Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn. Kwalificaties en functies in de zorgsector OAZW 1

Transcriptie

1 Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn Kwalificaties en functies in de zorgsector OAZW 1

2

3 Kwalificaties en functies in de zorgsector Opdrachtgever: Stuurgroep Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn Henriëtte Talma Willem van der Windt Utrecht, december 2005 Prismant

4 Prismant Prismant is hét kennis- en expertisecentrum in het hart van de zorg. Wij willen de Nederlandse zorgsector optimaal informeren, adviseren en ondersteunen en daarmee bijdragen aan een goede sturing en kwaliteit van zorg. Uitgangspunten zijn: objectiviteit, gedegenheid, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid. Stichting Prismant, Utrecht, juli Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit werk mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting Prismant. Uitgever Prismant Papendorpseweg 65, 3528 BJ Utrecht Postbus 85200, 3508 AE Utrecht Telefoon Fax Publicatie van cijfers en/of tekst uit dit werk als toelichting of ondersteuning bij wetenschappelijke artikelen, boeken of scripties, is toegestaan mits daarbij geen sprake is van commerciële doeleinden en voor zover de bron duidelijk wordt vermeld. Prismant is een wettig gedeponeerd dienst- en warenmerk. Prismant 2

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Vraagstelling Vraagstelling Beschikbare bronnen Plan van aanpak 8 3. Resultaten Kwalificatieverdeling in Representativiteit van OSA-werknemerspanel Ontwikkeling kwalificatieniveau Omvang steekproef Verandering in het functiegebouw Verandering kwalificatieniveau en functieopbouw Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 22 Bijlage 1 Verdeling kwalificatieniveau 23 Bijlage 2 Kwalificatieverdeling thuiszorg 25 Bijlage 3 Ontwikkeling FWG-schaal 27 B3.1 Bezette arbeidsplaatsen 27 B3.2 Werkzame personen 28 Bijlage 4 Omvang steekproef 29 Literatuurlijst 31 Prismant 3

6 Prismant

7 1. Inleiding De vraag of het personeel in de zorgsector (met name in verplegende en verzorgende functies) wel voldoende voor het werk toegerust is, brengt regelmatig veel gemoederen in beroering. Met enige regelmaat verschijnen er dan ook uitspraken in kranten over alarmerende situaties: aantal verpleegkundigen in verpleeghuizen gehalveerd en ongekwalificeerden in zorgsector nemen snel toe. Een en ander is óf gebaseerd op indrukken óf op ad-hoc onderzoek. Er is weinig betrouwbare statistische informatie met algemene zeggingskracht over dit onderwerp beschikbaar. De OSA heeft aangetoond dat in de zorg in de periode vooral de groei in het aantal werkzame personen in de lagere zorgberoepen zat. Nam de omvang van het aantal werkzame personen in met 35% toe, in de hogere zorgberoepen nam dit aandeel slechts met 4% toe (van Essen e.a., 2004). Een andere bron van de OSA toont aan dat het aandeel ongediplomeerden 1 in de zorgsector van 8% in 2000 naar 10% in 2003 toeneemt. (Bekker e.a., 2003). Het aandeel ongediplomeerden is vooral in de gehandicaptenzorg en in de thuiszorg hoog met elk 14% in In de sector WJK ligt het aandeel ongediplomeerden in beide jaren op 11%. Idealiter zouden we moeten achterhalen wat de competenties van het personeel zijn. Daar deze gegevens ontbreken beperken we ons tot de opleidingskwalificatie en de opbouw van het functiegebouw. Dit betekent uiteraard een duidelijke beperking: hiermee worden slechts bepaalde aspecten van de mate van toerusting in beeld gebracht. Bovendien wordt geen relatie gelegd met hoeveel patiënten geholpen worden en welke zorgzwaarte deze hebben. Los van deze beperkingen heeft informatie over kwalificaties en functies overigens een grotere reikwijdte dan alleen het onderwerp van voldoende toerusting: sommige aspecten van taakherschikking kunnen zo statistisch meer inzichtelijk gemaakt worden en hetzelfde geldt voor de opleidingsbehoefte. Deze notitie geeft een beeld van de opleidingskwalificaties van en de functies waarin verpleegkundigen en verzorgenden in de zorgsector ingedeeld zijn en hoe deze zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld. We geven daarbij tevens aan in hoeverre deze informatie betrouwbaar is. In hoofdstuk twee gaan we in op de vraagstelling en de aanpak van dit onderzoek. In hoofdstuk drie presenteren we de uitkomsten van de analyse. In hoofdstuk vier trekken we een aantal conclusies. Op grond hiervan kan door de Stuurgroep besloten worden of de gevraagde informatie voldoet en een basis vormt om ook in de toekomst te gebruiken of dat er andere wegen gezocht moeten worden om vraagstukken rond geschiktheid van personeel te beantwoorden. 1 Ongediplomeerd wil zeggen geen verpleegkundig, verzorgend of sociaalagogische diploma behaald hebbend. Prismant 5

8 Prismant 6

9 2. Vraagstelling 2.1 Vraagstelling De vraag voor dit onderzoek luidt: Hoe ontwikkelde zich het personeelsbestand in aandelen naar opleidings- en kwalificatieniveaus enerzijds en naar niveaus van functies in de verpleging, verzorging en sociaalpedagogie anderzijds in de verschillende branches in de zorgsector in de afgelopen jaren? Daarbij hebben we nog als extra vraag: Geven de beschikbare bronnen een betrouwbaar indicatie? Onder opleiding- en kwalificatieniveau verstaan we die welke in het verpleegkundig en verzorgend onderwijs gehanteerd worden. We delen daartoe de genoten opleidingen van werknemers in de niveaus die hierbij gehanteerd worden (1 tot en met 5). Het gaat hier om initiële beroepsopleidingen en niet om verpleegkundige vervolgopleidingen die ook in ziekenhuizen en in enige mate ook in de geestelijke gezondheidszorg een rol spelen. De uitkomsten van de initiële opleidingen staan primair in het onderzoek. Een andere invalshoek om iets over het personeelsbestand te kunnen zeggen is het niveau van de functie die uitgeoefend wordt. De zorgsector werkt hierbij met een uniform systeem, FWG. Kenmerk van die FWG is dat genoten onderwijs geen criterium is, alleen de kenmerken van de functie zelf tellen. We meten derhalve hiermee iets anders dan kwalificatieniveaus. We krijgen zo een beeld hoe de relatieve omvang van functies is en dus een indicatie van de onderlinge verhoudingen. Beide indicatoren geven dus elk een ander beeld van het personeelsbestand dat de zorg verleent. Bovenstaande leidt tot zes subvragen: Vraagstelling: 1 Hoe is de kwalificatieverdeling van verpleegkundigen en verzorgenden in 2005? 2 Geeft de werknemerspanel 2005 een statistisch betrouwbaar beeld van de opleidingskwalificaties die het personeel heeft? 3 Wat is de verdeling naar kwalificatieniveau van de opleiding in de periode ? 4 Hoe groot moet de omvang van de steekproefomvang zijn om een verandering tussen jaren statistisch significant te laten zijn? 5 Welke veranderingen doen zich voor in de functieopbouw in de loop der jaren? 6 Verlopen veranderingen in het kwalificatieniveau naar opleiding en de functieopbouw parallel? 2.2 Beschikbare bronnen Het (opleidings- en) kwalificatieniveau van werknemers wordt in de OSA-werknemerspanel uitvoerig uitgevraagd. Het is ook de enige beschikbare bron. Het gaat echter om steekproeven. In de LKG s 2 wordt de functieverdeling van de beroepsgroep verpleegkundigen en verzorgenden (inclusief sociaal agogen) gemeten. In dit bestand is echter omdat het administratief niet relevant 2 Voor de thuiszorg is dit niet beschikbaar. Prismant 7

10 is, geen kwalificatie van de werknemer opgenomen. We weten alleen in welke functieschaal de werknemer is ingedeeld. De LKG s zijn vrijwel integrale bestanden: ze beslaan 70% of meer van de werknemers in een branche. Voor de thuiszorg is vanuit de CBS statistiek wel bekend hoeveel mensen er werken en op welk niveau. In deze bron zitten ook de alphahelpenden en de functies zijn grotendeels getypeerd naar opleidingsniveau. We gebruiken uit deze twee bronnen de volgende variabelen: De hoogst genoten en met succes afgeronde verpleegkundige, verzorgende of sociaal-pedagogische opleiding (OSA werknemerspanel). FWG inschaling van werknemers (LKG-bestanden). De variabele beroep/functie van werknemers uit de OSA-werknemerspanel zouden we ook kunnen gebruiken; hiermee is iets van het functieniveau aan te geven (de vraagstelling is overigens ambivalent, beroep en functie lopen door elkaar heen) 3. Daarom blijft deze verder buiten beschouwing. 2.3 Plan van aanpak Voor het beantwoorden van vraag 1 zal gebruik worden gemaakt van de OSA-werknemerspanel. Voor zowel de branches binnen de zorg als binnen WJK zal een beeld worden gegeven van de kwalificatieverdeling. Voor het beantwoorden van vraag 2 zullen beide bronnen gebruikt worden. Het probleem van de representativiteit is door de OSA al voor een deel opgelost: er heeft een weging naar leeftijd en geslacht plaatsgevonden. Voor veel doeleinden is dit afdoende. Bij een onderzoek naar kwalificatieniveaus willen we er echter ook zeker van zijn dat de steekproef naar kwalificatie representatief is. We willen vermijden dat bijvoorbeeld de lagere kwalificaties ondervertegenwoordigd zijn in het werknemerspanel. De koppelvariabele tussen LKG en werknemerspanel is het inkomen. De eventuele selectieve non-respons probleem willen we oplossen door naar salarisniveaus te kijken. Het gaat dan niet om de hoogte van het salaris, maar over de verdeling. De LKG s met hun integrale karakter beschouwen we in deze als maatgevend. Bij vraag drie zullen meerdere meetmomenten van de OSA werknemerspanels naast elkaar gelegd worden. Uit de analyse volgt of een verandering in functieniveau significant is. Voor de thuiszorg zal eveneens de CBS statistiek geraadpleegd worden. Uit deze statistiek zijn de niveaus af te leiden. Bovendien worden ook de alphahelpenden in deze statistiek meegenomen, terwijl ze in de werknemerspanel van de OSA nauwelijks aanwezig zijn. Vraag vier moet enig inzicht geven in de gewenste of noodzakelijke omvang van de steekproef. In zijn algemeenheid geldt hoe groter de steekproef des te groter de kans is dat een procentueel verschil significant is. De paragraaf in hoofdstuk 3 geeft enig inzicht de factoren die hierbij spelen. Voor het beantwoorden van deze vraag zal enkel gebruik worden gemaakt van de OSA werknemerspanel. 3 Functies ontstaan door arbeidsverdeling in een bedrijf of instelling; beroepen ontstaan door standaardisatie van werkzaamheden bij een geïnstitutionaliseerde arbeidsverdeling (De Jager en Mok), vaak gevolgd door een specifieke beroepsopleiding. Prismant 8

11 Bij het beantwoorden van vraag vijf zal de FWG verdeling in een periode van zes jaar gevolgd worden. De gehanteerde bron is het LKG voor meerdere jaren en voor de thuiszorg de CBS Statistiek. Tenslotte geeft vraag zes een antwoord op de vraag of de meetmomenten uit de OSA werknemerspanel die de kwalificatieverdeling naar opleiding in kaart brengt parallel loopt met veranderingen in het functiegebouw zoals gemeten met de FWG verdeling in het LKG. Voor het onderzoek is toestemming gevraagd aan de diverse branches. De gehandicaptenzorg heeft als enige branche geen toestemming gegeven om gebruik te maken van het LKG. De resultaten afgeleid uit het LKG zullen dan ook alleen van de branches ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg en verpleeg- en verzorgingshuizen beslaan. Voor de thuiszorg zijn geen gegevens beschikbaar vanuit het LKG. Prismant 9

12 Prismant 10

13 3. Resultaten Aan de hand van de verschillende deelvragen zullen de resultaten gepresenteerd worden. 3.1 Kwalificatieverdeling in 2005 In de OSA werknemerspanel wordt gedetailleerd gevraagd welke opleiding degenen die een functie in de verpleging, verzorging of sociaal agogisch werk hebben, genoten hebben. Uit deze waaier van opleidingen is een selectie gemaakt, namelijk enkel alleen die opleidingen die rechtstreeks opleiden tot het vak verpleegkundige, verzorgende etc. In de bijlage staan de geselecteerde opleidingen naar niveau gekwalificeerd. (Zie Bijlage 1 voor de indeling van de opleidingen naar niveau). Het opleidingsstelsel voor verpleegkundige en verzorgende beroepen is in 1997 ingrijpend hervormd. Twee jaar later is de sociaal agogische beroepenstructuur gewijzigd. De zogeheten oude MBO-opleidingen zijn volgens de diplomawaardering van de OVDB toebedeeld ( Binnen de v&v opleidingen onderscheidt men niveaus 1 tot en met 5 en binnen de sociaal agogische opleidingen onderscheid men naast niveaus 2 tot en met 5, een 8-tal belangrijke opleidingsgroepen. In onderstaande kwalificatieverdeling staan deze groepen vermeld. Tabel 3.1 De procentuele verdeling van het kwalificatieniveau naar opleiding per branche in de zorg (2005) ZORG WJK ZH VV GHZ GGZ THZ W J K V&V 1 0,1 1,2 0,8 0,0 6,6 0,2 0,1 0,4 V&V 2 0,0 4,9 4,7 0,8 11,0 1,7 1,3 2,5 V&V 3 3,7 58,0 6,9 8,9 39,0 4,0 2,0 5,2 V&V 4 67,4 17,0 24,1 32,8 11,2 5,4 4,9 2,9 V&V 5 23,0 2,4 3,5 27,5 11,1 2,4 1,9 0,3 Helpende Welzijn 0,0 0,2 0,0 0,0 0,1 0,2 0,0 0,0 Sociale Dienstverlening 0,0 0,0 0,0 0,0 0,4 1,1 0,5 0,1 Sociaal Pedagogisch Werker 3 0,1 0,9 6,8 0,1 1,2 9,0 1,4 25,3 Sociaal Pedagogisch Werker niveau 4 0,2 2,6 18,1 2,1 0,9 8,6 4,4 37,9 Sociaal Cultureel Werker 0,0 0,0 0,2 0,4 0,0 1,3 0,1 1,8 Maatschappelijk Werk en Dienstverlening 1,5 0,8 3,5 5,8 0,8 32,6 25,3 1,3 Cultureel en Maatschappelijke Vorming 0,0 0,0 0,8 1,0 0,2 9,4 1,6 0,8 Sociaal Pedagogisch Hulpverlener 1,0 0,6 18,6 11,9 0,2 9,9 44,5 8,1 Anders 3,0 11,4 12,1 8,7 17,2 14,3 12,0 13,4 Totaal ,0 100,0 100,0 Bron: OSA werknemerspanel 2005 De respondent geeft eerst aan of men een opleiding gevolgd heeft en vervolgens of die opleiding al dan niet met goed resultaat is afgerond. Voor de groep die alleen aangeeft dat men de opleiding gevolgd heeft, maar die geen resultaat aankruist (partiële non-respons) wordt de kans van Prismant 11

14 het behalen van het diploma bepaald. De diplomakans wordt bepaald door de groep die wel het resultaat heeft opgegeven. Voor de respondenten die hun opleiding niet konden plaatsen in de voorgestructureerde antwoordcategorieën is per opleidingsniveau (LBO/MBO/HBO) een openveld categorie gereserveerd. Deze antwoorden zijn systematisch doorlopen en vertaald indien mogelijk naar een kwalificatieniveau. De respondenten die geen enkele opleiding hebben ingevuld zijn beschouwd als nonrespons en in de analyses buiten beschouwing gelaten. Tabel 3.1 geeft de verdeling voor de branches begin In verpleeg- en verzorgingshuizen is het aandeel anders gekwalificeerden 11,4%. Anders gekwalificeerden wil hier zeggen dat men geen verpleegkundige, verzorgende of sociaal-pedagogische opleiding met een diploma heeft afgerond (zoals gespecificeerd in Bijlage 1). De groep verpleegkundigen en verzorgenden die hun opleiding voortijdig hebben afgebroken, nog bezig zijn, of een andere opleiding hebben gevolgd zitten in de groep anders gekwalificeerden. Om enig idee te geven wat deze groep dan wel voor opleiding heeft gedaan is Tabel 3.2 opgenomen. Tabel 3.2 Niveau van opleiding van de groep anders gekwalificeerden per branche Geen AVO/LBO Leerlingwezen brancheopl MBO HBO/WO Totaal Ziekenhuizen 0,7% 0,5% 0,2% 0,6% 0,9% 3,0% Verpleeg- en verzorgingshuizen 1,3% 4,4% 1,9% 1,7% 2,1% 11,4% Gehandicaptenzorg 0,2% 3,5% 0,6% 1,9% 5,9% 12,1% Geestelijke gezondheidszorg 1,6% 1,2% 0,0% 0,8% 5,0% 8,7% Thuiszorg 2,3% 7,7% 1,0% 1,8% 4,5% 17,2% Welzijn 0,2% 2,5% 0,3% 2,1% 9,2% 14,3% Jeugdzorg 0,1% 0,4% 0,1% 1,4% 10,0% 12,0% Kinderopvang 0,3% 1,7% 0,4% 2,2% 8,9% 13,4% Bron: Werknemers panel Van de groep anders gekwalificeerden in ziekenhuizen blijkt bijvoorbeeld ongeveer 1% een opleiding te hebben gevolgd op HBO/WO niveau. Hierbij kunt u denken aan bijvoorbeeld geneeskunde. In andere branches zijn het opleidingen als creatieve therapie, HBO-paramedisch sociaal juridische dienstverlening. Het moge duidelijk zijn dat deze vooropleidingen ook kunnen volstaan voor het uiteindelijk uitoefenen van een bepaalde functie. Per beroepsgroep ziet het gevolgde niveau voor het huidige werk van de anders gekwalificeerden er als volgt uit: Prismant 12

15 Tabel 3.3 Niveau van opleiding van de groep anders gekwalificeerden per beroepsgroep Geen AVO/LBO Leerlingwezen brancheopl MBO HBO/WO Verpleegkundigen 0% 0% 0% 0% 1% 2% Verzorgenden 1% 1% 2% 2% 1% 6% Sociaal-pedagogisch werkenden 0% 2% 1% 2% 7% 12% Helpenden/assisterenden 5% 20% 2% 3% 8% 38% Maatschappelijk dienstverleners 0% 1% 0% 0% 7% 8% Sociaal-cultureel werkers 0% 2% 0% 3% 14% 19% Bron: OSA Werknemers panel Van de groep die zich verpleegkundige noemt, geeft 2,6% aan geen rechtstreekse opleiding te hebben genoten. 2,2% heeft wel een functie op MBO/HBO/WO niveau gevolgd. 0,5% heeft een opleiding in het leerlingwezen gevolgd. De respons is dusdanig geweest dat die niet te herleiden was naar een rechtstreekse opleiding. Het kunnen wel aanverwante opleidingen zijn zoals pedagogiek, geneeskunde e.d. Uit bovenstaande tabel is af te leiden dat voor de beroepsgroepen helpenden/assisterenden en sociaal pedagogisch werkenden de vooropleiding van de anders opgeleiden veel diffuser ligt. 3.2 Representativiteit van OSA-werknemerspanel De vraag die vervolgens gesteld kan worden is of de kwalificatieverdeling representatief is voor de populatie. Voor leeftijd en geslacht heeft de OSA al een bewerking uitgevoerd, voor de verdiende lonen niet. Een bestand waar dit mee gecontroleerd kan worden is het LoonKosten Gegevensbestand (LKG). In dit bestand zijn voor de branches ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg en verpleeg- en verzorgingshuizen de loongegevens van werknemers opgenomen. Het bestand onderscheid ook functiegroepen, alleen wordt de functiegroep verpleegkundigen en verzorgenden niet verder naar opleidingsniveau verdeeld. Voor de thuiszorg zullen de werkgelegenheidscijfers uit de CBS statistiek geraadpleegd worden. De analyse met het LKG veronderstelt een verband tussen loon en kwalificatieniveau, anders zouden we überhaupt niet hoeven na te gaan of degenen met lagere lonen ondervertegenwoordigd zijn. Dit verband blijkt er inderdaad te zijn rekeninghoudend met leeftijd en branche (R²=0,37). Het verband blijkt met uitzondering van de sociaal agogische opleidingen op niveau twee en vier significant te zijn. Bij de laatste twee geldt dat als we alleen naar de nieuwe opleidingen kijken er wel een verband is. Voor de oudere opleidingen geldt dit niet. Er zijn vier vragen in de OSA werknemerspanel die naar het loon vragen van de respondent. Het bruto maandsalaris in- en exclusief toeslag en het netto maandsalaris in- en exclusief toeslag. Het meest eenvoudige is om naar het bruto maandsalaris te kijken (vraag 72) exclusief toeslag omdat dan geen correctie hoeft uitgevoerd te worden voor het aantal uren volgens contract en de overwerkuren. In Tabel 3.4 staat de non-respons per branche gespecificeerd. Om vervolgens een uitspraak te kunnen doen over de verdeling over de verdiende lonen dient te worden opgemerkt dat het brutoloon exclusief toeslag (vraag 72) niet door iedereen is ingevuld. Maar liefst 36% van de respondenten vult deze vraag niet in. De non-respons varieert per bran- Prismant 13

16 che: in de verpleeg- en verzorgingshuizen is de nonrespons zelfs 41%, terwijl in de ziekenhuizen de nonrespons relatief laag is met 29%. Tabel 3.4 De nonrespons voor brutoloon en nettoloon in- en exclusief toeslag Ziekenhuizen verpleeg- en verzorgingshuizen gehandicaptenzorg geestelijke gezondheidszorg gemiddelde Vraag 72 Bruto inkomen exclusief 30% 42% 35% 32% 36% Netto inkomen exclusief 28% 41% 29% 24% 33% Vraag 73 Bruto inkomen inclusief 40% 52% 47% 44% 47% Netto inkomen inclusief 27% 39% 30% 22% 32% Bron: OSA werknemerspanel 2005 Een hoge nonrespons op brutoloon exclusief toeslag hoeft op zich niet belemmerend te zijn als de kwalificatieverdeling voor de niet responderende groep en de responderende groep hetzelfde blijkt te zijn. Met behulp van een Chi-kwadraat toets, blijken de verdelingen van de non-respons met uitzondering van de ziekenhuizen niet hetzelfde. De hoge non-respons is dus een probleem voor de branches GGZ gehandicaptenzorg en verpleeg- en verzorgingshuizen. In het volgende wordt het LKG van 2004 (ultimo) gekoppeld aan het OSA Werknemerspanel van 2005 (begin 2005). Vanwege de korte tijdspanne tussen de verschillende meetmomenten kunnen ze aan elkaar worden gekoppeld. Tabel 3.5 De benodigde looncorrectie voor OSA werknemerspanel per deciel en per branche ziekenhuizen Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel Percentiel 100¹ 1.03 ¹ Voor het 10 e perciel is gewicht bepaald bij percentiel 95. Bron: OSA werknemerspanel 2005, LKG 2004 De spreiding uit het LKG van het brutomaandsalaris zal naast de spreiding van het bruto-inkomen (vraag 72 bruto-inkomen exclusief toeslagen) gelegd worden en met elkaar worden vergeleken. Dit gebeurt per branche. De spreiding uit het LKG gebruiken we als toets. Het LKG is immers een Prismant 14

17 bijna integraal bestand en beslaat zo n 75% van de werknemers. Voor de algemene ziekenhuizen is dit percentage zelfs 92%. We verdelen de respondenten in beide bestanden op volgorde van de verdiende lonen in 10 qua omvang gelijke groepen. Het aandeel van de loonsom van zo n deciel groep ten opzichte van de totale loonsom moet in beide bestanden gelijk zijn. Op deze wijze kunnen we verdiende lonen ook al zijn ze op een verschillende wijze gemeten met elkaar vergelijken als het begrip waarvoor ze staan maar ongeveer gelijk is. Het gewicht per decielgroep dat nodig is om de OSAwerknemerspanel gelijk te maken aan het LKG staat in Tabel 3.5. Uit deze tabel is af te leiden dat de lagere lonen verhoudingsgewijs in de OSA werknemerspanel wat minder voorkomen en derhalve een hoger gewicht zouden moeten krijgen. Opvallend is wel dat vooral de buitenste decielen, waar ook de kans op niet correcte antwoorden het grootst is, een correctie behoeven. Het grote middengebied vertoont maar geringe afwijkingen. Passen we de gewichten toe dan leidt dit ook niet tot een statistische gezien andere verdeling van de kwalificaties dan die van tabel 2.4. We trekken hieruit de conclusie dat als het gaat om de verdeling naar kwalificaties het voor de ziekenhuizen niet nodig is om te wegen naar verdiende lonen. Voor de geestelijke gezondheidszorg en verpleeg- en verzorgingshuizen weten we dit niet gezien de afwijkende respons op loongegevens. Voor de thuiszorg kan een vergelijking gemaakt worden met de CBS statistiek. Echter zijn de werkgelegenheidscijfers alleen tot en met 2003 bekend. In de volgende paragraaf die nader ingaat op de ontwikkeling van het kwalificatie niveau, zal dan ook een vergelijking volgen. 3.3 Ontwikkeling kwalificatieniveau De OSA-werknemerspanel wordt om het jaar herhaald. Inmiddels zijn er al vijf meetmomenten. In de loop der tijd zijn echter de vragen en de manier van vragen in de loop der tijd veranderd wat vergelijkbaarheid bemoeilijkt. Zo heeft de respons op openvragen in het opleidingsblok in 2003 geleid tot aanpassing van de voorgestructureerde vragen. Dit betreft vooral het uitvragen van de sociaal agogische beroepen. In Tabel 3.6 staat de verdeling van het kwalificatieniveau voor 2003 vermeld gevolgd door Tabel 3.7. met de mutatie in Prismant 15

18 Tabel 3.6 Kwalificatieverdeling in 2003 per branche Zorg WJK ZH VV GHZ GGZ THZ W J K V&V niveau 1 0.7% 1.3% 0.7% 0.6% 7.6% 1.6% 0.0% 1.5% V&V niveau 2 0.8% 4.8% 4.0% 0.4% 13.9% 2.1% 0.8% 3.9% V&V niveau 3 2.5% 51.2% 9.5% 6.3% 34.5% 3.2% 3.2% 5.0% V&V niveau % 19.9% 27.3% 42.9% 13.1% 9.5% 6.4% 3.5% V&V niveau % 2.2% 4.2% 19.4% 11.1% 3.7% 2.4% 0.7% HW 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.2% SD 0.1% 0.1% 0.3% 0.2% 0.0% 2.1% 0.4% 0.0% SPW3 0.0% 0.3% 1.9% 0.6% 0.1% 4.4% 0.8% 14.9% SPW4 0.4% 2.3% 17.3% 2.2% 0.4% 7.2% 6.4% 40.5% SCW 2.2% 1.3% 18.5% 18.3% 0.4% 47.3% 65.9% 13.1% Anders 4.8% 16.7% 16.2% 9.0% 18.9% 18.8% 13.6% 16.5% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Bron: OSA werknemerspanel. Tabel 3.7 Mutatie kwalificatieniveau per branche in 2005 t.o.v Zorg WJK ZH VV GHZ GGZ THZ W J K V&V niveau 1-0,5% 0,0% 0,1% -0,6% -1,0% -1,4% 0,1% -1,1% V&V niveau 2-0,8% 0,1% 0,7% 0,3% -2,9% -0,4% 0,5% -1,4% V&V niveau 3 1,2% 6,8% -2,6% 2,7% 4,6% 0,8% -1,2% 0,1% V&V niveau 4-2,1% -2,9% -3,2% -10,1% -1,8% -4,1% -1,5% -0,6% V&V niveau 5 4,0% 0,3% -0,7% 8,1% -0,1% -1,4% -0,6% -0,4% HW 0,0% 0,2% 0,0% 0,0% 0,1% 0,2% 0,0% -0,2% SD -0,1% -0,1% -0,3% -0,2% 0,4% -1,0% 0,1% 0,1% SPW3 0,1% 0,7% 4,9% -0,5% 1,1% 4,5% 0,6% 10,4% SPW4-0,2% 0,2% 0,7% 0,0% 0,5% 1,4% -2,1% -2,6% Overig saw 0,3% 0,1% 4,5% 0,8% 0,9% 5,8% 5,6% -1,2% Anders -1,9% -5,3% -4,1% -0,4% -1,7% -4,5% -1,6% -3,1% In de GGZ en bij de ziekenhuizen zien we een significante toename van niveau 5 ten koste van niveau 4. Binnen ziekenhuizen en de geestelijke gezondheidszorg is de stijging op niveau 5 significant (bij alpha is 10%). Binnen verpleeg- en verzorgingshuizen en de gehandicaptenzorg is de afname van de groep anders gekwalificeerden significant te noemen. De toename van de verzorgenden op niveau 3 binnen de thuiszorg is significant. Als we echter de werkgelegenheidscijfers uit de CBS statistiek leggen naast de resultaten van de werknemerspanel blijkt dat de lagere niveaus ondervertegenwoordigd zijn in het werknemerspanel (Tabel 3.8) ook al zijn de resultaten inclusief de alphahelpenden. De toedeling van de werkenden naar niveau is in Bijlage 2 opgenomen. Prismant 16

19 Tabel 3.8 Kwalificatieverdeling van het aantal werkzame personen in de thuiszorg ( ) Anders gekwalificeerden 41% 41% 39% 36% 34% 31% V&V niveau 1 17% 17% 18% 21% 23% 24% V&V niveau 2 10% 10% 10% 10% 10% 11% V&V niveau 3 24% 24% 25% 24% 24% 25% V&V niveau 4 2% 3% 3% 3% 4% 4% V&V niveau 5 5% 5% 4% 5% 4% 4% SAW niveau 5 1% 1% 1% 1% 1% 1% 100% 100% 100% 100% 100% 100% ¹ Inclusief alphahelpenden Bron: CBS. Uit bovenstaande tabel blijkt verder dat het aandeel anders gekwalificeerden in de thuiszorg is verschoven naar niveau 1. De overige niveaus blijven vrij constant. In 2005 was er sprake van een laagconjunctuur dus het zou kunnen dat er ten opzichte van strengere eisen zijn gesteld konden worden aan het opleidingsniveau van degenen in een functie van verpleging, verzorging of sociaalagogisch werk. 3.4 Omvang steekproef Uit de vorige paragraaf kwam naar voren dat het kwalificatieniveau niet is veranderd in de branche ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen, maar wel in de geestelijke gezondheidszorg. In deze paragraaf wordt de vraag gesteld hoe groot de steekproefomvang in 2007 zou moeten zijn om verschillen als die er tenminste zijn aan te kunnen tonen. Voor 2005 is de steekproefomvang bekend. Voor 2007 is de steekproefomvang nog te bepalen. Algemeen geldt dat hoe groter de steekproefomvang hoe groter de kans is om een verschil statistisch te kunnen aantonen. Een verschil van 5% zal in een steekproef van 100 sneller als niet significant worden beoordeeld dan bij een steekproefomvang van Per branche wordt een twee bij twee tabel gemaakt waarbij de belangrijkste functies samen worden genomen en vergeleken worden met de rest. Bijvoorbeeld: bij de ziekenhuizen zijn dat de functie niveaus 4 en 5 versus de rest. Niveau 4 en 5 omvat 91% van de totale werkgelegenheid. Onderstaande tabel expliciteert per branche de dichitomisering. Prismant 17

20 Tabel 3.9 Belangrijkste kwalificatieniveaus per branche versus en omvang Branche Belangrijkste functie niveaus % WN Omvang steekproef in 2005 Ziekenhuizen V&V niveau 4 en 5 90% 581 Verpleeg- &Verzorgingshuizen V&V niveau 3 en 4 75% 1259 Gehandicaptenzorg V&V niveau 4 en SAW niveau 4 en 5 65% 1066 Geestelijke gezondheidszorg V&V niveau 4 en 5 en SAW niveau 5 79% 609 Thuiszorg V&V niveau % 755 Welzijn SAW niveau 5 52% 1004 Jeugdzorg SAW niveau 5 71% 1363 Kinderopvang SAW niveau 4 en 5 65% 1211 Bron: OSA werknemerspanel Het toetsen van significantie is erg sterk afhankelijk van de vraag. In Bijlage 4 is per branche gespecificeerd hoe groot de steekproefomvang moet zijn om een 2% of meer verschil te kunnen aantonen met een foutenmarge van 10%. Algemeen geldt hoe meer het aandeel van de onderzochte groep de 50% benadert ten opzichte van de rest van de groep, hoe groter de benodigde steekproef. Een tweede is hoe kleiner de steekproef in 2005 des te meer personen er in 2007 nodig zijn. Uit de bijlage blijkt dat een verschil van 2% een oneindig grote steekproef vereist om een significantie aan te kunnen tonen. Als criterium hanteren we dan ook dat we bij een geconstateerd verschil tussen de jaren van 3% er voor 90% zeker van willen zijn dat het ook om een statistisch significant verschil gaat. We hebben dan in 2007 voor ziekenhuizen het minst aantal respondenten nodig namelijk een aantal van bijna 600 respondenten nodig. In de Verpleeg- en verzorgingshuizen ca 1000 respondenten. In de geestelijke gezondheidszorg 5000 en in de gehandicaptenzorg ruim Verandering in het functiegebouw Onze analyse op de OSA-werknemerspanel geeft in die zin een eenzijdig en beperkt beeld op de mate van toerusting van het personeel dat alleen uitgegaan wordt van de formele scholing. Er wordt alleen gekeken naar het diplomabezit in het initieel onderwijs. Een geheel andere ingang is die van functiewaardering. Daarbij gaat het niet om de genoten opleiding, maar elementen die bij elkaar bepalen wat het niveau van een functie is. Het geheel aan voorkomen van functies noemt men het functiegebouw. Ontwikkelingen in het functiegebouw kunnen een weerspiegeling zijn van veranderingen in de wijze waarop het werk georganiseerd is (b.v. de verhouding lagere en hogere functies), maar kunnen ook een weerspiegeling zijn van de ontwikkeling van het karakter van het werk (b.v. toename hoger functies bij steeds complexere zorg vragende patiënten). In deze paragraaf wordt de ontwikkeling van het functiegebouw in beeld gebracht. Prismant 18

21 Tabel 3.10 FWG schaalverdeling en omvang leerlingen in 2004 (in personen) ZH GGZ VV FWG < % 1.6% 19.0% FWG % 1.9% 6.7% FWG % 3.4% 37.4% FWG % 11.6% 17.2% FWG % 39.2% 4.3% FWG % 23.6% 3.0% FWG % 9.1% 1.3% Leerlingen 8.5% 6.1% 9.2% Overig 0.0% 3.5% 1.8% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% Bron: LKG Tabel 3.10 laat zien dat de ziekenhuizen en de geestelijke gezondheidszorg hun verpleegkundig en verzorgend personeel vanaf FWG schaal 45 hebben ingeschaald. In de verpleeg- en verzorgingshuizen is de FWG inschaling lager. Dit is logisch omdat in deze branche het kwalificatieniveau naar opleiding ook lager ligt. In Bijlage 3 staat per branche de ontwikkeling in FWG voor de jaren 2000 tot en met In Tabel 3.11 staat de procentuele verandering van de FWG schaal in 2004 t.o.v. vier jaar eerder. Tabel 3.11 Verandering van FWG schaal in 2004 ten opzichte van 2000 ZH GGZ VV 1% 0% 4% FWG < 25 0% 0% -1% FWG 30 0% -4% -14% FWG 35-35% -15% 12% FWG 40 12% 3% -1% FWG 45 3% 16% -1% FWG 50 20% 5% 0% FWG 55+ 0% 1% 1% Leerlingen 0% -5% -1% Overig 0% 0% 0% Totaal 0% 0% 0% Bron: LKG Uit bovenstaande tabel blijkt dat er binnen de ziekenhuizen duidelijk sprake is van een verschuiving naar de hogere FWG schalen. In de geestelijke gezondheidszorg is er ook maar iets minder sterk sprake van een verschuiving naar een hogere inschaling. In de verpleeg- en verzorgingshuizen is er vooral een verschuiving zichtbaar van FWG 30 naar FWG Verandering kwalificatieniveau en functieopbouw In algemene zin komt het beeld naar voren dat de werkzamen in verpleging en verzorging in de genoemde branches in de loop der tijd hoger zijn ingeschaald. De precieze oorzaak is niet aan te Prismant 19

22 geven. Zo heeft de invoering van FWG3.0 een belangrijke rol gespeeld. Het functiewaarderingssysteem is immers aanzienlijk aangepast. Verder kan er sprake zijn van een algehele verzwaring van het werk, b.v. het meer voorkomen van complexe patiënten, waardoor het aantal zwaardere functies is toegenomen. Ook kan de hogere scholing van verpleegkundigen (meer niveau 5 in plaats van niveau 4) die we uit de OSA werknemerspanel afleiden (paragraaf 3.3) een rol gespeeld hebben. We stellen vast dat de opwaartse tendens hetzelfde is. Een directe koppeling is niet te leggen. Prismant 20

23 4. Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Kwalificatieverdeling in 2005 In de zorgsector speelt met regelmaat de vraag of het personeel voldoende toegerust is voor het werk. In dit onderzoek is gekeken naar twee aspecten die uit bestaand onderzoek zijn af te leiden namelijk het opleidingsniveau en het functieniveau. Dit betekent dus dat veel andere competenties buiten beschouwing blijven en de vraag naar voldoende toerusting zeker niet volledig te beantwoorden is. Volgens de OSA-werknemerspanel komen bij elke branche in meer of mindere mate anders opgeleiden bij het verplegend en verzorgend personeel voor. Zij hebben geen specifieke beroepsgerichte opleiding gevolgd. Velen blijkt uit dit onderzoek hebben echter wel ander onderwijs op een redelijk niveau gevolgd. De gevonden verdelingen ten aanzien van de samenstelling van het personeelsbestand zullen een belangrijke indicatie vormen binnen RegioMarge. Representativiteit De OSA werknemerspanel is gewogen naar leeftijd en geslacht. Voor veel toepassingen is dat voldoende. Voor het betrouwbaar vaststellen van het kwalificatieniveau naar opleiding is het wenselijk om ook naar representativiteit op verdiend loon te kijken. Dit kon alleen getoetst worden voor de branche ziekenhuizen. De geestelijke gezondheidszorg de gehandicaptenzorg en verpleeg en verzorgingshuizen vielen vanwege te veel non-respons op de variabele loon en een selectieve beantwoording naar niveaus buiten beschouwing. De verdeling van het verdiende loon volgens de OSA-werknemerspanel wijkt bij de ziekenhuizen niet statistisch significant af van die van het LKG. Een weging voor deze branche is dan ook niet noodzakelijk. Voor de thuiszorg hebben we geen LKG ter beschikking. Vergelijking met de CBS statistiek onder instellingen leert dat de OSA werknemerspanel gewichten behoeft om tot representatieve uitspraken voor de in de thuiszorg werkenden als totaal groep te komen. Alleen voor de ziekenhuizen en thuiszorg kunnen we harde conclusies trekken over de gevonden samenstelling en veranderingen. Voor ziekenhuizen is het werknemerspanel representatief, in de thuiszorg zijn de lagere kwalificatieniveaus ondervertegenwoordigd. Voor de samenstelling zal dan ook de personeelsstatistiek van het CBS gehanteerd worden. Bij de andere branches blijft onduidelijk in hoeverre de samenstelling op het punt van verdiende lonen representatief is. Ontwikkeling kwalificaties tussen 2003 en 2005 Binnen verpleeg- en verzorgingshuizen is de groep anders gekwalificeerden tussen 2003 en 2005 afgenomen en daarvoor zijn vooral verzorgenden op niveau 3 aangesteld. Ook binnen de gehandicaptenzorg en in de welzijnsbranche is het aandeel anders gekwalificeerden afgenomen. In de GGZ en bij de ziekenhuizen zien we een significante toename van niveau 5 ten koste van niveau 4. In 2005 was er sprake van een laagconjunctuur dus bestaat de mogelijkheid dat er ten opzichte van 2003 strengere eisen gesteld konden worden aan het opleidingsniveau van degenen in een functie van verpleging, verzorging of sociaalagogisch werk werkzaam zijn. Prismant 21

24 Omvang steekproef In dit onderzoek is ook gekeken naar de gewenste steekproefomvang om uitspraken met geldingskracht te kunnen doen. Algemeen geldt dat hoe groter het aandeel van de onderzochte groep is ten opzichte van de totale populatie, hoe kleiner de benodigde steekproef. Een tweede is hoe kleiner de steekproef in 2005 is des te meer personen er in 2007 nodig zijn. Verder speelt het soort vraagstelling een rol bij de gewenste omvang van de steekproef. Per branche zijn er verkenningen uitgevoerd. Bij het voorgenomen werknemersonderzoek kan hiervan gebruik gemaakt worden. Ontwikkeling functiegebouw Bij de ziekenhuizen is er in het functiegebouw tussen 2000 en 2004 sprake van een verschuiving naar de hogere FWG schalen. Ook in de geestelijke gezondheidszorg is er, maar iets minder sterk, sprake van een verschuiving naar een hogere inschaling. In de Verpleeg- en verzorgingshuizen is er vooral een verschuiving zichtbaar van FWG 30 naar FWG 35. Verandering kwalificatieniveau en functieopbouw In algemene zin komt het beeld naar voren dat de werkzamen in verpleging en verzorging in de genoemde branches in de loop der tijd hoger zijn ingeschaald. De precieze oorzaak is niet aan te geven. Zo heeft de invoering van FWG3.0 een belangrijke rol gespeeld. Het functiewaarderingssysteem is immers aanzienlijk aangepast. Verder kan er sprake zijn van een algehele verzwaring van het werk, b.v. het meer voorkomen van complexe patiënten, waardoor het aantal zwaardere functies toegenomen is. De hogere scholing van verpleegkundigen (meer niveau 5 in plaats van niveau 4) die we uit de OSA-werknemerspanel afleiden zal zekere ook een rol gespeeld hebben. We stellen vast dat de opwaartse tendens hetzelfde is. Een directe koppeling is echter niet te leggen. 4.2 Aanbevelingen Binnen het onderzoeksprogramma arbeidsmarkt voor zorg en welzijn werd twee jaarlijks een enquête uitgezet bij VOV personeel in de zorg en welzijnssector. Ook voor 2006 staat zo n onderzoek op het programma. Uit dit onderzoek zijn een aantal aanbevelingen hiervoor af te leiden: Om de non-respons bij de vraagstelling over verdiend loon omlaag te brengen dient deze eenvoudiger gesteld te worden. Wellicht volstaat een indeling in klassen. Verder is het van groot belang om een vraag over de inschaling van de respondent te stellen. Zo kan representativiteit op inschaling/loon geborgd worden. Het afnemen van de vragenlijst per Internet maakt het mogelijk om én met weinig meer kosten meer respondenten te benaderen waardoor de zeggingskracht toeneemt én vragen over inschaling voorgestructureerd mogelijk zijn. Een uitsplitsing van de vraag welk beroep en functie men uitoefent is methodologisch van belang. Dit zijn namelijk twee verschillende vragen. Prismant 22

25 Bijlage 1 Verdeling kwalificatieniveau Tabel 4.1 Verpleegkundige en verzorgende opleiding naar kwalificatieniveau Opleiding Niveau LEERLINGWEZEN Zorgassistent 1 Bejaardenhelpende 2 Bejaardenverzorgende 3 Kraamverzorgende 3 BRANCHE OPLEIDING Thuishulp A 1 Verzorgingshulp B 2 Verzorgende C 3 Verzorgende D 3 Gespecialiseerde Verzorgende E 3 Bejaardenverzorgende plus 3 Verantwoordelijke verzorgende 3 INSERVICE Ziekenverzorging 3 Verpleegkundige A 4 Verpleegkundige B 4 Verpleegkundige Z 4 OUD MBO INAS/INTAS 2 KMBO-vz 2 MBO-vz (verzorgende) 3 MBO-v (verpleegkundige) 3 Mdgo-vp (verplegende) 4 NIEUW MBO BOL Zorghulp 1 BBL Zorghulp 1 BOL Helpende gezondheidszorg 2 BBL Helpende gezondheidszorg 2 BOL Verzorgende AG 3 BOL Verzorgende IG 3 BBL Verzorgende AG 3 BBL Verzorgende IG 3 BOL Verpleegkundige 4 4 BBL Verpleegkundige 4 4 HBO HBO-verpleegkunde Dag 5 HBO-verpleegkunde Duaal 5 HBO- verpleegkunde Maatschappelijk gezondheidszorg AGZ 5 Advanced Nursing Practice 5 Prismant 23

26 Tabel 4.2 Sociaal agogische opleidingen naar opleidingsklas en kwalificatieniveau Opleiding Opleidingsklas Niveau LEERLINGWEZEN Leidster kindercentra SPW3 3 BRANCHE OPLEIDING Ervaren Peuterspeelleidster (BEP) SPW3 3 OUD MBO MBO-SA I (Sociale Dienstverlening) SD 3 Sociaal Dienstverlener SD 3 Leidster kindercentra (BBL) SPW3 3 Kleuterleidster akte A/B spw3 3 OPM (Opleiding Pedagogisch Werker) SPW3 3 Verzorgster Zwakzinnigenzorg (Diploma Z) spw3 3 MHNO KV/JV Kinder- en Jeugdverzorging spw3 3 VSID (Verder scholing in Dienstverband) spw3 3 MBO/mdgo-IW (Inrichtingswerk) SPW4 4 MBO/mdgo-aw (Agogisch Werk) SPW4 4 MBO/mdgo-spw (BOL) SPW4 4 Sociaal Pedagogisch Werker SPW4 4 MBO-AB lang (Activiteitenbegeleider) SPW4 4 Activiteitenbegeleider SPW4 4 Arbeidstherapie SPW4 4 MBO-SA II (Sociale Arbeid) spw4 4 MBO/mdgo-scw (Sociaal Cultureel Werk) SCW 4 MBO/MSPO Maatschappelijk werk MD 5 NIEUW MBO Helpende welzijn HW 2 BBL Helpende welzijn HW 2 BOL sociaal dienstverlener SD 3 BBL Sociale Dienstverlening SD 3 BOL Sociaal Pedagogisch Werker 3 SPW3 3 BBL Sociaal Pedagogisch Werker 3 SPW3 3 BOL Sociaal Pedagogisch Werker 4 SPW4 4 BBL Sociaal Pedagogisch Werker 4 SPW4 4 BOL Sociaal Cultureel Werker SCW 4 BBL Sociaal Cultureel Werker SCW 4 HBO Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (HBO) MD 5 Cultureel en maatschappelijke vorming CMV 5 Sociaal pedagogische Hulpverlening SPH 5 Prismant 24

27 Bijlage 2 Kwalificatieverdeling thuiszorg Functie Niveau Thuishulpen A V&V niveau 1 Verzorgingshulpen B V&V niveau 2 Verzorgenden C V&V niveau 3 Verzorgenden D V&V niveau 3 Verzorgenden E V&V niveau 3 Wijkziekenverzorgenden V&V niveau 3 Verpleegkundigen in de wijk V&V niveau 4 Wijkverpleegkundigen ouder- en kindzorg V&V niveau 5 Overige wijkverpleegkundigen V&V niveau 5 CB-assistenten/weeghulpen Niveau 0 Kraamverzorgenden V&V niveau 3 Kraamverpleegkundigen V&V niveau 5 Algemeen maatschappelijk werkenden SAW niveau 15 Overig algemeen maatschappelijk werk SAW niveau 15 Oproepkrachten V&V niveau verdeeld Alphahelpenden Niveau 0 Prismant 25

28 Prismant 26

29 Bijlage 3 Ontwikkeling FWG-schaal B3.1 Bezette arbeidsplaatsen Tabel 4.3 Ontwikkeling van FWG schaal verdeling voor de branche ziekenhuizen ( ) FWG < % 1.6% 1.8% 1.9% 2.1% 2.1% FWG % 0.7% 0.5% 0.6% 0.7% 0.7% FWG % 2.5% 2.3% 1.8% 2.1% 2.0% FWG % 33.6% 19.3% 6.7% 3.7% 3.7% FWG % 22.7% 30.9% 33.5% 32.8% 32.1% FWG % 24.0% 25.1% 23.7% 22.7% 22.8% FWG % 3.9% 8.2% 19.8% 24.8% 25.2% leerlingen 11.4% 11.0% 11.7% 11.8% 11.1% 11.6% minimumloon 0.1% 0.2% 0.1% 0.1% 0.0% 0.0% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Bron: LKG Tabel 4.4 Ontwikkeling van FWG schaal verdeling voor de branche GGZ ( ) FWG < % 1.4% 1.5% 1.4% 1.4% 1.2% FWG % 1.7% 1.8% 1.8% 1.5% 1.2% FWG % 6.2% 5.7% 4.8% 3.6% 2.6% FWG % 23.3% 19.4% 15.7% 12.9% 10.5% FWG % 40.7% 43.5% 43.7% 41.4% 39.0% FWG % 9.0% 10.2% 14.4% 20.6% 25.5% FWG % 4.8% 5.6% 7.3% 8.2% 10.1% leerlingen 6.8% 6.5% 6.3% 6.0% 7.1% 7.3% Overig 8.1% 6.5% 6.1% 4.8% 3.1% 2.5% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Bron: LKG Tabel 4.5 Ontwikkeling van FWG schaal verdeling (in fte) voor de branche V&V ( ) ¹ FWG < % 14.7% 15.5% 14.7% 17.8% 16.3% FWG % 6.6% 6.1% 8.2% 7.3% 5.9% FWG % 46.7% 40.5% 33.7% 34.9% 34.4% FWG % 7.3% 13.1% 15.8% 17.4% 20.0% FWG % 5.2% 5.6% 5.2% 5.3% 5.0% FWG % 3.4% 3.4% 2.8% 3.1% 3.2% FWG % 1.6% 1.8% 1.5% 1.7% 1.9% minimumloon 0.3% 0.3% 0.2% 0.2% 0.0%. leerlingen 11.3% 12.3% 11.5% 9.6% 10.4% 11.6% overig 1.9% 2.0% 2.2% 8.3% 2.1% 1.6% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% ¹ Vanaf 2002 inclusief verzorgingshuizen met een loonadministratie bij RAET Prismant 27

30 B3.2 Werkzame personen Tabel 4.6 Ontwikkeling van FWG schaal verdeling voor de branche ziekenhuizen ( ) FWG < % 1.8% 2.1% 2.4% 2.7% 2.6% FWG % 0.8% 0.6% 0.7% 0.8% 0.8% FWG % 2.9% 2.6% 2.0% 2.4% 2.4% FWG % 36.5% 21.7% 8.1% 4.2% 4.0% FWG % 23.8% 32.6% 35.9% 35.7% 35.1% FWG % 22.4% 24.1% 23.9% 23.2% 23.6% FWG % 3.1% 7.1% 17.9% 22.6% 23.1% leerlingen 8.9% 8.6% 9.1% 9.1% 8.4% 8.5% minimumloon 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.0% 0.0% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Bron: LKG Tabel 4.7 Ontwikkeling van FWG schaal verdeling voor de branche GGZ ( ) FWG < % 1.9% 2.0% 2.1% 2.0% 1.6% FWG % 2.3% 2.4% 2.7% 2.5% 1.9% FWG % 7.9% 7.1% 6.1% 4.6% 3.4% FWG % 25.2% 21.0% 17.4% 14.6% 11.6% FWG % 38.2% 41.7% 42.5% 41.1% 39.2% FWG % 8.0% 9.2% 13.1% 19.0% 23.6% FWG % 4.2% 4.9% 6.4% 7.2% 9.1% leerlingen 5.5% 5.4% 5.2% 4.9% 6.0% 6.1% Overig 8.6% 7.0% 6.6% 5.0% 3.1% 3.5% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Bron: LKG Tabel 4.8 Ontwikkeling van FWG schaal verdeling voor de branche V&V ( ) <=25FWG 15.2% 16.5% 17.8% 16.9% 20.2% 19.0% > % 8.1% 7.3% 9.3% 8.4% 6.7% > % 48.0% 42.8% 36.1% 37.4% 37.4% > % 6.3% 11.3% 13.7% 15.0% 17.2% > % 4.6% 4.7% 4.3% 4.3% 4.3% > % 3.5% 3.6% 2.6% 2.8% 3.0% > % 1.2% 1.3% 1.0% 1.2% 1.3% Minimumloon 0.4% 0.4% 0.3% 0.4% 0.0%. leerlingen 8.1% 9.3% 8.4% 7.1% 8.2% 9.2% Overig 2.0% 2.3% 2.6% 8.6% 2.5% 1.8% Totaal 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% ¹ Betreft alleen verpleeghuizen Bron: LKG Prismant 28

31 Bijlage 4 Omvang steekproef Tabel 4.9 Benodigde steekproefomvang in 2007 bij 2, 3 of 4% minder dan onderzochte proportie 2% 3% 4% ZH V&V GHZ GGZ THZ Welzijn : Oneindig groot ¹ alpha =10% Tabel 4.10 Benodigde steekproefomvang in 2007 bij 2, 3 of 4% meer dan onderzochte proportie 2% 3% 4% ZH V&V GHZ GGZ THZ Welzijn : Oneindig groot ¹ alpha =10% Prismant 29

32 Prismant 30

33 Literatuurlijst Bekker e.a. (2004). Arbeid in zorg en welzijn. Integrerend OSA-rapport [OSA-publicatie-ZW47] Tilburg: OSA. De Jager en Mok, (1978) Grondbeginselen der sociologie. Stenvert Kroese Van Essen e.a. (2004). Arbeid in zorg en welzijn. Integrerend OSA-rapport [OSA-publicatie-ZW60] Tilburg: OSA. Prismant 31

34