Hygiënemaatregelen in de huisartsenpraktijk

Transcriptie

1 1

2 Wereldwijd bestaat een belangrijke behoefte om verspreiding van microorganismen die slecht behandelbare infecties veroorzaken zoveel mogelijk te beperken. Dit betreft dus ook infectiepreventie in de huisartsenpraktijk, waar de prevalentie van de MRSA en andere multiresistente bacteriën toeneemt en de huisarts en haar medewerkers steeds vaker geconfronteerd worden met bv. Ebola of de Vogelgriep. Het NHG is samen met de KNOV bezig de bestaande WIP-richtlijn Infectiepreventie in de huisartsenpraktijk te herzien. Hoewel algemeen geaccepteerde principes uitgangspunt zijn, blijkt er een groot verschil te bestaan tussen de ideale omstandigheden voor infectiepreventie en de dagelijkse praktijk. Gebrek aan bewijs, de benodigde tijd en investering, het idee dat je nooit infecties in de praktijk ziet spelen daarbij een rol. 2

3 3

4 Hygiënemaatregelen in de huisartsenpraktijk Antibioticaresistentie Bepaalde bacteriën zijn in de loop der jaren resistent geworden tegen antibiotica die eerder wel effectief waren. In sommige gevallen hebben bacteriën resistentie ontwikkeld tegen meerdere typen antibiotica (bijzonder resistent), waardoor steeds vaker laatste 'reservemiddelen moeten worden voorgeschreven of zelfs die niet meer beschikbaar zijn en dus behandeling niet meer mogelijk is. Voorbeelden van bijzonder resistente bacteriën die in uw praktijk kunnen voorkomen zijn resistente gramnegatieven zoals Klebsiella, Escherichia coli of MRSA (Meticilline Resistente StaphylococcusAureus). Gezonde mensen hebben weinig last van deze bacteriën, maar bij patiënten met een verminderde weerstand kunnen bijzonder resistente bacteriën moeilijk behandelbare infecties veroorzaken en ernstige complicaties opleveren, danwel fataal zijn. Verspreiding van resistente bacteriën vormt een potentiële bedreiging voor de patiëntveiligheid en kan plaatsvinden via over-en-weer-contacten tussen uzelf, uw medewerkers en uw patiënt. Als normale hygiënische en infectiepreventieve maatregelen onvoldoende worden toegepast, verhoogt dat het risico van overdracht van (een voldoende pathogene 4

5 hoeveelheid van) de resistente bacteriën. Hoewel voldoende bewijs op basis van wetenschappelijk onderzoek zeer beperkt beschikbaar is, is wel bekend dat handcontact de belangrijkste bron van overdracht tussen mensen is. Om overdracht zoveel mogelijk te voorkomen, is juiste naleving van de handhygiënische maatregelen belangrijk. Wanneer zijn maatregelen nodig? Als huisarts neemt u algemene voorzorgsmaatregelen in de vorm van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals handschoenen en reiniging/desinfectie van de handen voor en na de werkzaamheden, indien u (mogelijk) in contact komt met lichaamsvloeistoffen of uitscheidingsproducten (zoals bloed, urine, feces en speeksel) van patiënten. Denk bijvoorbeeld aan verzorging van diepe of vieze wond, een chirurgische ingreep of het inbrengen van een katheter. Ook is het verstandig om voor/na algemeen lichamelijk onderzoek uw handen te desinfecteren. Bij sociale contacten, zoals het geven van een hand, zijn geen specifieke maatregelen nodig. Handhygiëne De belangrijkste maatregel om overdracht van en infecties met resistente bacteriën te voorkomen, is dus het toepassen van handhygiëne. De handen reinigt u door ze te wassen met water en zeep. Desinfectie gebeurt het meest effectief door de handen in te wrijven met een desinfecterend middel (handalcohol). Echter, bij zichtbare verontreiniging moeten de handen altijd gewassen worden met water en zeep en grondig gedroogd met een wegwerphanddoekje (bij huisbezoek volstaat keukenrol). Zichtbaar vuil vermindert namelijk de werking van handalcohol en leidt niet tot afdoende desinfectie. Heeft u open wondjes aan de handen of huidbeschadigingen? Dek deze af met een niet- vochtdoorlatendepleister of draag eventueel handschoenen. Zorg altijd dat uw nagels kort geknipt zijn en draag geen nagellak of kunstnagels. 5 momenten voor handhygiëne: U past handhygiëne toe: Voor lichamelijk onderzoek van de patiënt voor aanvang van verzorging van diepe of vieze wonden of van een chirurgische ingreep; na contact met lichaamsvloeistoffen of uitscheidingsproducten; na lichamelijk onderzoek van de patiënt; na het aanraken van de omgeving van een besmette patiënt Daarnaast is het logisch om na persoonlijke verzorging zoals toiletgebruik, niezen en snuiten uw handen te reinigen. Kleding draag bij voorkeur kleding met korte mouwen, zodat de onderarmen goed 4

6 gereinigd/gedesinfecteerd kunnen worden; trek schone kleding aan na zichtbare verontreiniging; was kleding volgens wasvoorschrift en gebruik geen verkorte wasprogramma s. draag bij voorkeur geen shawls, vesten, lange kettingen, horloge en ringen. Persoonlijke Beschermingsmiddelen draag handschoenen bij kans op contact met lichaamsvloeistoffen, uitscheidingsproducten of materialen die (mogelijk) besmet zijn; draag een wegwerpschort bij processen waarbij uw kleding kan komen met lichaamsvloeistoffen, uitscheidingsproducten of materialen die (mogelijk) besmet zijn; draag een spatbril en een niet-vochtdoorlatend mondneusmasker bij kans op spatten en spuiten (van uitscheidingsproducten). gooi na gebruik de persoonlijke beschermingsmiddelen weg en reinig en desinfecteer daarna uw handen: Het gebruik van handschoenen vervangt handhygiëne niet! Wat als u zelf drager bent of een infectie heeft met resistente bacteriën? U kunt gewoon door blijven werken, mits u passende hygiëne toepast. Meer informatie LCI-richtlijn BRMO (RIVM): en/infectieziekten/lci_richtlijnen/lci_richtlijn_brmo ISI BRMO (RIVM)(patiënteninformatie) _vragen/infectieziekten/isi_standaarden/isi_brmo Richtlijn handhygiëne (WIP): ne Instructiefilm Handenwassen-doe het goed en vaak (RIVM): nfectieziekten/instructiefilm_handen_wassen_doe_het_goed_en_vaak/download/ Instructiefilm_Handen_wassen_doe_het_goed_en_vaak Belangrijk om informatie te synchroniseren met figuur de bovenstaande tekst. 4

7 Video is gemaakt door Universiteitsziekenhuis van Birmingham en kan met haar toestemming worden gebruikt 5

8 CDC (Centers for disease control) schat in dat 80% van alle infecties wordt verspreid via handen. Wiewas handen na ieder patiëntencontact? Wieniet? En waarom niet? 6

9 Jullie schudden allemaal julliepatiënten de hand? Of zijn er ook die groeten met een box of een andere groet? Onderzoek wijst uit dateen box schoner is dan handen schudden. 7

10 Draagt U altijd handschoenen als U in contact komt met bloed? Prevalentie 8

11 Prevalentie MRSA in

12 10

13 Het concept is onder begeleiding van een landelijke werkgroep tot stand gekomen, knelpunten zijn via en een focusgroep van huisartsen en bij verschillende brancheorganisaties geïnventariseerd. Tevens heeft naar aanleiding daarvan recent een conferentie met belangrijkste vertegenwoordigers van experts en belangenorganisaties plaatsgevonden om te komen tot juiste aanbevelingen en minimum-normen. 11

14 12

15 5 momenten waarbij handhygiëne belangrijk is: 1. voor lichamelijk onderzoek 2. voor aanvang verzorging diepe, vieze of chirurgische wonden 3. na contact met lichaamsvloeistoffen of uitscheidingsproducten 4. na lichamelijk onderzoek van de patiënt 5. na het aanraken van de omgeving van een besmette patiënt 13

16 14

17 15

18 16

19 17

20 Vaccineer al uw collega s en medewerkers tegen hepatitis B en ga na wat de status is na vaccinatie. Hoe is dat bij u in de praktijk? Weet u wat u moet doen bij een uitbraak van een hoog-besmettelijke of gevaarlijke infectie of BRMO in de buurt? Het blijkt dat nog lang niet altijd de status van Rijksvaccinatie bekend is of alsnog wordt aangeboden. 18

21 19

22 20

23 21

24 22

25 23

26 Persoonlijke hygiëne Draagt U in uw praktijk altijd kleding met korte mouwen? Altijd / Niet altijd / Nooit Als niet altijd of nooit, waarom? Draagt U in uw praktijk altijd een polshorloge? Altijd / Niet altijd / Nooit Als niet altijd of nooit, waarom? Handhygiëne Wast of desinfecteert U uw handen na ieder patiëntencontact? Altijd / Niet altijd / Nooit Als niet altijd of nooit, waarom? Persoonlijke beschermingsmiddelen Draagt U tijdens bepaalde handelingen in uw praktijk: een (veiligheids-)bril? Altijd / Niet altijd / Nooit een chirurgisch mondneusmasker? Altijd / Niet altijd / Nooit 24

27 Licht toe bij welke handelingen wel of niet: Draagt U tijdens bepaalde handelingen in uw praktijk beschermende kleding? Altijd / Niet altijd / Nooit Licht toe bij welke handelingen wel of niet: BRMO Neemt u speciale maatregelen als u weet dat een patiënt waarmee u in contact komt drager is van een BRMO (bijzonder resistent micro-organisme)? Altijd / Niet altijd / Nooit Licht toe bij welke maatregelen wel of niet: Steriel werken Gebruikt U bij chirurgische ingrepen in de huisartsenpraktijk steriele handschoenen? Altijd / Niet altijd / Nooit Als niet altijd, licht dan toe bij welke ingrepen wel of niet: 24

28 Plenaire terugkoppeling vanuit de workshops Plenaire discussie 25