RITUS VOOR DE OPENING EN VOOR DE SLUITING VAN DE DEUR VAN BARMHARTIGHEID BIJ GELEGENHEID VAN HET JUBILEUM-JAAR IN PLAATSELIJKE KERKEN

Transcriptie

1 RITUS VOOR DE OPENING EN VOOR DE SLUITING VAN DE DEUR VAN BARMHARTIGHEID BIJ GELEGENHEID VAN HET JUBILEUM-JAAR IN PLAATSELIJKE KERKEN Derde zondag van de Advent, 13 december 2015 en Drie-en-dertigste zondag door het jaar, 13 november 2016 Nederlandse vertaling: NRL,

2 RITUS VAN DE OPENING VAN DE DEUR VAN BARMHARTIGHEID IN PLAATSELIJKE KERKEN 13 DECEMBER 2015 Derde zondag van de Advent INLEIDING De volgende Ritus van de opening van de deur van barmhartigheid in de plaatselijke Kerken betreft zowel de Kerken van de Romeinse ritus als de Westerse Kerken die niet van de Romeinse ritus zijn. De bevoegde autoriteiten van de laatstgenoemde Kerken kunnen het ritueel aanpassen aan de lokale culturele normen. Bisschoppen van de Oosterse Kerken kunnen, indien zij wensen, de ritus aanpassen overeenkomstig hun eigen liturgische tradities De dag 1. In de aankondigingsbul Misericordiae Vultus (MV) heeft paus Franciscus bepaald dat het Heilig jaar zal beginnen op het Hoogfeest van de Onbevlekte Ontvangenis van de heilige Maagd Maria, 8 december 2015, met het openen van de heilige deur in de basiliek van St.- Pieter in het Vaticaan. De volgende zondag, 13 december, de derde zondag van de Advent zal de opening plaats vinden van de heilige deur van de kathedraal van Rome, St.-Jan van Lateranen. Daarna zullen de heilige deuren van de andere pauselijke basilieken worden geopend. Bovendien heeft de heilige vader bepaald dat op dezelfde zondag in iedere plaatselijke Kerk, in de kathedraal de moederkerk van alle gelovigen in een bepaalde streek of anders in de co-kathedraal of een andere kerk van bijzondere betekenis een deur van barmhartigheid zal worden geopend voor de duur van het Heilig Jaar. Ter beoordeling van de plaatselijke ordinaris kan eenzelfde deur worden geopend in ieder heiligdom dat door grote groepen pelgrims wordt bezocht aangezien een bezoek aan dergelijke heilige plaatsen zo vaak genadevolle momenten zijn als mensen de weg naar bekering ontdekken. (MV 3) De plaats 2. Het jubileumjaar zal worden geopend in de kathedraal van ieder bisdom met het openen van de deur van barmhartigheid in één enkele viering van de liturgie van de eucharistie. Als er, volgens de normen van het canonieke recht, een co-kathedraal is in het bisdom, dan zal het openen van de deur van barmhartigheid ook daar plaats vinden. Verder zal er een eucharistieviering plaats vinden in andere kerken en heiligdommen waarin de bisschop een deur van barmhartigheid heeft aangewezen. Een gedelegeerde van de bisschop zal deze plechtigheden voorzitten waarbij een van de gebeden bij de hoofddeur gezegd worden zoals hieronder aangegeven (vgl. nrs 40-45). De aard van de viering 3. De elementen die de ritus van de opening van de deur van barmhartigheid vormen, weerspiegelen de aard en betekenis ervan: 2

3 - het mysterie van God, rijk aan barmhartigheid en mededogen (Ef. 2, 4 en Jak. 5, 11), dat is geopenbaard en bewerkt in Christus, het gelaat van de Vader van barmhartigheid (MV 1), voortdurend werkzaam door de gave van de Heilige Geest (Joh. 20, 22-23); - de erkenning van Christus als de enige deur waardoor wij de verlossing binnengaan (vgl. Joh. 10, 9) en de enige weg die leidt naar de Vader (Joh. 14, 6); - de voortdurende pelgrimstocht van de Kerk naar Jezus Christus (die) is dezelfde gisteren, vandaag en in eeuwigheid (Hebr. 13, 8). De celebrant 4. De diocesane bisschop zit de hele plechtigheid voor. Dit stemt overeen, aan de ene kant, met de Dag des Heren en de oude traditie van de Kerk, en, aan de andere kant met het buitengewone gebeuren van het Jubileumjaar. De Mis van 13 december 2015 zal worden beschouwd als een statiemis (Vgl. Caeremoniale Episcoporum, 120), waarbij de priesters, met name de naaste medewerkers van de bisschop, met hem concelebreren; de diakens, acolieten en lectoren vervullen hun respectieve taken en de lekengelovigen worden aangemoedigd zoveel mogelijk aanwezig te zijn. De bijzondere symboliek van de openingsviering 5. In de context van de eucharistieviering is het bijzondere gebaar dat het begin van het buitengewone Heilige Jaar kenmerkt: het openen van de Deur van Barmhartigheid en de plechtige processie van de plaatselijke Kerk de bisschop, de clerus en het volk de kathedraal in, de moederkerk van alle gelovigen waar de Herder van het bisdom zijn taak als leraar vervult, de heilige geheimen viert, de liturgische handelingen van lofprijzing en smeking verricht en leiding geeft aan de kerkelijke gemeenschap. 6. Deze liturgie bestaat uit vijf delen: - de statio ofwel in de kerk of op een andere geschikte plaats, - de plechtige processie - het openen van de Deur van Barmhartigheid en het binnentrekken in de kathedraal - de vernieuwing van de doopbeloften, - en de viering van de eucharistie. De statio 7. De kerk die als statio gekozen wordt, dient belangrijk te zijn en groot genoeg om plaats te bieden aan allen die deelnemen aan de inleidende riten. Ze mag niet te ver van de kathedraal liggen en ook niet te dichtbij maar veeleer op een afstand die geschikt is voor een processie. 8. De belangrijke momenten van de statio zijn: de begroeting en het inleidend woord, de verkondiging van een evangeliegedeelte, en de voorlezing van het openingsgedeelte van de Afkondigingsbul, Misericordiae Vultus. De processie 9. De processie beeldt de pelgrimstocht van de Kerk uit, een praktijk die een bijzondere plaats heeft in het Heilig Jaar, omdat zij de tocht uitbeeldt die ieder van ons in dit leven 3

4 maakt (MV 14). De processie herinnert aan het feit dat barmhartigheid ook een doel is dat we moeten bereiken en dat vereist toewijding en offer (ibid.) 10. Bijzonder geschikt voor de processie is psalm 86 waarin een gevoel van vertrouwen doorklinkt, van zich totaal verlaten op God en de hoop op zijn reddende hulp; en psalm 25 die zingt van de goedheid van God in wie de psalmist zijn vertrouwen stelt en rust en vrede vindt. Vanwege haar oude en veelzijdige rol in plechtige processies is de Litanie van alle Heiligen ook heel geschikt voor deze gelegenheid. 11. Het evangelieboek speelt een belangrijke rol in deze processie. Het dient door een diaken te worden meegedragen. Het representeert zowel Christus die te midden van zijn volk wandelt als ook zijn Woord, het licht dat zijn leerlingen leidt. Het openen van de Deur van Barmhartigheid en het binnengaan van de kathedraal 12. De processie dient door de hoofddeur van de kathedraal binnen te gaan. Zij heeft een bijzondere christologische betekenis (vgl. Joh, 10, 7.9) en dient als Deur van Barmhartigheid, een voortdurende herinnering aan de betekenis van dit buitengewone Jubileum. Met de woorden van psalm 118 roept de bisschop de deur te openen die leidt naar Gods barmhartige hart, dat toegankelijk geworden is door de open zijde van Christus op het kruis (vgl. Joh. 19, 34). Hij is in feite de deur die leidt naar de verlossing zoals de antifoon, gebaseerd op Joh. 10, 9, duidelijk maakt. Aan de ingang moet daarom een plechtig karakter worden gegeven door: - hem te versieren met bladerrijke takken of een andere versiering die past bij de plaatselijke cultuur, en met passende christologische symbolen; - door een speciale nadruk te legen op het overschrijden van de drempel: alvorens de kathedraal binnen te trekken, dient de bisschop met de hele processie stilt te staan. Gedurende deze pauze moet de deur zelf worden geopend en het evangelieboek, het woord van barmhartigheid, moet plechtig worden getoond, eerst naar de buitenkant van de kathedraal en dan naar de binnenkant terwijl de antifoon Ik ben de deur wordt gezongen. 13. Na de pauze bij de deur, gaat de bisschop, terwijl hij het evangelieboek draagt in processie met de concelebranten naar het altaar; intussen nemen de gelovigen hun plaatsen innemen. Ondertussen wordt de antifoon bij de intrede van de derde zondag van de Advent of een ander geschikt gezang gezongen. Hernieuwing van de doopbeloften 14. Het sacrament van het doopsel is de deur waardoor we de gemeenschap van de Kerk binnengaan. De ritus van de zegening van het water en de besprenkeling van de gemeenschap is een levende herinnering aan dit sacrament. Inderdaad is het doopsel het eerste sacrament van de Nieuwe Wet waar zij die vastberaden Christus in geloof aanvaarden en de Geest van de aanneming ontvangen, in naam en in feite Gods aangenomen kinderen worden. Verbonden met Christus in een dood en verrijzenis als de zijne, worden zij deel van zijn Lichaam. Vervuld met de zalving van de Geest, worden zij Gods heilige tempel en leden van de Kerk, een uitverkoren geslacht, een koninklijke priesterschap, een heilige natie, Gods eigen volk. (De Benedictionibus, 832). 4

5 De viering van de eucharistie 15. De viering van de eucharistie als de handeling van Christus en van het hiërarchisch geordende volk van God, is het middelpunt van heel het christelijk leven, zowel voor de universele als voor de plaatselijke Kerk, alsook de gelovigen afzonderlijk. In de Mis ligt immers het hoogtepunt én van de handeling waardoor God in Christus de wereld heiligt én ook van de eredienst die de mensen aan de Vader brengen door Hem te aanbidden door Christus, de Zoon van God in de heilige Geest. (Algemeen Statuut van het Romeins Missaal 16). Het is juist daarom dat zij het hoogtepunt vormt van de openingsvieringen van dit Jubileumjaar. In de eucharistie haast de Vader zich in barmhartigheid iedereen te ontmoeten die God zoekt met een oprecht hart. Hij biedt voortdurend zijn verbond aan de mensheid aan en geeft ons een voorsmaak van de eeuwigheid van zijn koninkrijk, waar, zo bidden wij, wij met heel de schepping, bevrijd uit het bederf van zonde en dood, de Vader verheerlijken voor altijd (Eucharistisch gebed IV). De voorbereiding 16. De volgende zaken dienen te worden voorbereid in de sacristie van de statiekerk: - de liturgische gewaden voor de bisschop, de concelebrerende priesters, de diakens en de andere assistenten bij de Mis; - de koormantel als de bisschop die tijdens de processie draagt; - het processiekruis en de kandelaars; - het evangelieboek; - het wierookvat en het scheepje. De volgende zaken moeten worden voorbereid in het kathedraal: - het vat met water dat gezegend wordt en gebruikt voor de besprenkeling; - alles wat nodig is voor de viering van de mis (vgl. Algemeen Statuut van het Romeins Missaal, ) 5

6 DE OPENINGSRITEN IN DE STATIEKERK 17. Op de derde zondag van de Advent of bij de eerste vespers van die zondag komen de gelovigen op de vastgestelde tijd samen in een nabije kerk of een andere passende plaats buiten de kathedraal (of co-kathedraal), waarheen de processie zal trekken. 18. De bisschop, de concelebrerende priesters en de diakens bekleden zich met paarse (roze) liturgische gewaden en gaan de plaats waar het volk bijeen is. In plaats van een kazuifel mag de bisschop een koormantel dragen, die hij na de processie zal afleggen. 19. Terwijl de bisschop en de bedienaren naar hun plaatsen gaan, wordt de jubileumhymne gezongen. Deze hymne kan door het orgel of andere passende instrumenten begeleid worden. De bisschop keert zich naar het volk en zegt: In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Het volk antwoordt: Amen. Dan begroet hij het volk met deze woorden: De barmhartigheid van de Vader, de vrede van onze Heer Jezus Christus, en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen. Het volk antwoordt: En met uw geest. 20. De bisschop nodigt het volk uit God te zegenen en te prijzen: Glorie aan U, Vader, die onze schulden vergeeft en ons geneest van onze kwalen. Vgl. Ps. 103 R. Uw erbarmen blijft altijd en eeuwig. Glorie aan U, Heer, barmhartig en welgezind, lankmoedig en goedertieren. R. Uw erbarmen blijft altijd en eeuwig. Glorie aan U, Heer; Gij zijt een liefhebbende Vader voor uw kinderen. R. Uw erbarmen blijft altijd en eeuwig. Ofwel: 6

7 Gezegend zijt Gij, Vader: want Gij alleen deed wonderwerken voor ons. (vgl. ps. 136, 4) R. Uw liefde blijft altijd en eeuwig. Gezegend zijt Gij, eniggeboren Zoon: Gij hebt ons verlost van onze zonden door uw bloed. (vgl. Apok. 1, 5) R. Uw liefde blijft altijd en eeuwig. Gezegend zijt Gij, Heilige Geest, de Trooster: verkwikking voor de ziel, zoet en mild. (vgl. sequentie van Pinksteren) R. Uw liefde blijft altijd en eeuwig. De bisschop spreekt dan een korte aansporing uit in deze of overeenkomstige bewoordingen: Beminde broeders en zusters, met het oog gericht op Jezus en zijn barmhartig gelaat heeft de heilige vader op het hoogfeest van Maria Onbevlekte Ontvangenis een buitengewoon Jubileum ingewijd en daarmee voor ons en voor alle mensen de deur van Gods barmhartigheid geopend. In gemeenschap met de hele Kerk markeert deze viering het plechtig begin van het Heilig Jaar in onze diocesane Kerk; een voorspel op de intense ervaring van genade en verzoening die ons dit jaar wacht. Wij gaan met vreugde luisteren naar het evangelie van de barmhartigheid dat Christus de Heer, het Lam van God dat de zonden van de wereld wegneemt, onophoudelijk over heel de wereld verkondigt. Daarbij nodigt Hij ons uit ons te verheugen in zijn liefde, die keer op keer verkondigd wordt aan ieder schepsel op aarde. 22. Na deze aansporing zegt de bisschop het volgende gebed: (vgl. Misformulieren voor verschillende noden Voor verzoening, Gebed 2) Laat ons bidden. God, oorsprong van de ware vrijheid, Gij wilt alle mensen tot één volk maken, bevrijd van slavernij en Gij geeft ons, uw kinderen, een tijd van barmhartigheid en vergeving. Wij bidden U; laat uw Kerk tot grotere vrijheid komen om duidelijker aan de wereld te verschijnen 7

8 als het alomvattend sacrament van uw heil en om voor de mensen een werkdadig teken te zijn van het mysterie van uw liefde. Door Christus onze Heer. R. Amen. 23. Nu volgt de verkondiging van het evangelie door de diaken (Lectionarium C, nr. 181, vers 1-7) Er zal in de hemel meer vreugde zijn over één zondaar die zich bekeert. + Uit het heilige evangelie van onze Heer Jezus Christus volgens Lucas 15, 1-7 In die tijd kwamen tollenaars en zondaars van allerlei slag bij Jezus om naar Hem te luisteren. De Farizeeën en de schriftgeleerden morden daarover en zeiden: Die man ontvangt zondaars en eet met hen. Hij hield hun deze gelijkenis voor: Wanneer iemand onder u honderd schapen heeft en er een verliest, laat hij dan niet de negenennegentig in de wildernis achter om op zoek te gaan naar het verlorene, totdat hij het vindt? En als hij het vindt legt hij het vol vreugde op zijn schouders, gaat naar huis, roept zijn vrienden en buren bij elkaar en zegt hun: Deelt in mijn vreugde, want mijn schaap dat verloren was geraakt, heb ik gevonden. Ik zeg u: zo zal er in de hemel meer vreugde zijn over één zondaar die zich bekeert, dan over negenennegentig rechtvaardigen, die geen bekering nodig hebben. Woord van de Heer. 24. Na het evangelie kan er een korte tijd van stilte zijn. Dan begint een lector het begin te lezen van de Bul waarin het buitengewone Jubileum wordt aangekondigd. Uit de Aankondigingsbul van het buitengewone Jubileum van Barmhartigheid. Misericordiae Vultus (1-3) Jezus Christus is het gelaat van de barmhartigheid van de Vader. Het mysterie van het christelijk geloof lijkt in dit woord zijn samenvatting te vinden. Het is levend, zichtbaar geworden en heeft zijn hoogtepunt bereikt in Jezus van Nazareth. Nadat de Vader, die rijk is aan erbarming (Ef. 2, 4) zijn naam heeft geopenbaard aan Mozes als een barmhartige en medelijdende God, lankmoedig, groot in liefde en trouw (Ex. 34,6) heeft Hij niet opgehouden op verschillende wijzen en op zeer veel ogenblikken in de geschiedenis zijn goddelijke natuur te doen kennen. In de volheid van de tijd (Gal. 4, 4) toen alles was bepaald volgens zijn heilsplan, zond Hij zijn Zoon, geboren uit de Maagd Maria, om ons definitief zijn liefde te openbaren. Wie Hem ziet, ziet de Vader (vgl. Joh. 14, 9). Jezus van Nazareth openbaart met zijn woord, met zijn gebaren en met heel zijn persoon de barmhartigheid van God. Voor ons is het nodig voortdurend het mysterie van de barmhartigheid te overwegen. Het is een bron van vreugde, gemoedsrust en vrede. Het is de voorwaarde van ons heil. 8

9 Barmhartigheid: het is het woord dat het mysterie van de Allerheiligste Drie-eenheid openbaart. Barmhartigheid: het is de uiterste en hoogste daad waarmee God ons tegemoet komt. Barmhartigheid: het is de fundamentele wet die woont in het hart van iedere persoon, wanneer hij met oprechte ogen kijkt naar de broeder en zuster die hij ontmoet op zijn levensweg. Barmhartigheid: het is de weg die God en mens verenigt, omdat zij het hart opent voor de hoop voor altijd bemind te zijn ondanks de beperking door onze zonde. Er zijn ogenblikken waarop wij met nog meer aandrang geroepen worden de blik gericht te houden op de barmhartigheid om zelf metterdaad teken te worden van het handelen van de Vader. Daarom heb ik een Buitengewoon Jubileum van de Barmhartigheid afgekondigd als een gunstige tijd voor de Kerk om het getuigenis van de gelovigen sterker en doeltreffender te maken. 25. Na deze lezing zegt de diaken of een andere assistent de volgende woorden om de processie te beginnen: Broeders en zusters, laten wij in vrede optrekken in de naam van Christus: Hij is de weg die ons leidt in het jaar van genade en barmhartigheid. PROCESSIE 27. De bisschop doet wierook op. Dan begint de processie naar de kathedraal (cokathedraal) waar de Mis gevierd wordt. De wierookdrager met het rokende wierookvat gaat voorop, gevolgd door de diaken die het feestelijk versierde processiekruis draagt. Aan weerskanten van hem kaarsdragers, gevolgd door de diaken die het evangelieboek draagt, dan de bisschop en achter hem de priesters en de andere assistenten, gevolgd door de lekengelovigen. Tijdens de processie zingt het volk en het koor de antifonen en psalmen die hieronder staan aangegeven. De litanie van alle heiligen en andere passende gezangen kunnen ook gezongen worden. Antifoon Uw gunsten, Heer, wil ik bezingen, uw trouw verkondigen aan elk geslacht. vgl. Ps. 89, 2 ofwel Zalig de barmhartigen want zij zullen barmhartigheid ondervinden. Mt. 5, 7 ofwel De Heer is bezorgd voor iedere mens, barmhartig voor al wat Hij maakte. Ps. 145, 9 9

10 Uit Psalm 86 Aanhoor mijn gebed, Heer, en wil mij verhoren, ik ben ongelukkig en arm. Bescherm mij, want U ben ik toegewijd, draag zorg voor uw dienaar, hij rekent op U. Mijn God zijt Gij toch, heb erbarmen met mij, voortdurend roep ik tot U. Verblijd het hart van uw dienaar, Heer, ik richt mij tot U vol vertrouwen. Gij zijt immers goed en genadig, Heer, barmhartig voor elk die U aanroept. Luister dan, Heer, naar mijn bidden, geef acht op mijn smekende stem. In tijden van onheil roep ik tot U, ik weet dat Gij mij verhoort. Geen godheid, Heer is aan U gelijk, geen werk is zo groot als het uwe. Eens komen de volken, uw schepselen, weer om U te aanbidden, uw Naam te loven. Want groot zijt Gij, Heer, en groot is uw schepping, Gij zijt de enige God. Leer mij dus uw weg, om die trouw te volgen, vervul mijn hart met ontzag voor uw Naam. Dan zal ik van harte U danken, mijn God, uw Naam in eeuwigheid loven. Want groot was uw medelijden voor mij, Gij hebt mij verlost uit het rijk van de dood. Mijn God, overmoedigen vallen mij aan, een vechtersbende staat mij naar het leven, zij hebben U niet voor ogen. Maar Gij, Heer mijn God, zijt barmhartig en goed, geduldig, mild en betrouwbaar. ofwel Uit Psalm 25 Tot U in den hoge richt ik mijn geest, tot U, Heer mijn God. Op U vertrouw ik, beschaam mij niet, laat niemand de spot met mij drijven. 10

11 Want wie op U rekent wordt nimmer beschaamd, beschaamd worden zij die op U niet vertrouwen. Wijs mij uw wegen, Heer, leer mij uw paden kennen. Leid mij volgens uw woord, want Gij zijt mijn God en Verlosser. Op U stel ik altijd mijn hoop, omdat ik vertrouw op uw goedheid. Gedenk uw barmhartigheid, Heer, uw altijd geschonken ontferming. Herinner U niet het kwaad van mijn jeugd, maar denk aan mij met erbarmen. De Heer is goed en rechtschapen, daarom wijst Hij zondaars de weg. Hij leidt de geringe langs eerzame paden, Hij leert de eenvoudige wat hij moet doen. De wegen van God zijn goed en betrouwbaar voor ieder die zijn verbond onderhoudt. Gij zult om uw Naam, Heer, mijn zonden vergeven; ik weet dat ik zwaar heb misdaan. Wie is het die eerbied heeft voor de Heer? De Heer zal hem leren zijn weg te kiezen. Hij zelf zal voorspoed genieten, zijn kinderen erven het land. Een vriend is de Heer voor die Hem vrezen, Hij toont hun de waarde van zijn verbond. Mijn ogen zijn steeds op de Heer gericht, want Hij zal mijn voet uit het vangnet bevrijden. Heer, wend U tot mij en wees mij genadig, want eenzaam ben ik en hulpeloos. Verlicht de druk die mijn hart beklemt, verlos mij van al mijn angsten. Zie toch mijn ellende, mijn zwoegen, vergeef mij wat ik misdeed. Mijn vijanden, zie hoe velen het zijn, hoe zij mij meedogenloos haten. Bescherm mijn leven en red mij hieruit, laat mij niet vergeefs naar U vluchten. Laat onschuld en deugd mijn beschermers zijn, omdat ik mijn hoop stel op U, Heer. 11

12 HET BINNENTREDEN IN DE KATHEDRAAL 28. De processie staat stil bij de hoofddeur van de kathedraal (of co-kathedraal). Hier zegt de bisschop: Maakt open de poort der gerechtigheid, daarbinnen willen wij de Heer gaan danken. vgl. Psalm 118, Als de deur opengaat, zegt de bisschop: Dit is de poort van de Heer: Laten wij erdoor binnengaan om barmhartigheid en vergeving te verkrijgen. 30. De diaken geeft het evangelieboek aan de bisschop. Staande op de drempel houdt hij het evangelieboek omhoog, terwijl de aangegeven antifoon (of een andere geschikte antifoon) gezongen wordt. Terwijl het evangelieboek wordt getoond, staat de diaken die het processiekruis draagt direct naast de bisschop. Antifoon Ik ben de deur. Als iemand door Mij binnengaat, zal hij worden gered; hij zal in- en uitgaan en weide vinden. vgl. Joh. 10, Na het zingen van de antifoon trekt de processie verder in de richting van het altaar. Het wierookvat, kruis en kandelaars gaan vooraan; daarna de bisschop met het evangelieboek, gevolgd door de priesters, de andere assistenten en de gelovigen. Intussen zingt men de antifoon bij de intrede of een ander geschikt gezang. Antifoon bij de intrede Verheug u in de Heer te allen tijde! Nog eens: verheugt u! De Heer is nabij. 32. Als de bisschop bij het altaar is aangekomen, legt hij het evangelieboek erop. Dan doet hij, als een koormantel droeg voor de processie, deze af en bekleedt zich met het kazuifel. Vervolgens vereert hij het altaar, bewierookt het en gaat naar zijn zetel. GEDACHTENIS VAN HET DOOPSEL EN HERNIEUWING VAN DE BELOFTEN 33. Een vat met water dat gezegend moet worden, wordt bij de bisschop gebracht. Dan nodigt de bisschop iedereen uit om te bidden. Hij doet dit in de volgende of overeenkomstige bewoordingen: Geliefde broeders en zusters, vragen wij de Heer om dit water te zegenen als een herinnering aan ons doopsel. Laten we met dit water een beroep doen op de barmhartigheid en de verlossing van de Heer die tot ons komt krachtens de verrijzenis van Jezus Christus. 12

13 Iedereen bidt een korte tijd in stilte. Dan gaat de bisschop verder met gevouwen handen. (vgl. Romeins Missaal, ritus van de besprenkeling, gebed 2) Heer, almachtige God oorsprong en bron van alle leven van lichaam en ziel, wij bidden U: zegen + dit water dat wij, in vertrouwen op U, gebruiken om vergiffenis voor onze zonden te verkrijgen en uw genade te vragen, die ons beschermt tegen alle ziekte en tegen de dreigingen van de macht van het kwaad. Heer, geef in uw goedheid dat de bron van levend water in ons blijft opwellen tot ons heil, zodat wij U met een zuiver hart kunnen naderen en aan alle gevaar naar ziel en lichaam ontkomen. Door Christus onze Heer. R. Amen. 34. De bisschop neemt de wijwaterkwast en besprenkelt eerst zichzelf, dan de concelebranten, dan de assistenten en ten slotte het volk terwijl hij door het schip van de (co)kathedraal gaat. Ondertussen worden de volgende antifonen of andere geschikte gezangen gezongen: Antifoon Heer, besprenkel mij met hyssop dat ik rein word, was mij dat ik witter word dan sneeuw. vgl. Ps. 51, 9 ofwel Reinig mij, o Heer: en ik zal witter zijn dan sneeuw. ofwel Zo spreekt de Heer: Ik zal u met zuiver water besprenkelen en ge zult rein worden van alle ongerechtigheden en ik zal u een nieuw hart geven. vgl. Ez. 47, De bisschop keert terug naar zijn zetel en zegt: Moge de almachtige God ons reinigen van zonden en ons, door de viering van de eucharistie, waardig maken eens aan te zitten aan zijn tafel in het koninkrijk. R. Amen. 36. Dan zingt of zegt de bisschop het collectagebed. 13

14 Laat ons bidden. God, Gij weet hoe uw volk met geloof uitziet naar het feest van Christus' geboorte. Wij bidden U: laat ons de vreugde van dit heilsmysterie beleven en dit feest steeds weer met blijdschap vieren. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eenheid van de Heilige Geest, God, door alle eeuwen der eeuwen. R. Amen. 37. De mis gaat verder zoals gebruikelijk. SLOTRITEN Voor de plechtige slotzegen, worden de gelovigen geïnformeerd over de kerken en heiligdommen waarin de bisschop een deur van barmhartigheid heeft aangewezen om gedurende het jubileumjaar een volle aflaat te verdienen. Dan zegt hij: Wij richten nu onze gedachten op Maria, de Moeder van barmhartigheid. Moge haar barmhartige blik op ons rusten heel dit Heilig Jaar zodat wij allen opnieuw de vreugde van Gods tederheid mogen ontdekken. De gemeenschap roept dan Maria aan, de Moeder van Barmhartigheid door het zingen van het Salve Regina of het Alma Redemptoris Mater of een andere geschikt gezang. De bisschop geeft dan plechtige zegen van de Adventstijd. 39. Na de zegen zegt de diaken de wegzending zoals gewoonlijk. Als men het geschikt acht, kan hij zeggen: Wees barmhartig zoals uw hemelse Vader barmhartig is en gaat nu allen heen in vrede. Het volk antwoordt: Wij danken God. De gemeenschap gaat nu heen, terwijl zij God looft en dankt. 14

15 DE OPENING VAN HET JUBILEUMJAAR IN KERKEN HEILIGDOMMEN DIE DE BISSCHOP HEEFT AANGEWEZEN 40. In de kerken heiligdommen waar de bisschop een deur van barmhartigheid heeft aangewezen zit de gedelegeerde van de bisschop op de aangegeven tijd de eucharistie voor van de derde zondag van de Advent. Aan het begin van de viering gaat de celebrant naar de hoofddeur van de kerk of het heiligdom. Daar begint hij nadat de antifoon bij de intrede is gezongen de viering met het kruisteken en de begroeting zoals aangegeven in 19. Dan nodigt hij de gemeenschap uit de Heer te zegenen en te prijzen gebruik makend van een van de formules van nr. 20. Hierna zegt hij het volgende gebed: Laat ons bidden. Gezegend zijt Gij, Heer, heilige Vader. Want Gij hebt uw Zoon in de wereld gezonden om alle mensen die gewond en verstrooid zijn door de zonde, in één lichaam te vergaderen door het vergieten van zijn bloed. Gij hebt Hem aangesteld als herder en als deur voor de schapen zodat wie binnengaat, gered wordt en wie ingaat en uitgaat weide zal vinden voor eeuwig leven. Verleen dat uw gelovigen door deze deur mogen gaan en welkom geheten worden in uw aanwezigheid, zodat zij, Vader, uw overvloedige barmhartigheid mogen ervaren. Door Christus onze Heer. R. Amen. (vgl. De Benedictionibus 956) 41. Aan het einde van dit gebed leidt de celebrant de besprenkelingsritus in met deze of overeenkomstige bewoordingen: Dierbare broeders en zusters, dit jaar van barmhartigheid dat door de heilige vader is ingesteld, nodigt ieder van ons uit tot een diepe ervaring van genade en verzoening. De besprenkeling met dit wijwater is een herinnering aan ons doopsel. Het roept de barmhartigheid en verlossing in herinnering die wij ontvangen hebben door de kracht van Christus verrijzenis. 42. Na deze inleiding gaat de celebrant begeleid door de assistenten naar het altaar, terwijl hij het volk met wijwater besprenkelt dat hij genomen heeft uit de doopvont bij de hoofdingang. Ondertussen worden de antifonen gezongen die aangegeven staan onder nr. 34 of een ander geschikt gezang. 15

16 43. Na een diepe buiging voor het altaar en na dit vereerd te hebben met een kus, bewierookt de celebrant het altaar en gaat naar de zetel waar hij de formule uitspreek als aangegeven onder nr De Mis gaat verder zoals gebruikelijk met het collectagebed. 45. Aan het eind van de Mis kan de gemeenschap weggezonden worden met de formule zoals staat onder nr

17 VIERING BIJ DE SLUITING VAN HET BUITENGEWONE JUBILEUM IN DE PLAATSELIJKE KERKEN 13 november ste Zondag in de Tijd door het Jaar INLEIDING De volgende richtlijnen voor de Viering bij de sluiting van het Buitengewone Jubileum in de plaatselijke Kerken betreft Kerken van de Romeinse ritus en Kerken van andere Westerse, niet- Romeinse ritussen. De bevoegde autoriteiten van de laatst genoemden kunnen veranderingen aanbrengen om het ritueel aan te passen aan hun eigen culturen. Herders van Oosterse Kerken kunnen, indien zij willen, richtlijnen aanbieden die passen bij hun eigen liturgische tradities. De dag 1. In de bul van aankondiging Misericordiae Vultus heeft paus Franciscus bepaald dat het Heilig Jaar zou eindigen op 20 november 2016, het hoogfeest van Christus Koning van het heelal met het sluiten van de heilige deur in de basiliek van St.-Pieter in het Vaticaan. Op de voorafgaande zondag, 13 november, de 33 ste zondag door het jaar, zal het jubileum beëindigd worden in de plaatselijke kerken. De plaats 2. In plaatselijke Kerken moet er één enkele viering van de eucharistie zijn in de kathedraal tot sluiting van het Jubileumjaar. In andere kerken en heiligdommen die door de bisschop zijn aangewezen als plaatsen met een deur van barmhartigheid, moet een eucharistie uit dankbaarheid worden gecelebreerd voorgezeten door een gedelegeerde van de bisschop. De celebrant 3. De diocesane bisschop zit de hele plechtigheid voor. Dit stemt overeen met de Dag des Heren en de oude traditie van de Kerk. De priesters, met name de naaste medewerkers van de bisschop, concelebreren met de bisschop; de diakens, acolieten en lectoren vervullen hun respectieve taken en de lekengelovigen worden aangemoedigd zoveel mogelijk aanwezig te zijn. Als de sluitingsviering tegelijk plaats vindt in de co-kathedraal, dan kan deze plechtigheid voorgezeten worden door een gedelegeerde van de bisschop. De viering van de Eucharistie 4. De Mis waarmee het Buitengewone Jubileum wordt besloten is in wezen een zondagse viering van de eucharistie. Als het de bisschop goed dunkt kan hij de Mis uit dankbaarheid gebruiken die staat bij de missen voor verschillende noden (nr. 49) in het Romeins Missaal. De lezingen zijn die van de 33 ste zondag door het jaar C. 17

18 Uitdrukking van dankbaarheid 5. Na het gebed na de communie dankt de bisschop, op een manier die harmonieert met de liturgische viering, God voor de genaden die gedurende het Jubileumjaar zijn ontvangen en hij nodigt de gemeenschap uit zich bij die dankzegging aan te sluiten. Het Magnificat is hier bijzonder gepast, omdat dat het danklied van de Maagd Maria is, overgenomen door de Kerk. OPENINGSRITEN 6. Op de 33 ste zondag door het jaar komen de gelovigen op de vastgestelde tijd samen in kathedrale kerk. 7. Als het volk bijeen is, beginnen de bisschop, de concelebrerende priesters en de diakens, gekleed in groene liturgische gewaden, aan de intredeprocessie. Het koor en het volk zingen samen de officiële hymne van het Jubileumjaar. 8. De bisschop vereert het altaar en gaat naar zijn zetel. Dan richt hij zich tot de gemeenschap met de volgende woorden: In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Het volk antwoordt: Amen. Dan begroet hij het volk met deze woorden: De barmhartigheid van de Vader, de vrede van onze Heer Jezus Christus, en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen. Het volk antwoordt: En met uw geest. 9. De bisschop spreekt een inleidend woord in deze of overeenkomstige bewoordingen: Dierbare broeders en zusters, we zijn aan het eind gekomen van het Jubileumjaar. Het is een buitengewone tijd van genade en barmhartigheid geweest. In deze eucharistieviering verheffen wij onze stem tot de Vader in een hymne van lofprijzing en dank voor al de gaven die Hij ons geschonken heeft. Laten we nogmaals, alvorens te naderen tot heilige geheimen, een beroep doen op de zachte balsem van zijn barmhartigheid terwijl wij erkennen dat wij zondaars zijn en elkaar uit de grond van ons hart vergeven. 10. Na een korte tijd van stilte zingt of zegt de diaken of een andere assistent de volgende aanroepingen: 18

19 Gij die ons opdraagt elkaar te vergeven voor wij tot uw altaar naderen: Heer, ontferm U over ons. R. Heer, ontferm U over ons. of: Kyrie, eleison. Gij die voor de zondaars barmhartigheid hebt afgesmeekt, toen Gij aan het kruis hing: R. Christus, ontferm U over ons. of: Christe, eleison. Gij die de dienst van de verzoening aan uw Kerk hebt toevertrouwd: R. Heer, ontferm U over ons. of: Kyrie, eleison. 11. De bisschop besluit: Moge de almachtige God zich over ons ontfermen, onze zonden vergeven en ons geleiden tot het eeuwig leven. R. Amen. 12. Het Gloria in excelsis (Eer aan God) wordt gezongen en de mis gaat als gebruikelijk verder. SLOTRITEN 13. Na het gebed na de communie nodigt de bisschop allen uit dank te brengen aan de Heer voor alle geestelijke gaven die Hij hun gegeven heeft tijdens het Jubileumjaar. Hij kan dit doen met deze of soortgelijke woorden: Broeders en zusters, laat ons vol vreugde God, de Vader van onze Heer Jezus Christus danken. Tijdens dit genadejaar heeft Hij ons in de hemelen in Christus gezegend met elke geestelijke zegen. Hij heeft ons deze kostbare tijd van barmhartigheid en bekering gegeven. Laat ons uiting geven aan onze dankbaarheid en onze vreugde met de woorden van de Maagd Maria, onze Moeder. Als wij zingen dat de barmhartigheid van God zich uitstrekt over ieder geslacht, vragen wij Hem dan diezelfde genade onophoudelijk als een morgendauw uit te storten over de hele wereld. 14. Dan zingen de bisschop en het volk het Magnificat. 15. Na de lofzang zegt de diaken: Buigt u voor de zegen. 16. Dan strekt de bisschop zijn handen uit over het volk en zegt volgende gebed: (vgl. Romeins Missaal, 18 de zondag door het jaar, collectagebed) 19

20 Heer, wees uw dienaars nabij en schenk voortdurend uw zegen aan hen die tot U bidden. Wij erkennen U als onze schepper en leider; vernieuw de gaven van uw schepping en blijf begeleiden wat Gij vernieuwd hebt. Door Christus onze Heer. R. Amen. De zegen van de almachtige God, Vader +, Zoon + en Heilige + Geest dale over u neer en blijve altijd met u. R. Amen. 17. Na de zegen zegt de diaken de wegzending zoals gewoonlijk. Als men het geschikt acht, kan hij zeggen: Wees barmhartig zoals uw hemelse Vader barmhartig is. en gaat nu allen heen in vrede. Het volk antwoordt: Wij danken God. De gemeenschap gaat nu heen terwijl zij God looft en dankt. 20