief. Door een betere aansluiting van mkb bij regionale onderwijsinstellingen en de hierboven genoemde kennisclusters en het slimmer aanboren van EU matching funds kan de mkb innovatiemotor aangejaagd worden. Ook wil D66 met slimme fiscale maatregelen investeringen van particulieren en pensioenfondsen in innovatie en doorgroei van het mkb uitlokken. Toegang tot krediet en kapitaal Als gevolg van de bankencrisis lijkt het moeilijker voor ondernemers om krediet en kapitaal te verkrijgen. Hierdoor kunnen zij rendabele investeringen die hun groei stimuleren niet financieren. D66 wil dat de overheid, samen met pensioenfondsen en banken, zorgt dat onnodige drempels worden opgeheven. We onderzoeken de noodzaak van het heroprichten van een Nationale Investeringsbank. Meer werken, hoger salaris, minder belasting D66 wil werkend de crisis uit. Door meer en slimmer te werken, stimuleren we de economische groei. Dit schept ruimte voor een hoger salaris. We verlagen de inkomstenbelasting, zodat mensen meer geld overhouden. Nederlanders werken nu gemiddeld 1377 uur per jaar, het minst van de geïndustrialiseerde wereld. D66 wil geleidelijk naar een 40-urige werkweek, de ATV-dagen terugdringen en een verplichte vrije dag schrappen. Het wegnemen van barrières voor deeltijdwerkers om meer uren te werken is ook essentieel. In een tijd van vergrijzing hebben we iedereen nodig om het draagvlak onder onze collectieve voorzieningen (o.a. zorg, pensioenen) te behouden. Kansen voor oudere werknemers Wij kunnen ouderen niet missen op de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt voor oudere werknemers zit echter op slot. Oudere werknemers hebben grote moeite om een nieuwe baan te vinden. D66 wil scholingsvouchers introduceren voor ouderen die langdurig werkloos zijn. Zij mogen deze vouchers inzetten voor scholing of begeleiding bij de zoektocht naar werk. Werkgevers moeten daarnaast gestimuleerd worden om oudere werknemers aan te nemen. Nederland is een van de weinige landen waar oudere werknemers ook de duurste werknemers zijn. Dat vormt een belangrijke barrière voor het aannemen en aan het werk houden van ouderen. De combinatie van periodieken, het ontslagrecht en de WW leiden tot een gouden kooi, deze willen we open zetten. D66 trekt geld uit voor fiscale voordelen voor oudere werknemers en wil het werkgeversrisico voor ziekte van 55+-werknemers anders behandelen. Demotie aan het einde van een carrière en afbouw van werklast wordt meer de norm in arbeidsovereenkomsten. Ten slotte maakt D66 doorwerken na de officiële pensioenleeftijd, zoals steeds meer mensen willen, eenvoudiger. Van baan- naar werkzekerheid We willen de tweedeling tussen mensen die langs de kant staan en mensen die meedoen verkleinen. Mensen die langs de kant staan, hebben nu te weinig kans op een baan. Modernisering van het ontslagrecht maakt het vaste contract weer aantrekkelijk. Zo scheppen we meer kansen, juist voor diegenen met een zwakkere positie op de arbeidsmarkt, zoals jongeren. D66 heeft een initiatiefwet ingediend waarin is gekozen voor een ontslagstelsel met een duidelijke en versimpelde ontslagprocedure. De redelijkheid van het ontslag (en eventuele vergoeding) kan indien nodig achteraf door de kantonrechter worden vastgesteld. Werkgevers betalen verder de eerste zes maanden van de WW. Zo krijgen zij er financieel belang bij om werkloosheid te voorkomen. We willen daarbij verhinderen dat de regeling voor arbeidsongeschiktheid (WIA) een ontwijkroute wordt. Deze veranderingen combineren we met een kortere maar hogere WW. Zo bieden we een adequaat vangnet, maar zijn mensen niet langer 13

14 afhankelijk van de overheid dan nodig. Verder investeren we in scholing om werkzekerheid te vergroten. Ruimte voor ondernemers Ondernemers ervaren grote regeldruk. De overheid slaagt er keer op keer niet in hier verbetering aan te brengen. D66 wil hier verandering in brengen door een aanpak op basis van Nieuwe welvaart De rentelasten in perspectief (overheidsuitgaven in miljarden euro s, rijksbegroting 2012) Buitenlandse zaken 12 miljard 11 miljard 10 miljard 10 miljard 7 miljard Infrastructuur Renteschuld Veiligheid Defensie Verkiezingsprogramma D66 voor de Tweede Kamer 2012 / twee principes: meer vertrouwen en eenvoudiger contact met de overheid. Meer vertrouwen komt tot uiting in minder gedetailleerde regels in bijvoorbeeld ARBO en meer controle op resultaten in plaats van detailuitvoering. De ondernemer krijgt de vrijheid om te kiezen bij tegengestelde regels. Er komen minder rapportages en meer steekproeven. D66 wil ook dat er een ombudsman voor ondernemers komt, gericht op bureaucratische lasten en regelgeving. Uiteraard gaat vertrouwen gepaard met sancties als dit vertrouwen wordt beschaamd. Eenvoudiger contact met de overheid komt tot uiting in het instellen van 1 contactpersoon die de regie neemt voor ondernemers in hun interactie met de overheid, maar ook in het afschaffen van overbodige lasten (KvK, bedrijfsschappen), het zorgen voor aanbestedingen die open staan voor mkb-ers en zzp-ers en een echte lex silencio voor vergunningen, waarbij een vergunning automatisch toegekend wordt als de overheid niet op tijd handelt. D66 wil ook een versimpeling van het omgevingsrecht, wel met voldoende waarborgen voor milieu en natuur. (p ) Nieuwe welvaart, beter meten Het huishoudboekje op orde voor toekomstige generaties betekent voor D66 ook een betere boekhouding bijhouden. Meten wat werkelijk van waarde is en vervolgens sturen op echte waardecreatie. Het verbranden van gas, het verbruiken van schoon water en het verteren van natuurlijke hulpbronnen zijn kosten, geen opbrengsten. En investeringen in je werk, je opleiding, je gezondheid, je thuis en je eigen ontplooiing zijn geen kosten. Toch hanteren we in Nederland en wereldwijd een boekhoudsysteem dat dit wel zo meet. Het BNP stijgt en het overheidstekort daalt als we meer gas verbranden en minder uitgeven aan onderwijs. Sturen op zo n boekhouding leidt niet tot Nieuwe Welvaart. D66 wil dat anders en wil dat de rekenmeesters van het kabinet gaan meten wat echt van waarde is. Zonder goede boekhouding is een net huishoudboekje waarde(n)loos. Robuuste Pensioenen Naast de AOW en persoonlijke vermogens vormen de collectief opgebouwde pensioenen het fundament onder het welzijn van huidige en toekomstige gepensioneerden. Nederlanders hebben samen een pensioenpot van circa 900 miljard euro bij elkaar gespaard. Door een hogere levensverwachting, lagere rente en tegenvallende beleggingsrendementen komen pensioenuitkeringen onder druk. D66 wil een generatieneutrale oplossing van de huidige tekorten, de pensioenpot mag niet opgesoupeerd worden. In een economie met toenemende flexibiliteit op de arbeidsmarkt is het noodzakelijk ons pensioenstelsel flexibeler te maken, bijvoorbeeld door meer ruimte te maken voor sparen door individuen. Bij de opbouw van pensioenen wil D66 het fiscaal gesubsidieerd sparen voor de allerhoogste inkomens beperken. Boven een inkomensgrens van vier keer modaal zijn verplichte besparingen en belastingkortingen echt niet nodig. Zzp-ers wordt de mogelijkheid geboden nog geruime tijd te sparen in het pensioenfonds van hun voormalige werkgever en via een Premiepensioeninstelling (PPI). D66 wil dat de besturen van de pensioenfondsen deskundig zijn en zoveel mogelijk een afspiegeling zijn van de deelnemers. Daarom heeft D66 er voor gezorgd dat gepensioneerden, evenals werknemers, voortaan een wettelijk recht hebben op vertegenwoordiging in de besturen van hun fonds. Hogere AOW-leeftijd D66 wil de AOW-leeftijd geleidelijk verhogen naar 67 jaar in Daarna laten we deze automatisch meestijgen met de levensverwachting. Daarbij wordt de AOW-leeftijd flexibeler: mensen krijgen keuzevrijheid over de leeftijd waarop ze de AOW laten ingaan. Zo helpen we mensen die later met pensioen willen gaan. Ook kunnen mensen de AOW eerder laten ingaan. Dit is een uitkomst voor degenen die al met vroegpensioen zijn en een inkomensgat verwachten door de leeftijdsverhoging. Wie later met pensioen gaat krijgt een hogere uitkering, wie de AOW eerder opneemt krijgt een lagere uitkering. Sociale zekerheid die activeert Teveel mensen met een arbeidshandicap staan aan de kant. Dit is niet sociaal. D66 wil de sociale zekerheidsregelingen WAJONG, WSW en WWB onder brengen in 14

15 1 wet. Uitgangspunt is zoveel mogelijk mensen aan de slag te krijgen bij reguliere werkgevers. Daarmee laten we mensen meedoen en beperken we tegelijkertijd de instroom in uitkeringen en sociale werkplaatsen. Ook de mogelijkheden van mensen die nu in de oude regelingen zitten worden opnieuw bekeken. Gemeenten gaan de nieuwe wet uitvoeren. Cruciaal is dat zij voldoende middelen krijgen voor begeleiding naar werk. Ook gedeeltelijk arbeidsongeschikten wil D66 zoveel mogelijk aan het werk houden. Deze hervorming wordt alleen succesvol als er voldoende passende banen zijn. D66 wil werkgevers ondersteunen en stimuleren om mensen die vallen onder deze wet in dienst te nemen. Indien nodig stappen we over op meer dwingende maatregelen. Gelijkwaardige rolverdeling Anno 2012 werken vrouwen nog steeds minder dan mannen. Ook werken vrouwen vaker parttime en verdienen zij minder dan hun mannelijke collega s. D66 wil de barrières om te gaan werken voor vrouwen wegnemen, denk daarbij aan het tegengaan van discriminatie, het bieden van verlofmogelijkheden, toegankelijke kinderopvang en ruimere openingstijden van winkels en voorzieningen. Toegankelijke kinderopvang Nederland kent nu een complex stelsel aan kindregelingen. Er bestaan veel verschillende toeslagen en aftrekposten. D66 wil een simpel en effectief stelsel met een beperkt aantal regelingen. De nadruk ligt op de arbeidsparticipatie van de ouders en kinderopvang moet dus financieel toegankelijk zijn. Inkomensondersteuning van ouders moet gericht worden. Bij de kinderopvang hecht D66 grote waarde aan kwaliteit, veiligheid en pedagogisch geschoolde medewerkers met goede beheersing van de taal. Vanzelfsprekend zonder dat dit ontaardt in bovenmatige regelgeving. Onnodige drempels voor oplossingen door ouders onderling moeten worden weggenomen, maar een tegemoetkoming voor opvang bij gastouders verstrekt door de overheid is alleen mogelijk wanneer deze aangesloten zijn bij een kinderopvangcentrum. Armoedebestrijding door participatie Werken is de beste bestrijding van armoede. Investeren in economische groei en onderwijs is cruciaal. Uiteraard moet er een beschaafd vangnet zijn voor mensen die niet kunnen werken. Tien procent van de kinderen jonger dan elf jaar groeit op in armoede. Zij hebben een twee keer zo grote kans om ook als volwassene te eindigen in armoede. Deze kinderen verdienen extra aandacht. D66 wil dat zij volwaardig meedoen en kansen krijgen, bijvoorbeeld als het gaat om sport, cultuur en onderwijs. Vrij verkeer werknemers EU Nederland profiteert van open grenzen in Europa. Het geeft Nederlanders de vrijheid om in een ander land te gaan wonen en werken. Arbeidsmigranten dragen tegelijkertijd hun steentje bij aan de Nederlandse economie. De instroom van arbeidsmigranten moeten we in goede banen leiden. Dit betekent optreden tegen oneerlijke concurrentie. Arbeidsmigranten mogen Nederlandse arbeidsvoorwaarden niet ontduiken. Uitbuiting door werkgevers is onacceptabel en hier moet hard tegen worden opgetreden. Zzp-ers laten groeien Steeds meer mensen kiezen voor een carrière als zzp-er. De eigen verantwoordelijkheid en flexibiliteit passen bij een moderne arbeidsmarkt. Onze sociale zekerheid loopt achter op deze ontwikkeling. Hierdoor zijn veel zzp-ers onverzekerd en sparen zij niet voor hun oude dag. D66 wil dat zzp-ers gemakkelijker aan kunnen haken bij sociale voorzieningen, op basis van keuzevrijheid. Schijnzelfstandigheid het fenomeen dat verkapte werknemers staan ingeschreven als zzp-er moet aangepakt worden. D66 wil een simpele VARverklaring omdat deze nu te bureaucratisch is. Het urencriterium moet een omzetcriterium worden, zo stimuleren we zzpers te groeien. Zzp-ers kunnen toegang krijgen tot een vrijwillig pensioenfonds en de WIA om hun arbeidsongeschiktheidsrisico te verzekeren. Belastingstelsel bevordert lange termijn investeringen D66 wil dat vennootschapsbelasting zo wordt geheven dat de relatieve positie van het eigen vermogen ten opzichte van vreemd vermogen versterkt wordt. Disproportionele aftrek van rente wordt hierbij tegengegaan. Koopzondag zelf bepalen Gemeenten krijgen de mogelijkheid volledig zelf te bepalen of winkels ook op zondag open mogen zijn. Nu mogen ze dat nog niet. Met ruimere openingstijden worden nieuwe banen gecreëerd en wordt tegemoet gekomen aan wensen van onder meer alleenstaanden en mensen met een drukke baan. Tegen protectionisme D66 wil maatregelen die nationale bedrijven bevoordelen en ontwikkelingslanden schaden, afschaffen. Onder andere door Europese landbouwsubsidies en importheffingen af te bouwen. 15

16 Investeren in snelle netwerken D66 wil er naar streven de hoogste netwerksnelheden te bieden in de wereld. Zij vormen de basis voor onze digitale economie. Dit vraagt voortdurende investeringen in mobiele en vaste netwerken, waarbij de overheid moet faciliteren. Ruim baan voor social enterprises Meer en meer ondernemingen worden gestart met een maatschappelijk doel als kernambitie. In landen als het VK, België en de VS worden dergelijke initiatieven door de overheid omarmd. Ook in Nederland organiseren mensen zich op deze manier, maar de overheid blijft hierbij achter. D66 wil een passende rechtsvorm ( maatschappelijke BV ), mogelijkheden voor innovatieve financieringsvormen en bijbehorende governance- en publicatieverplichtingen die sociaal ondernemerschap stimuleren. 16

17 Democratisch Politiek Keerpunt - Keerpunten Keerpunt 1: Meer Werkgelegenheid De reden waarom veel van ons zich zorgen maken over de toekomst is dat we vergeten zijn wat het is om zelfredzaam te zijn. De overheid is terecht aan het bezuinigen, de kosten moeten omlaag. Iedereen weet dat er zware tijden aankomen. Hoe kunnen we dan toch oplossingen vinden voor onze problemen? Door zelfredzaamheid, door te ondernemen, door de handen uit de mouwen te steken! Daarom is DPK sterk voorstander van het bevorderen van ondernemerschap. Hoe kunnen we dat doen? Ten eerste moet ondernemen eenvoudiger worden met minder regels. DPK wil de regeldruk voor ondernemers halveren, waardoor ondernemers minder tijd kwijt zijn met het voldoen aan allerlei regels. Vervolgens kunnen we dat bespaarde geld dan weer investeren in de toekomst zodat de werkgelegenheid weer zal toenemen. Om ondernemen weer aantrekkelijk te maken wil DPK dat de ondernemer in de eerste jaren slechts 5% winstbelasting betaalt. Ook gemeenten moeten het ondernemersklimaat verbeteren door ondernemers vrij te stellen van lokale lasten in de eerste 3 jaar. Iedereen die zijn baan in het verleden verloren heeft weet dat de kans klein is om precies hetzelfde werk weer te vinden. Daarom wil DPK verregaande mogelijkheden tot omscholing en opleiding, zowel op afstand via internet als in klassen. We hebben in Nederland veel knappe koppen en slimme ondernemers, daar moeten we veel meer mee doen. Niet afwachten totdat iemand anders het doet. Goede ideeën moeten goed beschermd worden, zeker in Europees verband in een Europees octrooi bureau.. Maar dat is niet alles. Ook universiteiten, scholen en onderzoeksinstellingen moeten veel meer resultaten gaan boeken om met de beste ideeën van Nederland te komen. Daar zit onze kracht. De jeugd is onze toekomst. En omdat we toch veel lasten doorgeven aan de volgende generatie, zijn we gewoon verplicht om meer aandacht te geven aan de jeugd. De leerplicht kan verlaagd worden naar 16 jaar, mits er vervolg is in het leerlingwezen om een vak te leren in de praktijk. Het leerlingwezen moet daarom weer in ere worden hersteld zodat vakmanschap weer die plaats in de samenleving krijgt die het verdient! Daar is grote behoefte aan in de toekomst. 17

18 GroenLinks - Groene kansen voor Nederland (p. 3) Ook de verzorgingsstaat kraakt in zijn voegen en past niet langer bij deze tijd. Sociale zekerheden zijn vooral weggelegd voor mensen met een vast contract. Flexwerkers en ZZP ers vallen buiten de boot. GroenLinks wil oude zekerheden door nieuwe zekerheden vervangen, met voor iedereen gelijke kansen op zelfontplooiing, werk en zorg. (p. 8-9) Herverdeling Iedereen heeft behoefte aan de zekerheid van een goed inkomen nu en een eerlijk pensioen later. Gelijke kansen betekent ook een herverdeling van inkomens. Dat is niet alleen goed voor lagere inkomensgroepen, maar ook voor de samenleving als geheel. Zo zijn in Zweden en Finland mensen gezonder en gelukkiger dan in ongelijke samenlevingen als Engeland en de Verenigde Staten. GroenLinks vindt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Werken tegen een laag loon moet bovendien financieel meer gaan opleveren. Mensen die weinig verdienen, gaan minder inkomstenbelasting betalen. Werkgevers kunnen op die manier makkelijker mensen in dienst nemen, waardoor banen worden gecreëerd, en mensen met een laag inkomen meer geld overhouden. De solidariteit tussen generaties en inkomensgroepen staat onder druk. Ook daar is een herverdeling broodnodig. De manier waarop onze oudedagsvoorziening is georganiseerd is niet langer houdbaar. We leven gemiddeld steeds langer, vooral de mensen met een goede opleiding en dito inkomen. Zij kunnen en willen vaak na hun 65ste doorwerken. Om ervoor te zorgen dat de jeugd van tegenwoordig straks ook nog kan rekenen op een pensioen en om de ouderen van nu van een goede oudedagsvoorziening te voorzien, wil GroenLinks de pensioenleeftijd verhogen. Dat hebben we ook afgesproken in het Lenteakkoord voor 2013, maar als het aan ons ligt gebeurt dat op een eerlijkere manier. Wij stellen voor dat mensen die al op jonge leeftijd zijn begonnen met werken, vaak in een zwaar beroep, financieel worden gecompenseerd. En wij vinden het eerlijk dat ouderen die over een goed aanvullend pensioen beschikken meer gaan meebetalen aan de AOW. ( ) 1. Flexwerkers en ZZP ers krijgen toegang tot zaken als scholing, een hypotheek en collectieve pensioenen arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. ( ) (p. 18) 1. Aan de bonuscultuur wordt een einde gemaakt. Er komt een bindende code voor maatschappelijk verantwoord bankieren, om te beginnen voor banken die een beroep doen op overheidssteun, en een beroepseed voor bankiers. De bankierseed wordt vastgelegd in een openbaar register. Het niet naleven ervan krijgt gevolg. Over het naleven ervan leggen banken verantwoording af in hun jaarverslag. (p. 19) 13. De solidariteit tussen jong en oud, man en vrouw, gezond en ziek en rijk en arm, wordt versterkt. Dit wordt bereikt via onder andere: a) aanpassing van de financiering van de zorg; b) herziening van het fiscale stelsel; c) modernisering van de arbeidsmarkt; d) modernisering van de woningmarkt; e) invoering van een nieuw systeem voor de bekostiging van het hoger onderwijs; f) een eerlijke financiering van de voorzieningen voor de oude dag. Deze maatregelen worden snel en voortvarend genomen, zodat de overheidsbegroting op lange termijn zeker is gesteld en er tijd is voor een goede invoering en gewenning. (p ) E. Een eerlijke en moderne arbeidsmarkt 1. De overheid dringt aan op een Sociaal Akkoord voor een nieuwe inclusieve arbeidsmarkt. De kosten van werkloosheid worden meer bij de werkgever gelegd via premiedifferentiatie. Er worden harde afspraken gemaakt over voldoende scholingsbudgetten en stageplekken, het in dienst nemen van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en het voorkomen van werkloosheid door mensen te begeleiden van werk naar werk. 2. Het behoud en het scheppen van banen heeft topprioriteit. De lasten op arbeid en de loonkosten voor werkgevers voor met name laagbetaalde arbeid worden verlaagd. 3. Werken tegen een laag loon moet financieel meer opleveren. Dat zorgt ervoor dat economische zelfstandigheid eerder mogelijk wordt met een deeltijdbaan en laag loon. 4. De leeftijd waarop iemand recht krijgt op het wettelijk minimumloon wordt verlaagd van 23 naar 18 jaar. 18

19 5. Er komt voor alle arbeidscontracten een eenduidig wettelijk ontslagrecht met korte procedures. Een ontslagbesluit dient te worden voorafgegaan door een hoorzitting van een onafhankelijke instantie met een bindende uitspraak over het toestaan van het ontslag. In deze onafhankelijke instantie zijn werkgevers en werknemers evenredig vertegenwoordigd. 6. Langdurige werkloosheid wordt voorkomen door werknemers van werk naar werk te begeleiden. De werkloosheidsuitkering (WW) wordt verhoogd naar 90 procent van het laatstverdiende loon in het eerste half jaar en bedraagt 80 procent in het tweede half jaar. De maximale WW-duur is een jaar en het dagloon wordt gemaximeerd op een modaal salaris. Mensen met flexibele contracten krijgen sneller toegang tot de WW. Daarbij wordt specifiek aandacht besteed aan werklozen die ouder zijn dan vijftig jaar. 7. We verbeteren de positie van oudere werknemers op de arbeidsmarkt. We maken het aantrekkelijker voor werkgevers om in deze doelgroep te investeren, door de premiekorting voor het in dienst nemen van werkloze ouderen uit te breiden. Ook bestrijden we actief leeftijdsdiscriminatie door werkgevers. 8. Alle werknemers krijgen een individueel scholingsbudget. Deze scholingsrechten worden via een nationaal scholingsfonds door werkgevers gefinancierd en fiscaal gestimuleerd. Het vitaliteitssparen gaat hierin op. Dat geldt ook voor de bestaande ontslagvergoedingen en de doorwerkbonus. Als werknemers van hun werkgever onvoldoende mogelijkheden voor scholing hebben gekregen, krijgen zij bij ontslag recht op een vergoeding. Die moeten zij aan scholing besteden dan wel aanwenden als bedrijfskapitaal indien zij kiezen voor zelfstandig ondernemerschap. 9. Werkgevers en vakbonden gaan serieus werk maken van kwaliteit van laagbetaald werk, scholing, loopbaanontwikkeling en langer doorwerken. Alleen ontwikkelcao s die harde afspraken bevatten over levensloopbewust personeelsbeleid worden in de toekomst nog algemeen verbindend verklaard. 10.Bedrijven, opleidingsinstituten, de gemeentelijke sociale dienst, de sociale werkvoorziening, reintegratiebureaus en het UWV bundelen hun krachten in publiekprivate leerwerkbedrijven die mensen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt scholing en werkzekerheid bieden. 11. Er komen verplichte quota voor het aantal gedeeltelijk arbeidsgehandicapten dat werkgevers (uitgezonderd kleine bedrijfjes en organisaties) in dienst moeten hebben. Werkgevers die niet voldoen aan deze verplichting krijgen een gepaste boete. 12. De zeggenschap van werknemers over werktijden en thuiswerken wordt, waar mogelijk, vergroot met een wettelijk recht op flexibel werken. 13. De overheid stimuleert dat zowel mannen als vrouwen werken en zorgen kunnen combineren. Financiële voordelen voor kostwinnersgezinnen in de belastingen en de sociale zekerheid worden afgeschaft. Het zwangerschapsverlof wordt uitgebreid tot twintig weken. Het kraamverlof voor partners wordt uitgebreid van twee dagen naar twee weken en het langdurig zorgverlof wordt beter toegankelijk voor alleenstaanden. 14. Er wordt geïnvesteerd in betere, toegankelijke kinderopvang. Ouders hebben recht op kinderopvangtoeslag voor het aantal uren dat zij participeren plus reistijd. Voor zelfstandigen zonder personeel komt er een andere, minder bureaucratische oplossing. Het is aan ouders om te kiezen voor gastouderopvang, crèche of buitenschoolse opvang. De wachtlijsten worden weggewerkt, de kwaliteit van de kinderopvang wordt verbeterd en de openingstijden worden verruimd. Scholen bieden allemaal een dagarrangement voor kinderen met allerlei activiteiten, voldoende beweging, gezond eten en professionele leiding. 15. Het samengaan van crèches en peuterspeelzalen, inclusief de vroeg- en voorschoolse educatie, wordt gestimuleerd en gefaciliteerd, waarbij het tegengaan van segregatie en het bieden van een kwalitatief hoogstaand pedagogisch klimaat met doorlopende leerlijnen voor alle kinderen vooropstaan. 16. Nederland zet zich in voor een toekomstbestendig sociaal Europa. Nederland ijvert ervoor om de Europese afspraken over een eerlijker arbeidsmarkt, groene werkgelegenheid en de aanpak van armoede, discriminatie en sociale uitsluiting even stevig te maken als de financiële afspraken. Daartoe dient de nadruk bij het begrotingstoezicht te verschuiven naar de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op middellange termijn: landen krijgen meer tijd om hun tekort weg te werken mits zij forse hervormingen doorvoeren in lijn met de EU2020-strategie. Nederland zelf gaat serieuzer werken aan de doelen voor 2020 die ons land dreigt te missen, zoals het verminderen van het aantal armen met 180 duizend, 20 procent energiebesparing en het investeren van 3 procent van onze welvaart in onderzoek en innovatie. Daarnaast pleit de regering voor bindende Europese afspraken over: a) een wettelijk minimumloon in iedere Europese lidstaat, gerelateerd aan het welvaartsniveau; b) verhoging van de arbeidsparticipatie van vrouwen, ouderen, etnische minderheden, mensen met een handicap of chronische ziekte en niet-studerende jongeren; c) het wegnemen van barrières voor werken, wonen en studeren in een ander EU-land, ook voor migranten met een permanente verblijfsvergunning; d) een gezamenlijk beleid voor 19

20 arbeidsmigratie, dat migranten van buiten de EU de kans geeft te werken in sectoren die handen en hoofden tekortkomen, dat uitbuiting bestraft en arbeidsmobiliteit bevordert en zowel kennismigranten als laaggeschoolde arbeidsmigranten een gelijke arbeidsrechtelijke positie geeft; e) het stellen van redelijke eisen bij aanbestedingen door overheden, zodat ook kleinere bedrijven een eerlijke kans krijgen om overheidsopdrachten uit te voeren. 17. Om gelijke beoordeling en doorstroming van mannen en vrouwen te bevorderen, dient de top van beursgenoteerde bedrijven en (semi)publieke instellingen voor ten minste 30 procent uit vrouwen te bestaan. Dit vereist quota, naar Noors voorbeeld. 18. De overheid voert een actief voorkeursbeleid om de vertegenwoordiging van etnische minderheden in publieke topfuncties te versterken en maakt hierover ook afspraken met het bedrijfsleven. Zo worden bedrijven verplicht diversiteitsclausules op te nemen in hun jaarverslagen, waarin ze kenbaar maken welke maatregelen ze hebben getroffen om de diversiteit binnen hun bedrijf te vergroten. 19. De zeggenschap van werknemers wordt versterkt. Minimaal een derde van de leden van Raden van Commissarissen (RvC) wordt eens per vier jaar gekozen door de werknemers. RvC-leden kunnen maximaal tien jaar aanblijven. Het maximaal aantal RvC-lidmaatschappen bedraagt vijf per persoon. De positie van werknemers moet verder worden versterkt door conform de CAOwetgeving de vakbonden de eerst aangesproken partij te laten zijn om primaire arbeidsvoorwaardelijke onderhandelingen te voeren. Wanneer dit niet het geval is, zijn bij 50 procent plus 1 stemmen van alle medewerkers, de ondernemingsraden de eerst aangewezen partij binnen het bedrijf om middels het instemmingsrecht te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Zij houden hierover via democratische uitgangspunten achterbanraadplegingen. Ondernemingsraden krijgen toegang tot het wettelijk Enquêterecht om mismanagement te kunnen onderzoeken. Voorts krijgt de ondernemingsraad verzwaard adviesrecht over belangrijke investeringsbeslissingen, belangrijke beleidsreserves en de bestemming van de winst en een verzwaard adviesrecht bij benoeming en ontslag van de bestuurder. De loonontwikkeling van de gewone werknemer en bestuurders loopt niet uiteen: als bestuurders meer gaan verdienen, doen de werknemers dat ook. Werknemers en bestuurders maken samen het bedrijf. Bij winst komt iedereen een deel toe. 20. Arbeidsmigranten behouden hun vrije toegang tot de arbeidsmarkt na drie jaar in het bezit te zijn geweest van een verblijfsvergunning. 21. Het VN verdrag over de bescherming van de rechten van alle migrantenwerkers en hun familieleden en het ILO Verdrag Decent work for domestic workers, worden geratificeerd en geïmplementeerd. 22. Tijd en niet-vergoede kosten van een vrijwilligers met een vrijwilligerscontract moeten worden gezien als gift en fiscaal aftrekbaar worden gemaakt. (p ) J. Nieuwe sociale zekerheid 1. Armoede komt hard aan, zeker bij kinderen. Armoede wordt teruggedrongen door de arbeidsparticipatie van alleenstaande ouders en laagopgeleide vrouwen te stimuleren. Gemeenten moeten met maatwerk zorgen voor voldoende mogelijkheden voor deeltijdwerk en kinderopvang. De kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk, zodat de overheidssubsidie terechtkomt waar deze het hardst nodig is. 2. Het aantal mensen met problematische schulden wordt fors teruggedrongen door toegankelijke schuldhulpverlening en preventie. Er komt een reclameverbod voor consumptief krediet. Daarnaast gaan aanbieders van kredieten verplicht meebetalen aan schuldhulpverlening. Iedereen die schuldhulpverlening nodig heeft, krijgt deze uiterlijk binnen een periode van vier weken. 3. Er komt een Wet werk en zekerheid (WWZ) die de Wet werk en bijstand (WWB), Wet investeren jongeren (WIJ), Wajong en delen van de Wet sociale werkvoorziening (WSW) bundelt tot een nieuwe regeling waarin participatie centraal staat. Kern van de WWZ is dat iedereen die langer dan een jaar werkloos is en geen recht meer heeft op WW aan het werk wordt geholpen of een leerwerkaanbod krijgt. Gemeenten krijgen de ruimte om individuele afspraken te maken over bijvoorbeeld scholing, begeleiding naar werk, aangepast werk, vrijwilligerswerk, mantelzorg of zorg voor chronisch zieke kinderen of kinderen met een handicap. Wat mensen kunnen staat centraal. Tegenover geld van de gemeenschap staat in alle gevallen een plicht tot participatie naar vermogen. Participatie in de vorm van werk wordt ten minste beloond met het minimumloon. Gemeenten zijn verplicht een Ombudsman aan te stellen, zodat iedere burger tot zijn recht komt. Een regeling die het beste combineert van de Wet werk en inkomen en het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen wordt bij de WWZ ondergebracht. 4. De verzekering tegen gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid (WIA/WGA) wordt verbeterd via aanpassing van het Schattingsbesluit, zodat recht wordt gedaan aan serieuze gezondheidsproblemen. 20