Rapport De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0

Transcriptie

1 Rapport De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 y w Jan Walschots

2 CBS Den Haag Henri Faasdreef JP Den Haag Postbus HA Den Haag februari 2015

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Advies over het gebruik van CPI-reeksen 5 3. Aanleiding voor de veranderingen 6 4. De veranderingen in Referentiejaar 2015= Introductie van ECOICOP Publicatie in de praktijk Verzekeringsdiensten Institutionele bevolking Verschillen tussen CPI en HICP Doelpopulatie Bereik Prijsdefinitie Classificatie Bijlage: ECOICOP-classificatie 14 De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 3

4 1. Inleiding In 2016 worden enkele wijzigingen doorgevoerd in de berekening en de publicatie van de consumentenprijsindex (CPI) en de Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP). Er zijn drie veranderingen: - De meest zichtbare verandering is een verschuiving van het referentiejaar van de index van 2006=100 naar 2015= De nieuwe goederen-en dienstenclassificatie op het laagste niveau is voor de gebruikers van gedetailleerde gegevens van belang. - Er zijn enkele wijzigingen in de methoden van de CPI, met name bij de behandeling van verzekeringen en bij de behandeling van de bestedingen door bewoners van instellingen en tehuizen. In hoofdstuk 2 wordt beschreven welke data over de CPI vanaf 2016 maandelijks worden gepubliceerd en welke vernieuwde cijfers over de jaren daarvoor beschikbaar komen. Eerder gepubliceerde cijfers op referentiejaar 2006 = 100 blijven beschikbaar, maar deze reeks wordt niet meer aangevuld met nieuwe verslagperioden. Tevens wordt een advies gegeven over het gebruik van de oude en nieuwe reeksen voor indexeringsdoeleinden. In hoofdstuk 3 beschrijven wij de aanleiding voor de veranderingen. Belangrijk is de wens om aan te sluiten bij de internationale definities en methoden van de HICP. Door de wijzigingen in 2016 wordt een aantal verschillen weggenomen. Tevens wordt aangegeven waarom de CPI nog niet volledig op de internationale definitie wordt aangesloten. In hoofdstuk 4 worden de veranderingen verder uitgewerkt en toegelicht. Daarna wordt in hoofdstuk 5 aangegeven welke verschillen tussen de CPI en de HICP nog blijven bestaan. In een bijlage worden de oude en nieuwe classificaties van goederen en diensten in de CPI en HICP met elkaar vergeleken. N.B. Deze versie van het rapport geeft weer welke informatie al beschikbaar is. De veranderingen worden doorgevoerd op 11 februari 2016, de dag van de publicatie van de uitkomsten over januari Tot die tijd zal dit rapport één of enkele malen worden uitgebreid en waar nodig aangepast. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 4

5 2. Advies over het gebruik van CPI-reeksen Vanaf februari 2016 komt de nieuwe CPI-reeks op basis van 2015=100 beschikbaar. De huidige reeks 2006=100 wordt per verslagmaand december 2015 stopgezet, maar de uitkomsten blijven wel beschikbaar. De reeks 2015=100 leidt in een beperkt aantal gevallen tot andere uitkomsten over de ontwikkeling van de indexcijfers dan de uitkomsten die eerder op basis van de reeks 2006=100 zijn gepubliceerd. Bij de keuze tussen het gebruik van de oude en de nieuwe reeks adviseert het CBS het volgende: - Bij aanpassingen van contracten over perioden die eindigen in het jaar 2015 of eerder wordt geadviseerd om gebruik te maken van de prijsontwikkeling zoals berekend in de reeks 2006= Bij aanpassingen van contracten over perioden die eindigen in januari 2016 of later wordt geadviseerd om gebruik te maken van de prijsontwikkeling zoals berekend in de reeks 2015=100. Voorbeeld: - Een contract wordt aangepast op grond van de prijsontwikkeling volgens de CPI tussen oktober 2014 en oktober U gebruikt uitkomsten uit de reeks 2006=100 - Een contract wordt aangepast op grond van de prijsontwikkeling volgens de CPI tussen het jaar 2014 en U gebruikt uitkomsten uit de reeks 2006=100 - Een contract wordt aangepast op grond van de prijsontwikkeling volgens de CPI tussen mei 2015 en mei U gebruikt uitkomsten uit de reeks 2015=100 De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 5

6 3. Aanleiding voor de veranderingen De CPI meet de prijsontwikkeling van de bestedingen van particuliere huishoudens. De CPI is een belangrijke en veel gebruikte maatstaf voor de berekening van de inflatie in Nederland. Het gebruik van de CPI is veelzijdig, onder andere bij het voeren van sociaal beleid, bij monetair beleid, bij het berekenen van de ontwikkeling van de koopkracht en bij het aanpassen van contracten en tarieven. Sinds 1996 wordt naast de CPI volgens Nederlandse definities ook de HICP berekend. De HICP wordt volgens Europese afspraken en met gebruik van gezamenlijke definities gemaakt in alle landen van de Europese Unie. De HICP is voor de Europese Centrale Bank de kernindicator voor inflatie in de Economische en Monetaire Unie. In de jaren na 1996 heeft de HICP een gestage ontwikkeling doorgemaakt, zowel op het gebied van gebruikte methoden als op het gebied van de bepaling van de output. Nieuwe ontwikkelingen in de HICP worden in het algemeen ook in de CPI gevolgd. Een belangrijk verschil tot op heden is dat de HICP minder detailuitkomsten verstrekt dan de CPI. Dat gaat veranderen als Eurostat voor de HICP een Europese, meer gedetailleerde classificatie invoert van de goederen en diensten die huishoudens consumeren (ECOICOP). Deze wijziging is voor de HICP beoogd in Bij de invoering van ECOICOP wordt ook het referentiejaar van de HICP verschoven naar 2015=100. Bij de invoering van ECOICOP in de HICP wordt in grote lijnen dezelfde classificatie ook ingevoerd in de nationale CPI. Dat geeft meer detail voor de CPI, het vergroot de internationale vergelijkbaarheid en het verbetert de efficiëntie van het productieproces. De CPI gaat ook over op het referentiejaar 2015=100. In het algemeen probeert het CBS bij nationale statistieken aan te sluiten bij internationale definities en methoden. Alleen als er goede redenen zijn om van internationale definities af te wijken, wordt daar voor gekozen. Het CBS heeft overwogen om de CPI volledig gelijk te trekken met de HICP, maar daar voor 2016 niet toe besloten. De belangrijkste reden is dat de behandeling van eigen woningbezit in de HICP nog ter discussie staat. Omdat er tot nu toe geen internationaal algemeen erkende methode is vastgesteld om de prijs van het wonen in de eigen woning in de HICP op te nemen is deze prijs geheel buiten het bereik van de HICP gehouden. De eigen woning is door middel van een huurequivalentie methode wel opgenomen in de nationale CPI. Inmiddels is er door Eurostat en de lidstaten wel een aparte index voor de prijs van het wonen in een eigen huis (owner occupied housing) ontwikkeld. De eerste resultaten zijn aan Eurostat geleverd en deze zullen de komende tijd worden geanalyseerd. Uiterlijk in 2018 zal Eurostat rapporteren over de bruikbaarheid van deze index voor de HICP. Het CBS verwacht dat daarna een besluit zal worden genomen om de prijs van het wonen in een eigen woning wel of definitief niet in de HICP op te nemen. In afwachting van dat besluit heeft het CBS nagegaan welke van de huidige verschillen tussen CPI en HICP al kunnen vervallen per Deze keuzes worden uitgewerkt in het volgende hoofdstuk. 1 Het formele besluit hiertoe zal worden vastgelegd in een verordening die nog ter behandeling bij het Europees Parlement ligt. Tot de afhandeling van het wetgevende proces is er dus enig voorbehoud nodig. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 6

7 4. De veranderingen in 2016 In 2016 zullen de volgende veranderingen in de HICP en de CPI worden doorgevoerd: - De referentiejaren 2005=100 van de HICP en 2006=100 van de CPI worden verlegd naar 2015=100, - De classificatie van consumptieve bestedingen COICOP-HICP wordt vervangen door een meer gedetailleerde ECOICOP, - De huidige classificatie van consumptieve bestedingen in de CPI wordt vervangen door een andere die zo veel als mogelijk gelijk is aan ECOICOP, - De behandeling van verzekeringsdiensten in de CPI wordt gelijk gemaakt aan de behandeling in de HICP, - De privébestedingen van bewoners van instellingen en tehuizen worden meegenomen in het bereik van de CPI. Deze bestedingen waren al inbegrepen in de HICP. In de volgende paragrafen worden deze veranderingen uitgewerkt. 4.1 Referentiejaar 2015=100 Het referentiejaar van alle indices wordt vastgesteld op 2015 en de indexreeksen worden herschaald naar 2015=100. Dit is een kwestie van omrekenen: van de bestaande reeksen worden alle uitkomsten vermenigvuldigd met 100 en gedeeld door de gemiddelde waarde van de index in De andere veranderingen, vooral de invoering van ECOICOP, leiden echter tot een aantal praktische complicaties. De uitkomsten van vóór 2015 worden zo veel mogelijk omgerekend naar de nieuwe classificatie, zodat ook op detailniveau lange reeksen beschikbaar zijn. In het verleden was het referentiejaar in het algemeen gelijk aan het jaar waarover het consumptiepakket en de weegfactoren werden vastgesteld. Sinds 2006 worden het consumptiepakket en de weging jaarlijks vastgesteld op basis van de geraamde consumptie in het voorgaande jaar. Door een kettingmechanisme worden korte reeksen van 12 maanden aan elkaar geschakeld om zo een lange reeks te vormen. Het indexreferentiejaar geeft aan voor welk jaar de lange reeks op 100 is gesteld. Zo zijn de prijsindices in het jaar 2014 gebaseerd op de geraamde consumptie in 2013, maar wordt de reeks vergeleken met een prijsniveau in het jaar 2006 dat op 100 is gesteld. Het belangrijkste doel van indexcijfers is het vergelijken van indexcijfers in twee verschillende perioden om de prijsverandering tussen de perioden te meten. Omdat de indexcijfers in beide perioden met dezelfde factor zijn herschaald, is er in beginsel geen effect op de maandveranderingen en de jaarinflatiecijfers. Doordat de indexcijfers op twee decimalen afgerond worden gepubliceerd, kan de herschaling echter in een beperkt aantal gevallen leiden tot een zeer kleine verandering van de berekende mutatiecijfers. De officiële inflatiecijfers over 2015 en eerder veranderen echter niet. Deze officiële reeks is steeds gebaseerd op de indexreeks die gangbaar was op het moment van de eerste publicatie over een bepaalde verslagperiode. De inflatiecijfers uit 2015 en een aantal jaren daarvoor blijven gebaseerd op de reeks 2006=100. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 7

8 4.2 Introductie van ECOICOP Consumentenprijsindexcijfers zijn wereldwijd gebaseerd op een classificatie van goederen en diensten die is vastgesteld door de Verenigde Naties: de Classification of Individual Consumption by Purpose (COICOP-UN). De COICOP-UN kent een indeling tot op 4-digits niveau. Vele landen hebben in het verleden een verdere detaillering van COICOP-UN gemaakt voor nationaal gebruik. Deze nationale classificaties zijn vrijwel allemaal verschillend en de meest gedetailleerde uitkomsten zijn daardoor moeilijk vergelijkbaar tussen de landen. De HICP maakt tot 2015 gebruik van COICOP-HICP, een aangepaste versie van COICOP-UN, die aangepast is aan de behoefte van de HICP. Ook deze classificatie gaat tot een niveau van 4 digits. De Nederlandse CPI maakt in de reeks 2006=100 gebruik van een aangepaste en meer gedetailleerde 5-digit classificatie, gebaseerd op COICOP-UN. In 2016 wordt de classificatie ECOICOP ingevoerd (European Classification of Individual Consumption by Purpose), die een 5-digits indeling kent. De nieuwe classificatie is opgenomen in bijlage 1. Het verschil tussen de huidige COICOP-HICP en ECOICOP is uitsluitend de verdere detaillering naar 5 digits. Op het niveau van 4 digits verandert de classificatie in de HICP niet. In de CPI wordt ECOICOP zo veel mogelijk ook ingevoerd. De 5-digits classificatie die in de reeks 2006=100 is gepubliceerd, wordt beëindigd. In bijlage 1 is ook een overzicht opgenomen van de verschillen tussen deze 5-digits indeling van de CPI en de nieuwe ECOICOP zoals toegepast in de CPI. Omdat het bereik van de CPI enigszins afwijkt van het bereik van de HICP blijven er kleine verschillen tussen de publicaties van HICP en CPI. De grootste verschillen zijn de consumptiegebonden belastingen en de consumptie in het buitenland. Consumptiegebonden belastingen en Overheidsdiensten zijn in de CPI de laatste jaren opgenomen geweest onder code 13. De afbakening van wat in de CPI een overheidsdienst is en wat als consumptiegebonden belasting wordt beschouwd, wordt in overeenstemming gebracht met de HICP-regels. Overheidsdiensten zijn ook in de HICP opgenomen maar werden daar geclassificeerd volgens COICOP-HICP. Vanaf de reeks 2015=100 worden in de CPI deze overheidsdiensten in dezelfde klasse ingedeeld als in de HICP. Het gaat hierbij om: - Rioolbelasting; deze gaat naar COICOP Reinigingsrechten en afvalstoffenheffing; deze gaat naar COICOP Gemeentelijke diensten; deze gaan naar COICOP Collegegelden en schoolgelden; deze gaan naar COICOP 10. Consumptiegebonden belastingen behoren niet tot het bereik van de HICP en blijven in de CPI gerepresenteerd in een afgeslankte groep 13. Het gaat om: - Zuiveringsheffing - Motorrijtuigenbelasting - Hondenbelasting Consumptie in het buitenland valt in het bereik van de CPI maar niet in de HICP en wordt opgenomen onder code 14. Dit gebeurde ook al in de reeks 2006=100. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 8

9 4.3 Publicatie in de praktijk Bij de start van de reeks 2015=100 worden CPI-uitkomsten vanaf verslagmaand januari 2015 volgens de nieuwe methoden gepubliceerd. Bovendien zijn uitkomsten teruggerekend voor oudere jaren op basis van 2015=100 en volgens de nieuwe ECOICOP indeling. Bij het terugrekenen van de uitkomsten over de jaren vóór 2015 kunnen de andere methodewijzigingen niet worden meegenomen. De HICP wordt herschaald naar 2015=100. Het CBS zal zich te zijner tijd baseren op het publicatiebeleid van Eurostat. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de ECOICOP-indeling, zoals deze voor Europa is gedefinieerd. In de praktijk worden niet alle (sub)groepen berekend en gepubliceerd. Een (sub)groep wordt niet gepubliceerd als de bestedingen in Nederland een zeer lage weging hebben of als de bestedingen buitens het bereik van de index vallen (bijvoorbeeld uitgaven aan ziekenhuiszorg die vrijwel geheel onder de basisverzekering valt). Details over de terugrekening en de beschikbaar komende cijfers zullen later volgen. 4.4 Verzekeringsdiensten In de CPI worden verzekeringen tot nu toe anders behandeld dan in de HICP. In de CPI wordt tot de reeks 2006=100 de volledige premie voor een verzekering beschouwd als consumptieve besteding van de consument en opgenomen onder COICOP Als de consument schade lijdt die door de verzekering wordt gedekt, dan worden de goederen en diensten die de verzekeraar in natura verstrekt niet als consumptieve bestedingen van de consument beschouwd. Ook als de verzekeraar bij schade geld uitkeert en de consument koopt daar een vervangend product van, dan hoort deze uitgave niet tot het bereik van de CPI. De hoogte van de premies bepalen de weging voor verzekeringen en de ontwikkeling van het premieniveau bepaalt de index. In de HICP wordt een andere benadering gebruikt. De premie die de consument betaalt, wordt voor een gedeelte weer teruggegeven aan de consument in de vorm van restitutie in natura of in geld wanneer de consument schade lijdt. Als de consument schade lijdt die door de verzekering wordt gedekt, dan worden de goederen en diensten die de verzekeraar in natura verstrekt wel als consumptieve bestedingen van de consument beschouwd. Ook als de verzekeraar bij schade geld uitkeert en de consument koopt daar een vervangend product van, dan hoort deze uitgave wel tot het bereik van de HICP. Een deel van de verzekeringspremies komt niet terug bij de consumenten, maar dient om de exploitatiekosten van de verzekeringsmaatschappij te betalen. Dit deel wordt in de HICP beschouwd als de betaling voor diensten van de verzekeraar. In de HICP wordt de hoogte van de weging voor verzekeringsdiensten bepaald als het saldo van betaalde premies en de teruggegeven vergoedingen. Omdat er geen aparte prijs is waar te nemen voor de verzekeringsdiensten wordt de index bepaald aan de hand van de ontwikkeling van de bruto premies. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport 1.0 9

10 Voorbeeld: De behandeling van verzekerde autoschade Stel dat: - consumenten een bedrag betalen van 100 miljoen euro aan verzekeringspremies voor autoschade. - de verzekeraar 60 miljoen euro uitbetaalt aan autoreparatiebedrijven of aan consumenten vanwege autoschades, en - de verzekeringsmaatschappij de overige 40 miljoen euro besteedt aan haar eigen exploitatie: personeelskosten, kantoorkosten en dergelijke. Dan geldt in de CPI tot en met de reeks 2006=100: - De weging voor verzekeringsdiensten is gebaseerd op 100 miljoen euro - De weging voor autoreparatie houdt geen rekening met de 60 miljoen euro reparaties die door de verzekeraar worden betaald. Dan geldt in de CPI-reeks 2015=100 en in de HICP: - De weging voor verzekeringsdiensten is gebaseerd op 40 miljoen euro - De weging van autoreparatie wordt hoger op grond van de 60 miljoen euro reparaties die de verzekeringsmaatschappij vergoedt. Vanaf de reeks 2015=100 wordt in de CPI dezelfde methode gebruikt als in de HICP. Dit leidt in de praktijk tot lagere weegfactoren in de CPI voor verzekeringen en iets hogere weegfactoren voor de goederen en diensten waarvan de aankoop door een verzekering wordt gedekt, zoals autoschade of medische zorg die vergoed wordt uit de aanvullende verzekering. Sociale verzekeringen, zoals wettelijke verzekeringen tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid en de basisverzekering tegen ziektekosten, behoren niet tot het bereik van de CPI en de HICP. De hiervoor betaalde premies worden beschouwd als negatieve post bij de bepaling van het beschikbaar inkomen en niet als consumptie. Ook financiële verzekeringen zoals levensverzekeringen behoren niet tot het bereik. Dit was al zo in de bestaande reeksen. 4.5 Institutionele bevolking De Nederlandse bevolking in inrichtingen, instellingen en tehuizen, verder de institutionele bevolking genoemd, wordt in een deel van de statistieken van het CBS niet waargenomen. Onder andere in het Budget Onderzoek en de Inkomensstatistieken wordt dit deel van de bevolking steeds buiten beschouwing gelaten. Omdat de weging van de CPI tot 2000 gebaseerd was op het Budget Onderzoek en omdat de CPI voor de berekening van de koopkracht zo veel mogelijk aansluit op de Inkomensstatistieken, werd de weging van de CPI eveneens gebaseerd op de consumptie van de Nederlandse bevolking exclusief de institutionele bevolking. In de Europese regels voor de HICP is voorgeschreven dat de HICP betrekking heeft op de totale bevolking. Daarom werd vanaf 1996 een raming gemaakt van de consumptie van deze bevolkingsgroep. Deze raming werd ten behoeve van de HICP opgeteld bij de uitkomsten van het Budget Onderzoek. Vanaf de reeks 2000=100 is het uitgangspunt voor de berekening van de weging van de CPI overgegaan van het Budget Onderzoek naar de consumptie van huishoudens volgens de Nationale Rekeningen. In de Nationale Rekeningen wordt de consumptie berekend voor de De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

11 totale bevolking. Vanaf dat jaar werd de raming van de bestedingen van de institutionele bevolking ten behoeve van de CPI afgetrokken van de uitkomst volgens de Nationale Rekeningen om de beste aansluiting te behouden met de inkomensstatistieken. Vanaf de reeks 2015=100 wordt deze bijraming deels stopgezet. De door het Rijk via de sociale verzekeringen of voorzieningen gefinancierde zorg in instellingen en tehuizen behoort niet tot het bereik van de HICP. Alleen de eigen bijdragen die bewoners voor het wonen in de instelling of het tehuis betalen, behoort er wel toe. De eigen bijdrage voorziet in de huisvesting, voeding, zorg en dergelijke die de bewoners van instellingen en tehuizen verkrijgen. Deze bijdragen kunnen echter een zeer groot deel uitmaken van de consumptieve bestedingen van deze bevolkingsgroep. In de HICP zijn alle consumptieve bestedingen van de institutionele bevolking inbegrepen. De eigen bijdragen zijn in de HICP opgenomen onder COICOP-groep 1240 sociale bescherming. De overige consumptie is gewoon naar de verschillende COICOP-groepen onderverdeeld. Vanaf de reeks 2015=100 blijven de eigen bijdragen buiten het bereik van de CPI, maar worden de overige uitgaven van bewoners van instellingen en tehuizen ook opgenomen in het bereik van de CPI. Daarmee vervalt de noodzaak deze bestedingen apart te ramen; bovendien heeft het vrijwel geen invloed op de einduitkomst van de CPI. De eigen bijdragen voor de bewoners worden in de reeks 2015=100 dus nog niet opgenomen in de CPI. Dat gebeurt mogelijk bij een volgende methodewijziging als dan besloten wordt de internationale definities geheel te volgen. In de tussentijd zal het CBS de problematiek van de aansluiting met de inkomensstatistieken en de berekening van de koopkracht nader onderzoeken. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

12 5. Verschillen tussen CPI en HICP De CPI en de HICP verschillen op een aantal punten. Dit hoofdstuk beschrijft deze verschillen kort. De verschillen zijn onder te verdelen in vier thema s: - Doelpopulatie; welke consumenten en welke transacties zijn in de index meegenomen - Bereik; welke uitgaven worden meegenomen - Prijsdefinitie; hoe worden bepaalde prijzen gedefinieerd - Classificatie 5.1 Doelpopulatie Onder dit thema vallen twee verschillen: - De CPI hanteert een nationaal concept en de HICP een binnenlands concept - De bestedingen van de institutionele bevolking Het nationaal concept in de CPI houdt in dat alle bestedingen van de in Nederland woonachtige consumenten worden meegenomen, ongeacht of die bestedingen binnen Nederland of in het buitenland plaatsvinden. Het binnenlands concept in de HICP houdt in dat bestedingen van Nederlandse consumenten in het buitenland worden uitgesloten uit de HICP, maar dat bestedingen van buitenlandse bezoekers binnen Nederland wel worden meegenomen. Bestedingen van institutionele huishoudens zijn inbegrepen in het bereik van de HICP. In de reeks 2006=100 zijn deze bestedingen uitgesloten uit de CPI. Vanaf de reeks 2015=100 worden bestedingen van leden van institutionele huishoudens wel meegenomen, met uitzondering van de eigen bijdragen die deze mensen betalen voor het wonen in het tehuis of de instelling (zie paragraaf 4.5). 5.2 Bereik Drie groepen goederen en diensten zijn inbegrepen in de CPI, maar uitgesloten uit de HICP: - Diensten van de eigen woning - Contributies - Consumptiegebonden belastingen Van huishoudens die in een huurwoning wonen is de huur inbegrepen in de CPI en in de HICP. Voor huishoudens die in een eigen woning wonen wordt in de CPI een toegerekende huur berekend 2 en de ontwikkeling daarvan draagt bij aan de CPI-uitkomst. In de HICP zijn alle uitgaven in verband met de eigen woning uitgesloten. Contributies voor sport- en ontspanningsverenigingen en voor maatschappelijke organisaties worden in de HICP niet als consumptie, maar als overdracht beschouwd. Belastingen vallen buiten het bereik van de HICP. Overheidsdiensten behoren daar wel toe. Zie ook paragraaf 4.2. Andersom zijn eigen bijdragen voor wonen in een instelling of tehuis inbegrepen in de HICP maar uitgesloten uit de CPI (zie paragraaf 4.5). 2 Voor de gehanteerde methode, zie het document: De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

13 5.3 Prijsdefinitie Voor sommige productgroepen wordt in de HICP een andere prijsdefinitie gehanteerd dan in de CPI. De verschillen in de behandeling van verzekeringsdiensten zijn in paragraaf 4.4 beschreven en deze verdwijnen bij de start van de reeks 2015 = 100. Verder zijn er verschillen in de behandeling van ouderbijdragen voor de kinderopvang. In de CPI wordt de brutoprijs die voor de kinderopvang wordt betaald meegenomen. De weging voor kinderopvang is analoog hoog. In de HICP wordt uitsluitend de eigen bijdragen die de ouders zelf betalen meegenomen. De bijdragen die het Rijk aan de ouders toekent worden van de brutoprijzen afgetrokken. Ook de weegfactor voor kinderopvang is daardoor lager. Ten slotte worden veranderingen in eigen bijdragen in het kader van de basisverzekering tegen ziektekosten verschillend behandeld. Als een bepaald deel van de zorg uit de basisverzekering verdwijnt en de consument moet voor die zorg gaan betalen, dan wordt dat in de CPI alleen verwerkt door een verhoging van de weging voor zorg. Andersom leidt een verandering, waarbij een stuk onverzekerde zorg voortaan onder de basisverzekering valt ook niet tot een prijsdaling in de CPI. In de HICP worden wijzigingen in het zorgpakket wel behandeld als prijsverandering. Een verandering waarbij verzekerde zorg vanaf een bepaald moment niet meer onder de basisverzekering valt en waarvoor de consument een eigen bijdrage moet gaan betalen, wordt behandeld als een prijsstijging van nul naar de voortaan geldende eigen bijdrage. Andersom wordt een verandering, waarbij een stuk onverzekerde zorg voortaan onder de basisverzekering valt, in de HICP behandeld als een prijsdaling van de bestaande prijs naar nul. 5.4 Classificatie In de reeks 2006=100 waren er verschillen in de COICOP-classificaties die werden gebruikt voor CPI en HICP. Vanaf de reeks 2015=100 zijn de classificaties zo veel mogelijk gelijkgetrokken. Zie hiervoor ook paragraaf 4.2. De resterende verschillen in de publicatie-indeling betreffen uitsluitend goederengroepen die buiten het bereik van een van de reeksen valt. Wel in de CPI, maar niet in de HICP zijn: - COICOP Toegerekende huur eigen woning - COICOP 13 Consumptiegebonden belastingen - COICOP 14 Consumptie in het buitenland Wel in de HICP, maar niet in de CPI is dat: - COICOP Tehuizen voor ouderen of gehandicapten De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

14 6. Bijlage: ECOICOP-classificatie In deze bijlage wordt de ECOICOP-classificatie gepresenteerd. Enkele groepen zijn volgens internationale afspraken uitgesloten uit de waarneming van CPI en HICP, zoals narcotica, prostitutie of gokken. Enkele bestedingscategorieën die niet in de HICP maar wel in de CPI zijn opgenomen, zijn aan het overzicht toegevoegd; zie hiervoor de kolom Bijzonderheden. Een aantal klassen en subklassen representeert slechts een klein bedrag aan bestedingen. Deze zullen niet in de waarneming van de CPI en HICP worden opgenomen en er zal niet over worden gepubliceerd. Om welke klassen en subklassen het gaat, zal later worden vastgesteld. ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden FOOD AND NON-ALCOHOLIC BEVERAGES Voedingsmidd. en alc.vrije dranken Food Voedingsmiddelen Bread and cereals Brood en granen Rice Rijst Flours and other cereals Tarwemeel Bread Brood Other bakery products Andere bakkerijproducten Pizza and quiche Pizza's en quiches Pasta products and couscous Pasta producten en couscous Breakfast cereals Ontbijtproducten Other cereal products Deegmengsels en andere graansoorten Meat Vlees Beef and veal Rundvlees en kalfsvlees Pork Varkensvlees Lamb and goat Lamsvlees en geitenvlees Poultry Pluimvee Other meats Ander vlees Edible offal Eetbare slachtafvallen Dried, salted or smoked meat Vleeswaren Other meat preparations Overige vleesbereidingen Fish and seafood Vis, schaal- en schelpdieren Fresh or chilled fish Verse en gekoelde vis Frozen fish Diepvries vis Fresh or chilled seafood Verse en gekoelde schaal- en schelpdieren Frozen seafood Diepvries schaal- en schelpdieren Dried, smoked or salted fish and seafood Gedroogde, gerookte of gezouten vis en schaal- en schelpdieren Other preserved or processed fish and seafood-based Andere bereidingen en conserven van vis preparations Milk, cheese and eggs Melk, kaas en eieren Milk, whole, fresh Volle melk Milk, low fat, fresh Magere en halfvolle melk Milk, preserved Gecondenseerde melk e.d Yoghurt Yoghurt Cheese and curd Kaas en kwark Other milk products Andere melkproducten Eggs Eieren Oils and fats Olieën en vetten Butter Boter Margarine and other vegetable fats Margarine e.d Olive oil Olijfolie Other edible oils Andere (plantaardige) olie Other edible animal fats Dierlijke vetten Fruit Fruit Fresh or chilled fruit Vers of gekoeld fruit Frozen fruit Diepvries fruit Dried fruit and nuts Gedroogde vruchten en noten Preserved fruit and fruit-based products Vruchten op sap en vruchtenmoes Vegetables Groenten en aardappelen Fresh or chilled vegetables other than potatoes and other tubers Verse groenten Frozen vegetables other than potatoes and other tubers Diepvries groenten Dried vegetables, other preserved or processed vegetables Overige groenten De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

15 ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden Potatoes Aardappelen Crisps Chips Other tubers and products of tuber vegetables Anders knolgewaasen en producten van knolgewasssen Sugar, jam, honey, chocolate and confectionery Suiker, zoetwaren en ijs Sugar Suiker Jams, marmalades and honey Zoet broodbeleg Chocolate Chocolade Confectionery products Snoep Edible ices and ice cream Consumptie-ijs Artificial sugar substitutes Kunstmatige zoetstoffen Food products n.e.c. Overige voedingsmiddelen Sauces, condiments Sauzen, mayonaise e.d Salt, spices and culinary herbs Specerijen, kruiden e.d Baby food Babyvoeding Ready-made meals Kant-en-klaar maaltijden en diepvries maaltijden Other food products n.e.c. Overige voeding n.e.g Non-alcoholic beverages Alcoholvrije dranken Coffee, tea and cocoa Koffie, thee en cacao Coffee Koffie Tea Thee Cocoa and powdered chocolate Cacao Mineral waters, soft drinks, fruit and vegetable juices Mineraalwater, frisdr. en sappen Mineral or spring waters Mineraalwater Soft drinks Frisdranken Fruit and vegetable juices Vruchten- en groentesappen en limonadesiroop ALCOHOLIC BEVERAGES, TOBACCO AND NARCOTICS Alcoholhoudende dranken en tabak Alcoholic beverages Alcoholhoudende dranken Spirits Gedistill. Dranken Spirits and liqueurs Gedistill. dranken en likeuren Alcoholic soft drinks Laag alcoholische dranken Wine Wijn Wine from grapes Wijn van druiven Wine from other fruits Wijn van andere vruchten Fortified wines Sherry, port e.d Wine-based drinks Andere dranken op basis van wijn Beer Bier Lager beer Lager bier Other alcoholic beer Ander bier Low and non-alcoholic beer Alcoholvrij bier Beer-based drinks Andere dranken op basis van bier Tobacco Tabak Tobacco Tabak Cigarettes Sigaretten Cigars Sigaren Other tobacco products Shag, pijptabak e.d Narcotics Narcotica Uitgesloten uit CPI en HICP CLOTHING AND FOOTWEAR Kleding en schoeisel Clothing Kleding en kledingstoffen Clothing materials Kledingstoffen Garments Kleding Garments for men Herenkleding Garments for women Dameskleding Garments for infants (0 to 2 years) and children (3 to 13 years) Baby- en kinderkleding Other articles of clothing and clothing accessories Kledingartikelen en toebehoren Other articles of clothing Kledingartikelen Clothing accessories Kledingtoebehoren Cleaning, repair and hire of clothing Stomerij, rep./verhuur v. kleding Cleaning of clothing Stomerij v. kleding De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

16 ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden Repair and hire of clothing Rep./verhuur v. kleding Footwear Schoenen en schoenreparaties Shoes and other footwear Schoenen Footwear for men Herenschoenen Footwear for women Damesschoenen Footwear for infants and children Kinderschoenen Repair and hire of footwear Reparatie en verhuur van schoenen HOUSING, WATER, ELECTRICITY, GAS AND OTHER FUELS Huisvesting, water en energie Actual rentals for housing Werkelijke huur Actual rentals paid by tenants Woninghuur Other actual rentals Overige huur Actual rentals paid by tenants for secondary residences Huur voor tweede huizen Garage rentals and other rentals paid by tenants Huur garage Imputed rentals for housing Toegerekende huur Alleen CPI, niet HICP Imputed rentals of owner-occupiers Toegerekende huur eigen woning Alleen CPI, niet HICP Other imputed rentals Overige toegerekende huur Alleen CPI, niet HICP Maintenance and repair of the dwelling Onderhoud en reparatie woning Materials for the maintenance and repair of the dwelling Prod. v. onderh./rep. v.d. woning Services for the maintenance and repair of the dwelling Diensten onderh./rep. v.d. woning Services of plumbers Diensten van loodgieters Services of electricians Diensten van electriciens Maintenance services for heating systems Diensten van verwarmingsonderhoud Services of painters Diensten van schilders Services of carpenters Diensten van timmerlieden Other services for maintenance and repair of the dwelling Overige diensten Water supply and miscellaneous services relating to the dwelling Overige diensten i.v.m. de woning Water supply Watervoorziening Refuse collection Afvalverwerking Sewage collection Riolering Other services relating to the dwelling n.e.c. Diensten i.v.m. de woning n.e.g Maintenance charges in multi-occupied buildings Schoonmaken van gezamenlijke ruimten Security services Beveiliging Other services related to dwelling Schoonmaken van wegen en schoorstenen Electricity, gas and other fuels Energie Electricity Elektriciteit Electricity Elektriciteit Transport of electricity Transport van elektriciteit Alleen CPI, niet HICP Supply of electricity Levering van elektriciteit Alleen CPI, niet HICP Specific taxes on electricity Specifieke heffingen elektriciteit Alleen CPI, niet HICP Gas Gas Natural gas and town gas Aardgas en stadsgas Transport of gas Transport van gas Alleen CPI, niet HICP Supply of gas Levering van gas Alleen CPI, niet HICP Specific taxes on gas Specifieke heffingen gas Alleen CPI, niet HICP Liquefied hydrocarbons (butane, propane, etc.) Butaan, propaan, e.d Liquid fuels Vloeibare brandstoffen Solid fuels Steenkool, briketten e.d Coal Steenkool Other solid fuels Briketten e.d Heat energy Stadsverwarming FURNISHINGS, HOUSEHOLD EQUIPMENT AND ROUTINE Stoffering en huish. apparaten HOUSEHOLD MAINTENANCE Furniture and furnishings, carpets and other floor coverings Meubelen,stoffering en decoratie Furniture and furnishings Meubelen, lampen en decoratie Household furniture Meubelen voor het huis Garden furniture Meubelen voor de tuin Lighting equipment Lampen Other furniture and furnishings Ander meubilair en decoratie Carpets and other floor coverings Vloerbedekking De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

17 ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden Carpets and rugs Tapijten Other floor coverings Linoleum e.d Services of laying of fitted carpets and floor coverings Leggen van vloerbedekking Repair of furniture, furnishings and floor coverings Reparatie van meubelen e.d Household textiles Huishoudtextiel Household textiles Huishoudtextiel Furnishing fabrics and curtains Gordijnen, zonwering, horren e.d Bed linen Beddengoed Table linen and bathroom linen Tafellinnen en handdoeken Repair of household textiles Reparatie van huishoud textiel Other household textiles Overig huishoudlinnen Household appliances Huish. apparatuur, incl. reparatie Major household appliances whether electric or not Grote huishoudelijke apparatuur Refrigerators, freezers and fridge-freezers Koel- en vrieskasten Clothes washing machines, clothes drying machines and dish (Af)wasmachines en wasdrogers washing machines Cookers Gasforn., ovens, magnetrons e.d Heaters, air conditioners Kachels, boilers, geisers e.d Cleaning equipment Stofzuigers e.d Other major household appliances Naaimachines e.d Small electric household appliances Kleine huishoudelijke apparatuur Food processing appliances Foodprocessors Coffee machines, tea makers and similar appliances Koffiemachines Irons Strijkbouten Toasters and grills Tosti-appararten e.d Other small electric household appliances Overige kleine huishoudelijk apparatuur Repair of household appliances Reparatie van huishoudelijke app Glassware, tableware and household utensils Glas, aardewerk, huish. artikelen Glassware, tableware and household utensils Glas, aardewerk, huish. artikelen Glassware, crystal-ware, ceramic ware and chinaware Glas, kristal, aardewerk Cutlery, flatware and silverware Bestek e.d Non-electric kitchen utensils and articles Pannen e.d Repair of glassware, tableware and household utensils Reparatie van glas, aardewerk en huish. artikelen Tools and equipment for house and garden Gereedschappen voor huis en tuin Major tools and equipment Grote gereedschappen Motorized major tools and equipment Electrische machines en gereedschappen Repair, leasing and rental of major tools and equipment Reparatie van Small tools and miscellaneous accessories Kleine gereedschappen en hulpmiddelen Non-motorized small tools Kleine gereedschappen en hulpmiddelen Miscellaneous small tool accessories Deurbeslag, gordijnrails, e.d Repair of non-motorized small tools and miscellaneous Reparatie van kleine gereedschappen en hulpmiddelen accessories Goods and services for routine household maintenance Prod./diensten dag. onderh. woning Non-durable household goods Niet-duurzame huishoudproducten Cleaning and maintenance products Was-, afwas- en schoonmaakmiddelen Other non-durable small household articles Overige verbruiksartikelen Domestic services and household services Huishoudelijke diensten Domestic services by paid staff Betaald personeel in privé-dienst Cleaning services Reinigen van tapijten, huishoudtextiel, huishouslinnen Hire of furniture and furnishings Huur van meubelen en stoffering Other domestic services and household services Overige huishoudelijke diensten HEALTH Gezondheid Medical products, appliances and equipment Geneesmidd. en medische producten Pharmaceutical products Geneesmiddelen Other medical products Andere medische producten Pregnancy tests and mechanical contraceptive devices Zwangerschapstests, condooms Other medical products n.e.c. Overige medische producten Therapeutic appliances and equipment Brillen, gehoorapparaten en protheses Corrective eye-glasses and contact lenses Brillen en contactlenzen Hearing aids Gehoorapparaten en protheses De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

18 ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden Repair of therapeutic appliances and equipment Reparatie van therapeutisch materiaal Other therapeutic appliances and equipment Overige therapeutische middelen Out-patient services Extramurale gezondheidszorg Medical services Medische diensten General practice Huisartsen Specialist practice Specialisten Dental services Tandverzorging (excl. orthodontie) Paramedical services Paramedische diensten Services of medical analysis laboratories and X-ray centres Diensten van labaratoria en doorlichtingscentra Thermal-baths, corrective-gymnastic therapy, ambulance Warme baden, ambulances, huur therapeutische toestellen services and hire of therapeutic equipment Other paramedical services Overige paramedische diensten Hospital services Diensten van ziekenhuizen TRANSPORT Vervoer Purchase of vehicles Aankoop voertuigen Motor cars Auto's New motor cars Nieuwe auto's Second-hand motor cars Tweedehandse auto's Motor cycles Motorfietsen, scooters en bromf Bicycles Fietsen Animal drawn vehicles Voertuigen getrokken door dieren Operation of personal transport equipment Gebruik van privé-voertuigen Spare parts and accessories for personal transport equipment Onderd. en toebehoren privé-voert Tyres Banden Spare parts for personal transport equipment Onderdelen Accessories for personal transport equipment Accessoires Fuels and lubricants for personal transport equipment Brandstoffen en smeermiddelen Diesel Dieselolie Petrol Benzine Other fuels for personal transport equipment LPG, mengsmering Lubricants Smeermiddelen Maintenance and repair of personal transport equipment Onderhoud en rep. privévoertuigen Other services in respect of personal transport equipment And. diensten i.v.m. privé-voert Hire of garages, parking spaces and personal transport Huren van transportmiddelen equipment Toll facilities and parking meters Parkeer- en tolgeld Driving lessons, tests, licences and road worthiness tests Rijles e.d Transport services Vervoersdiensten Passenger transport by railway Personenvervoer per spoor Passenger transport by train Personenvervoer met trein Passenger transport by underground and tram Personenvervoer met metro, tram Passenger transport by road Personenvervoer over de weg Passenger transport by bus and coach Personenvervoer met bus Passenger transport by taxi and hired car with driver Personenvervoer met taxi Passenger transport by air Personenvervoer door de lucht Domestic flights Binnenlandse vluchten International flights Buitenlandse vluchten Passenger transport by sea and inland waterway Personenvervoer over water Passenger transport by sea Personenvervoer over zee Passenger transport by inland waterway Personenvervoer over binnenwateren Combined passenger transport Gecombineerd personenvervoer Other purchased transport services Andere vervoersdiensten Funicular, cable-car and chair-lift transport Kabelbaan, stoeltjeslift Removal and storage services Verhuizing en opslag Other purchased transport services n.e.c. Overig vervoersdiensten COMMUNICATION Communicatie Postal services Postdiensten Postal services Post- en pakketdiensten Letter handling services Brieven, postzegels Other postal services Overige postdiensten De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

19 ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden Telephone and telefax equipment Telefoonapparatuur Telephone and telefax equipment Telefoonapparatuur Fixed telephone equipment Vaste telefoontoestellen Mobile telephone equipment Mobiele telefoons Other equipment of telephone and telefax equipment Radiotelefoons, faxtoestellen en antwoordapparaten Repair of telephone or telefax equipment Reparatie van telefoonapparatuur Telephone and telefax services Telefoon- en internetdiensten Telephone and telefax services Telefoon- en internetdiensten Wired telephone services Vaste telefonie Wireless telephone services Mobiele telefonie Internet access provision services Internetdiensten Bundled telecommunication services Bundels voor telefoon- en internetdiensten Other information transmission services Overige verbindingsdiensten RECREATION AND CULTURE Recreatie en cultuur Audio-visual, photographic and information processing Audio- en videoapparatuur incl. rep. equipment Equipment for the reception, recording and reproduction of TV's, audio- en video-apparatuur sound and picture Equipment for the reception, recording and reproduction of Geluidsapparatuur sound Equipment for the reception, recording and reproduction of Televisietoestellen en video-app. sound and vision Portable sound and vision devices Draagbare geluids- en beeldapparatuur Other equipment for the reception, recording and reproduction Overige apparatuur (zoals koptelefoons en e-readers) of sound and picture Photographic and cinematographic equipment and optical Foto-, filmapp. en optische instr. instruments Cameras Fotocamaras en filmapparatuur Accessories for photographic and cinematographic equipment Accessoires (lenzen, filters e.d) Optical instruments Optische instrumenten Information processing equipment Computerapparatuur Personal computers Computers Accessories for information processing equipment Randapparatuur (monitors, printers e.d.) Software Software Calculators and other information processing equipment Rekenmachines en schrijfmachines Recording media (On)bespeelde informatiedragers Pre-recorded recording media CD's, DVD's e.d bespeeld Unrecorded recording media Videobanden, DVD's onbespeeld Other recording media Overig (memory-sticks, fotobenodigdheden e.d) Repair of audio-visual, photographic and information processing Reparatie van apparaten equipment Other major durables for recreation and culture Goederen voor recreatie en cultuur Major durables for outdoor recreation Goederen voor outdoor-recreatie Camper vans, caravans and trailers Kampeerwagens, caravans en aanhangwagens Aeroplanes, microlight aircraft, gliders, hang-gliders and hot-air Vliegtuigen, zeilvliegers e.d balloons Boats, outboard motors and fitting out of boats Boten en buitenboordmotoren Horses, ponies and accessories Paarden, ponies en en tuigage Major items for games and sport Overig (o.a kano's, surfplanken, golfkarretjes) Musical instruments and major durables for indoor recreation Goederen voor indoor-recreatie Musical instruments Muziekinstrumenten Major durables for indoor recreation Overig (o.a. biljarttafels, tafeltennnistafels) Maintenance and repair of other major durables for recreation Onderhoud en reparatie van goederen voor recreatie en cultuur and culture Other recreational items and equipment, gardens and pets Spelart., planten en huisdieren Games, toys and hobbies Spelartikelen, speelgoed, hobbies Games and hobbies (Gezelschaps-)spellen en hobby-artikelen Toys and celebration articles Speelgoed en feestartikelen Equipment for sport, camping and open-air recreation Uitrusting voor sport en camping Equipment for sport Uitrusting voor sport Equipment for camping and open-air recreation Uitrusting voor camping Repair of equipment for sport, camping and open-air recreation Reparatie van uitrusting voor sport en camping Gardens, plants and flowers Bloemen, planten, tuinvegetatie Garden products Zaden, bollen, tuinaarde, potterie Plants and flowers Bloemen en planten Pets and related products (Producten voor) huisdieren Purchase of pets Huisdieren De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport

20 ECOICOP Omschrijving Vertaling NL (voorlopig) Bijzonderheden Products for pets Producten voor huisdieren Veterinary and other services for pets Diensten i.v.m. huisdieren Recreational and cultural services Diensten recreatie en cultuur Recreational and sporting services Diensten m.b.t. recreatie en sport Recreational and sporting services - Attendance Entree stadions en attractieparken Recreational and sporting services - Participation Deelname aan recreatie en sport Membership sports and recreation clubs Contributie sport- en ontspanningsverenigingen Alleen CPI, niet HICP Cultural services Culturele diensten Cinemas, theatres, concerts Entree bioscopen, theater e.d Museums, libraries, zoological gardens Musea, dierentuinen, bibliotheken Television and radio licence fees, subscriptions Kabelaansluiting, abonnee-tv Hire of equipment and accessories for culture Huur materiaal voor cultuur Photographic services Diensten fotografie en film Other cultural services Overige culturele diensten Games of chance Kansspelen Uitgesloten uit CPI en HICP Newspapers, books and stationery Boeken, kranten, schrijfwaren e.d Books Boeken Fiction books Fictie boeken (incl. kinderboeken) Educational text books Schoolboeken Other non-fiction books Overig non-fictie Binding services and E-book downloads E-books en inbinden van boeken Newspapers and periodicals Kranten en tijdschriften Newspapers Kranten Magazines and periodicals Tijdschriften Miscellaneous printed matter Overig gedrukt materiaal Stationery and drawing materials Kantoorartikelen en tekenmaterialen Paper products Papier Other stationery and drawing materials Overige kantoorartikelen en tekenmaterialen Package holidays Pakketreizen Package holidays Pakketreizen Package domestic holidays Pakketreizen binnenland Package international holidays Pakketreizen naar het buitenland EDUCATION Onderwijs Pre-primary and primary education Basisonderwijs (ISCED 0-1) Pre-primary and primary education Basisonderwijs (ISCED 0-1) Pre-primary education ISCED Primary education ISCED Secondary education vmbo, mavo, havo, vwo, mbo Post-secondary non-tertiary education Overige opleidingen ter voorbereiding op hoger onderwijs Tertiary education Hoger onderwijs Education not definable by level Opleidingen niet naar niveau in te delen RESTAURANTS AND HOTELS Hotels, cafés en restaurants Catering services Restaurants, cafés en kantines Restaurants, cafés and the like Restaurants en cafés Restaurants, cafés and dancing establishments Restaurants en cafés Fast food and take away food services Fastfood en afhaalservice Canteens Kantines Accommodation services Accommodaties Accommodation services Accommodaties Hotels, motels, inns and similar accommodation services Hotels Holiday centres, camping sites, youth hostels and similar Vakantiehuizen, campings accommodation services Accommodation services of other establishments Kostscholen, tehuizen voor jonge werknemers MISCELLANEOUS GOODS AND SERVICES Diverse goederen en diensten Personal care Lichaamsverzorging Hairdressing salons and personal grooming establishments Kapsalons en schoonheidsinst Hairdressing for men and children Heren- en kinderkappers Hairdressing for women Dameskappers Personal grooming treatments Sauna's, schoonheidssalons e.d. De consumentenprijsindex vanaf 2016; methodologisch rapport