Met een visuele beperking naar het gewone onderwijs

Transcriptie

1 Met een visuele beperking naar het gewone onderwijs Studiedag CLZ 29 april 2016 Ineke Luyten GON coördinator team kleuters Ingrid Vandenbempt GON coördinator team lager

2 Centrum Ganspoel Huldenberg Centrum Ganspoel organiseert de ondersteuning van kinderen, jongeren en volwassenen met een visuele of visueel meervoudige beperking. Dit gebeurt op twee manieren: Residentieel Mobiel en ambulant

3 Residentieel Binnen het centrum verblijven er een groep kinderen, maar gaan deze ook naar school (Type 6 school) 54 kinderen in de basisschool (waarvan 10 kleuters) 46 jongeren binnen het secundair onderwijs (waarvan er 8 wonen in een huis in Tervuren) 65 Volwassenen wonen in het nursing tehuis, waarvan er 12 wonen in een woning in het dorp.

4 Mobiele en ambulante diensten Thuisbegeleiding: vanaf de geboorte tot 18 jaar GON werking: basisonderwijs Mobiele begeleiding (thuisbegeleidsters die ook kinderen begeleiden in scholen waar geen GON is vb. BO) AMBO werking (met onderwijsmiddelen ondersteuning bieden in scholen voor buitengewoon onderwijs) Cursuscentrum

5 SLZ CVI Blinden GON kleuter SLZ ernstig SLZ matig CVI Blinden schooljaar = 65 kls schooljaar = 62 kls schooljaar = 72 kls

6 SLZ CVI Blinden GON lager SLZ ernstig SLZ matig CVI Blinden schooljaar = 90lln schooljaar = 94 lln schooljaar = 112 lln

7 Meervoudige problematiek binnen GONkleuters Meervoudig Totaal aantal kinderen schooljaar schooljaar schooljaar

8 Uitsplitsingen en kleuters met meervoudige problematiek binnen GON kleuters Uitsplitsingen Meervoudig schooljaar schooljaar schooljaar

9 (SLECHT) ZIEN

10 Iets onder ogen zien Een blik werpen op Iets van dichterbij bekijken Iemand wel zien zitten Of net iemand niet zien staan Een oogje hebben op iemand Onze taal is doordrongen van uitdrukkingen die verwijzen naar ogen en zien, menselijke activiteiten en aspecten van menselijke verhoudingen worden ermee aangeduid.

11 ZIEN, één van de meest vanzelfsprekende dingen die we doen maakt dat je greep krijgt op de wereld belangrijk voor het verwerven van nieuwe kennis en inzichten de meest alledaagse activiteiten worden gestuurd door wat we zien heel wat communicatie gebeurd door elkaar te zien een stuk van jullie werk, observeren, is ZIEN

12 SLECHT ZIEN!? Simulatiebrillen nemen ons mee op pad hoe het voor een stukje moet zijn om slechtziend naar de wereld te kijken en erin te stappen. Ervaringen van deelnemers

13 Ervaringen kunnen zijn: Je voelt je onzeker Je beweegt trager Je hebt meer tijd nodig Het lukt je gewoon niet om bepaalde zaken te vinden

14 Wat bepaalt slecht zien? Officiële definitie van slechtziendheid heeft vooral te maken met: Gezichtsscherpte Gezichtsveld Maar ook beperkingen van andere visuele functies kunnen belangrijke gevolgen hebben (en vaak ook in combinatie) Contrastgevoeligheid Kleurenzicht Dieptezicht Licht/donkeradaptatie Oogbeweeglijkheid

15 Risico s voor ontwikkeling als je slecht ziet Je hebt minder mogelijkheden om kennis op te doen over de omgeving van mensen en dingen. Of je hebt daar meer tijd voor nodig. En het kost je meer inspanning! Je hebt het moeilijker om onmiddellijk en precies te weten wat je in een bepaalde situatie moet doen. Je hebt niet alles ineens en even snel gezien. Je hebt minder mogelijkheden om te leren door imiteren Goede begeleiding helpt

16 De vraagstelling van slechtziende kinderen Wil je me helpen om het gemis aan ervaring te compenseren, dat het gevolg is van mijn visuele beperkingen en om de wereld, die ik niet zo goed kan zien, te leren kennen en begrijpen. om vaardigheden te leren, die je moeilijker leert als je slecht ziet, maar die je hard nodig hebt als je zelfstandig wil worden.

17 om inspanningen te leren volhouden. Want er zijn veel dingen die bij mij meer moeite kosten en langer duren. om te leren met vertrouwen en met weerbaarheid de stap te zetten naar de wereld van de anderen. om de spelregels te leren die in die wereld gesteld worden aan samenzijn. om te beginnen begrijpen en aanvaarden welke mijn beperkingen zijn en hoe ik die een plaats kan geven in mijn leven.

18 Hoe kunnen we die goede begeleiding dan organiseren?

19 Een 10 tal jaren terug in de tijd Katrien, 5 jarige meisje in de derde kleuterklas. Katrien is een vrolijke kleuter, ze heeft gevoel voor humor, kan echt zitten schateren van het lachen, maar ook in haar negatieve gevoelens is ze erg duidelijk Haar ontwikkeling verloopt normaal. Ze heeft een zeer beperkte gezichtsscherpte en gezichtsveld. Katrien heeft veel nood aan licht, je vindt haar meestal terug aan het raam en houdt daarom helemaal niet van sombere regendagen. Haar kleurenzicht is verstoord. Ze kan kleuren wel onderscheiden van elkaar, maar benoemen lukt haar niet. Rood is wel haar lievelingskleur!

20 Antwoord op de specifieke zorgvraag: goede begeleiding Compensatie van verlies van visuele informatie Extra aandacht voor risicodomeinen in de ontwikkeling Extra aandacht voor het omgaan met anders zijn en beperkingen

21 Ondersteunen op verschillende niveaus LEERLING Vaardigheden Low Vision Techno Strategieën LEERKRACHT aanpassen specifiek naar de slechtziende leerling toe Didactische ondersteuning Vormingen LEERKRACHT aanpassen Leerkrachtenstijl onderwijsstijl SCHOOL Accommodatie Visie

22 Op niveau van de leerling Didactische ondersteuning Vaardigheden Aanpassen werkbladen, handboeken Gebruik hulpmiddelen Strategieën

23 Basisprincipes om dingen beter zichtbaar te maken Dichter bij Meer tijd Groter, maar niet te groot Licht, maar niet te Contrasten Verbale informatie in plaats van niet verbale communicatie Je andere zintuigen goed leren gebruiken Als begeleider weten wat slecht zien betekent en er rekening mee houden

24 Compensatie voor verlies van visuele informatie Twee manieren: Optimaal ontwikkelen van de visuele mogelijkheden: door je visuele mogelijkheden efficiënt te leren gebruiken, verminder je de gevolgen van het slecht zien We voorzien aanpassingen en hulpmiddelen: door aanpassingen van leermateriaal, door omgevingsaanpassingen en door het gebruik van hulpmiddelen wordt het verlies aan visuele informatie beperkt.

25 Optimaal ontwikkelen van de visuele mogelijkheden Heel wat domeinen komen hier aanbod, oa visuele attitudes Aandachtig zijn Je werk visueel controleren Leren visueel scannen Lijnen leren volgen Niet enkel visuele training, maar in de dagdagelijkse activiteiten van de kinderen hiervoor aandacht hebben.

26 Aangepast materiaal Meetmateriaal Schriftjes Aangepaste bladen met lijnen Aangepast schrijfgerief Aangepast opbergmateriaal Adibib

27 Voorzien van aanpassingen en hulpmiddelen Omgeving aanpassen

28 Aanpassen van activiteiten

29 Materialen of organisatie aanpassen

30

31 Visuele attitudes inoefenen: voorbeeld leren scannen Opdracht: Benoem enkel de dieren Doel: Leren scannen van links naar rechts en van boven naar onder

32 Integreren in dagdagelijkse activiteiten Kaartje ligt steeds op de werktafel

33 Schuine bank en verlichting

34

35 Low Vision materiaal: loepe

36 Telescopisch kijkertje

37 Technologisch materiaal Ipad Computer Tvleesloepe Tvleesloepe met bordcamera Tvleesloepe met bordcamera en computer Tvleesloepe met bordcamera en computer met schermuitleesprogramma Tvleesloepe met bordcamera en computer met schermuitleesprogramma en spraak Draagbaar systeem

38

39 Braille

40

41

42

43

44 Op niveau van de klas / leerkracht Didactische Aanpassingen Aanpassingen materiaal Leerkracht vb. Woordkaarten, bordflappen, werkbladen Werkvormen vb. Groepswerk organiseren rond materiaal leerling Aanbieden (tips)aangepast didactisch materiaal vb. Kompas braille, sprekende weegschaal, metend rekenen inhoud -> water kleuren. Visie De meerwaarde laten ervaren Hulpmiddelen integreren vb. Tvll kan vergrotingen aanbieden bij kleine prenten Positieve ervaring Vormingen aanbieden

45 Op niveau van de leerkracht Didactische Aanpassingen Aanpassen aanbreng van de lessen: onderwerpen aanbieden op verschillende sensoriële manieren. Onderwijsstijl aanpassen: blijven stilstaan. Advies en vormingen aanbieden

46 Op niveau van de school Aanpassingen accommodatie Zorgbeleid Visie structuur, speelplaats, turnzaal, sportdagen, uitstappen. Visie van de school voor kinderen met een beperking

47 Extra aandacht voor risicodomeinen in de ontwikkeling Motorische ontwikkeling Zelfstandigheid en zelfredzaamheid Sociale en emotionele ontwikkeling Goed leren omgaan met anderen: aandacht voor sociale vaardigheden

48 Motorische ontwikkeling Bewegen is van groot belang! En zijn vaak ook prettige activiteiten voor kinderen. Sommige kinderen die slecht zien, vinden de turnles net niet zo leuk, ze zijn bang om te vallen, zich pijn te doen of uit de toon te vallen Bewegen is ook sterk visueel: Wij kunnen gemakkelijk nieuwe bewegingen leren, door anderen te imiteren. Wij kunnen een bal volgen, die weggetrapt of gegooid wordt, en we zien hem ook goed op ons afkomen. Slechtziende kinderen zullen dikwijls op een aantal van de vermelde punten moeilijkheden hebben.

49 Zelfstandigheid en zelfredzaamheid Zelf je jas aan en uitdoen Zelf je appel uit je schooltas nemen Zelf de weg naar het toilet weten Zelfstandigheid geeft zelfvertrouwen en deze vaardigheden maken dat je bent zoals de anderen Als kinderen groter worden, speelt zelfstandigheid een rol in de sociale integratie. Als je meer zelf kan, hoor je ook meer bij de groep. MAAR OOK hulp leren vragen voor wat ze nodig hebben, wat ze zelf niet kunnen en ook op een aangepaste manier hulp leren weigeren

50 Sociale en emotionele ontwikkeling Goede begeleiding kan bijdragen tot de ontwikkeling van een positief zelfbeeld en van zelfvertrouwen Mogen en kunnen meedoen kan afhangen van kleine aanpassingen Zeker zijn van jezelf en je competenties houden verband met elkaar. Goed kunnen tekenen, hard kunnen lopen op de speelplaats, Ook slechtziende kinderen willen erg graag tegemoet komen aan de verwachtingen die ze voelen bij de juf, bij hun ouders, Extra waakzaamheid is nodig!

51 Goed leren omgaan met anderen: aandacht voor sociale vaardigheden Sociale interacties hebben vaak te maken met zien, non verbale communicatie speelt een belangrijke rol Voor slechtziende kinderen is het belangrijk om een aantal sociale vaardigheden goed te leren: kunnen luisteren naar anderen, zelf je inbreng kunnen hebben in een gesprek, leren dag zeggen als je ergens aankomt en tot ziens als je weggaat,

52 Extra aandacht voor het omgaan met anderszijn en beperkingen Mil is erg lichtschuw en draagt hiervoor een gekleurde bril. Het is een modieuze, stoere bril. Op een regenachtige dag gaan we naar de winkel om een bloemetje voor mama te kopen. De mevrouw in de winkel spreekt Mil goedbedoeld aan: Amaai, jij ziet de zon vandaag precies wel schijnen! Mil draait zich boos om en loopt de winkel uit. We hebben die dag geen bloemetje gekocht

53 Gevoelens van boosheid, verdriet, angst mogen er zijn Kinderen worden zich, naarmate ze groter worden, meer bewust van hun beperkingen. Ze staan wat dat betreft aan het begin van een lange weg. Veel begrijpen ze nu nog niet en de gevoelens die ze hebben over hun beperkingen, zijn nog vaag en vluchtig. Maar belangrijk genoeg om er zeker voldoende aandacht aan te besteden.

54 Het werken met slechtziende kinderen is een hele uitdaging, het ene slechtziend kind is het andere niet. Elk kind met of zonder beperkingen is uniek! Maar deze uitdaging is enorm boeiend! Dankjewel voor jullie aandacht Zijn er nog vragen?