PAKLIJST 2015 voor reizigers naar

Transcriptie

1 PAKLIJST 2015 voor reizigers naar Marokko

2 INFORMATIE VOOR REIZIGERS NAAR MAROKKO Met dit informatiebulletin vol praktijktips en - adviezen kunt u goed voorbereid naar Marokko af reizen, waardoor u nog meer zult genieten van een ongetwijfeld bijzondere reis. Wij hopen dat deze informatie uw belangrijkste vragen beantwoordt, maar pretenderen niet hieronder elke vraag te beantwoorden die een deelnemer kan bedenken. Uiteraard beantwoorden wij deze graag telefonisch of per . Wij wensen u hier vast een fijne voorbereiding toe. 1. Voor de reis De combinatie van de dikwijls drukke dagen voor vertrek, de vermoeiende reis, de vele indrukken bij aankomst in Marokko en een wandeltocht in bijvoorbeeld de Hoge Altas, Jbel Saghro of woestijn kan vergen veel van uw conditie vergen. Het is belangrijk van te voren te beseffen, dat een wandeltocht in Marokko de nodige inspanning kan vragen. Tijdens de vaak dagenlange wandeltocht moet alle westerse luxe en comfort worden achtergelaten. In overleg met Snow Leopard Adventures heeft u zorgvuldig een wandeltocht gekozen van een bepaalde moeilijkheidsgraad. De moeilijkheidsgraad geeft aan wat er van u wordt verwacht. Het is heel wat prettiger om op stap te gaan met krachtreserves dan om na enkele dagen te merken dat u te hoog heeft gegrepen. Bereidt u zich daarom goed voor; dit kan voorkomen dat de vakantie uitloopt op een teleurstelling. 2. Moeilijkheidsgraad Hieronder volgt een globale verduidelijking van de door Snow Leopard Adventures gehanteerde moeilijkheidswaardering van 1 tot en met 3. Misschien ten overvloede, maar het is belangrijk hier op te merken dat iedere tocht boven de 3500 meter (M Goun of Toubkhal) bij ongunstige omstandigheden zwaarder kan worden dan in de omschrijving is vermeld. Onderstaande opsomming geldt voor normale omstandigheden. Niveau 1: Maximaal tweemaal 3 uur wandelen per dag in een rustig tempo. Per halve loopdag is geen grotere stijging dan een paar 100 meter. De tocht komt niet boven de 2000 meter en de paden zijn duidelijk en goed begaanbaar. Niveau 2: Het looptempo kan iets hoger liggen en een uur langer lopen mag geen probleem zijn. De stijging per halve dag is doorgaans niet meer dan ca. 400 meter. Het hoogste punt van de tocht komt niet boven de 4000 meter. Bij graad 2 kunnen de paden soms wat lastiger begaanbaar zijn. Niveau 3: Het terrein kan ruig zijn en het lopen vermoeiend, met name in de hogere regionen. De route kan hoogtes bereiken van meter. 2

3 3. Reisdocumenten en geld Als reiziger moet u zelf zorgen voor: Een geldig paspoort. Het paspoort moet op het moment van vertrek uit Marokko nog geldig zijn (ruim) Voor Nederlandse staatsburgers is er geen visumplicht voor een verblijf korter dan drie maanden. Maak van de foto/naam pagina van het paspoort een fotokopie en stop deze elders in uw bagage. Verlies of diefstal van uw paspoort kan anders behoorlijk vervelend worden. Een reisverzekering. Snow Leopard Adventures stelt een afdoende reisverzekering met werelddekking verplicht (zie reisvoorwaarden). Indien u een verzekering heeft afgesloten, wordt u verzocht een kopie van de polis in te leveren. De Marokkaanse Dirham (MAD) is de nationale munteenheid. Koersindicatie: 1 MAD = 0,09. Voor het gemak kunt u het afronden op 10 eurocent. 1 is dan 10 dirham. Dirhams zijn verkrijgbaar in Nederland. Officieel bestaat er een in- en uitvoerverbod, maar de douane doet niet moeilijk wanneer u een klein bedrag bij u heeft (ca dirham / 30-50) Zie verder Geldzaken Vliegticket, indien niet via Snow Leopard Adventures geboekt. Snow Leopard Adventures zendt u (indien niets anders is afgesproken) toe: Vliegticket (e-tickets versturen we per ). Betalingsbewijzen, die u bij aankomst in een hotel of aan de lokale agent moet afgeven. Adreslijst met gegevens uitvoerende agent(en) Evaluatieformulier N.B.: Indien u één week voor de vertrekdatum niet alle documenten in huis heeft, dient u direct contact op te nemen met het kantoor. Snow Leopard Adventures is niet aansprakelijk voor problemen en/of kosten welke ontstaan door het (te) laat doorgeven dat reisdocumenten niet goed of niet volledig zijn aangekomen. 3

4 4. Wat mee te nemen Onderstaand overzicht is slechts een richtlijn. U bepaalt uiteindelijk zelf wat u meeneemt. Uw bagage kunt u het beste meenemen in een waterafstotende grote sporttas of plunjezak. Probeer de bagage te beperken en handzaam te houden. Kleding en uitrusting Allereerst een opmerking. Marokko is - hoewel op veel plaatsen steeds meer westers georiënteerd - een Islamitisch land. Dat betekent dat u beter niet te bloot rond kunt lopen, uit respect voor de lokale normen (zie ook 2.9 Gewoonten en gebruiken). Dus liever geen korte broek en/of decolletée.. Afritsbroeken (mits niet te kort) en broeken tot op de knie en T-shirts met korte mouwtjes kunnen wel. In de hotels is het overigens geen probleem, daar is men wel het een en ander gewend. Neemt u ook altijd tenminste één warme trui, vest of fleece mee voor s avonds. Met name in de bergen heeft u warme kleding én regenkleding nodig. Houdt u ook buiten de bergen altijd rekening met een mogelijke regenbui of regenachtige dag. Neemt u voor meerdaagse trekking een blouse mee met lange mouwen, want de zon kan behoorlijk branden. De volgende lijst kan functioneren als een leidraad voor uw uitrusting: Paspoort Bank- en/of giropas Contanten (euro s) Kopie polis- en alarmnummer van je verzekering Kopie paspoort Kleding en toiletgerei Luchtige, maar bedekkende kleding (bedekte schouders en benen) Warme kleding, bv. fleece trui (meerdere dunne laagjes is altijd beter dan één dikke laag). NB: Het kan s winters in de bergen en in de woestijn vriezen! Regen-/windjack en -broek Iets voor op het hoofd bij (te) veel zon Trekkingbroek (evt. met afritsbare pijpen), evt. joggingbroek (voor s avonds en/of als pyjama) Shirts, rok, broek etc. Ondergoed (ook lang), thermisch ondergoed is warm, lichtgewicht, vlug droog en draagt prettig Voldoende wandelsokken Goed ingelopen wandelschoenen met profiel (categorie A, A/B of B) Reserveveters Slippers, Teva s of gympen Horloge, wekker Zonnebril en zonnebrandcrème Slaapzak (0 tot -5 graden) Evt. lakenzak Evt. self inflatable matje (alleen voor evt. extra comfort/isolatie, anders niet nodig er gaan slaapmatjes* mee) Evt. telescopische wandelstokken Veldfles (1,5-2 liter), evt. zakmes, kompas Enig leesvoer, MP3speler Stevige dagrugzak (ca. 25 á 35 liter) Extra tas/zak voor je bagage op trek en woestijnbivak Fotocamera Zaklantaarn (hoofdlamp is makkelijker) en reservebatterijen Toiletpapier Wereldstekker (niet nodig als u apparaten heeft met platte stekkers) Plastic zakken (niet te klein) die dienst kunnen doen als waszak, om spullen in te stoppen als het gaat regenen of om op te zitten Snoepgoed voor tijdens het lopen (pinda s, gedroogd fruit, chocolade, drop, muesli-repen, etc.) Handdoek Toiletartikelen E.H.B.O.-setje (Zie voor mogelijke inhoud: Reisapotheek) Wetties en anti bacterie gel 4

5 * slaapmatjes Wij zorgen voor eenvoudige schuimrubber matrasjes van ca.3 à 5cm dik met een katoenen hoes erom heen. Aangezien deze matjes niet heel goed isoleren, is het aan te bevelen om zelf nog een isolatiematje mee te nemen om eronder te leggen (indien in bezit). Draagt u lenzen, houdt dan rekening met de mogelijkheid van harde wind. Neem altijd een reservebril mee. Tref goede voorzorgsmaatregelen als u een camera meeneemt. 5. Klimaat & Temperaturen Marokko kent verscheidene klimaatzones. De kustenstreken in het noorden en het westen kennen een warm en vochtig zeeklimaat met beperkte neerslag door het hele jaar. Met name Agadir heeft het gehele jaar door een gematigde temperatuur tussen 20 en 30 graden. Het binnenland (tussen de kust en de Atlasketens) heeft een landklimaat (hete zomers, koude winters en grote verschillen tussen dag en nacht). In de bergstreken heerst een bergklimaat met name in de hogere bergstreken kan het behoorlijk koud worden met name 's avonds en 's nachts. Het gebied ten zuiden van de Atlas heeft een steppe- en woestijnklimaat, gekenmerkt door met zeer beperkte neerslag, hete zomers en grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht. In de woestijn kan het in december zelfs vriezen! TEMPERATUUROVERZICHT ( C) jan/ feb mrt / apr mei / jun jul / aug sep / okt nov / dec dg nacht dg nacht dg nacht dg nacht dg nacht dg nacht Agadir Casablanca Essaouira Fes/Meknes Marrakech Ouarzazate Tineghir Zagora jan / feb mrt / apr mei / jun jul / aug sep / okt nov / dec Mid. Atlas Hoge Atlas jan / feb mrt / apr okt nov / dec Jbel Saghro woestijn apr mei okt nov Jbel Siroua Gegeven temperaturen zijn gemiddelden. De werkelijke maximum en minimum temperaturen kunnen aanzienlijk afwijken. 6. Ziektes en het voorkomen hiervan Gezondheid & Vaccinaties Marokko heeft vergeleken met Europa slechtere hygiënische omstandigheden en een lagere gezondheidsstandaard. Veranderingen van klimaat, eten en conditie zorgen nog wel eens voor verkoudheid en/of diarree. Dit laatste is met name tijdens de zomermaanden, een vaak voorkomend probleem. Let op dat u steeds voor en na toiletgebruik uw handen goed wast of ontsmet en ook voor elke maaltijd of wanneer u iets met de hand eet. Neemt u hiervoor een bacterie dodende gel mee (verkrijgbaar o.a. bij drogisten). Bij de apotheek en in natuurwinkels zijn verschillende middelen verkrijgbaar voor het versterken van de darmflora, zodat u minder risico loopt op darmstoornissen (aanrader zijn probiotica capsules). Hoewel overal in Marokko apotheken zijn, is het toch raadzaam om zelf een EHBO-setje mee te nemen met o.a. een ontsmettend middel, 5

6 pleisters, gaasje, watten, pincet en schaartje (let op: schaartje niet in de handbagage doen tijdens de vlucht). Evt. paracetamol, iets tegen insectenbeten, evt. een tekenpincet (Zie ook lijst Reisapotheek) De zon kan sterk schijnen in Marokko. Neem daarom een goede zonnebrandcrème mee met een hoge factor en iets voor op het hoofd. En lippencrème ter voorkoming van gebarsten lippen. Drink ook voldoende en neem op tijd rust. Tegen uitdroging door transpiratie, inspanning en/of diarree is het raadzaam O.R.S.-oplossing te drinken. Zakjes O.R.S.-poeder zijn bij de apotheek verkrijgbaar. Darmstoornissen zijn ook te bestrijden met norit, entosorbine mee. Heeft u snel last van misselijkheid in de auto neemt u dan reistabletten mee, want een aantal trajecten gaan door de bergen. Vaccinaties Inentingen zijn in Marokko niet verplicht maar wel aanbevolen tegen DTP en Hepatitis A. Omdat de hygiënische omstandigheden in (met name) de Marokkaanse steden verbeterd zijn, wordt een vaccinatie tegen buiktyfus niet meer aanbevolen. Maar let wel, dit advies is afgestemd op de gemiddelde alledaagse reis naar Marokko dus overleg even met de betreffende instantie of dat ook geldt voor een primitief meerdaags verblijf in het Atlasgebergte of woestijn (indien op uw arrangement van toepassing). DTP vaccinaties zijn tot 15 jaar geldig. Er bestaan ook meerjarige geelzuchtvaccinaties. Begin een week of vier voor vertrek met inentingen. Doordat wij steeds reislustiger worden, hebben de vaccinatiecentra tegenwoordig vaak een volle agenda, waardoor ze bij voorkeur via afspraken werken. Informeer dus tijdig. Voor actuele informatie kunt u terecht op (Landelijk Informatie Centrum voor Reizigersadvisering) de plaatselijke GGD. 7. Reisapotheek De trekkingorganisaties waarmee Snow Leopard Adventures samenwerkt geven een medicijnen- en EHBO-set mee voor de lokale begeleidingsgroep (staf, dragers, etc.). Deelnemers dienen zelf een medicijnen- en EHBO-set mee te nemen. Een aantal medicijnen in deze set, moet door een (huis)arts worden voorgeschreven. Deze arts blijft voor de verstrekking en het gebruik van de medicijnen verantwoordelijk. Hieronder volgt een advies voor de inhoud van uw reisapotheek. Bij reisboekhandels is het handige en handzame boekje Hoe blijf ik gezond op hoogte. Inhoud reisapotheek: Verbandmiddelen snelverband (12 * 12 cm) voor grote bloedende wonden steriele gazen (5 * 5 cm) voor het afdekken van wondjes Hansaplast pleisters sporttape voor het vastplakken van verband, afplakken van blaren, etc. hydrofiel elastische zwachtel (5 cm) ideaalzwachtel (8 cm) voor verstuikingen mitella voor luxaties of breuken arm/schouder verbandwatten schaartje pincet veiligheidsspelden tekentang betadine jodiumoplossing ter desinfectie van snij- en schaafwonden second skin voor blaren N.B.: Goede zonnebrandcrème en lippenstift met hoge beschermingsfactor niet vergeten Medicijnen (zonder doktersrecept verkrijgbaar) pijnstillers Paracetamol of aspirine jeuk-insectenbeet Azaron diarree ORS (Oral Rehydration Salt) Norit, Diacure, Imodium Tannalbumine tabletten: 1 tablet om de 2 uur tot de diarree stopt verkoudheid: Otrivin neusspray 6

7 Medicijnen (alleen op doktersrecept verkrijgbaar) sterkere pijnstillers: Diclofenac, 50mg (3 x daags 1 tablet) Brufen, 400mg (maximaal 4 x daags 1 tablet) diarree: Reizigersdiarree wordt meestal veroorzaakt door een E.-Coli bacterie en kan enkele dagen aanhouden. U kunt imodium capsules innemen (2 capsules in één keer, daarna om de twee uur 1 capsule tot de diarree stopt), maar dit is niet strikt noodzakelijk. Ernstige diarree met koorts of langer durend dan 48 uur, of diarree gepaard gaande met bloed en slijm kan behandeld worden met antibiotica: ciprofloxacine, 250mg, 2 x daags 1 tablet of cotrimoxazol (bactrimel), 960mg, 2 x daags 1 tablet gedurende 3-5 dagen. N.B. 1: Breiïge diarree, die pas na enige (> 3) weken optreedt is meestal het gevolg van een Giardia-infectie. Aanbevolen kuur: Flagyl (Metronidazol) 3 x daags 1 tablet van 500mg gedurende 5 dagen. N.B. 2: Bij ernstige problemen altijd z.s.m. een arts raadplegen! Neusbijholte-ontsteking: Amoxicilline (Clamoxyl), 4 x daags 500mg of 3 x daags 750mg gedurende 7 dagen. Blaasontsteking: Amoxicilline of Cotrimoxazol Hoogteziekte: Preventief kan eventueel diamox worden geslikt. Beginnen 2-3 dagen voor aankomst op grote hoogte (>3500m) met 1 x daags 500mg of 2 x 250mg. 8.Algemeen Tijdsverschil In Marokko voert men de laatste jaren de zomertijd door. Hierdoor is er steeds 1 uur tijdsverschil met Nederland, het is in Marokko 1 uur vroeger. Op tickets staan altijd lokale (plaatselijke) tijden aangegeven. 7

8 Communicatie Overal in Marokko zijn telefooncellen van de Marokkaanse KPN. De meeste werken op kaarten, die verkrijgbaar zijn in Tabacs (kranten en tijdschriftenwinkels), boekhandels en kiosken. In veel steden zijn teleboutiques waar u kunt bellen of faxen. Deze werken met munten. Dat is tevens een handige manier om aan klein geld te komen. Er is een uitgebreid mobiel netwerk over heel Marokko dus als uw provider een 'roaming' contract met Marokko heeft, is het een goed idee om deze mee te nemen. Dan bent u in ieder geval zelf bereikbaar. Tijdens de trekking zult u het merendeel van de tijd niet bereikbaar zijn. Een hele enkele keer kunt u geluk hebben als u hoog genoeg bent geklommen. Het goedkoopst belt men tussen uur en uur. Bellen naar Nederland: netnummer (zonder 0) + abonneenummer. Internetcafé's zijn er overal en de meeste plaatsen hebben tegenwoordig ADSL Elektriciteit Marokko heeft 220 volt, 50 hertz wisselstroom. De stopcontacten hebben, op de randaarding na, dezelfde vorm als in Nederland. Kijk dus even na of de stekkers van uw apparaten ook op stopcontacten met pen-aarding kunnen worden aangesloten. Apparaten met platte stekkers kunnen probleemloos worden gebruikt. Stroomstoringen komen voor, zij het zelden. Tijdens de trekking is er geen elektriciteit aanwezig. Gewoonten en gebruiken Om misverstanden en moeilijkheden te voorkomen kan het handig zijn om de volgende punten even door te lezen. De Islam is alom vertegenwoordigd in het dagelijks leven. Bij moslims is vrijdag de officiële rustdag. Maar Marokko is dermate westers georiënteerd, dat het een gewone werkdag is voor de meeste mensen. Hooguit zijn er aangepaste werktijden en openingstijden i.v.m. het middaggebed (ca. 13 uur), dat op vrijdag het belangrijkste gebed is van de week. Wel zijn in de Medina vaak s middags veel winkeltjes gesloten. De Marokkanen hebben net zoals wij zaterdag en zondag als weekend. Veel mensen werken nog wel op de zaterdag. Kinderen hebben dan ook nog s ochtends school Men is in Marokko wat kleding betreft van buitenlanders inmiddels wel wat gewend, maar in de ogen van veel Marokkanen zijn blote schouders en korte broeken aanstootgevend c.q. volslagen belachelijk. Voor een prettig contact met de lokale bevolking is het dan ook aan te bevelen om knieën, oksels en schouders bedekt te houden. Niemand vindt het leuk wanneer een buitenstaander de minder mooie of armoedige kant van zijn land fotografeert. En niet iedereen wil graag op de foto. Respecteer het daarom als men bezwaar maakt en geef mensen de kans het fotograferen te verhinderen. Ook in moskeeën is terughoudendheid geboden. Het fotograferen van politie en andere geüniformeerde functionarissen en van militaire objecten etc. is verboden. Gastvrijheid Het kan altijd gebeuren dat u onderweg bij mensen wordt uitgenodigd om thee te drinken of te eten. In het verleden hebben reizigers nogal eens kleren, cadeautjes of snoepjes zo maar in het wilde weg uitgedeeld. Dit heeft vaak het ongewenste gevolg dat mensen steeds meer gaan verwachten, erom gaan bedelen en daarin ook steeds brutaler gaan optreden. Gastvrijheid moet gastvrijheid kunnen blijven. Om ervoor te waken dat reizigers in de toekomst niet meer welkom zijn zonder dat daar iets tegenover staat, is voorzichtigheid geboden en willen wij u met klem vragen om, vooral met het oog op kinderen, geen spullen mee te nemen om onderweg uit te delen! Wordt u onderweg uitgenodigd voor eten of thee, geeft u dan iets in natura (als suiker, koffie of sigaretten) om toch iets terug te kunnen doen zonder dat dit de jaloezie bij de rest van de gemeenschap opwekt. Wanneer u met een gids of chauffeur reist, kunt u het beste met hen overleggen en het door hen laten regelen. Gidsen, shoppen en afdingen Als toerist in Marokko betekent dat u op allerlei manieren te maken krijgt met het commissie systeem. Iedereen die in het toerisme werkt rekent erop en is er a.h.w. voor een deel van afhankelijk. Dat geldt zowel voor officiële als voor niet-officiële gidsen. Voor wat hoort wat en alle boetiekeigenaren, restauranthouders etc. spekken de zog. aanbrengers. Vaak gaat het om flinke bedragen, dus dringt iedereen zich als gids op. Hiermee valt vaak meer te verdienen dan met normaal werk en dat verklaart de enorme omvang van de gidsen en jongetjes die rondom Medina en winkels hangen. 8

9 Tegenwoordig ziet in de steden Fez en Marrakech een speciale toeristenpolitie er op toe, dat toeristen in en rondom de Medina, niet worden lastig gevallen door deze niet-officiële gidsen. Dat betekent dat u ook op eigen houtje vrij gemakkelijk op pad kunt gaan. Maar het inhuren van een gids, heeft wel als voordeel dat u niet verdwaalt. Gidsen kunt u regelen via hotelrecepties. Maakt u gebruik van een gids, maak dan vooraf duidelijk wat u wel en vooral wat u niet wilt en sta er niet van te kijken als u uiteindelijk toch ergens terecht komt wat u niet wilde, bijvoorbeeld in een tapijtenwinkel. Wilt u iets kopen, laat u dan niet inpakken en houdt uw poot stijf want boetiekhouders zijn zeer geroutineerd en weten feilloos uw zwakke plekken te vinden. Overigens vaak heel knap gespeeld en een prachtig spel om te zien of te spelen, als u ervoor in de stemming bent. Afdingen moet op alle gevraagde prijzen, behalve als het gaat om levensmiddelen. Vaak worden vooral voor souvenirs exorbitante bedragen gevraagd. Realiseert u zich wel dat het vragen naar een prijs betekent dat de kooponderhandelingen zijn gestart! Kijk wat ze vragen, zet laag in (1/3e bijv.), stel uw eigen plafond vast en probeer daar vervolgens bij uit te komen. Wordt u het niet eens, dan zal dat van de kant van de verkoper gerespecteerd worden. Om te onthouden: De aanvangsprijs hoeft niet perse in verhouding te staan tot de waarde van het artikel. De handelaar vraagt wat hij denkt dat u kunt betalen. Noem nooit een bedrag dat u niet wilt betalen. Bedenk vooraf hoeveel u er voor over heeft en begin bij het onderhandelen bij 1/3e van het gevraagde bedrag, dan komt u meestal iets boven het midden uit. Neem rustig de tijd, enige uren onderhandelen over een tapijt of sierdaad is volkomen normaal. En wordt u het echt niet eens samen, geen nood. Dat wordt altijd gerespecteerd. U kunt ook altijd zeggen dat het nu niet uitkomt of dat u nog bedenktijd wilt en op een later tijdstip terugkomt. 9.Geldzaken Wisselen en ATM s U kunt euro s meenemen en in Marokko wisselen of gebruik maken van geldautomaten. Op alle luchthavens en ook in de meeste steden en grote dorpen zijn banken en ATM s (geldautomaten). In grotere hotels kan vaak ook gewisseld worden. Als u euro's wisselt, vraagt u dan ook wat kleine coupures (50 en 20 dirham) en wat muntstukken van 5 en 10 dirham. Want grote biljetten (100 dirham en vooral 200 dirham) zijn erg moeilijk te wisselen, aangezien kleingeld over het algemeen schaars is. Banken zijn alleen op werkdagen open (niet op zaterdag en zondag). Sommige banken hanteren een sluitingstijd tussen de middag, anderen zijn continu open van 08:00 tot 15:30 uur. Afhankelijk van de bank is er een maximum bedrag per dag dat u bij een pinautomaat kunt opnemen. Dit varieert van 2000 tot 4000 dirham ( ) Let goed op het logo van de automaat, want de logo's van uw pas moeten overeenkomen met de logo's van de automaat Neemt u voor de zekerheid naast uw betaalpas ook voldoende contant geld (euro s) mee, voor het geval de automaat leeg of defect is. Voor grotere en onvoorziene uitgaven kunt u eventueel gebruik maken van een creditcard. Hiermee kunt u ook geld opnemen, maar dit is meestal kostbaar. Terugwisselen kan aan het einde van de reis op de luchthaven tegen overlegging van het aankoopbewijs. U verliest dan ongeveer 5% van de waarde. Houdt een paar dirhams over voor eventueel een fooi voor de kruier of een kop koffie op de luchthaven. In de tax-freeshops kan niet met dirhams worden betaald. Geld, paspoort e.d. Op zich is Marokko een heel veilig land. Toch is het met name in de grote steden raadzaam om niet met al uw geld en papieren op pad te gaan. Wanneer het hotel niet over een kluis beschikt waar zaken in bewaring kunnen worden gegeven (alleen grote hotels hebben een kluis), adviseren wij om uw geld, paspoort e.d. in een money-belt bij u te dragen (bij voorkeur onder uw kleren). Heeft u een koffer die goed kan worden afgesloten, dan kunt u het ook daarin achterlaten op uw hotelkamer. 9

10 Indicatie van prijzen Maaltijden dirham(5-10 pp) Consumpties( koffie, thee, frisdrank) 5 à 10 dirham ( 0,50-1) Mineraalwater (1,5 lt.) 6 dirham (winkel) 10 à 20 dirham (hotels) Fles wijn dirham Bier 20 à 30 dirham Entrees historische monumenten variabel : dirham pp Honorarium officiële stadsgidsen: ca dirham per gids per dagdeel Beloning begeleidingsploeg De lonen zijn in Marokko over het algemeen laag en iedereen die werkzaam is in het toerisme, horeca e.d. is afhankelijk van fooien. In cafés, hotels, restaurants e.d. is het gebruikelijk om 5 à 10% fooi te geven. Iedereen die al of niet op verzoek hand- en spandiensten verleent, verwacht daar wat voor. Hotelrecepties, hotelkamer, portiers, gidsen, obers, chauffeurs etc. Aan het einde van de trekking is het gebruikelijk om de gids en drijver(s) een fooi te geven. Richtlijnen fooien per groep (min - max. afhankelijk van groepsgrootte) Transfer hotel - luchthaven 30 dh per transfer / per groep lange transfers 100 dh (per jeep/bus) per transfer/per groep Hotels kamers 5 dh pnacht / per persoon receptie: 5-10 dh / pp ontbijt / diner 5 dh per maaltijd/p.p. bagage dragers 10 dh per koffer/tas Hoge Atlas kok / muildierdrijvers dh p dag / per groep lokale reisleider (i.v.t.) dh p dag/ per groep berggids dh p dag/per groep 10. De vliegreis Het gewicht van de bagage die u voor de intercontinentale reis incheckt, mag maximaal 20kg bedragen. Verder is één stuk handbagage toegestaan (8kg, 30 x 40cm). Het is handig, zowel tijdens de reis als tijdens de trektocht, uw spullen in een plunjezak of grote sporttas te vervoeren. Neem waardevolle spullen als camera s, geld, reispapieren, kwetsbare films en eventuele medicijnen altijd mee in uw handbagage. Een zakmes, andere steekwapens, batterijen etc. mogen niet mee in de handbagage. Deze worden bij de security-check in beslag genomen. Het is verstandig om uw wandelschoenen aan te trekken tijdens de reis. Mocht er iets met de bagage gebeuren, dan heeft u in ieder geval uw ingelopen wandelschoenen. De rest kan altijd ter plekke worden gekocht. 11. Aankomst, het hotel, de dagen in Marrakech, Ouarzazate etc. Bij alle door Snow Leopard Adventures verzorgde trektochten zijn de airport transfers bij de prijs inbegrepen (tenzij anders overeengekomen). Dit betekent dat u bij aankomst in Marokko wordt opgewacht door iemand van de agent ter plaatse. Deze persoon zal u opwachten met een bord met daarop de naam van de agent, en brengt u naar uw hotel. Tijdens de dagen voor een trektocht in grote steden als Marrakech, Fez, Rabat etc., is het dragen van vrijetijdskleding geschikt, waarbij u dringend wordt verzocht rekening te houden met de plaatselijke normen en waarden. Ontblote rug en schouders, een (te) korte broek etc., worden niet gewaardeerd Wandeltochten in M Goun, Toubkhal, Jbel Saghro etc. Tijdens de wandeltocht wordt u begeleid door een gediplomeerde, Franssprekende berggids. Sommige van onze gidsen spreken ook Engels. De gids reist met u mee naar de bergen vanuit Marrakech. Het trekkingsprogramma is altijd onder voorbehoud. De gids heeft het recht om o.i.v. dringende omstandigheden (bijvoorbeeld het weer) de tocht te wijzigen. De bagage wordt vervoerd op muilezels. U loopt zelf met een dagrugzakje. De paden zijn niet altijd gemakkelijk begaanbaar, soms is er veel losliggend gesteente en vooral bij het afdalen kan dat lastig zijn. U loopt over 10

11 muildierpaden, pistes (onverharde karrensporen), maar ook over kiezels, keien en grindpaden, dus bergschoenen met een goed profiel en enkelbescherming zijn onontbeerlijk. Tijdens de trektocht wordt gebruik gemaakt van gîtes en/of wordt er gebivakkeerd in tweepersoons tenten. Eenvoudige schuimrubber matrasjes zijn aanwezig; u zorgt zelf voor een slaapzak. Daarnaast is er een grote tent die als restaurantsalon fungeert. Ook gaat er een toilettent mee. Deze wordt alleen op het bivak opgezet (niet overdag) De begeleidingsequipe (gids, kok en 3 à 4 muildierdrijvers) verzorgt tijdens de wandeltocht eenvoudige, voedzame maaltijden vanaf het vertrek vanuit Marrakech tot en met de met de picknicklunch onderweg.(tenzij anders overeengekomen) Het brood wordt onderweg gebakken of ingekocht en drinkwater wordt getapt uit bronnen en putten. U zorgt zelf voor drinkwaterzuiveringsmiddelen. (Op een aantal plaatsen is eventueel ook mineraal water te koop). 13.Eten en Drinken Het eten in Marokko is over het algemeen vrij goed, niet heel pittig, maar wel heel kruidig. Houdt u van pittig dan kun u altijd apart een portie chili bestellen. Kruiden als gember, paprika, komijn en kaneel zult u vaak tegenkomen en ook peterselie en verse koriander wordt veelvuldig gebruikt. Veel restaurants voeren naast een Marokkaanse ook een Europese keuken. Meestal is een gevarieerde keuze mogelijk uit voor-, hoofd- en nagerechten. De meest voorkomende traditionele Marokkaanse gerechten op de menukaarten zijn: couscous (gerst- of tarwebolletjes) met schapen- of rundvlees en groenten, Tajine (stoofpot van groenten en vlees of vis), kipgerechten (bijv. met ingelegde citroen), brochettes (vlees-spiezen), kefta (gekruide gehaktballetjes in tomatensaus vaak met gebakken ei) en merguez-worstjes. Aan de kust wordt ook veel vis gegeten. Het vegetarische menu beperkt zich meestal tot omelet, salade of stoofpotten waar het vlees uit verwijderd is. De meeste gerechten (met uitzondering van couscous) worden met brood geserveerd, bij brochettes vaak ook frites. Meest voorkomende voorgerechten zijn soepen (bij Harira, een typisch Marokkaanse maaltijdsoep van groenten, koriander, tomaten en vaak kikkererwten) of salades. Er bestaan verschillende soorten salades, zowel rauwkostsalades (tomaten met ui en/of paprika), als salades van gekookte groenen (wortels, aardappelen, boontjes, rode bieten e.d.). Als nagerecht is er meestal keuze uit fruit of Marokkaanse patisserie. Restaurants in Marokko kennen geen broodmaaltijden, kleine hapjes of tussendoortjes. Wilt u s middags niet uitgebreid eten, dan is de keuze beperkt: omelet, soep of salade. Bij veel kruideniers is yoghurt te koop en fruit is er in overvloed. In grote steden zijn ook allerlei sandwichbars en patisseries. En in de souqs vindt u een scala van pinda's, nootjes, dadels en vijgen. In verband met het risico van maag- of darmproblemen kunt u in lokale restaurantjes het eten van rauwkost beter vermijden. Salades van gekookte groenten kunt u natuurlijk wel eten. Let er bij alle gerechten op dat alles goed doorgekookt of doorbakken. 11

12 Theeritueel Marokko is het land van de 'thé à la menthe' (muntthee). Het theezetten en thee drinken is een belangrijk sociaal ritueel. De thee wordt gezet van groene Chinese thee samen met verse muntbladeren en grote brokken suiker die het geheel mierzoet kunnen maken. Maar helemaal zonder suiker is hij erg bitter. U kunt altijd vragen er wat minder in te doen of de suiker er apart bij te geven. Muntthee wordt meestal geserveerd in kleine theepotjes, soms ook in glazen. Bij het ontbijt kunt u altijd 'thee noir' bestellen (gewone Lipton thee). Ook is op veel plaatsen kruidenthee te krijgen 'verveine' of 'Louisa' Alcoholische dranken Alleen de grotere hotels en luxe restaurants hebben een alcoholvergunning en kunt u dus wijn of bier bij het eten krijgen. Wijn gaat altijd per fles nooit per glas. Lokale cafés en restaurants en kleinere hotels serveren geen alcohol. In veel grotere steden kunt u wel alcohol kopen (bier, wijn en sterke drank) in lokale (grote) supermarkten. De hotelrecepties kunnen u hierover vaak informeren. Drinkwater Hoewel in de grote steden het leidingwater wordt ontsmet, raden wij het drinken van leidingwater af. Tanden poetsen met leidingwater kan wel. U kunt overal mineraalwater kopen (flessen van 0,5 of 1,5 lt.). Aangebroken flessen mineraalwater en frisdrank kunt u niet lang bewaren, u moet deze dezelfde dag leegdrinken. Tijdens de trekking wordt drinkwater onderweg getapt uit bronnen en putten. U zorgt zelf voor drinkwaterzuiveringsmiddelen. Maaltijden tijdens de trekking Tijdens de trektochten worden alle maaltijden door de kok en door de muildierdrijvers verzorgd. Het ontbijt bestaat uit koffie, thee, warme melk, brood met smeerkaas en jam. U kunt evt. zelf muesli meenemen. Tussen de middag wordt er uitgebreid geluncht met (goed gewassen) salades, vis uit blik en brood. Fruit en muntthee na. Het avondeten bestaat meestal uit stoofschotels (groente, rijst, macaroni, bonen- of linzenschotel). De kok zuivert het water dat gebruikt wordt voor de bereiding van het eten met chloor. Meestal is er soep vooraf en fruit na. Een enkele keer is er vlees. Het brood wordt onderweg gebakken of bij bewoners gekocht. Ben u een erg grote eter neemt u dan vanuit Nederland wat extra energievoer mee. Van lunch tot avondeten kan op sommige dagen een hele ruk zijn en dan is een tussendoortje erg welkom. Ander idee: oplossoep (Cup-a- Soup), bij aankomst op de bivakplaats wordt meestal thee gemaakt, dus dan is er ook kokend water. Milieu-aspecten Het doel van Snow Leopard Adventures is vele mensen op verantwoorde wijze van de wonderschone natuur en cultuur in Marokko te laten genieten. Een eerste uitgangspunt daarbij is, dat het milieu zo min mogelijk 12

13 schade wordt aangedaan. Alle niet biologisch afbreekbare materialen die onderweg zijn gebruikt worden mee terug genomen. De kampplaats wordt opgeruimd en netjes achtergelaten, zodat vrijwel niet te zien is dat er is gekampeerd. Alle biologisch afbreekbare materialen worden verbrand of diep begraven, zoals bijvoorbeeld het keukenafval. De deelnemer kan ook zelf nog een milieu-steentje bijdragen: Neem oude, lege batterijen mee terug naar Nederland. Een verantwoorde verwerking van afval is vaak onbekend. Gooi geen afval neer, maar neem het mee naar de kampplaats. Verbrand of begraaf wc-papier als u buiten de toilettent uw behoefte hebt gedaan. Pluk geen planten of bloemen. 14. Ziekte of ongeval Natuurlijk gaan we er vanuit, dat er tijdens de vakantie niets ernstig gebeurt. Het is echter nooit uit te sluiten. Er kunnen oorzaken zijn die leiden tot het afbreken van een verre reis. Deze oorzaken kunnen de deelnemer tijdens de reis zelf betreffen, maar kunnen ook te maken hebben met omstandigheden thuis. Indien een deelnemer tijdens een trektocht iets overkomt, of noodzakelijkerwijs naar huis terug moet keren, zal er alles aan gedaan worden de persoon in kwestie zo snel mogelijk vanuit de bergen te evacueren en indien nodig te repatriëren. Aan dit soort evacuaties (bijvoorbeeld per helikopter) en repatriëringen zijn hoge kosten verbonden. Daarom stelt Snow Leopard Adventures - om problemen te voorkomen - een afdoende reisverzekering die de kosten voor evacuaties en repatriëringen vergoedt, verplicht. Alle kosten zullen in eerste instantie worden voorgeschoten door de agent ter plekke. Hoewel het in zo n vervelende situatie wat onaardig overkomt, wordt echter iedere deelnemer die uit de bergen is geëvacueerd gevraagd om een document te ondertekenen waarop staat dat de deelnemer zelf alle door de agent ter plekke gemaakte kosten zal vergoeden. Voordat u het land verlaat dient u deze kosten terug te betalen (cash/creditcard) aan onze agent. U kunt de gemaakte kosten uiteraard later verhalen op uw reisverzekering in Nederland. 15. Informatie over Marokko Er zijn inmiddels zeer vele reis-, foto- en informatieboeken verschenen over Marokko. Thuis in Nederland draagt het lezen van boeken bij aan de goede voorbereiding op een verre reis naar andere culturen. Reisgidsen Advies in deze is niet eenvoudig, want er zijn er veel en de ene gids geeft meer praktische informatie en de ander meer inhoudelijke (achtergronden, geschiedenis etc.) Voorbeelden van handzame en informatieve gidsjes: ANWB, de Nelles Guide en de Trotter en de zeer rijk geïllustreerde Capitool gids. De Trotter is een ideale gids voor de Doe-het-zelf reiziger (vervoer, verblijf etc.) met goede plattegrondjes, maar geeft nauwelijks achtergrondinformatie. In tegenstelling tot Erica Därr (Duitstalig), Footprint, the Lonely Planet en de Rough Guide (alle drie Engelstalig). Deze geven behalve uitgebreide praktische informatie ook aardig wat achtergrondinformatie. De Capitoolgidsen serie is rijk geïllustreerd. Voor wie uitgebreide informatie wil over islamitische (bouw)kunst is er de (Duitstalige) kunstreisgids van Dumont. Boeken Een aanrader voor wie echt een kijkje achter de schermen wil nemen is Marokko achter de schermen van de hand van Steven Adolf, een Nederlandse journalist die in Madrid woont en ook voor het NRC schrijft. Het boek bevat vooral sociale, economische en politieke informatie. Andere interessante reisliteratuur is Marokko voor beginners oftewel het verhaal van een omgekeerde inburgering van Kees Beekmans in Marokko. Heel recent is een vervolg hierop verschenen Sirocco. Kees Beekmans is journalist, verblijft in Marokko en schrijft regelmatig colums over Marokko in De Groene Amsterdammer. 'De Geschiedenis van Marokko' door Herman Obdeijn e.a. kunt u beter voor of na de reis lezen. Het is vrij dik en groot en niet echt geschikt om mee op reis te nemen. Voor mensen die een woestijntrekking gaan doen is het 'Dal van de kasba's' een reis door de Marokkaanse Sahara,van J. Taylor, een aanrader. 13

14 Van de in Frankrijk wonende Marokkaanse schrijver Tahar Ben Jelloun zijn veel boeken vertaald. Maar er is nog veel meer. De meeste grote boekhandels hebben een uitgebreide collectie reisliteratuur. 16. Onze gegevens: Snow Leopard Adventures Waldorpstraat 15 H 2521 CA DEN HAAG Tel: Fax: info@snowleopard.nl Noodnummer: Bedankt en tot ziens! 14