Handleiding. Geschikte tijd uitvoering jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Transcriptie

1 Handleiding Naam opdracht Muurbloempjes Geschikte tijd uitvoering jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec zeer geschikt ongeschikt Benodigde materialen opdrachtblad pen en potlood schrijfplankje loepje zoekkaart muurplanten plantengids en determinatietabel wilde planten Praktische vaardigheden De leerlingen - herkennen muurbloemen - leren over standplaatsfactoren - maken een verwerken deze gegevens in een grafiek Tips voor de voorbereiding - de docent kiest geschikte en veilige onderzoekslocaties - oefent in de klas met het herkennen van verschillende muurbloemen of geeft een inleidende les over muurbloemen Tips voor de nabespreking - eventueel determineren van de planten waar de leerlingen niet uitkwamen - een groot schema maken waar de resultaten van de verschillende groepen in weergegeven kunnen worden Tijdsduur van de opdracht circa 10 minuten voorbereiding circa 50 minuten uitvoeren van het veldwerk circa 50 minuten verwerking en nabespreking Maximale grootte onderzoeksgroepjes 4 leerlingen Geschikt voor VMBO / HAVO Onderbouw

2 Achtergrondinformatie Kademuren, werfmuren en dergelijke In het algemeen worden hier muren bedoeld die in contact staan met water zoals kademuren, werfmuren en voetstukken van bruggetjes. Door de capillaire werking van de metselspecie en de bakstenen zelf komen er in het middelste gedeelte van de muur, muurplanten voor die het meeste specifiek zijn zoals: muurvaren, muurleeuwenbekje, tongvaren, steenbreekvaren mannetjesvaren, zwartsteel, moerasvaren en adelaarsvaren. Het bovenste deel van de kademuur grenst vaak aan de straat. Veel straatvuil zal naar beneden spoelen en zich daar afzetten. Hierdoor komen er veel specifieke stikstofminnende soorten er voor, naast zeer algemene als straatgras, diverse soorten basterdwederik en gewone melkdistel. Het onderste gedeelte van de kademuur dat aan het water grenst, lijkt qua vegetatie op een moeras of sloot. Soorten die daar voorkomen zijn zwarte els, driedelig tandzaad, blaartrekkende boterbloem, wolfspoot, waterzuring, ijle zegge, kluwenzuring etc. Op dit deel willen ook wel vaak levermossen groepen. Ze groeien dan in een smalle aaneengesloten strook. Beheer en behoud van muurvegetatie De muurvegetatie ontwikkelt zich et beste zonder bemoeienissen van de mensen. Het behouden van deze muurvegetatie is echter een probleem. Veel muren worden tegenwoordig gevoegd met een zogenaamde portland specie. Nu groeit muurvegetatie allen goed in kalkspecie. Om dit probleem op te lossen, moet mensen streven naar kleinschalige restauratiemethode en niet voor een algehele sloop en totale opbouw.

3 Werkblad Muurbloempjes Inleiding Planten kunnen bijna overal groeien. Zelfs op muren kom je allerlei plantjes tegen. Vooral oudere muren die er al lang staan kunnen helemaal bedekt zijn. Vaak ligt er boven op zo'n muur wat humus. Daar kunnen vooral planten met wortels zich goed vestigen. Halverwege de muur groeien andere planten. Deze planten hebben kleine wortels die helemaal in het cement kunnen dringen. Algen en mossen hebben geen wortels en groeien dan ook heel gemakkelijk op de bakstenen. Muurplanten zijn zeldzaam en moeten goed beschermd worden. Pluk de planten daarom niet. Vraagstelling o Groeien er op verschillende muren dezelfde planten? o Groeien er onderaan een muur dezelfde planten als bovenaan? Verwachting Ik verwacht dat op alle muren dezelfde planten zitten. O waar O niet waar onderaan een muur dezelfde planten als bovenaan een muur groeien. O waar O niet waar Benodigdheden Wat je buiten nodig hebt: opdrachtblad pen en potlood schrijfplankje loepje zoekkaart muurplanten plantengids en determinatietabel wilde planten Wat je binnen nodig hebt: verwerkingsblad pen en potlood

4 Werkblad Onderzoek bij muur 1 De uitslagen van het onderzoek zijn afhankelijk van omstandigheden die per dag kunnen verschillen. Daarom is het belangrijk dat je voor je begint een aantal dingen noteert: Datum: Tijd: Namen onderzoekers: Plaats onderzoek: Weer: regen / bewolkt / half bewolkt / zonnig buitentemperatuur: ongeveer...ºc Wind: geen wind / weinig wind / veel wind / storm Wat voor muur bekijk je? A. tuinmuur B. muur van een huis C. ruïne van een kasteel of oude stadsmuur D. kademuur of muur van een gracht E. anders, nl Geef een korte beschrijving van de onderzoeksplek (soort stenen, omgeving, etc). Voel eens met je hand aan de muur. Waar zit het meeste vocht in de muur? O boven O midden O onder Hoe komt het dat met name op deze plaats(en) het meeste water zit?

5 Bekijk een stuk van de muur waar veel planten zitten en deel dit in drie vlakken in. Bovenste deel; 1 Middelste deel; 2 Onderste deel; 3 Welk deel van de dag staat dit stukje muur, waar de meeste plantjes op zitten, in de zon? Gebruik nu de zoekkaart muurplanten en benoem uit elk deel van de muur 2 plantjes: Deel 1: Deel 2: Deel 3:

6 Onderzoek bij muur 2 De uitslagen van het onderzoek zijn afhankelijk van omstandigheden die per dag kunnen verschillen. Daarom is het belangrijk dat je voor je begint een aantal dingen noteert: Datum: Tijd: Namen onderzoekers: Plaats onderzoek: Weer: regen / bewolkt / half bewolkt / zonnig buitentemperatuur: ongeveer...ºc Wind: geen wind / weinig wind / veel wind / storm Wat voor muur bekijk je? A. tuinmuur B. muur van een huis C. ruïne van een kasteel of oude stadsmuur D. kademuur of muur van een gracht E. anders, nl Geef een korte beschrijving van de onderzoeksplek (soort stenen, omgeving, etc). Voel eens met je hand aan de muur. Waar zit het meeste vocht in de muur? O boven O midden O onder Hoe komt het dat met name op deze plaats(en) het meeste water zit?

7 Bekijk een stuk van de muur waar veel planten zitten en deel dit in drie vlakken in. Bovenste deel; 1 Middelste deel; 2 Onderste deel; 3 Welk deel van de dag staat dit stukje muur, waar de meeste plantjes op zitten, in de zon? Gebruik nu de zoekkaart muurplanten en benoem uit elk deel van de muur 2 plantjes: Deel 1: Deel 2: Deel 3:

8 Verwerkingsblad Terug in de klas Zoek van iedere muur twee gevonden plantjes op in de plantengids. Teken deze plantjes in de vakjes hieronder. Plantje 1 - muur 1 Plantje 2 - muur 1 Plantje 1 - muur 2 Plantje 2 - muur 2 Zoek achtergrondinformatie over deze plantjes op in de gids en noteer dit hieronder. Plantje 1.1: Plantje 1.2: Plantje 2.1: Plantje 2.2:

9 Je hebt gezien dat allerlei verschillende plantjes in staat zijn op de muur te groeien. Noem een aantal elementen die de plantjes nodig hebben om te kunnen groeien. Waar zullen volgens jou op de muur de meeste voedingsstoffen voor de planten zitten? Groeien op beide muren dezelfde plantjes? Geef een verklaring hiervoor. Groeien onderaan en bovenaan de muur dezelfde plantjes? Geef ook een verklaring hiervoor. Komen jullie resultaten overeen met de tabel op het hulpformulier? Zo niet, verklaar de verschillen.

10 Hulpformulier!" #!$ % &$$$ #$ &' %""! (! % '!$&$)! * $ %*" + % ', '" " -*" ()*$' ).+)! /'"$ 0 /'" %/'").+ 1$'" %1$'"" 102" 2 &. 0. (.$'"$ # *"" -* 2"3 " 1.1. "4$ $ "