NOTA AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEITEN. Baarn, april 2003

Transcriptie

1 NOTA AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEITEN 2003 Baarn, april 2003

2 NOTA AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEITEN 1. INLEIDING ONDERSCHEID IN TRADITIONEEL VRIJE BEROEPEN EN MODERNERE VORMEN VAN BEROEPSUITOEFENING JURISPRUDENTIE BELEID INZAKE AAN HUIS GEBONDEN BEROEPEN 4 2. NIEUW TOETSINGSKADER GEVOLGEN UITBREIDING MOGELIJKHEDEN AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEITEN VOORWAARDEN VOOR VERLENEN VRIJSTELLING AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEIT LEIDRAAD VOOR DE BEHANDELING VAN VERZOEKEN PROSTITUTIE GEEN AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEIT BOUWEN EN VERBOUWEN 9 3. VERZOEK OM VRIJSTELLING VOOR HET UITOEFENEN VAN EEN AAN HUIS VERBONDEN ACTIVITEIT VRIJSTELLING AANVRAGEN LEGES 10 2

3 1. INLEIDING De vorige nota betreffende beroeps- en bedrijfsmatig gebruik van woningen en bijgebouwen dateert uit Er bestaat een toenemende vraag naar de uitoefening van aan huis gebonden beroepen en de gemeenteraad heeft in het beleidsprogramma het college van burgemeester en wethouders gevraagd om met voorstellen te komen waardoor vrije beroepsuitoefening in woonwijken mogelijk wordt gemaakt. Naar aanleiding hiervan is een nieuwe nota aan huis verbonden activiteiten gemaakt. Hierbij is de nota uit 1993, voor zover nodig herzien, en wordt tevens een toetsingskader gecreëerd voor de beoordeling van verzoeken voor het uitoefenen van aan huis verbonden activiteiten. 1.1 Onderscheid in traditioneel vrije beroepen en modernere vormen van beroepsuitoefening Tot nu toe is als leidraad voor de beoordeling van verzoeken tot het gedeeltelijk in gebruik nemen van een woning voor beroepsof bedrijfsmatige activiteiten de jurisprudentie van de afdeling (bestuurs)rechtspraak van de Raad van State min of meer als uitgangspunt gehanteerd. Daarbij heeft als vuistregel voorop gestaan dat voor inwilliging van een dergelijk verzoek in ieder geval sprake moest zijn van de uitoefening van een zogenaamd vrij beroep. Dit houdt in dat als beroepen welke aan huis kunnen worden uitgeoefend onder meer zijn aangemerkt: fysiotherapeut, huisarts, dierenarts, pedicure, makelaar, advocaat, accountant, notaris, en van deze beroepen afgeleide specialismen. Hierbij werd doorgaans de volgende definitie gehanteerd voor de uitoefening van een vrij beroep: aan huis verrichte werkzaamheden in de vorm van professionele dienstverlening, voornamelijk bestaande uit hoofdarbeid, waarbij gebruik wordt gemaakt van verworvenheden door een academische opleiding. Traditioneel waren en zijn het deze zogenaamde vrije beroepen die in een aangepast gedeelte van of in een specifiek ingericht aan- of uitbouw van een woning (de praktijkruimte) pleegden en plegen te worden uitgeoefend. Er blijkt steeds meer behoefte te ontstaan om ook andere beroepen, welke een meer bedrijfsmatig karakter hebben, aan huis uit te oefenen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om schoonheidssalons, advies- en servicebureaus, kleine winkeltjes (bijv. tweede hands kleding) e.d. Deze modernere vormen van medegebruik van woningen zijn soms beperkter van schaal, maar soms ook ruimer van opzet dan de eerder genoemde traditionele beroepen. Niet zelden bedient deze moderne vorm zich uitsluitend een bij de woning behorend bijgebouw (garage, berging of schuur). Enerzijds kan een dergelijke ontwikkeling vanuit het oogpunt van het zogenaamd mobiliteitsvraagstuk worden toegejuicht, anderzijds dient te worden gewaakt voor ontwikkelingen welke een bedreiging of bedrijfsmatige aantasting vormen voor het behoud van de woonfunctie en/of karakter van de woonomgeving. Opgemerkt wordt dat niet elk beroepsof bedrijfsmatig gebruik een afwijking van de woonbestemming 3

4 oplevert. Bij gebruik waar aard en/of omvang van zo n geringe betekenis zijn, dat niet van een afwijking kan worden gesproken is bijvoorbeeld het in gebruik nemen van een enkele kamer van een woning als werkkamer, welk gebruik niet of nauwelijks leidt tot bezoek van cliënten. In verband met het vorenstaande verdient het aanbeveling een meer op de concrete omstandigheden afgestemd beleid te voeren, waarvoor in deze nota een aanzet wordt gegeven. 1.2 Jurisprudentie In de jurisprudentie is de vraag gesteld, of er in planologisch opzicht nu wel zo veel verschil bestaat tussen (bijvoorbeeld) een artsenpraktijk en een kapsalon in een wijk met primair een woonfunctie. Er wordt gesteld dat de vraag of een bepaald gebruik strijdig is met de woonbestemming, beantwoord moet worden aan de hand van de ruimtelijke uitstraling die dat gebruik gezien zijn aard, omvang en intensiteit heeft. Binnen dit kader kan het onderscheid tussen activiteiten met een beroepsmatig karakter en die met een bedrijfsmatig karakter wel degelijk relevant zijn. Dat een bepaalde gebruiksactiviteit een bedrijfsmatig karakter heeft, hoeft op zichzelf dus nog niet te leiden tot de conclusie dat dit gebruik strijdig is met de woonbestemming. Wel zal de grens van datgene wat nog past binnen de woonbestemming, eerder worden gepasseerd bij bedrijfsmatige activiteiten dan bij vrije beroepen. 1.3 Beleid inzake aan huis gebonden beroepen De op grond van economische, technische en maatschappelijke ontwikkelingen ontstane individualiseringstendens van de arbeid, de geringe (huisvestings)kosten, alsmede de fiscale voordelen van een bedrijf aan huis leiden ertoe dat niet langer staande kan worden gehouden dat de beroepsuitoefening aan huis uitsluitend beperkt dient te worden tot de zogenaamde vrije beroepen. Het tot nu toe gehanteerde onderscheid tussen vrije beroepen en andere beroeps- en bedrijfsuitoefening aan huis lijkt gelet hierop dan ook niet meer te handhaven (met inachtneming van hierboven genoemde duidelijke jurisprudentie), zodat daartoe een ruimer begrip gehanteerd dient te worden. Het te voeren beleid dient te worden toegespitst op de volgende aspecten: a. welke beroepsof bedrijfsmatige activiteiten verdragen zich naar hun aard met de woonbestemming; b. wat is de maximaal te benutten oppervlakte welke mag worden besteed voor de beroepsuitoefening aan huis, en mag dit ook in een bijgebouw plaatsvinden?; c. kunnen er ook bouwwerkzaamheden t.b.v. het afwijkende gebruik worden toegestaan?; d. op welke wijze dient met hinderaspecten (verkeersaantrekkende werking, parkeren, geluidsoverlast) rekening te worden gehouden? Deze aspecten worden in de vrijstellingsbepaling van een aantal vigerende bestemmingsplannen verwoord: Burgemeester en wethouders zijn bevoegd vrijstelling te verlenen t.b.v. een praktijkruimte, met dien verstande, dat: 4

5 1. de woonfunctie als overwegende functie op het betreffende perceel en/of in de betreffende woning niet wordt aangetast; 2. dit niet leidt tot een onevenredige verhoging van de parkeerdruk of tot extra autoverkeer in een mate, waardoor het woonklimaat in onevenredige mate kan worden aangetast; 3. voor zover de vrijstelling betrekking heeft op bijgebouwen, ten minste een berging ten behoeve van de woonfunctie aanwezig is; 4. de oppervlakte van de gebouwen die gebruikt en/of verbouwd worden voor praktijkruimte niet meer dan 25% van de totale vloeroppervlakte van de desbetreffende woning bedraagt, met een maximum van 100m 2. Toepassing van de volgende definitie (die in veel van de vigerende bestemmingsplannen wordt gehanteerd), in samenhang met bovengenoemde vrijstellingsbepalingen, kan worden gehanteerd als algemene leidraad voor de behandeling van verzoeken voor het uitoefenen van een beroep aan huis, voor zover het betreffende bestemmingsplan hier niet in voorziet: Onder een aan huis gebonden beroep wordt verstaan: de uitoefening aan huis van bedrijvigheid op administratief, juridisch, medisch, therapeutisch, kunstzinnig, of hiermee gelijk te stellen terrein, alsmede productie-gerichte ambachtelijke bedrijvigheid 5

6 2. Nieuw toetsingskader 2.1 Gevolgen uitbreiding mogelijkheden aan huis verbonden activiteiten Deze nota ziet op het verruimen van de mogelijkheden voor het uitoefenen van aan huis verbonden activiteiten. Dit komt er in feit op neer dat het traditionele onderscheid tussen vrije beroepen en bedrijfsmatige beroepen wordt losgelaten bij de beoordeling of bepaalde aan huis verbonden activiteiten worden toegestaan. Onderstaande schema geeft een overzicht van voorbeelden van verschillende vrije beroepen en bedrijfsmatige beroepen. In het verleden zijn aanvragen voor bedrijfsmatige beroepen doorgaans niet gehonoreerd. vrije beroepen Tandarts Huisarts/natuurlijke geneeskunde Dierenarts Pedicure Fysiotherapie Accountant Notaris Makelaar bedrijfsmatige beroepen Kapsalon Schoonheidssalon Hondentrimsalon Autorijschool Kookschool Kleine winkeltjes (bijv. 2 e hands kleding, kinderkleding, kunst) Glas-in-lood bedrijfje Advies- en service bureaus (bijv. belastingadviseur, hypotheekadviseur) kinderopvang Bijscholing/cusussen (bijv. taalonderwijs, naailessen, schilderlessen) Atelier (kunst of antiek) Deze nota ziet op het verruimen van de mogelijkheden voor het uitoefenen van aan huis verbonden activiteiten. Dit betekend dat in principe alle hierboven genoemde bedrijfsmatige beroepen nu ook gevestigd kunnen worden in wijken met primair een woonfunctie, indien aan een aantal toetsingscriteria wordt voldaan. Voorts wordt opgemerkt dat deze lijst slechts dient als voorbeeld en niet als uitputtende lijst van alle toegestane vrije beroepen en bedrijfsmatige activiteiten. 2.2 Voorwaarden voor verlenen vrijstelling aan huis verbonden activiteit Om vrijstelling te kunnen verlenen voor het uitoefenen van een aan huis verbonden activiteit dient aan de volgende voorwaarden te worden voldaan: 1. De woonfunctie van de woning en de bijbehorende aan- en bijgebouwen dient in overwegende mate te worden gehandhaafd; 6

7 2. De tot de woning behorende woonvertrekken mogen niet geheel ongeschikt worden ten opzichte van hun oorspronkelijke bestemming ten behoeve van het wonen; Deze criteria, die de basis zijn voor de regeling van aan huis verbonden activiteiten, zien er op toe dat het alleen is toegestaan als de woonfunctie als primaire functie in stand blijft. 3. De bebouwde oppervlakte van een woning en de bijbehorende aan- en bijgebouwen, die voor het aan huis gebonden beroep of bedrijf wordt benut, mag maximaal 25% van de woning bedragen, met een maximum van 100m 2 ; Als nadere precisering van de eerst genoemde criteria, worden grenzen gesteld aan de maximale oppervlakte dat mag worden gebruikt voor een aan huis verbonden activiteit. Er is aansluiting gezocht bij de tot op heden door de gemeente aangehouden normen, waarbij nu voorgesteld wordt om een algemeen absoluut maximum van 100m 2 op te nemen. Er komt weliswaar een grote verscheidenheid aan woningen voor, maar in de grote villa s en landhuizen zal de absolute maat als bovengrens werken, terwijl in de overige woningen het percentage het plafond zal leveren. 4. Het gebruik mag geen onevenredige hinder voor het woonmilieu opleveren c.q. afbreuk doen aan het karakter van de woonwijk of buurt; Dit richt zich op de mate van hinder die wordt veroorzaakt. Het heeft niet alleen te maken met geluidhinder maar ook met het veranderen van het karakter van de woonstraat door een te grote verscheidenheid van niet direct aan het wonen gerelateerde functies. Met dit criterium kan voorkomen worden dat de wijk of buurt door de komst van een aan huis verbonden activiteit een ander karakter krijgt. 5. Het gebruik mag geen nadelige invloed op de normale afwikkeling van het verkeer hebben en geen onevenredige toeneming van de parkeerbehoefte veroorzaken; Een specifieke vorm van hinder betreft de mogelijke hinder door verkeer en parkeren. Een te grote toename van het autoverkeer zal het woonklimaat aantasten. Anderzijds kan dit leiden tot parkeeroverlast. Impliciet wordt hiermee geregeld dat het kleinschalige, arbeidsextensieve activiteiten moet betreffen, die bovendien niet publiekgericht zijn. 6. De toepassing van vrijstelling mag niet leiden tot onevenredige afbreuk van de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden en bebouwing; In het verlengde van de onder 1 en 2 genoemde criteria die zich richten op het effect van het ingebruik nemen van een gedeelte van een woning/perceel t.b.v. een aan huis verbonden activiteit, wordt hiermee een toetsingskader geboden dat ook de effecten van een aan huis verbonden activiteit op aangrenzende gronden en bebouwing beoordeeld. 7. Er mogen geen reclamevoorwerpen worden aangebracht in strijd met het gemeentelijk reclamebeleid of de APV. Door het niet zonder meer toestaan van reclamevoorwerpen aan het huis of in de tuin wordt het stedebouwkundige aanzien van een woonwijk niet aangetast. De met deze regeling beoogde bedrijven zijn kleinschalig en ondergeschikt aan het wonen. Ondergeschikte reclame-uitingen aan de woning zijn dan toelaatbaar. Hiervoor biedt de reclame- en bouwvergunning voldoende toetsingskader. 7

8 2.3 Leidraad voor de behandeling van verzoeken Dit betekent in concreto, dat de volgende punten gebruikt zullen worden als leidraad voor de behandeling van verzoeken voor het uitoefenen van een beroep aan huis (deze zijn ook terug te vinden op het aanvraagformulier): 1. De woonfunctie van de woning en de bijbehorende aan- en bijgebouwen dient in overwegende mate te worden gehandhaafd; 2. De tot de woning behorende woonvertrekken mogen niet geheel ongeschikt worden ten opzichte van hun oorspronkelijke bestemming ten behoeve van het wonen; 3. De bebouwde oppervlakte van een woning en de bijbehorende aan- en bijgebouwen, die voor het aan huis gebonden beroep of bedrijf wordt benut, mag maximaal 25% van de woning bedragen, met een maximum van 100 m 2 ; 4. Het gebruik mag geen onevenredige hinder voor het woonmilieu opleveren c.q. afbreuk doen aan het karakter van de woonwijk of buurt; 5. Het gebruik mag geen nadelige invloed op de normale afwikkeling van het verkeer hebben en geen onevenredige toeneming van de parkeerbehoefte veroorzaken; 6. De toepassing van vrijstelling mag niet leiden tot een onevenredige afbreuk van de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden en bebouwing; 7. Er mogen geen reclamevoorwerpen worden aangebracht die in strijd zijn met het gemeentelijk reclamebeleid of de APV. Voor beroepsof bedrijfsmatig gebruik van een woning dat naar aard en/of omvang van zodanige ondergeschikte betekenis is dat niet leidt tot een afwijkend gebruik van de woonbestemming (zoals het gebruik van een kamer als werkkamer) is geen gemeentelijke toestemming vereist. 2.4 Prostitutie geen aan huis verbonden activiteit Met betrekking tot prostitutie/seksinrichtingen wordt opgemerkt dat dit niet is toegestaan als een aan huis verbonden activiteit, hoewel in beginsel de bedrijfsmatige uitoefening van de prostitutie gelijk gesteld wordt met iedere andere beroepsof bedrijfsmatige activiteit. In het in ontwikkeling zijnde bestemmingsplan Partiële herziening bestemmingsplannen gemeente Baarn ten aanzien van prostitutie is echter bepaald dat het verboden is alle in het plan begrepen gronden bouwwerken als seksinrichting te gebruiken. Gronden en bouwwerken die gelegen zijn binnen de Baarnse bestemmingsplannen zijn niet bestemd voor seksinrichtingen. Daarmee wordt bedoeld dat ook een ruime uitleg van alle bestemmingsomschrijvingen niet kan leiden tot de conclusie dat een seksinrichting daaronder valt. Opgemerkt wordt dat er via een vrijstellingsbevoegdheid van Burgemeester en Wethouders, seksinrichtingen, onder voorwaarden, op bepaalde locaties gevestigd kunnen worden. Dit bestemmingsplan is (november 2002) echter nog niet vastgesteld. Tot die tijd wordt de nota Prostitutiebeleid Baarn (september 2000) gehanteerd. Hierin is bepaald dat seksinrichtingen uitsluitend zijn toegelaten binnen de bestemmingen horeca en bedrijven. Hierdoor wordt de mogelijkheid een seksinrichting te vestigen aan huis uitgesloten. 8

9 2.5 Bouwen en verbouwen Afgezien van voorgenomen voorzieningen van zeer ondergeschikte betekenis, waarvoor geen bouwvergunning is, kan voor het aanbrengen van overige met een bepaald beroepsof bedrijfsmatig gebruik samenhangende bouwkundige voorzieningen in een woning zonodig bouwvergunning in overeenstemming met de woonbestemming worden verleend (mits het niet om een extra bouwvolume gaat). Daarbij kunnen de volgende voorwaarden worden gesteld: - de verbouwing mag niet leiden tot het ongeschikt maken van de woonvertrekken t.o.v. hun oorspronkelijke bestemming t.b.v. het wonen; Het uiterlijk aanzien van de woning mag niet worden aangetast. Uiteraard dient hierbij ook te worden voldaan aan de (overige) bepalingen van het Bouwbesluit. Een plan voor de bouw van een speciaal voor beroepsof bedrijfsmatig gebruik bestemde aan- of uitbouw cq bijgebouw kan van geval tot geval worden beoordeeld op de aanvaardbaarheid vanuit stedebouwkundig en planologisch oogpunt, waarbij de voorschriften van het vigerende bestemmingsplan als toetsingskader dienen. 9

10 3. Verzoek om vrijstelling voor het uitoefenen van een aan huis verbonden activiteit 3.1 Vrijstelling aanvragen Voor het aanvragen van vrijstelling voor het uitoefenen van een aan huis verbonden activiteit dient gebruik te worden gemaakt van het speciale aanvraagformulier, verkrijgbaar bij de afdeling Ontwikkeling. Op het formulier wordt aangegeven wat vereist is om een dergelijke aanvraag goed te kunnen beoordelen. De vrijstelling wordt aangevraagd voor een object (en is derhalve niet persoonsgebonden). Indien de omstandigheden van het uitoefenen van een aan huis verbonden activiteit zodanig wijzigen dat niet meer wordt voldaan aan een of meerdere van bovengenoemde voorwaarden (bijvoorbeeld door toenemende parkeerdruk), is het mogelijk dat de vrijstelling door Burgemeester en Wethouders wordt ingetrokken. Bij de aanvraag dient tevens te worden gekeken of er eventueel sprake is (of kan zijn) van bouwvergunningplichtige werkzaamheden. Na beoordeling van het verzoek zal de vrijstelling door het college van burgemeester en wethouders worden verleend of geweigerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het door de raad vastgestelde toetsingskader dat in deze nota is opgenomen. 3.2 Leges Op basis van de Legesverordening is een aanvrager verplicht voor het in behandeling nemen van een verzoek om vrijstelling leges te betalen. Een nota wordt bij het antwoord op het betreffende verzoek toegezonden aan de aanvrager. Dit betekent dat ook bij een eventuele weigering van een verzoek de aanvrager verplicht is de leges te betalen. 10