RENOVATIE BOUW Derde graad BSO Derde leerjaar

Transcriptie

1 RENOVATIE BOUW Derde graad BSO Derde leerjaar september 2004 LICAP BRUSSEL

2

3 RENOVATIE BOUW Derde graad BSO Derde leerjaar LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP BRUSSEL September 2004 ISBN-nummer: Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

4

5 Inhoud 1 Lessentabel Studierichtingsprofiel Profilering Beroepsprofielen en opleidingsprofielen Relatie met restauratie bouw Instroom Globale competenties Uitstroom Pedagogisch didactische aanpak Algemeen Noodzakelijkheid van teamwerking Diversiteit van instroom Aansluiting met het bedrijfsleven Aandachtspunten Samenwerking met de sociale partners De geïntegreerde proef Stages Informatie- en communicatietechnologie Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch didactische wenken Gemeenschappelijke leerplandoelstellingen en leerinhouden Specifieke competenties in verband met renovatie Stagedoelstellingen Evaluatie Wat en waarom evalueren? Wanneer evalueren? Hoe evalueren? Hoe rapporteren? Evaluatie in relatie met de geïntegreerde proef en stages Minimale materiële vereisten Algemene beschouwingen Infrastructuur - algemeen Uitrustingslijst voor realisaties renovatie Nuttige adressen Bibliografie Boeken en cursussen Reglementen en normen Relevante software Geïntegreerde proef de graad BSO 3de leerjaar 3

6

7 INLEIDING De impulsen die aan de basis lagen om het leerplan te herzien worden hieronder opgesomd. De splitsing van het 7 de jaar Restauratie-renovatie in twee afzonderlijke studierichtingen namelijk respectievelijk Restauratie bouw en. Een duidelijke omschrijving van het studierichtingsprofiel, dit in functie van de totale renovatie van gebouwen van kleien omvang. Het afstemmen van de leerplandoelstellingen en leerinhouden op de competenties die uitgewerkt zijn door de Dienst voor Beroepsopleiding in het kader van het experiment modularisering. De omvorming (afschaffing) van het 7 de jaar Ruwbouwafwerking. Actualisering: nieuwe technieken en technologieën, nieuwe normen en voorschriften, nieuwe inzichten. Door de wijze van formuleren dienen de leerplandoelstellingen het verwachte niveau zo duidelijk mogelijk aan te geven, zodat complexe en moeilijk hanteerbare taxonomieën worden vermeden. De volledige integratie van de theorie en de praktijk. De optie van het VVKSO om in de nieuwe leerplannen het totale lestijdenpakket van de basisvorming en het fundamentele gedeelte van 32 uur op 30 uur te brengen, zodat het complementaire gedeelte kon uitgebreid worden tot 6 uur. 3de graad BSO - 3de leerjaar 5

8 1 Lessentabel 6 3de graad BSO 3de leerjaar

9 Toelichting en bij de lessentabel en aanbevelingen De lessentabel is uitgeschreven in een vork (minimum maximum). Het maximum van 36 uur wordt aanbevolen. Het is op basis hiervan dat het leerplan werd opgesteld. Het verschil van 6 uur tussen het maximum en het minimum vormen het complementaire gedeelte. Voor het gemeenschappelijke gedeelte van de basisvorming bevelen we 4 uur project algemene vakken aan. Voor de beperkt gemeenschappelijke vorming bevelen we een tweede taal aan (2 uren) en dit bij voorkeur aan te bieden in combinatie met project algemene vakken (2 uren). We beogen hiermee enerzijds maatschappelijke weerbaarheid en anderzijds weerbaarheid in een tweede taal in de context van de toekomstige beroepsactiviteiten. Het fundamentele gedeelte dient als volgt geïnterpreteerd: "Bedrijfsbeheer 0/2". Kiest de school voor het minimum (30 uur) dan kan bedrijfsbeheer niet worden opgenomen. Realisaties renovatie Kiest de school voor het minimum (18 uur) dan komen de leerplandoelstellingen en leerinhouden, die aangeduid zijn als uitbreiding (U), niet is aanmerking. Wij bevelen echter 22 uur aan, zodat uitbreidingsdoelstellingen en leerinhouden kunnen worden opgenomen. De som van de uren administratief ingericht als respectievelijk PV Praktijk,/PV Stages/TV Stages Bouw en TV Bouw dient uiteraard gelijk te zijn aan het gekozen aantal uren Realisaties renovatie. De complementaire uren kunnen echter ook door de school, geheel of gedeeltelijk zelf worden ingevuld. Ze kan hiervoor kiezen uit de lijst van vakken opgesomd in het besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 1989, zoals gewijzigd. 3de graad BSO - 3de leerjaar 7

10 2 Studierichtingsprofiel 2.1 Profilering Dit specialisatiejaar beoogt de beroepskwalificatie van een beginnende beroepsbeoefenaar voor het renoveren van gebouwen. Dit omvat zowel de renoverende werkzaamheden van de ruwbouw en de ruwbouwafwerking. De klemtoon ligt dus op het aanpassen van oudere gebouwen aan de tegenwoordige eisen. Dit houdt onder meer in: isoleren, uitvoeren van herstellingen, verbouwen (inclusief afwerking), gevelrenovatie, Door ook bedrijfsbeheer in de opleiding op te nemen behoort het zelfstandig worden tot de mogelijkheden. 2.2 Beroepsprofielen en opleidingsprofielen Bij het opstellen van de competenties baseerden we ons op de relevante beroepsprofielen van de SERV. We hebben ook in hoge mate rekening gehouden met de competenties die vermeld staan in de opleidingsprofielen opgesteld door de DBO (Dienst voor Beroepsopleiding), in het bijzonder deze die leiden tot de certificaten van: metselaar siermetselwerk, metselaar renovatiewerk. Inhoudelijk betekent dit het realiseren van: Siermetselwerk Dit omvat het uitvoeren van sierverbanden, koppenverband, vlechtingen, bogen, tuinmuren met ezelrug, trapgevels, gebogen wanden, gemetselde trappen... Het resultaat van de uitvoering beperkt zich niet louter tot het verfraaien van het gevelvlak. Uitvoeren van uitspringende en dieper gelegen delen, gebogen en schuine muren behoren tot de werkzaamheden. Renovatie metselwerk Dit betekent het aanpassen van gebouwen aan de tegenwoordige eisen. De confrontatie met een bestaande omgeving maakt de werken minder voorspelbaar dan bij nieuwbouw. De bestaande afmetingen zijn bepalend voor de uitvoering van de werken. Het uitvoeren van eenvoudig sloopwerk, bouwmaterialen demonteren en in uitzonderlijke gevallen recupereren, bestaande muren isoleren (thermische, akoestische en hygrisch) behoren tot de werkzaamheden. De renovatiewerken (nieuw metselwerk, betonbalken, metalen profielen ) worden geïntegreerd en aansluitend gerealiseerd met de bestaande constructie. Specifieke stuten schoortechnieken voor renovatiewerken zijn inbegrepen. Stabiliseren van bouwwerken Dit omvat het uitvoeren van werken om de stabiliteit van de bouwwerken te verbeteren namelijk: onderstutten, afschermen, schoren, consolideren, onderkappen, verstevigen en versterken. Bijzondere aandacht gaat naar het onderkappen van metselwerk (vochtwerende laag) en het ondermetselen van bestaande funderingen. Daar we opteren om, in de context van renovatiewerken, ook afwerking aan bod te laten komen, werd rekening gehouden met competenties die specifiek zijn voor ruwbouwafwerking. 2.3 Relatie met restauratie bouw Bij restauratie ligt de klemtoon op bouwwerken gekaderd in een historisch perspectief (monumenten, kerken, geklasseerde gebouwen, bewerken en bijwerken van gesteenten, ). Bij zowel restauratie bouw als renovatie bouw dient men over gemeenschappelijke competenties (kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes) te beschikken, weliswaar respectievelijk gekaderd in de context van restauratieof renovatiewerkzaamheden. Deze gemeenschappelijke competenties slaan ondermeer op: het opmeten van bestaande toestanden, topografische werkzaamheden, noties van stellingbouw, rekening houden met stabiliteitsvoorwaarden, plannen en organiseren, uitvoeren van siermetselwerk, Deze gemeenschappelijke competenties werden in het leerplan duidelijk afgebakend. 8 3de graad BSO 3de leerjaar

11 2.4 Instroom De logische instroom komt uit de derde graad Ruwbouw BSO, Steen- en Marmerbewerking BSO en Bouwtechnieken TSO. Instroom vanuit de derde graad Ruwbouwafwerking BSO is ook mogelijk. Door de diversiteit van mogelijk instroom wordt er een gedifferentieerde aanpak verwacht, dit enerzijds voor de opleiding op school en anderzijds bij de keuze van de stageplaatsen. 2.5 Globale competenties De gevaren en risico's die inherent verbonden zijn aan het uitvoeren van renovatiewerken inschatten en rapporteren en zo mogelijk maatregelen voorstellen. Schade aan bouwconstructies (vooraf en tijdens de werken) opmerken, signaleren, classificeren; de gevolgen onderkennen en afdoende maatregelen voorstellen om verdere schade aan het gebouw te voorkomen. Inzicht verwerven in stabiliteitsvoorwaarden en belastingsoverdracht om tijdens de bouwwerken permanent afdoende maatregelen te nemen om de stabiliteit te garanderen, zoals stutten, schoren, ondervangen, De functionele kenmerken van elk bouwelement in relatie met andere bouwelementen toelichten. De relevante regelgeving in verband met welzijn op het werk (veiligheid, ergonomie, hygiëne, milieu, beschermingsmiddelen, ) raadplegen en toepassen in de context van renovatiewerken. Topografische werkzaamheden, zowel bij opmeten en uitzetten, uitvoeren. Noteren, schetsen of fotograferen van de bestaande toestand in functie van het uit te voeren werk. De wijze van aanneming, de prijsaanbieding, het gunnen van de opdracht kennen en rekening houden met de consequenties (procedures, verplichtingen, ). Rekening houdende met de specificiteit van renovatie, een aanbiedingsprijs opstellen en indienen. Op basis van meetgegevens, schetsen en plannen; uitvoeringstekeningen (werktekeningen en details) maken en de werfvoorbereiding opmaken. De werkzaamheden van een klein renovatieproject plannen en de vorderingen opvolgen, de werken opleveren en de nacalculatie uitvoeren. De bouwplaats inrichten. Oordeelkundig kiezen en gebruiken van de bouwgereedschappen, -machines, -materialen en hulpmiddelen. Metselwerk toelichten en uitvoeren. Opbreken en afbreken, recupereren en afvoeren van materialen. Stut- en schoorwerk uitvoeren. Herstellen, versterken en verbinden van dragende bouwelementen (funderingen, balken, kolommen, vloeren, ) toelichten en uitvoeren. Reinigen, herstellen en beschermen van gemetselde gevels. Vervangen en plaatsen van bouwelementen (dorpels, lintelen, bekledingen, ) in diverse materialen (baksteen, natuursteen, beton, hout, ijzer, ). Op basis van inzichten in bouwproblematieken (vochtproblemen, verzakkingen, verwering, ) en in de gestelde eisen (stabiliteit, uitzicht, afwerking, duurzaamheid, voorschriften, veiligheid, milieu, normen, onderhoud van gereedschappen, isolatie, ) oplossingstechnieken (materiaalkeuze, geschikte gereedschappen, uitvoeringsmethoden, ) voorstellen en uitvoeren. De mogelijkheden van informatie en communicatietechnologie (ICT) aanwenden in de context van de voorbereiding en opvolging van renovatiewerkzaamheden. 2.6 Uitstroom Na het beëindigen van de studies kan men de volgende beroepsactiviteiten uitoefenen: polyvalent renovatiewerk zowel de ruwbouw als de ruwbouwafwerking metselaar siermetselwerk betonhersteller 3de graad BSO - 3de leerjaar 9

12 3 Pedagogisch didactische aanpak 3.1 Algemeen Alle technische theoretische en praktische aspecten dienen op een geïntegreerde wijze te worden aangeboden. Zo leert de leerling structureel inzichtelijk praktisch te handelen binnen de context van renovatiewerken. Er wordt best gewerkt via gevallenstudies of projecten. Theoretische aspecten dienen dus zoveel mogelijk in directe relatie te staan met de praktische uitvoering. Het is enorm belangrijk om zowel bij de inzichtelijke (cognitieve) aspecten als de uitvoeringsgerichte aspecten (vaardigheden) zoveel mogelijk beroep te doen op zelfwerkzaamheid van de leerlingen (met eigen woorden formuleren, zelf opzoeken, zelf gereedschappen en materialen kiezen, zelf plannen en organiseren,...) Het is immers de bedoeling om de leerlingen op te leiden om zelfstandig en verantwoord bouwtechnische problemensituaties op te lossen en/of te voorkomen. De begeleiding van de leerlingen berust op een grote individuele vrijheid, waardoor ze hun zelfstandigheid kunnen ontplooien en persoonlijke verantwoordelijkheid nemen. Daartoe zal men: persoonlijk werk en individuele opdrachten inschakelen; documentatie en naslagwerken veelvuldig laten gebruiken; als begeleider naast de leerlingen staan; het werken in kleine groepen accentueren. 3.2 Noodzakelijkheid van teamwerking De leerkrachten dienen als een team op te treden in de omgang met de leerlingen. Dit houdt in dat: alle leerkrachten zich informeren over vernieuwingen, in het algemeen, en over de verwezenlijking ervan in de eigen school in het bijzonder; de leerkrachten samen de pedagogisch-didactische aanpak bespreken; 3.3 Diversiteit van instroom Door de diversiteit van mogelijk instroom wordt er een gedifferentieerde aanpak verwacht, dit enerzijds voor de opleiding op school en anderzijds bij de keuze van de stageplaatsen. 3.4 Aansluiting met het bedrijfsleven Om zich een reëel beeld te vormen van de arbeidswereld, moeten de jongeren daar progressief naartoe worden begeleid en moet er een optimale aansluiting worden gerealiseerd tussen de beroepsopleiding in de school en het bedrijfsleven. Dit kan worden gerealiseerd door volgende vormen van contact tussen school en socio-economische milieus. Deze interactie kan worden bevorderd via: het inwinnen van beroepeninformatie, de leerlingen in contact te brengen met verschillende beroepen van het bedrijfsleven die verwant zijn aan de gekozen studierichting, dit kan door: werknemers, werkgevers en zelfstandigen als gastsprekers in de klas uit te nodigen; klasbezoeken aan KMO's, bedrijven, instellingen en diensten te organiseren; individuele observatiebezoeken aan bedrijven of werven. een zeer goede manier om jongeren in contact te brengen met de concrete werkervaring zijn de stages. De stages vergemakkelijken de voorbereiding op en de intrede in het actieve leven. het opzetten van een minionderneming. 10 3de graad BSO 3de leerjaar

13 4 Aandachtspunten 4.1 Samenwerking met de sociale partners De opbouw van dit specialisatiejaar is in nauw overleg gebeurd met de sector, namelijk binnen de begeleidingscommissie van het onderwijsconvenant dat met het FVB werd afgesloten. 4.2 De geïntegreerde proef Voor de geïntegreerde proef verwijzen we naar: de omzendbrief van 25 juni 1999 punt 8 Evaluatie en bekrachtiging van de studies, naar het algemene kader in verband met de geïntegreerde proef van het VVKSO, de specifieke invulling renovatie bouw opgesteld door het VVKSO, zie bijlage 1 of de website van het VVKSO. 4.3 Stages Ervaring op de werkvloer vormt een belangrijke component. Een aantal uitvoeringsgerichte leerplandoelstellingen kunnen immers alleen via de stage worden gerealiseerd. De stageplaatsen dienen dus oordeelkundig te worden gekozen zodat de stage nauw aansluit bij de opleiding. De stagebegeleider zal er steeds moeten op toezien dat de stage voldoende extra en specifieke leerervaringen inhoudt. Met betrekking tot de vorm van de stages gaat de voorkeur naar blokstages. In het leerplan zijn stagedoelstellingen opgenomen, zie 5.3. Vele vakken kunnen erg zinvol inspelen op de voorbereiding of de nazorg van de stages. Niet alleen de beroepspraktijk speelt in op de stage, maar ook de technische vakken en zelfs de algemene vakken concentreren de leerstof (of een deel ervan) rondom de stages. Het is daarbij eveneens aangewezen dat de leerkrachten algemene en technische vakken concreet kennismaken met de stageplaatsen van de leerlingen en de inhoud van de stageopdrachten duidelijk kennen. Voor wat de regelgeving betreft verwijzen we naar de plaats waar de vigerende reglementering is terug te vinden, namelijk: bij het departement Onderwijs, door te surfen naar en achtereenvolgens te klikken op "per rubriek", "Coördinatie van de omzendbrieven", "Secundair onderwijs" en "Stages"; bij het VVKSO, in de Mededelingen, Kl ; de afdeling TSO/BSO van de VLOR heeft een "Advies betreffende de leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs TSO en BSO" uitgebracht. Deze informatie is te verkrijgen via: en te klikken op "Advies". U vindt het onder "Afdeling Technisch en Beroepssecundair Onderwijs" bij "Raad voor het Secundair Onderwijs". 4.4 Informatie- en communicatietechnologie Het is evident dat men optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden die de computer op het didactisch vlak biedt. Typische mogelijkheden die op dit leerplan betrekking hebben zijn: prijsaanvragen prijsberekeningen planning en organisatie technische informatie raadplegen regelgeving opzoeken Er dient opgemerkt dat de programma s die men aanwendt in die mate gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en niet op de beheersing van één of ander softwarepakket. 3de graad BSO - 3de leerjaar 11

14 5 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogischdidactische wenken Leeswijzer De genummerde leerplandoelstellingen (bv ) werden soms verder uitgewerkt, via opsommingen, om meer duidelijkheid te scheppen. De aanduiding (U), tekst in cursief, betekent leerplandoelstellingen en leerinhouden die als uitbreiding dienen beschouwd. De scholen die het minimum aantal uren aanbieden kunnen deze niet opnemen. Bij het formuleren van de doelstellingen wordt vaak het werkwoord "toelichten" gebruikt. In de context van dit leerplan begrijpen we hieronder waarneembare en dus ook evalueerbare uitleg geven. Deze uitleg kan zowel verbaal, via schetsen, via tekenen, via (ver)wijzen naar, gegeven worden. Anders gezegd houdt dit dus in: via diverse middelen van communiceren antwoord bieden op vragen in verband met: wat, hoe, waarom, wanneer, en dit in een bouwtechnische context. 5.1 Gemeenschappelijke leerplandoelstellingen en leerinhouden Voorbereiding, voorkennis en inzichten Leerplandoelstellingen Schade aan bouwconstructies (vooraf en tijdens de werken) opmerken, signaleren, classificeren De oorzaken en de gevolgen onderkennen en afdoende maatregelen voorstellen om verdere schade aan het gebouw te voorkomen. De graad van beschadiging van lokale elementen tijdens het verrichten van de werkzaamheden vaststellen en signaleren. De opbouw van de constructie en het gebruikte materiaal herkennen, fouten en afwijkingen lokaliseren. Zichtbare gebreken vaststellen en deze catalogeren. Tijdens het uitvoeren van renovatiewerkzaamheden gebreken achterhalen die tijdens de voorbereiding niet konden worden opgemerkt, deze signaleren en de oorzaak trachten op te sporen. De nadelige inwerking van klimatologische invloeden herkennen. Mogelijk optredende schade ten gevolge van wijzigende waterstanden of werkzaamheden in de nabijheid in concrete gevallen verduidelijken. De invloed van plantengroei als schadebepalende factor met eigen woorden uitleggen. Mogelijke Informatie inwinnen in verband met vroeger uitgevoerde werkzaamheden en verbouwingen. Leerinhouden Schade aan gebouwen graad van beschadiging zichtbare gebreken structuurwijziging van het materiaal barsten loszittende delen vochtproblemen schadebepalende factoren verwering verrotting plantengroei waterstanden klimatologische invloeden wijzigingen in de toestand van de ondergrond werkzaamheden in de nabijheid mogelijke gevolgen instorten afkalven maatregelen ter voorkoming afbreken chemisch behandelen 1 Dit zijn competenties die ook gelden in de context van restauratiewerken 12 3de graad BSO 3de leerjaar

15 De gevaren en risico's die inherent verbonden zijn aan het uitvoeren van renovatiewerken inschatten en rapporteren en zo mogelijk maatregelen voorstellen. Visueel de noodzaak tot schoren onderkennen. Inschatten waar en wanneer men beschoeiingen dient aan te brengen om bestaande muren te ondermetselen. De eigen beperktheid terzake onderkennen en indien nodig deskundige hulp inroepen. De gevaren die inherent verbonden zijn aan het uitvoeren van renovatiewerken toelichten De functionele kenmerken van elk bouwelement in relatie met andere bouwelementen toelichten. Door hun vorm en afmetingen, de deelelementen van de hoofdelementen onderscheiden en hun onderlinge relatie duiden. Onderscheid maken tussen hoofdoverspanningen en deeloverspanningen en deze herkennen. Welke elementen mogen zonder gevaar of nadelige invloeden verwijderd worden. De functie van de bouwelementen duiden. Gevaren en risico s instortingsgevaar mogelijke scheurvorming verzakkingen aanpalende gebouwen draagvermogen van fundering Maatregelen schoren beschoeiingen Bouwelementen vorm en afmetingen plaats in het geheel functie dragend, niet dragend isolerende functie beschermende functie esthetisch uitzicht modulaire vormgeving afwerking Inzicht verwerven in stabiliteitsvoorwaarden en belastingsoverdracht om tijdens de bouwwerken permanent afdoende maatregelen te nemen om de stabiliteit te garanderen, zoals stutten, schoren, ondervangen,... Stabiliteitsrisico s bij stapelen, stutten en schoren inschatten. Toelichten op welke wijze de draagstructuur en de funderingen werden geconcipieerd. De impact van een bestemmingswijzing, wijziging van draagstructuur en/of belasting met eigen woorden uitleggen in een concrete situatie. Met eigen woorden de noodzaak van het verzekeren van de stabiliteit van een constructie of een constructieonderdeel duiden. Toelichten welke belastingen aanleiding geven tot verticale en horizontale krachten. Diverse systemen van stutten en schoren toelichten. Inzicht verwerven in welfwerking en ponsgevaar. Vals draagvermogen onderkennen. Toelichten hoe men de lasten voldoende dient te spreiden. Mogelijke uitvoeringsmethoden van bovengronds ondervangwerk schetsmatig voorstellen en de eraan verbonden te treffen maatregelen met eigen woorden uitleggen. Onder begeleiding uit de verschillende uitvoeringsmogelijkheden een keuze maken. Stabiliteitsvoorwaarden en belastingsoverdracht stabiliteitsproblemen stabiliteit van funderingen en draagstructuren overdracht van belastingen krachtwerking draagrichting spreiding van de lasten evenwichts- en vormveranderingsdraagvermogen van de ondergrond... systemen van stutten en schoren uitvoeringswijzen (vrijstaande gevels, kransschoring,...) types (stapelsystemen, losse elementen,...) draagvermogen... ondervangwerken beschoeiingen 3de graad BSO - 3de leerjaar 13

16 De relevante regelgeving in verband met welzijn op het werk (veiligheid, ergonomie, hygiëne, milieu, beschermingsmiddelen, ) raadplegen in de context van renovatiewerken. De richtlijnen in verband met basisveiligheid kennen om deze toe te passen. 2 In het kader van uit te voeren renovatiewerken de specifieke regelgeving raadplegen. De basis handelingen van EHBO kennen en toepassen. Basisveiligheid regelgeving risico s en ongevallen werkvergunningen gevaarlijke producten brand en ontploffing besloten ruimten gereedschap en machines ergonomisch werken lasten tillen, dragen en hijsen struikelen, uitglijden en vallen werken op hoogte elektriciteit persoonlijke beschermingsmiddelen collectieve beschermingsmiddelen signalisatie en pictogrammen Specifieke gevaren en risico s risico-analyse specifieke veiligheidsvoorzieningen bij lawaaioverlast trillingen stellingen specifieke ongevallenrisico s bij onder meer metselen van puntgevels het ondermetselen van bestaande funderingen maken van openingen herstellen van dakaansluitingen EHBO ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Door confrontatie met een verouderde constructie, de toestand leren evalueren, niet enkel visueel maar ook inzake stabiliteit en materiaalkwaliteit. Belang hechten aan het zelfstandig inwinnen van informatie, bezoek en onderzoek, zodat het inzicht wordt verruimd naar opbouw en lastoverdracht. Illustreer zoveel mogelijk met concrete voorbeelden. Hecht voortdurende aandacht aan de voorschriften in verband met het welzijn op het werk. 2 We verwijzen hier eveneens naar het VCA-attest dat in principe behaald werd in de derde graad. 14 3de graad BSO 3de leerjaar

17 5.1.2 De werkzaamheden voorbereiden, plannen, organiseren en de kostprijs berekenen Leerplandoelstellingen Topografische werkzaamheden, zowel bij opmeten en uitzetten. Lengten, hoogten, hoeken, bogen,... opmeten. Op basis van plannen referentiepunten, lengten, peilen, hoeken en bogen uitzetten. Topografische instrumenten gebruiken. Ter verificatie controlemetingen verrichten zowel bij opmeten als bij uitzetten en afwijkingen vaststellen. De onnauwkeurigheid van de meetgereedschappen onderkennen en vaststellen. Leerinhouden Topografische werkzaamheden opmeten lengtemeting hoogtemeting hoeken controle metingen (afstanden, hoeken, vlakheid, verticaliteit, ) uitzetten referentiepunten en peilen afstanden hoeken boogvormen verticaliteit Topografische instrumenten Noteren, schetsen of fotograferen van de bestaande toestand in functie van het uit te voeren werk. Meetkundige vormkenmerken herkennen, opmeten en via schetsen voorstellen. De materiaalbeschrijving en de maten op een schets aanbrengen. De uitvoeringswijze van een bestaande constructie in woorden beschrijven De wijze van aanneming, de prijsaanbieding, het gunnen van de opdracht kennen en rekening houden met de consequenties (procedures, verplichtingen, ). De verschillende manieren waarop een aannemingsovereenkomst kan worden afgesloten met eigen woorden uitleggen. De verschillende manieren waarop een opdracht kan worden gegund met eigen woorden uitleggen. Het onderscheid formuleren tussen door de overheid goedgekeurde aannemingsovereenkomsten en privé-overeenkomsten. Opmetingsschetsen en beschrijvingen grondplannen doorsneden beëindigingen afdekkingswijzen legende plaatsbeschrijving Opmeten en controleren lengtemetingen hoogtemetingen haaksheid dag- en nachtmaten verticaliteit Uitvoeringswijzen metselverbanden vloeropbouw afwerking. Aard van de aanneming totale prijs volgens prijslijst op grond van gecontroleerde uitgaven gemengde opdracht in regie prijsherzieningen Privé- en overheidsovereenkomsten Gunnen van de opdracht aanbesteding offerte aanvraag onderhandse overeenkomst raamcontract 3de graad BSO - 3de leerjaar 15

18 Rekening houdende met de specificiteit van renovatie, een aanbiedingsprijs opstellen en indienen. Een prijsaanvraag opstellen. Aan de hand van de prijsoffertes van de leveranciers een prijsvergelijking maken. Vanuit een kostprijsraming een aanbiedingsprijs opstellen en indienen Op basis van meetgegevens, schetsen en plannen; uitvoeringstekeningen (werktekeningen en details) maken. Plannen lezen en meetgegevens interpreteren. Schetsen en uittekenen van uitvoeringsdetails. Prijsaanvraag en prijsvergelijking 3 Kostprijsraming en aanbiedingsprijs directe kosten materiaal materieel arbeid onderaanneming... indirecte kosten bouwplaatskosten ondernemingskosten risicofactoren winst BTW... Uitvoeringsplannen en bestekken Uitvoeringsdetails werktekeningen op ware grootte mallen De werkzaamheden van een klein renovatieproject plannen en de vorderingen opvolgen. De werfinrichting schetsen. Zelfstandig of in team uit de verschillende uitvoeringsmogelijkheden een keuze maken. Planningstechnieken interpreteren in functie van de eigen opdracht. Voor de eigen uit te voeren werkzaamheden een planning met een tijdschaal opstellen en indien nodig bijsturen. De werkzaamheden opvolgen en waar nodig bijsturen. De taak van ieder lid van de ploeg duiden en de instructies geven om de gewenste taak uit te voeren. De werkmethode in functie van rendement en welzijn op het werk analyseren en indien nodig bijsturen. Bestelhoeveelheden bepalen, bestellingen uitvoeren en leveringen controleren. Planning en organisatie bouwplaatsdossier werfinrichting planningstechnieken ploegsamenstelling per bewerking tijdsduur per bewerking uitvoeringstijden wachttijden beschikbaar materieel en materiaal materiaalkeuze leveringstermijnen en tijdstippen netwerkplanning balkendiagram... opvolging vorderingsstaten stockregistratie controle van de leveringen uitgevoerde hoeveelheden tijdlimieten nog uit te voeren werkzaamheden dagrapporten... 3 Leg wat dit gedeelte betreft de link met bedrijfsbeheer. 16 3de graad BSO 3de leerjaar

19 De nacalculatie uitvoeren en het resultaat evalueren. De reële kostprijs bepalen. Het belang van prijsafspraken onderkennen in functie van verrekeningen. De resultaten interpreteren en eventuele voorstellen tot bijsturing voor de toekomst formuleren De werken opleveren. Weten door wie en op welke wijze een uitvoeringscontrole gebeurt. De opleveringsprocedure met eigen woorden uitleggen. Het belang van de aansprakelijkheid aantonen. Nacalculatie vorderingsstaten en kostprijsbewaking verrekeningen prijsherzieningen eindafrekening rendement Uitvoeringscontrole Oplevering voorlopige oplevering definitieve oplevering Tienjarige aansprakelijkheid ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN De gebruikte meetgereedschappen met elkaar vergelijken en hun afwijkingen ten opzichte van elkaar vaststellen. IJkmerktekens toelichten. Laat de leerlingen steeds controlemetingen uitvoeren na het opmeten en/of uitzetten van renovatieprojecten. Moderne meetinstrumenten zoals lasertoestellen en afstandsmeters gebruiken bij renovatieprojecten. Laat de leerlingen, in team, een bestaand en te renoveren gebouw opmeten, beschrijven, noteren, schetsen en fotograferen. Leer eerst onder begeleiding werkmethodes ontwikkelen. Laat in een latere fase de leerlingen zelf de uitvoeringswijzen kiezen en beschrijven in functie van het uit te voeren werk. Vertrek van concrete voorbeelden uit de praktijk om de wijze van aanneming, prijsaanbieding en het gunnen van de opdracht toe te lichten. Stel concrete voorbeelden van plannen, vorderingsstaten en prijsherzieningen ter beschikking en bespreek deze samen met de leerlingen. Geef aan de leerlingen de verantwoordelijkheid voor het bijhouden van het dagboek, materieel- en materiaalbeheer, planning, taakverdeling, uitvoering, controle, rapportering, Materiaalhoeveelheden voor iedere nieuwe opdracht (project) op voorhand laten berekenen. Breng een bezoek aan een bouwfirma met specifieke aandacht voor de planning, de calculatie en de werfopvolging. Laat de leerlingen voortdurend zelf verschillende bronnen raadplegen in verband met eenheidsprijzen, uurlonen, indexen, Laat de leerlingen gebruik maken van bestaande specifieke software voor planningstechnieken, kostprijsberekening, Leer de leerlingen via gerichte opdrachten informatie opzoeken met behulp van ICT dit betreffende technische documentatie, technieken, prijsaanvragen, Bezoek uitgevoerde renovatieprojecten met de architect, aannemer en bouwheer en bespreek de kostprijsraming, reële kostprijs, uitvoering, uitvoeringstermijn, oplevering, toelagen, Tijdens de uitvoering van de opdracht (project) het juiste verbruik van de materialen, na ieder praktijkcyclus, laten noteren om na beëindiging van de opdracht een vergelijking met de vooraf geschatte materialen te kunnen maken. Voor de start van een opdracht (project) een planning laten opmaken (=stappenplan). Indien het gaat om een groter project kan teamwork hier goed van pas komen.. 3de graad BSO - 3de leerjaar 17

20 5.1.3 De werkzaamheden inzichtelijk uitvoeren Op basis van inzichten in bouwproblematieken (vochtproblemen, verzakkingen, verwering, verbouwingen, ) rekening houdend met de gestelde eisen (stabiliteit, uitzicht, afwerking, duurzaamheid, voorschriften, veiligheid, milieu, normen, onderhoud van gereedschappen, isolatie, ) oplossingstechnieken (materiaalkeuze, geschikte gereedschappen, uitvoeringsmethoden, ) voorstellen en uitvoeren 4. Leerplandoelstellingen De bouwplaats inrichten. De bouwplaats voorbereiden. Aansluitingen voorbereiden. De nodige signalisatie voorzien. Het werfterrein afbakenen volgens de voorschriften. Opstellen van de werfuitrusting. Rekening houden met de plaatselijk geldende verordeningen De uitvoeringsmethoden van metselwerk toelichten en toepassen. 5 Het uitvoeren van traditioneel metselwerk en voegtechnieken. Het uitvoeren van siermetselwerk. Het uitvoeren van complex metselwerk. Leerinhouden Bouwplaatsinrichting bouwplaatsvoorbereiding leeghalen gebouwen (U) effenen bouwterrein (U) doorgangen signalisatie afbakeningen bescherming... nutsvoorzieningen werfinrichting machines bouwmaterialen keet (U) sanitaire voorzieningen (U)... verordeningen Traditioneel metselwerk en voegtechnieken Siermetselwerk sierverbanden vlechtingen bogen muur- en gevelbeëindigingen Complex metselwerk gebogen wanden muuraansluitingen muur- en gevelbeëindigingen gemengd metselwerk boogvelden gemetselde trappen (U) 4 Niet alle werkzaamheden kunnen in de school uitgevoerd worden. We verwijzen hiervoor naar stage en specifieke bedrijfsopleidingen. 5 Leerlingen die de derde graad BSO Ruwbouw volgden hebben al een gedeelte van deze competenties verworven. 18 3de graad BSO 3de leerjaar