Gemeenteraad 2007 / Gemeenteraad. Documentnummer: 2008-Raad-018 Disnummer: Onderwerp: Beleidsplan openbare verlichting

Transcriptie

1 018 Gemeenteraad Documentnummer: 2008-Raad-018 Disnummer: Onderwerp: Beleidsplan openbare verlichting Meegestuurde stukken Beleidsplan openbare verlichting Ter inzage liggende stukken Geen Aanvullende informatie Geen Gemeenteraad 2007 / Behandeldata commissies/raad (onder voorbehoud) S&W 6 maart 2008 Raad 20 maart 2008

2 Voorstel aan Gemeenteraad Reg. nummer Leidend programma Omgeving Onderwerp Beleidsplan openbare verlichting Voorstel Instemmen met het beleidsplan openbare verlichting Eerdere besluitvorming N.v.t. Financiële consequenties Nee Ja, ten laste van het reguliere budget Ja, begrotingswijziging is toegevoegd Juridische consequenties Nee Ja Burgemeester drs. G.J.M. Cox Secretaris mr. M.E.J. Goldsmits-Brouns

3 Gemeente Sittard-Geleen Voorstel aan Gemeenteraad Reg. nummer Aanleiding Er is onduidelijkheid over hoe de gemeente Sittard-Geleen omgaat met de openbare verlichting. Inleiding Openbare verlichting is gericht op verkeersveiligheid, sociale veiligheid en leefbaarheid en zorgt ervoor dat het openbare leven dus ook bij duisternis veilig en efficiënt door kan gaan. Met openbare verlichting kan ook invloed uitgeoefend worden op esthetische aspecten en op het comfortgevoel. De gemeente is verantwoordelijk voor handhaving van de openbare orde en heeft de zorgplicht respectievelijk het beheer en onderhoud van de verlichting in het gemeentelijk openbaar gebied. Op dit moment bestaan afzonderlijke beleidsplannen/visies ten aanzien van de openbare verlichting. Het betreft de beleidsvisie 1994 van de voormalige gemeente Sittard, het beleidsplan openbare verlichting van oktober 1995 van de voormalige gemeente Geleen en het beleidsplan openbare verlichting van november 1998 van de voormalige gemeente Born. Hierdoor bestaat onduidelijkheid op welke wijze de gemeente Sittard-Geleen moet omgaan met haar openbare verlichting. Vanuit die situatie is besloten één beleidsplan op te stellen. Dit beleidsplan geeft verder het kader aan waarbinnen de werkzaamheden op het gebied van de openbare verlichting worden uitgevoerd. Het gaat daarbij onder meer om: de ruimten die moeten worden verlicht; de kwaliteit van de verlichting; het onderhoud van de openbare verlichting; de organisatie van de openbare verlichting; de financiële aspecten; overige aspecten zoals milieu (energie), natuur en openbaar groen. Thans aanwezig: - drie afzonderlijke beleidsplannen/visies op het gebied van openbare verlichting; - geen uniformering over de brandroosters; - geen uniformering over de toepassing van de richtlijnen. In dit beleidsplan : - één beleidsplan openbare verlichting; - uniformiteit over brandroosters; - uniformiteit in het toepassen van de richtlijnen Beoogd resultaat Duidelijkheid verschaffen over de wijze waarop wordt omgegaan met openbare verlichting in het gemeentelijk openbaar gebied. Argumenten 1.1 De wijze waarop wordt omgegaan met nieuw te verlichten openbare ruimte; Pagina 2 van 5 20 februari 2008

4 Gemeente Sittard-Geleen Voorstel aan Gemeenteraad Reg. nummer Onder openbare ruimten worden ruimten verstaan die gemeentelijk eigendom zijn en voor het publiek onbeperkt toegankelijk zijn. Een openbare ruimte omvat normaal verschillende verkeerszones. Vaak zijn er naast de rijbanen trottoirs en/of fietspaden gelegen. Wanneer de openbare ruimte bestaat uit een rijbaan met een fiets- of voetpad, moeten de verlichtingsaanbevelingen op het gehele gebied worden toegepast. Dit geldt bij nieuw in te richten gebieden waar nog geen openbare verlichting aanwezig is. 1.2 De functie van de weg in combinatie met de aanbevolen lichtbronnen (type lamp); Als wegbeheerder is de gemeente verantwoordelijk voor de kwaliteit en goed functioneren van de openbare verlichting. Conform het wegencategoriseringsplan worden voor de gemeente Sittard-Geleen de volgende functies onderscheiden: stroomwegen, gebiedsontsluitingswegen, erftoegangswegen plus en erftoegangswegen. Op basis van deze wegencategorisering worden in de richtlijnen voor stroomwegen aanbevolen de SOX-lichtbron (kleur oranje) te hanteren. Dit geldt ook voor de gebiedsontsluitingswegen. Voor de erftoegangswegen plus wordt de SON-(T) lichtbron (kleur witgoud) aanbevolen en voor de erftoegangswegen de PL-lichtbron (kleur wit). Uiteraard kunnen locatiespecifieke omstandigheden ertoe leiden om af te wijken van de aanbevelingen in deze richtlijnen zoals bijvoorbeeld sfeerverlichting behorende bij oude dorps- of stadskernen. In dat geval kan gekozen worden voor een goed bruikbare of aanvaardbare lichtbron als alternatief. Dit geldt bij het wijzigen of veranderen van de verlichting in de openbare ruimte. 1.3 Het uniformeren van de diverse brandroosters conform het brandrooster W701. Momenteel zijn er drie brandroosters binnen de gemeente Sittard-Geleen actief. Het beleidsplan openbare verlichting voorziet in een uniformering van het brandrooster waarbij de totale verlichting op dezelfde tijdstippen worden in en uit geschakeld. Uiteraard geldt ook hier dat kan worden afgeweken van het brandrooster W701 op basis van locatiespecifieke omstandigheden zoals bijvoorbeeld stadscentra, bus- of treinstations. In de huidige situatie schakelt het overgrote deel van de verlichting conform het W701 rooster. Aanpassingen van de resterende twee brandroosters zijn daardoor minder ingrijpend. Het brandrooster W701 draagt bij aan een evenredige verdeling in het spanningsveld sociale veiligheid, leefbaarheid en verkeersveiligheid versus het kostenaspect. Kanttekeningen De wijze waarop wordt omgegaan met nieuw te verlichten openbare ruimte. Bij nieuw te verlichten openbare ruimte kunnen spanningsvelden ontstaan tussen het bevorderen van de sociale veiligheid enerzijds en het tegengaan van de lichthinder anderzijds. Dit kan het geval zijn in het buitengebied. Ook hier kan gelden dat locatiespecifieke omstandigheden ertoe kunnen leiden om af te wijken van het gestelde beleidsuitgangspunt. Milieu-uitgangspunten versus openbare verlichting. Bij de actualisatie van het duurzaamheidsplan wordt rekening gehouden met de wijze waarop in het kader van sociale veiligheid, leefbaarheid en verkeersveiligheid wordt omgegaan met openbare verlichting zoals vastgesteld in het beleidsplan openbare verlichting Toelichting financiële consequenties Pagina 3 van 5 20 februari 2008

5 Gemeente Sittard-Geleen Voorstel aan Gemeenteraad Reg. nummer Om het kwaliteitsniveau B te handhaven, is in het kader van IBOR een investeringsbedrag van ,- beschikbaar voor vervangingen van masten en armaturen in 2008, en ,- in de jaren 2009 en volgend. Voor het beheer en onderhoud, inclusief levering energie alsmede kapitaalslasten, is in de periode , jaarlijks structureel ongeveer 1,8 miljoen beschikbaar. Daarnaast heeft uw raad voor de komende 3 jaar een aanvullende IBOR-bijdrage van ,- voor het jaar 2008 en ,- voor respectievelijk 2009 en 2010 beschikbaar gesteld voor het wegwerken van achterstallig onderhoud. Er zijn geen extra financiële middelen voor de beleidsperiode nodig. Toelichting juridische consequenties N.v.t. Personeel en Organisatie Nadere uitwerking zal plaatsvinden in het kader van de reguliere werkzaamheden Beheer Openbare Ruimte. In de op te stellen uitvoeringsprogramma`s zullen de prioritering ten aanzien van de beleidsuitgangspunten vorm worden gegeven. In principe zullen de belangrijkste beleidsdoelstellingen conform het beleidsplan uiterlijk 2012 zijn gerealiseerd. In de voortgangsrapportages zullen wij uw raad daaromtrent informeren. Bijlagen Beleidsplan openbare verlichting Pagina 4 van 5 20 februari 2008

6 Gemeente Sittard-Geleen Voorstel aan Gemeenteraad Reg. nummer Voorstel aan Gemeenteraad Steller : Lucien Roye/Egon Bemelmans Telefoon : / egon.bemelmans@sittard-geleen.nl Reg. nummer : Reg. datum : Reg.nummer(s) bijlagen: Portefeuillehouder: drs. I.R.W.M. Widdershoven Afdeling: Openbare ruimte Burgemeester drs. G.J.M. Cox Gemeentesecretaris mr. M.E.J. Goldsmits-Brouns Pagina 5 van 5 20 februari 2008

7

8 Beleidsplan Openbare Verlichting Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 1

9 INHOUDSOPGAVE 1 VOORWOORD 3 2 INLEIDING EN VERANTWOORDING Opzet Beleidsplan / Leeswijzer 4 3 SAMENVATTING 5 4 BELEIDSUITGANGSPUNTEN Gemeentelijk Beleid 8 5 VERLICHTINGSKWALITEIT Inleiding Te verlichten openbare ruimte Type Verlichtingsbron 10 6 FINANCIËLE MIDDELEN Algemeen Huidige financiering Benodigd structureel bedrag Extra investeringen Brandroosterwijzigingen Aanpassen lamptype erftoegangswegen binnen de bebouwde kom 16 7 CONCLUSIES 18 Bijlage 1 Toelichting wetgeving 19 Bijlage 2 Richtlijnen openbare verlichting 21 Bijlage 3 Toelichting op de invloedsgebieden van openbare verlichting 22 Bijlage 5 Afstemming tussen openbare verlichting en groen 27 Bijlage 6 Type brandrooster 28 Bijlage 7 Literatuurlijst 29 Colofon 30 Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 2

10 1 VOORWOORD Openbare verlichting heeft als doel om bij duisternis datgene in de stedelijke openbare ruimte zichtbaar te maken wat belangrijk is voor een veilig en doelmatig gebruik ervan. Veiligheid op straat, leefbaarheid en verkeersveiligheid, beheersing van kwaliteit en kosten vragen om een helder beleid. In navolging van de beleidsvisie 1994 van de voormalige gemeente Sittard, het beleidsplan openbare verlichting van oktober 1995 van de voormalige gemeente Geleen en het beleidsplan openbare verlichting van november 1998 van de voormalige gemeente Born, ligt thans de herziene versie beleidsplan openbare verlichting van de gemeente Sittard-Geleen voor u. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 3

11 2 INLEIDING EN VERANTWOORDING Openbare verlichting zorgt ervoor dat het openbare leven ook bij duisternis veilig en efficiënt door kan gaan. Met openbare verlichting willen we verkeersveiligheid, sociale veiligheid en leefbaarheid bevorderen. Maar met openbare verlichting kan ook invloed uitgeoefend worden op esthetische aspecten en op het comfortgevoel. In juni 2007 heeft de gemeenteraad IBOR vastgesteld. Hiermee zijn extra financiële middelen toebedeeld aan onderhoud en vervanging van de openbare verlichting. Hierdoor kan er zowel preventief als curatief onderhoud plaatsvinden. Dit beleidsplan bevat de wijze waarop we met openbare verlichting omgaan in de periode 2008 tot en met 2012, met een doorkijk naar opvolgende jaren. Het beleid is voor een belangrijk deel geënt op de huidige beleidsplannen van de voormalige gemeenten, maar er zijn ook een aantal belangrijke verschillen en wijzigingen. Enkele van die verschillen zijn dat relevante richtlijnen ondertussen gewijzigd zijn en dat de gemeentelijke visie op de openbare verlichting en de bijbehorende organisatie veranderd is. De gemeente is verantwoordelijk voor handhaving van de openbare orde en heeft de zorgplicht respectievelijk het beheer en onderhoud van de verlichting in het gemeentelijk openbaar gebied. Vanuit die verantwoordelijkheid is besloten het beleidsplan om de vijf jaar te herzien en aan te passen. Het beleidsplan kan zo dienen als toetsingsinstrument. Het beleidsplan geeft het kader aan waarbinnen de werkzaamheden op het gebied van de openbare verlichting worden uitgevoerd. Het gaat daarbij onder meer om: de ruimten die moeten worden verlicht; de kwaliteit van de verlichting; het onderhoud van de openbare verlichting; de organisatie van de openbare verlichting; de financiële aspecten; overige aspecten zoals milieu (energie), natuur en openbaar groen. In dit beleidsplan beschrijven we de bestaande situatie en gaan we in op de knelpunten, die uit de bestaande situatie voortvloeien. Vervolgens worden beleidsvoorstellen geformuleerd. De gemeente is volgens het Burgerlijk Wetboek (boek 6, artikel 174) in haar functie als wegbeheerder verantwoordelijk voor het goed functioneren van de openbare verlichting. In beginsel is de gemeente aansprakelijk voor de schade als de weg niet voldoet aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden mogen worden gesteld en als de situatie zodanig is dat deze gevaar oplevert. 2.1 Opzet Beleidsplan / Leeswijzer Het beleidsplan wordt voorafgegaan door een samenvatting (hoofdstuk 3). In de navolgende hoofdstukken 4 en 5 gaan wij in op de diverse onderdelen van de beleidsuitgangspunten, gemeentelijk beleid en de verlichtingskwaliteit. In hoofdstuk 6 komt het financiële kader aan de orde waarbinnen het beleidsplan is opgesteld. In hoofdstuk 7 zijn de conclusies weergegeven. Aansluitend volgen een aantal bijlagen met achtergrond informatie, de gehanteerde afkortingen en hun betekenis. In de tekst van het beleidsplan wordt naar deze bijlagen verwezen. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 4

12 3 SAMENVATTING Openbare verlichting is de verantwoordelijkheid van en de zorgplicht voor de gemeente. Met het beleid voor de periode willen wij efficiënt invulling geven aan deze zorgplicht voor openbare verlichting. Het belangrijkste daarbij is misschien wel het Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR) voor de gemeente Sittard-Geleen. Bij de uitwerking van het beleid is nadrukkelijk gekeken naar de organisatie en de staat van de openbare verlichting bij aanvang van de beleidsperiode. Op basis van de staat bij aanvang van deze periode, is gekozen voor een aantal beleidspunten voor de periode Hierna worden de belangrijkste benoemd. Beleidsuitgangspunten Verlichtingsniveau Het verlichtingsniveau is van essentiële betekenis voor het doel van de openbare verlichting: bijdragen aan veiligheid en zichtbaarheid. Het bepalen van het verlichtingsniveau gebeurt op basis van de functies en de kenmerken van de openbare ruimte. Het huidige verlichtingsniveau voldoet voor een deel niet aan de daarvoor geldende richtlijnen. Belangrijkste oorzaak daarvoor is dat een groot deel van de openbare verlichting langere tijd geleden is geplaatst, op basis van de destijds geldende regelgeving. Omdat het financieel niet haalbaar is om de gehele installatie in één keer aan te pakken, kiezen wij voor een stapsgewijze aanpak: nieuwe installaties en bij grootschalige vervangingen wordt de landelijk gehanteerde Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR-13201) voor het te hanteren basiskwaliteitsniveau als basisrichtlijn genomen. Daardoor zal de verlichtingskwaliteit binnen de gemeente langzamerhand verbeteren. Ook het Politiekeurmerk Veilig Wonen wordt als norm gehanteerd bij de toepassing van het basiskwaliteitsniveau. Toekomstige aanpassingen van deze norm worden in beginsel overgenomen. Beleidsuitgangspunten te verlichten openbare ruimten Onder openbare ruimten worden ruimten verstaan die gemeentelijk eigendom zijn en voor het publiek onbeperkt toegankelijk is. Een openbare ruimte omvat normaal verschillende verkeerszones. Vaak zijn er naast de rijbanen trottoirs en/of fietspaden gelegen. Wanneer de openbare ruimte bestaat uit een rijbaan met een fiets- of voetpad, moeten de verlichtingsaanbevelingen op het gehele gebied worden toegepast. De landelijke afspraken over de functie, vorm en gebruik van wegen in Nederland zijn terug te vinden in de operationele eisen van het CROW. 1 Kwaliteit van de installatie In het IBOR werd al vastgesteld dat de kwaliteit van de bestaande openbare verlichting achterblijft bij de gewenste kwaliteit. Een substantieel deel is verouderd. Het ambitieniveau voor Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR) is vastgesteld op het basiskwaliteitsniveau B. Om te voorkomen dat er nog meer achterstallig onderhoud ontstaat en daarmee kapitaalvernietiging, is voor de komende beleidsperiode rekening gehouden met een toename in het aantal vervangingen van lichtmasten en armaturen. De kwaliteit van de installatie zal daardoor in de komende beleidsperiode verbeteren. Beheer en onderhoud Deze diensten worden in opdracht van de gemeente door derden verricht. De kwaliteit van de belangrijkste diensten wordt door de gemeente getoetst aan de hand van tevoren met de opdrachtnemer overeengekomen normen. Het onderhoud is onder te verdelen in, groot onderhoud; grootschalig onderhoud en preventief onderhoud; 1 De CROW is een Nederlandse organisatie die kennis over verkeer en vervoer bundelt. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 5

13 klein onderhoud; correctief onderhoud, incl. klachtenonderhoud; renovaties en projectmatige vervangingen. Voor de periode is een programma opgesteld voor groot onderhoud en projectmatige vervanging. Concrete invulling vindt plaats via jaarlijks op te stellen uitvoeringsprogramma s, op basis van beleidsmatige keuzes en beschikbare middelen. Afhankelijk van deze financiële middelen kunnen geformuleerde beleidsvoorstellen binnen de planperiode uitgevoerd worden. Milieu en openbare verlichting Milieu wordt bij alle facetten van het te voeren beleid voor de openbare verlichting betrokken. Het milieuaspect gaat niet alleen over energieverbruik maar ook over gebruik van materialen. Het is zaak de technische ontwikkelingen op de voet te volgen en toe te passen zodra dat verantwoord is. Toetsingskader is het gemeentelijke milieubeleid. De gemeente Sittard-Geleen heeft zich gebonden aan een concrete invulling van het landelijke beleid. Dit volgens de mondiale afspraken die in Kyoto zijn gemaakt om de uitstoot van CO2 terug te dringen. Lichtvervuiling is relatief nieuw, maar daarom niet minder belangrijk. Financiën Afgaande op de lastenindicatie van 2007 moet er 1,24 miljoen gereserveerd worden voor de levering van energie en het uitvoeren van het preventief onderhoud. Het resterende bedrag van het subproduct Openbare Verlichting, te weten , kan aangewend worden voor het repressief/klachten onderhoud en daarnaast , voor rente- en kapitaalslasten. Om het kwaliteitsniveau B te handhaven, is in het kader van IBOR een investeringsbedrag van ,- beschikbaar voor vervangingen van masten en armaturen in 2008, en ,- in de jaren 2009 en volgend. Voor het beheer en onderhoud, inclusief levering energie alsmede kapitaalslasten, is in de periode , jaarlijks structureel ongeveer 1,8 miljoen beschikbaar. Daarnaast heeft uw raad voor de komende 3 jaar een aanvullende IBOR-bijdrage van ,- voor het jaar 2008 en ,- voor respectievelijk 2009 en 2010 beschikbaar gesteld voor het wegwerken van achterstallig onderhoud. Verlichtingskwaliteit De kwaliteit van de openbare verlichting is van groot belang voor de sociale veiligheid, de verkeersveiligheid en de leefbaarheid. Criteria voor de beoordeling van de verlichtingskwaliteit zijn: rendement en helder licht met goede kleurherkenning. Voorts worden aan lampen milieueisen gesteld. De normen voor de lichtkleur bij lampen verschillen per soort gebied: woonen verblijfsgebieden, bedrijventerreinen en hoofdwegennet. Bij duisternis neemt de kans op vandalisme en geweld toe en is veilig verkeer niet goed mogelijk. Verder dient de wegbeheerder (de gemeente) sinds de invoering van het nieuwe Burgerlijk Wetboek rekening te houden met een gewijzigde aansprakelijkheid. Eerder dan voorheen kan schade op de wegbeheerder worden verhaald. Dat brengt een zwaardere verantwoordelijkheid voor de gemeente met zich mee. Met name om bovengenoemde reden is het gewenst de openbare verlichting af te stemmen op de landelijke en Europese normen en aanbevelingen. Een deel van deze richtlijnen is nog in ontwikkeling. De gemeente houdt rekening met deze normen en aanbevelingen. Andere aspecten waarmee rekening gehouden dient te worden zijn het onderhoud, vervanging en de organisatie van de openbare verlichting. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 6

14 4 BELEIDSUITGANGSPUNTEN In dit hoofdstuk wordt het beleidskader beschreven. Het beleid voor en de uitvoering van dat beleid moet passen binnen het kader dat in dit hoofdstuk beschreven is. Dit hoofdstuk kan als uitgangspunt voor het nieuwe beleidsplan gezien worden. 4.1 Gemeentelijke verantwoordelijkheid, wet -en regelgeving Vanuit de gemeentelijke zorgplicht en verantwoordelijkheid voor de openbare ruimte, streeft de gemeente naar een efficiënte wijze om de staat van de openbare verlichting optimaal te houden, gericht op het gebruik van de openbare ruimte. Wetgeving Het Burgerlijk Wetboek 1992 stelt dat de wegbeheerder aansprakelijk is voor schade als de weg, inclusief de openbare verlichting, niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen en daardoor gevaar voor personen of zaken oplevert. Wetgeving met concrete eisen ten aanzien van openbare verlichting is echter niet voor handen. Zie Bijlage 1 voor een toelichting. Richtlijnen Bij (juridische) conflicten wordt snel naar richtlijnen teruggegrepen als er geen wetgeving en/of gemeentelijk beleid voorhanden is. Richtlijnen verlichtingskwaliteit Thans gelden de volgende richtlijnen: NPR Richtlijnen voor openbare verlichting; aanbevelingen voor Openbare Verlichting opgesteld door de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV), inclusief de Aanbeveling Verlichting van tunnels en onderdoorgangen; het Handboek Wegontwerp. Zie bijlage 2 voor een opsomming van de thans geldende richtlijnen. Betekenis van de normen en aanbevelingen De Aanbevelingen voor Openbare Verlichting van de NSVV hebben geen wettelijke status, maar kunnen door de gemeente in de privaatrechtelijke sfeer (bijvoorbeeld bestek/contract gemeente/energiebedrijf of aannemer) worden voorgeschreven. In het beleidsplan openbare verlichting moet worden vastgesteld in welke mate de gemeente zich gebonden acht aan de NPR. De nu gemandateerde EN-normen daarentegen, worden op termijn wel bindend verklaard. Dat wil zeggen dat de verlichtingsinstallatie in overeenstemming met deze normen ontworpen en onderhouden moet worden. Normen voor elektrotechnische en technische kwaliteit Aspecten zoals technische en elektrotechnische eisen zijn uitvoerig vastgelegd in diverse normen. Fabrikanten en installateurs zijn verplicht om hun werk volgens deze normen te verrichten. Daardoor is het niet noodzakelijk om deze eisen hier te herhalen. Toepassingsgebieden openbare verlichting Openbare verlichting moet tegemoet komen aan de karakteristieken en het gebruik van de ruimte waarin deze wordt geplaatst. In de ene ruimte ligt de nadruk op verkeersveiligheid, terwijl Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 7

15 in een andere ruimte de nadruk op bijvoorbeeld sociale veiligheid en/ of leefbaarheid kan liggen. Bijlage 3 bevat een toelichting op de invloedsgebieden van openbare verlichting. 4.2 Gemeentelijk Beleid Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR) Gemeente Sittard-Geleen wil een meer integrale benadering van het beheer van de openbare ruimte. Om daaraan beleidsmatige invulling te geven is het beleidsplan Integraal Beheer voor de Openbare Ruimte (IBOR) opgesteld. De belangrijkste uitgangspunten van dit beleid IBOR zijn opgenomen in bijlage 4. Openbaar groen In de ontwerpfase dient het ontwerp van de openbare verlichting in principe leidend te zijn vanwege zijn invloed op verkeersveiligheid en sociale veiligheid, tenzij de groenvoorziening al aanwezig is (bijvoorbeeld oude bomen). Bij het ontwerp moet rekening worden gehouden met de volgroeide vorm en omvang van groenvoorzieningen, vooral bij bomen. Het achterwege laten van afstemming heeft in de meeste gevallen zowel nadelige gevolgen voor de verlichting van de openbare ruimte als voor het groen. In bijlage 5 is een richtlijn opgenomen voor de afstemming tussen openbare verlichting en groen. Milieubeleid Algemeen geldt dat bij de inkoop rekening wordt gehouden met milieuvriendelijke fabricage, milieuvriendelijk onderhoud en de effecten voor het milieu bij verwijdering. Daarnaast wordt het energieverbruik zoveel mogelijk beperkt binnen de bestaande mogelijkheden en zou voornamelijk gebruik gemaakt moeten worden van groene stroom. Tenslotte moet aandacht besteed worden aan het fenomeen lichthinder. Beleidsdoelstellingen Vanzelfsprekend is het voorafgaande beleid (periode ) ook een belangrijk kader voor het nieuwe beleid. Daarom worden hierna de belangrijkste beleidsdoelstellingen van de afgelopen periode genoemd en welke worden voortgezet in het nieuwe beleidsplan het versneld wegwerken van verouderde lichtpuntcombinaties en de geconstateerde onderhoudsachterstand; het verbeteren van de verlichtingsniveaus, in relatie tot de sociale- en verkeersveiligheid (onder andere terugdringen van de zogenaamde "enge" plekken/black spots), met name in die gebieden waar de gemiddelde verlichtingssterkte kleiner is dan 2 lux (Ehgem); het avond- en nachtbrandrooster in de gehele gemeente op elkaar af te stemmen zodat overal dezelfde brandwijze en schakeltijden worden toegepast; het laten vervallen van de zogenaamde avondschakeling in de verblijfsgebieden. Tegenover de meerkosten staat een aanzienlijke vermindering van het aantal klachten omtrent sociale en verkeersveiligheidsgevoelens; het aanpassen van de verlichtingskwaliteit aan de categorisering van wegen; een knelpuntenbudget ter snelle afhandeling van incidentele klachten en geconstateerde problemen. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 8

16 5 VERLICHTINGSKWALITEIT 5.1 Inleiding De gemeente is verantwoordelijk voor de verlichting van de openbare ruimten, dit betekent echter niet dat alle openbare ruimten verlicht worden. De nieuwe verlichtingsinstallaties zijn ontworpen volgens de richtlijnen die zijn gesteld in de NPR van de NSvV. In deze NPR worden de verlichtingsklassen voor wegverlichting gedefinieerd in relatie tot de visuele behoeften van de weggebruiker. Ze worden in verband gebracht met de technische aspecten van weggebruik en verkeersgedrag in relatie tot verschillende verkeerssituaties. 5.2 Te verlichten openbare ruimte Onder openbare ruimten worden ruimten verstaan die gemeentelijk eigendom zijn en voor het publiek onbeperkt toegankelijk is. Een openbare ruimte omvat normaal verschillende verkeerszones. Vaak zijn er naast de rijbanen trottoirs en/of fietspaden gelegen. Wanneer de openbare ruimte bestaat uit een rijbaan met een fiets- of voetpad, moeten de verlichtingsaanbevelingen op het gehele gebied worden toegepast. De landelijke afspraken omtrent de functie, vorm en gebruik van wegen in Nederland zijn terug te vinden in de operationele eisen van het CROW. Conform het wegencategoriseringsplan d.d. 14 augustus 2002 worden voor de gemeente Sittard-Geleen de volgende functies onderscheiden: Stroomfunctie; Gebiedsontsluitingsfunctie; Erftoegangsfunctie met een plus; Erftoegangsfunctie. Daarbij kunnen deze functies verder worden onderverdeeld in ruimten met de nadruk op de verkeersfunctie alsmede ruimten met de nadruk op de verblijfsfunctie: Ruimten met de nadruk op de verkeersfunctie: o Stroomwegen; o Gebiedsontsluitingswegen;; o Erftoegangsweg +; o Brom-/fietsroutes; o Rotondes/kruispunten. De openbare verlichting van openbare ruimten met voornamelijk een verkeersfunctie heeft tot doel om de visuele geleiding van het verkeer te optimaliseren. Hierbij valt te denken aan het zichtbaar maken van de wegindeling, het zichtbaar maken van de weggebruikers en het inleiden van veranderingen in de weg (o.a. overgang wegvak naar kruising). Ruimten met de nadruk op de verblijfsfunctie: o Erf- en toegangswegen in woongebieden; o Erf- en toegangswegen in industriegebieden; o Winkelgebieden; o Historische kernen; o Parkeerterreinen; o Voetpaden; o Uitgaanscentra, etc. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 9

17 Afhankelijk van het gebruik van de openbare ruimte, ligt de nadruk op één of een aantal functies van de openbare verlichting. Bijlage 3 geeft een indicatie van de rol die de openbare verlichting speelt bij het zorgen voor een adequate sociale veiligheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid van de verschillende openbare ruimtes. 5.3 Type Verlichtingsbron In wezen is de omgeving, waarin de lichtbron wordt toegepast, bepalend voor de keuze ervan. In verkeersgebieden staan de eisen van waarneembaarheid voorop. Het gaat er niet om welke kleur de voertuigen op de weg hebben, het belangrijkste is dat ze tijdig worden gezien. Niet alleen de voertuigen, maar ook de obstakels moeten tijdig worden waargenomen. Hierdoor worden in gebieden met een verkeerstaak lichtbronnen die het hoogste rendement bieden toegepast. De verlichtingsbron die hiervoor het beste in aanmerking komt is de lagedruknatriumlamp oftewel de SOX- verlichting (kleur oranje). In verblijfsgebieden spelen naast de waarneembaarheid ook andere facetten een rol. Deze facetten vallen binnen het gebied van veiligheid en comfort. Het publiek zal, naast zichtbaarheid, ook waarde hechten aan kleurweergave. In gebieden waar kleurweergave een belangrijke rol speelt worden met voorkeur hoogdruknatrium lampen (zgn. SON-verlichting, kleur witgoud) en fluorescentielampen (zgn. PL-verlichting, kleur wit) toegepast. In onderstaande tabel is aangegeven welke de aanbevolen lichtbronnen zijn bij bepaalde wegen, straten en dergelijke. Openbare ruimte PL-lichtbron SON-lichtbron SOX-lichtbron Stroomwegen 2 1 Gebiedsonsluitingswegen 2 1 Erftoegangsweg Brom-/fietsroutes 1 Rotondes/kruispunten 1 3 Erf- en toegangswegen in woongebieden 1 Erf- en toegangswegen in industriegebieden 1 2 Winkelgebieden 2 1 Historische kernen 2 1 Voetpaden 1 Parkeerterreinen 1 3 Uitgaanscentra 1 Tabel 1: Aanbevolen lichtbronnen per functie Verklaring symbolen: 1 : aanbevolen 2 : goed bruikbaar 3 : aanvaardbaar Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 10

18 Uit tabel 1 kan geconcludeerd worden dat het wordt aanbevolen voor stroomwegen de SOXlichtbron te hanteren. Dit geldt ook voor gebiedsontsluitingswegen. Voor de erftoegangswegen plus wordt de SON-(T) lichtbron aanbevolen en voor de erftoegangswegen de PL-lichtbron. De bovenstaande tabel is gebaseerd op richtlijnen en vormen het uitgangspunt voor het nieuwe beleid. Uiteraard kan per functie worden afgeweken van de aanbeveling in deze richtlijnen. Dit betreft situaties waarbij de financiële en locatiespecifieke omstandigheden een belangrijke rol spelen. In dat geval kan gekozen worden voor een goed bruikbare of aanvaardbare lichtbron als alternatief. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 11

19 6 FINANCIËLE MIDDELEN 6.1 Algemeen Door de sterk toegenomen belangstelling voor de openbare verlichting, vanwege de bijdrage die zij kan leveren aan leefbaarheid, sociale- en verkeersveiligheid, ontstaat er een sterke behoefte aan gemeentelijke communicatie, informatievoorziening en sturing. De kosten van de openbare verlichtingsinstallatie zijn voor het vaststellen en uitvoeren van het beleid zeer belangrijk. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de financiële knelpunten betreffende het gevoerde beleid en de consequenties op financieel gebied van het nieuwe beleid. Het beleidsplan wordt één keer in de 5 jaar herzien. Het is wenselijk de in het beleidsplan genoemde bedragen tussentijds bij te stellen. Op dit moment wordt de instandhouding en de aanleg van de openbare verlichting ingevolge de overeenkomst Voorwaarde Openbare Verlichting" (VOV) 1993 met Essent Lighting BV uitgevoerd. De afdeling Openbare Ruimte is budgethouder voor de openbare verlichting. Dit vanwege haar beheerrol in het algemeen en haar verantwoordelijkheid als wegbeheerder in het bijzonder. Alle communicatie, processen en geldstromen met betrekking tot het beheer van de openbare verlichting verlopen via genoemde afdeling. De kosten voor de openbare verlichting bij stadsuitbreidingen worden ten laste gebracht van het betreffende project. Het vormgeven van een herkenbaar en effectief financieel beleid heeft hoge prioriteit. Het is zelfs een kritische factor te noemen voor het kwalitatief op niveau brengen en houden van de openbare verlichting in de gemeente Sittard-Geleen. 6.2 Huidige financiering Het afgelopen jaar is er voor het subproduct Openbare Verlichting , excl. BTW 2 beschikbaar gesteld ten behoeve van de volgende lasten: energie, preventief- en repressiefonderhoud. Bij benadering zijn de genoemde lasten als volgt opgebouwd: 1. Energie Lasten Preventief onderhoud: o.a. Lampcontrole schilderwerk verwijderen vuil armatuur Instandhouden onderhoudstoestand masten % Budget 33 % 34 % 3. Repressief: onderhoud algemeen en diverse kosten 33 % Tabel 2: Lasten Bedrag afkomstig uit de reguliere begroting. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 12

20 De beschikbare middelen voor bovengenoemde lasten voor het jaar 2007 bedragen incl. BTW: Subproduct Openbare verlichting ,00 Bezuiniging ombuiging ,00 Inkomsten (Zeegers lichtreclame) ,00 Beschikbaar budget ,00 Afgaande op de lastenindicatie van 2007 moet er 1,24 miljoen gereserveerd worden voor de levering van energie en het uitvoeren van het preventief onderhoud. Het resterende bedrag van het subproduct Openbare Verlichting, te weten , kan aangewend worden voor het repressief/klachten onderhoud en daarnaast , voor rente- en kapitaalslasten. 6.3 Benodigd structureel bedrag Om aan te tonen of het huidige bedrag t.b.v. onderhoud (ca. 33 % van het totale budget) toereikend is om de technische onderhoudstoestand en verlichtingskwaliteit van de openbare verlichtingsinstallatie te waarborgen, is de huidige situatie van groot belang. De nieuwwaarde van deze installatie zal moeten worden bepaald. Als uitgangspunt hiervoor geldt dat de technische afschrijvingstermijn voor masten 30 jaar bedraagt terwijl armaturen in 15 jaar technisch worden afgeschreven. In onderstaande tabel zijn de landelijk gehanteerde technische afschrijvingstermijnen weergegeven met tevens indicatief het aantal armaturen en masten anno Leeftijd Jaar Armatuur Masten 0 5 Jaar Jaar Jaar Jaar Jaar Jaar > 30 Jaar Totaal Tabel 3: Landelijk gehanteerde afschrijvingstermijnen Om te bepalen welk kapitaal de openbare verlichtingsinstallatie vertegenwoordigt, volgens de huidige vervangingswaarde, dienen we de volgende uitgangspunten te hanteren: Peildatum 2007; Prijspeil 2007; Technische levensduur van het armatuur is 15 jaar; Technische levensduur van de lichtmast is 30 jaar; Gemiddelde vervangingswaarde armatuur is 255,00; Gemiddelde vervangingswaarde lichtmast excl. armatuur bedraagt 487,00. Nieuwwaarde masten: st. * 487,00 = ,00 Nieuwwaarde armaturen: st. * 255,00 = ,00 Totale nieuwwaarde Openbare Verlichting ,00 Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 13

21 Op basis van de nieuwwaarde van het huidige openbare verlichtingsbestand kan het structureel te reserveren bedrag worden bepaald voor het instandhouden van de openbare verlichtingsinstallatie: Structureel bedrag t.b.v. masten / 30 jaar = ,00 Structureel bedrag t.b.v. armaturen /15 jaar = ,00 Benodigd structureel bedrag afgerond (excl. BTW en V+T) , Extra investeringen Om enerzijds de veiligheid (sociale- en verkeersveiligheid) en leefbaarheid te kunnen waarborgen en anderzijds om de aanwezige verlichtingskwaliteit te conformeren aan de NPR dienen er naast het structurele bedrag aanvullende middelen beschikbaar te worden gesteld. Hierbij valt te denken aan: Vervangen masten met een leeftijd > 30 jaar; Vervangen armaturen met een leeftijd > 15 jaar; Uitbreiding aantal lichtmasten t.b.v. aanpassen aan de kwaliteitscriteria van de NPR 13201; Het avond -en nachtbrandrooster in de gehele gemeente op elkaar af stemmen, zodat in de gemeente Sittard-Geleen dezelfde brandwijze en schakelwijze wordt toegepast; Het laten vervallen van de zogenaamde avondschakeling in de verblijfsgebieden, gezien het aantal klachten omtrent de sociale en verkeersveiligheid; Het aanpassen van de verlichtingskwaliteit aan de categorisering van de wegen; Om het kwaliteitsniveau B te handhaven, is in het kader van IBOR een investeringsbedrag van ,- beschikbaar voor vervangingen van masten en armaturen in 2008, en ,- in de jaren 2009 en volgend. Voor het beheer en onderhoud, inclusief levering energie alsmede kapitaalslasten, is in de periode , jaarlijks structureel ongeveer 1,8 miljoen beschikbaar. Daarnaast heeft uw raad voor de komende 3 jaar een aanvullende IBOR-bijdrage van ,- voor het jaar 2008 en ,- voor respectievelijk 2009 en 2010 beschikbaar gesteld voor het wegwerken van achterstallig onderhoud. Opmerking Het vervangen van energie minder zuinige armaturen is hierin buiten beschouwing gelaten. De reden hiervoor is dat in de stadsdelen Sittard, Geleen en Born in 2005 een inhaalslag heeft plaatsgevonden. De grootste groep van de minder zuinige verlichtingsmiddelen is dan ook vervangen. 6.5 Brandroosterwijzigingen Nachtverlichting in de gehele gemeente In de huidige beleidsplannen werd nog geadviseerd niet over te gaan tot een algemene nachtschakeling. Gezien het hedendaagse gevoel t.a.v. veiligheid is uit onderzoek gebleken dat het niet branden van de verlichting in de nachtelijke uren als een knelpunt wordt ervaren. Indien de brandwijze van alle avond /ochtendbranders worden omgeschakeld naar nachtbranders heeft dit de volgende consequenties in de exploitatie. Het uitgangspunt zijn de exploitatiekosten van het jaar 2005 en de brandroosters A3, A3W en W7O1. In bijlage 6 worden de type brandroosters met de daarbij behorende schakelschema`s opgesomd en toegelicht. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 14

22 Exploitatiekosten A3 /A3W/W7O1 Nacht Meerkosten ( ) in het brandrooster ( ) ( ) Onderhoud (D3) kwh vergoeding (E2) Totaal ( ) Tabel 4: Exploitatiekosten van avond/ochtendbranders in de gemeente. De kosten voor de ombouw naar nachtschakeling van armaturen over de gehele gemeente bedragen 1.500,- exclusief, terwijl de jaarlijkse exploitatiekosten zullen toenemen met ,- exclusief BTW en REB Nachtverlichting in het Verblijfsgebied (woonstraat en woonerf) Mede uit kostenoverweging wordt het niet wenselijk geacht de huidige nachtschakeling algemeen te maken. Het wordt wel wenselijk geacht de nachtschakeling toe te passen in de zogenaamde verblijfsgebieden waardoor de sociale veiligheid sterk zal toenemen. Indien in dit openbare gebied de brandwijze van alle avond / ochtendbranders worden omgeschakeld naar nachtbranders heeft dit de volgende consequenties in de exploitatie. Als uitgangspunt zijn ook hier de exploitatiekosten van het jaar 2005 genomen. Exploitatiekosten in het brandrooster A3/A3W/W7O1 ( ) Nacht ( ) Meerkosten ( ) Onderhoud (D3) kwh vergoeding (E2) Totaal ( ) Tabel 5: Exploitatiekosten van 4735 avond/ochtendbranders in het woongebied. In dit geval zijn de kosten voor de ombouw naar nachtschakeling van 4735 armaturen in het gehele openbare gebied van de gemeente 1500,- exclusief, terwijl de jaarlijkse exploitatiekosten zullen toenemen met ,- exclusief BTW en REB. Het verschil in kosten dat ontstaat in de verhouding tussen het aantal avond/ochtendbranders in het woongebied en de totale avond/ochtendbranders wordt veroorzaakt door het opgestelde lampvermogen in de verkeersgebieden (SON-(T) en SOX-E) Brandroosterkeuze voor de gehele gemeente In deze paragraaf is een voorstel uitgewerkt om het brandrooster in de gehele gemeente gelijk te maken zodat in de gehele gemeente alle opgestelde lichtmasten volgens hetzelfde rooster worden "In" en "Uit" geschakeld. In bijlage 6 is een overzicht van het type brandrooster en de gebruikte afkortingen weergegeven. Het hierin voorgestelde brandrooster A9O1 is een nieuw rooster welk, in geen van de voormalige gemeenten operationeel is geweest. De schakeling in de stadsdelen Sittard en Born vindt plaats volgens het brandrooster W7O1 terwijl in Geleen het A3 en A3W brandrooster actief is. Het overzicht in navolgende tabel geeft het aantal lampen in het huidig toegepaste brandrooster aan. 3 REB betekent Regulerende Energie Belasting. Dit is een heffing op het gebruik van elektriciteit en aardgas. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 15

23 brandrooster aantal lampen percentage (%) schakelprogram A ,33 A3W 184 0,90 C 48 0,24 DUIT 86 0,42 N ,93 W7O ,18 Totaal Tabel 6: Aantallen exclusief reclameborden, informatieborden en ANWB. Uit het voorgaande blijkt dat het aantal lampen dat volgens het brandrooster W7O1 schakelt in verhouding ten opzichte van de andere schakelprogramma's het grootst is. Het omzetten van de andere brandroosters A3 en A3W naar het brandrooster W7O1 levert uit kostenoogpunt een betere optie dan het schakelprogramma A9O1. Dit schakelprogramma zal overigens een kostenstijging met zich meebrengen terwijl bij het omzetten naar het schakelprogramma W7O1 een daling, en dus een besparing, in de jaarlijkse exploitatiekosten zal optreden. De financiële consequenties en besparing die deze omschakelingen met zich meebrengen zijn in de volgende tabellen weergegeven. W7O1 Exploitatiekosten in het brandrooster A3 en A3W ( ) W7O1 ( ) Minderkosten ( ) Onderhoud Energie (KWh) Totaal ( ) Tabel 7: Alle lampen in het brandrooster A3 en A3W omschakelen naar W7O1. Minder kosten op exploitatie bij schakeling in brandrooster W7O1. A9O1 Exploitatiekosten in het brandrooster Huidige Roosters ( ) A9O1 ( ) Meerkosten Onderhoud Energie (KWh) Totaal ( ) ( ) Tabel 8: Alle lampen in de brandroosters A3, A3W, en W7O1 omschakelen naar A9O1. Meer kosten op exploitatie bij schakeling in brandrooster A9O1. Er zijn echter nog andere schakeltijden van brandroosters mogelijk. Deze worden eveneens in bijlage 6 weergegeven, tevens is daarin aangegeven wat de eventuele financiële consequenties zijn ten opzichte van de huidige exploitatiekosten. 6.6 Aanpassen lamptype erftoegangswegen binnen de bebouwde kom Gebaseerd op de nieuwe aanbevelingen voor kwaliteitscriteria openbare verlichting NPR van de NSVV, is voor de erftoegangswegen plus binnen de bebouwde kom, conform overzichtskaart behorend bij collegebesluit categorisering van wegen van 20 augustus 2002, bepaald dat deze wegencategorie verlicht wordt middels hogedruk natrium Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 16

24 lampen van het type SON-(T). Het merendeel van deze wegen is echter voorzien van de lagedruk natrium lamp (SOX) wat, gelet op de toenmalige gehanteerde aanbevelingen ten aanzien van de verkeersveiligheid, een goede keuze was. In vergelijking met andere wegtypen is hier echter niet alleen de verkeersveiligheid de hoofdrolspeler, maar zal gezien haar gemengde functie en het gebruik, de sociale veiligheid voor fietsers en voetgangers een hoofdrol moeten gaan vervullen. De investeringskosten die hiervoor noodzakelijk zijn worden in onderstaande tabel weergegeven. De kosten worden hoofdzakelijk veroorzaakt door het vervangen van de armaturen. Tevens is gekeken naar de leeftijd van de masten waarbij rekening is gehouden met een vervangingstraject van 5 jaren. Hierdoor zijn, rekening houdende met de service levensduur van 30 jaar, alle masten van voor 1981 ( jaar) in de berekening meegenomen. Erftoegangswegen plus ombouwen naar SON-(T) (stadsdeel) Aantal Masten < 1981 Aantal Armaturen met SOX-HPLN-PL Kosten vervangen Mast+Armatuur ( ) Kosten vervangen Armaturen ( ) Born Geleen Sittard Totaal Tabel 9: Investering bij het vervangen van 57 masten met armatuur en 644 losse armaturen (gemiddelde prijs vervangen armatuur is 275,- en mast+armatuur 800,-). Het vervangen van 57 masten en armaturen met een leeftijd groter dan 30 jaar, en het vervangen van = 587 stuks "losse" armaturen die voorzien zijn van een SOX, HPLN, of PL- lamp vergen een investering van ,00 excl. BTW. Niet alle armaturen hebben tijdens de vervangingsperiode de landelijk gebruikte afschrijvingstermijn van 15 jaar bereikt. Zij zullen dan ook hergebruikt worden langs die wegen waarbij zij wel geschikt zijn en dus voldoen aan de gestelde lichtkleur conform de tabel voor de wegen ingedeeld in de ME- CE en of S-klassen. De aanpassing zal ook de exploitatiekosten beïnvloeden. Zo zullen door het toepassen van SON-(T) lichtbronnen de kosten voor het onderhoud en energieverbruik toenemen. In onderstaande tabel is dit weergegeven. Erftoegangswegen plus ombouw naar SON-(T) Exploitatie huidige situatie SOX-HPLN-PL ( ) Exploitatie nieuwe situatie SON-(T) ( ) Meer kosten Onderhoud (D3) Energie (kwh) Totaal ( ) Tabel 10: Exploitatiekosten bij het vervangen van 587 armaturen. De meerkosten op de exploitatie betreffende de omgebouwde en aangepaste installatie langs de erftoegangswegen binnen de bebouwde kom zullen 8.898,00 excl. BTW gaan bedragen. Gezien het hoge investeringsniveau van ,00 excl. BTW zal uitvoering hiervan op basis van projectmatige vervanging, gefaseerd en verdeeld over 5 jaren plaatsvinden. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 17

25 7 CONCLUSIES Sinds juni 2007 is door de raad het Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR) vastgesteld waarin extra financiële middelen zijn toebedeeld aan het onderhoud en de vervanging van de openbare verlichting. Dit heeft ertoe geleid dat er zowel preventief als curatief onderhoud plaatsvindt. Door dit raadsbesluit geldt dat: de Openbare Verlichting goed functioneert waarbij gezorgd wordt voor een sociaal veilige, verkeersveilige en een leefbare openbare ruimte. Door het tijdig onderhouden van de OVinstallatie wordt er kapitaalvernietiging voorkomen en zullen hoge kosten n.a.v. klachtenonderhoud tot een minimum worden teruggebracht. Het huidige kwaliteitsniveau van de openbare verlichting in de gehele gemeente Sittard-Geleen kan omschreven worden als kwaliteitsniveau B, een en ander conform IBOR. Een openbare ruimte verschillende verkeerszones omvat. Vaak zijn er naast de rijbanen trottoirs en/of fietspaden gelegen. Wanneer de openbare ruimte bestaat uit een rijbaan met een fiets- of voetpad, moeten de verlichtingsaanbevelingen op het gehele gebied worden toegepast. Dit geldt bij nieuw in te richten gebieden waar nog geen openbare verlichting aanwezig is. voor de bepaling van het type lichtbron binnen de gemeente Sittard-Geleen gebruik wordt gemaakt van de richtlijn NPR (zie tabel 1). Deze richtlijn vormt het uitgangspunt van het nieuwe beleid. Uiteraard kan per functie worden afgeweken van de aanbeveling in deze richtlijnen. Dit betreft situaties waarbij financiële en locatiespecifieke omstandigheden een belangrijke rol spelen. In dat geval kan gekozen worden voor een goed bruikbare of aanvaardbare lichtbron als alternatief. Dit geldt bij het wijzigen of veranderen van de verlichting in de openbare ruimte. onderhavig beleidsplan een brandroosterwijziging hanteert geldend voor het gehele grondgebied van de gemeente Sittard-Geleen, conform het brandrooster W701. gebaseerd op de nieuwe aanbevelingen voor kwaliteitscriteria openbare verlichting voor de erftoegangswegen plus binnen de bebouwde kom bepaald is dat deze wegencategorie in de gemeente Sittard-Geleen verlicht wordt middels hogedruk natrium lampen van het type SON-(T). Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 18

26 Bijlage 1 Toelichting wetgeving Wegbeheer kan worden gedefinieerd als de zorg voor het blijven voldoen van alle verhardingen aan de wettelijke eisen en richtlijnen, een en ander binnen de beleidskaders vastgesteld door de beheerder. De Wegenwet vereist van de beheerder goed rentmeesterschap. Dit betekent dat hij ervoor moet zorgen dat het kapitaal dat in de wegen is geïnvesteerd in stand blijft door het tijdig plegen van onderhoud. Het betreft hierbij voornamelijk technisch beheer. De Wegenverkeerswet verwacht dat de wegbeheerder streeft naar maatregelen die de veiligheid van de weggebruiker en de functionaliteit van de wegen en de openbare verlichting waarborgen. De wet doet een beroep op de publiekrechtelijke zorg van de wegbeheerder voor de veiligheid van de weggebruiker, maar schrijft geen maatregelen voor. Het gaat hierbij dus vooral om functioneel beheer. Met de inwerkingtreding van het Nieuw Burgerlijk Wetboek is ten opzichte van het oude Burgerlijk Wetboek de bewijslast omgedraaid. De beheerder kan nu aansprakelijk worden gesteld voor schade die iemand lijdt als gevolg van gebreken aan de weg en de openbare verlichting. Dit betekent dat een preventief onderhoudsbeleid, een goede klachtenregistratie, regelmatige inspecties volgens de landelijk geaccepteerde methode en een goed werkend systeem van beheer onontbeerlijk zijn. Een gemeentelijk vastgoed beheer programma is daarbij een nuttig hulpmiddel. Op basis van publicatie 185 Handboek aansprakelijkheid beheer openbare ruimte van het C.R.O.W en A.O.G. (Aansprakelijkheids-Onderlinge van Gemeenten) is gebleken dat het aantal schadeclaims vooralsnog beperkt is toegenomen (voor wegen). Het percentage claims dat wordt toegekend stijgt echter duidelijk, net als het aantal claims met letselschade. Dit heeft een negatieve invloed op de kosten, de tijdsbesteding en het imago van de beheerder. Claims hebben vooral betrekking op het beheerproduct wegen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld groen, water, reiniging en dergelijke. De cijfers onderbouwen in deze zin de noodzaak om aandacht te schenken aan het terugdringen van het aantal claims, vooral die met letselschade, vooral op het gebied van wegbeheer. De wettelijke aansprakelijkheid kan worden onderverdeeld in twee hoofdvormen: risicoaansprakelijkheid en schuldaansprakelijkheid. Risicoaansprakelijkheid: Artikel 6:174 BW regelt de risicoaansprakelijkheid van de wegbeheerder indien de schade het gevolg is van een gebrek aan de openbare weg. Er is sprake van een gebrek aan de weg indien de weg niet voldoet aan de eisen die men er onder de gegeven omstandigheden aan mag stellen en hierdoor een gevaarlijke situatie ontstaat. Dit houdt in dat de wegbeheerder aansprakelijk is voor schade als gevolg van een gebrek, ook al was hij niet op de hoogte van het gebrek. Aansprakelijkheid treedt in, onafhankelijk van de vraag of de wegbeheerder het gebrek kende of behoorde te kennen. Ook wordt voorbijgegaan aan de vraag of de wegbeheerder een verwijt valt te maken over de aanwezigheid van een gebrek. Is eenmaal vastgesteld dat schade is ontstaan als gevolg van een gebrek, dan is de enige mogelijkheid voor de wegbeheerder om onder de aansprakelijkheid uit te komen een beroep op de zogenaamde tenzij clausule. De tenzij clausule houdt onder meer in dat de wegbeheerder niet aansprakelijk is, als een zeer korte periode ligt tussen het ontstaan van het gebrek en het ontstaan van de schade. Een beroep op deze clausule dient goed te worden onderbouwd. Versie 2.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Sittard-Geleen Pagina 19