Casusbespreking uit de rundveepraktijk: Een handige behandeling van witte lijn defecten met ondermijning van de wandhoorn.

Transcriptie

1 Casusbespreking uit de rundveepraktijk: Een handige behandeling van witte lijn defecten met ondermijning van de wandhoorn. Melkkoeien die ernstig kreupel worden tijdens een lopende lactatie door een blein of een erg ontstoken defect van de witte lijnzone hebben snel een vakkundige verzorging nodig. Dr. Marcel Van Aert, praktijkassistent Buitenpraktijk+, Vakgroep voortplanting, verloskunde en bedrijfsdiergeneeskunde universiteit Gent Bij het verzorgen van klauwen zien we regelmatig dat er zich één of meerdere scheurtjes voordoen in de witte lijn. Gewoonlijk zien we die witte lijn defecten aan de abaxiale kant van de buitenklauwen van de achterpoten(klauwzone 3). De wandhoorn staat daar het steilst en ondergaat telkens torsie bij het draaien van de klauw. De witte lijn vormt de verbinding tussen de zool en de wandhoorn. De hoorn in de witte lijn zone is minder hard dan de wandhoorn en de zoolhoorn. Daarom komt op die plaats de wandhoorn soms gedeeltelijk los van de zoolhoorn en ontstaat er initieel een scheur of meerdere scheurtjes bijvoorbeeld ten gevolge van klauwbevangenheid. Allerhande vuilkan zich opstapelen in die scheur van de witte lijn. Op dat moment is de koe nog niet noodzakelijk mank. Wanneer echter het vuil dieper en dieper geraakt ontstaat er een pijnlijke ontsteking in de onderliggende weefsellagen (dermis/epidermis: in de volksmond het leven genoemd ). Door de ontstekingsreactie ontwikkelt zich een abces dat zich uitbreidt onder de wand- en zoolhoorn, er vormt zich een zogenaamde blein. De koe wordt op enkele dagen manker en manker. Ze stapt moeilijker en plaatst haar pijnlijke achterpoot naar buiten en steunt zoveel mogelijk haar andere klauw. Ze verplaatst haar gewicht zoveel mogelijk op de andere poot en staat dikwijls koehakkig(cfr.foto 1 en 2). Het abces wordt rijper (pijnlijker)en het ontstekingsvocht zoekt een uitweg om uit te breken en ondermijnt daardoor meer en meer de zool- en wandhoorn. In de hielstreek van de aangetaste klauw staat de kroonrand (overgang huid/hoorn) rood ontstoken en gezwollen. Indien de koe ondertussen NIET onderzocht en behandeld wordt zal het abces openbreken. Het openbarsten van het abces gebeurt ofwel ter hoogte van de kroonrand aan de abaxiale kant van de klauw, ofwel in de hielstreek, ofwel aan de axiale kant van de klauw in de tussenklauwspleet. Inderdaad de zool hoorn wordt soms grotendeels ondermijnd en het geïnfecteerde witte lijn defect breekt open aan de axiale van de klauw in de tussenklauwspleet. Nadat het abces is opengebroken schijnen de koeien iets minder mank te zijn, omdat de pijnlijke druk van de etter in het abces verdwenen is, toch blijven ze min of meer kreupel. In dergelijke situaties zien we dat de koeien hun pijnlijke hiel(en) proberen te ontlasten door op het randje van het ligbed te gaan staan, ze steunen op de teen( Foto 1). De hiel of balstreek staat gezwollen, soms zien we ter hoogte van de kroonrand een stukje losgekomen hoorn op de plaats waar het abces is opengebroken. Afhankelijk van geval tot geval kan de koe min of meer herstellen zonder verdere complicaties. In dit geval vormt er zich een dubbele zool in het ondermijnde gebied. In andere gevallen kunnen diepere weefsellagen ontstoken geraken en ontwikkelt er zich in deze fase een uitgebreid en pijnlijk letsel onder de zool- of wandhoorn ( Foto 4 & 5 ).

2 Naargelang het stadium en de uitgebreidheid van de infectie kunnen we de letsels indelen in vier graden. 1/ zichtbare scheur in witte lijn ter hoogte van zone 3, (nog) niet mank 2/ geïnfecteerd, pijnlijk letsel + opstapeling van ontstekingsvocht, mank 3/ zeer pijnlijk letsel met uitgebreide ondermijning van wandhoorn of zoolhoorn met abcedatie thv kroonrand, erg mank 4/ zeer pijnlijk, zeer erge zwelling van abcederende hiel en ontsteking van dieperliggende structuren (tendinitis, arthritis), zeer erg mank Klauwzones Foto 1: Op het randje gaan staan, gezwollen hielstreek

3 Foto 2: Koehakkige stand door chronisch wandhoornletsel foto 3a: Scheur in witte lijn (graad 1)

4 Foto 3b: ophoping van vuil en steentjes in een scheur van de witte lijn Foto 4: Ontstekingsvocht loopt uit geopende blein (graad 2)

5 Foto 5: Ondermijnde hielstreek (graad 2) alle losse hoorn verwijderen

6 Foto 6: Ondermijnde wandhoorn (graad 3) geneest slechts traag, vraagt herhaaldelijke verzorging Foto 7: Geabcedeerd letsel met ontsteking van het klauwgewricht (graad 4)

7 Aan de hand van de manier waarop een koe stapt en hoe ze zich gedraagt kunnen we dus vermoeden dat ze een witte lijn defect heeft. In dat geval is het noodzakelijk om de poot op te takelen en de klauw eerst grondig te onderzoeken. We passen eerst een normale functionele klauwverzorging toe. Nadat we de zool vlak gesneden hebben, zien we meestal waar het witte lijn defect zich voordoet. We verzorgen het witte lijn defect door met een scherp klauwmes de zool- en wandhoorn ellipsvormig en voorzichtig weg te snijden. Op die manier loopt het ontstekingsvocht er uit en kan het abces verder draineren. Het is niet altijd aangewezen om op dit moment reeds alle ondermijnde hoorn weg te snijden, omdat men dan soms een te groot gedeelte van het leven bloot legt. Het is ook absoluut een misvatting dat het eens goed moet bloeden, integendeel want dat wijst erop dat we het onderliggende weefsel hebben gekwetst door te diep te snijden. Het is aangeraden om in een latere fase( bv. na +/- veertien dagen) dezelfde klauw opnieuw te takelen en te verzorgen(alle losse hoorn voorzichtig weg snijden). Indien er erge zwelling is van de hielstreek door ontsteking van de diepere structuren kleven we een blokje of plaatsen we een schoentje op de andere klauw. Dit geeft de aangetaste klauw meer rust om te herstellen. In sommige gevallen kunnen ook antibiotica noodzakelijk zijn gedurende enkele dagen. Na verzorging de koe huisvesten in een goed ingestrooide box zal ook het herstel bevorderen. Nadat de aangetaste klauw is behandeld, is het altijd aangeraden om de andere poot ook te verzorgen. Het is namelijk zo dat veel klauwletsels zich symmetrisch voor doen. We vinden dikwijls gelijkaardige letsels op dezelfde plaats in de klauwen van de andere poot. Uitgebreide letsels met ondermijnde wandhoorn door geabcedeerde wite lijn defecten genezen moeilijk en traag en vragen herhaaldelijke verzorging. Gecompliceerde letsels vragen een intensieve

8 verzorging, waarbij we, in praktijkomstandigheden, gebruik kunnen maken van de anesthesietechniek van August Bier en een eenvoudig electrocautertoestel. Ook Tyloma s kunnen op die manier weggenomen worden. Een voorbeeld Limousinstier : uitgebreid letsel binnenklauw rechterachterpoot 27 december 2011: uitgebreid wandhoorn letsel met granulatie weefsel ten gevolge van een ondermijning van de wandhoorn door een witte lijn defect Toepassing van intraveneuze anesthesie techniek van August Bier: 15 ml procaïne 4%

9 Electrocauter: type HSGMHeisshneider (goedkoop en handig)

10 6 Januari 2012 eerste behandeling: na afklemmen van het lidmaat en intraveneuze anesthesie volgens de techniek ban Dr. A. Bier in de digitale vene, werd granulatie weefsel weggenomen met een eenvoudige electrocauter en blokje geplaatst op andere klauw. Na verzorging en plaatsen van houten blokje op de laterale klauw

11 14 Februari 2012: herbehandeling: letsel werd terug op dezelfde manier verzorgd 14 April 2012: letsel is ondertussen volledig genezen en wandhoorn is hersteld Na verzorgen en nogmaals wegnemen van loszittende hoorn

12 Het letsel herstelde volledig na drie maanden en drie behandelingen en op die manier kon deze dekstier normaal functioneren tijdens dekseizoen. De prevalentie van witte lijn defecten verschilt enorm van bedrijf tot bedrijf (van 5% tot 50% van de dieren) en is sterk afhankelijk van de bedrijfsomstandigheden : bedrijfshygiëne, rantsoen, stalinrichting (oneven vloeren, korte draaien), koepaden en preventieve klauwverzorging (minstens 2 x per jaar) spelen een grote rol. Het is vanzelfsprekend dat een koe die plots mank is geworden, snel moet onderzocht worden en op een gepaste manier dient behandeld te worden. Gecompliceerde letsels vragen een intensieve behandeling en nabehandeling en genezen zeer langzaam.

13 Vakkundige behandeling en advies is het professionele werk van bedrijfsdierenartsen. Referenties: Bovine anatomy van Budras en Habel Isbn Klauwverzorging bij het rund van Toussaint Raven Klauwen (Koesignalen) van Jan Hulsen Isbn Manual control for treatment and control of lameness in cattle Sarel van Amstel & Jan Shearer Isbn Bovine laminitis and lameness Paul R Greenough Isbn Erkrankungen der Klauen und Zehen des Rindes Fiedler Maierl Huss Isbn Veearts Marcel Van Aert Praktijkassistent Buitenpraktijk UGent