Integrale zorg en ondersteuning

Transcriptie

1 Integrale zorg en ondersteuning Prof. dr. Chantal Van Audenhove Promotor-coördinator SWVG & Valérie Carrette Coördinator SWVG Steunpunt Beleidsrelevant Onderzoek Consortium: Partners: KU Leuven LUCAS, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy Instituut voor Sociaal Recht Dienst Jeugdgezondheidszorg HIVA, Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving UGent Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen Universiteit Hasselt Centrum voor Statistiek Universiteit Antwerpen Centrum voor Huisartsgeneeskunde Faculteit Geneeskunde, Vaccin & Infectieziekten Instituut Thomas More Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal Werk VUB Vakgroep Klinische en Levenslooppsychologie SWVG 1

2 Steunpunt WVG in cijfers 36 studies: 16 lange termijnonderzoek 29 korte termijnonderzoek 23 promotoren 33 professoren (promotoren, copromotoren en experten) 20 personeelsleden: 5 bursalen 10 wetenschappelijk medewerkers 1 coördinator 3 secretiaatsmedewerkers 19 vakgroepen: 9 kern van consortium 10 (promotoren en experten) + partners Universiteit Hasselt, Universiteit Antwerpen, Thomas More en Artevelde hogeschool Opdracht Steunpunt WVG Beleidsrelevante gegevens verzamelen, analyseren en ontsluiten Beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek op lange en korte termijn, met aandacht voor de strategie voor Vlaanderen Wetenschappelijke dienstverlening 2

3 Meerjarenprogramma ONDERZOEKSLIJN 1 Monitoren van zorgbehoefte en -gebruik ONDERZOEKSLIJN 2 Evaluatie van preventieve en zorginterventies ONDERZOEKSLIJN 3 Zorgorganisatie en -beleid Monitorenvan horizontaalen intersectoraal zorggebruik Coördinatie: K. Hermans Experten: J. Put, C. Truyers, J. De Maeseneer Naar een geïntegreerd registratiesysteem in de sectorengezondheiden welzijn? Coördinatie : J. De Maeseneer Expert: K. Hermans Systematischin kaart brengenvan zorgbehoefte en -gebruik Coördinatie : J. De Maeseneer Co-promotoren: S. Willems, K. Hoppenbrouwers, A. Declercq Kwaliteitsvolle zorg voor kinderen en jongeren Coördinatie : K. Hoppenbrouwers Co-promotoren: K. Van Leeuwen, A. Desoete Experten: P. De Cock, J. Seghers, S. Pleysier, J. Vanderfaeillie Opvoeding in relatie tot opvoedings- en gezinsondersteunende trajecten Coördinatie : K. Van Leeuwen Co-promotoren: K. Hoppenbrouwers, A. Desoete Experten: J. Vanderfaeillie Samenwerkingondersteunenin pleegzorg Coördinatie : J. Vanderfaeillie Experten: B. Maes, S. Pleysier Effectieve gemeenschapsgerichtezorg Coördinatie : Ch. Van Audenhove Promotoren: A. Declercq, B. Maes, K. Hermans, L. Annemans, S. Simoens Experten: H. Nys, S. Callens, J. Put Preventie en vroegtijdige behandeling van comorbide depressiebij chronisch zieken Coördinatie : O. Van den Bergh, Co-promotoren: D. Hermans, D. Vansteenwegen, Ch. Van Audenhove E-health primaire preventieeerstelijn Coördinatie : I. De Bourdeaudhuij Co-promotoren: G. Crombez, L. Annemans, S. Simoens Intersectorale samenwerking voor gezondheidspromotievoor moeilijk bereikbare groepen Coördinatie : L. Maes Co-promotor: I. De Bourdeaudhuij, L. Annemans, S. Simoens Economische evaluatie van welzijns- en gezondheidsinterventies Evaluatie van de eerstelijnsgezondheidszorg in Vlaanderen Coördinatie : J. De Maeseneer Co-promotor: S. Willems Experten: L. Maes, P. Gemmel Impact van ICT op gezondheidszorg van kwetsbare ouderen in de eerstelijnszorg Coördinatie : B. Aertgeerts Co-promotor: A. Declercq Experten: S. Callens, H. Nys Financiering van welzijnszorg Coördinatie : J. Pacolet Experten: G. Hedebouw, B. Maes, A. Declercq, J. Put Juridiseringvan de zorgsector Coördinatie : J. Put Experten: H. Nys, S. Callens, Y. Stevens Samenwerking tussen zorgverleners Coördinatie : J. Put Experten: S. Callens, H. Nys, Y. Stevens, K. Verhoest, J. Voets Uitgangspunten van de onderzoekers FOCUS OP : Actuele evoluties: maatschappelijk, beleidsmatig en technologisch Wetenschappelijke kennis als uitgangspunt Interdisciplinariteit als kracht Toetsen aan ervaringskennis : evalueren van haalbaarheid en aanvaardbaarheid Samenbrengen van verschillende perspectieven: beleidsmakers, managers, praktijkwerkers en gebruikers Traditionele en cocreatieve processen: dialoog in lerende netwerken, denkdagformule 3

4 Naadloze aansluiting van beleidsontwikkelingen en visie op onderzoek INTEGRALE ZORG EN ONDERSTEUNING Sterke visie op zorg en ondersteuning Kernelementen integrale zorg sedert 2007 Persoonsgerichte zorg gericht op kwaliteit van leven Optimale afstemming op vragen en behoeften van cliënt Coördinatie en continuïteit Transdisciplinariteit en intersectorale samenwerking Sectoroverschrijdende invulling van de eerste lijn (welzijn én gezondheid) Samenwerking met gebruikers, zorgaanbieders en overheid 4

5 Onderzoek sluit aan bij beleidsevoluties Perspectief 2020 Hervorming eerstelijnsgezondheidszorg (eerstelijnsgezondheidsconferentie) Hervorming GGZ Hervorming eerstelijnswelzijnswerk Woonzorg -decreet Integrale Jeugdhulp Preventieve gezinsondersteuning Decreet gegevensdeling Onderzoekslijn 1 Monitoren zorgbehoeften en - gebruik Onderzoekslijn 2 Evaluatie van preventieve en gezondheidsinterve nties Onderzoekslijn 3 Zorgorganisatie en beleid Korte termijnonderzoek x x x x x x x x x x x x x x x Gezondheidspromotie op maat van de doelgroep 5

6 INTEGRALE GEZONDHEIDSPROMOTIE Promotie van gezonde voeding en beweging: ontwikkeling van een tailor-made evidence-based e-health interventie, bij de huisarts: Bron: Onderzoeksproject Ontwikkeling en evaluatie van online interventiestrategieën ter promotie van een gezonde levensstijl Gezondheidsgelijkheid bevorderen: ondersteunen van veerkracht van doelgroepwerknemers in de sociale economie: Evidence-based interventie met handleiding Vragenlijst die gezondheidsverandering en motivatie voor gedragsverandering meet Bron: Onderzoeksproject Intersectorale samenwerking voor gezondheidspromotie voor moeilijk bereikbare doelgroepen INTEGRALE GEZONDHEIDSPROMOTIE, KOSTEN EN BATEN Economische evaluaties: een uitdaging in de welzijnssector. Interuniversitair doctoraatstraject : op zoek naar oplossingen voor economische evaluatie van welzijnsinterventies. Bron: Economische evaluatie van welzijns- en gezondheidsinterventies 6

7 Een sterke eerstelijnswelzijns- en gezondheidszorg EEN STERKE EERSTE LIJN Zeven aanbevelingen voor kwaliteitsvolle eerstelijnsgezondheidszorg (op basis van internationaal vergelijkend onderzoek Qualicopc, 2013) 1. Ondersteunen en versterken van zelfzorg en mantelzorg 2. Empowerment van patiënten en hun naaste omgeving 3. Focus op eerste lijn en verbindingen tussen zorgniveaus 4. Versterkte, direct toegankelijke eerstelijnszorg 5. Betaalbare en kwaliteitsvolle eerstelijnszorg 6. Verbindingen tussen verschillende beleidsdomeinen 7. Focus op alle zorgbehoevenden met speciale aandacht voor kwetsbare mensen. Bron: Onderzoeksproject Evaluatie van de eerstelijnsgezondheidszorg in Vlaanderen 7

8 Naar een eerstelijns GGZ: uitbouw en evaluatie van de eerstelijnspsychologische functie EEN STERKE EERSTE LIJN Professioneel aanbod van GGZ op de eerste lijn Directe toegang Efficiëntie door de samenwerking Follow-up van patiënt Passende verwijzing Niet-stigmatiserend Netwerking Bron: Onderzoeksproject Evaluatie van de eerstelijnspsychologische functie Versterken samenwerking eerstelijnswelzijnswerk innovatieve samenwerkingsvormen voor jongeren met complexe problematieken begeleid wonen dak- en thuislozen: sterke samenwerking tussen OCMW s en CAW structurele monitoring toegankelijkheid van eerstelijnswelzijnswerk voor personen met een handicap grootstedelijk intersectoraal beleid Bronnen: Onderzoeksprojecten BZW in CAW en BJB ; Nulmeting dak- en thuisloosheid, Nulmeting personen met een handicap, CAW in grootstedelijke context. EEN STERKE EERSTE LIJN Van bouwstenen via een Actieplan online hulpverlening (Vandeurzen, 2015) naar concrete acties op het terrein 8

9 Kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning voor kinderen en jongeren KWALITEITSVOLLE ZORG EN ONDERSTEUNING VOOR KINDEREN EN JONGEREN JOnG! vragenlijsten - moeders van 3 cohortes (0, 6 en 12 jarigen), longitudinaal onderzoek. Subjectief (vragenlijsten JOnG!) én objectief zorggebruik van kinderen en jongeren, longitudinaal, door koppeling met IMA data, in samenwerking met Geert Molenberghs (Universiteit Hasselt). Bronnen : Kwaliteitsvolle zorg voor kinderen en jongeren en Opvoeding in relatie tot opvoedings- en gezinsondersteunende trajecten (JOnG! ) 9

10 KWALITEITSVOLLE ZORG EN ONDERSTEUNING VOOR KINDEREN EN JONGEREN Generieke elementen van kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning voor kwetsbare mensen 10

11 KWALITEITSVOLLE ZORG EN ONDERSTEUNING Personen met dementie, ernstige psychische problemen of mentale beperking of combinatie van deze problemen Generieke sleutelelementen van effectieve gemeenschapsgerichte zorg: Hulpverlening in de omgeving van de cliënt Team-based Drop-out beperken Kiezen in overleg: betrokkenheid van de cliënt, kopie van het behandelplan Medicatiebeleid Betrokkenheid van de sociale omgeving Vaardigheidstraining: praktische vaardigheden, sociale vaardigheden Bron: Onderzoeksproject Effectieve gemeenschapsgerichte zorg De rol van de ergotherapeut en van ICT KWALITEITSVOLLE ZORG EN ONDERSTEUNING Componenten van succesvolle interventies bij ouderen: Informeren: educatie/informatie oudere en omgeving Cliëntbetrokkenheid: Client-centered doelen opstellen Tailored interventies in overleg met oudere Betekenisvolle activiteiten: integratie in dagelijkse activiteiten Coördinatie Beroep doen op regionale/lokale (net)werking Goede coördinatie-samenwerking-case management Verzekeren zorgcontinuïteit Bron: Onderzoeksproject De impact van ICT op de gezondheidszorg voor kwetsbare ouderen in de eerstelijnszorg 11

12 KWALITEITSVOLLE ZORG EN ONDERSTEUNING Diensten Ondersteuningsplan: wonen, werken, functioneren, vrije tijd, sociaal netwerk versterkte samenwerking met niet-vaph diensten en/of VAPH ondersteuning professionele ondersteuning voor coördinatie? Zorggarantie - grootste ondersteuningsnoden : een werkmodel en kwaliteitsvoorwaarden voor het toekomstig prioriteringsproces Specifiek zorgaanbod: kritische succesfactoren MFC voor kinderen en jongeren met een beperking gedeelde zorg, dialoog en overleg met cliënten ondersteunende organisatie goede aansturing van het proces van zorginnovatie Bron: Onderzoeksproject Evaluatie MFC Bron: Onderzoeksproject Evaluatie DOP Bron: Onderzoeksproject Operationalisering van het begrip grootste ondersteuningsnood KWALITEITSVOLLE ZORG EN ONDERSTEUNING Ontwikkeling van een instrument voor het evalueren van adaptief gedrag beantwoordt een nood aan betere diagnostiek, i.s.m. Thomas More. 12

13 Kwaliteitsvolle zorg en kwaliteitsvol samenwerken KWALITEITSVOL SAMENWERKEN Kwaliteitsvol samenwerken = goed voor de cliënt? Behoeftegestuurde organisatie van de jeugdhulpverlening Overstijgt doelgroepgerichte organisaties Doorbreekt grenzen van sectoren en beroepsgroepen Meerwaarde voor de cliënt? Good practices in de brede jeugdhulpverlening Kwaliteitscriteria die cliëntgericht samenwerken typeren Praktijkgerichte strategieën die cliëntgericht samenwerken versterken Bron: Onderzoeksproject Samenwerking tussen zorgverleners: mogelijkheden, belemmeringen en grenzen 13

14 KWALITEITSVOL SAMENWERKEN Samenwerken ondersteunen in pleegzorg Studiedag 23 oktober 2015 Informatie-uitwisseling en informatiecontinuïteit 14

15 INTERSECTORALE REGISTRATIE, MONITORING EN INFORMATIEUITWISSELING Intersectorale monitoring en registratie decreet IJH, zorgtrajecten? koppeling registratiesystemen (JWZ en VAPH): een foto intersectoraal lerend netwerk 10 kritische succesfactoren voor intersectorale monitoring Bron: Onderzoeksproject Monitoren van intersectoraal en meervoudig zorggebruik Informatie-uitwisseling & -continuïteit ICF als gemeenschappelijk instrument voor welzijns- en gezondheidswerkers? van probleemgerichte naar persoonsgerichte registratie de context van de zorggebruiker ruimere focus dan welzijn of gezondheid: nog niet vanzelfsprekend Bron: Onderzoeksproject Naar een geïntegreerd registratiesysteem in de sectoren gezondheid en welzijn? INTERSECTORALE REGISTRATIE, MONITORING EN INFORMATIEUITWISSELING Samenwerking, (intersectoraal) informatie delen en beroepsgeheim? Bron: Onderzoeksproject Juridisering van de zorgsector Thema Beroepsgeheim 15

16 Nieuwe decreten, nieuwe uitgangspunten, nieuwe financieringsvormen? NIEUWE FINANCIERINGSVORMEN Nieuwe decreten, nieuwe structuren, maar financiering blijft verspreid en gefragmenteerd. Scenario s voor alternatieve financieringsvormen in de welzijnszorg: thuiszorg, residentiële ouderenzorg, personen met handicap, kinderdagopvang Innovatie in de financiering: kwaliteit, betaalbaarheid, houdbaarheid, integratie en coördinatie van de zorg. Bron: Onderzoeksproject Financiering van de welzijnszorg in Vlaanderen 16

17 De zesde staatshervorming Vlaamse Sociale Bescherming en kinderbijslag VLAAMSE SOCIALE BESCHERMING Gelijke financiering in thuiszorg en residentiële zorg, op basis van zorgzwaarte : mogelijkheden? Doel: eerste beeld van financiële en andere implicaties Hoe? Berekenen van zorgzwaarte op basis van interrai, bij twee WZC en één P3-project De kosten en financiering vergelijken tussen gelijkaardige cliënten thuis en in residentiële zorg 17

18 KINDERBIJSLAG Doel: problemen en knelpunten in kaart brengen die gepaard gaan met het invoeren van inkomensselectiviteit bij toekenning kinderbijslag. Twee overkoepelende vragen Hoe identificeren we lage inkomensgezinnen van de rest? Welke gevolgen heeft inkomensselectiviteit voor implementatie van een performant kinderbijslagstelsel? Tot slot Meerwaarde en de nieuwe toekomst van beleidsgericht onderzoek in steunpuntformule 18

19 MEERWAARDE VAN EEN SWVG Academische inbedding zorgt voor kwaliteit en onafhankelijkheid. (SERV, open raad, 2015) De experten appreciëren in het bijzonder dat de betrokkenheid van stakeholders onderdeel is van het onderzoeksdesign. (Uit: evaluatie SWVG, 2014) Er is een grote bereidheid en inzet om zich ook voor minder evidente onderzoeksprojecten te engageren. De vraagstelling sluit vaak nauw aan bij concrete beleidsvragen en zowel de uitvoering van de opdracht als de opvolging verlopen in nauw overleg tussen onderzoekers en administratie. Het resultaat beantwoordt in hoge mate aan de verwachtingen. (Uit: evaluatie SWVG, 2014) DE STEUNPUNTFORMULE: MEERWAARDE VOOR BELEIDS- EN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK IN VLAANDEREN RIJKE OOGST NA 9 JAAR SWVG Daarnaast : Opleiden van jonge onderzoekers in beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek Vinden nadien hun weg in staffuncties, opleiding en overheden Betere kennis van elkaars denk- en werkwereld TOCH MOETEN WE VASTSTELLEN Het water blijft diep! Een sterk versnipperd landschap van welzijn en gezondheid De waan van de dag 19

20 DE STEUNPUNTFORMULE: MEERWAARDE VOOR BELEIDS- EN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK IN VLAANDEREN HEEFT NOOD aan : integrale visie en aanpak van beleidsgericht onderzoek Onderzoek vanuit een gezamenlijke en brede visie Interdisciplinaire samenwerking Kenniscentra in heel Vlaanderen Continuïteit en capaciteitsontwikkeling, gezonde competitie ipv concurrentie Efficiëntie: professionele netwerkcoördinatie en administratieve ondersteuning UITDAGINGEN Netwerkformule als duurzame werkvorm Zodat onderzoek in Vlaanderen ook internationaal toonaangevend kan zijn Implementatie-onderzoek als volwaardige discipline in de academische wereld PROGRAMMA 20

21 21