Inzoomen op het onderwijs

Transcriptie

1 Vragen & antwoorden, deel I Inzoomen op het onderwijs We hebben Marie José Goumans, moeder van Peter in groep 5 en tevens voorzitter van de medezeggenschapsraad van de Proostdijschool gevraagd of zij onze rubriek vraag en antwoord over het nieuwe onderwijs wil aftrappen. Marie José is aanwezig geweest op de onderwijsavond die voor de beide medezeggenschapsraden is georganiseerd op 6 oktober j.l. Wat houdt het daltononderwijs precies in? Daltononderwijs is een onderwijssoort waarbij de nadruk ligt op samenwerken met andere leerlingen, de ontwikkeling van zelfstandigheid van de leerling, en keuzevrijheid voor de leerling. Daltononderwijs staat voor een brede vorming - op zowel cognitief, cultureel, sportief en sociaal-emotioneel gebied - die bijdraagt aan een sterke persoonsontwikkeling. Binnen het daltononderwijs staan vijf kernwaarden centraal: zelfstandigheid, samenwerking, vrijheid in gebondenheid, reflectie en effectiviteit. Voor een filmpje over het daltononderwijs, klik hieronder op de link: Moeten kinderen álles zelfstandig doen, mogen ze áltijd kiezen en doen ze álles samen? Daar waar een leerkracht nodig is, zal de leerkracht er zijn. De leerkracht blijft groepsgebonden instructies geven, de leerkracht blijft een kind individueel helpen als dat nodig is. Daar waar de kinderen het zelf kunnen, worden ze ook uitgedaagd het ook zelf te gaan doen. En daarbij kunnen ze dan hulp van andere kinderen krijgen. De kinderen leren wat goed samenwerken is en hoe ze dit kunnen doen. De kinderen krijgen keuzemogelijkheden binnen kaders. Geen vrijheid, blijheid, maar vrijheid in gebondenheid. Bijvoorbeeld: deze week hebben de kinderen allemaal een verplichte opdracht, maar het moment van maken is aan de kinderen zelf. En uiteraard wordt er per kind en per leeftijdsgroep bekeken hoeveel vrijheid en hoeveel eigen keuzes een kind aankan. Hoe modern is dalton? Is dalton nog wel van deze tijd? Ja, het daltononderwijs is zeker van deze tijd. Daltononderwijs ontwikkelt zich en gaat mee met het gewenste goede onderwijs. Zelfstandigheid, samenwerking en keuzevrijheid binnen kaders waren kernwaarden die al lang centraal stonden binnen het daltononderwijs. Later zijn daar effectiviteit en reflectie aan toegevoegd. Effectiviteit heeft te maken met doelgerichtheid. In het moderne onderwijs worden leerkrachten geacht om a.h.v. leerdoelen

2 (die vanuit het Ministerie van Onderwijs zijn gegeven) hun programma te ontwerpen. Niet klakkeloos doen wat er in de methodehandleiding staat, maar vooral zelf nadenken en dan die methode op de juiste wijze in te zetten. Modern onderwijs heeft ook te maken met onderzoekend leren waarbij kinderen zichzelf leervragen stellen. Onderzoekend leren en reflectie op het leerproces zijn elementen die daarvoor nodig zijn én elementen die het daltononderwijs biedt. Hoeveel verschilt het daltononderwijs met het onderwijs dat nu op beide scholen wordt gegeven? Ook in het onderwijs dat nu gegeven wordt op de twee scholen gaan we al uit van de genoemde kernwaarden van dalton. Zelfstandigheid en samenwerking staan ook bij ons centraal, aandacht voor een zo breed mogelijke ontwikkeling van kinderen is ook herkenbaar bij ons, wij dagen kinderen ook uit om het beste uit zichzelf te halen, we stemmen af op onderwijsbehoeften van kinderen en ook nu al wordt er met de kinderen geëvalueerd en gereflecteerd. Ondanks het feit dat de genoemde onderdelen zeer herkenbaar zijn in ons huidige onderwijs, wil dat niet zeggen dat het niet beter kan. Het kan scherper, duidelijker en beter zodat een kind na acht jaar onderwijs nóg meer bagage in zijn of haar rugzak heeft dan nu het geval is. Daarnaast vinden we het belangrijk dat onze kinderen zich de vaardigheden van de toekomst gaan eigen maken, de zogenaamde 21st century skills, meer dan nu het geval is op zowel Twistvlied als Proostdij. Voor meer informatie over de zogenaamde vaardigheden die kinderen nodig hebben om goed in deze tijd te kunnen functioneren (21st century skills), klik op de link hieronder: Wat is de extra bagage die de kinderen meenemen aan het einde van de basisschool? Zoals al uitgelegd, gaat het bij daltononderwijs om een zo breed mogelijke ontwikkeling. Cognitieve vakken (rekenen, taal, spelling, lezen, begrijpend lezen, aardrijkskunde, geschiedenis, natuur, engels etc) staan centraal. Daarnaast wordt aandacht besteed aan bijvoorbeeld de creatieve ontwikkeling en aan de sociaal emotionele ontwikkeling. In de rugzak van het kind dat na acht jaar de basisschool verlaat zal allerlei kennis en vaardigheden m.b.t. al deze ontwikkelingsgebieden zitten. Kinderen hebben geleerd om kritisch te denken, samen te werken, zelfstandig vraagstukken te kunnen oplossen en te reflecteren. Hoe wordt deze extra bagage gemeten? Scholen richten, in het kader van opbrengstgericht werken, hun onderwijs in toenemende mate op meetbare doelen en resultaten. Zo zijn prestaties op rekenen en taal eenduidig op valide en betrouwbare wijze vast te stellen d.m.v. toetsen. Het wordt ingewikkelder als we bijvoorbeeld de competenties moeten meten, die ook wel bekend staan als de al eerder genoemde 21ste eeuw vaardigheden, zoals: kritisch

3 denken, nieuwsgierigheid, samenwerking of reflecterend vermogen. Hoe goed leerlingen deze vaardigheden beheersen is niet of nauwelijks na te gaan aan de hand van eenvoudige pen-en-papier tests. Je kunt je hierbij de vraag stellen wat belangrijker is: het aanbieden van deze vaardigheden of het meten van deze vaardigheden? Wel kun je aan de hand van observaties, gesprekken met leerlingen en ouders, gesprekken met het voortgezet onderwijs een beeld krijgen van de kwaliteit van de bagage op deze ontwikkelingsgebieden. Heeft een school nog eigen keuzes binnen zo n daltonconcept? Ja, een school heeft zeker de mogelijkheid tot eigen keuzes. De school kan op eigen wijze invulling geven aan de kernwaarden samenwerking, zelfstandigheid, keuzes maken binnen gestelde kaders, reflectie en effectiviteit. Niet alle daltonscholen hoeven dat op eenzelfde manier te doen. Wel kunnen ze elkaar inspireren en kunnen ze van elkaar leren. Allerlei werkwijzen die nu al ingevoerd zijn op de scholen en die te maken hebben met deze kernwaarden, zullen ook weer terugkomen in het onderwijs vanaf augustus Om een aantal voorbeelden te noemen: dag- en weektaken, vraagtekenblokjes en planborden in de onderbouw. Dit zijn allemaal al middelen om kinderen zo zelfstandig mogelijk te laten werken. Op de Proostdijschool wordt veel gewerkt met coöperatieve werkvormen (werkvormen die het samenwerken van kinderen ondersteunen) en met meervoudige intelligentie (het aanbieden van lesstof door middel van verschillende leerstijlen). Op de Twistvliedschool wordt Engels aangeboden aan kinderen van groep 1 t/m 8 en wordt voor de sociaal emotionele vorming de Kanjertraining aangeboden. Deze vier onderdelen, het beste van de twee scholen, zullen binnen het daltononderwijs verankerd worden en op de nieuwe school worden aangeboden. Waarom hebben we dalton nodig? Dalton geeft een duidelijk kader waarin de kernwaarden zelfstandigheid, samenwerking, eigen keuzes maken, reflectie en effectiviteit goed zijn verankerd, en het voor het team, kinderen en ouders duidelijk is waar de school voor staat. Het werkelijke doen waarvoor we staan krijgt zo meer inhoud en zal succesvoller staan. Dalton zal dit d.m.v. visitaties als externe supervisie ook in de gaten blijven houden. Is het daltonpredikaat een garantie voor kwalitatief goed onderwijs? Het is niet zo dat áls dalton ingevoerd wordt het vanzelfsprekend is dat het gaat lukken. Kwalitatief goed onderwijs komt niet vanzelf tot stand. Het blijft altijd mensenwerk welk concept er ook gekozen wordt. De kracht van die mensen bij elkaar bepaalt het succes. Dus: sterk leiderschap, kundige leerkrachten met vakmanschap en betrokken ouders, kinderen en overige externe partijen bepalen SAMEN hoe succesvol de school zal worden. Verliezen we met dalton de aandacht voor goed reken, lees, taal en spellingonderwijs uit het oog?

4 Deze cognitieve ontwikkelingsgebieden, die nu ook belangrijk zijn op onze scholen, staan ook binnen het daltononderwijs centraal. Hier verandert niets aan. Door kinderen daar waar mogelijk zelfstandig te laten werken, daar waar mogelijk zelf keuzes te laten maken, daar waar mogelijk te laten samenwerken, met ze te reflecteren op eigen gedrag én door ze effectief aan hun taken te laten werken, zal dit een positief effect hebben op de onderwijskwaliteit. Dalton heeft dus ook een positief effect op rekenen, taal, lezen en spelling. Dat neemt niet weg dat de didactische, pedagogische en organisatorische kwaliteiten van de leerkrachten goed moeten zijn, de inrichting en uitvoering van de kwaliteitszorg op school op orde moeten zijn, leerkrachten in staat moeten zijn om de reken, taal, lees en spellingresultaten van de leerlingen te analyseren zodat ze ook weten welke aanpak bij welk kind nodig is en de leerkrachten op een goede en professionele wijze moeten samenwerken. Maar ook de betrokkenheid van u als ouder is van invloed op de onderwijsresultaten van uw kind. Allemaal elementen die in beeld zijn gebracht en die de komende jaren deel uit zullen maken van de ontwikkelplannen die gemaakt zijn en uitgevoerd worden in het kader de nieuwe school. Hoe wordt er rekening gehouden met de huidige leerlingen? De leerkrachten van de nieuwe school gaan vanuit wat kinderen nu gewend zijn het aanbod en de werkwijze vastleggen waarmee gestart wordt in het schooljaar 2016/2017 (lesrooster, dagritme, inzet van methodes, afspraken die kinderen gewend zijn etc.). Omdat het aansluit op wat er nu gebeurt, zal dit niet direct heel anders zijn. Stapsgewijs zullen de genoemde daltonkernwaarden scherper, intensiever en beter worden neergezet. Het is dus niet zo dat in augustus meteen een totaal ander onderwijsconcept zal worden geboden. De school groeit in de komende jaren samen met de kinderen toe naar het nieuwe onderwijsconcept, en ouders zullen telkens meegenomen worden in de veranderingen die ingevoerd worden. Daar waar er wél direct veranderingen zullen zijn voor óf de kinderen van de Proostdij óf voor de kinderen van de Twistvliedschool, zullen de kinderen hier natuurlijk de benodigde uitleg en/of begeleiding voor krijgen. Hoe wordt de school een daltonschool? Het verkrijgen van een daltonlicentie duurt ongeveer vijf jaar. Er zijn grofweg de volgende fasen te onderscheiden: 1. Oriëntatie Literatuuronderzoek, bezoek aan daltonscholen, informatie opvragen bij een (daltongecertificeerd) Onderwijsadviesbureau of bij een (dalton-gecertificeerde) Schoolbegeleidingsdienst (SBD). 2. Nul-meting Vaststellen welke daltonkenmerken de school al heeft en welke nog niet, bijvoorbeeld aan de

5 hand van de indicatorenlijst van de Nederlandse Dalton Vereniging. De school kan de ouders hierbij betrekken en een daltoncommissie instellen die voorbereidt en coördineert. 3. Kennismaken met andere daltonscholen De school meldt zich aan bij de daltonregio. Hiervan zijn scholen lid die een daltonlicentie hebben en scholen die dit willen verkrijgen. De regio biedt een platform voor het uitwisselen van kennis en ervaring om de daltonlicentie te behalen. 4. Op weg Start van de ontwikkeling. Hierbij kan gedacht worden aan bijscholing van de docenten, inbedding van de pedagogiek in de organisatie, de aanschaf van materialen die zelfstandig werken bevorderen, de aanschaf van methoden en de aanpassing van het gebouw. De daltonscholen in de regio kunnen hierbij een klankbord vormen. 5. Collegiale consultatie Voorafgaand aan de visitatie om de daltonlicentie te krijgen is het verstandig dat de school buitenstaanders kritisch laat kijken naar de dalton-aspecten. Vaak gebeurt dat door middel van collegiale consultatie, maar ook de schoolbegeleidingsdienst of een onderwijsadviesbureau kan hiervoor worden gevraagd. 6. Certificering Wanneer de daltonlicentie is aangevraagd onderzoekt een visitatiecommissie van de Nederlandse Dalton Vereniging hoe de school vormgeeft aan de daltonpedagogiek. De hele school wordt doorgelicht. Wanneer de school voldoende kan aantonen hoe de daltonpedagogiek is ingebed in het onderwijs en de organisatie, wordt de daltonlicentie verleend. Voor basisscholen is deze doorgaans vijf jaar en voor scholen in het voortgezet onderwijs vier jaar geldig. Dan vindt opnieuw een visitatie plaats. Wat gebeurt er met leerkrachten die het predicaat Dalton niet halen? Naast het volgen van de ontwikkeling van leerlingen, is het ook van belang om de ontwikkeling van leerkrachten te volgen. Binnen KPO St. Antonius is er een cyclus van functioneren en beoordelen die binnen de kaders van het personeelsbeleid wordt gehanteerd. Leerkrachten moeten allemaal voldoen aan een aantal competenties (o.a. didactisch, pedagogisch en organisatorisch handelen, collegialiteit en professionaliteit, omgaan met ouders, werken en handelen vanuit de visie van de school). Als een deelaspect onvoldoende wordt beoordeeld, worden ontwikkelafspraken gemaakt, met als doel de betreffende competentie te verbeteren. Alle personeelsleden hebben een aanstelling bij de Stichting. Als leerkrachten bekwaam zijn, maar te kort schieten voor het Dalton predicaat dan wordt eerst gekeken wat zij nodig hebben om zich verder te ontwikkelen zodat zij dit wel halen. In het geval dat een personeelslid dit niet kan en/of wil wordt gekeken of hij/zij op een andere school binnen de stichting geplaatst kan worden. Alle scholen van de Stichting ontwikkelen een ander onderwijsconcept. Dit zal de interne mobiliteit te goede komen.

6 Visie en kernwaarden van de nieuwe school De visie (oranje) en kernwaarden (paars) worden zichtbaar in onderstaande afbeelding. De afbeelding is een schematische weergave van de visie en kernwaarden en de wijze waarop deze elementen te zien zijn in het onderwijs op de nieuwe school (groen, lichtblauw en donkerblauw). Figuur 1 Schematische weergave van visie, kernwaarden en daaruit voortvloeiende keuzes voor de nieuwe school.