ehealth binnen Thuiszorg het Friese Land

Transcriptie

1

2 ehealth binnen Thuiszorg het Friese Land De ontwikkeling van de ehealth-gereedschapskoffer Auteur: Laura Vuijk Juli 2013

3 Voorwoord Voor u ligt het rapport van het onderzoek naar ehealth binnen Thuiszorg het Friese Land. Als vervolg op een van de aanbevelingen uit het rapport 'Ondersteuning voor ondersteunende begeleiding' is dit onderzoek tot stand gekomen en is Thuiszorg het Friese Land de eerste organisatie geworden waarvoor Platform GEEF een zogenaamde ehealth-gereedschapskoffer is gaan ontwikkelen. Het doel van dit onderzoek was om een ehealth-gereedschapskoffer samen te stellen die als handvat kon dienen voor de medewerkers van Thuiszorg Het Friese Land. Dit is gedaan voor drie groepen medewerkers binnen Thuiszorg Het Friese Land, te weten de medewerkers Verzorging, Huishoudelijke Hulp, en Begeleiding. Binnen de genoemde doelgroepen zijn interviews gehouden en enquêtes uitgezet, om het gebruik van ehealth en de beleving van de medewerkers hiervan in kaart te brengen. Dit onderzoek kenmerkt zich dan ook doordat het grotendeels vormgegeven is door de input van deze medewerkers, waarvoor ik hen hartelijk wil bedanken. De gelegenheid tot het afnemen van deze interviews werd georganiseerd door Sjoukje Veenstra, die ook op praktisch gebied veel mogelijk heeft gemaakt, waarvoor ik haar dankbaar ben. Met dit onderzoek is de eerste stap gezet naar het verder ontwikkelen van ehealth binnen Thuiszorg het Friese Land, maar ook naar het implementeren van het concept van de ehealthgereedschapskoffers binnen andere organisaties. De uitkomsten en aanbevelingen uit dit rapport bieden niet alleen Thuiszorg het Friese Land maar ook andere zorg- en/of welzijnsinstellingen de mogelijkheid om ehealth op een brede schaal te introduceren of het gebruik hiervan op een gestructureerde manier verder uit te bouwen. Laura Vuijk 1

4 Inhoudsopgave Voorwoord... 1 Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Doelstelling... 3 Doelgroep... 4 Literatuurstudie... 5 Bestaande toepassingen... 5 Bestaande projecten... 7 Onderzoeksopzet... 9 Conclusie... 9 Aanbevelingen Implementatie van de gereedschapskoffers Vervolgonderzoek Informatieverstrekking Actualiteiten Zekerheid Bijlage A: De ehealth-gereedschapskoffer Bijlage B: De handleiding bij de ehealth-gereedschapskoffer

5 Inleiding In het onderzoek 'Ondersteuning voor ondersteunende begeleiding' werd als aanbeveling gesteld dat men 'kennismanagement binnen de organisatie moet gaan organiseren'. Om dit te bewerkstelligen werd het idee van de ehealth-gereedschapskoffer bedacht. In de aanbeveling wordt de koffer als volgt omschreven: In deze gereedschapkoffer (bijvoorbeeld een wiki-achtige omgeving) kunnen medewerkers informatie vinden over de e-health middelen die vanuit de organisatie aanbevolen worden omdat er goede ervaringen mee opgedaan zijn. Verder kan er informatie gegeven worden over wanneer welke middelen in te zetten. De eerste organisatie voor wie deze gereedschapskoffer ontwikkeld is, is Thuiszorg het Friese Land. In dit onderzoek wordt omschreven wat de doelstelling van het ontwikkelen van de ehealthgereedschapskoffer is en op welke manier dit bereikt gaat worden. Door middel van literatuuronderzoek wordt het kader vastgesteld waarbinnen deze ontwikkeling plaats moet vinden. Hierin wordt gekeken naar de bestaande toepassingen van ehealth en naar de organisatie Thuiszorg het Friese Land, de manier van werken en de bestaande mogelijkheden. Daarna wordt er aan de hand van interviews en enquêtes onderzocht hoe de medewerkers op dit moment met ehealth bezig zijn, hoe zij hier tegenover staan, en hoe de gereedschapskoffer er volgens hen uit moet komen te zien. Tijdens de interviews wordt er tevens gepeild op welke manier de medewerkers het meest open staan voor deze ontwikkelingen en hoe de drempel naar het gebruik hiervan verlaagd kan worden. Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek luidt als volgt: Onderzoeken met welke ehealth-toepassingen er momenteel wordt gewerkt binnen deze organisatie, welke aanvullingen er daar op mogelijk zijn, en op welke manier deze in het zorgaanbod geïntegreerd kunnen worden. Deze toepassingen worden gebundeld in een gereedschapskoffer, zodat de medewerkers van de organisatie uit een eenduidige bron kunnen putten wat betreft het werken met ehealth-toepassingen. De gereedschapskoffer wordt (in overleg met de praktijkinstelling) vormgegeven in een format dat geschikt is om mee te werken in de praktijk en de criteria om de gereedschapskoffer nu samen te stellen dienen als leidraad voor de organisatie om de gereedschapskoffer te blijven actualiseren. Het einddoel van dit onderzoek is dus om een gereedschapskoffer te ontwikkelen die voor de medewerkers van Thuiszorg Het Friese Land kan dienen als handvat om in de praktijk meer gebruik te (gaan) maken van ehealth. Deze gereedschapskoffer wordt gevuld met 3

6 toepassingen en websites, op basis van interviews en enquêtes die onder de medewerkers zijn afgenomen, aangevuld met de uitkomsten van de literatuurstudie. De hoofdvraag die hierbij centraal staat is: Hoe maakt Thuiszorg het Friese Land op dit moment gebruik van ehealth, welke ehealthtoepassingen zijn er geschikt bevonden om ingezet te worden binnen het huidige hulpverleningsaanbod in de ondersteunende begeleiding en hoe moeten de gebruikers deze toepassingen inzetten? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn de volgende deelvragen geformuleerd: - Wat is de definitie/het doel van ehealth? - Welke ehealth-toepassingen bestaan er? - Wat is de doelgroep van dit onderdeel van Thuiszorg het Friese Land? - Welke hulpverlening biedt Thuiszorg het Friese Land aan deze doelgroep? - Welke ehealth-toepassingen gebruikt/kent men bij Thuiszorg het Friese Land? - Welke ehealth- toepassingen sluiten aan bij het werk van de medewerkers begeleiding, verzorging, en huishoudelijke hulp van Thuiszorg het Friese Land? - Wat zijn de behoeften van de gebruikers? Doelgroep Voor dit onderzoek is de keuze gemaakt om de focus te leggen op drie doelgroepen binnen Thuiszorg het Friese Land in de regio Leeuwarden, te weten de medewerkers Begeleiding, Verzorging, en Huishoudelijke hulp. Er is voor deze groepen gekozen omdat deze het best aansluiten bij de doelgroepen die zijn gehanteerd in het onderzoek Ondersteuning in de ondersteunende begeleiding, waar dit onderzoek een vervolg op is, en omdat dit de doelgroepen zijn binnen Thuiszorg het Friese Land die te maken gaan krijgen met de nieuwe WMO-regeling. De drie groepen worden als volgt gedefinieerd: Begeleiding Deze groep bestaat uit ongeveer 100 medewerkers, die worden ingeschaald als gezinsondersteuners, gespecialiseerd huishoudelijk medewerkers en thuisbegeleiders. De medewerkers Begeleiding ondersteunen hun cliënten op maatschappelijk en persoonlijk gebied en werken veel samen met andere hulpverleners. Centraal in deze vorm van hulpverlening staat de veelzijdigheid van de medewerkers. Ze begeleiden hun cliënten op alle vlakken van hun leven, afhankelijk van waar de cliënt problemen ervaart en gericht op het verbeteren of in stand houden van de zelfstandigheid van de cliënt. 4

7 Verzorging Deze groep bestaat uit ongeveer 600 medewerkers die worden ingeschaald als verzorgende niveau 2 en 3. Het niveau bepaalt de begrenzing van hun werkzaamheden, de medewerkers van een hoger niveau zijn bevoegd tot meer en meer complexe handelingen. Het contact met de cliënt is per keer meestal kortdurend, maar kan zowel van tijdelijke als van permanente aard zijn. Deze ondersteuning is gericht op fysieke klachten en beperkingen, waarbij de cliënt ondersteuning nodig heeft. Het gaat hierbij om hulp bij basisbehoeften zoals persoonlijke hygiëne. Binnen de groep verzorging valt eigenlijk ook verpleegkundige hulp, maar omdat dit specialistisch hulp is met eigen kaders en niet onder de WMO valt of gaat vallen, is deze groep niet meegenomen in het onderzoek. Huishoudelijke hulp Deze groep bestaat uit 200 medewerkers. De medewerkers Huishoudelijke hulp bieden hun cliënten assistentie bij het huishouden, daarnaast zorgen ze voor een luisterend oor en een regelmatige controle op de voor- of achteruitgang van de cliënt. Deze vorm van zorg wordt begrensd door wat de cliënt zelf nog kan, het is aanvullend op en afhankelijk van de eigen mogelijkheden van de cliënt. Literatuurstudie Om het kader van het onderzoek vast te leggen, is het onderzoek begonnen met een literatuurstudie. De eerste vraag die daarbij gesteld werd was welke definitie er gebruikt wordt voor het begrip ehealth, om vast te kunnen stellen welk doel er gediend moest worden. Binnen dit onderzoek is daarvoor gekozen voor de volgende definitie: ehealth is het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, en met name Internet-technologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Bestaande toepassingen Vervolgens is er gekeken naar welke toepassingen er bestaan die binnen deze definitie vallen en daarnaast ook toepasbaar zijn op het werk van de medewerkers van Thuiszorg het Friese Land. Hieruit is de volgende lijst met toepassingen ontstaan: Autiplan 5

8 Medicatierol & Sensoor Steffie.nl Zorghorloge Hulpmiddelenwijzer WeHelpen.nl Zelfmanagement Medicijngebruik Beeldhorloge Beweegmaatjes Stemmingsmeter diabetes Diabetes Interactief Educatie Programma Domoticatoets Philips Healthcare Huistest Mantelzorgwijzer MijnAstma Online Diabetes MijnZorgPagina 6

9 Online huishoudboekje Deze lijst met toepassingen is na afloop van de interviews aangevuld en tijdens de enquêtes aan de medewerkers voorgelegd met de vraag om deze terug te brengen naar een kortere en meer overzichtelijkere lijst van toepassingen die voor hen van toegevoegde waarde konden zijn in hun werkzaamheden. Bestaande projecten Naast het vaststellen van welke toepassingen van ehealth er in de breedste zin beschikbaar zijn, is er ook gekeken naar welke vormen van ehealth reeds binnen Thuiszorg het Friese Land gebruikt worden en welke projecten met op dit gebied heeft gedaan. Daaruit zijn de volgende toepassingen naar voren gekomen: Zorg op Afstand Zorg op Afstand, oftewel beeldtelefonie, is een trots onderdeel van Thuiszorg het Friese Land. Als een van de eerste zorg- en welzijnsorganisaties zijn zij reeds in 2004 begonnen met het verkennen van de mogelijkheden van deze vorm van zorg. Zorg op Afstand wordt vandaag de dag ingezet op veel verschillende gebieden. De essentie is dat er via een videoverbinding contact is tussen de cliënt en de Zorgcentrale. Dit kan worden ingezet voor diverse zorgdoelen, bijvoorbeeld controle op medicatie, een praatje maken met de cliënt, of de cliënt op een bepaalde tijd wekken. Vanaf 1 januari 2012 is zorg op afstand een regulier onderdeel van de indicatie PV-basis en VP-basis en begeleiding en moet deze vorm van zorg binnen een bestaande indicatie worden geleverd. Thuiszorg het Friese Land declareert vier uur per periode per cliënt voor Zorg op Afstand en hiermee is Zorg op Afstand dus een zelfstandige vorm van zorg binnen het aanbod van Thuiszorg het Friese Land geworden. De ontwikkeling van deze vorm van zorg gaat nog niet helemaal optimaal, omdat men intern tegen veel obstakels aanloopt. Dat neemt echter niet weg dat Zorg op Afstand een goed voorbeeld is van hoe ehealth kan integreren binnen de bestaande zorg. Twee paar ogen-principe Het twee paar ogen-principe is een methode binnen Thuiszorg het Friese Land waarbij wordt voldaan aan de eis dat er bijvoorbeeld bij het uitzetten medicatie altijd een controle wordt uitgevoerd door een tweede persoon, een tweede paar ogen dus. Dit is een principe wat moet zorgen voor zorgvuldiger werken, meer zekerheid van vakkundig werken, en resulteert in minder fouten op dit gebied. Binnen Thuiszorg het Friese Land wordt er geprobeerd om ehealth in te zetten om dit proces te versnellen en efficiënter 7

10 met de mankracht om te gaan, door hiervoor een ipad te gebruiken. De medewerker op locatie voert zijn of haar werkzaamheden uit, en laat dit vervolgens via de camera op de ipad controleren door een medewerker van de Zorgcentrale. Dit bespaart de kosten en planning van een tweede persoon op locatie, en maakt bovendien de functionaliteit van de Zorgcentrale veelzijdiger. Connected Nurse Connected Nurse is een GSM- en GPS-gebaseerde alarmering en plaatsbepaling voor nachtverpleegkundigen. In geval van nood kunnen zij nu met één druk op de knop contact zoeken met de Zorgcentrale. Door Connected Nurse is constant bekend waar de verzorgende of verpleegkundige zich bevindt en kan direct actie ondernomen worden. De medewerker van de Zorgcentrale kan bij een alarmeringsoproep meteen zorgen dat een verpleegkundige die in de buurt is, naar degene in nood toegaat. Dit is niet alleen een extra vorm van zekerheid naar de verpleegkundigen toe, maar het maakt ook dat bijvoorbeeld de Zorgcentrale effectiever en efficiënter ingezet kan worden. Mantelzorg in Beeld Het idee van het project Mantelzorg in Beeld is dat ook de mantelzorger gebruik kan gaan maken van ehealth en daarmee dus effectiever kan werken. In de woning van de persoon die mantelzorg ontvangt, komt een beeldtelefoon. Een tweede telefoon wordt geplaatst bij de mantelzorger. Wanneer de persoon tevens professionele thuiszorg ontvangt, zal diegene via de beeldtelefoon ook contact op kunnen nemen met de thuiszorgorganisaties. Alle deelnemers kunnen met de beeldtelefoon contact zoeken met Welzijn Leeuwarden. De beeldtelefoon speelt vooral een rol op in de sociale functie en maakt dat de contacten tussen hulpverleners en mantelzorgers laagdrempelig en effectief zijn. e-monitoring Op verschillende gebieden wordt gebruik gemaakt van e-monitoring. Dat wil zeggen dat er gebruik wordt gemaakt van internet en technologie om de ontwikkeling van bijvoorbeeld cliënten bij te houden. Dit kan door middel van camera s, maar ook door middel van het digitaal bijhouden van gegevens. Bijvoorbeeld het monitoren van diabetespatiënten. Thuiszorg het Friese Land gebruikt hiervoor haar bestaande specialiteiten en digitale systemen, en benut de mogelijkheden hiervan optimaal door naar meer toepassingen te zoeken. Dit onderdeel werd in de interviews en enquêtes verder uitgewerkt, doordat er in die fase met de medewerkers gecommuniceerd kon worden over welke vormen van ehealth zij 8

11 daadwerkelijk frequent en effectief inzetten, en wat de achtergrond van het al dan niet gebruiken van bestaande toepassingen is. Onderzoeksopzet De onderzoeksvraag begint met de vraag welke vormen van ehealth er reeds gebruikt worden binnen Thuiszorg Het Friese Land. Uit de literatuur was hiervoor al een basis gelegd, maar om er achter te komen wat er in de praktijk speelt is het gesprek met de medewerkers aangegaan, door middel van semigestructureerde interviews met enkele medewerkers per doelgroep. Deze interviews werden vormgegeven door het gebruik van een topiclijst met globale thema's, die de inleiding voor het gesprek moesten vormen. Het doel van deze interviews is om in kaart te brengen hoe de werkzaamheden van de medewerkers op verschillende vlakken eruit zien en hoe de medewerkers tegenover ehealth en de mogelijkheden hiervan staan. Tijdens de interviews lag de focus daarnaast op het doorvragen om een gedetailleerd beeld te krijgen van het ehealth-spectrum waarbinnen de medewerkers nu werken. De houding van de medewerkers tegenover de inzet van ehealth is in de gesprekken geobserveerd. Daarnaast zijn er enquêtes verspreid onder alle medewerkers van de drie doelgroepen. In deze enquêtes zijn de uitkomsten van de interviews verwerkt, aan de hand van dezelfde thema's als die in de topiclijst gehanteerd werden, het doel daarbij was om de informatie uit de interviews te controleren bij de totale doelgroep en deze terug te brengen tot de voornaamste conclusies. Tevens waren de enquêtes een middel om te concretiseren welke toepassingen de medewerkers geschikt achten voor hun cliënten en binnen hun eigen werkzaamheden. Door de medewerkers te laten kiezen uit een lijst met toepassingen die specifiek voor hun doelgroep geselecteerd waren, kon er gekozen worden welke toepassingen uiteindelijk onderdeel moesten worden van de ehealth-gereedschapskoffer. De ehealth-gereedschapskoffer is ontstaan door de resultaten van de ingevulde enquêtes per doelgroep te verdelen en binnen elke doelgroep per thema de statistieken bekijken. Er is hierbij uiteraard met name gekeken naar de vragen over welke toepassingen en websites geschikt zouden zijn volgens de medewerkers, maar ook naar de gebieden waarop de medewerkers doorverwijzingen doen of zouden willen doen. Deze antwoorden zijn gekoppeld aan de lijst met toepassingen die reeds in het literatuuronderzoek opgesteld was. Conclusie De centrale onderzoeksvraag die in dit onderzoek gesteld werd is op te delen in drie onderdelen. Het eerste deel, hoe maakt Thuiszorg het Friese Land op dit moment gebruik van 9

12 ehealth, is om te beginnen beantwoord met behulp van het literatuuronderzoek, waarin de diverse vormen van ehealth binnen Thuiszorg het Friese Land werden onderzocht. De meest prominente vorm daarvan is Zorg op Afstand, hulpverlening die plaats vindt met behulp van een beeldtelefoon bij de cliënt thuis, vaak als aanvulling op of als vervanging van een deel van de reguliere zorg. Zorg op Afstand laat zien dat Thuiszorg het Friese Land gebruik maakt van ehealth en dat deze toepassing sinds kort zelfs als losstaande vorm van zorg wordt aangeboden. Daarnaast laat Zorg op Afstand zien dat Thuiszorg het Friese Land het principe van ehealth goed begrijpt, omdat ze enerzijds proberen om innovatieve toepassingen te verzinnen binnen hun reguliere zorg, maar anderzijds ook goed in beeld houden dat ehealth vooral ter ondersteuning van de reguliere zorg moet dienen. Daar staat tegenover dat onder de medewerkers de angst lijkt te heersen dat ehealth ontwikkeld wordt om hen te vervangen, en deze logische angst zorgt er voor dat de medewerkers minder open staan voor innovatieve vormen van zorg dan misschien maatschappelijk gewenst is. Dit laatste wordt ten dele bevestigd in de enquêtes en interviews, waaruit op een aantal gebieden bleek dat een groot deel van de medewerkers geen heil ziet in andere vormen van zorg dan hoe ze het nu gewend zijn om te doen, en dat ze vaak van mening zijn dat ehealth weinig toe kan voegen aan de hulpverlening, omdat het het mensenwerk niet kan vervangen. Deze aversie voor verandering is niet uniek voor Thuiszorg het Friese Land maar een bekend probleem in veranderprocessen. Een juiste aanpak is cruciaal om op een nieuwe manier (meer inzet van ehealth) te kunnen gaan werken. Het tweede deel, welke ehealth-toepassingen zijn er geschikt bevonden om ingezet te worden binnen het huidige hulpverleningsaanbod in de ondersteunende begeleiding, is met name beantwoord vanuit de enquêtes en interviews, waarin de medewerkers per doelgroep hebben kunnen meedenken en gekozen hebben voor de toepassingen waar zij reeds mee werken of waarvan zij denken dat deze nuttig kunnen zijn in hun vorm van hulpverlening. Tijdens de interviews werd er uitgebreid ingegaan op de werkzaamheden van de medewerkers per doelgroep en naar hun kennis en gebruik van ehealth hierin. In de enquêtes hebben de medewerkers kunnen kiezen uit een lijst met toepassingen, om van hen duidelijk te krijgen welke zij gebruiken in hun werk en welke ze eventueel zouden kunnen gaan gebruiken. In de enquêtes waren de keuzemogelijkheden aangepast per doelgroep, zodat de medewerkers alleen hoefden te kiezen uit toepassingen die voor hun werk relevant waren. Uit de resultaten van de enquêtes kan geconcludeerd worden dat de medewerkers begeleiding vooral kiezen voor informatieve websites, zowel in hun huidige gebruik als in hun keuzes voor toepassingen die ze nog niet kenden maar wel nuttig achten. De medewerkers Verzorging zijn veel meer gericht op praktische toepassingen van ehealth, hoewel daarbij gezegd moet worden dat een groot deel van deze doelgroep ook helemaal geen gebruik van ehealth lijkt te maken. De toepassingen die door de meerderheid als nuttig worden gezien zijn echter allemaal gericht op praktische toepassingen, zoals bijvoorbeeld een website om fysieke hulpmiddelen te 10

13 vergelijken. De medewerkers Huishoudelijke hulp bleken juist veel meer gericht te zijn op de cliënt en niet op henzelf of hun werkzaamheden. Deze medewerkers gaven bijvoorbeeld aan dat zij toepassingen als Skype of internetbankieren nuttig vinden, en dat ze dit soort toepassingen aan hun cliënten zouden aanbevelen. Het derde deel, hoe moeten de gebruikers deze toepassingen inzetten, wordt theoretisch gezien beantwoord met behulp van het literatuuronderzoek, waarin omschreven wordt welke toepassingen er zijn en wat deze doen. Daarnaast wordt dit deel van de onderzoeksvraag praktisch gezien beantwoord door middel van de ehealth-gereedschapskoffer, waarmee de medewerkers direct aan de slag zouden moeten kunnen. Voor dit onderzoek zijn er drie verschillende ehealth-gereedschapskoffers ontwikkeld, voor elke doelgroep een. Een voorbeeld hiervan is te vinden in bijlage A. Doordat de ehealth-gereedschapskoffers voor elke doelgroep anders zijn en aangepast zijn op hun specifieke werkzaamheden, zijn deze in de praktijk goed bruikbaar en weten de medewerkers hoe ze deze in moeten zetten. Tevens heb ik bij de gereedschapskoffer een korte handleiding geschreven (te vinden in bijlage B), zodat de medewerkers een handvat hebben om deze te gaan gebruiken en weten waar ze met vragen naar toe moeten. Het is de bedoeling dat deze handleiding, de gereedschapskoffer, en het feit dat deze gebaseerd is op hun eigen input, de drempel voor medewerkers om ehealth in te gaan zetten verlaagd. Aanbevelingen Implementatie van de gereedschapskoffers De eerste aanbeveling is het in gebruik nemen van de ehealth-gereedschapskoffers. Dit is de beste manier om te ontdekken of deze koffers in de huidige vorm en samenstelling goed toepasbaar zijn in de praktijk en of het een goede vertegenwoordiging is van wat zowel de medewerkers als de organisatie voor ogen hebben. Daarnaast kan dit bijdragen aan het ontwikkelen van een bepaald basisniveau op het gebied van kennis en gebruik van ehealth onder de medewerkers, die essentieel is om het gebruik van ehealth in de toekomst naar een hoger plan te tillen. Vervolgonderzoek Nadat de ehealth-gereedschapskoffers in gebruik zijn genomen is het belangrijk om te monitoren of deze ook daadwerkelijk het gewenste effect hebben. Tevens is ehealth een veld waarin zoveel ontwikkeling plaats vindt, dat het belangrijk is om actief te blijven meten of de huidige manier van werken nog steeds de beste is. Vervolgonderzoek moet er op gericht zijn om deze aspecten te onderzoeken, daarnaast kan er ook gekeken worden naar het actueel houden van de toepassingen in de gereedschapskoffers. 11

14 Informatieverstrekking Voor een effectieve toepassing van ehealth is het allereerst van belang dat degene die met de toepassing werkt weet waar de toepassing voor dient en hoe deze ingezet moet worden. Een belangrijke taak van de organisatie ligt daarom in het optimaliseren van de informatieverstrekking naar de medewerkers toe. Dit zal de medewerkers niet alleen stimuleren in het gebruik van ehealth, maar het zal hen ook motiveren om ehealth positief uit te dragen naar de cliënten. Door regelmatig in gesprek te gaan met de medewerkers, bijvoorbeeld door het samenstellen van een panel, blijft de organisatie op de hoogte van de attitude die de medewerkers ten opzichte van ehealth hebben en kan er direct adequaat gereageerd worden als dit niet naar wens verloopt. Actualiteiten Naast het verstrekken van voldoende informatie is het ook belangrijk dat de juiste informatie verstrekt wordt. Op het gebied van ehealth verandert er veel en gebeuren er dagelijks nieuwe dingen. Om het gebruik van ehealth onder de medewerkers optimaal te houden zal er voortdurend gekeken moeten worden naar nieuwe ontwikkelingen en welk gevolg die hebben voor de betreffende onderdelen van de organisatie. Dit geldt zowel voor het actueel houden van de kennis van de medewerkers, als voor het updaten van de ehealth-gereedschapskoffers met nieuwere en betere toepassingen. Zekerheid Een laatste punt wat cruciaal kan zijn in het al dan niet succesvol implementeren van ehealth binnen deze doelgroepen is zekerheid en deskundigheid. De medewerkers moeten weten welke vormen van ehealth bewezen vakkundig zijn, of ze moeten weten op welke manier ze dit kunnen achterhalen. De organisatie moet er als eindverantwoordelijke in het zorgproces van de cliënt voor zorgen dat de medewerkers hiertoe in staat gesteld worden, op het moment dat er van de medewerkers verwacht wordt dat zij met ehealth gaan werken. 12

15 Bijlage A: De ehealth-gereedschapskoffer. 13

16 Bijlage B: De handleiding bij de ehealth-gereedschapskoffer. 14