TPRA-monitor Dekkingsgraden IV <Titel> <Ondertitel>

Transcriptie

1 TPRA-monitor Dekkingsgraden 2015 IV <Titel> <Ondertitel> Maart 2016

2 TPRA-monitor dekkingsgraden Over deze monitor: TPRA publiceert elk kwartaal de dekkingsgradenmonitor waarin de ontwikkelingen van de nominale dekkingsgraad gevolgd worden. De monitor vergelijkt de beleidsdekkingsgraad met de actuele financiële stand van zaken en beschrijft de verschillen. Naast deze algemene ontwikkelingen zet de monitor de prestaties van de ondernemingspensioenfondsen af tegen de prestaties van de bedrijfstakpensioenfondsen en geeft de monitor een overzicht van goed en minder goed presterende fondsen. De resultaten zijn gebaseerd op de publiek beschikbare informatie over dekkingsgraden. The Pension Rating Agency verzamelt deze gegevens op maandbasis. Deze monitor is autonoom uitgevoerd door The Pension Rating Agency in maart Deze monitor is een uitgave van: The Pension Rating Agency B.V. Prinsengracht KG Amsterdam Hoewel de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht bij de samenstelling van deze publicatie, aanvaardt The Pension Rating Agency B.V. geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele onvolkomenheden of onjuistheden. In voorkomende gevallen zullen deze in een latere uitgave worden gerectificeerd en/of aangevuld. The Pension Rating Agency B.V Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook zonder schriftelijke toestemming vooraf van The Pension Rating Agency B.V. 2

3 Dekkingsgraden 2015 IV Op 10 maart 2016 publiceerde DNB de eindstand van de beleidsdekkingsgraden over het verslagjaar 2015 in het overzicht individuele gegevens van de onder toezicht staande pensioenfondsen. Ondanks eerdere berichtgeving over dalende dekkingsgraden en dreigende tekorten bij een aantal (grote) pensioenfondsen, is dit het eerste meetmoment in 2016 waarop de stand van zaken bij alle pensioenfondsen in Nederland bekend gemaakt wordt. De TPRA-monitor dekkingsgraden 2015 IV beschrijft de stand van zaken aan het eind van het jaar 2015, gevolgd door inzicht in de belangrijkste mutaties in het laatste kwartaal. Achtereenvolgens bespreekt de monitor de resultaten van de grootste vijf pensioenfondsen, de overige bedrijfstakpensioenfondsen en de ondernemingspensioenfondsen. Algemene stand van zaken Gedurende 2015 heeft de beleidsdekkingsgraad een geleidelijke daling van gemiddeld ruim 6% laten zien. De financiële situatie ten opzichte van het voorgaande jaar is gemiddeld genomen dus verslechterd. Op basis van de beleidsdekkingsraad had 27% van de fondsen aan het einde van het jaar een dekkingstekort. Bij nog eens 55% van de fondsen is de dekkingsgraad lager dan het vereiste niveau. Slechts 18% van de fondsen beschikt op basis van dit kengetal over voldoende reserves. Indexaties blijven voor veel fondsen uit zicht. Wettelijk is bepaald dat de dekkingsgraad minimaal 110% moet zijn voordat geïndexeerd mag worden. Ruim 6 op de 10 fondsen begeven zich onder deze grens. Voor korten bestaat geen wettelijk voorschrift, maar een beleidsdekkingsgraad van minder dan 90 wordt algemeen beschouwd als kritieke grens. Nagenoeg alle fondsen zitten hier (nog) boven. De beleidsdekkingsgraad ultimo 2015 is een prima graadmeter voor fondsen om de financiële ontwikkeling van jaar tot jaar te kunnen monitoren. Het stormt echter in dekkingsgradenland. Het aantal fondsen met een dekkingstekort neemt toe en de beweeglijkheid van de rente maakt dekkingsgraden grillig. Het 12-maandsgemiddelde over 2015 wijkt daardoor in veel gevallen behoorlijk af van de huidige solvabiliteitspositie van de fondsen. Actueel inzicht in de stand van zaken ontbreekt echter. Nominale, of actuele, dekkingsgraden geven dit inzicht wel. Helaas verliest deze dekkingsgraad terrein, aangezien eind 2015 nog maar 47% van de fondsen dit kengetal publiceert. In 2014 publiceerden nog bijna 180 pensioenfondsen, veelal op de website, de nominale dekkingsgraad. Gedurende 2015 is dat aantal voorzichtig tot onder de 120 gezakt. Wij herhalen hierbij onze oproep aan alle fondsen om hun nominale dekkingsgraad te (blijven) publiceren. In termen van belegd vermogen representeert het gelukkig nog wel bijna 90% van het totaal. 3

4 Gebaseerd op deze informatie heeft de nominale dekkingsgraad in 2015 gemiddeld een daling van ruim 5%-punt laten zien. De scherpe terugval is voornamelijk ontstaan in het eerste kwartaal en is voor een groot deel veroorzaakt door de invoering van het nftk. De opleving in het tweede kwartaal (5,5%) heeft geen vervolg gekregen in het tweede halfjaar. In het derde kwartaal van 2015 zakte de nominale dekkingsgraad met maar liefst 7,7%-punt tot 100,1%. Deze daling is het gevolg van de bijstelling van de UFR van 4,2% naar 3,3%. De nominale dekkingsgraad herstelde zich in het vierde kwartaal enigszins en steeg gemiddeld met 2%-punt om uiteindelijk op 102,1% uit te komen. Ontwikkeling Dekkingsgraden Q Q Q Q Beleidsdekkingsgraad Nominale dekkingsgraad Ondanks de lichte stijging in het laatste kwartaal liggen nominale dekkingsgraden in het tweede half jaar een stuk lager (5%-punt) dan in de eerste helft van het jaar. Begin 2016 is een verdere daling ingezet. Vanwege het voortschrijdend karakter van de beleidsdekkingsgraad is ook deze graadmeter in het eerste kwartaal 2016 verder gedaald en is er geen uitzicht op spoedig herstel. Individuele fondsen laten gelukkig soms een ander beeld zien. Sagittarius, Avebe, KPN, BP, en Provisum behoren tot een klein groepje fondsen waarvan de financiële positie gedurende 2015 juist is verbeterd. Ondanks de lage rente en de stelselwijzigingen die een drukkend effect op de dekkingsgraden uitoefenen, hebben deze vijf fondsen hun dekkingsgraad zien stijgen. Een betrekkelijk uitzonderlijke ontwikkeling. 4

5 Nominale dekkingsgraden in 2015 ontwikkelingen per fonds In 2015 publiceerden 36 bedrijfstakpensioenfondsen nominale dekkingsgraden. Tezamen representeerden zij bijna 97% van het totale belegde vermogen van alle bedrijfstakpensioenfondsen. De nominale dekkingsgraad van deze subgroep, gewogen naar belegd vermogen, lag in het vierde kwartaal op 98,8%, ruim drie procentpunten onder het gemiddelde van de hele markt. Ondernemingspensioenfondsen doen het daarentegen een stuk beter. De naar omvang gewogen gemiddelde nominale dekkingsgraad lag in het vierde kwartaal met 114,7% substantieel hoger dan het marktgemiddelde van 102,1% en maar liefst 15,9%-punt boven het gemiddelde van de bedrijfstakpensioenfondsen. Het betreft hier een deelverzameling van 80 ondernemingspensioenfondsen die gezamenlijk 71% van het totale belegde vermogen beheren. De grootste pensioenfondsen uit beide groepen leggen natuurlijk veel gewicht in de schaal. Indien de omvang van het pensioenfonds buiten beschouwing wordt gelaten, zijn de verschillen tussen de twee groepen kleiner, namelijk 101,3% tegen 108,3%. De financieel sterkere positie van ondernemingspensioenfondsen komt goed tot uitdrukking in het aantal fondsen dat op basis van de nominale dekkingsgraad in onderdekking is. In totaal kampt 72% van de bedrijfstakpensioenfondsen en 36% van de ondernemingspensioenfondsen in het vierde kwartaal met een dekkingstekort. In termen van belegd vermogen lag dat percentage op 87% respectievelijk 20%. Op basis van de beleidsdekkingsgraad ultimo 2015 heeft ongeveer 30% van de fondsen een dekkingstekort. Het grote verschil met de conclusies op basis van de nominale dekkingsgraad geeft aan dat de actuele financiële situatie minder rooskleurig is dan de beleidsdekkingsgraad doet vermoeden. De grootste vijf fondsen De gemiddelde dekkingsgraad van de bedrijfstakpensioenfondsen wordt gedomineerd door de nominale dekkingsgraden van de zogenoemde Big 5, te weten ABP, Zorg en Welzijn, Metaal en Techniek, Bouwnijverheid en Metalektro. Gemiddeld stond de dekkingsgraad van deze groep op 98,0%. Deze grootste vijf fondsen beheren meer dan 70% van de totale Nederlandse pensioenpot. Onderstaande tabel geeft de nominale dekkingsgraad en de mutatie in het laatste kwartaal van 2015 weer, evenals de stand van de dekkingsgraad ultimo

6 Big 5 NDG % 2015 Mutatie Q4 % NDG% 2014 ABP 97,2 +1,4 101,1 Bouwnijverheid 108,9 +2,0 114,5 Metaal en Techniek 97,3 +2,1 102,8 Metalektro 96,4 +0,3 101,9 Zorg en Welzijn 97,0 +3,0 102,0 De vijf grootste fondsen lieten in het vierde kwartaal een licht herstel zien. Bij Metalektro was dat overigens in mindere mate het geval. De nominale dekkingsgraad van deze fondsen, met uitzondering die van ABP, heeft in 2015 meer dan 5%-punt verloren. Bij Bouwnijverheid kwam deze klap minder hard aan, omdat zij in vergelijking met de andere vier een relatief hoge dekkingsgraad had. Overige bedrijfstakpensioenfondsen Als de prestaties van de Big 5 niet worden meegenomen, dan stijgt de gemiddelde nominale dekkingsgraad van de bedrijfstakpensioenfondsen in het vierde kwartaal naar 102,7% (exclusief weging 101,4%). Hoewel dat percentage hoger ligt dan het marktgemiddelde van alle fondsen, verkeren ook de overige bedrijfstakpensioenfondsen gemiddeld genomen in een dekkingstekort. Het gaat dan om bijna driekwart van deze populatie. Hoogste Overig BPF NDG % Laagste Overig BPF NDG% Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven 114,3 Tandtechniek 88,1 Koopvaardij 110,3 Agrarische Voedselvoorzieningshandel 91,8 Openbare Bibliotheken 109,0 Spoorwegpensioenfonds 108,5 Vlakglas, Verf, het Glasbewerkings- en het Glazeniersbedrijf Mode-, Interieur, Tapijt- en Textielindustrie Woningcorporaties 108,0 Betonproduktenindustrie 97,1 95,6 96,4 Het pensioenfonds met de hoogste nominale dekkingsgraad in de categorie overige bedrijfstakpensioenfondsen heeft een dekkingsgraad van slechts 114,3%. De top-5 wordt afgesloten door het pensioenfonds voor woningcorporaties, met een dekkingsgraad van 108%. Een score die slechts 3 tot 4% boven een dekkingstekort zit. Hekkensluiter is het pensioenfonds 6

7 voor tandtechniek die met een dekkingsgraad van 88,1% zich in de gevarenzone voor aanstaande kortingen bevindt. Alle bedrijfstakpensioenfondsen hebben in het vierde kwartaal hun dekkingsgraad zien verbeteren. De stijging was gemiddeld 2,0%. Het pensioenfonds voor het Bakkersbedrijf liet de grootste stijging zien. De fondsen die in de tabel bij dalers staan, zijn de fondsen waarvan de financiële reserves het minst zijn gestegen. Overig BPF Stijgers % Overig BPF Daler s Bakkersbedrijf +4,2 Zorgverzekeraars +0,1 Spoorwegpensioenfonds +3,8 Wonen +0,7 Openbaar Vervoer +3,3 Koopvaardij +0,9 Apothekers (medewerkers) +3,2 Bouwmaterialen +0,9 Sigarenindustrie en aanverwante bedrijven +3,1 Agrarische en Voedselvoorzieningshandel Het valt op dat bij geen van de bedrijfstakpensioenfondsen de dekkingsgraad verslechterde. Bovendien is de spreiding tussen het beste en het slechtst presterende fonds beperkt. +1,0 Ondernemingspensioenfondsen De ondernemingspensioenfondsen staan er financieel een stuk beter voor. De gehele top-5 heeft een dekkingsgraad boven 125%. Ook de nummer laatst ANWB heeft nog een dekkingsgraad boven het niveau van de bedrijfstakpensioenfondsen die er het slechtst voor staan. Gemiddeld ligt de dekkingsgraad van ondernemingspensioenfondsen 15,9%-punt hoger dan het gemiddelde van de bedrijfstakpensioenfondsen. OPF Hoogste NDG % OPF Laagste NDG% ING 138,1 ANWB 93,5 RBS Nederland 132,6 Cap Gemini 94,4 Progress Unilever 129,0 Coram 96,0 ABN-AMRO 127,0 Smurfit Kappa 97,1 Delta Lloyd 125,5 UWV 97,2 7

8 De stijging van de dekkingsgraad in het vierde kwartaal lag gemiddeld op 2,5%. Huntsman Rozenburg zag de dekkingsgraad met 9,5%-punt het sterkst stijgen en de gehele top-5 liet een grotere stijging zien dan de grootste stijger bij de bedrijfstakpensioenfondsen. In deze categorie hebben 3 fondsen in het vierde kwartaal hun dekkingsgraad zien dalen. Bisdommen voerde deze lijst aan met -1,1%. Dit fonds staat er ondanks deze daling nog relatief goed voor en heeft bovendien een beperkt verval in de dekkingsgraad gedurende TrueBlue heeft in 2015 haar dekkingsgraad met 14,4% zien dalen van 113,2% naar 98,8% en ook Equens liet een verval zien van bijna 10%. OPF Stijgers OPF Dalers Huntsman Rozenberg +9,5 Bisdommen -1,1 ABN-AMRO +6,6 TrueBlue -0,3 RBS Nederland +6,5 Equens -0,1 BP +6,5 ANWB +0,0 Sagittarius +4,7 Achmea +0,4 Conclusie 2015-IV Het vierde kwartaal kenmerkt zich door een licht herstel van de nominale dekkingsgraad en een verdere daling van de beleidsdekkingsgraad. De nominale dekkingsgraden liggen aan het eind van het jaar gemiddeld beneden het niveau van de beleidsdekkingsgraden. Vanwege de verdere daling van de nominale dekkingsgraad in het nieuwe jaar zal de beleidsdekkingsgraad naar verwachting eveneens verder dalen. De financiële reserves van vrijwel alle pensioenfondsen zijn gedurende het jaar afgenomen, waardoor slechts 18% zich boven het niveau van een reservetekort bevindt. Op basis van de nominale dekkingsgraad is dit percentage zelfs nog lager. Op drie fondsen na is de financiële positie in het vierde kwartaal verbeterd. Met name de ondernemingspensioenfondsen, aangevoerd door Huntsman Rozenberg, lieten een goed herstel zien. Voor een goed en volledig overzicht spreken wij de wens uit dat de nominale dekkingsgraad door alle pensioenfondsen op maandelijkse basis gepubliceerd wordt. Steeds meer fondsen zien van publicatie af nu de verplichting verschoven is naar het publiceren van de beleidsdekkingsgraad. Actuele financiële ontwikkelingen zijn enkel goed zichtbaar middels de nominale dekkingsgraad. De twee graadmeters zouden daarom in samenhang beoordeeld moeten worden. Met name voor de kleinere pensioenfondsen ontbreekt het inzicht (zie bijlage). 8

9 Bijlage: Onderzoekspopulatie In deze monitor zijn pensioenfondsen meegenomen die hun nominale dekkingsgraad over heel 2015 pubiek beschikbaar stelden via een website of deze individueel aan ons beschikbaar hebben gesteld via Onderstaand volgt de lijst met pensioenfondsen die zijn ingesloten in het onderzoek en de lijst met pensioenfondsen die wegens het ontbreken van informatie van het onderzoek zijn uitgesloten. De lijst met pensioenfondsen die niet zijn meegenomen is vervaardigd op basis van de publicatie van individuele gegevens pensioenfondsen door DNB over het vierde kwartaal De fondsen die in onderstaande tabel genoemd worden, zijn meegenomen in de onderzoekspopulatie. Fondsen in onderzoekspopulatie ABN AMRO Bank DuPont Nederland Philips ABP Equens PostNL Achmea Personeel Fysiotherapeuten Progress Unilever AFM Getronics Provisum Agrarische en Voedselvoorzieningshandel Grafische Bedrijven Randstad AHOLD Grolsche bierbrouwerij RBS Nederland Alliance Grontmij Recreatie (SPR) ANWB P Hagee Ring DHV APF Heineken Rockwool Apothekers Hewlett-Packard Sagittarius Architectenbureaus Honeywell SCA Astellas Hoogovens Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf AT&T Nederland Horecabedrijf Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven AVEBE Houthandel Sligro Food Group AZL Huntsman Rozenburg Smurfit Kappa Nederland Bakkersbedrijf BPF ING SNS Reaal Groep Ballast Nedam Kas Bank Spoorwegpensioenfonds Banden- en Wielenbranche KLM Algemeen Staples Beroepsvervoer over de Weg KLM Vliegend Personeel Tandartsen en Tandarts-Specialisten Betonproduktenindustrie KLM-Cabinepersoneel Tandtechniek Bibliotheken openbare Koopvaardij TDV Bisdommen KPN Telegraafpensioenfonds 1959 Blue Sky Group Landbouw Thales 9

10 Bouwmaterialen Lanschot TNT express Bouwnijverheid Levensmiddelenbedrijf Transport BP Loodsen Trespa Brocacef Medewerkers Apotheken TrueBlue Campina Media PNO Unisys Nederland Cap Gemini Nederland Medische Specialisten Urenco Nederland Cargill Metaal en Techniek UWV Cate Koninklijke Metalektro Verloskundigen Co-op Coram Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven Mode-, Interieur-, Tapijt- en Textielindustrie Vlakglas, Verf, het Glasbewerkings- en het Glazeniersbedrijf Waterbouw BPF Cosun Molenaarspensioenfonds Werk en (re)integratie CRH Nederlandsche Bank Witteveen & Bos Delta Lloyd NIBC Wolters Kluwer Nederland Detailhandel Notariaat Wonen Dierenartsen Notarieel Woningcorporaties Douwe Egberts Openbaar Vervoer Zorg en Welzijn Dow Particuliere Beveiliging Zorgverzekeraars Drankindustrie Personeelspensioenfonds APG Zuivel en aanverwante industrie DSM Nederland De fondsen die in onderstaande tabel genoemd worden, zijn niet meegenomen in de onderzoekspopulatie. Fondsen niet in onderzoekspopulatie Abbott Nederland Holland Casino Ring Geveke Accountancy Hoop / Terneuzen Ring Haskoning Albemarle Houtverwerkende industrie Ring Pon Allianz Nederland Huisartsen Ring Transavia cabinepersoneel Anw-fonds Ring Pon Holdings Huisartsen in Opleiding Ring Transavia grondpersoneel Aon Groep Nederland Hunter Douglas Roba ARCADIS Nederland Huysman Robeco Atos Origin IBM Nederland Roeiers in het Rotterdamse havengebied Atradius IFF Royal Leerdam Avery Dennison IKEA SABIC B&S ING Bank CDC fonds Samenwerking / Slagersbedrijf Bavaria Invista Sanoma Magazines Nederland British American Tobacco Kappersbedrijf SC Johnson Buizerdlaan Calpam Kunststof- en Rubberindustrie Kuwait Petroleum Nederland Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf Schoen-, Leder- en Lederwarenindustrie 10

11 Chemours Nederland Legal & General Schoenmakerij Chevron Levensmiddelen Groothandel Security Cindu International Lloyd's Register Nederland Shell Citigroup Nederland Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium Shell Nederland Consumentenbond Mars Smurfit Nederland Croda Martinair Holland Vliegers Sportfondsen Deloitte McCain TBI Deutsche Bank Nederland Mercer TDF Botlek Ecolab Metro Technische Groothandel Vroeg ERIKS Mn Services Textielgoederen en Aanverwante Artikelen Groothandel Ernst & Young MSD Textielverzorging E-Way Nedlloyd TNO Flexsecurity Nielsen AC TOTAL Fluor Nederland Nike Nederland Towers Watson Forbo NN CDC fonds Transavia vliegers FORD Nederland Norit Unilever NL Forward Fracties ORTEC Unirobe Meeus groep Fresenius Nederland OWASE P VIBA Gasunie Panteia Vitol Anker Gazelle Pensura GE Artesia Bank PepsiCo Nederland VNU General Electric Nederland Personeelsdiensten Vopak Vlees- en Vleeswarenindustrie en de Gemaksvoedingindustrie Goudse Haven PPG Industries Nederland Vredestein Banden Groothandel Protector Will Niemeijer HAL Rabobankorganisatie Xerox Heijmans Reisbranche YARA Nederland Henkel Remia Zeevisserij Hewitt Rijn- en Binnenvaart Zoetwarenindustrie 11