INFORMATICA TWEEDE GRAAD BSO VERKOOP LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. September 2003 LICAP BRUSSEL D/2003/0279/079

Transcriptie

1 INFORMATICA TWEEDE GRAAD BSO VERKOOP LEERPLAN SECNDAIR ONDERWIJS September 003 LICAP BRSSEL D/003/079/079

2

3 INFORMATICA TWEEDE GRAAD BSO VERKOOP LEERPLAN SECNDAIR ONDERWIJS September 003 LICAP BRSSEL D/003/079/079 (vervangt D/000/079/066) (deel Toegepaste informatica) ISBN-nummer: Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

4

5 Inhoud Lessentabel Inleiding en Beginsituatie...7 Algemene doelstellingen Algemene pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen Leerplandoelstellingen, leerinhouden, pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen De ICT-basisvaardigheden Klaviervaardigheid en muisbesturing Sleutelvaardigheden en attitudes Tekstverwerking Rekenblad Gegevensbeheer Presentaties maken Werken met het Internet Werken met een tekenpakket De computerconfiguratie en het besturingssysteem Maatschappelijke en ethische aspecten Evaluatie Minimale materiële vereisten... 7 Bibliografie...3 Bijlage: Vlaams ICT-attest (VIA) Vereiste kennis, vaardigheden en attitudes...4 de graad BSO Verkoop 3 D/003/079/079

6

7 Lessentabel Pedagogische uren/week Administratieve vakbenaming vakbenaming Minimum-maximum Godsdienst AV Godsdienst Engels AV Engels Frans AV Frans Lichamelijke opvoeding AV Lichamelijke opvoeding Maatschappelijke vorming 0/ 0/ AV Maatschappelijke vorming Nederlands 0/ 0/ AV Nederlands Project algemene vakken 6/0 6/0 AV Project algemene vakken Wiskunde 0/ 0/ AV Wiskunde 4 4 TV Dactylografie/Toegepaste informatica Commerciële vorming 4 4 TV Boekhouding/Toegepaste economie/verkoop Presentatietechnieken -3-3 KV Beeldende vorming/ PV Praktijk Beeldende vorming Winkeladministratie TV Boekhouding/Toegepaste economie/verkoop Zakelijke communicatie 1-1- AV Nederlands Leerplan in deze brochure opgenomen. de graad BSO Verkoop 5 D/003/079/079

8

9 1 Inleiding en Beginsituatie Het leerplan is bestemd voor de leerlingen van de tweede graad Verkoop BSO'. Dit vak komt voor in het fundamenteel gedeelte pro rata van vier wekelijkse lestijden. De leerlingen van het eerste leerjaar van de tweede graad 'Verkoop BSO' komen uit het tweede leerjaar A of uit het beroepsvoorbereidend leerjaar (BVL). De beginsituatie van deze leerlingen kan erg verschillen. Enerzijds zijn het leerlingen uit de basisoptie 'Handel' (A) of het beroepenveld 'Kantoor en verkoop' (BVL). Binnen deze optie of dit beroepenveld is speciale aandacht besteed aan het aanleren van ICT-basisvaardigheden, en dit geïntegreerd binnen de leerinhouden van handel, administratie en verkoop. Anderzijds komen ze, in de B-stroom, ook uit beroepenvelden waar ze hebben kennis gemaakt met de informatica in het verkenningsgebied Eenvoudig computergebruik binnen het vak Technologische opvoeding of via het raamplan Basisvaardigheden ICT voor BVL uit andere beroepenvelden dan Kantoor en verkoop. Ze komen ook uit de A-stroom, waar ze hebben kennis gemaakt met de informatica via het raamplan Informatie- en communicatietechnologie voor de eerste graad. Bovendien is het zo, dat heel vaak leerlingen thuis over een computer beschikken. Een aantal heeft reeds een of andere typecursus gevolgd. De conclusie is duidelijk: de beginsituatie van de leerlingen kan sterk verschillen, maar de leraar moet verder bouwen op de ICT-basisvaardigheden die de leerlingen in het verleden hebben verworven. Het Vlaams ICT-attest (VIA) Het Vlaams ICT-attest (VIA) wordt uitgereikt aan leerlingen die op het einde van de tweede graad een basispakket van ICT-kennis, -vaardigheden en -attitudes verworven hebben. Dit basispakket is vastgelegd in 134 doelstellingen en heeft betrekking op de volgende onderwerpen: Computer en randapparatuur Besturingssysteem Tekstverwerking Rekenblad Gegevensbeheer Presentaties Internet Algemene vaardigheden en attitudes Deze VIA-doelstellingen zijn integraal opgesomd in de bijlage (zie blz. ). De VIA-doelstellingen zijn hoofdzakelijk utilitair gericht, maar een aantal algemene vaardigheden en attitudes in het laatste hoofdstuk reiken veel verder dan het strikt utilitaire. De VIA-doelstellingen worden gespreid over de eerste en de tweede graad BSO. Daartoe zijn ze letterlijk opgenomen in de betrokken leerplannen. De VIA-doelstellingen zijn gemerkt met een -teken in de tweede kolom (zie blz. 9 en volgende). itreiking van het Vlaams ICT-attest op basis van het leerplan Om op het einde van het tweede leerjaar van de tweede graad BSO het Vlaams ICT-attest te verwerven, worden de leerlingen in de eerste plaats geacht te slagen voor het vak. Aan leerlingen die op het einde van het de leerjaar van de de graad BSO slagen voor het vak, wordt derhalve automatisch het Vlaams ICTattest uitgereikt. Het onderhavige leerplan treedt in voege op 1 september 003. Op 30 juni 005 zullen derhalve de eerste leerlingen op basis van dit leerplan de tweede graad voltooien. Op dat ogenblik kunnen dus ook de eerste Vlaamse ICT-attesten uitgereikt worden op basis van dit leerplan. de graad BSO Verkoop 7 D/003/079/079

10 Het is essentieel dat het Vlaams ICT-attest voldoende geloofwaardigheid weet op te bouwen. Enkel leerlingen die het attest verdienen, mogen het VIA krijgen. Er moet ten alle prijze vermeden worden dat scholen op het einde van de tweede graad BSO het attest automatisch uitreiken aan alle leerlingen, los van het al dan niet geslaagd zijn voor het vak. Enkel leerlingen die het attest verdienen (en dus slagen voor het vak ), mogen het VIA krijgen. itreiking van het Vlaams ICT-attest op basis van de checklist De lijst met VIA-doelstellingen (zie bijlage blz. ) kan tevens gehanteerd worden als een checklist op basis waarvan leerlingen die op het einde van de tweede graad het Vlaams ICT-attest niet verworven hebben, toch het VIA kunnen behalen. Leerlingen die hiervoor in aanmerking komen zijn bijvoorbeeld: De leerlingen die in de tweede graad niet slagen voor het vak en dus geen VIA uitgereikt kregen. Zij kunnen in de derde graad als het ware een herkansing krijgen en het attest behalen. De leerplannen van een aantal studierichtingen van de derde graad bevatten verreweg de meeste VIAdoelstellingen: dit is bijvoorbeeld het geval voor BSO Kantoor en sommige overeenstemmende zevende jaren. Leerlingen van deze studierichtingen kunnen dus met een kleine extra inspanning vrij gemakkelijk de resterende doelstellingen verwerven. Deze leerlingen kunnen dus op het einde van het tweede leerjaar van de derde graad het attest behalen. Dit is enkel van toepassing voor 30 juni 003, 004, 005 en 006; vanaf 30 juni 007 hebben de leerlingen van het tweede leerjaar van de derde graad het VIA immers in principe in de tweede graad verworven. In beide gevallen stippen de betrokken leraren op de checklist de VIA-doelstellingen aan die door de leerlingen reeds verworven zijn. Eventueel kunnen zij (in het kader van de lessen of daarbuiten) ertoe bijdragen dat deze leerlingen de resterende doelstellingen verwerven. De school dient er dan op toe te zien dat deze leerlingen op de resterende doelstellingen geëvalueerd worden. De leerlingen die volgens dit checklist-principe de VIA-doelstellingen verwerven, krijgen het Vlaams ICT-attest uitgereikt. Het behalen van het Vlaams ICT-attest is geen verplichting. In onderstaand leerplan zijn dan ook een hele reeks doelstellingen cursief weergegeven. Als de leraar de cursief gedrukt doelstellingen niet allemaal behandelt, mag aan deze leerlingen het VIA-attest niet uitgereikt worden. Omdat het voor deze leerlingen belangrijk is dat er veel herhaald wordt en dat deze leerlingen slechts na veel oefenen de leerinhouden beheersen, is het niet haalbaar om alle doelstellingen te bereiken in het voorziene lessenpakket van 4 lestijden per week. Klaviervaardigheid is voor deze leerlingen trouwens ook een heel belangrijk onderdeel waaraan voldoende aandacht moet besteed worden. Wil de school het VIA-attest toch uitreiken, dan kan er in het complementair gedeelte, zowel in het 1ste als in het de leerjaar van de de graad, een bijkomende lestijd voorzien worden om de cursieve doelstellingen te bereiken. Algemene doelstellingen Binnen dit vak ontdekken de leerlingen dat de informatie- en communicatietechnologie (ICT) een belangrijk hulpmiddel is in de latere beroepssituatie, met veel mogelijke toepassingen maar ook met beperkingen. Zij stellen bovendien vast dat deze ICT een enorme impact heeft op het dagelijks leven. De leerlingen ontwikkelen (verder) een aantal elementaire ICT-basisvaardigheden. Dit moet hen in staat stellen om met andere computertoepassingen binnen hun studiegebied te werken. Omdat de afgestudeerde van 'Verkoop' gegevens routinematig en volgens duidelijk omschreven procedures invoert en daarna bewerkt is vlotte beheersing van het toetsenbord (tienvingerblind) een absolute vereiste voor het werken met om het even welk administratief computerprogramma. Steeds past de leerling correct normen en conventies (nationaal en internationaal) toe. De leerlingen verwerven zo snel mogelijk de juiste technieken en automatismen. Ze werken gestructureerd en maken efficiënt gebruik van de mogelijkheden van de computerprogramma's. In het bijzonder hebben ze speciale aandacht voor de lay-outmogelijkheden om gegevens overzichtelijk en verzorgd te presenteren. Tot de belangrijke vaardigheden en attitudes behoren: zin voor orde en nauwkeurigheid ontwikkelen; doorzettingsvermogen verwerven; een correcte lichaamshouding nastreven; 8 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

11 zelfstandig en geconcentreerd werken binnen strikte tijdschema's; met zorg omgaan met apparatuur, programmatuur en gegevens; gegevens en oplossingen controleren en zo nodig correcties aanbrengen; de gewoonte aannemen om een document regelmatig te bewaren; kwaliteits- en kostenbewustzijn ontwikkelen; leergierigheid stimuleren; spontaan gebruikmaken van helpmogelijkheden van de computerprogramma's; een positieve, kritische en relativerende houding ontwikkelen ten opzichte van vernieuwingen in de ICTwereld. 3 Algemene pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen Dit is een graadleerplan van de tweede graad Verkoop BSO. De leraar bepaalt zelf in zijn jaarplan in welke volgorde hij de verschillende leerinhouden programmeert. Als vertrekbasis rekenen wij op 00 lestijden (5 weken, pro rata van 4 wekelijkse lestijden gedurende twee leerjaren) voor de hele tweede graad. Voor 50 lestijden (5 weken, pro rata van 1 wekelijkse lestijd gedurende twee leerjaren) zijn leerplandoelstellingen en inhouden cursief aangeduid, die enkel moeten behandeld worden als aan de leerlingen het VIA-attest wordt uitgereikt.wij stellen volgende tijdsbesteding voor: Leerplanonderdelen Aantal lesuren 1 De ICT-basisvaardigheden constante aandacht Klaviervaardigheid en muisbesturing 50 3 Sleutelvaardigheden en attitudes constante aandacht 4 Tekstverwerking 90 5 Elektronisch rekenblad Gegevensbeheer 30 7 Presentaties maken Werken op het Internet Werken met een tekenpakket De computerconfiguratie en het besturingssysteem Maatschappelijke en ethische aspecten 3 + Totaal aantal lesuren De voorziene lestijden zijn eerder richtinggevend en slaan gezamenlijk op de twee leerjaren van de tweede graad. De klaviervaardigheid komt vooral aan bod in het eerste leerjaar van de tweede graad. Bij voorkeur behandelt de leraar de andere onderdelen van het leerplan gespreid over de twee leerjaren. De leerlingen moeten zich (verder) de ICT-vaardigheden eigen maken zodat ze later veel effectiever kunnen gebruikmaken van ICT-toepassingen in andere vakken en op de stageplaats. Dit is een proces waar men tijdens het hele schooljaar aandacht aan besteedt. Deze kennis, vaardigheden en attitudes zijn zo weinig mogelijk tijdsof pakketgebonden. Belangrijk is immers dat deze leerlingen ze kunnen transfereren naar nieuwe situaties waarin zij terechtkomen. Daarom is het louter cognitief aspect niet belangrijk. De leerlingen mogen dan ook steeds gebruik maken van een handleiding, de online-help, de BIN-brochure, eigen notities de graad BSO Verkoop 9 D/003/079/079

12 De toepassingen komen uit de leefwereld van de jongeren. Ook eenvoudige toepassingen uit de wereld van administratie en verkoop komen aan bod. Belangrijk is het dat leerlingen werken volgens vooraf vastgelegde structuren of procedures. Zij voeren iteratieve gestandaardiseerde activiteiten uit. Deze leerlingen leren ook probleemoplossend en zelfstandig leren. Blindtypen met tien vingers is een must. De vernieuwde leerplannen opteren er resoluut voor om de klaviervaardigheid en de muisbesturing te integreren bij de behandeling van de andere professionele pakketten. Dit komt doordat de gegevens van tekstverwerking, beeldtechnologie, OCR-scanning, gegevensbeheer, boekhouding, rekenbladen, het Internet met de moderne grafische pakketten veel vlotter uitwisselbaar zijn. Eén leraar is daarom ook bij voorkeur alleen verantwoordelijk voor dit geïntegreerde leerplan van klavierbeheersing en muisbesturing, tekstverwerking en andere informaticatoepassingen. De leerlingen dienen zich een aantal basisbegrippen eigen te maken. Dit gebeurt contextueel en steeds eenduidig. Men opteert voor een Nederlandse term, indien deze courant in het vakjargon voorkomt. BSO-leerlingen kan men extra motiveren door hen regelmatig het resultaat van hun inspanningen te laten bekijken op het scherm (afdrukvoorbeeld) en dit eventueel te laten afdrukken. Zij vertrekken hierbij meestal van op voorhand geïnstalleerde modellen. Door het bijhouden van een klassikale documentatiemap wordt de interesse van de leerlingen voor de ICT gestimuleerd. Ook beeldmateriaal mag hier zeker niet ontbreken. De leraar stelt, in overleg met de leerlingen, een bepaalde logische structuur voor in het klassement. Wanneer dit kan ingepast worden, bespreekt de leraar elementen uit deze bundel. 4 Leerplandoelstellingen, leerinhouden, pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen In de eerste graad hebben de leerlingen via het leerplan TV Dactylografie/Handel Computervaardigheden reeds een aantal doelstellingen verworven. In de tweede graad dient men voort te bouwen op deze voorkennis. De cursief gedrukte leerplandoelstellingen en inhouden dienen enkel gezien te worden als aan de leerlingen het VIA-attest wordt uitgereikt (zie deel 1 Inleiding en beginsituatie). 4.1 De ICT-basisvaardigheden De leerlingen dienen tijdens het werken met computertoepassingen volgende basiscompetenties te verwerven: computer en randapparatuur aan- en uitzetten; werken binnen een netwerkomgeving; afspraken in verband met het opslaan van gegevens nakomen; alle speciale toetsen op het klavier terugvinden en vlot gebruiken; het numeriek klavier en het azertyklavier met de meest courante leestekens vlot kunnen gebruiken, met aandacht voor de juiste handstand, vingerzetting en ergonomische houding; allerlei opslagmedia op een veilige en correcte wijze gebruiken; werken binnen een grafische gebruikersomgeving; vlot met de muis werken; met behulp van de muis en het toetsenbord in diverse documenten manipulaties uitvoeren; gebruikmaken van de ingebouwde helpfuncties; foutmeldingen op het scherm interpreteren; mappen openen; bestanden en mappen kopiëren, wissen, verplaatsen, benoemen; bestanden openen, wijzigen, bewaren, afdrukken, sluiten; verwijderde bestanden en mappen terugplaatsen; computerprogramma s correct starten, gebruiken en sluiten; verwijderde bestanden en mappen terugplaatsen; computerprogramma s correct starten, gebruiken en sluiten; doelgericht gebruikmaken van de menustructuur van een programma; op een efficiënte wijze selecties maken; 10 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

13 het mechanisme van knippen, plakken en kopiëren toepassen; de mogelijkheden van het Internet ontdekken en toepassen. 4. Klaviervaardigheid en muisbesturing Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden 4..1 De cijfers van de bovenrij vingerblind intypen. De cijferrij Courante tekens: haakjes, aanhalingstekens, weglatingstekens, accentletters 4.. Veel gebruikte tekens genereren met een toetsencombinatie De toetsen van het numeriek klavier vlot en met de juiste vingerzetting kunnen gebruiken Een tekst met normale moeilijkheidsgraad in de Nederlandse taal en in een moderne vreemde taal tienvingerblind vlot, efficiënt en technisch correct uitvoeren. Bijvoorbeeld à, ó, ê, \,. Het numeriek klavier Oefeningen op klaviervaardigheid Pedagogisch-didactische wenken Het is niet de bedoeling de leerstof van de eerste graad in de tweede graad uitgebreid te hernemen. Wel kunnen een beperkt aantal doelstellingen voor herhaling in aanmerking komen indien men vaststelt dat de leerlingen deze onvoldoende beheersen. Het vlot tienvingerblind typen blijft heel belangrijk en kan slechts bereikt worden mits veel oefenen. Hiervoor dient in het jaarplan de nodige tijd uitgetrokken te worden. De opleiding klaviervaardigheid en muisbesturing situeert zich vooral in het eerste leerjaar van de tweede graad. De handelingen moeten met een zeker tempo en een zekere regelmaat uitgevoerd worden. Vorming van attitudes wint aan belang. Dit betekent niet dat het niet meer zinvol zou zijn systematisch de typsnelheid op te drijven. Eenmaal voldoende basisvaardigheid verworven kan deze optimaal en functioneel gebruikt worden in alle andere lessen. Het verdient aanbeveling de opleiding klaviervaardigheid te spreiden: beter drie keer een half uur oefenen dan één keer anderhalf uur. Individuele remediëring in functie van de gemaakte fouten is heel belangrijk. Het is dus nodig dat de leraar regelmatig de gemaakte oefeningen (bv. in het logboek) bekijkt en indien nodig remediërende oefeningen voorstelt. De oefeningen klaviervaardigheid moeten niet afgedrukt worden. Ze kunnen beter in het logboek bekeken worden. Waar de leraar bij het aanleren van de klaviervaardigheid als coach een aanmoedigende, controlerende en corrigerende rol speelt, ziet hij er tijdens het werken met softwarepakketten op toe dat de leerling de aangeleerde vaardigheid en correcte vingerzetting continu gebruikt. 4.3 Sleutelvaardigheden en attitudes De sleutelvaardigheden en attitudes dienen geïntegreerd behandeld te worden en geïntegreerd aan bod te komen bij alle softwarepakketten waarmee gewerkt wordt. Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Het toetsenbord met aanvaardbare vlotheid gebruiken. Toetsenbord de graad BSO Verkoop 11 D/003/079/079

14 4.3. De navigatietoetsen en veel gebruikte speciale toetsen met een aanvaardbare vlotheid gebruiken Actief gebruik maken van de courante interactiemogelijkheden van een softwarepakket De meldingen en aanduidingen op het scherm lezen, beoordelen en desgevallend opvolgen. Pijltjes, Pgp, PgDn, Home, End... Esc, Enter, Tab, F1, Backspace, Ins, Del, Shift- Lock, NumLock, Shift, Alt, AltGr, Ctrl... Menu=s, pictogrammen, knoppen, tabbladen, dialoogvensters, snelmenu=s Statusbalk, Dialoogvenster, Berichten, Foutmeldingen Efficiënt kopiëren, knippen en plakken. Kopiëren, knippen, plakken Een bewerking ongedaan maken Spontaan gebruik maken van de beschikbare hulpmiddelen Inzicht hebben in de functionaliteit van softwarepakketten en een verantwoorde keuze maken uit de beschikbare software voor het efficiënt realiseren van de oplossing van een gegeven probleem Zelfredzaamheid ontwikkelen teneinde zelfstandig oplossingen te realiseren Aandacht besteden aan leesbaarheid, aan uniforme, esthetisch verantwoorde en doeltreffende vormgeving en aan normering Een kritische instelling ontwikkelen t.a.v. gegevens en oplossingen, deze controleren en zo nodig corrigeren Een attitude van zorgzaamheid ontwikkelen voor computer en randapparatuur Een preventieve houding ontwikkelen ten aanzien van het verlies van gegevens. Alert zijn voor het geregeld veilig opslaan van bestanden De gevolgen kennen van het binnendringen van virussen in een computersysteem, een preventieve houding ontwikkelen ten aanzien van de verspreiding van virussen en weten hoe gepast te reageren bij de confrontatie met een virus. Pedagogisch-didactische wenken Bijvoorbeeld ingebouwde helpfunctie, handleiding Functionaliteit van softwarepakketten: tekstverwerking, rekenblad, gegevensbeheer, presentatie,... Zelfredzaamheid Vormgeving BIN-norm NBN Z Kritische instelling Zorgzaamheid Back-up Automatisch bewaren van bestanden Virussen De sleutelvaardigheden en -attitudes zijn fundamenteel. Ze dienen te worden nagestreefd tijdens elke les. De leerlingen moeten voldoende gelegenheid krijgen om praktijkervaring op te bouwen wat het verwerven van de fundamentele vaardigheden en attitudes betreft. Efficiëntie en vlotheid moet nagestreefd worden. Hiervoor moet bijvoorbeeld gestreefd worden naar het gebruik van de handigste interactievorm (bijvoorbeeld muisbeweging, snelmenu, pictogram, knop, menu, sneltoets ) Spontaan veiligheidskopieën maken. Gegevens kunnen verloren gaan om verschillende redenen: de harde schijf is gecrasht, een bestand is per vergissing verwijderd of overschreven, een virus is binnengedrongen Onder meer verdachte bestanden en van verdachte of onbekende herkomst weren. Onder meer de werking van het programma stopzetten en de leraar verwittigen. Het verwijderen van virussen kan waarschijnlijk beter door de leraar zelf gedaan worden. 1 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

15 4.4 Tekstverwerking Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Tekst met aanvaardbare vlotheid invoeren. Inclusief veel gebruikte symbolen 4.4. Tekstentiteiten maken, herkennen en selecteren. Tekstentiteiten zoals teken, woord, regel, alinea, pagina Scheidingstekens zoals spatie, regeleinde, alinea-einde, pagina-einde Eenvoudige tekstwijzigingen uitvoeren. Tussenvoegen, overschrijven, wissen De cursor op efficiënte wijze naar een bepaalde plaats in het document verplaatsen Tekstfragmenten in een document zoeken en eventueel vervangen. Zich bewust zijn van de risico s, verbonden aan automatisch zoeken en vervangen Spellingcontrole toepassen, de aanwijzingen interpreteren en zo nodig verbeteringen aanbrengen. Weten wat grammaticale controle en automatische tekstcorrectie doen Weten wat een opmaakprofiel is en een bestaand opmaakprofiel gebruiken Enkele belangrijke opmaakkenmerken op het niveau van teken, alinea en pagina kennen en herkennen, en deze vlot en efficiënt toewijzen en ongedaan maken. De opmaak van een tekstfragment kopiëren Tabellen creëren en elementaire bewerkingen er op uitvoeren Een afbeelding in een tekst inlassen en eenvoudige aanpassingen aan de lay-out aanbrengen. Een grafiek of (deel van een) rekenblad in een tekst inlassen en eenvoudige aanpassingen aan de lay-out aanbrengen De aangeleerde functies geïntegreerd gebruiken op een efficiënte wijze.. Onder meer naar vorig of volgend scherm naar vorige of volgende pagina naar begin of einde van de tekst Zoeken en vervangen (manueel en automatisch) Spellingcontrole, grammaticale controle, automatische tekstcorrectie Opmaakprofiel lettertype, lettergrootte letterweergave (vet, onderstreept, cursief) centreren, links uitlijnen, uitvullen instelling van marges en tabulatie superschrift, subschrift opsomming paginanummering, kop- en voetteksten afdrukstand Onder meer een tabel creëren opmaakkenmerken van een cel wijzigen rijen en kolommen toevoegen en verwijderen hoogte en breedte aanpassen Onder meer vergroten, verkleinen, verplaatsen tekstomloop aanpassen vergroten, verkleinen, verplaatsen tekstomloop aanpassen Eenvoudige praktijkdocumenten maken en opmaken Pedagogisch-didactische wenken De leerlingen moeten de basisvaardigheden van tekstverwerking vlot en efficiënt beheersen. Dit impliceert voldoende oefening. Bij vaak voorkomende functies gebruiken de leerlingen sneltoetsen. Het uitgangspunt ligt op het leren oplossen van problemen met behulp van de beschikbare mogelijkheden. De leerlingen leren via geïntegreerde opdrachten de functies aan. de graad BSO Verkoop 13 D/003/079/079

16 4.5 Rekenblad Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden De belangrijkste structuurelementen van een werkmap kennen en hanteren. Werkblad. Cel, bereik, rij, kolom Actief structuurelement, celadres (celverwijzing) De cursor efficiënt naar de gewenste cel verplaatsen. Structuurelementen vlot en efficiënt selecteren. Cursorverplaatsing Selecteren Rijen en kolommen invoegen en verwijderen. Invoegen en verwijderen Verschillende gegevenstypes herkennen en efficiënt invoeren en wijzigen. Verschillende notatievormen toepassen op een cel of een groep cellen Het onderscheid toelichten tussen de inhoud van een cel en het weergegeven resultaat De belangrijkste structuurelementen efficiënt opmaken Cellen automatisch vullen met een opeenvolgende reeks waarden Een formule opstellen en correct en efficiënt invoeren Cellen en groepen van cellen efficiënt kopiëren, verplaatsen, wissen en verwijderen Enkele belangrijke standaardfuncties kennen en gebruiken Een aantal rijen sorteren in oplopende of aflopende volgorde Een grafische voorstelling maken van (een deel van) een werkblad. Getal, tekst, datum Decimale notatie met bepaald aantal cijfers na de komma Inhoud versus weergave Bijvoorbeeld lettertype en lettergrootte vet, cursief verschillende vormen van uitlijning kolombreedte en rijhoogte aanpassen Automatisch vullen Formules en operatoren Relatieve en absolute celverwijzing Kopiëren, verplaatsen, wissen en verwijderen. Onder meer som, gemiddelde, aantal, als Sorteren Enkele soorten grafische voorstellingen, bijvoorbeeld staafdiagram, cirkeldiagram, lijndiagram. Opmaak van de grafische voorstelling Navigeren tussen verschillende werkbladen binnen één werkmap Een afdrukvoorbeeld bekijken en beoordelen Afdrukvoorbeeld Pedagogisch-didactische wenken De leerlingen begrijpen de basisfuncties van een werkblad en passen ze toe. De correcte inbreng van gegevens en formules komt eerst. Pas daarna wordt aandacht besteed aan een verzorgde opmaak. De leerlingen leren via geïntegreerde opdrachten de functies aan. Derde graad? 14 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

17 4.6 Gegevensbeheer Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Het begrip tabel en de belangrijkste structuurelementen ervan omschrijven en hanteren De belangrijkste gegevenstypes kennen en gebruiken Enkele eigenschappen van velden kennen, interpreteren en aanpassen. Betekenisvolle veldnamen hanteren. Tabel, record (rij), veld (kolom) Een primaire sleutel definiëren Primaire sleutel Een tabel ontwerpen voor een eenvoudige welomschreven probleemstelling. Een bestaande tabel aanpassen Efficiënt navigeren in een tabel. De gegevens in een tabel raadplegen en interpreteren Een rij opzoeken, op basis van een bepaald gegeven of een combinatie van gegevens Eenvoudige logische uitdrukkingen opbouwen Rijen volgens een gegeven volgorde rangschikken Op basis van een gegeven informatiebehoefte een gegevensbank bevragen en de gegevens rangschikken. Onder meer tekst, getal, datum, logisch Onder meer veldlengte, toegelaten waarden Tabelontwerp Zoeken De logische operatoren EN, OF, NIET Rangschikken Filter, selectiequery Een tabel updaten. Records (rijen) aanpassen, toevoegen of verwijderen Gegevens groepsgewijs in een tabel wijzigen Actiequery of eruit verwijderen De functie van een formulier toelichten. Een bestaand formulier gebruiken. Weten hoe aanpassingen aan een bestaand formulier doorgevoerd worden Een nieuw formulier ontwerpen aan de hand van een wizard De functie van een rapport toelichten. Een bestaand rapport gebruiken. Weten hoe aanpassingen aan een bestaand rapport doorgevoerd worden Een nieuw rapport ontwerpen aan de hand van een wizard Relaties tussen twee of meer tabellen begrijpen en aan de hand van een eenvoudig gegeven voorbeeld toelichten. Het begrip relationele databank toelichten. Formulier Formulierontwerp Rapport Rapportontwerp Relaties, relationele databank, refererende sleutel Pedagogisch-didactische wenken De leerlingen vertrekken van een eenvoudige, bestaande database die tenminste twee gerelateerde tabellen bevat. Zij bestuderen enkele eenvoudige veldeigenschappen. De leraar laat de leerlingen ontdekken in welke toepassingen uit het dagelijks leven de principes van databases de graad BSO Verkoop 15 D/003/079/079

18 voorkomen. De leerlingen maken een eenvoudige tabel. Bij de keuze van de opdracht laat de leraar zich leiden door de interessesfeer van de leerlingen of toepassingen uit de latere beroepssituatie. Indien wizards aanwezig zijn in het pakket, moeten de leerlingen deze correct interpreteren en gebruiken. 4.7 Presentaties maken Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Verschillende vormen van schermopbouw in een presentatie gebruiken In een bestaande presentatie dia s tussenvoegen, verwijderen, verplaatsen en dupliceren De vormelijke componenten van de presentatie kiezen, opmaken en aanpassen Ontwerpsjablonen gebruiken en aanpassen. Ontwerpsjablonen Spontaan en op sobere en functionele manier gebruik maken van de mogelijkheden die het pakket biedt Grafische vormen toevoegen (pijl, cirkel, ). Grafische vormen Onder meer titel, opsomming, genummerde lijst, grafische voorstelling Tussenvoegen, verplaatsen, verwijderen, en dupliceren Lettertype, achtergrond en opsommingstekens Onder meer beeldopbouw, diaovergangen, animatie-effecten Statische objecten invoegen. Bijvoorbeeld afbeelding of tabel De presentatie op verschillende wijzen afdrukken Een presentatie voorwaarts en achterwaarts doorlopen op het scherm. Een automatisch doorlopende presentatie maken. Pedagogisch-didactische wenken Hand-outs Presenteren Het leren werken met een presentatiepakket is relatief eenvoudig. Maak gebruik van de helpfunctie en de ingebouwde begeleiding van het gebruikte pakket (wizards en coaches). Toch is het noodzakelijk de leerling te begeleiden bij het selecteren van de inhoud van de verschillende dia's. Een dia uit een presentatie is geen afleestekst. Zorg er dus voor, dat een presentatie niet te overladen wordt. Veel verschillende kleuren en woorden in hoofdletters worden het best vermeden. Animatie-effecten en geanimeerde overgangen tussen dia's zijn vaak alleen maar een bron van ergernis. Laat de leerling ze op een zinvolle manier toepassen. Niet alle kleurencombinaties en achtergronden die door een pakket worden geleverd zijn even geschikt voor gebruik. 4.8 Werken met het Internet Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Het begrip Internet en enkele mogelijkheden ervan eenvoudig toelichten. Internet. Bijvoorbeeld surfen, mailen, chatten, downloaden, videoconferentie, telewerken, telebankieren 16 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

19 4.8. De functie van een dienstenleverancier (provider) toelichten. Enkele voorbeelden van Internetdiensten beschrijven Enkele soorten connecties noemen en met elkaar vergelijken De functies van een webbrowser omschrijven. Webbrowser De belangrijkste hulpmiddelen van een browser functioneel gebruiken bij het navigeren Met behulp van een browser surfen op het web. Webpagina s afdrukken Een internetadres herkennen en gebruiken om een internetlocatie op te zoeken. De componenten van een internetadres toelichten Een zoekinstrument gebruiken om eenvoudige, gerichte zoekopdrachten op het Internet uit te voeren. Logische operatoren toepassen De belangrijkste elementen van een e- mailbericht kennen en hun functie omschrijven. Provider Bijvoorbeeld www, , ftp, irc Breedband versus smalband Navigatieknoppen, favorieten, geschiedenis Surfen Hyperlinks Domeinnaam. Internetadres (url) Zoekinstrumenten Complexe zoekopdrachten (en, of, niet) Onder meer bestemmeling, onderwerp, kopie (cc), blinde kopie (bcc), aangehecht bestand Taakgericht werken met . Onder meer een bericht openen, afdrukken, intypen en verzenden, beantwoorden, doorsturen, verwijderen Werken met aangehechte bestanden. Onder meer een aangehecht tekstbestand openen en afdrukken, een bestand aan een e- mailbericht hechten en verzenden Weten hoe een adresboek wordt samengesteld en actueel gehouden. adresboek Correct gebruik nastreven. Netiquette, bijvoorbeeld in verband met correct taalgebruik, taal- en typefouten, kettingbrieven, spam, nutteloze s Pedagogisch-didactische wenken Het is belangrijk dat de leerlingen gericht en gestructureerd zoeken op het Internet. Het is dan ook zinvol dat ook andere vakken zinvolle opdrachten aanreiken. Bij de eerste kennismaking bespreekt de leraar het reglement en vraagt aandacht voor een aantal afspraken. Hij benadert ook het kostenaspect. 4.9 Werken met een tekenpakket Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden De verschillende elementen van de tekenset kennen en toepassen. Tekenset 4.9. Tekeningen maken met lijnen, rechthoeken Figuren maken De tekening opmaken. Lijndikte, opvulkleur, patroon Delen van de tekening bewerken, kopiëren, verplaatsen, spiegelen, vergroten en verkleinen. Selecteren, kopiëren, verplaatsen, spiegelen, vergroten, verkleinen de graad BSO Verkoop 17 D/003/079/079

20 4.9.5 Tekst aan de tekening toevoegen en opmaken Een tekening gebruiken in een tekst, een rekenblad. Tekstopmaak (lettergrootte, -type en kleur) Tekening (logo) invoegen als een figuur in bijvoorbeeld een uitnodiging, een prijslijst, een wenskaart Pedagogisch-didactische wenken Bij de keuze van het pakket laat de leraar zich leiden door de integratiemogelijkheden met het tekstverwerkingspakket en het elektronisch rekenblad. Laat de leerlingen creatief zijn maar geef ze toch enkele basisregels die ze moeten in acht nemen. Geef binnen het kader van een speciale gelegenheid (Kerstmis, Nieuwjaar, verjaardag, fuif, geboorte ) een praktische opdracht die de leerlingen thuis op papier voorbereiden en met het tekenprogramma in de klas uitwerken. Ook hier zijn enorme mogelijkheden om te komen tot integratie met andere pakketten De computerconfiguratie en het besturingssysteem Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Weten dat er verschillende soorten computers bestaan en de belangrijkste kenmerken ervan omschrijven De begrippen computersysteem, apparatuur en programmatuur omschrijven en hun onderling verband toelichten De hoofdfuncties van een gegevensverwerkend proces kennen en toelichten en in een schema voorstellen De belangrijkste onderdelen van een computersysteem aanwijzen, benoemen en in verband brengen met de hoofdfuncties van het gegevensverwerkend proces Computersystemen vergelijken op basis van enkele belangrijke kenmerken De rol van de processor in algemene bewoordingen toelichten De rol van het werkgeheugen (intern geheugen) en de belangrijkste kenmerken ervan toelichten Het onderscheid kennen tussen RAM en ROM De eenheden waarmee de capaciteit van een geheugen uitgedrukt wordt, kennen en kunnen gebruiken. Het verband aangeven tussen de capaciteit van een geheugen en de omvang van bestanden De belangrijkste media voor de permanente opslag van gegevens kennen en gebruiken De kenmerken van enkele belangrijke soorten gegevensdragers onderling vergelijken Zorg dragen voor de gegevensdragers. De risico=s kennen waaraan deze bloot staan. Onder andere mainframe computers, pc=s, laptopcomputers Computersysteem, apparatuur, programmatuur. Invoer, verwerking, opslag, uitvoer Systeemeenheid en belangrijkste randapparaten Processortype, klokfrequentie, capaciteit van werkgeheugen en van harde schijf Centrale verwerkingseenheid Capaciteit, vluchtigheid RAM, ROM Byte, kbyte, Mbyte, Gbyte, Tbyte... Harde schijf, diskette, cd, dvd Capaciteit, overschrijfbaarheid Krassen, stof, warmte, vochtigheid, mechanische druk, nabijheid van magnetische velden 18 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

21 Het begrip randapparatuur toelichten. Van de belangrijkste randapparaten de functie en het gebruik kennen De verbindingskabels tussen de systeemeenheid en sommige randapparaten aanwijzen. Losgekomen verbindingen tussen randapparaten en de systeemeenheid opnieuw aansluiten De printer bedienen, eenvoudige problemen detecteren en oplossen Potentiële gevaren voor gezondheid en veiligheid herkennen en voorkomen Weten dat pc=s met elkaar in een netwerk verbonden kunnen zijn. Enkele voordelen en enkele risico=s noemen van het verbinden van pc=s in een netwerk Het onderscheid kennen tussen lokale en wereldwijde netwerken De begrippen server en werkstation omschrijven Het verschil toelichten tussen een besturingssysteem en toepassingssoftware De belangrijkste taken van een besturingssysteem kennen, zijn centrale rol correct inschatten en het verband leggen met de systeemeenheid Het belang van systeeminstellingen inzien en eenvoudige systeeminstellingen doorvoeren Van een gegeven computersysteem de belangrijkste kenmerken vaststellen De computer correct starten en afsluiten. Als gebruiker correct aanmelden en afmelden Zeer eenvoudige noodoplossingen toepassen, indien een programma vastloopt Elementaire handelingen op het niveau van een schijf(volume) uitvoeren Inzicht hebben in de logische organisatie van een harde schijf(volume) Weten dat een map actief gemaakt moet worden vooraleer men ermee kan werken. De actieve map herkennen. Elementaire bewerkingen met mappen uitvoeren Efficiënt navigeren binnen de organisatiestructuur van een schijf Het belang van een goede organisatie van een harde schijf inzien. Toetsenbord, muis, beeldscherm, diskettestation, harde schijf, cd-eenheid, dvd-eenheid, printer, scanner, multimedia-componenten,... Verbindingen tussen systeemcomponenten Eenvoudige problemen zoals geen papier aanwezig, niet on line, inktpatroon of toner leeg... Bijvoorbeeld slordige bevestiging en opberging van kabels, diffusie van gevaarlijke producten tonerstof, ozon) Netwerken Lokale en wereldwijde netwerken Server. Werkstation Besturingssysteem versus toepassingssoftware Besturingssysteem Bijvoorbeeld: $ systeemdatum of -tijd aanpassen $ schermbeveiliging instellen $ beeldschermresolutie aanpassen Type en versie van processor en van besturingssysteem, capaciteit van werkgeheugen en van harde schijf Bijvoorbeeld Ctrl-Alt-Del, reset, uit/aanschakelen Onder meer $ de actieve schijf herkennen $ een schijf(volume) activeren $ de vrije geheugenruimte op een schijf(volume) bepalen $ een diskette formatteren Mappen en submappen Onder meer een map activeren, creëren, verwijderen de graad BSO Verkoop 19 D/003/079/079

22 Een bestandenlijst opvragen en sommige eigenschappen van een bestand aflezen. Een bestandenlijst opvragen volgens bepaalde criteria Het verband kennen tussen de bestandsextensie en de toepassing waarmee het bestand verwerkt kan worden. Eigenschappen zoals naam, datum en grootte. Criteria zoals bepaalde volgorde, bepaalde selectie Bestandsextensie De betekenis van * als jokerteken kennen. Jokerteken De begrippen computerprogramma en bestand in algemene bewoordingen omschrijven. Het onderscheid tussen een uitvoerbaar en een niet-uitvoerbaar bestand duiden Een programma starten en afsluiten. Meerdere programma=s gelijktijdig open houden. Tussen geopende programma=s schakelen Een bestand bewaren onder een betekenisvolle naam Elementaire handelingen op bestanden uitvoeren Een bestand waarvan (een deel van) de naam gekend is, zoeken Een bestand vanuit een toepassing geheel of gedeeltelijk afdrukken. Het verloop van de drukopdracht opvolgen. Een drukopdracht annuleren en verwijderen. Pedagogisch-didactische wenken Programma versus bestand Starten en afsluiten van programma=s Naamgeving van nieuwe bestanden Bewaren onder dezelfde naam of onder een andere naam, in dezelfde map of in een andere map Onder meer $ selecteren $ kopiëren naar een andere map of naar een diskette $ een nieuwe naam geven $ verwijderen $ verplaatsen Bestand zoeken Afdrukken Afdrukbeheer De leraar brengt dit onderdeel aan tijdens de behandeling van andere leerstofonderdelen. Dit zorgt dan voor een grotere wisselwerking. Bij het gebruik van het besturingssysteem is het van groot belang dat de leerlingen de courante handelingen vlot, spontaan en met inzicht toepassen Maatschappelijke en ethische aspecten Leerplandoelstellingen Via Leerinhouden Alert zijn voor het feit dat ontwikkelingen binnen ICT een maatschappelijk-ethische dimensie kunnen inhouden Bij de verwerking van persoonsgegevens respect opbrengen voor de persoonlijke levenssfeer. Een kritische reflex ontwikkelen ten aanzien van de verzameling en het gebruik van persoonsgegevens door derden. Maatschappelijk-ethische aspecten van ICT Persoonlijke levenssfeer 0 de graad BSO Verkoop D/003/079/079

23 Een correcte houding ontwikkelen ten aanzien van de auteursrechtelijke aspecten van software en van digitaal tekst-, beeld- en geluidsmateriaal Alert zijn voor de milieu-effecten van computergebruik en spontaan voorzorgsmaatregelen nemen Aandacht opbrengen voor de hedendaagse evolutie van computerapparatuur Bereidheid ontwikkelen om op eigen initiatief levenslang bij te leren en op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen. Pedagogisch-didactische wenken Auteursrechtelijke aspecten, onder meer op het Internet Bijvoorbeeld beperking papier- en inkt- of tonerverbruik, afdrukvoorbeeld op het scherm, energiebesparende functies van apparaten, recycleren van pc=s, printers en toners Evolutie van computerapparatuur Levenslang leren Gezien hun leeftijd hebben de leerlingen meestal een beperkte belangstelling voor maatschappelijk-ethische problemen. Toch is het wenselijk hen geleidelijk aan gevoelig te maken voor dergelijke problematieken, ook binnen de informatica. dit gebeurt bij voorkeur aan de hand van concrete situaties die verband houden met de leerinhouden, met de actualiteit of met de leefwereld van de leerlingen. Alhoewel de jongeren misschien een beperkte belangstelling hebben voor de maatschappelijk-ethische aspecten, is het toch wenselijk hen geleidelijk gevoelig te maken voor deze materie. Dit gebeurt bij voorkeur naar aanleiding van een nieuwsitem. Er is dan voldoende gevarieerd materiaal ter beschikking: krantenartikels, tijdschriftartikels, informatie op het Internet, beeldmateriaal De studie van deze leerplandoelstellingen maakt geïntegreerd werken met andere vakken mogelijk met bijvoorbeeld Project Algemene Vakken (PAV), de moderne vreemde talen en godsdienst. Omdat de ICT snel evolueert, raken sommige leerinhouden snel verouderd. De leraar moet de nieuwe tendensen en ontwikkelingen volgen en vertalen naar de klaspraktijk. Zo blijft het informaticaonderwijs up-to-date. Materiaal vindt de leraar in vaktijdschriften, kranten en tijdschriften, op het Internet. Ook educatieve tv-programma s brengen soms interessante bijdragen op niveau van de leerlingen. Legaal softwaregebruik! Het onrechtmatig kopiëren van computerprogramma s, beelden, muziekbestanden, films e.d. ontraden en ontmoedigen. Aandacht voor bronvermelding en toestemming van de auteur. Klemtoon ligt op attitudevorming. De introductie van een nieuwe technologie in de maatschappij (bijvoorbeeld chipkaart, MMS, WAP, cd s aankopen op het Internet, leerlingenregistratie via magneetkaart) kan de leraar gebruiken om de leerlingen te leren op een rationele manier de voordelen af te wegen tegen de nadelen. Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken. Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via (leerplannen@vvkso.vsko.be) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel). Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer. Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie. In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren. de graad BSO Verkoop 1 D/003/079/079

24 5 Evaluatie Voor de studierichting Verkoop gelden volgende principes: de leerlingen worden bij voorkeur permanent beoordeeld. Belangrijk is het dat de leraar zich hierbij vooral baseert op de manier waarop het resultaat bereikt wordt. Procesevaluatie primeert dus duidelijk op de productevaluatie; de louter cognitieve elementen in dit leerplan zijn gering. In de evaluatie komen vooral de ICTbasisvaardigheden, toegepast in de toepassingspakketten, en de attitudes aan bod. Indien men opteert voor een systematische evaluatie van de attitudes, kan men zich hierbij best laten leiden door de SAM-schaal van het VKW. Ook de attitudebeoordeling bij de stageactiviteiten (derde graad) kan een belangrijke inspiratiebron zijn; periodiek dienen de leerlingen aan de hand van goedgekozen en duidelijk omschreven opdrachten te bewijzen dat zij bepaalde basisbegrippen en vaardigheden verworven hebben. Hierbij mag de leerling gebruik maken van zijn handboek en/of persoonlijke nota s. De mate waarin de leerling zelfredzaamheid verworven heeft, is immers een belangrijk element bij het meten van zijn vorderingen; de leraar streeft naar een evaluatie waarbij de leerlingen thuis niet over een computer moeten beschikken: geen overdreven aandacht voor technische kneepjes. Het bezit van een pc thuis mag niet bepalend zijn voor het al dan niet geslaagd zijn van de leerling; evalueer niet het memoriseren van sneltoetsen, menu s, commando s maar wel de zelfredzaamheid van de leerling; de leraar beperkt zich bij de permanente evaluatie niet tot louter cijfergegevens, maar noteert de eventuele problemen, de voorgestelde remediëringsactiviteiten en de vorderingen van de individuele leerling. Tot de leerlingendocumenten die bewaard moeten worden met het oog op een schooldoorlichting door de onderwijsinspectie, behoort ook het werk dat de leerling op een diskette of een ander medium opslaat. Concreet betekent dit dat van álle regelmatige leerlingen alle werkstukken (zowel op papier als in digitale vorm) bewaard moeten worden die (mede) de basis gevormd hebben voor de studiebekrachtiging en dat van 3 regelmatige leerlingen naar keuze per leerjaar en per structuuronderdeel álle werkstukken bewaard moeten worden. De bewaringsduur van de werkstukken is beperkt tot het lopend schooljaar en het vorig schooljaar. Vanzelfsprekend dient de school er eveneens voor te zorgen dat de bewaarde werkstukken achteraf nog gelezen kunnen worden, ook indien de school overgestapt is op andere computersystemen, gegevensdragers of softwarepakketten. Voor het Vlaams ICT-attest (VIA, zie blz. 5) vindt geen afzonderlijke evaluatie plaats. Leerlingen die in het e leerjaar van de e graad BSO Verkoop slagen voor het vak en alle VIA-doelstellingen gezien hebben, krijgen het VIA. Vermits de VIA-doelstellingen pas vanaf 1 september 003 ingevoerd worden in het 1e leerjaar van de e graad, zullen in de tweede graad de eerste VIA s op 30 juni 005 uitgereikt worden. Leerlingen die niet slagen voor het vak kunnen in de loop van de 3e graad het VIA vooralsnog halen via het checklist-principe. 6 Minimale materiële vereisten Het leerplan legt geen specifieke softwarepakketten op. De gebruikte softwarepakketten moeten toereikend zijn om de leerplandoelstellingen en inhouden te realiseren, ze moeten voldoende actueel zijn en bij voorkeur overeenstemmen met de algemeen gangbare software. De keuze voor bepaalde pakketten wordt gemaakt in onderling overleg binnen het lerarenteam, met inbegrip van de leraren verantwoordelijk voor de integratie van de informatica binnen andere vakken in de eerste, de tweede en de derde graad. De computerklas moet uitgerust zijn met een voldoende aantal computers die geschikt zijn voor de gebruikte software en die bij voorkeur aangesloten zijn op een servergestuurd netwerk. De te behandelen randapparatuur dient aanwezig te zijn. Tevens dienen de leerlingen toegang te hebben tot printerfaciliteiten met een aanvaardbare snelheid. De leerlingen dienen hun uitgevoerde opdrachten soms af te drukken. Dit moet vlot kunnen gebeuren in de klas. In functie hiervan heeft de school het aantal en het type printer(s) in de computerklas vastgelegd. De aanwezigheid van een projectiesysteem voor computerbeelden of van een softwarematig systeem voor het doorgeven van schermbeelden wordt sterk aanbevolen. Per pc zit slechts één leerling. De pc s zijn geschikt om vlot te werken met professionele programmatuur. de graad BSO Verkoop D/003/079/079

25 Alle computers in de computerklas moeten tijdens de informaticales tegelijkertijd toegang kunnen krijgen tot een performante internetaansluiting (bij voorkeur breedband), zodat alle leerlingen van een klas vlot en tegen aanvaardbare snelheid kunnen gebruikmaken van de mogelijkheden van het Internet. Het is nuttig dat zowel leraar als leerlingen toegang kunnen hebben tot enkele vaktijdschriften, documentatie en naslagwerken. De wettelijke ergonomische vereisten voor het werken met computers worden beschreven in het KB van 7 augustus 1993 betreffende Het werken met beeldschermapparatuur (BS van 7 september 1993) en in de Vijfde Bijzondere Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen (90/70/EEG d.d. 9 mei 1990). 7 Bibliografie In de handel en op het Internet zijn talloze werken, handleidingen, cursussen over computers, computertoepassingen, programmatuur e.d. te verkrijgen. Deze werken zijn vaak in het Nederlands en van goede kwaliteit. Aangezien een literatuurlijst informatica zeer snel veroudert, worden hier geen concrete boeken vermeld. Voor software kan men zowel terugvallen op de oorspronkelijke handleidingen bij de pakketten als op handboeken, beginnerscursussen en naslagwerken die door derden worden geproduceerd. Toch geldt hier een waarschuwing. Deze boeken zijn geschreven met het oog op het (meestal zeer grondig) aanleren van een softwarepakket. Het leerplan BSO heeft echter andere doelstellingen, namelijk vooral het praktisch leren gebruiken van de softwarepakketten. Bij het hanteren van de documentatie dient de leraar voor dit onderscheid op zijn hoede te zijn. Op de websites van het VVKSO ( en van de diocesane begeleidingsdiensten vindt men uitgebreide informatie over didactische aspecten van het vak en de toepassing ervan binnen andere vakken. Bij de keuze van het handboek laat de leraar zich leiden door het pedagogisch concept, het profiel van deze leerlingen en de leerplandoelstellingen. de graad BSO Verkoop 3 D/003/079/079