A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 26 februari

Transcriptie

1 A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 26 februari Supplement bovenop de werkloosheidsuitkeringen wegens schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst - Wet van 12 april 2011 houdende aanpassing van de wet van 1 februari 2011 houdende verlenging van de crisismaatregelen en tot uitvoering van het compromis van de regering met betrekking tot het ontwerp van interprofessioneel akkoord x x x Blijde Inkomstlaan, Brussel Tel: Fax: griffie@nar-cnt.be - Website:

2 A D V I E S Nr Onderwerp : Supplement bovenop de werkloosheidsuitkeringen wegens schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst - Wet van 12 april 2011 houdende aanpassing van de wet van 1 februari 2011 houdende verlenging van de crisismaatregelen en tot uitvoering van het compromis van de regering met betrekking tot het ontwerp van interprofessioneel akkoord De Raad heeft uit eigen beweging beslist om een onderzoek te wijden aan de supplementen bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen om een beter beeld te krijgen, enerzijds, van het statuut dat aan deze supplementen wordt gegeven onder de onderscheiden regelgevingen, en, anderzijds, van de cao-praktijk die bestaat met betrekking tot de uitbetaling van deze supplementen. Deze werkzaamheden werden toevertrouwd aan de commissie Individuele Arbeidsverhoudingen. Op verslag van deze commissie werd op 26 februari 2013 navolgend unaniem advies uitgebracht, evenals aanbeveling nr. 24 aan de paritaire comités en de ondernemingen.

3 - 2 - Onderhavig advies heeft tot doel duidelijkheid te verschaffen inzake de op deze supplementen toepasselijke regelgevende bepalingen. De aanbeveling van dezelfde datum tot doel heeft aan de paritaire comités en de ondernemingen, uitgaande van de in het advies nr opgenomen verduidelijkingen inzake de op de supplementen toepasselijke regelgevende bepalingen, aanbevelingen te doen over de elementen die desgevallend in de ondernemings- of sector-cao s en de ondernemingsplannen terzake kunnen geregeld worden aangaande de uitbetaling van deze supplementen. Deze aanbevelingen zijn in belangrijke mate gebaseerd op de goede praktijken die reeds bestaan. x x x ADVIES VAN DE NATIONALE ARBEIDSRAAD I. INLEIDING A. De Raad merkt op dat de wet van 12 april in de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten voor zowel arbeiders als bedienden een recht heeft opgenomen op een supplement bovenop de werkloosheidsuitkeringen die zij uitbetaald krijgen bij schorsing van hun arbeidsovereenkomst wegens tijdelijke werkloosheid. Dit recht bestaat vanaf 1 januari Een arbeider heeft recht op dit supplement voor elke dag waarop hij niet heeft gewerkt en werkloosheidsuitkeringen geniet omwille van de schorsing van de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst wegens technische stoornis in de onderneming (art. 49), slecht weer (art. 50) en gebrek aan werk ingevolge economische oorzaken (art. 51) (art. 55, 8 van de wet van 3 juli 1978). Bij schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst wegens een technische stoornis in de onderneming is er een recht op werkloosheidsuitkeringen na de periode van loonwaarborg, voor schorsingen wegens slecht weer en gebrek aan werk ingevolge economische oorzaken is er geen recht op gewaarborgd loon. 1 Wet van 12 april 2011 houdende aanpassing van de wet van 1 februari 2011 houdende verlenging van de crisismaatregelen en uitvoering van het interprofessioneel akkoord, en tot uitvoering van het compromis van de Regering met betrekking tot het ontwerp van interprofessioneel akkoord

4 - 3 - Een bediende heeft recht op dit supplement voor elke dag waarop hij niet heeft gewerkt en werkloosheidsuitkeringen geniet omwille van de schorsing van de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst ingevolge gebrek aan werk wegens economische oorzaken (art. 77/4, 7 van de wet van 3 juli 1978). De regeling van de schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst wegens economische redenen voor bedienden is beperkt tot bedienden en werkgevers die onder het toepassingsgebied van de CAO-wet van 5 december 1968 vallen, voor zover het gaat om een onderneming in moeilijkheden, die gebonden is door een cao of goedgekeurd ondernemingsplan (art. 77/1 van de wet van 3 juli 1978). Zij is van veel recentere datum dan die voor de arbeiders. Zij werd ingevoerd door de wet van 19 juni 2009 en verlengd door de wet van 1 februari 2011, maar heeft door voornoemde wet van 12 april 2011 een duurzaam karakter gekregen. De werkgever is ertoe gehouden dit supplement te betalen, tenzij de betaling ervan door een bij KB algemeenverbindendverklaarde cao ten laste wordt gelegd van een fonds voor bestaanszekerheid. Een arbeider heeft recht op minimum 2 euro per dag waarop hij niet gewerkt heeft; een KB overlegd in de ministerraad kan dit supplement verhogen. Een bediende krijgt een supplement waarvan het bedrag wordt vastgelegd in de (ondernemings- of sector-)cao of het ondernemingsplan op basis waarvan de schorsing wegens gebrek aan werk wordt toegepast. Het minimale bedrag van dit supplement verschilt naargelang het bedrag van het supplement wordt vastgesteld door een cao of een ondernemingsplan. B. De Raad heeft uit eigen beweging beslist om een onderzoek te wijden aan deze supplementen om een beter beeld te krijgen, enerzijds, van het statuut dat aan deze supplementen wordt gegeven onder de onderscheiden regelgevingen, en, anderzijds, van de cao-praktijk die bestaat met betrekking tot de uitbetaling van deze supplementen.

5 - 4 - Wat het juridisch statuut van de supplementen betreft, dient opgemerkt te worden dat de wet van 12 april 2011, die een recht op deze supplementen invoert in de wet van 3 juli 1978, alleen opneemt wie het supplement dient uit te betalen, waar het bedrag ervan dient vastgelegd te worden (voor bedienden) en hoe hoog dit minimaal dient te zijn. Het statuut van deze supplementen onder de onderscheiden regelgevingen (en de cao-praktijk inzake de uitbetaling van de supplementen), maken dus evenzeer deel uit van het juridische kader toepasselijk op deze supplementen. Hierbij is het van belang te onderzoeken of deze supplementen loon uitmaken of daarentegen eerder als een voordeel toegekend ter aanvulling van een socialezekerheidsregeling dienen beschouwd te worden, aangezien dit hun statuut zowel in het arbeidsrecht, de sociale zekerheid als de fiscaliteit bepaalt. In het bijzonder dient nagekeken te worden of deze supplementen onder het loonbegrip van de Loonbeschermingswet van 12 april 1965 vallen, aangezien hiervan de bescherming zal afhangen die deze wet biedt voor de uitbetaling van hetgeen voor deze wet als loon wordt beschouwd, zowel inzake de modaliteiten voor de uitbetaling ervan als de frequentie. II. HET STATUUT VAN EEN SUPPLEMENT BOVENOP TIJDELIJKE WERKLOOS- HEIDSUITKERINGEN De Raad wil in onderhavig advies duidelijkheid scheppen aangaande de kwalificatie van deze supplementen onder een aantal belangrijke regelgevingen, zonder hierbij exhaustief te willen zijn. A. De Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 Aangezien het loonbegrip van het arbeidsovereenkomstenrecht volgens vaststaande cassatierechtspraak de tegenprestatie is van arbeid die ter uitvoering van een arbeidsovereenkomst wordt verricht, maakt een supplement dat bij definitie wordt toegekend voor elke dag waarop men niet heeft gewerkt en werkloosheidsuitkeringen geniet omwille van de schorsing van de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst, geen loon uit voor de toepassing van de Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978.

6 - 5 - B. De Loonbeschermingswet van 12 april 1965 Alhoewel het loonbegrip van de Loonbeschermingswet ruimer is en ook de vergoedingen in geld omvat waarop een werknemer ten laste van zijn werkgever recht heeft ingevolge de dienstbetrekking en dus ook de vergoedingen bij arbeidsonderbreking omvat (art. 2, eerste lid, 1 ), worden voor de Loonbeschermingswet niet als loon beschouwd, de vergoedingen die rechtstreeks of onrechtstreeks door de werkgever betaald (worden en) die moeten worden beschouwd als een aanvulling van de voordelen toegekend voor de verschillende takken van de sociale zekerheid (art. 2, derde lid, 1, c). De Raad is van oordeel dat hogergenoemde supplementen, die een aanvulling zijn bij de aan de werknemer uitbetaalde werkloosheidsuitkeringen, dienen beschouwd worden als een aanvulling van de voordelen toegekend voor de verschillende takken van de sociale zekerheid en dus op basis van het artikel 2, derde lid, 1, c van de Loonbeschermingswet uitgesloten zijn van het loonbegrip dat deze wet hanteert. Hierbij dient evenwel opgemerkt te worden dat de wet uitdrukkelijk verwijst naar de beoordelingsbevoegdheid van de rechter terzake ( welke moeten worden beschouwd ). Dit betekent dat de bescherming die deze wet voorziet voor de uitbetaling van hetgeen zij als loon beschouwt, niet van toepassing is op deze supplementen. Deze bescherming betreft zowel de wijze van uitbetaling (van hand tot hand of giraal), de frequentie van betaling, het tijdstip van betaling, de plaats van betaling als de informatie bij de betaling. De Raad heeft daarom de aanbeveling nr. 24 aangenomen, gericht aan de paritaire (sub)comités en de ondernemingen, opdat zij een reflectie zouden wijden aan de bepalingen die zij omtrent de uitbetaling van deze supplementen desgevallend kunnen aannemen. C. De Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 Loon volgens de Arbeidsongevallenwet is ieder bedrag of ieder in geld waardeerbaar voordeel dat rechtstreeks of onrechtstreeks door de werkgever aan zijn werknemer wordt toegekend ingevolge de tussen hen bestaande arbeidsverhouding, alsmede het vakantiegeld, behalve wegens overwegingen vreemd aan de beroepsactiviteit (art. 35, eerste lid).

7 - 6 - Worden echter uitgesloten uit het loonbegrip van de Arbeidsongevallenwet : de voordelen toegekend ter aanvulling van de socialezekerheidsregeling, met uitzondering van aanvullend vakantiegeld (art. 35, tweede lid). De Raad is van oordeel dat hogergenoemde supplementen, die een aanvulling zijn bij de aan de werknemer uitbetaalde werkloosheidsuitkeringen, moeten beschouwd worden als een voordeel toegekend ter aanvulling van een socialezekerheidsregeling en dus op basis van het artikel 35, tweede lid van de Arbeidsongevallenwet uitgesloten zijn van het loonbegrip dat deze wet hanteert. D. De Algemene Beginselenwet Sociale Zekerheid van 29 juni 1981 Het begrip loon dat in aanmerking komt voor de berekening van de socialezekerheidsbijdragen gaat uit van het loonbegrip van de Loonbeschermingswet (art. 23, tweede lid). Vergoedingen die rechtstreeks of onrechtstreeks door de werkgever betaald (worden en) die moeten worden beschouwd als een aanvulling van de voordelen toegekend voor de verschillende takken van de sociale zekerheid zijn dus ook uit het loonbegrip voor de RSZ gesloten, alhoewel de aanvullingen op het enkel en dubbel vakantiegeld wel onder het loonbegrip worden gebracht (art. 23 bis wet 29 juni 1981 en art. 19, 1 KB 28 november 1969). Weerom wordt men geconfronteerd met het feit dat het begrip aanvulling bij een socialezekerheidsvoordeel niet wettelijk gedefinieerd wordt en dat terzake een beoordelingsbevoegdheid aan de rechter en, in casu, het Beheerscomité van de RSZ, gelaten wordt. De bevoegde administratie zal beoordelen of de werkgever werkelijk de intentie had om een aanvulling te geven bij een socialezekerheidsvoordeel dan wel of hij de situatie gebruikt als een mogelijkheid om zijn werknemer extra te verlonen. Uit de praktijk blijkt dat de administratie voor de beoordeling van het karakter van een bepaald voordeel rekening houdt met het geheel van de wijze van toekenning, de berekening van de aanvulling, de intentie van de werkgever en de grootte van de aanvulling, om uit te maken of de RSZ een voordeel als aanvulling kan kwalificeren.

8 - 7 - De Raad is van oordeel dat, gezien het feit dat het bij de hogergenoemde supplementen om eerder lage bedragen gaat, die op basis van de Arbeidsovereenkomstenwet aan alle werknemers in dezelfde situatie wordt toegekend, zij moeten beschouwd worden als een aanvulling van de voordelen toegekend voor de verschillende takken van de sociale zekerheid en dus op basis van art. 23, tweede lid van de Algemene Beginselenwet Sociale Zekerheid uitgesloten zijn van het loonbegrip dat deze wet hanteert. De Raad wijst er op dat deze kwalificatie zich ook opdringt in het kader van het Werkloosheidsbesluit van 25 november 1991, aangezien anders het recht op werkloosheidsuitkeringen zelf in vraag kan gesteld worden. Het artikel 44 van het KB voorziet immers dat men om werkloosheidsuitkeringen te kunnen genieten werkloos moet zijn wegens omstandigheden onafhankelijk van zijn wil en zonder loon. Een vergoeding ter aanvulling van een werkloosheidsuitkering wordt voor de toepassing van dit koninklijk besluit niet als loon beschouwd (art. 46). E. Wetboek van Inkomstenbelastingen Het begrip bezoldiging van de werknemers in de zin van artikel 31 WIB is ruimer dan het begrip loon van de Loonbeschermingswet : alle beloningen die voor de werknemer de opbrengst vertegenwoordigen van arbeid in dienst van een werkgever vormen belastbare bezoldigingen, ongeacht de schuldenaar, de benaming en de wijze waarop ze worden vastgesteld of toegekend (art. 31 WIB). Artikel 31, tweede lid van het WIB onderscheidt echter vier categorieën van bezoldigingen en de classificatie van een voordeel in een bepaalde categorie is belangrijk omdat het toepasselijk belastingsstelsel verschilt. Voor de vergoedingen verkregen als volledig of gedeeltelijk herstel van een tijdelijke derving van bezoldigingen (de zogenaamde vervangingsinkomens, zoals werkloosheidsuitkeringen) (art. 31, tweede lid, 4 WIB) geldt dat deze niet kunnen verminderd worden met forfaitaire beroepskosten (art. 51, eerste lid WIB), belastbaar zijn aan het progressieve tarief van de geglobaliseerde inkomsten, maar wel in aanmerking komen voor de toekenning van een belastingvermindering (art. 146, 3 WIB, wat betreft werkloosheidsuitkeringen). Voor de werkgever maken de bezoldigingen van zijn werknemers aftrekbare beroepskosten uit (art. 52, 3 WIB). Deze worden echter alleen als zodanig aangenomen wanneer ze verantwoord worden door individuele fiches en een samenvattende opgave (art. 57 WIB).

9 - 8 - In principe worden werkloosheidsuitkeringen onderworpen aan een bedrijfsvoorheffing van 10,09%. Voor de wettelijke en extrawettelijke uitkeringen die worden betaald of toegekend aan tijdelijke werklozen in de zin van het artikel 27, 2 van het KB van 25 november 1991 geldt dat vanaf 1 januari 2013 bedrijfsvoorheffing tegen een tarief van 26,75% (zonder vermindering) dient betaald te worden (KB van 11 december 2012 tot wijziging van het KB/WIB 92 van 11 december 2012). De Raad wijst er op dat de supplementen bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen een vergoeding verkregen als volledig of gedeeltelijk herstel van een tijdelijke derving van bezoldigingen uitmaken in de zin van het artikel 31, tweede lid, 4 van het Wetboek van Inkomstenbelastingen, waarop bedrijfsvoorheffing tegen een tarief van 26,75% verschuldigd is. F. De Sluitingswet van 28 juni 2002 Wanneer de werkgever zijn geldelijke verplichtingen ten opzichte van zijn werknemers niet naleeft, betaalt het sluitingsfonds de lonen verschuldigd krachtens individuele overeenkomsten of cao s en de vergoedingen en voordelen verschuldigd krachtens de wet of krachtens de individuele overeenkomsten of cao s (beperkt tot een maximumbedrag) bij sluiting of een hiermee gelijkgestelde situatie, overname van activa na faillissement of overgang van onderneming krachtens overeenkomst in het kader van een gerechtelijk akkoord (art. 35, 1-3 sluitingswet van 26 juni 2002). De Raad wijst er op dat op basis van deze bepaling het Sluitingsfonds dus binnen de voorwaarden en grenzen van toepassing voor de gewaarborgde uitbetaling van lonen tevens garant zal staan voor de niet-uitbetaling door de werkgever van de supplementen bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen. G. Loonbeslag en loonoverdracht in het Gerechtelijk Wetboek Het Gerechtelijk Wetboek voorziet in een beperking tegen overdreven inbeslagneming en overdracht van bedragen uitgekeerd ter uitvoering van een arbeidsovereenkomst, maar ook van inkomsten uit andere activiteiten (art. 1409, 1bis Ger. W.). Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat met dit laatste in feite vervangingsinkomsten bedoeld worden. Het betreft bepaalde sociale uitkeringen opgesomd in artikel 1410, 1 van het Gerechtelijk Wetboek, waaronder werkloosheidsuitkeringen.

10 - 9 - De Raad wijst er op dat de supplementen bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen aan de beperkingen onderworpen zijn die gelden voor beslag en overdracht zoals deze gelden voor werkloosheidsuitkeringen. H. Verjaringstermijn voor de vordering tot betaling van een supplement Een vordering tot betaling van het supplement bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen (de werknemer) of tot terugvordering van een onterecht uitbetaald supplement (de werkgever) kan worden ingesteld op grond van de arbeidsovereenkomst zelf (ex contractu), of op grond van het misdrijf dat de schending door de werkgever van de arbeidsrechtelijke regel uitmaakt (ex delictu). Een vordering op basis van de artikelen 51, 8 (arbeiders) of 77/4, 7 (bedienden) van de Arbeidsovereenkomstenwet (burgerlijke vordering ex contractu) verjaart 1 jaar na het beëindigen van de arbeidsovereenkomst of 5 jaar na het feit waaruit de vordering is ontstaan, zonder 1 jaar na het einde van de arbeidsovereenkomst te kunnen overschrijden (art. 15 van de Arbeidsovereenkomstenwet). Een vordering op basis van een bepaling in een algemeen verbindend verklaarde cao, die strafrechtelijk gesanctioneerd is (burgerlijke vordering ex delictu), verjaart 5 jaar na het tijdstip waarop het misdrijf werd gepleegd, zonder te kunnen verjaren voor de strafvordering (art. 26 VTSv en 2262 bis, 1, tweede lid BW). De Raad wil hierbij opmerken dat de RVA beschikt over een termijn van 3 jaar om een administratieve beslissing te nemen waarbij de terugbetaling van de onrechtmatig ontvangen werkloosheidsuitkeringen wordt bevolen (5 jaar wanneer de onrechtmatige betaling het gevolg is van bedrog door de werkloze). Vanaf deze administratieve beslissing beschikt de RVA over een termijn van 10 jaar om het onrechtmatig ontvangen bedrag daadwerkelijk in te vorderen (art. 7, 13, tweede lid Besluitwet van 28 december 1944 en 2262 bis, 1, eerste lid BW). Wanneer de RVA beslist tot de terugvordering van de onterecht betaalde tijdelijke werkloosheidsuitkeringen, is er automatisch ook de terugvordering mogelijk van de hierbij horende supplementen.

11 Gezien het statuut van deze supplementen als aanvulling bij een tijdelijke werkloosheidsuitkering, is de Raad van oordeel dat ook de werkgever die onterecht uitbetaalde supplementen terugvordert of de werknemer die de uitbetaling van deze supplementen vordert over dezelfde termijn van 3 jaar dienen te beschikken om deze vordering in te stellen. Hierbij kan ook opgemerkt worden dat de wet van 7 januari 1985 betreffende de fondsen voor bestaanszekerheid bepaalt dat een werknemer ook 3 jaar heeft om een vordering tot uitbetaling van de supplementen tegen het fonds voor bestaanszekerheid, indien dit de schuldenaar zou zijn, in te stellen (art. 21). III. SLOTBESCHOUWINGEN EN EVALUATIE De Raad wijst in het bijzonder op het feit dat supplementen bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen geen loon zijn in de zin van de Loonbeschermingswet, hetgeen betekent dat de bescherming die deze wet voorziet voor de uitbetaling van hetgeen zij als loon beschouwt, niet van toepassing is op deze supplementen. Deze bescherming betreft zowel de wijze van uitbetaling, de frequentie van betaling, het tijdstip van betaling, de plaats van betaling als de informatie bij de betaling. De Raad richt daarom aanbeveling nr. 24 aan de paritaire (sub)comités en de ondernemingen inzake de elementen die desgevallend in de ondernemings- of sector-cao s of de ondernemingsplannen terzake kunnen geregeld worden aangaande de uitbetaling van deze supplementen. Hij vraagt bovendien dat wanneer een ondernemingsplan door de Directeur-generaal van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO voor goedkeuring wordt doorgestuurd naar de Commissie Ondernemingsplannen en dit geen regeling bevat inzake de uitbetaling van de supplementen, dit zou aangeduid worden, zodat vervolgens de aanbeveling nr. 24 van de Raad onder de aandacht van de betrokken onderneming kan gebracht worden, wanneer de gemotiveerde beslissing van de Commissie Ondernemingsplannen aan haar wordt overgemaakt. De vermeldingen van de aanbeveling hebben geen invloed op de geldigheid van een plan en de Commissie Ondernemingsplannen zal dus een plan niet kunnen weigeren enkel en alleen omdat het plan de aanbevolen vermeldingen niet bevat.

12 Tenslotte neemt de Raad zich voor om de toepassing van de aanbeveling nr. 24 binnen afzienbare tijd te evalueren, teneinde na te kunnen gaan of er inzake de uitbetaling van supplementen bovenop tijdelijke werkloosheidsuitkeringen geen rechtsonzekerheid meer bestaat