Archeologisch vooronderzoek Sint-Jan-In-Eremo (Sint-Laureins) Bisdomstraat-Warrande

Transcriptie

1 Rapporten All-Archeo bvba 7 Archeologisch vooronderzoek Sint-Jan-In-Eremo (Sint-Laureins) Bisdomstraat-Warrande Jordi Bruggeman, Natasja Reyns en Marjolein Van Celst Bornem 0

2 Rapporten All-Archeo 7 Colofon Rapporten van het archeologisch onderzoeksbureau All-Archeo bvba 7 Aard onderzoek: Prospectie Vergunningsnummer: 0/09 Naam aanvrager: Jordi Bruggeman en Natasja Reyns Naam site: Sint-Jan-In-Eremo Bisdomstraat-Warrande Opdrachtgevers: Volkshaard cvba, Ravesteinstraat, B-9000 GENT Huysman Bouw nv, Stationsstraat 8, B-9900 EEKLO Gemeente Sint-Laureins, Dorpsstraat 9, B-9980 SINT-LAUREINS Opdrachtnemer: All-Archeo bvba, Barelveldweg, B-880 BORNEM Administratief toezicht: Stani Vandecatsye, Agentschap Onroerend Erfgoed, Gebroeders Van Eyckstraat 9000 GENT Rapportage: All-Archeo bvba Determinaties: MSc. Marjolein Van Celst All-Archeo bvba Barelveldweg B-880 Bornem info@all-archeo.be D/0/.807/8 All-Archeo bvba, 0 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en /of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever. All-Archeo bvba aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. De aanbevelingen dienen louter ter advisering van het bevoegde gezag, zijnde het Agentschap Onroerend Erfgoed.

3 Rapporten All-Archeo 7 Inhoudsopgave INLEIDING... ADMINISTRATIEVE FICHE...7 PROJECTGEGEVENS EN AFBAKENING ONDERZOEK...9. Afbakening studiegebied...9. Aard bedreiging...0. Onderzoeksopdracht... BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE.... Landschappelijke context..... Topografie..... Hydrografie..... Bodem.... Beschrijving gekende waarden Historische gegevens Archeologische voorkennis...7 RESULTATEN TERREINONDERZOEK...9. Toegepaste methoden & technieken...9. Bespreking sporen..... Noordoostelijke zone (WP-9)..... Noordwestelijke zone (WP7-0)..... Zuidelijke zone (WP- en 0-6) WAARDERING, ANALYSE VAN DE GEPLANDE SITUATIE: EFFECTEN, EN ADVIES... 7 BIBLIOGRAFIE Publicaties Websites... 8 BIJLAGEN Lijst van afkortingen Glossarium Archeologische periodes Plannen en tekeningen Harrismatrix Sporenlijst Vondstenlijst CD-rom...7

4 Rapporten All-Archeo 7

5 Rapporten All-Archeo 7 Inleiding Op het terrein zal een nieuwe verkaveling van 0 loten gerealiseerd worden. Naar aanleiding van deze plannen werd voorafgaand een prospectie met ingreep in de bodem geadviseerd door het Agentschap Onroerend Erfgoed. Het doel van deze prospectie met ingreep in de bodem is een archeologische evaluatie van het terrein. Deze opdracht werd op juni 0 aan All-Archeo bvba toegewezen. Het terreinwerk werd uitgevoerd van 7 tot 0 oktober 0, onder leiding van Jordi Bruggeman. Op 7 november 0 werd onder leiding van Natasja Reyns een zone onderzocht waar tot dan mais stond. De bedoeling van het onderzoek was om binnen het plangebied archeologisch erfgoed te karteren en het eventueel aanwezige archeologisch erfgoed te lokaliseren, te interpreteren en te waarderen. Op die manier kan advies uitgebracht worden over eventuele vervolgstappen met betrekking tot het archeologisch vrijgeven van het plangebied en het definiëren van eventuele sites die verder onderzocht dienen te worden. De eindbeslissing over het vrijgeven van de gronden en/of archeologisch vervolgonderzoek ligt bij Agentschap Onroerend Erfgoed.

6 Rapporten All-Archeo 7 6

7 Rapporten All-Archeo 7 Administratieve fiche Administratieve gegevens Naam van de opdrachtgever CV Volkshaard Naam van de uitvoerder All-Archeo bvba Naam van de vergunninghouder Jordi Bruggeman en Natasja Reyns Beheer en plaats van de geregistreerde data en opgravingsdocumentatie Wordt overgedragen aan de eigenaar van het terrein Beheer en de plaats van de vondsten en stalen Wordt overgedragen aan de eigenaar van het terrein Projectcode 0/09 Vindplaatsnaam Locatie met vermelding van provincie, gemeente, deelgemeente, plaats, toponiem en minimaal xylambertcoördinaten Zie. Afbakening studiegebied Kadasterperceel met vermelding van gemeente, afdeling, sectie, perceelsnummer(s) Sint-Laureins, deelgemeente Sint-Jan-In-Eremo, afdeling, sectie C, percelen 0L, M, P, R, 6T, 6W, 7G, 8M, 8Y, 8A, 8C, 8E, 8H, 9R, 9T, 9X, 8F, 0A Kaart van het onderzoeksgebied op basis van de topografische kaart op schaal :0000 Zie.. Topografie Begin- en einddatum uitvoering onderzoek 07 tot 0 oktober 0, en 7 november 0 Omschrijving van de onderzoeksopdracht Verwijzing naar de bijzondere voorwaarden, die zijn opgenomen in de vergunning Bijzondere voorwaarden bij de vergunning voor een archeologische prospectie met ingreep in de bodem: Sint Laureins, Bisdomstraat-Warrande Omschrijving van de archeologische verwachtingen Zie.. Archeologische voorkennis Wetenschappelijke vraagstelling met betrekking tot het onderzoeksgebied Zie. Onderzoeksopdracht Doelen en wensen van de natuurlijke persoon of rechtspersoon die door zijn actie of acties de ingreep van de bodem veroorzaakt of noodzakelijk maakt Zie. Aard bedreiging Eventuele randvoorwaarden Niet van toepassing Eventuele raadpleging van specialisten Omschrijving van de inbreng van specialisten als hun advies werd ingewonnen bij substantiële staalname voor specialistisch onderzoek Niet van toepassing Omschrijving van de inbreng van specialisten als zij betrokken worden bij de conservatie Niet van toepassing Omschrijving van de algemene wetenschappelijke adviezen door personen die buiten het project stonden Niet van toepassing 7

8 Rapporten All-Archeo 7 8

9 Rapporten All-Archeo 7 Projectgegevens en afbakening onderzoek. Afbakening studiegebied Het projectgebied is gelegen in de provincie Oost-Vlaanderen, gemeente Sint-Laureins, deelgemeente Sint-Jan-In-Eremo (Fig. ), perceel percelen 0L, M, P, R, 6T, 6W, 7G, 8M, 8Y, 8A, 8C, 8E, 8H, 9R, 9T, 9X, 8F, 0A (kadaster afdeling, sectie C). Het projectgebied is volgens het gewestplan gelegen in woonuitbreidingsgebieden (00). Fig. : Situeringsplan Sint-Laureins Administratieve gegevens met betrekking tot de locatie van het onderzoek: Provincie: Oost-Vlaanderen Locatie: Sint-Jan-In-Eremo (Sint-Laureins) Plaats: Bisdomstraat Toponiem: Warande x/y Lambert 7-coördinaten: 96068, 69 96, 9608, 99, 9

10 Rapporten All-Archeo 7 Fig. : Kleurenorthofoto met een situering van het onderzoeksgebied (maps.google.nl) Het projectgebied (Fig. ) is vlakbij de Nederlandse grens gelegen, aan de westelijke zijde van de gehuchten Bentille en Kerselaar, ten zuidoosten van Sint-Jan-In-Eremo. De Bisdomstraat bevindt zich ten noorden en westen van het terrein. Verder wordt het onderzoeksgebied door landbouwgebied omsloten.. Aard bedreiging Op het terrein zal verkaveling van 0 loten gerealiseerd worden (Fig. ). Dit impliceert dat het bestaande bodemarchief grondig verstoord zal worden. Daarom werd een prospectie met ingreep in de bodem aanbevolen, zodat een inschatting kan gemaakt worden van eventueel op het terrein aanwezige archeologische waarden, alvorens de werken van start kunnen gaan. Fig. : Ontwerpplan 0

11 Rapporten All-Archeo 7. Onderzoeksopdracht De bedoeling van het onderzoek is het vaststellen van de eventuele aanwezige archeologische waarden en deze in relatie tot hun context te interpreteren en zo correct mogelijk te waarderen om de gevolgen van de geplande bedreiging te kunnen inschatten. Hieruit moet dan een advies voortvloeien met betrekking tot de volgende stappen. Dit kan het vrijgeven van de terreinen of de noodzaak van een eventueel vervolgonderzoek omvatten. Om een weloverwogen waardering te kunnen voorstellen, is een prospectie met ingreep in de bodem aangewezen. Een aantal vragen diende in het bijzonder beantwoord te worden: zijn er sporen aanwezig? zijn de sporen natuurlijk of antropogeen? hoe is de bewaringstoestand en de leesbaarheid van de sporen? maken de sporen deel uit van één of meerdere structuren? behoren de sporen tot één of meerdere periodes? welke aspecten verdienen bijzondere aandacht bij een eventueel vervolgonderzoek?

12 Rapporten All-Archeo 7

13 Rapporten All-Archeo 7 Beschrijving referentiesituatie. Landschappelijke context.. Topografie Op de topografische kaart is het gebied gelegen op een hoogte van ongeveer,7 m TAW (Fig. ). Het projectgebied bevindt zich in het Vlaklandschap van Eeklo. Dit landschap vormt een zeer vlakke en zandige zone die van oost naar west verloopt tussen Kaprijke en Brugge op een peil tussen circa m en 7 m TAW. De zone vertoont een breedte variërend van à 6 km ter hoogte van Eeklo. De breedte bedraagt ongeveer km in de omgeving van Sijsele-Donk. In de buurt van Brugge wigt deze zone westwaarts uit. Ten oosten van Kaprijke is dit landschap nog vervolgbaar tot Zelzate, waar ze eveneens uitwigt. Het zeer vlakke karakter wordt verstoord door een complex van lange en lage microruggen die een west-oost richting hebben. Hun breedte schommelt tussen 00 en 00 m en hun relatieve hoogte bedraagt amper tot m. Deze ruggen vertonen lange en zeer zwakke hellingen. Ze kunnen asymmetrisch opgebouwd zijn met een steilere zuidzijde (rug van Sint-Laureins) en evenwijdig voorkomen of een meer complex verloop vertonen. Het onderzoeksgebied bevindt zich op de noordelijke flank van een dergelijke microrug. Ten zuiden van de rug van Sint-Laureins strekt zich een brede en uiterst vlakke depressie uit en vertoont er zich bijna geen microreliëf. Door de hoge grondwaterstand kunnen de laagten ingesloten tussen de ruggen zeer moerassig zijn. Het drainagepatroon is sterk antropogeen beïnvloed. De afwatering gebeurt hoofdzakelijk langs het afleidingskanaal van de Leie waarin de meer reliëfrijke gebieden ontwateren en langs het Leopoldkanaal dat zorgt voor de ontwatering van het Vlaklandschap van Eeklo en van het grootste deel van het Poldergebied. Dit landschap wordt onderverdeeld in kleine percelen van akkerland en weiland omzoomd door hagen, struikgewas en bomen. Op de zandruggen kunnen plaatselijk beboste zones voorkomen. Fig. : Topografische kaart met aanduiding van het onderzoeksgebied ( De Moor en Van De Velde,. De Moor en Van De Velde,.

14 Rapporten All-Archeo 7.. Hydrografie Het projectgebied is op hydrografisch vlak gelegen het bekken van de Gentse kanalen, in de subhydrografische zone Leopoldkanaal van de monding Isabellageleed (excl.) tot de stuw van Sint-Laureins (excl.). Ten zuiden en zuidoosten van het onderzoeksterrein zijn enkele naamloze waterlopen aangegeven (Fig., rood). Ten noorden loopt een waterloop die op de topografische kaart aangegeven wordt als watergang (Fig., blauw). De Bentillekreek bevindt zich verder naar het noordwesten van het onderzoeksgebied. Fig. : Hydrografie ( Fig. 6: Bodemkaart ( Subindeling van de bekkens

15 Rapporten All-Archeo 7.. Bodem Het gebied is gelegen in de Zandstreek. De geologische ondergrond van het terrein bestaat uit het Lid van Zomergem (MaZo), gekenmerkt door blauwe klei. In het zuiden van het onderzoeksgebied is de bodem aangegeven als een matig natte zandbodem met verbrokkelde ijzer en/of humus B-horizont (Zdh). Centraal op het terrein bevind zich een droge zandbodem met verbrokkelde ijzer en/of humus B-horizont (Zbh). In het noorden zijn kleine delen van het terrein gekenmerkt door kunstmatige gronden, met name bebouwde zones (OB) (Fig. 6). Het terrein blijkt in het verleden grotendeels afgegraven. De antropogene A-horizont is gemiddeld slechts 0 cm dik en bevindt zich onmiddellijk op een lichtgele e C-horizont (Fig. 8). Aan de noordelijke zijde van percelen 8f en 0a bleken er nog plaatselijk restanten van een podzol aanwezig (WPPR, WPPR, WPPR, Fig. 7). Ook op het noordelijk deel van perceel 8m bevinden zich nog restanten van een podzol (WP9S, WP9PR, WP9PR, Fig. 0). Naar het zuiden toe verdwijnt deze echter snel, wat bevestigd dat de bodem afgegraven werd. In het zuiden kon plaatselijk onder de C-horizont, de geologische ondergrond aangetroffen worden (WPPR, Fig. 9). Deze is kleiig en blauwgroen. Fig. 7: WPPR Fig. 8: WPPR Fig. 9: WPPR Fig. 0: WP9PR De vaststellingen op het terrein komen enigszins overeen met de bodemkaart. Er blijken inderdaad restanten van een B-horizont aanwezig, maar door afgraving is die grotendeels verdwenen. Het archeologisch niveau bevindt zich op een hoogte tussen,7 en,0 m TAW.

16 Rapporten All-Archeo 7. Beschrijving gekende waarden.. Historische gegevens Op de kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van graaf de Ferraris (77-778), kan gezien worden dat het projectgebied gelegen is in een gebied met kreupelhout en lage begroeiing (Bois de Warrande) (Fig. ). De Bisdomstraat, Zonnestraat, SintJanstraat en Moerstraat zijn al goed te herkennen op de kaart. Ook op de Atlas der Buurtwegen uit circa 8 kan gezien worden dat er niet echt bebouwing is op de terreinen. Er bevindt zich slechts één kleine structuur binnen het onderzoeksgebied (Fig. ), mogelijk een veldschuur. In de loop van de 9de eeuw werd het bos gekapt en verkaveld. De percelering lijkt niet langer aan te sluiten bij de huidige percelen. Momenteel zijn de percelen sterker versnipperd, vooral wat betreft het noordelijke en westelijke deel. Fig. : Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden ( Fig. : Atlas der Buurtwegen ( 6

17 Rapporten All-Archeo 7.. Archeologische voorkennis Vlak bij het projectgebied zijn volgens de Centrale Archeologische Inventaris (Fig. ) geen archeologische waarden aanwezig. Verder van het onderzoeksgebied kunnen wel archeologische waarden vastgesteld worden. Deze bevinden zich ten oosten van het terrein. CAI 90: Op historisch kaartmateriaal kan in Kaprijke, Smissestraat/Gravenstraat een houten molen aangetroffen worden. CAI : In Kaprijke bevindt zich op deze plaats de hoeve Bandam. Dit was een omgrachte hoeve (site met walgracht) uit de late middeleeuwen. Van de vierkante omwalling zijn enkel nog sporen terug te vinden in de perceelsstructuur. 6 CAI 9: Op historisch kaartmateriaal kan in Kaprijke, Molenstraat een alleenstaande site met walgracht aangetroffen worden. Op basis van deze gegevens blijkt de omgeving van het onderzoeksgebied archeologisch weinig gekend. Het is daarom moeilijk in te schatten of er zich sporen van menselijke activiteit uit het verleden bevinden. Fig. : Overzichtskaart CAI 6 7

18 Rapporten All-Archeo 7 8

19 Rapporten All-Archeo 7 Resultaten terreinonderzoek. Toegepaste methoden & technieken De totale af te graven oppervlakte bedroeg minstens, % van het te prospecteren terrein, respectievelijk 0 % door middel van proefsleuven en, % door middel van kijkvensters en/of dwarssleuven. De bovengrond werd verwijderd tot op het archeologisch leesbare niveau, bepaald door de leidinggevende archeoloog. Tijdens het onderzoek werd de methode van continue sleuven gebruikt: parallelle proefsleuven ononderbroken over het volledige terrein; de afstand tussen de proefsleuven bedroeg niet meer dan m (van middenpunt tot middenpunt). Alle sporen, werkputten en minstens één representatief bodemprofiel per werkput werden fotografisch vastgelegd. De profielen werden zo gekozen dat een overzicht verkregen werd van de bodemopbouw van het volledige onderzoeksgebied. Daarnaast werden alle hoofdmeetpunten, proefsleuven, vlakken, profielen, sporen en aanlegvondsten topografisch ingemeten. Het projectgebied omvat een oppervlakte van circa, ha (800 m²). Het onderzoek geeft volgende getallen als resultaat: Onderzoekbare zone: 800 m² Te onderzoeken zone door middel van proefsleuven = 0 % of 80 m² Te onderzoeken zone door middel van kijkvensters en dwarssleuven =, % of 80 m² Onderzochte oppervlakte (Fig. ): Aantal aangelegde werkputten: = 089 m² Aantal aangelegde kijkvensters: 7 = 00 m² Aantal aangelegde dwarssleuven: = 90 m² 9

20 Rapporten All-Archeo 7 Fig. : Sleuvenplan 0

21 Rapporten All-Archeo 7 Fig. : Sleuvenplan: detail noordoostelijke zone.

22 Rapporten All-Archeo 7. Bespreking sporen.. Noordoostelijke zone (WP-9) Paalsporen In deze zone (Fig. ) werd slechts één paalspoor met een diameter van cm aangetroffen, met name WP6S (Fig. 6). Dit donkergrijze e, vierkante paalspoor kan in de nieuwste tijd geplaatst worden op basis van vorm en vulling. Fig. 6: WP6S Fig. 7: WP9S Kuilen en en Naast het paalspoor konden in deze zone nog verschillende kuilen en en aangetroffen worden. In de sporen werd plastic vastgesteld. De kuilen hadden een donkere grijze homogene vulling en een vierkante vorm. De en zijn overwegend donker en donker (Fig. 9), met een diepte tot,0 m (Fig. 8). De volledige noordoostelijke zone werd recent verstoord, waardoor eventueel aanwezige archeologische waarden reeds verstoord werden. Werkput 9 omvat uitsluitend de opvulling van een winningskuil (WP9S, Fig. 7), waarvan de bodem op,0 m onder het maaiveld nog niet werd bereikt. Volgens een buurtbewoner was de bodem geëxtraheerd om te gebruiken als funderingslaag onder de aangelegde wegen in de polders in de omgeving. Fig. 9: WP6S- Fig. 8: WPPR

23 Rapporten All-Archeo 7 Fig. 0: Sleuvenplan: detail noordwestelijke zone.

24 Rapporten All-Archeo 7.. Noordwestelijke zone (WP7-0) Zoals reeds hierboven aangehaald, kan aan de noordelijke zijde van WP9 nog een podzol aangetroffen worden. Meer naar het zuiden werd de ondergrond echter opnieuw afgegraven (Fig. 0). Fig. : Overzicht kijkvenster WP9 met podzol Fig. : WP9S Fig. : WP9S Paalsporen en kuilen In deze zone werden verschillende paalsporen aangetroffen, die voornamelijk een e tot vierkante vorm hadden. De vulling van de paalsporen is voornamelijk. (WP9S6-S). In WP9 bevinden zich ook enkele donkere witte e paalsporen (WP9S en WP9S0-S, Fig. ). Doorsnedes variëren van 0 cm tot 0 cm. Mogelijk behoorden de vierkante en e paalsporen tot een recente omheining of gebouwtje.

25 Rapporten All-Archeo 7 Daarnaast zijn WP9S6 en WP9S7 eerder ovaal van vorm. Deze sporen hebben een doorsnede van respectievelijk 76 cm en 7 cm. In werkput 9 bevindt zich voorts nog een puinkuil met zeer losse, gele vulling (WP9S, Fig. ). Greppels Er werden enkele s aangetroffen in de noordwestelijke zone. Één kon in werkputten 7 en 8 gevolgd worden (WP7S en WP8S, Fig. ). Het gaat om een met grijze vulling en een breedte van,60 m. In WP8S werd een randfragment industrieel wit aardewerk en een randfragment van een bloempot aangetroffen (V00), die dit spoor in de nieuwe/nieuwst tijd plaatsen. In werkput 7 werd voorts nog een grijze e aangetroffen (WP7S7, Fig. ). De is ongeveer,08 m breed. Fig. : WP8S Fig. : WP7S7 Fig. 6: WP7S-S6 Fig. 7: WP9S6-0 Ploegsporen In deze zone konden heel wat sporen in verband worden gebracht met landbouwactiviteiten. Het zijn meer bepaald restanten van ploeg- of spitsporen. Ze concentreren zich in het zuidelijke deel van werkputten 7 en 8 (Fig. 6), en hebben overwegend een noord-zuid oriëntatie. Ook in werkput 9 werden verschillende ploegsporen vastgesteld, waarbij deze eerder noordoostzuidwest georiënteerd zijn (Fig. 7). De gemiddelde breedte van de ploegsporen bedraagt 0 cm.

26 Rapporten All-Archeo 7 Fig. 8: Sleuvenplan: detail zuidelijke zone. 6

27 Rapporten All-Archeo 7 Fig. 9: Detail zuidwestelijke zone 7

28 Rapporten All-Archeo 7 Verstoringen De overige sporen in de noordwestelijke zone bestaan uit recente en (Fig. 0 en Fig. ), waarin onder meer plastiek, beton en metaal in aangetroffen werd. De sporen hebben overwegend een vrij tot zeer losse vulling en variëren van (donker) naar zand. Fig. 0: WP9S Fig. : WP0S.. Zuidelijke zone (WP- en 0-6) Aan de noordelijke zijde van deze zone werden nog restanten van een podzol aangetroffen worden, maar meer naar het zuiden bleek de bodem in het verleden afgegraven (zie hoger). Fig. : WPS6-7 Fig. : WPS Beddenbouw en plantputten De zuidelijke zone is grotendeels verstoord door beddenbouw, waarbij de,00 m brede bedden circa 0 cm van elkaar verwijderd zijn. De bedden hebben een donkergrijze en homogene vulling, die vrij vast en zandig is. Het gaat om langgerekte, e sporen die zuidoost-noordwest georiënteerd zijn. In WPS werd een fragment Siegburg steengoed en een kraaltje in steengoed (V00, Fig. en Fig. ) aangetroffen. In WPS werd een randfragment rood geglazuurd aardewerk van een teil (V00, Fig. 6) aangetroffen, te plaatsen in de nieuwe/nieuwste tijd. 8

29 Fig. : V00, foto Rapporten All-Archeo 7 Fig. : V00, kraaltje (schaal /) Fig. 6: V00 (schaal /) Ander aanwijzingen voor landbouwactiviteiten werden in werkput aangetroffen, waar zich verschillende sporen met een e vorm en donkere e vulling bevinden (WPS tot en met WPS). Het is mogelijk dat deze sporen te interpreteren zijn als plantputten voor bomen of struiken. Ploegsporen De beddenbouw wordt op verschillende plaatsen oversneden door ploegsporen die in noordoostzuidwest richting lopen (Fig. 7). De ploegsporen zijn overwegend, maar hebben ook een donkere gele vulling. De breedte varieert van 0 cm tot 0 cm. In WPS werd een wandfragment rood aardewerk aangetroffen (V007). Fig. 7: WPS Fig. 8: WPS8-S9 Paalsporen Over de zuidelijke zone konden verspreid enkele paalsporen aangetroffen worden, waar echter geen structuur in te herkennen is. De meeste paalsporen hebben een e vulling met vierkante of ovale tot ronde vorm. Zo is WPS (Fig. 9) een paalspoor dat 0 cm diep bewaard bleef en oversneden werd door de beddenbouw. Het spoor heeft een donkere kern. Voor zover dit nog af te leiden is, heeft paalspoor een diameter van circa 0 cm. In het algemeen schommelt de diameter van de paalsporen tussen de 0 cm en 0 cm. 9

30 Fig. 9: Doorsnede WPS Rapporten All-Archeo 7 Fig. 0: Doorsnede WPS Een grote meerderheid van de zogenaamde paalsporen kan echter als natuurlijke verkleuringen geïnterpreteerd worden of zijn het gevolg van druk op de ondergrond, bijvoorbeeld van landbouwmachines. De sporen hebben vaak een grijze tot lichtgrijze of e vulling en een e tot ronde vorm. Vaak worden ze oversneden door beddenbouw, waardoor de interpretatie bemoeilijkt werd. Zo blijkt bijvoorbeeld WPS (Fig. 0) na couperen geen paalspoor, maar natuurlijk. Greppels De perceelss in de zuidelijke zone vallen sterk op. Ze hebben eenzelfde oriëntatie als de ploegsporen, met name noordoost-zuidwest, en volgen elkaar op relatief korte afstand op (Fig. ). De onderlinge afstand bedraagt namelijk ongeveer,00 m en hun breedte meet,00 m tot,0 m. In de WPS werd een randfragment rood aardewerk (V00, Fig. ) aangetroffen, waarvan de binnenzijde geglazuurd was en de buitenkant roetaanslag had. Het gaat om een teil uit de nieuwe tijd. Het wandfragment industrieel wit aardewerk uit WPS (V00) kan in de nieuwste tijd geplaatst worden. Voorts werd een fragment van een kleipijp in WPS (V006, Fig. ) ingezameld. Fig. : V00 (schaal /). Fig. : V006 0

31 Fig. : WP0S Rapporten All-Archeo 7 Fig. : WP6S- In het uiterste zuidwesten van het terrein werden verschillende s aangetroffen met een noordwest-zuidoost oriëntatie (Fig. ). Ze hebben allemaal een homogene donkere vulling. In diverse s was plastic aanwezig, wat wijst op een datering in de nieuwste tijd. Ze hebben een gemiddelde breedte van,8 m. Fig. : WPS7 Verstoringen en kuilen Naast de beddenbouw wordt de zuidelijke zone ook door andere en gekenmerkt. Voornamelijk in werkputten en 6 bevinden zich recente en. In werkput 6 gaat het in de eerste plaats om e sporen met een e tot gele kleur (Fig. ). Van deze sporen werd onder meer een tegelfragment met groene glazuur uit de nieuwste tijd ingezameld (WP6S, V008), een randfragment van een porseleinen gesloten vorm en een bodemfragment van een bord in industrieel wit aardewerk met opschrift MANUFA[..] NIMY FABRICATION BELG[ ] MADE IN BELGIU[...] (WP6S, V009). In werkput bevinden zich drie witte e sporen met vierkante aflijning (Fig. 8). De en leverden geen vondsten op, maar kunnen op basis van hun vulling in de nieuwste tijd geplaatst worden. Ook in werkput, ter hoogte van de Bisdomstraat, werd een verstoorde zone vastgesteld (WPS9 en WPS0). Ze bevatten bouwpuin en zijn vermoedelijk te relateren aan de aanleg van de weg. De kuilen in de zuidelijke zone worden gekenmerkt door een donkere tot gele en grijze e vulling. De vorm van de kuilen varieert van ovaal naar en. WPS werd gecoupeerd en bleek slechts 0 cm diep bewaard. Een groot aantal

32 Rapporten All-Archeo 7 van de kuilen kan opnieuw natuurlijk van aard zijn. De sporen zijn donker en hebben een e vorm.

33 Rapporten All-Archeo 7 6 Waardering, analyse van de geplande situatie: effecten, en advies De aangetroffen sporen lijken grotendeels te dateren in de nieuwe en nieuwste tijd en omvatten in hoofdzaak sporen van beddenbouw en plantputten, en, (perceels)s, paalsporen, kuilen en ploegsporen. Beleving Belevingswaarde in functie van schoonheid en herinneringswaarde is niet van toepassing. Fysieke kwaliteit Gaafheid Tijdens het onderzoek kon vastgesteld worden dat er reeds heel wat ingrepen op het terrein werden uitgevoerd, waaronder het afgraven van het terrein. Deze hadden een negatieve invloed op de bewaringstoestand van het bodemarchief. Conservering Er werden enkele vondsten aangetroffen en ingezameld. De vondsten zijn echter van weinig archeologische waarde, waardoor geen conserveringsmaatregelen geadviseerd worden. Inhoudelijke kwaliteit De aangetroffen structuren lijken van inhoudelijke kwaliteit eerder beperkt op archeologisch vlak. Ook de aanwezigheid van de overige sporen heeft slechts een beperkte inhoudelijke kwaliteit. Het archeologisch onderzoek van het terrein heeft echter wel een inhoudelijke kwaliteit in de zin dat het informatie bijdraagt aan de landschapsarcheologie, en verder ook aan een holistische culturele biografie van het landschap. Dit is interessant om de aard, verspreiding en kwaliteit van het archeologisch erfgoed te kunnen inschatten.7 Antwoord onderzoeksvragen Een aantal vragen diende in het bijzonder beantwoord te worden: zijn er sporen aanwezig? Er zijn sporen aanwezig, maar deze hebben een lage archeologische waarde. Eventueel aanwezige archeologische sporen werden verstoord door de beddenbouw en andere en. De sporen dateren uit de nieuwste tijd. zijn de sporen natuurlijk of antropogeen? Er werden zowel natuurlijke als antropogene sporen aangetroffen. hoe is de bewaringstoestand en de leesbaarheid van de sporen? De archeologische sporen bleven slecht bewaard. Dit is het gevolg van het afgraven van een groot deel van het terrein en de aanwezigheid van een groot aantal en. Door het grote aantal en en vooral dan de beddenbouw, was de leesbaarheid van de bodem erg moeilijk. Daarom werd een groot aantal sporen geregistreerd, die na evaluatie natuurlijk bleek. maken de sporen deel uit van één of meerdere structuren? Naast enkele perceelss, konden geen duidelijke structuren aangetroffen worden. behoren de sporen tot één of meerdere periodes? 7 e/inleiding

34 Rapporten All-Archeo 7 Alle sporen kunnen in de nieuwe tot nieuwste tijd geplaatst worden. Oudere resten werden niet aangetroffen. welke aspecten verdienen bijzondere aandacht bij een eventueel vervolgonderzoek? Er wordt geen vervolgonderzoek geadviseerd. Advies Op basis van de waardering van de aangetroffen archeologische sporen, structuren en site en een analyse van het geplande grondverzet, worden voor het onderzoeksgebied de volgende opties overwogen: Door middel van het uitgevoerde vooronderzoek werden de verschillende archeologische waarden in voldoende mate in kaart gebracht en geïnterpreteerd. Verder archeologisch onderzoek hiervan lijkt dan ook weinig zinvol. Bijgevolg wordt de vrijgave van het terrein geadviseerd.

35 Rapporten All-Archeo 7 7 Bibliografie 7. Publicaties De Moor, G./D. Van De Velde, 99: Toelichting bij de Quartairgeologische Kaart, Kaartblad : Brugge, Universiteit Gent in opdracht van de Vlaamse Overheid, Dienst Natuurlijke Rijkdommen. 7. Websites Agentschap voor geografische informatie Vlaanderen (0) Centraal Archeologische Inventaris (0) Databank ondergrond Vlaanderen (0) GIS Oost-Vlaanderen, Geografisch informatiesysteem Provincie Oost-Vlaanderen (0) Nationaal geografisch instituut (0) Onderzoeksbalans Onroerend Erfgoed Vlaanderen (0) Vlaams instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE)

36 Rapporten All-Archeo 7 6

37 Rapporten All-Archeo 7 8 Bijlagen 8. Lijst van afkortingen CAI TAW DHM Centrale Archeologische Inventaris Tweede Algemene Waterpassing Digitaal hoogtemodel 8. Glossarium Ex situ Hydrografie In situ Off-site Onderzoeksgebied Plangebied Spijker Tegenovergestelde van in situ. Beschrijving van de fysische eigenschappen van waterlichamen en het aangrenzende land. Term gebruikt voor de aanduiding van archeologische resten die in dezelfde toestand worden teruggevonden als ze in het verleden door de mens zijn achtergelaten. Sporen die niet onmiddellijk aan een site kunnen toegewezen worden. Deel van het plangebied dat onderworpen is aan een archeologisch (voor)onderzoek. Het terrein waarop een bodemverstorende activiteit wordt gepland of uitgevoerd. Bijgebouw dat dienst doet als opslagplaats. 8. Archeologische periodes Fig. 6: Archeologische periodes 8. Plannen en tekeningen Plan : Situering Plan : Detail noordoosten Plan : Detail noordwesten Plan : Detail zuiden Plan : Detail zuidwesten Profiel- en coupetekeningen Profiel- en coupetekeningen Profiel- en coupetekeningen Profiel- en coupetekeningen 7

38 Rapporten All-Archeo 7 8. Harrismatrix 8

39 Rapporten All-Archeo 7 9

40 Rapporten All-Archeo 7 0

41 Rapporten All-Archeo 7

42 Rapporten All-Archeo 7

43 Rapporten All-Archeo 7 Hoofdkleur Homogeen/ heterogeen Vorm Interpretatie Licht wit wit vierkant beddenbouw paalspoor natuurlijk Licht wit natuurlijk Licht Licht wit wit rond natuurlijk natuurlijk paalspoor/natuurlijk 0 ovaal paalspoor ovaal paalspoor paalspoor kuil/ Licht Bijkleur Spoor Kijkvenster Werkput Kleur kuil 6 kuil/natuurlijk Licht 0 Licht Licht 0 a b Licht rond kuil/natuurlijk beddenbouw natuurlijk kuil/paalspoor paalspoor/natuurlijk paalspoor/natuurlijk paalspoor/natuurlijk natuurlijk beddenbouw boomval? paalspoor? beddenbouw beddenbouw Zelfde als / licht 8.6 Sporenlijst

44 kuil/natuurlijk Licht? 6 Licht Licht wit vierkant vierkant vierkant vierkant vierkant kuil/ kuil/ kuil/ kuil/ natuurlijk paalspoor Licht zwart rond ovaal ovaal vierkant ovaal rond boomval? paalspoor? beddenbouw natuurlijk? paalspoor/kuil natuurlijk kuil paalspoor paalspoor kuil paalspoor/natuurlijk 8 kuil? Natuurlijk 9 0 Licht rond kuil? Natuurlijk paalspoor/natuurlijk kuil? Natuurlijk kuil? Natuurlijk plantputten? plantputten? plantputten?? Natuurlijk plantputten? plantputten? paalspoor? Plantenput? paalspoor? Licht Licht Licht donker zwart Zelfde als Interpretatie Vorm Homogeen/ heterogeen Bijkleur Hoofdk leur 6 Kleur Rapporten All-Archeo 7 / licht Spoor Kijkvenster Werkput

45 Rapporten All-Archeo 7 Zelfde als 6 7 WP S rond kuil/natuurlijk beddenbouw paalspoor/natuurlijk Licht zwart natuurlijk natuurlijk?? kuil/ /kuil / rond vierkant vierkant ovaal vierkant kuil/natuurlijk kuil/natuurlijk paalspoor beddenbouw / paalspoor/natuurlijk kuil? kuil? paalspoor /boomval? natuurlijk/kuil bodemvorming bestaande bodemvorming bestaande beddenbouw /natuurlijk kuil/natuurlijk kuil kuil? Bijkleur Hoofdk leur / licht Kleur Licht donker Licht wit wit wit wit wit Vorm Spoor Plantenput? paalspoor? Plantenput? paalspoor? Plantenput? plantputten? natuuurlijk kuil/natuurlijk Werkput Interpretatie Homogeen/ heterogeen Kijkvenster WP S7

46 Rapporten All-Archeo 7 Zelfde als 7 WP8 S ?? Kuil/paalspoor? vierkant vierkant ovaal ovaal vierkant vierkant vierkant vierkant ovaal rond paalspoor paalspoor paalspoor paalspoor kuil kuil kuil paalspoor paalspoor paalspoor paalspoor paalspoor paalspoor puinkuil paalspoor? /kuil Licht Bijkleur Hoofdk leur / licht Kleur wit wit wit wit wit wit wit wit wit Vorm Spoor Werkput Interpretatie Homogeen/ heterogeen Kijkvenster 0 donker 0 donker 0 donker 0 donker 0 donker 6 WP7 S

47 Rapporten All-Archeo donker 0 7 donker 0 8 donker donker donker donker donker donker 6 donker 7 donker 8 donker 9 donker kuilen 0 donker 8.7 Vondstenlijst Locatie Aardewerk Inzameling swijze Vondstnr. Werk Kijkvenste Spoo put r r Vaatwerk Glas Organis ch Metaal materia al Bouwmat Ander Bouwm Vaatwerk Leer eriaal e ateriaal V00 Vlak V00 7 Vlak V00 Vlak V00 Vlak V00 Vlak V006 Vlak V007 Vlak V008 6 Vlak V009 6 Vlak V00 8 Vlak 8 7 Totaal Totaal per hoofdcategorie 8.8 CD-rom Inventarislijsten van het gerecupereerde vondstenmateriaal, van de sporen met beschrijving, van alle tekeningen en van alle foto's zijn digitaal beschikbaar. Dit is tevens het geval voor het dagboek, de foto's, de plannen en tekeningen. 7