De weidevogel hoort hier thuis!

Transcriptie

1 Magazine voor inwoners van Overijssel Jaargang 6, nr. 3 November 2014 Applaus en eeuwige roem Koken met onkruid Met je hoofd in de fietstunnel Performance Factory Reis door het verleden Polder Lierderbroek: De weidevogel hoort hier thuis!

2 zoekt Colofon Jij & Overijssel is het magazine voor inwoners van Overijssel. Deze uitgave van de provincie Overijssel verschijnt drie keer per jaar en wordt huis aan huis verspreid. Bezoek voor de digitale versie van dit magazine. Jaargang 6, nummer 3 Oplage Hoofdredactie Bertine Westebring-Lindeboom Eindredactie Hanneke Postma Redactie Marieke van Bolderen, Briet Brunnekreef, Ferenc van Damme, Bas van Dishoeck, Margreet de Haan. Traffic Provincie Overijssel Concept Provincie Overijssel Realisatie Platform P Fotografie Roel Hoeve, Raymond van Olphen, Femke Teussink, Margreet Vloon, Ben Vulkers. Druk Platform P Copyright Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, film of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Provincie Overijssel Luttenbergstraat EE Zwolle Redactieadres Redactie Jij & Overijssel Bertine Westebring-Lindeboom, 5c Antwoordnummer VB Zwolle Jij@overijssel.nl Informatie Ideeën of vragen via jij@overijssel.nl of het Jij beheert: Weidevogelbeheer Lierderbroek In Lierderbroek doet een aantal boeren fanatiek aan weidevogelbeheer. Het resultaat mag er zijn: in 7 jaar tijd is het aantal grutto-nesten in de polder gestegen van 54 naar 100! Jij buurt: Goede buren, hoe verschillend ook Een middelbare school die zich inzet voor de buurt. Ik hoop dat andere scholen op ideeën worden gebracht! Jij geniet: Koken met (on)kruid Hoe bestrijd jij onkruid in je tuin. Pluk je het weg of eet je het op? Jij renoveert: Kennis delen is energie besparen Energieneutraal wonen is niet alleen goed voor de portemonnee. Jij bezoekt: Van Gogh tot Cremer Jij online: Zonder JIJ geen Overijssel Jij doet: Leuke dingen in Overijssel Jij participeert: Het bruist in de Rivierenwijk In Deventer zijn vage ideeën omgezet in concrete plannen. Daarbij hebben buurtbewoners niet stilgezeten! Jij onderneemt: Burcht van bedrijvigheid De Performance Factory: een talentfabriek voor onderwijs, kunst, cultuur en sport! Jij ontwerpt: Reis door het verleden met je voeten in het nu Hoeveel weet jij eigenlijk van je eigen woonplaats? Jij ontwikkelt: De Microbubble Generator Het resultaat? Scherper beeld op je echo! Jij leeft: Leefbaarheid dat ben je zelf! Voorzieningen verdwijnen. Ga je bij de pakken neerzitten of kom je in actie? Jij schrijft: Zelf aan het woord in onze brievenrubriek Jij blikt terug: Op handelsmissie in St. Petersburg Jij lost op: Voor de Overijsselse puzzelaar november

3 Kloeke getallen De werkgelegenheid De Overijsselse economie kromp in 2013 met 1,6%. In maart 2014 was 10,1% van de Nederlandse beroepsbevolking werkloos. In Overijssel was dit percentage 11,1%. Het aantal werklozen in Overijssel was Het aantal bedrijven is juist met 1,1% gegroeid ten opzichte van In totaal waren er vorig jaar banen: dit waren er in Twente, in Zuidwest-Overijssel en in Noord-Overijssel. Daarnaast waren er in bedrijven in Overijssel. In Twente waren dit bedrijven, in Zuidwest-Overijssel en in Noord-Overijssel Helaas zijn er in 2013 ook 764 bedrijven failliet gegaan. Dit waren er in 2012 minder, namelijk 675. Werkt Overijssel thuis? Zo n 25% van de werkende Overijsselaars werkt weleens thuis; 75% werkt nooit thuis. Er wordt door de thuiswerkers regelmatig een dagdeel (7%) of een dag (3%) per week vanuit huis gewerkt. Zo n 6% van deze mensen werkt juist het merendeel van de werkweek thuis (drie dagen of vaker). Van de 55-plussers geeft 59% aan nooit thuis te werken, terwijl dit onder jongeren tot 34 jaar 81% is. De reden om thuis te werken? 47% van de thuiswerkers vindt zichzelf productiever. Overijssel en topsectoren Overijssel kent 5 topsectoren: agro & food, chemie, energie, high tech en life science & health. De meeste werknemers in de topsectoren in Overijssel zijn mannen (72%), in de leeftijd van 35 tot 55 jaar (59%), middelbaar opgeleid (56%) en werkzaam in beroepen van middelbaar beroepsniveau (67%). In welke sector werkt de Overijsselaar? Ondernemend Overijssel Voorwoord door Bertine Westebring-Lindeboom Deze editie van Jij & Overijssel staat in het teken van Ondernemend Overijssel. Terwijl we de onderwerpen aan ons voorbij laten gaan, zien we hoe ondernemend de Overijsselaar is! Ieder op zijn of haar eigen manier. Een bedrijvige provincie met betrokken inwoners, is de conclusie van de redactie. Met plezier hebben we gesproken met agrariërs, docenten, ondernemers en inwoners die in hun vrije tijd zich inzetten voor onze samenleving. Eén van de geïnterviewden, Albert Boeve uit Wilsum slaat de spijker op z n kop. Hij zei: Leefbaarheid dat ben je zelf. Als we ons inzetten voor onze omgeving, de handen ineen slaan, dan komen we samen tot een fijne leefomgeving voor iedereen! In deze editie lees je onder andere hoe je gebruik kunt maken van onkruid, hoe ondernemers een oude fabriek betrekken, hoe inwoners zich inzetten voor hun eigen wijk, hoe twee jonge ondernemers een apparaat hebben ontwikkeld om eerder ziektes op te sporen én hoe agrariërs zich samen hard maken voor de weidevogels in Lierderbroek. Wij hebben met veel plezier aan dit magazine gewerkt en hopen dat jij het met plezier leest! Heb je nog opmerkingen, vragen of ideeën? Laat dan van je horen! Hartelijke groet, Agrarische sector 4,0% Industrie 13,6% Energiesector 0,4% Watermanagement 0,4% Bouwnijverheid 6,7% Groot- en detailhandel 18,9% Vervoer en opslag 4,3% Horeca 4,4% Informatie en communicatie 1,9% Financiële instellingen 1,6% Onroerend goed sector 0,7% Advies & Onderzoek sector 6,7% Overige zakelijke Dienstverlening 4,4% Openbaar bestuur 4,8% Onderwijs 7,2% Zorgsector 16,4% Vrije tijd sector 1,7% Overige dienstverlening 1,8% Overig 0,1% Altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in Overijssel? Meld je aan voor Overijssels feit: Ideeën voor een artikel? Heb jij een leuk idee voor een artikel, gerelateerd aan het provinciaal beleid? Of wil jij zelf een bijdrage leveren, door bijvoorbeeld een column (maximaal 150 woorden) te schrijven over Mijn Overijssel? Laat van je horen! Stuur je reactie naar jij@overijssel.nl of naar het redactieadres. De volgende editie verschijnt in maart Het thema is Kiezen. Of volg ons op Bron: provincie Overijsel/burgerpanel november 2014

4 beheert Weidevogelbeheer Lierderbroek Succesvol door gedreven agrariërs! Natuurbeheer in handen van particulieren, het komt steeds vaker voor en het blijkt een succesformule in Lierderbroek! Vleeskuikenhouder Bertwin Elshof en melkveehouders Marcel Strijtveen en Gerrit Nieuwenhuis vertellen aan de koffietafel in Laag-Zuthem enthousiast over hun bedrijf. Zij zijn niet alleen agrariërs maar ook natuurbeheerders. Samen met andere agrariërs zorgen ze voor een gezonde weidevogelstand in Lierderbroek. En dat blijkt prima te passen binnen hun bedrijfsvoering! november Van links naar rechts Marcel, Gerrit en Bertwin.

5 Vaak wordt de intensieve landbouw bekritiseerd en wordt boeren verweten dat ze geen rekening houden met de natuur, vertelt Bertwin. Dat steekt! Mede door die kritische geluiden doen wij fanatiek aan natuurbeheer. En de resultaten liegen er niet om. Het aantal weidevogelnesten in de polder groeit! De handen ineen In 2006 bleek dat de vijftig hectare landbouwgrond dat in de achtertuin van deze agrariërs ligt, ingericht zou worden als robuuste verbindingszone voor onder andere edelherten. De zone was in bezit van Dienst Landelijk Gebied (DLG) en dus niet toebedeeld aan boeren. Het leek erop dat Natuurmonumenten deze verbindingszone zou gaan beheren. In onze ogen was dat de doodsteek voor de weidevogels! We hebben toen de handen ineen geslagen, vertelt Bertwin. Volgens ons laat Natuurmonumenten de natuur vaak voor wat het is. Dan ontstaan er ruigtes. Dit is uiteraard een keuze die je maakt, alleen is het landschap voor de weidevogels dan te ruig om te nestelen en te fourageren. Wij gaan voor de weidevogels, ze horen hier thuis! Marcel: De plannen droegen niet bij aan het verhogen van de weidevogelstand, terwijl wij als particulieren daar al jaren succesvol aan werkten. Samen met vrijwilligers van de weidevogelgroep Bezuiden de Vecht, boeren en andere ondernemers wilden we de uitvoering van dit plan voorkomen. Je kunt geen half werk voor verschillende diersoorten verrichten. Je moet kiezen! Lierderbroek is één van de oudste polders in Nederland en het is een prachtig weidevogelgebied. Wij gaan voor de weidevogels, ze horen hier thuis. In protest We gingen in protest, vertelt Gerrit. Dat was een lastige situatie. Hoe kregen we de grond in particulier bezit? We maakten plannen en brachten die onder de aandacht bij de politiek. Zonder politiek ben je trouwens nergens! Piet Jansen, destijds gedeputeerde van de provincie Overijssel, werd enthousiast en heeft de knoop doorgehakt! Wij mochten voor de weidevogels gaan. Aan de slag Heel mooi natuurlijk, alleen hoe organiseer je zoiets? Het particulier natuurbeheer kwam in die tijd net op, zegt Marcel. Veel voorbeelden waren er niet. We wilden graag een collectief. Uiteindelijk kregen we negen agrariërs bij elkaar. We wonnen adviezen in over mogelijke rechtsvormen en kwamen uit op een Landgoed BV. Voordeel is dat de BV altijd rechtspersoon blijft. De eigenaren zijn gebruikers én pachters. Met elkaar kochten we in 2009, als Het Lierderbroek BV, de vijftig hectare natuurgrond voor ,- van DLG. Voor de inrichting kregen we ,- van provincie Overijssel. Het beheer De grond is nu opgedeeld in werkbare percelen, vertelt Gerrit. Samen met SBNL, een organisatie voor particulier en agrarisch natuurbeheer, is een plan opgesteld om zoveel mogelijk vogels in het gebied te krijgen. Bomen zijn gekapt, er is een plasdrasgedeelte aangelegd. en er zijn onder andere afspraken gemaakt over waterbeheer en het uitgesteld maaibeleid. Alles wordt ingericht, voor een goed weidevogelbiotoop. We creëren een mozaïek met verschillende graslengtes en vee wordt alleen vroeg in het voorjaar geweid. Daar komen insecten op af en dat zorgt ervoor dat kuikens in het gebied foerageren. Vanaf 15 mei tot en met ongeveer 15 juni zijn er geen werkzaamheden in het gebied. Lees verder > 5 november 2014

6 beheert De weidevogels Over welke weidevogels hebben we het eigenlijk? Bertwin: We zeggen altijd dat als je het voor de grutto goed doet, het automatisch ook met andere vogelsoorten zoals de kievit, tureluur, graspieper en slobeend beter gaat. De grutto is een kritische weidevogelsoort die veel eisen aan haar biotoop stelt. Wist je dat 80% van de grutto s in Nederland broedt? We moeten er wel voor zorgen, anders verdwijnt deze soort. Maar we blijven positief! In het natuurgebied en omliggende polder (ongeveer 1200 hectare) nestelen steeds meer weidevogels. Toen we begonnen hadden we vier nesten van kritische weidevogels zoals de grutto op de 50 hectare van Het Lierderbroek. Het streven was 17 nesten maar we hebben nu al zo n 60 tot 70 nesten. De weidevogelvereniging doet de tellingen van de nesten en de jongen. Elkaar scherp houden Het gaat zó goed dat organisaties, waaronder Natuurmonumenten, nu ook bij ons aankloppen voor beheerinformatie, vertelt Gerrit. Jaarlijks hebben we een overleg met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, weidevogelgroep Bezuiden de Vecht en andere boeren. We evalueren dan het afgelopen jaar. Mooi dat je elkaar zo weet te vinden en van elkaar kunt leren. We houden elkaar scherp. Agrariërs uit de buurt stimuleren elkaar ook om voor particulier weidevogelbeheer te gaan. Buiten de BV doen nog 15 enthousiaste boeren mee. Die boeren hebben we nodig. Met alleen de 50 hectare die wij in beheer hebben, redden we het niet. Als de grutto het goed doet, dan gaat het met andere soorten ook beter. Predatiebestrijding Predatiebestrijding (bestrijding van roofdieren) is belangrijk in het gebied. Er zijn bomen weggehaald zodat ze niet meer als uitkijkpost kunnen dienen voor roofvogels. Maar in het gebied zitten ook veel vossen. Die s nachts op pad gaan om de broedende vogels te pakken en de nesten leeg te roven. Bertwin: In het gebied doen we aan kraaien- en vossenbestrijding. We hadden een ontheffing om s nachts op vossen te jagen met een lichtbak maar sinds juni is dat verboden. Ik maak mij daar wel zorgen over, zegt Bertwin, Een vos kan makkelijk 10 tot 15 nesten per nacht leegroven. Als er een paar vossen in het gebied zitten, groeit de weidevogelstand nog wel. Maar als we ze niet meer mogen bejagen, vrees ik voor de weidevogel. november

7 Top 5 van het aantal nesten in polder Lierderbroek Bertwin Elshof. Kievit Grutto Wulp Tureluur Scholekster Bron: Weidevogelgroep Bezuiden de Vecht Zorgen Waar we ons ook zorgen over maken is dat de 6-jarige particuliere contracten met de 15 boeren bijna aflopen, zegt Marcel. Dit zijn de contracten op agrarische cultuurgrond, en niet de natuurgrond van Het Lierderbroek. Het melkquotum wordt opgeheven. Dit geeft bedrijven de mogelijkheid om meer te produceren. Daar is meer voer voor nodig en de voerprijs is juist omhoog gegaan. We verwachten dat hierdoor minder boeren een nieuw contract afsluiten. Is de beheersvergoeding nog voldoende? Je moet wel je boterham kunnen verdienen. Puur economisch gezien snap ik het wanneer iemand andere keuzes maakt. Maar ik hoop dat de positieve resultaten stimuleren om mee te doen. Gerrit Nieuwenhuis. Op safari Voor geïnteresseerden is er jaarlijks een weidevogelsafari rond half april. We trekken dan met een wandel- en huifkartocht het gebied in. Daar is behoorlijke animo voor. We worden steeds bekender, vertelt Gerrit. Een tijdje geleden zijn ook alle coördinatoren van de weidevogelgroepen in Nederland hier geweest. Van elke provincie was er iemand. Deze polder is namelijk één van de weinige gebieden waar de stand ook echt flink omhoog gaat, en daar zijn we trots op! Kijk voor meer informatie over weidevogels in Overijssel op Marcel Strijtveen. 7 november 2014

8 buurt Goede buren, hoe Rinus Scholtus te midden van een aantal Greijdanus-troeppers. Heb je als christelijke middelbare school nog een andere rol in de samenleving naast het geven van onderwijs? Bestuur en medewerkers van het Greijdanus College in Zwolle vinden van wel. Maar hoe vul je die andere rol in? Bestuurssecretaris Rinus Scholtus: We realiseerden ons dat we contacten en uitwisselingen hebben met scholen in Canada, India en Zuid-Afrika, maar dat we onze naaste buren nauwelijks kennen. Dat was aanleiding voor ons om de besturen van de buurwijken Schelle-Oldeneel en Schellerheem te benaderen met de vraag wat we als goede buren voor elkaar kunnen betekenen. november

9 verschillend ook Gebruik maken van elkaars talenten Onder het motto Goede buren, hoe verschillend ook is een project gestart waarbij over en weer gebruik wordt gemaakt van elkaars talenten. Zoals bijvoorbeeld het verzoek van de wijkvereniging Schelle-Oldeneel om de website op te frissen. Een leerling van het Greijdanus actualiseerde deze en een paar mede-leerlingen zorgden voor prachtige foto s. Leerlingen van vmbo-opleiding Zorg en Welzijn verzorgden een lunch voor buurtbewoners uit beide wijken. De bewoners vonden het geweldig en voor de leerlingen was het een geslaagde praktijkopdracht. Jong en oud leren elkaar zo kennen en waarderen. Rinus: We waren niet helemaal onbekenden voor elkaar want het project de Greijdanus-troeppers - brugklassers die rondslingerend afval verzamelen in de wijk Schellerheem - draait al twee jaar en is een groot succes. Daar zijn nu veel mooie initiatieven bijgekomen. het project versneld opstarten. De cursussen konden aantrekkelijker geprijsd worden zodat inmiddels diverse buurtbewoners eraan deelnemen. Rinus: Voor ons is het een voor de hand liggend project. Ik ben heel verbaasd dat het zoveel aandacht krijgt. We hebben al een gedeputeerde en een wethouder op bezoek gehad. Ik hoop dat dit artikel andere scholen op een idee brengt. Het is goed besteed gemeenschapsgeld. Applaus en eeuwige roem Maar ook vanuit de buurt komen interessante aanbiedingen. In Schellerheem woont een rechter die een gastles heeft verzorgd. Door een bezoek van docenten aan het project Ruimte voor de Rivier, tot stand gekomen via de buurtvereniging, is deze excursie onderdeel geworden van de aardrijkskunde lessen. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen. Veel van deze activiteiten zijn kostenloos. De beloning bestaat uit applaus, eeuwige roem en af en toe een bon. Goed besteed gemeenschapsgeld Niet alle onderdelen van het project zijn kostenloos. Het Greijdanus organiseerde al jaren betaalde creatieve workshops voor ouders van leerlingen en wilde hier ook buurtbewoners bij betrekken. De docenten die de workshops geven, worden voor hun inzet betaald. Ook de materialen, communicatie en PR kosten geld. Het project Goede buren was al gestart toen Rinus bij toeval ontdekte dat de provincie Overijssel initiatieven uit de samenleving een kans wil geven om succesvol te worden. Dankzij de provinciale bijdrage kon Sociaal Kapitaal Overijssel Het Greijdanus College maakte gebruik van de subsidie Initiatieven van onderop Sociaal Kapitaal Overijssel. De subsidie is bedoeld voor initiatieven van onderop, die bijdragen aan de sociale kwaliteit in Overijssel. Meer informatie: 9 november 2014

10 geniet Koken met (on)kruid Hoe bestrijd jij het onkruid in je tuin? Spuit je het weg met chemische bestrijdingsmiddelen? Trek je het er met de handen uit? Of ben jij helemaal hip en eet je het op? Bestrijdingsmiddelen zijn niet alleen slecht voor planten en dieren, maar ook voor het grondwater. Op verschillende plaatsen in Overijssel wordt grondwater uit de bodem gehaald. Daar wordt ons drinkwater van gemaakt. Logisch dus, dat we er alles aan doen om dit water zo schoon mogelijk te houden. Om mensen te wijzen op alternatieve bestrijdingsmethoden, zijn Natuur en Milieu Overijssel, Vitens en provincie Overijssel de campagne Zonder is gezonder gestart. Onkruid eten Veel onkruidsoorten kun je trouwens gewoon eten. Sylvie Meijer (Vitens), Alma Streefkerk (Natuur en Milieu Overijssel) en Sander van Lienden (provincie Overijssel) geven het goede voorbeeld. Alma Streefkerk, Sander van Lienden en Sylvie Meijer (vlnr) geven het goede voorbeeld. november

11 Authentieke Pannelette uit Roke (voor vier personen) Ingrediënten 3 vrije uitloopeieren twee eetlepels meel 100 ml melk sjalotje teentje knoflook paar blaadjes van de maggiplant verschillende soorten (on)kruid, zie bereidingswijze Mocht je niet alle ingrediënten kunnen vinden in je tuin, maak de omelet dan gewoon met wat je wel hebt! Bereiding: Neem de eieren en tik ze leeg in een kom. Doe er twee flinke eetlepels meel bij en ongeveer 100 ml melk. Kluts dit goed door elkaar en zet het weg zodat de ingrediënten aan elkaar kunnen wennen. Loop naar buiten met een kom in je hand en verzamel: Een flinke handvol lindeblad (onderaan de stam zitten vaak uitlopers, trek daar de jonge blaadjes vanaf). Een flinke handvol zevenblad. Een flinke handvol hondsdraf. Enkele topjes brandnetel. Afgerist zaad van melganzevoet (luusemelde). Spoel bovengenoemde ingrediënten af. Droog ze door ze in een theedoek te leggen en te bundelen. Ga naar buiten met de bundel en doe een op hol geslagen molen na. Snijd vervolgens het bundeltje onkruid in plakjes van ongeveer 5 mm. Voeg dit bij het beslag. Snipper een sjalotje, een teentje knoflook en een paar blaadjes van de maggiplant en voeg dit bij het beslag. Roer alles goed door elkaar en giet het in een geoliede koekepan, op een zacht vuurtje. Deksel erop en aan twee kanten bakken. Afmaken met een snufje zout en peper. Lekker als lunch maar ook heerlijk als vleesvervanger bij een maaltijdsalade! Jouw recept Zet jij thuis ook wel eens wat lekkers op tafel met onkruid? Deel jouw recept met ons en maak kans op een plek in een echt onkruidreceptenboek, naast het recept van meesterchef Jonnie Boer van de Librije in Zwolle. Kijk voor meer informatie op 11 november 2014

12 renoveert Kennis delen is energie besparen november Zwerius Kriegsman voor zijn energieneutrale huis.

13 Nooit meer je gas- en energierekening betalen. Wie wil dat nou niet? Ook jij kunt energieneutraal wonen en nee, daarvoor hoef je echt geen nieuwbouwhuis te bezitten. Ook je oude huis kun je energieneutraal maken. Een professionele energieregisseur helpt je graag op weg. De provincie Overijssel wil vijftig bestaande woningen in zes gemeenten energieneutraal maken. Het gaat hierbij vooral om oudere woningen uit de periode van 1960 tot De regeling is eenvoudig; de eigenaar van de woning deelt zijn ervaringen op het gebied van de renovatie en verbouwing en in ruil daarvoor krijgt hij of zij maximaal euro van de investeringen terug. Hiermee wil de provincie een heleboel kennis vergaren, zodat zij ook na 2015 meer woningeigenaren effectief kan informeren over energieneutraal renoveren. Proef Het is een proef die op dit moment in de gemeenten Kampen, Zwolle, Dalfsen, Hardenberg, Deventer en Ommen loopt. Lokale energieregisseurs begeleiden en verbinden de geïnteresseerde woningeigenaren van vraag tot uitvoering. Ook kunnen zij putten uit de aanwezige kennis uit het Platform Energieneutraal Renoveren, dat bestaat uit Overijsselse bedrijven die zich actief bezig houden met energieneutraal renoveren. Zo komt vraag en aanbod dicht bij elkaar. Inspirerend voorbeeld Zwerius Kriegsman uit Ootmarsum heeft al veel kennis over energieneutraal wonen. Hij deelt het graag via zijn website: Zwerius: We hebben ons huis in 1987 gebouwd en direct veel meer isolatie laten aanbrengen dan in die tijd gangbaar was. We hebben niet alleen beneden, maar ook boven direct dubbelglas laten plaatsen. Dat was in die tijd niet gebruikelijk. En we hebben zuinige vloerverwarming. Maar het meeste profijt hebben we van onze zonnepanelen. Dat levert zoveel energie op dat we jaarlijks energie overhouden. Sterker nog, ons huis heeft helemaal geen gasaansluiting meer, die hebben we laten afsluiten. En we rijden in een elektrische auto die wordt opgeladen met de opbrengsten van de zonnepanelen. Alles delen Iedere maand werkt Zwerius zijn website bij. Hij deelt er zijn meterstanden, vertelt over zijn renovaties, geeft praktische adviezen en plaatst informatie over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van energie. Ik wil laten zien dat het voor iedereen is weggelegd. Daarom doe ik ook weleens mee aan een open dag. Ik wil mensen graag enthousiasmeren. En natuurlijk blijft hij zelf ook bezig in zijn eigen huis. Zo heeft hij een warmtepomp en liet hij de vloer van het huis met behulp van een provinciale regeling extra isoleren. Zwerius: Energieneutraal wonen is niet alleen goed voor de portemonnee. Het milieu is belangrijk, onze energiebronnen zijn eindig. Daar moeten we ons van bewust zijn. Bovendien ben je als land veel minder afhankelijk van andere landen, als je voorziet in je eigen energiebehoefte. Daarom deel ik mijn kennis. En met succes, in onze wijk zijn er al heel wat zonnepanelen bijgekomen! Tips Wil je ook bewuster omgaan met energie? Drie eenvoudige tips van Zwerius! 1 Vervang alle lampen in huis door spaar- of ledlampen. Vergeet daarbij niet de lampen in bijvoorbeeld het toilet of het lampje in de afzuigkap. Dat scheelt al zo een paar tientjes per jaar. 2 Kijk of er dingen in je huis zijn die altijd ingeschakeld zijn. Zoals bijvoorbeeld een verstelbare elektrische lattenbodem. Dat zijn echte energievreters. 3 Let bij het kopen van nieuwe apparaten altijd op het energielabel. Kies liever voor een iets duurder apparaat met een beter energielabel, dat betaalt zich altijd terug. Kijk voor meer informatie over energieneutraal renoveren en de diverse subsidieregelingen op en op 13 november 2014

14 bezoekt Van Gogh tot Cremer Nederlandse kunstenaars in Parijs Piet van der Hem, Moulin Rouge, ca , olieverf op doek, 81 x 100 cm, particuliere collectie. Op de tentoonstelling Van Gogh tot Cremer - Nederlandse kunstenaars in Parijs staat de artistieke pelgrimage van Nederlanders naar Parijs centraal. Deze begon aan het einde van de 19 e eeuw en duurde tot en met de jaren 50 van de 20ste eeuw. Honderden schilders, beeldhouwers en tekenaars uit Nederland verbleven in die periode voor korte of langere tijd in Parijs. Waar de één zich door de stad zelf liet inspireren, richtte de ander zich op de kunst van de internationale avant-garde. Bij terugkeer naar Nederland nam iedereen in zijn werk een stukje Parijs met zich mee. De tentoonstelling geeft dus niet alleen een overzicht van het Nederlandse modernisme, maar laat ook een veelzijdig portret van Parijs als kunsthoofdstad van de wereld zien. Nieuwsgierig? Je kunt de tentoonstelling tot en met 4 januari 2015 bezoeken in Museum de Fundatie. Kijk voor meer informatie en de openingstijden op november

15 online Zonder JIJ geen Overijssel De website kan vanaf nu nog beter laten zien wat JIJ, als inwoner van Overijssel, voor goeie ideeën hebt voor onze provincie. Online is JIJ & Overijssel een platform waar je plannen, goeie ideeën en initiatieven kan plaatsen, delen, bespreken en ontwikkelen met anderen. Het plan dat het meest bekeken of gedeeld wordt, of het initiatief waar het meest op gereageerd wordt, verschijnt automatisch het meest prominent in beeld. Zo zie je in één oogopslag wat er leeft in Overijssel. Doen Heb JIJ een goed idee of een leuk initiatief waar Overijssel beter van wordt? Deel het op het platform! Al meer dan 150 initiatiefnemers gingen je voor! Denk aan een project in de natuur, of een idee voor een leegstaand gebouw, een initiatief op het gebied van zorg, vervoer of energie. Wat JIJ maar belangrijk vindt! Plaats je plan of idee op de website en inspireer anderen. Vind medestanders of experts die je verder kunnen helpen. Of leer van anderen hoe zij dingen voor elkaar krijgen. Delen Lees je iets dat je interessant vindt? Je deelt het met één druk op de knop! Zo breng je je vrienden, buurt, familie en kennissen op de hoogte van wat JIJ belangrijk vindt, en maak je misschien wel een nieuw netwerk van mensen die het met je eens zijn! Nieuwsgierig? Neem snel een kijkje en laat ons weten wat je ervan vindt! 15 november 2014

16 doet December 2014 December 2014 FOTO: vvv Hof van Twente December 2014 December 2014 FOTO: Kerst in Oud Kampen November Leuke dingen Tentoonstelling Vogellust 22 november Genemuiden Vlooienmarkt 22 november Balkbrug Orgel Klassiek met Minne Veldman 22 november Lemelerveld Landbouwminiaturenbeurs 22 en 23 nov. Zwolle Deventer Dansdagen 22 en 23 nov. Deventer KunstSpoor 23 november Albergen Beginnerscursus sterrenkunde 24 november Lattrop WinterKriebelz 25 en 26 nov. Hoge Hexel Twentse Vrouwenloop 27 november Enschede Winterfair ontdek de Reggestreek 28 en 29 nov. Rijssen Høtspot Festival 29 november Enschede NK Waypoint Goldrush Survivalrace 29 november Nijverdal Ensemble Vocal Devotion 29 november Hellendoorn 18e Koerkamptocht 29 november Lettele Glazen Café concert 29 november Vroomshoop Ditist Festival 30 november Bornerbroek December Winteractiviteiten (o.a. overdekte IJsbaan) hele maand Enschede Kleindierenshow 3 t/m 6 dec. Genemuiden Twents Aroma 4, 11 en 18 dec. Denekamp Bergkerk Zaterdagmiddagconcert 6 december Deventer Streekmarkt Twente 6 december Delden Verzamelbeurs Balkbrug 6 december Balkbrug Historisch Schouwspel 6 december Den Ham IJsbeeldenfestival 6 dec. t/m 25 jan. Zwolle Twentse table d hôte 6,13, 20 en 27 dec. Lattrop-Breklenkamp Weerselose markt 6,13, 20 en 27 dec. Weerselo Kastelenwandeling en Kerstmarkt 7 december Diepenheim Snertloop De Lutte 7 december De Lutte Kunststappen 7 december Almelo Choir Twente - Merry Christmas 7 december Enschede College Tour: in gesprek met Hennie Kuiper 9 december Ootmarsum Kerstmarkt Enter 11 december Enter Kerstmarkt Peddemorsboerderij 12 december Vriezenveen Kerstfair 12 en 13 dec. Rijssen Dickens Kerst 13 december Steenwijk Kerstfair Holten 13 december Holten Kerst met Ballen 13 december Nijverdal Kerstsamenzang 13 december Lemelerveld Modelautobeurs 13 december Rijssen Winterfair 13 december Weerselo Winters Genieten 13 en 14 dec. Goor Kerst en Kunst in Ootmarsum 13 en 14 dec. Ootmarsum Christmas Fair Losser 13 en 14 dec. Losser Open Dag Jacobuskerk 14 december Enschede Winterwandeling Denekamp 14 december Denekamp Midwinterwandeling en Kerstfairytale 14 december Markelo Kerststreekmarkt 14 december Zwolle Winter high tea 14 december Denekamp Kerstmarkt Geesteren 14 december Geesteren Adventswandeling 14 december Ommen Volkskerstzang 16 december Wierden Wandeling naar observatiehut Duursche Waarden 17 december Den Nul Kerstverhaal in dialect 18 december Wierden Grote Kerk Kerstmarkt 18 t/m 20 dec. Deventer Winters Almelo 18 t/m 27 dec. Almelo november

17 in Overijssel Woar geet t op an met Kesmis 19 t/m 26 dec Enschede Santa Run Raalte 19 december Raalte Kerstconcert Twents Byzantijns Koor 19 december Lattrop-Breklenkamp Oldenzaal in kerstsfeer 19 december Oldenzaal Kerstactiviteiten Losser 19 t/m 21 dec. Losser Streekmarkt Enter 20 december Enter Kerst in Oud kampen 20 en 21 dec. Kampen Wintermarkt 20 december Hardenberg Internationaal Circusfestival 20 t/m 28 dec. Enschede Kerstvakantie Winterfestival 20 dec. t/m 4 jan. Denekamp Dickens Festijn 20 en 21 dec. Deventer Twentse midwinterhoornwandeling 21 december Ootmarsum MEGAWatt festival 21 december Zwolle Kerstkransje Haarle 21 december Haarle Christmas Concert 21 december Hellendoorn Kerstmarkt Raalte 21 december Raalte Kerstdorp Manderveen 21 december Manderveen Kerstvaria 21 en 26 dec. Holten Kerstwarenmarkt 21 t/m 24 dec. Enschede Stamppotwandeling 23 en 29 dec. Holten Kerstmiddag 24 december Enschede Lichtjestocht 24 december Almelo Lichtjesavond 24 december Losser Plaatsing 1400 kaarsen Canadese Begraafplaats 24 december Holten Kerstmiddag Hengelo 24 december Hengelo Kerstwandeltocht Ambulare 26 december Wierden VVV Kerstwandeling De Lutte 26 december De Lutte Kerstwandeling in het Reestdal 26 december Balkbrug Kerst Wandelpuzzeltocht 26 december Loozen Humorfestival 26 t/m 30 dec. Deventer Kerstwandeltocht 27 december Rijssen Stroadl Festival 27 december Oldenzaal Seniorenblazen 27 december Den Ham Zwartewaterland voetbaltoernooi 27 en 29 dec. Genemuiden Midwinterwandeling 28 december Holten Midwinterhoornwandeling Reutum/Vasse 28 december Reutum Winterwandeling Veenmuseum 29 december Vriezenveen Vogelvoederstammetjes maken 30 december Holten Molenaarsdag Korenmolen de Zwaluw 30 december Hasselt Oudejaarsconcert Royal Music 2014 Out 30 december Lemelerveld Januari RTV-Oost Nieuwjaarsduik Wierden 1 januari Wierden Nieuwjaarsduik 1 januari Hardenberg Hanzetocht Kampen 3 januari Kampen Nieuwjaarsloop DESZ 3 januari Zwartsluis Knieperkestocht 4 januari Almelo Nieuwjaars-Jubileumconcert 10 januari Nijverdal Textielbeat 11 januari Enschede Nieuwjaarsconcert Vocalise Twente 11 januari Denekamp Winter high tea 11 januari Denekamp Muziek van eigen bodem 17 januari Genemuiden Klassiek concert met Isabelle van Keulen 18 januari Blokzijl Kunstlezing CRW: Iedere tijd zijn eigen Madonna 20 januari Wierden Workshop: Stapelgek (dans)theater! 28 januari Nijverdal Kijk voor meer evenementen op De evenementen op deze pagina zijn overgenomen van derden. Houd de websites in de gaten voor wijzigingen in programma, data en locatie. December 2014 December 2014 December 2014 Januari 2014 FOTO: IJsseldelta wandeling FOTO: Gerard Dubois FOTO: Natuurdiorama Holtenberg FOTO: Theodore Watson 17 november 2014

18 onderneemt Het bruist in Van links naar rechts: Carla Hofman, Riet Klappe, Mariska Herrigel, Marion Ligtenberg en Berna van de Graaf. Met een Ipad of computer vanuit huis de bouwwerkzaamheden in je buurt volgen. Of door een tunnel fietsen en het vriendelijke gezicht van je buurvrouw op de wand zien staan. Het is de dagelijkse realiteit in de Rivierenwijk in Deventer. Een plek waar ideeën van bewoners zijn omgezet in actie. Het is woensdagochtend in het wijkgebouw. Het bruisende hart van de Rivierenwijk. Riet Klappe, Marthe Steenbergen, Marion Ligtenberg en Carla Hofman vertellen over hun wijk en over wat ze als bewoners voor elkaar gekregen hebben. Ook Berna van de Graaf, opbouwwerker bij Raster en Mariska Herrigel, projectsecretaris bij de gemeente Deventer, schuiven aan. Van arbeiderswijk naar bouwput De Rivierenwijk is een arbeiderswijk uit de jaren 50/60 van de vorige eeuw. Gevarieerd van opbouw met rijtjeshuizen, flats, een school, winkelcentrum, groen en water. Het is een wijk met inmiddels 84 nationaliteiten. Omdat een deel van de wijk niet aan de huidige eisen voldeed, kwam de sloophamer. De eerste huizen zijn in 2005 gesloopt; vanaf eind 2009 is de wijk op alle fronten onder handen genomen. De twee basisscholen fuseerden tot één. Deze school maakt binnenkort deel uit van een nieuw Kindcentrum. Wegen zijn opnieuw aangelegd en woningcorporatie Rentree levert regelmatig nieuwe woningen op. De bewoners hebben een belangrijke stem in hoe de wijk er uiteindelijk uitziet. Creatieve ideeën Mariska (gemeente Deventer): Om de leefkwaliteit voor de bewoners tijdens de werkzaamheden zo optimaal mogelijk te houden, hebben we de provincie gevraagd om de scan Leefbare Wijken in te november

19 We mochten zelf ideeën aandragen om overlast te voorkomen. zetten. De eerste bijeenkomst voor bewoners was in maart Wijkbewoonster Marthe: We mochten zelf ideeën aandragen om overlast te voorkomen of het woongenot te verbeteren. Veel van deze ideeën zijn de afgelopen twee jaar uitgevoerd. Dit met financiële steun van de provincie, gemeente en de woningcorporatie. Denk aan webcams op verschillende plekken in de wijk, om vanuit huis de vorderingen te volgen. Maar ook kunstprojecten en een meld- en informatiepunt. Wandversiering Marion vult aan: Belangrijk voor ons was dat er weer een verbinding kwam met de naastgelegen woonwijk Rielerenk. Door het verdwijnen van de spoorwegovergang konden we daar niet meer komen. Nu is er een mooie lichte fietstunnel aangelegd, waarin de gezichten van bewoners afgebeeld staan op de wand. Deze tunnel is ook onderdeel van een ander bewonersproject, vult Riet enthousiast aan. We hebben namelijk een wandelroute aangelegd door de wijk. Deze is gemarkeerd met gele waterhoentjes met grote laarzen. En eind december wordt er een kunstwerk, de verandering genaamd, geplaatst bij bouwrijpe grond. Zo zie je dat er gebouwd gaat worden op die plek. Uiteindelijk krijgt het kunstwerk een definitieve plek in de wijk. Tijdens een rondleiding door de wijk vertellen de dames enthousiast over activiteiten die gerealiseerd zijn: het verplaatsen van een speelplek met hulp van de jeugd, een informatief café, Floating Flowers, het lokale tv-programma De Rivierenwijk draait door en nog veel meer. De verhalenstroom stopt als blijkt dat het tijd is voor andere activiteiten. Deze dames zijn druk De scan Leefbare Wijken kan door gemeenten ingezet worden. Interesse? Kijk op de Rivierenwijk! De fietstunnel. 19 november 2014

20 sport Polaroidterrein Enschede Burcht van bedrijvigheid Enschede. De grootste stad van deze provincie, met een pokdalig in steen uitgeslagen historie. Een rijke voorgeschiedenis, met ruimte voor vernieuwing. Niet voor niets componeerde Overijssels grootse dichter Wilmink over zijn geboortestad De burchten van de nijverheid, staan er nog her en der verspreid: spelonken, hol en afgeleefd, waar nu de wind vrij spel in heeft. Jan Willem Meppelink, Coördinator verhuur sportaccomodatie. Gelukkig blaast het vrije spel van de wind tegenwoordig vernieuwing in de oude fabriekshallen van Twente: Spinnerij Oosterveld, Hazemeijer Hengelo en The Performance Factory. Deze laatste is gevestigd in de voormalige Polaroid fabriek in Enschede. Ooit het bruisend hart van een complete woonwijk, waar vele inwoners direct aan de slag konden met het maken van zonnebrilglazen en fotocamera s. Omdat Polaroid de boot miste met digitale foto s, stond het immense complex uiteindelijk tien jaar leeg. Woningcorporatie Domijn kocht het terrein uiteindelijk, maar door de teruglopende woningmarkt sloegen zij de handen ineen met Enschede, Overijssel en ondernemers om een andere bestemming te vinden. Performance Factory De oplossing kwam in de vorm van een ambitieus plan: de Performance Factory. Een talentfabriek waarin onderwijs, kunst, cultuur, sport en ondernemerschap samenkomen onder één dak. Martijn Meenhuis, Training Center Twente. Ik was op zoek naar een geschikte locatie, met voldoende ruimte, om mijn ambitie voor sport verder uit te breiden. De ruwe industriële uitstraling van de Performance Factory sluit naadloos aan bij mijn bedrijf. Geen gelikte uitstraling, maar back to basic. november