Toetsingscriteria Kleine Windturbines

Transcriptie

1 Toetsingscriteria Kleine Windturbines Gemeente Alkmaar Ruimtelijke Ordening & Milieu Oktober 2016

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding & samenvatting Procedure Leeswijzer Kleine Windturbines Kleinschalige windturbines Typen en voorbeelden Beoordeling aanvragen Kleine Windturbines Algemene regels Aanvullende regels voor Bedrijf- en kantoorlocaties Aanvullende regels voor het Buitengebied en Overig Bebouwd Gebied Hardheidsclausule Een windturbine plaatsen? Aanvraag vergunning Kosten Overige informatie Bijlage 1 Rijks, provinciaal en gemeentelijk beleidskader Bijlage 2 - Wijze van meten Bijlage 3 - Kaart Alkmaar... 15

3 1. Inleiding & samenvatting Het college van Burgemeester & Wethouders van de gemeente Alkmaar ziet kansen voor initiatieven die voorzien in het opwekken van duurzame energie. Er worden steeds meer vragen gesteld over met name het plaatsen van kleinschalige windturbines. Het bestuur ziet mogelijkheden voor kleinschalige windturbines, zoals windwokkels (zie H2). Het betreft dus andere windturbines dan de (grootschalige) windmolens die op Alkmaars grondgebied niet wenselijk zijn, in verband met de bescherming van landschappelijke kwaliteiten. De huidige bestemmingsplannen voorzien niet in de mogelijkheid tot het plaatsen van kleine windturbines. Door het ontbreken van adequate toetsingscriteria heeft het college de wens uitgesproken op korte termijn toetsingscriteria te willen opstellen waaruit blijkt wat de kansen en beperkingen zijn en hoe er binnen de gemeente Alkmaar wordt omgegaan met aanvragen voor het plaatsen van kleine windturbines. Om het proces voor initiatiefnemers verder te vereenvoudigen wordt er op de langere termijn onderzocht of de toetsingscriteria geïntegreerd kunnen worden in bestemmingsplannen of in het nieuwe omgevingsplan. Het is belangrijk om initiatieven die duurzame energie opleveren de ruimte te bieden en zoveel mogelijk te faciliteren. Kleine windturbines wekken energie op, maken het mogelijk om te voorzien in de eigen energiebehoefte en dragen bij aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen om in 2020, 20% van de Alkmaarse benodigde energie op duurzame wijze op te wekken. De mogelijkheden voor het plaatsen van kleine windturbines zijn afhankelijk van verschillende factoren. Zo is er landelijke en provinciale wet- en regelgeving waar rekening mee gehouden moet worden en spelen er verschillende belangen op het gebied van ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Het is het streven om mee te werken aan initiatieven voor het plaatsen van kleine windturbines als er wordt voldaan aan de wet- en regelgeving en er sprake is van balans tussen ruimtelijke kwaliteit enerzijds en duurzaamheid anderzijds. Met de voorliggende Toetsingscriteria Kleine Windturbines worden er regels geformuleerd voor de plaatsing van kleine windturbines op Alkmaars grondgebied met een maximale hoogte van 9,5 meter. Een hoogte van maximaal 9,5 meter wordt als kleinschalig beoordeeld. Windturbines hoger dan 9,5 meter vallen onder provinciale regelgeving. De toetsingscriteria geven inzicht in de regels die er gelden om medewerking te kunnen verlenen (vergunningverlening) aan een initiatief voor het plaatsen van een kleinschalige windturbine. Vanwege de verschillende gebieden en eigenschappen in Alkmaar is er onderscheid gemaakt in algemene regels en zijn er aanvullende, specifieke regels opgesteld voor bedrijfs- en kantoorlocaties, het buitengebied en voor het overig bebouwd gebied. 1.2 Procedure De toetsingscriteria zijn in ontwerp zes weken ter inzage gelegd. Binnen deze termijn is eenieder in de gelegenheid gesteld om een inspraakreactie in te dienen. Er zijn echter geen zienswijzen ingediend waardoor het document door B&W kan worden vastgesteld. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is kort omschreven wat kleine turbines zijn en welke typen zijn. In hoofdstuk 3 worden vervolgens de regels omschreven. Hoofdstuk vier geeft inzicht in de te nemen stappen in geval van een initiatief voor het plaatsen van een kleine windturbine.

4 Ter ondersteuning van de toetsingscriteria zijn er een aantal bijlagen toegevoegd. De criteria gebaseerd op wet- en regelgeving van Rijk en provincie. Een omschrijving van deze regelgeving is in bijlage 1 opgenomen. Daarnaast zijn er ter verduidelijking van de wijze van meten in bijlage 2 een aantal ondersteunende figuren opgenomen. Bijlage 3 geeft zicht op de gebieden waar de specifieke regels betrekking op hebben.

5 2. Kleine Windturbines 2.1 Kleinschalige windturbines Kleine windturbines zijn turbines met een maximale hoogte van 9,5 meter die op een duurzame manier energie opwekken. Van de kleine windturbines zijn er grofweg twee soorten te onderscheiden welke zowel op maaiveld als op daken geplaatst kunnen worden. De twee types zijn de horizontale as-turbine (HAT) en de verticale as-turbine (VAT). Hieronder een korte toelichting op de twee typen. 2.2 Typen en voorbeelden Horizontale as-turbines (HAT) Van zowel de horizontale as-turbine als de verticale as-turbine zijn verschillende modellen beschikbaar. Turbines van het HATtype worden gekenmerkt door een as evenwijdig aan de richting van de wind met de wieken loodrecht op de wind. In de actieve stand staan deze turbines met de as richting in de wind. Bij een verandering van de windrichting zoekt de turbine opnieuw naar de optimale stand ten opzichte van de wind. Naast de traditionele driewiekers, zijn er steeds meer turbines van het Horizontale asturbine-type met een innovatieve vormgeving in ontwikkeling. Een deel van deze turbines maakt gebruik van een ring rondom de wieken, het zogenaamde venturi-effect. In onderstaande figuur is een voorbeeld opgenomen. Door de ring om de wieken ontstaat een toenemende luchtdruk voor de rotor en een lagere luchtdruk achter de rotor. Als gevolg daarvan versnelt de luchtstroom waardoor de rotor sneller gaat draaien. Onderstaand enkele voorbeelden van turbines van het horizontale as-turbine-type. Bron: Agentschap NL, 2013

6 Verticale as-turbines Verticale as-turbines zijn windturbines die in tegenstelling tot de HAT-turbines draaien om een as die loodrecht op de windrichting staat. Voordeel is dat er voor het zoeken naar de optimale windstand geen gondels en geen kruisystemen nodig zijn. In tegenstelling tot de horizontale as-turbine heeft de verticale as-turbine daardoor minder last van wisselende windrichtingen. De verticale as-turbine hoeft niet op de wind gezet te worden. Met de verticale as-turbine dwars op de windrichting staan is de verticale as-turbine dus altijd gereed voor gebruik. Onderstaand enkele voorbeelden van turbines van het verticale as-turbine-type. Bron: Agentschap NL, 2013

7 3 Beoordeling aanvragen Kleine Windturbines Vertaling van Rijksbeleid, provinciaal beleid en gemeentelijke ambities (bijlage 1) resulteert in regels voor het plaatsen van kleine windturbines. Er worden twee categorieën regels onderscheiden; de algemene en aanvullende regels. De algemene regels (paragraaf 3.1) komen voort uit de relevante wet- en regelgeving van het Rijk en provincie. De aanvullende regels zijn afhankelijk van de specifieke locatie in de gemeente. Voor de aanvullende regels wordt onderscheid gemaakt in (1) Bedrijfs- en Kantoorlocaties en (2) het Buitengebied en Overig Bebouwd Gebied. De uitgangspunten zijn: Voor het plaatsen van kleine windturbines op bedrijfs- en kantoorlocaties gelden faciliterende toetsingscriteria (paragraaf 3.2). Voor het plaatsing van kleine windturbines in het buitengebied en het overig bebouwd gebied gelden strikte toetsingscriteria (paragraaf 3.3). 3.1 Algemene regels De algemene regels gelden voor alle initiatieven die voorzien in plaatsing van een kleine windturbine in Alkmaar. A Het bevoegd gezag kan Omgevingsvergunning verlenen ten behoeve van een kleine windturbine, mits wordt voldaan aan de geformuleerde (algemene en aanvullende) regels: 1. Bij de aanvraag voor een initiatief dat voorziet in plaatsing van een kleine windturbine wordt aangetoond dat het initiatief voldoet aan: - het Bouwbesluit; - de bouwverordening; - het Besluit omgevingsrecht; - het activiteitenbesluit, en; - de geldende regels ten aanzien van flora- en fauna. 2. Voor de positionering en maatvoering van kleine windturbines gelden de volgende regels: - Een kleine windturbine wordt uitsluitend binnen een bouwvlak geplaatst. - De totale bouwhoogte van een kleine windturbine is maximaal 9,5 meter. De ashoogte van een kleine windturbine is maximaal 7 meter. - De rotordiameter van een kleine windturbine is kleiner 5 meter. - In geval van plaatsing op plat dakvlak is de hoogte van de windturbines niet meer dan 1/3 van de gerealiseerde bouwhoogte van een gebouw met een maximale hoogte van 9,5 meter. 3. het initiatief in overeenstemming is met de redelijke eisen van welstand als geformuleerd in de gemeentelijke welstandsnota. 4. Bij de aanvraag geeft de initiatiefnemer aan bereid te zijn een planschadeovereenkomst af te sluiten met de gemeente. 5. Bij de aanvraag voor een initiatief dat voorziet in plaatsing van een kleine windturbine wordt aangetoond dat het initiatief aan de gehanteerde (inter)nationale normen en richtlijnen voor veiligheid, zichtbaarheid en geluidsproductie.

8 3.2 Aanvullende regels voor Bedrijf- en kantoorlocaties De gemeente Alkmaar gaat faciliterend om met initiatieven voor het plaatsen van kleine windturbines op bedrijfs- en kantoorlocaties. Naast de algemene regels gelden er aanvullende regels voor initiatieven die voorzien in plaatsing van een windturbine op bedrijfs- en kantoorlocaties (kaart bijlage). B. 1. Kleine windturbines kunnen uitsluitend worden toegestaan op bedrijfs- en kantoorlocaties indien: - er kan worden voldaan aan het gestelde in paragraaf Aanvullende regels voor het Buitengebied en Overig Bebouwd Gebied Onder deze categorie worden het landelijk gebied, de natuurgebieden en de recreatiegebieden (Buitengebied) alsmede de woongebieden, dorpskernen en de beschermde stads/dorpsgezichten verstaan (Overig Bebouwd Gebied). Voor het Buitengebied en het Overig Bebouwd Gebied geldt in tegenstelling tot bedrijf- en kantoorlocaties strikte toetsingscriteria. Hoewel het windaanbod in het Buitengebied het grootst zal zijn, hebben kleine windturbines in het buitengebied ook de meeste ruimtelijke impact. Gezien het dynamische en technische karakter sluiten kleine windturbines veelal niet goed aan bij open gebieden en natuurgebieden. Door het toestaan van individuele kleine windturbines ontstaat het gevaar van verrommeling van het buitengebied. Met verrommeling wordt in dit geval gedoeld op aantasting van het oorspronkelijke landschap waardoor de visuele waarde wordt verlaagd. Kleine windturbines trekken de aandacht en vallen op door het dynamische, roterende karakter en hebben daardoor impact op de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Het rendement van een kleine windturbine zal binnen het Overig Bebouwd Gebied relatief laag zijn door het ontbreken van een ongehinderd windaanbod vanwege de beperkte maximale hoogte van 9,5 meter. Daarnaast is het plaatsen van kleine windturbines in een stedelijk/dorpse setting vanuit stedenbouwkundig en esthetisch oogpunt vaak niet gewenst. Kansen kunnen zich uitsluitend voordoen indien windturbines vanaf de tekentafel worden geïntegreerd bij de planvorming van een ruimtelijke ontwikkeling en de windturbines géén zicht of geluidhinder veroorzaken in de directe omgeving. Voor plaatsing van kleine windturbines in het Buitengebied en Overig Bebouwd Gebied (kaart bijlage) gelden de onderstaande aanvullende regels. C. 1. In aanvulling op het gestelde in paragraaf 3.1 kunnen kleine windturbines uitsluitend binnen Buitengebied en Overig Bebouwd Gebied worden toegestaan indien: - er sprake is van bouwkundige integratie van windturbines bij projectontwikkeling en er geen zichthinder/geluidhinder wordt veroorzaakt, of; - er sprake is van positionering op platte daken van kantoor/(niet agrarische) bedrijfspanden en/of op platte daken van educatieve of openbare functies (ziekenhuis, bibliotheek, scholen, etc.), en; - de afstand vanuit de dakrand minimaal gelijk is aan de hoogte van de te realiseren kleine windturbine en er geen zichthinder/geluidhinder wordt veroorzaakt.

9 3.4 Hardheidsclausule In bijzondere gevallen is het college van Burgemeester & Wethouders bevoegd af te wijken van de toetsingscriteria. In gevallen waarin voorliggende criteria niet voorzien, beslist het college van Burgemeester & Wethouders.

10 4 Een windturbine plaatsen? Voor het plaatsen van een windturbine is er een omgevingsvergunning nodig. Hoofdstuk vier heeft inzicht gegeven in de relevante regels waaraan voldaan moet worden. Daarnaast spelen er nog andere zaken als proces en kosten. Onderstaand een korte toelichting op de procedures en kosten die gekoppeld zijn aan aanvragen voor het plaatsen van kleine windturbines. 4.1 Aanvraag vergunning Op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is voor de realisering van een bouwwerk een omgevingsvergunning vereist. Indien de in het bestemmingsplan ogenomen maatvoeringen worden overschreden en het initiatief wel lijkt te passen binnen de geformuleerde regels kan een uitgebreide omgevingsvergunning worden aangevraagd. Als gevolg van strijdigheid met het bestemmingsplan wordt gelet op artikel 2.10, tweede lid Wabo aan de hand van de toetsingscriteria beoordeeld of desondanks een verlening van de omgevingsvergunning met afwijking van het bestemmingsplan mogelijk is (toepassing van artikel 2.12 Wabo). De te voeren Wabo- procedure en daaraan gekoppelde tijdsduur is afhankelijk van de aanvraag. In het stadium van een aanvraag kan worden bepaald of er een planologische ontheffing kan worden gegeven op basis van een buitenplanse ontheffing art Wro of een kruimelontheffing art. 4, bijlage 2 Besluit omgevingsrecht. Een initiatief begint met een goede ruimtelijke onderbouwing. In een ruimtelijke onderbouwing wordt aandacht besteed aan de geformuleerde regels. Daarnaast dient een constructieplan te worden aangeleverd waarin de wijze van verankering inzichtelijk wordt gemaakt. Bij plaatsing op gebouwen dient tevens een dakkrachtenberekening te worden overlegd. 4.3 Kosten De kosten (leges) kunnen per aanvraag verschillen. Om die reden worden initiatiefnemers verwezen naar de gemeentelijke legesverordening. De legesverordening is inzichtelijk gemaakt op de website van de gemeente Alkmaar en te raadplegen via de website: Overige informatie Heeft u specifieke vragen over het plaatsen van een kleine windturbine? Raadpleeg onze website of bel naar De afdeling Vergunningen & Subsidieverlening is telefonisch bereikbaar op maandag tot en met vrijdag van 08:30 tot 17:00 uur.

11 Bijlage 1 Rijks, provinciaal en gemeentelijk beleidskader Landelijke regelgeving Op initiatieven die voorzien in het plaatsen van kleinschalige windturbines is er verschillende regelgeving van toepassing. Voornamelijk op het gebied van bouw en milieu worden er eisen gesteld. De relevante regelgeving komt uit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), het Bouwbesluit en de bouwverordening, de Wet milieubeheer, het Activiteitenbesluit en de Flora- en faunawet. Hieronder een korte toelichting op de wet- en regelgeving. Omgevingsvergunning (Wabo) Omdat een kleinschalige windturbine wordt gezien als een bouwwerk op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is een omgevingsvergunning vereist. Indien de in het bestemmingsplan opgenomen maatvoeringen worden overschreden en het initiatief wel lijkt te passen binnen de geformuleerde uitgangspunten en ambities kan een uitgebreide omgevingsvergunning worden aangevraagd. Voor het plaatsen van een windturbine kan mogelijkerwijs ook een reguliere procedure aan de orde zijn, door toepassing van de kruimelontheffing (conform bijlage 2, Besluit omgevingsrecht). Dit is vanuit de positie van de aanvrager aantrekkelijk. De ontheffing maakt het mogelijk dat turbines op en nabij bebouwing, bestemd voor eigen verbruik, op niet gevoelige bestemming een ontheffing kunnen krijgen. Bouwbesluit In het bouwbesluit staan algemene regels en voorwaarden waaraan een te realiseren bouwwerk moet voldoen. Er worden zowel eisen gesteld aan de constructie als de veiligheid van het gehele bouwwerk. Daarnaast worden er normen gesteld waaraan de verschillende aspecten moeten voldoen. Wet Milieubeheer/activiteitenbesluit Een kleine windturbine wordt eveneens getoetst aan de wet milieubeheer. In categorie 20.1 sub a onder 1 van bijlage 1 onderdeel C van het Besluit omgevingsrecht worden windturbines aangewezen als inrichtingen in de zin van Wet milieubeheer. Voor de geluidsnormen wordt aansluiting gezocht bij de geluidsnormen van het Activiteitenbesluit. In het Activiteitenbesluit is opgenomen welk geluidniveau een inrichting maximaal mag produceren op de gevel van omwonenden en andere geluidgevoelige objecten. Windturbines of een combinatie van windturbines moet voldoen aan de norm zoals is aangegeven in het Activiteitenbesluit. In het activiteitenbesluit worden eveneens regels gesteld voor het voorkomen of beperken van slagschaduw en lichtoverlast opgenomen. Voor bepaalde situaties is het nodig dat een windturbine is voorzien van een automatische stilstandvoorziening. Deze voorziening schakelt de windturbine af als er slagschaduw optreedt bij gevoelige objecten. Natuurbeschermingswet De bescherming van specifieke natuurgebieden is verankerd in de Natuurbeschermingswet. De gebieden die vallen onder de werking van de Natuurbeschermingswet zijn Natura 2000 gebieden als Eilandspolder. Voor activiteiten of projecten die schadelijk zijn voor de beschermde natuur geldt een vergunningplicht.

12 Flora- en fauna Bij aanvragen die voorzien in plaatsing van een kleine windturbine zal per locatie gekeken moeten worden of de Flora- en Faunawet van toepassing is. Indien dit aan de orde is zal de aanvrager een ontheffing moeten aanvragen bij het bevoegd gezag, het Ministerie van Economische zaken, Landbouw & Innovatie. Provinciale visie/regelgeving Naast landelijke regelgeving is er op provinciaal niveau aanvullend beleid voor het plaatsen van windturbines. De provincie Noord-Holland heeft het beleid Wind op Land opgesteld en verankerd in de Provinciale Ruimtelijke Verordening (verder: verordening). In de verordening van de provincie is bepaald dat er sprake is van (provinciale) windturbines indien er sprake is van: een door wind aangedreven bouwwerk met een rotordiameter van ten minste 5 meter of een ashoogte van ten minste 7 meter waarmee energie wordt opgewekt, inclusief de bij dit bouwwerk behorende infrastructurele voorzieningen, met uitzonderingen van traditionele windmolens of replica s hiervan (bron: art. 2 onder pp. PRV). Uit het bovenstaande wordt geconcludeerd dat initiatieven met een hoogte, hoger dan 9,5 meter worden bestempeld als provinciale turbines. Ten opzichte van plaatsing van deze turbines is de provincie terughoudend. Er worden dan ook specifieke locaties aangewezen waar deze geplaatst kunnen worden. Daarnaast worden er strikte regels gesteld met betrekking tot positionering, vermogen en omvang. Voor de gemeente Alkmaar biedt het provinciale beleid ten aanzien van nieuwvestiging uitsluitend mogelijkheden voor een 6 in lijn opstelling (waarvan 4 reeds gerealiseerd) op bedrijventerrein Boekelermeer. De kansen en beperkingen van deze turbines worden in de toetsingscriteria buiten beschouwing gelaten. Gemeentelijke visie/regelgeving In de huidige gemeentelijke bestemmingsplannen worden geen kleinschalige windturbines mogelijk gemaakt. Ten behoeve van de plaatsing van een windturbine is een planologische ontheffing noodzakelijk. Een planologische ontheffing kan worden gegeven op basis van een buitenplanse ontheffing art Wro of zoals eerder aangegeven via een kruimelontheffing (conform bijlage 2, Besluit omgevingsrecht) als er bij de aanvraag wordt aangetoond dat er kan worden voldaan voorliggende toetsingscriteria. In het coalitieakkoord het wordt zomer heeft het college aangegeven zich te verzetten tegen plaatsing van (grootschalige) windmolens op Alkmaars grondgebied in verband met de bescherming van landschappelijke kwaliteiten. Het bestuur ziet daarentegen wel mogelijkheden voor kleinschalige initiatieven. Kleine windturbines wekken energie op en maken het mogelijk te om voor een deel te voorzien in de eigen energiebehoefte en dragen bij aan de landelijke, regionale en gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen. Het is dan ook een gemeentelijk belang om initiatieven die duurzame energie opleveren de ruimte te bieden en zoveel mogelijk te faciliteren. Zoals aangegeven kunnen kleine windturbines worden toegestaan indien kan worden voldaan aan het voorliggende toetsingscriteria. Daarnaast worden de turbines beoordeeld in de context van de architectuur en cultuurhistorische waarden van de betreffende omgeving (bouwwerken, openbare ruimte, etc.). Dergelijke eisen worden concreet opgenomen in de gemeentelijke welstandsnota.

13 Bijlage 2 - Wijze van meten Ashoogte De hoogte gemeten vanaf het middelpunt van de as van de wieken tot aan het aansluitende afgewerkte terrein Bouwhoogte (= tiphoogte) Horizontale as-turbine De som van de mastlengte (=ashoogte) en de straal (=diameter x 0,5) van de rotor. Verticale as-turbine De som van de mastlengte (=ashoogte) en de rotorhoogte. Rotordiameter Horizontale as-turbine De diameter van de rotor wordt bepaald door het maximale bereik van de rotorbladen, gemeten loodrecht op de as. Verticale as-turbine De diameter van de rotor wordt bepaald door het maximale bereik van de rotorbladen, gemeten loodrecht op de as.

14 Bouwhoogte op plat dakvlak (bedrijfs- en kantoorlocaties) In dit voorbeeld wordt uitgegaan van een gerealiseerde bouwhoogte van 9 meter. Conform de regels voor windturbines op Bedrijfs- en Kantoorlocaties is de windturbines niet hoger dan 1/3 van de gerealiseerde bouwhoogte van een gebouw, met een maximale hoogte van 9,5 meter. De windturbines zijn in dit voorbeeld maximaal 3 meter hoog. Op deze wijze blijven de verhoudingen tussen te plaatsen object en hoofd/bouwvolume gewaarborgd. Bouwhoogte en positionering op plat dakvlak (buitengebied en overig bebouwd gebied) Conform de regels is de windturbine eveneens maximaal 3 meter hoog. Daarnaast is positionering, gemeten vanaf dakrand, minimaal gelijk aan de hoogte van de te realiseren kleine windturbine. In het voorbeeld is de windturbine 3 meter hoog. Volgens de regels wordt de turbine dan ook minimaal 3 meter vanuit de dakrand gepositioneerd.

15 Bijlage 3 - Kaart Alkmaar Overig Bebouwd Gebied Buitengebied/ Park Bedrijventerrein/ Kantoorlocatie Beschermd stads/ dorpsgezicht

16