Kunnen de uitdagingen inzake woonontwikkelingen ruimtelijk

Transcriptie

1 Workshop 7 Kunnen de uitdagingen inzake woonontwikkelingen ruimtelijk opgevangen worden? Brecht Vandekerckhove - sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles t f line.jussiant@sum.be

2 INHOUD 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? 3. Kan het beleid hierop sturen? sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles 4. Wat met de huidige voorraad? 5. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden t f gezet! line.jussiant@sum.be

3 INHOUD 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? 3. Kan het beleid hierop sturen? sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles 4. Wat met de huidige voorraad? 5. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden t f gezet! line.jussiant@sum.be

4 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Anno 2010 Aantal woongelegenheden volgens kadaster (1 jan 2010) Aantal huishoudens volgens het rijksregister (1 jan 2009) Verschil = 11% Structurele leegstand 2. Frictieleegstand 3. Tweede verblijven 4. Studentenkamers 5. Niet geregistreerde functiewijziging Zonder rekening te houden met verschillen tussen de marksegmenten valt de woningmarkt moeilijk als krap te omschrijven

5 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Anno 2010 Aantal woongelegenheden volgens kadaster (1 jan 2010) Aantal huishoudens volgens het rijksregister (1 jan 2009) Verschil = 11% Zonder rekening te houden met verschillen tussen de marktsegmenten valt de woningmarkt moeilijk als krap te omschrijven

6 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Voor de toekomst: Ja, Bouwmogelijkheden woningen (Loris 2011) Demografische prognoses huishoudens (SVR 2011) Situering van de onbebouwde percelen in Vlaanderen en de provincies (31/12/2009) Bron: Isabelle Loris, Woonaanbod in Vlaanderen, 2011

7 Workshop 7 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Voor de toekomst: Ja, MAAR 26 % in de steden 43 % in de kernen van het buitengebied 31 % in linten of verspreide bebouwing Situering van de stedelijke gebieden (rood), de woonkernen (roos) en verspreide bebouwing en linten (wit) in Vlaanderen (2010) Bron: Isabelle Loris, Woonaanbod in Vlaanderen, 2011

8 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Voor de toekomst Het zijn vooral de steden die het moeilijk zullen hebben hun woonbehoefte op te vangen. Aan te snijden % van bebouwbare oppervlakte tot 2030 volgens het hiërarchie der kernen -model, scenario van lage woondichtheid (15 tot 25 woningen/hectare) Bron: AnteaGroup, 2011

9 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Voor de toekomst De huidige voorraad lijkt vooral een garantie op verdere verlinting en verspreiding van de bebouwing.

10 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Bovendien, is er sprake van een zekere inversie: In de grootsteden wordt een groot deel van de groei door grotere huishoudens vorm gegeven. Gezinsverdunning, vergrijzing en verzilvering zal zich vooral in de landelijke gemeenten verder inzetten. Geprojecteerde verandering in het aantal 4-persoonshuishoudens , per gemeente. Procentuele verandering t.o.v Bron: SVR, 2011

11 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Bovendien, is er sprake van een zekere inversie: In de grootsteden wordt een groot deel van de groei door grotere huishoudens vorm gegeven. Gezinsverdunning, vergrijzing en verzilvering zal zich vooral in de landelijke gemeenten verder inzetten. Prognose van de toename van het aantal 65-plussers in gemeenten van het Vlaams Gewest, periode Bron: SVR

12 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? Voor de toekomst JA, MAAR De huidige voorraad ligt blijkbaar niet op de gewenste locatie en we geven er ook niet de gewenste invulling aan. Grotere bijsturing noodzakelijk!

13 INHOUD 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? 3. Kan het beleid hierop sturen? sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles 4. Wat met de huidige voorraad? 5. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden t f gezet! line.jussiant@sum.be

14 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? Bebouwing in Vlaanderen (Kadvec, 2006) Bron: OSA, 2010

15 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? Situering van de onbebouwde percelen in Vlaanderen en de provincies (31/12/2009) Bron: Isabelle Loris, Woonaanbod in Vlaanderen, 2011

16 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? De bestaande voorraad is geënt op de huidige (verspreide) bebouwing Situering van de onbebouwde percelen in Vlaanderen en de provincies ( ) Vgl met gewestplan Bron: Isabelle Loris, Woonaanbod in Vlaanderen, 2011

17 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? Aantal woongelegenheden (kadaster, 2010) Demografische prognoses huishoudens (SVR 2011) Rekening houdende met 11 % surplus zou dit theoretisch betekenen dat 89 % er nu reeds staat.

18 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? Ruimtelijk woonbeleid = Ruimtelijk beleid RSV = hiërarchie der kernen = opdeling stedelijk gebied/buitengebied bestaande ruimtelijke structuur (ambitie voor een andere ruimtelijke structuur)

19 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? BRV? Woonbeleidsplan Vlaanderen? Moet de rol van de woonkernen en infrastructuur niet geherevalueerd worden? Situering van de stedelijke gebieden (rood), de woonkernen (roos) en verspreide bebouwing en linten (wit) in Vlaanderen (2010) Bron: Isabelle Loris, Woonaanbod in Vlaanderen, 2011

20 INHOUD 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? 3. Kan het beleid hierop sturen? sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles 4. Wat met de huidige voorraad? 5. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden t f gezet! line.jussiant@sum.be

21 3. Kan het beleid hierop sturen? Instrumentarium RO: Woonbehoeftestudies, structuurplannen, Bestemmingsplannen (Gewestplan, BPA s, RUP s), Stedenbouwkundige verordeningen, Instrumentarium Woonbeleid: recht van voorkoop, onteigeningsplannen, erfpacht of recht van opstal constructies, activeringsheffing onbebouwde percelen, heffing op leegstand en/of verkrotting, renovatiepremies, woonbonus, OO-verklaringen, Instrumentarium grond- en pandenbeleid: Aan het aantal instrumenten zal het niet liggen

22 3. Kan het beleid hierop sturen? Heffing op onbebouwde percelen Complexiteit: Uniformiteit: Uitholling: inventarisatie, registratie, heffing, vrijstelling, inning zelfde invulling in stedelijk gebied als buitengebied (incl. keuze vrijheid) vrijstellingsmogelijkheden

23 3. Kan het beleid hierop sturen? Instrumentarium is aanwezig maar wordt niet ingezet, is te complex, is uitgehold, Hoe kunnen we vanuit een visie op Vlaams niveau over WONEN het instrumentarium herdefiniëren. Moet er vanuit Vlaanderen niet vaker sturend worden ingegrepen? Op het lokaal beleid (stok en wortel)

24 3. Kan het beleid hierop sturen? Ruimtelijk woonbeleid = Ruimtelijk beleid RSV heeft geleid tot een centralisatie?

25 3. Kan het beleid hierop sturen? Verschillende succesverhalen - Stadsvernieuwingsprojecten - 25 woningen/ha & 15 woningen/ha - Stationsomgevingen - Kwaliteit van de woningen is fors toegenomen - Kwaliteit van de woonomgevingen is fors toegenomen - Bron: evaluatie RSV

26 3. Kan het beleid hierop sturen? MAAR - Gewestplan blijft het vigerende beleids plan - RUP s hebben het verschil niet gemaakt met BPA - Grondreserve blijft bepalend - Suburbanisatie blijft aanhouden Ruimtelijke (verspreide) structuur blijft zich verderzetten inclusief de verlinting Bron: evaluatie RSV

27 3. Kan het beleid hierop sturen? Naast huidige bestemming aanvullend aanbodbeleid via herbestemming via aansnijden WUG Greenfield- vs brownfieldontwikkelingen: complexiteit Woonbehoeftestudie: 308 woningmarkten Intergemeentelijke concurrentie (achterliggende fiscaliteit)

28 3. Kan het beleid hierop sturen? Gemeentelijk beleid

29 3. Kan het beleid hierop sturen? JA, MAAR Ondanks een veelheid aan instrumenten, waarvan een deel eigenlijk te weinig wordt gebruikt. Blijft het gewestplan de basislegger voor het ruimtelijke woonbeleid.

30 INHOUD 1. Hebben we de ruimte en waar bevindt deze zich? 2. Hoe omgaan met onze nederzettingsstructuur? 3. Kan het beleid hierop sturen? sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles 4. Wat met de huidige voorraad? 5. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden t f gezet! line.jussiant@sum.be

31 4. Wat met de huidige voorraad? Vergrijzingsuitdaging: Quasi geen woningen zijn gebouwd volgens de principes van aanpasbaar bouwen of levenslang wonen - woningtoegankelijkheid - interne circulaties - Gezinsverdunning: Heel veel ruime woningen, op heel ruime percelen voor heel veel kleine gezinnen

32 4. Wat met de huidige voorraad? Duurzamer Europese richtlijnen 2020 Duurzaamheidseisen op het niveau van de woning (figuur) Duurzaamheidseisen op het niveau van de woonomgeving Nood aan kwalitatieve transformatie, met respect voor het cultuurlandschap.

33 4. Wat met de huidige voorraad? Combinatie van diverse uitdagingen Kan dit ook een opportuniteit zijn? Nood aan globale ontwikkelingskaders Niet enkel voor slechte of uitgeleefde woningen, volledige patrimonium moet voldoen aan duurzaamheidsuitdaging Juridisch instrumentarium is hier evenwel te weinig op voorbereid

34 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Standaardwoonoplossingen vernieuwende woontypologiën vernieuwende woonprojecten

35 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Collectief stedelijk wonen 6. Herbestemming 7. Brouwerij Gouden Boom, Brugge 8. 3Architecten

36 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Collectief stedelijk wonen 6. Herbestemming 7. Militair Hospitaal, Antwerpen 8. Beel & Achtergael

37 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Collectief stedelijk wonen Collectief stedelijk wonen 6. Herbestemming 7. Zwembadsite, Leuven 8. BOB361

38 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Grondgebonden stedelijk wonen Rijwoningen La vignette, Leuven WIT architecten

39 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Grondgebonden stedelijk wonen Centrale werkplaatsen, Leuven

40 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Sint-Niklaas (ONO-architectuur) Gent (Barak Architecten) Grondgebonden stedelijk wonen Antwerpen (Huiswerk/Bovenbouw Architecten) Oudenaarde (Van de Voorde-Piffet Architecten)

41 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Collectief landelijk wonen Wonenwei, Lovenjoel A33 architecten

42 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Collectief landelijk wonen Kermt A2O architecten

43 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Collectief landelijk wonen De Pinte Abcis

44 6. Nog een lange weg af te leggen, maar eerste stappen worden gezet! Typologische vernieuwing en betekenisvolle architectuur Zorgwonen Studie Genk

45 Workshop 7 Kunnen de uitdagingen inzake woonontwikkelingen ruimtelijk opgevangen worden? JA, MAAR sa Boulevard de Waterloo 90 B-1000 Bruxelles Er worden voorzichtig positieve stappen gezet, maar de mainstream t aan +32 woonontwikkelingen bouwt evenwel verder op het bestaande f ruimtelijk patroon. 90 line.jussiant@sum.be De vele instrumenten, regels of andere beleidsingrepen die dit hebben trachten bij te sturen, zijn hier te weinig in geslaagd. Bovendien doet onze reserve vermoeden dat we zo nog een tijdje door kunnen gaan. moeten we dan niet drastischer durven ingrijpen, met een grotere differentiatie naar de verstedelijkingsgraad?