inhoudsopgave ONTWIKKELEN VOOR DE VOLGENDE GENERATIES Algemeen Voorwoord/De prijsvraag 4 Juryrapport 6

Transcriptie

1 PARKEERGARAGE WOLVENHOEK RESULTATEN ideeenprijsvraag 2015

2 inhoudsopgave Algemeen Voorwoord/De prijsvraag 4 Juryrapport 6 ONTWIKKELEN VOOR DE VOLGENDE GENERATIES Investeren is vooruitdenken, voortdurend in beweging essentieel. Deze visie bleef niet onopgemerkt en zijn in een maatschappij die continu verandert. werd in 2014 bekroond met het winnen van de Om hierin daadwerkelijk een bijdrage te kunnen FHG vastgoedprijs voor de Markies in Den Haag. leveren, (her)ontwikkelt Movement Investments binnenstedelijke projecten en natuurgebieden voor Voortdurend nieuwe kansen benutten en zo blijven nu en toekomstige generaties. ontwikkelen is waar Movement Investments in gelooft. Een mooi voorbeeld hiervan is de investering in de Movement Investments heeft een duidelijke visie als het ontwikkeling van natuurbegraafen. Steeds meer gaat om de binnenstedelijke projecten; een gebouw mensen hebben de wens om in de schoonheid van moet de gebruikers raken en verbinden, zodat zij het de natuur hun laatste rust te vinden. Om in toekomst geven, duurzaam maken en doorgeven aan deze behoefte te voorzien en hierdoor nieuwe de volgende generaties. Flexibiliteit, diversiteit en natuur te ontwikkelen en te borgen, levert Movement kwaliteit zijn hierbij de sleutelwoorden voor succes. Investments ook op deze manier een bijdrage aan de Om duurzaam te kunnen bouwen is multifunctionaliteit toekomst van de huidige en toekomstige generaties. Winnaars Eerste prijs Tweede prijs Eervolle vermelding I Eervolle vermelding II Overige inzendingen Kroonzicht 26 Wolvenbosch 28 Het dak der lusten 30 Pluk & geniet 32 Op zoek naar de wolf van de wolvenhoek 34 Tuin der lusten I 36 Sint jan aan de dieze 38 Het groene reisbureau 40 De groene wolvenhof 42 De bossche kamers 44 Park & freeload 46 Tuin der lusten II 48 Tuinieren op beton 50 Wij gaan uit ons dak! 52 Urban nature 54 Plek op t dek 56 De groene wolk 58 Het broeinest 60 Tuin der luchten 62 Welcome to the jungle! 64 GOUD 66 t Koele eiland 68 Het zuiderzicht 70 De diverse groene stad 72 Park(eer) de Wolvenhoek 74 De Wolvenhoek: meer dan parkeren 76 De watermaker 78 Fitte eiland 80 Met moet de boom buigen als die jong is 82 De stadswaterval 84 De proeftuin in vorm en functie 86 Sunny side of the roof 88 Movement B.V. Koningsweg 2 Postbus AA s-hertogenbosch T +31(0) E info@movementinvestments.nl I movementinvestments.nl 3 advertentie

3 algemeen algemeen voorwoord Als eerste wil ik de deelnemers hartelijk danken voor hun inzet. Binnen het jaarprogramma van het BAI neemt de prijsvraag een prominente plek in, die alleen tot stand kan komen door de inzet van de deelnemers. In samenwerking met de gemeente s Hertogenbosch en anderen richten we met de prijsvraag de aandacht op een actuele opgave in de stad. Het streven is daarbij om de ontwerp- en denkkracht die elk jaar weer door de deelnemers wordt aangedragen ook daadwerkelijk om te zetten in een concrete ingreep in de stad. Tijdens ons twintigjarig bestaan, dat het BAI dit jaar viert, is die ambitie des te sterker. Natuurlijk kijken we in dit jubileumjaar terug op wat er in de afgelopen twintig jaar in de stad is gebeurd. Tegelijkertijd is een jubileum bij uitstek ook een moment om vooruit te kijken. De opgave voor de prijsvraag van dit jaar is daar een goed voorbeeld van. Het daagt de deelnemers uit om de Wolvenhoek garage, volgens sommigen de lelijkste plek in de stad, een positieve rol te laten spelen in het toekomstvaster maken van de stad. De jury is ook dit jaar kritisch geweest in haar beoordeling en stelt daarmee 4 de opgave ook bij een kleine opgave ambitie en sterk ontwerp centraal. Dat past ook bij de ambitie van de opgave. Die is meer dan het ontwerpen van een gezellige plek. De opgave is groter: hoe kan een ingreep op deze plek een rol spelen, in de manier waarop de bestaande stad zich kan aanpassen aan de klimaatopgave waar ook Den Bosch voor staat? De opgave is daarmee ook dit jaar een reflectie van de opgaven die volgen uit hoe de stad zich door de jaren heen ontwikkeld en welke grote thema s daarbij richtinggevend zijn. De klimaatopgave zal misschien wel bij uitstek de richtinggevende kracht worden achter toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen, meer nog dan de afgelopen twintig jaar. Niet toevallig heeft het BAI eerder dit jaar al uitgebreid stilgestaan bij de regionale wateropgave, een gevolg van de bredere klimaatopgave, en hoe deze nu en in de toekomst de stad zal vormen. Nieuwe opgaven vragen om nieuwe en uitdagende antwoorden van ontwerpers. De prijsvraag laat die ook dit jaar weer zien. Xander Vermeulen Windsant, Voorzitter BAI Tijdens de verkiezingstijd in november 2014 was het al een prominent onderwerp: Duurzaamheid, milieu en groen. Om de leefbaarheid te verbeteren en in te spelen op klimatologische veranderingen, deed één van de politieke partijen een opvallend voorstel: Meer groen op de daken van de binnenstad. Deze ingreep op een bijna verborgen plek (het dak) in deze historische stad, kan een groots effect hebben op de omgeving. In deze ontwerpopgave staat oog hebben voor de verbinding van het gebouw in de context van zijn omgeving centraal. De oude binnenstad van s-hertogenbosch heeft weinig ruimte voor groen: op de stadswalzone, de bomen op de Parade en parken na, is het centrum vooral versteend. Hier vormt de opvang van water en het omgaan met het hitte-eiland effect een nieuwe uitdaging. De gemeente zou hierin een voortrekkersrol kunnen spelen, waarbij haar panden als eerste voorzien worden van groene gevels en daken. Parkeergarage de Wolvenhoek, midden in het centrum van de stad, is hier een voorbeeld van. Reeds voorzien van een deels groene gevel, zou nu het dak aangepakt kunnen worden. De aanpak van het dak van parkeergarage De Wolvenhoek is door het Bosch Architectuur Initiatief uitgekozen voor de jaarlijkse ideeënprijsvraag We zoeken naar creatieve, duurzame en haalbare initiatieven met een functioneel programma, die zowel beantwoorden aan het idee van meer groen in de stad als aan de mogelijkheid tot meer groene verblijfsplekken in de stad. 5

4 JURYRAPPORT HET PROCES de Prijsvraag Kopje Voor de ideeënprijsvraag 2015 van het BAI meldden zich 52 kandidaten aan. Een verheugend aantal gezien de prijsvraag van 2014, waaraan 29 architecten en anderen deelnamen. Maar de vreugde werd bij het inleveren van de maquettes snel de kop ingedrukt. ideeën ontsproten aan hun breinen, gingen de juryleden aan de slag. Van de 52 kandidaten leverden uiteindelijk slechts 35 een maquette in, en een kandidaat alleen beeldmateriaal presenteerde. Niet eerder haakten zoveel mensen af. Bijzonder was dat ook groep 7 van basisschool Het Bossche Broek een maquette had gemaakt. De jury bestond uit: Peter Lubbers, eigenaar van Buro Lubbers Landschapsarchitectuur & Stedenbouw uit Vught, Wim Boers, CEO van Kadans Vastgoed uit Haaren, Ronald Schleurholts, partner van architectenbureau cepezed uit Delft en namens de gemeente s-hertogenbosch, Ruben Blok, ontwerper openbare ruimte. Lubbers was de voorzitter. de jury 1 1) 2) 3) 4) Peter Lubbers: Buro Lubbers Wim Boers: Kadans w w w.kadansvas t goed.n l Ronald Schleurholts: Cepezed w w w.ce pezed.n l Ruben Blok: Gemeente s-hertogenbosch w w w.s-h e r toge n bosch.n l 4 De juryleden wisten bij aanvang al zo n beetje welke richting hun keuzes zouden gaan, omdat ze beschikten over beschrijvingen van alle inzendingen. Voordat zij de 35 maquettes aan hun kritische blik onderwierpen, vond er eerst een levendige discussie over de voorwaarden. Conclusie was dat het ontwerp werkelijk iets aan de stad moet toevoegen en niet zomaar een groene plek op een dak moest zijn. En dat mensen van buiten af getriggerd moesten worden door het ontwerp. De stad heeft al genoeg ontmoetingsplekken, waarom zou men naar het parkeerdak van een garage gaan, was de teneur. Na een rondgang over het parkeerdak, waarbij allerlei spectaculaire Ze hadden een kritische noot voor de gemeente, omdat die slechts tien parkeerplekken wilde onttrekken voor uitvoering van het ontwerp. De ervaring is dat het bovendek van de garage, dat zo n 60 parkeerplekken omvat, nauwelijks wordt gebruikt. De jury had overigens liever gezien dat er tien parkeerplekken beneden in de garage aan de straatkant beschikbaar waren gesteld om de sombere Waterstraat wat meer kleur te geven. Er was over het algemeen veel lof voor de ingeleverde maquettes, hoewel er soms slordig met details is omgesprongen. De algemene indruk van de jury was, dat deze aflevering van de prijsvraag weinig spectaculaire inzendingen heeft opgeleverd. Veel inzendingen betroffen een moestuin op het dak met horecagelegenheid en sommige waren niet meer dan frutsels aan het gebouw. Vooral tuinen op het dak zijn technisch moeilijk uitvoerbaar vanwege de wateraanvoer en afvoer en het gewicht van de benodigde hoeveelheid grond voor een boom van enig formaat. De jury toonde zich het meest gecharmeerd door de ontwerpen die de schaal van de parkeergarage weten te pakken. BEOORDELINGEN Uiteindelijk selecteerde de jury vijf ontwerpen, waarvan Wolvenweide en Het Groene Parkeerpaleis overbleven voor de eerste en tweede prijs van 2000 euro, waarbij de nummer één afhankelijk van het idee en kosten/ baten- verder mag gaan met de uitwerking van het ontwerp. 7

5 2000 EURO 14 WOLVEN WEIDE 1E PRIJS Parkeergarage Wolvenhoek biedt 471 parkeeren. En wie de moeite van 12 bochten neemt, krijgt bovendien een panorama over de stad kado. Door het toevoegen van een nieuw dak, voorzien van een grasveld, wordt dit uitzicht verhevigd, en ontstaat een verrassend recreatieterrein, op 16 meter boven de nauwe straatjes van de binnenstad: Wolvenweide. De Wolvenweide accumuleert water en warmte, filtert de stadslucht en absorbeert CO2. Maar bovenal is dit de nieuwe place-to-be. Hier kan je met mooi weer flaneren, joggen, kamperen of gewoon zonnen met een glas wijn en goed gezelschap. In de winter kan je er sneeuwpoppen bouwen, of een baantje schaatsen. Via een nieuwe entree aan de Waterstraat in de bestaande schacht, zoef je zo in de lift naar boven. Door het toevoegen van een nieuw dak, voorzien van een grasveld, wordt dit uitzicht verhevigd 8 9

6 DE JURY OVER: 14 WOLVEN WEIDE 1E PRIJS De winnaar is Wolvenweide met een dak van echt gras van 30 bij 60 meter en een horecagelegenheid met een gouden buitenkant. Het ontwerp kost vrijwel geen enkele parkeer, omdat het heel het parkeerdek voorziet van een extra dak. Door de overstek wordt de lelijke liftkoker gecamoufleerd, hetgeen de jury een sterk punt vindt. Door de overstek wordt de lelijke liftkoker gecamoufleerd, hetgeen de jury een sterk punt vindt. Arjan van Ruyven, Michiel van Pelt Het dak is relatief goedkoop in aanleg en onderhoud en goed om de stadswarmte te temperen. Het dak is multifunctioneel: er kunnen diners worden gehouden met zicht op de Sint Jan, er zijn zelfs mogelijkheden voor een stadscamping, iets dat Den Bosch ontbeert. Een geweldig idee volgens de jury. Het totaal klopt. De voorgestelde realisering van schaatsbaan in de winter lijkt de jury over de top. organisatie MMX-architecten 10 Amsterdam 11

7 2000 EURO 02 HET GROENE PARKEERPALEIS 2E PRIJS De parkeergarage Wolvenhoek heeft een anonieme, maar functionele rol midden in het centrum van Den Bosch. Met zijn bescheiden schaal en hoogte is het een vrij onopvallend gebouw. Door het introduceren van een kroon krijgt het gebouw ineens een heel ander karakter. Het doet wellicht denken aan een Renaissance paleis. De kroon bestaat uit een gewelfde constructie, die na verloop van tijd wordt bedekt door begroeiing. Hierdoor ontstaat een groene oase in de stad, groen van binnen én van buiten. Maar de kroon genereert meer dan een oase of dakpark alleen. Er ontstaat een grote multifunctionele ruimte, een stadskamer, een dynamische ontmoetingsplek midden in de stad; Het Groene Parkeerpaleis. De nieuwe kroon biedt ruimte aan allerlei soorten evenementen, zoals koningsdag, oud en nieuw of carnaval. Door het introduceren van een kroon krijgt het gebouw ineens een heel ander karakter. 12 Maar het parkeerpaleis kan ook fungeren als drive-in open-air bioscoop, catwalk voor modeshows, tentoonstellingszaal, markt, speeldag voor kinderen, noem maar op. Eén groene kroon, oneindige mogelijkheden! 13

8 DE JURY OVER: 02 HET GROENE PARKEERPALEIS Het idee van een kroon op de garage is mooi, de vergroende koepel doet mee aan het daklandschap van de stad. 2E PRIJS Juist vanwege het groene karakter, gecombineerd met de functionaliteit en de exploitatie prefereert de jury Wolvenweide boven Het Groene Parkeerpaleis, een inzending van een Zweeds architectenbureau. Het idee van een kroon op de garage is mooi, de vergroende koepel doet mee aan het daklandschap van de stad. Een bijzonder idee, maar het parkeren onder de koepel blijft toegestaan. De plek is wel goed bruikbaar bij evenementen als de Boulevard en Jazz in Duketown. Louise Jalilian, Koen Kragting organisatie Urban Couture Arkitekter 14 Stockholm, Zweden 15

9 500 EURO 15 BOVEN BOSCH EERVOLLE VERMELDING 1 Met uitzicht op de belangrijke landmarks in de omgeving, groeit het Bovenbosch uit bovenop de Wolvenhoek en vormt de desolate parking om tot groene hotspot, gelinkt aan het culturele en sociale weefsel van s-hertogenbosch. Op het dak wordt een nieuw volume get, dat een café herbergt met 3 zones: een kamer met panoramisch zicht, een overdekt en een omsloten groen dakterras. Het nieuwe volume volgt de split-level opbouw van de parkeergarage en is opgebouwd uit een vakwerk in houten balken. In totaal worden 9 parkeeren ingenomen. Het nieuwe paviljoen vormt een tegengewicht voor het kantoorgedeelte. Zo kan het bovenste parkeerdek, gelegen tussen Wolvenhoek en Bovenbosch, tijdelijk omgevormd worden tot plek voor culturele evenementen. De link met de Dieze wordt verzekerd door een nieuwe trap, die de lijn van het bestaande gebouw volgt en rechtstreeks toegang geeft tot het overkragende paviljoen. Op het dak wordt een nieuw volume get, dat een cafe herbergt met 3 zones 16 17

10 DE JURY OVER: 15 BOVEN BOSCH EERVOLLE VERMELDING 1 De eerste eervolle vermelding, goed voor een prijs van 500 euro, is er voor BovenBosch. Het ontwerp van BovenBosch mist net de scherpte op details. Het had een winnend kunnen zijn. De trap die aan de achterkant van de garage, langs de Dieze, naar boven voert, is een vondst. Daardoor maakt het dak verbinding met zijn omgeving. De trap die aan de achterkant van de garage, langs de Dieze, naar boven voert, is een vondst. Het gebouwtje bovenop het dak volgt teveel de contouren van de garage, had wat autonomer mogen zijn. Bovendien wordt het zicht op de Sint Jan deels ontnomen door de bestaande liftkoker. Jan de Bie, Raouf Faltakh Antwerpen, België 18 19

11 500 EURO 27 IT MOERASTORENTJE EERVOLLE VERMELDING 2 t Moerastorentje vertelt het verhaal van de duurzame omgang met hemelwater in het stedelijk gebied, het 17e eeuws beleg van s-hertogenbosch en biedt een uniek uitzichtpunt over het Bossche stadslandschap. Het hoogste punt van de Wolvenhoek, gelegen aan de Waterstraat, wordt toegankelijk gemaakt. De hieraan grenzende, nog niet vergroende gevel, wordt bekleed met een paneel die het Beleg van s-hertogenbosch toont en tevens het hemelwater naar de Dieze leid. Daarnaast kan het water door een uniek speelelement door de bezoeker zelf in beweging worden gezet. Hierdoor ontstaat een unieke, mentale én fysieke verbinding tussen stad en dak. Het hoogste punt van de Wolvenhoek, gelegen aan de Waterstraat, wordt toegankelijk gemaakt

12 DE JURY OVER: 27 IT MOERASTORENTJE EERVOLLE VERMELDING 2 De tweede eervolle vermelding, eveneens goed voor een prijs van 500 euro, is voor BovenBosch. t Moerastorentje hoort niet tot de vijf kanshebbers op de hoogste titel, maar is een eervolle vermelding waard vanwege het poëtische ontwerp. De lieflijkheid van de Binnendieze en de knots van een gebouw zijn hier bij elkaar gebracht. Stein van Brunschot, Vincent Janssen Het ontwerp doet nauwelijks iets met het parkeerdek en zorgt zeker niet voor vergroening van de stad, doch legt een verbinding tussen de historie van s-hertogenbosch en het water. Water speelt een belangrijke rol in de stad. Het is grappig en ongelooflijk mooi verbeeld. En ook niet onbelangrijk, een hele lelijke gevel wordt weggewerkt, zeer welkom in deze sombere straat. De lieflijkheid van de Binnendieze en de knots van een gebouw zijn hier bij elkaar gebracht. organisatie Ontwerplandschap/ Omgevingsbeleving 22 Lennisheuvel/Boxtel 23

13 OVERIGE INZENDINGEN Bouwen en ontwikkelen: het begint met je inleven. Want alleen door ons intensief te verdiepen in wat er achter uw vraag schuilgaat, komen we op oplossingen die in de praktijk ook echt het gedroomde antwoord blijken te zijn. Omdat ze niet alleen rekening houden met uw budget en planning, maar vooral ook met uw behoefte voor nu én later. Kijk voor onze portfolio op Of bel voor een goed gesprek tussen vier oren. ontwikkelen en bouwen Adv.Giesbers_Wat is uw vraag_148x210.indd 1 advertentie :59

14 KROONZICHT 01 Diverse routes en stadswandelingen gaan langs de Wolvenhoek, waarbij de parkeergarage niet betrokken wordt in het beeld van de stad. Kroonzicht is een idee om op doeltreffende wijze de Wolvenhoek in deze routes te betrekken. Vanaf een in planten en bloemen gehulde brug, wordt een weids uitzicht over de stad geboden. Naast de brug worden ook bestaande balustrades in groen gehuld. Groene kroon zorgt voor aansluiting van Wolvenhoek in verhaal en beeld van de stad. Rick Abelen Rosmalen Ontwerp is nauwelijks opvallend vanaf de straat ondanks de overstek. Misschien leuk om een keer doorheen te lopen, maar niet goed als blijvende pleisterplek voor de binnenstadbewoner of bezoekers aan de stad. 26 De vorm van de brug spitst zich letterlijk toe op belangrijke gebouwen, bijvoorbeeld de SintJanskathedraal en het stadhuis. Doordat de brug ongeveer drie meter boven het parkeerdek wordt gesitueerd, is het verlies van parkeeren gering. De brug heeft naast uitzichtfunctie/looproute tevens een verblijfsfunctie, er is mogelijkheid tot bereiding van eenvoudige gerechten in de multifunctionele ruimte onder de brug. Hierdoor kan een aannemelijk terugverdienmodel voor investeringen ontstaan. Kroonzicht draagt zowel op het dak, als in de straten bij aan het stadsbeeld en vormt letterlijk de groene kroon op de Wolvenhoek. 27

15 WOLVEN BOSCH 03 De buitenruimte op het dak van de Wolvenhoek, op ooghoogte met de daken van de binnenstad, biedt een fantastische blik op het centrum van den Bosch. Tussen de daken door is veel groen te zien: bomen doorbreken regelmatig het daklandschap. Het Wolvenbosch omraamt dit uitzicht door boomstammen op het bovenste parkeerdek te en. Derk Thijs organisatie Thijs Architecture Om de relatie tot het bestaande groen te sterken, wordt er een uitzichtpunt gerealiseerd. Dit uitzichtpunt biedt enerzijds een panoramablik over het groen van den Bosch, anderzijds sluit het aan bij de landmark-functie van de andere torens in de stad: het maakt het Wolvenbosch zichtbaar vanaf straatniveau. Weg van de hectiek van de straat, maar toch goed bereikbaar met de auto of te voet, biedt de bar in het Wolvenbosch een grote verblijfskwaliteit een moment van rust op een fantastisch zonneterras. Het parkeerdak blijft teveel een parkeerdak. Het idee om oude boomstammen van ooit gerooide bomen in Den Bosch erop te planten en die s avonds uit te lichten is aardig, maar heeft een beetje een macabere uitstraling. 28 Het Wolvenbosch omraamt dit uitzicht door boomstammen op het bovenste parkeerdek te en. De boomstammen verlenen het dek een nieuwe intieme en groene sfeer transformeren het parkeerdak tot oase. Zürich, Zwitserland 29

16 HET DAK DER LUSTEN 04 Drie 6 tot 8 meter hoge objecten die geïnspireerd zijn op Jeroen Bosch, gemaakt van staal bekleedt met kleurrijke bloemen zijn de eye-catchers van het dak van de garage. Tevens wordt het dak omzoomd door pergola s, voorzien van hedera en bloemdragende klimplanten. Zo wint het dak aan kwaliteit en wordt de garage kleurrijk bekroond. Tevens wordt het dak omzoomd door pergolais, voorzien van hedera en bloemdragende klimplanten. Peter van Kempen, Miel Wijnen organisatie Leuke vervreemdende vondst, de nautische vorm van park and ride. Vraag is of mensen graag in een bootje boven de stad gehesen willen worden. Heeft meer weg van een kermisattractie. De stalen constructie lijkt tegen de muur geplakt en is gedateerd. Wel waardering voor het kleurrijk behangen van de garage met hedera en bloemdragende klimplanten. 30 Lichtarchitect / Wijnen Architectuur Den Bosch Er komt een nieuwe ontsluiting naar het dak zodat niet alleen gebruik hoeft te worden gemaakt van de naargeestige route door de parkeergarage. Ter e van de Waterstraat worden de bootjes die tocht over de Binnendieze maken in een tuigconstructie gevaren en opgetild naar het dak van de parkeergarage. Zo ontvouwt zich langzaam het uitzicht over de stad en kan de bezoeker, die inmiddels allang niet meer weet waar hij zich met het bootje bevindt, zich weer oriënteren. Vanaf het dak kan ook worden opgestapt voor de vaartocht, een nautische variant van park en ride. 31

17 PLUK EN GENIET 05 Tomaatjes in van popcorn, vruchtendrank op een zomers dakfeest en het zien groeien van kruiden voor de thee. Op het dak bevinden zich zestien boomkassen waar allerlei verschillende etenswaardigheden in groeien. Daniël Jonathan van Markus Plaats Nieuwegein Knappe visualisatie, een bijzonder idee. Alleen is de vraag of je het op deze plek moet doen. Er is twijfel of mensen groenten en fruit gaan halen op een plek die geassocieerd wordt met auto s. 32 Het idee achter pluk & Geniet heeft alles te maken met het zelf plukken van groente, fruit en kruiden; dit als snack nuttigen op het flexibel transformeerbare parkeerdek De Wolvenhoek en genieten van verschillende belevingen. Op het dak bevinden zich zestien boomkassen waar allerlei verschillende etenswaardigheden in groeien. Overdag bevinden deze tuinen zich op verdiepingshoogte, waardoor het dek als parkeerterrein blijft functioneren. Wanneer er minder auto s aanwezig zijn, veren de tuinen zich uit de kas en transformeren het betonnen vlak in een rijkelijk gevulde ruin. Op het dek geeft de begroeide pergolaconstructie ruimte, voor een klein thee- en eethuis, terras, filmtheater en dansvloer en zorgt het overhangend lijnenspel voor een nieuw gevelbeeld van de parkeergarage. Pluk & Geniet transformeert beton in een beleving voor alle zintuigen. 33

18 OP ZOEK NAAR DE WOLF VAN DE WOLVENHOEK 06 Ooit lang lang lang geleden, kwamen er wolven de stad s-hertogenbosch binnen. Ze slopen langs de stadmuur en spraken met kinderen over hun avonturen. De grote mensen waren echter bang voor de wolven en probeerden ze uit de stad te verjagen. Zonder wildernis is het namelijk een stuk veiliger! Om de natuur terug te brengen in de stad, gaan bijtjes de wolf helpen. Marlies Rijken functie Landschapsarchitect Toch heeft hij zich weten te verstoppen en laat zich aan bijna niemand zien. Alleen kinderen vangen nog wel eens een glimp op van zijn woeste haren, tanden en grote oren. Om grote mensen om de tuin te leiden heeft hij een doolhof gebouwd met materialen uit de stad. Kun je sporen en de wolf vinden? Om de natuur terug te brengen in de stad, gaan bijtjes de wolf helpen. Zij bevruchten de bloemen en zorgen ervoor, met een beetje hulp van de mens, dat de stad steeds groener wordt! Voor bijen een prima plek, voor mensen wat minder. Weer rijst de vraag of mensen speciaal hiervoor naar het dak van de parkeergarage komen. 34 Vught 35

19 TUIN DER LUSTEN I 07 Het ontwerp van de Tuin der Lusten is gebaseerd op het gelijknamige schilderij van Jheronimus Bosch vanwege de verbondenheid met de stad. Een drietal elementen uit het middenpaneel komen terug in de tuin, de fruitbomen, de holle boom en het water met de vogels. De entree van de tuin ligt aan de achteringang van de wolvenhoekgarage. Deze plek is zo gekozen, omdat de historische route door de Binnendieze hier langs loopt. De tuin is een uitstekende pauze voor de rondvaart. Heidi Fuchs organisatie MOAH De titel belooft veel, maar hinten naar het Jeroen Boschjaar is niet echt origineel te noemen. Daarnaast kent deze plek een uitstap. De tuin is een uitstekende pauze voor de rondvaart. De aanwezigheid van de tuin wordt zichtbaar door het woord tuin op de gevel. Er wordt energie verkregen middels zonnepanelen die gekoppeld zijn aan twee retourpalen. Deze retourpalen zijn gemaakt om elektrische auto s op te laden maar ook om stroom terug te geven aan bv. huishoudelijke apparaten. De parkeerzijde krijgt kijkgaten en hangend groen een sneakpreview naar de oase. De achteringang van de garage voor het betreden van de tuin is een goede keuze. 36 Eindhoven 37

20 SINT JAN AAN DE DIEZE 08 WOW! Wat een zicht. Het eerste dat opvalt bij het betreden van het parkeerdek, is het sublieme zicht op de Sint Jan. Deze inzending zet in op optimale benutting van deze kwaliteit door een groene besloten ruimte te maken, die opgetild wordt boven het parkeerdek. Een plek om met het mooiste uitzicht van de stad te dineren, vergaderen of trouwen. Of voor een tijdelijke beeldententoonstelling, besloten concert of eindpunt voor rondleidingen. Een plek om met het mooiste uitzicht van de stad te dineren, vergaderen of trouwen. Thor Hendriks, Stijn Tijhuis, Roy Wouters, Ton van Beek, Pieter Delacourt organisatie Leek te gaan horen tot de vijf genomineerden. Mooi gepresenteerd. De groene wenteltrap naar het dak is een leuk idee. En ook de hotelkamer met zicht op de Sint Jan is een goede vondst, maar de hotelkamer hangt te laag om ook een goed zicht te hebben. 38 Buro Bol, DelacourtvanBeek Den Bosch Het besloten groene panorama wordt verbonden met de stedelijke ruimtes en routes van s-hertogenbosch. Middels een nieuwe groene wenteltrap krijgt het panorama een directe relatie met het straatniveau en de Binnendieze. s-hertogenbosch kent een tekort aan hoogwaardige vergaderruimte, hotelkamers en parkeeren. Door deze functies te koppelen aan dit nieuwe pareltje voor de stad, ontstaat een terugverdienmodel. Als er voldoende inkomsten zijn, kan het panorama worden uitgebreid met een hotelkamer met onbetwist het mooiste uitzicht van s-hertogenbosch. 39

21 HET GROENE REISBUREAU 09 Fase1: Low budget en no-nonsense Op het dak van parkeergarage Wolvenhoek ontmoet de robuuste verkeerswereld de groene wereld. Er zijn een maximaal aantal bomen in bak get. Ze weerspiegelen de omringende landschappen. Ter oriëntatie is op het wegdek een nieuwe markeringslaag aangebracht, die de ligging van de groene gebieden rondom Den Bosch aangeeft. Op het dak staan verbare ligstoelen om in weg te dromen. Martijn Schoots Rotterdam De relatie met de iconen van het Brabantse landschap, zoals Loonse- en Drunense duinen, Groene Woud, het Bossche Broek is kunstmatig. Buiten de tekst vind je die niet terug op het dak van de parkeergarage. 40 Op het dak staan verbare ligstoelen om in weg te dromen. Parkeergarage Wolvenhoek is de entree naar het buitengebied. De lift van de parkeergarage functioneert als reisbrochure van het buitengebied. Verschillende organisaties kunnen hier hun product aan de man brengen. Van Toer de Boer tot Stiltewandeling, van Nationaal-Landschap tot paardrijdexcursies. Fase2: Happenings In een later stadium kan het dak van de parkeergarage af en toe als plein gebruikt worden voor happenings. Zoals een Boerenmarkt met streekproducten uit het Bossche buitengebied. Of als locatie voor workshops als: Maashorstbier brouwen of het maken van Groene Woud-kaas. 41

22 DE GROENE WOLVENHOF 10 De Groene Wolvenhof is een stukje groene stad van de toekomst. Een plek waar je kunt werken en de natuur met alle zintuigen beleeft. Als je groene vingers hebt, huur je een tuintje. Als je van lekker eten houdt, kun je er fantastische maaltijden maken en eten. Werken of vergaderen behoren ook tot de opties. Een plek waar je kunt werken en de natuur met alle zintuigen beleeft Arjan de Nooijer organisatie dnarchitectuur De overhangende groene kragen zijn mooi. Het restaurant dat over De Dieze hangt is een leuk idee, maar de verhouding is zoek. Het leidt tot een enorm pand op de garage, dat weinig verbinding heeft met de rest van het dak. De presentatie is geweldig. 42 Amersfoort Producten van de Wolvenhoek; honing, jam, groente en fruit zie je terug in Bossche delicatessenwinkels. Door dit diverse aanbod worden ondernemers betrokken bij het vergroenen van de stad, de Wolvenhoek. De Groene Wolvenhof, een stichting waarin ondernemers, tuinierders en gemeente vertegenwoordigd zijn, investeert in tuinen en paviljoens en verdient de investering terug door huurinkomsten. De tuinen liggen daar waar het gebouw inspringt (niv. 11 aan de zuidgevel); de lichtgewicht paviljoens worden als overstek aan de oostgevel geconstrueerd. Een duurdere oplossing, maar ook één waarbij de parkeercapaciteit behouden blijft en de functies een eigen sfeer krijgen. 43

23 DE BOSSCHE KAMERS 11 Parkeergarage Wolvenhoek bevindt zich in een bruisende omgeving vol creatieve instellingen waaronder het Noord-Brabants museum, muziekcentrum de Toonzaal, stedelijk museum s-hertogen-bosch en Theater aan de Parade. Momenteel is er nog geen relatie tussen de creatieve instellingen en de parkeergarage. Ik wil de creativiteit uit de omgeving letterlijk naar het dak brengen. Meer mensen zullen een bezoek brengen aan de parkeergarage en aan de omliggende musea. Wesley van Manen Rotterdam 44 Met de link naar de culturele instellingen rondom de Wolvenhoek is niets mis, maar de verdere uitwerking is marginaal. Er blijven een aantal zitplekjes op het dak over met de hoop dat de culturele instellingen gaan meewerken aan de invulling van een programma. Mijn project heet De Bossche kamers: groene expositiekamers waarin de bezoekers van de parkeergarage een voorproefje krijgen van al het creatiefs wat de omgeving te bieden heeft. Je kunt hierbij denken aan tijdelijke of langdurige exposities. Ik wil hiervoor de samenwerking aan gaan met de creatieve instellingen uit de omgeving. De omliggende instellingen betalen mee aan hun unieke expositie plek op het dak van de parkeergarage. Meer mensen zullen een bezoek brengen aan de parkeergarage en aan de omliggende musea. Zo krijgt de parkeergarage een relatie met zijn omgeving. En zal het een publiekstrekker worden! 45