NOTA NEMEN VAN ONDERZOEK

Transcriptie

1 NOTA NEMEN VAN ONDERZOEK ANONIEM RAPPORT van de GEMEENTELIJKE OMBUDSMAN op basis van artikel 9:36 lid 1 van de Algemene wet bestuursrecht gemeente Amersfoort / 30 december 2009 Inleiding Op 4 februari 2009 wendde de heer M zich tot de Gemeentelijke Ombudsman met onvrede over het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amersfoort. Hij verzocht de ombudsman een onderzoek aan te vangen naar gedragingen die aan de gemeente Amersfoort zijn toe te rekenen. Onvrede 1. Verzoeker is ontevreden over de gang van zaken rondom het filteronderzoek, omdat het college bijna twee jaar lang weigerde om 36 paar luchtfilters afkomstig uit woonhuizen in de wijk G - beschikbaar te stellen voor analyse van de filters. Daarmee was het niet mogelijk a. het deelonderzoek (onderzoek naar verontreiniging in de luchtfilters, het zgn. filteronderzoek) te realiseren én werd b. het wetenschappelijk onderzoek naar de rol die luchtfilters spelen als bron van vervuiling van het binnenmilieu gefrustreerd. 2. Verzoeker is ontevreden omdat een deel van de gemaakte kosten bij de afhakersproblematiek niet vergoed zijn. Toelichting Verzoeker lichtte zijn onvrede in een later stadium van het onderzoek van de ombudsman nader toe. Voor zover de nadere toelichting meer duidelijkheid geeft over verzoekers onvrede is die hieronder verwerkt. 1. Het filteronderzoek: Verzoeker is medisch milieukundige. In 2006 werkte hij mee aan een onderzoek dat onder verantwoordelijkheid van de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Eemland (GGD) werd uitgevoerd. Aanleiding van dat onderzoek waren gezondheidsklachten van bewoners van nieuwbouwhuizen met balansventilatie uit de Amersfoortse wijk G. Balansventilatie is een ingebouwd systeem dat de ventilatie in het binnenmilieu volledig regelt. Aan de bewoners werd, bij oplevering, geadviseerd geen andere vorm van ventilatie toe te passen. Uit het GGD-onderzoek bleek dat er een verband was tussen de balansventilatie en de medische klachten, maar niet duidelijk werd wat de exacte oorzaak was. Ook vakliteratuur op dit terrein geeft geen oorzaken aan. De gezondheidsklachten waren al in 2004 bekend bij de verhuurder van de huurwoningen. Deze verwees door naar de GGD. De GGD stelde zelf de medische klachten vast en selecteerde vervolgens de groep bewoners, die mee kon doen aan het onderzoek. Het budget voor dit onderzoek werd door VROM ter beschikking 1

2 gesteld, onder de voorwaarde dat de gemeente Amersfoort de officiële opdracht zou verstrekken. Tijdens het GGD-onderzoek kwam naar voren dat de filters in de onderzochte huizen ernstig vervuild waren. Het bij het onderzoek betrokken installatie- en energieadviesbureau X legde zijn toevalsbevinding voor aan de begeleidingscommissie van het onderzoek en stelde voor om een aantal filters af te nemen voor analyse in het kader van het GGD onderzoek, gelet ook op de onrust bij de bewoners. In een overleg tussen verzoeker, de wethouder en de adjunct-directeur van de GGD werd besloten om de filters niet mee te nemen in het GGD-onderzoek. Verzoeker besprak toen de ontstane situatie met professor Y, werkzaam bij universiteit A, waar verzoeker zou gaan promoveren op het onderwerp balansventilatie en met een collega van verzoeker, die ook deel nam aan de begeleidingscommissie. Zij vonden het beiden de moeite waard om alvast filters van een aantal woningen in Wijk G af te nemen en extra stofdeposito-batches op te hangen voor een nader onderzoek. Er werd toen dus besloten om het filteronderzoek wel te doen, maar dan buiten het GGD-onderzoek om, en de begeleidingscommissie hiervan op de hoogte te houden. Voor de zekerheid en om misverstanden te voorkomen is er in het GGD-onderzoeksrapport speciaal melding van gemaakt (bladzijde 78: "Een aantal filters is verzameld en zal in een universitair kader nader onderzocht worden." ) De filters en de batches mochten bewaard worden op het lab van professor Y voor nadere analyse. Zowel de adjunct-directeur van de GGD als de begeleidingscommissie werden hiervan op de hoogte gebracht via de van 14 mei De bedoeling was om uit de analyse van de filters meer informatie te genereren, om de relatie tussen de balansventilatie en de gezondheidsklachten beter te kunnen duiden. Verzoeker zou promoveren op het onderwerp balansventilatie en gezondheid in woningen. Het filteronderzoek maakt een belangrijk deel hiervan uit, omdat de wetenschappelijke literatuur geen duidelijkheid geeft over de rol die luchtfilters spelen als bron van vervuiling van het binnenmilieu. Toen hij de filters opvroeg voor analyse werd dit geweigerd, terwijl hiervoor op dat moment vanuit VROM geld beschikbaar was. Twee jaar lang bleef hij aandringen op vrijgave van de filters, maar pas na een spoeddebat in de gemeenteraad van Amersfoort gaf de wethouder eind december 2008 daarvoor toestemming. Deze toestemming werd op 24 februari 2009, na ambtelijke afhandeling, geëffectueerd en hierna kon verzoeker daadwerkelijk over een deel van de filters beschikken. Echter, na 2 jaar levert - door de lange bewaartermijn en het verplaatsen van de filters van de ene diepvries naar de andere - een analyse geen betrouwbare gegevens meer op over de situatie destijds. Daarmee is analyse van de reeds opgeslagen filters nu zinloos geworden. Zelfs al zouden de filters betrouwbare analyses kunnen opleveren, dan zouden de uitslagen hiervan niet geïntegreerd kunnen worden in de gegevensbestanden van het oorspronkelijke GGD-onderzoek in wijk G, omdat de GGD aan verzoeker per aangetekende brief van 23 juni 2008 heeft laten weten dat alle gegevens van dat onderzoek geretourneerd moeten worden. Tenslotte, ook al zijn de filters nu beschikbaar, er is op dit moment geen budget meer beschikbaar voor analyse. 2

3 De brief die de bewoners in 2009 van de gemeente kregen na het spoeddebat in de gemeenteraad van eind december 2008 bevat onjuistheden. Daarin staat dat het niet zinvol is om de filters nu nog te analyseren omdat de buitenlucht daarmee niet goed te onderzoeken is. Deze informatie klopt niet. De intentie van het filteronderzoek was juist om het binnenmilieu te onderzoeken. Door analyse van de filters op organisch en niet organisch materiaal zou mogelijk kunnen blijken of de balansventilatie de bron was van vervuiling van het binnenmilieu. Daarnaast stelt de gemeente: het filteronderzoek was niet opportuun omdat er teveel onbekendheden zouden zijn die tot onjuiste conclusies kunnen leiden. Hiermee is bevestigd dat de gemeente het onderzoek verhinderd heeft. Tevens brengt zij daarmee de integriteit van de onderzoeker in diskrediet. Analyse van nieuw te verzamelen filters heeft ook geen zin. Inmiddels zijn er veranderingen aangebracht aan de huizen en aan het ventilatiesysteem. Met het analyseren van nieuwe filters, is niet meer te achterhalen hoe de situatie twee jaar geleden was. Duidelijk was wel dat de bewoners ziek werden en dat er onvoldoende onderzocht is wat daarvan de oorzaak was. Verzoeker geeft aan dat gemeenten verplicht zijn om te handelen inzake de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV). Hierin ligt de plicht voor gemeenten vervat om te waken voor de fysieke en geestelijke volksgezondheid van haar burgers. Het rijk stelt daarvoor geld beschikbaar. Nu de gemeente twee jaar lang verzoeker heeft tegengewerkt om het onderzoek naar de filters te verrichten, onttrok de gemeente zich aan haar verantwoordelijkheid. Daarmee ontnam de gemeente de bewoners een mogelijkheid om achter de oorzaak van hun gezondheidsproblemen te komen. 2. Niet vergoeden van gemaakte kosten: Begin 2007 tijdens het GGD-onderzoek in wijk G, waarvoor verzoeker projectleider is geweest, gaf 30% van de te onderzoeken bewoners aan dat ze niet meer wilden meedoen aan het onderzoek (het zgn. afhakersprobleem). Dat heeft ertoe geleid dat er extra werk verricht moest worden om hetzelfde aantal bewoners voor het onderzoek te werven. Daarvoor werden extra kosten gemaakt (buiten toedoen van onderzoekers en buiten de vastgestelde werkzaamheden van het onderzoek zelf). Verzoeker en de twee andere onderzoekspartners O en X dienden daarvoor een claim in bij de gemeente als opdrachtgeefster van het onderzoek. De gemeente (afdeling Wonen) vroeg aan de adjunct-directeur van de GGD om na te gaan of de claims terecht waren. De adjunct-directeur van de GGD vroeg aan verzoeker om als projectleider hierover te adviseren. Hierna werden de claims van O en X vergoed, maar de claim van verzoeker niet. De adjunct-directeur meende dat verzoeker daarvoor niet in aanmerking kwam, omdat verzoeker een all-in-contract had. Verzoeker is het hiermee niet eens. Bevoegdheid ombudsman De gemeente is bekend met de onvrede van verzoeker over de gang van zaken rond het filteronderzoek. De zienswijze van de gemeente valt echter niet in goede aarde bij verzoeker. Er is sprake van structurele verschillen in opvattingen. Gelet hierop acht de Gemeentelijke Ombudsman het niet zinvol de klacht in eerste instantie voor te leggen aan de gemeente. 3

4 Reactie gemeente op vragen ombudsman De ombudsman besloot om de betrokken adjunct-directeur van GGD Eemland (thans Midden-Nederland) en twee medewerkers van de gemeente Amersfoort, (sector Welzijn, Sociale Zekerheid en Onderwijs, afdeling Zorg en Integratie, en sector Stedelijke Ontwikkeling en Beheer, afdeling Wonen) te horen over hetgeen door verzoeker aan de orde werd gesteld. De adjunct-directeur verklaarde voor zover van belang - dat hij sinds 2006 nauw betrokken is bij het project balansventilatie; naar aanleiding van het projectvoorstel van juni 2006 werd gestart met een vervolgonderzoek in drie groepen woningen; een deel van de bewoners uit de groep woningen die geen klachten hadden afhaakten; hiervoor medio februari 2007 nog een aantal bereidwillige bewoners zijn gevonden; verzoeker sinds 2005 werkzaamheden verrichtte bij de GGD Eemland en verzoeker sinds 8 februari 2007 bij GGD Eemland op projectbasis in dienst was; verzoeker op 8 februari 2007 werd ingehuurd door de GGD Eemland om werkzaamheden te verrichten voor het project onderzoek binnenmilieu woningen Wijk G ; verzoekers kosten contractueel werden vastgelegd als fixed price ; het hem bevreemdde dat verzoeker op 15 maart 2007 achter zijn rug om de extra uren ten gevolge van het afhakersprobleem voorlegde aan een medewerker van de gemeente; het volgens hem correcter zou zijn geweest als verzoeker de extra gemaakte uren zou hebben besproken met zijn werkgever (GGD Eemland); hij in vergelijkbare situaties tegen andere werknemers heeft gezegd aan het eind van de rit een urenoverzicht te geven en dan extra kosten eventueel te bespreken; de claims van X onder meer de extra apparatuur betroffen die moest worden gehuurd om metingen te verrichten bij de nieuwe adressen; de claims van O de extra enquêtes betroffen; verzoeker hem op 14 mei 2007 liet weten dat naar aanleiding van de in wijk G ontstane onrust over de luchtvervuiling in de omgeving de luchtfilters waren vervangen en extra stofdepositie-batches zijn achtergelaten in een aantal woningen en dat de oude filters voorlopig werden bewaard in het lab van universiteit A; verzoeker ook schreef: Deze maatregel betreft een extra detail dat geen plaats kon vinden binnen het huidige onderzoek, heeft geen financiële consequenties voor de opdrachtgever en is bedoeld om de onrust van de bewoners op te vangen en daaraan aandacht te besteden. 1 ; verzoeker de filters dus onder de vlag van de GGD heeft weggehaald en opgeslagen; hij (adjunct directeur) toen niet wist in welk lab de filters lagen; de vervuilde filters als toevalsbevinding naar voren waren gekomen en dus geen deel uitmaakten van het onderzoeksvoorstel waarvoor door VROM subsidie was verleend; filters altijd regelmatig moeten worden vervangen volgens onderhoudsvoorschriften (afhankelijk van het systeem); gedurende het technische onderzoek van X opviel dat de filters vlug vervuilden; in november 2007 het rapport "Gezondheid en Ventilatie in woningen in wijk G" werd uitgebracht en dat bleek dat in de onderzochte woningen met balansventilatie de filters in een aantal gevallen sterk waren vervuild; dat de filters na reiniging of vervanging binnen korte tijd ook weer sterk waren vervuild; 1 De betreffende van 14 mei 2007 werd overgelegd op de hoorzitting van de ombudsman. 4

5 na genoemd rapport van 2007 stappen zijn gezet tot verbeteracties; die acties in het vervolgonderzoek op hun effectiviteit worden beoordeeld; de GGD op 21 april 2008 contact had met professor Y om advies te krijgen over de formulering van het vervolgonderzoek; in dat gesprek ook werd gesproken over het filteronderzoek, maar dat dit volgens professor Y geen voor de gezondheid van inwoners van wijk G interpreteerbare informatie opleverde; ook het RIVM 2 van mening was dat onderzoek naar de filters nauwelijks zinvol was; hij in juni 2008 voor het eerst direct hoorde van het promotieonderzoek van verzoeker; 3 het eerste verzoek van verzoeker om de filters te mogen ophalen dateert van 23 juni 2008; er nadien door de GGD herhaaldelijk contact werd gezocht om een overdracht van de filters mogelijk te maken, maar dat verzoeker deze filters nog niet heeft opgehaald en ook geen contact heeft gezocht; het beeld dat de gemeente het onderzoek naar de filters niet wilde dus niet klopt; de vertraging niet aan de gemeente of de GGD te wijten was; volgens hem verzoeker de uitvoering van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) en zijn eigen promotieonderzoek verwisselt; verzoekers promotieonderzoek vooralsnog geen aangetoonde waarde heeft voor het onderzoek in Wijk G. De medewerker van de afdeling Wonen verklaarde voor zover van belang - dat hij coördinator is inzake balansventilatie op technisch gebied; door een tv-uitzending in maart het beeld ontstond dat de gemeente de filters niet wilde onderzoeken, maar dat is niet het geval. De medewerker van de afdeling Zorg en Integratie verklaarde voor zover van belang - dat zij coördinator is inzake balansventilatie op het gebied van de gezondheidsaspecten; de vertraging die is opgelopen door het afhaken van een aantal bewoners bij het eerste onderzoek er niet toe heeft geleid dat de subsidie werd ingetrokken; met claims in het verslag van 21 maart 2007 wordt bedoeld die van de onderzoekbureaus O en X. In een later stadium voerde de wethouder nog aan dat er in zijn bijzijn geen concreet overleg is geweest over het al dan niet nader wetenschappelijk te laten onderzoeken van de filters. Toen verzoeker het project niet ten einde bracht moest iemand anders het definitieve rapport afmaken, dat op 5 november 2007 werd gepresenteerd. De focus lag dus op het afronden van het rapport. Filteronderzoek zou eventueel later aan de orde komen. Het is niet zo dat de gemeente in eerste instantie afzag van filteronderzoek. Na het verschijnen van het rapport werd via de GGD Eemland informatie gevraagd bij het RIVM of filteronderzoek zinvol zou zijn om de kwaliteit van het buitenmilieu te onderzoeken, omdat sommige filters snel vettig vuil zijn. Dit blijkt 2 RIVM is het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu 3 Via van de wethouder van 27 juni 2008, waarin de wethouder aan de arts vroeg wat GMV is, dit naar aanleiding van de van verzoeker van 20 juni 2008 aan de wethouder (.) bezig met een promotieonderzoek naar GMV en gezondheidseffecten daarvan bij gebruikers. ( ) We willen je graag dmv deze mail op de hoogte brengen van onze voornemens ( ). 4 er is een televisieprogramma waarin de aandacht wordt gevestigd op maatschappelijke gebeurtenissen en ontwikkelingen. In de bewuste uitzending werd het probleem dat een aantal bewoners van de wijk G ervoeren met het binnenmilieu van de huizen waarin zij woonden aan de kaak gesteld. 5

6 ook uit de notulen van de vergadering van 27 november 2007 van de Begeleidingscommissie Onderzoek wijk G. Er werd tijdens die vergadering afgesproken dat de GGD Eemland zou onderzoeken of de filters ter analyse aan het RIVM aangeboden konden worden. De RIVM achtte een dergelijk onderzoek echter niet zinvol, omdat het buitenmilieu op andere wijze veel effectiever kan worden onderzocht, namelijk door luchtonderzoek te doen. Na de tv-uitzending in maart 2008 werd contact opgenomen met professor Y. en werd de vraag voorgelegd of filteronderzoek nog zinvol was. Ook Y vond onderzoek niet zinvol. Overigens was de gemeente juridisch niet verantwoordelijk voor de gezondheidsklachten, maar alleen voor de afgifte van de bouwvergunning; de gemeente voelde zich echter maatschappelijk verantwoordelijk. Verder gaf de wethouder aan dat hij vóór het mailtje van verzoeker van 20 juni 2008 niets wist van een promotieonderzoek. Onderzoek van de ombudsman Verzoeker legde in een later stadium nog aanvullende stukken over. Voor zover relevant werden die in het onderzoek meegenomen. De ombudsman stelt aan de hand van overgelegde stukken en de over en weer gegeven informatie vast: Ten aanzien van de achtergrond van de voorgelegde kwestie dat: verzoeker op 1 januari 2007 startte met een eigen adviesbureau; verzoeker voordien werkte als medisch milieukundige bij de GGD Utrecht en daarna bij de GGD Eemland; verzoeker vanaf 8 februari 2007 tot 27 augustus 2007 op projectbasis werkte bij de GGD Eemland ten behoeve van het project onderzoek binnenmilieu woningen wijk G ; het onderzoek plaatsvond in opdracht van de gemeente Amersfoort en met ondersteuning van het ministerie van VROM; verzoeker daartoe op 22 januari 2007 een offerte maakte met een kostenraming; verzoekers kosten blijkens artikel 5 van het contract werden vastgelegd als fixed price ; in het contract verder staat dat verzoeker het in gang zijnde project 'onderzoek binnenmilieu woningen wijk G Amersfoort' uitvoert volgens de bijdrage toekenning van inspectie VROM van 15 augustus 2006 en het bijbehorende projectvoorstel versie 6 juni 2006, geschreven door verzoeker; dat verzoeker dagelijks verantwoording aflegt aan de adjunct-directeur van de GGD Eemland, eveneens aanwezig zal zijn bij de begeleidingscommissie en de notulen van de vergaderingen ontvangt en dat de opdrachtgever (GGD Eemland) en verzoeker minimaal maandelijks een afstemmingsoverleg voeren; in artikel 12 van het contract staat dat de opdrachtnemer (verzoeker) zowel tijdens als na de beëindiging van het onderhavige project gehouden is tot geheimhouding van alle bijzonderheden welke de opdrachtgever, andere betrokken instanties c.q. diens cliënten c.q. diens overige aangelegenheden betreffen; de onderzoeksgegevens en rapportages intellectueel eigendom blijven van de opdrachtgever; indien de opdrachtnemer een wetenschappelijk artikel wil publiceren hij toestemming zal verkrijgen van de opdrachtgever; artikel 13 vermeldt dat alle externe communicatie over het onderzoek en de resultaten via de adjunct-directeur van GGD Eemland zal verlopen; 6

7 van de commissie die het onderzoek en de rapportage begeleidde onder anderen deel uitmaakten: de adjunct-directeur van de GGD Eemland, het hoofd Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Amersfoort en verzoeker. Ten aanzien van de kosten voor de afhakersproblematiek dat: er in januari 2007 geen projectleider was; verzoeker na de ingang van zijn projectcontract (8 februari 2007) tot de ontdekking kwam dat ongeveer 25 deelnemers aan het onderzoek waren afgehaakt; daarom een nieuwe groep bewoners moest worden gevonden voor het vervolgonderzoek; dit werkzaamheden en dus extra kosten met zich bracht voor verzoeker en de beide onderzoeksinstituten X en O; verzoeker daartoe voor zichzelf op 15 maart 2007 een claim indiende bij de gemeente, als opdrachtgever van het project; verzoeker in een van 15 maart 2007 aan het hoofd Bouw- en Woningtoezicht schreef "( ) Ik kan helaas mijn extra kosten niet bij de GGD in rekening brengen omdat (de adjunctdirecteur) mijn kosten contractueel heeft vastgelegd als 'fixed price', zoals staat vermeld in artikel 5 van mijn contract met de GGD. Daarom was mijn voorstel om eerst te kijken wie de veroorzaker van het probleem is, dan pas de vraag wat de echte omvang van de schade is, inclusief mijn schade. Jouw alternatief is ook goed, maar dat moet ook beschikbaar zijn voor iedereen die buiten zijn toedoen schade ondervond. Ik dien derhalve een bescheiden eenmalige post van 40 uur in (.); blijkens de memo van verzoeker van 8 mei 2007 de gemeente in overleg met verzoeker de claims naar GGD Eemland doorverwees voor advies; op grond van het advies van de GGD de extra kosten van X werden uitbetaald; ook de extra kosten van O werden uitbetaald op grond van eigen onderzoek van GGD Eemland; de kosten van verzoeker niet werden uitbetaald vanwege zijn contract, waarin een fixed price was afgesproken voor het hele project. Ten aanzien van de luchtfilters en promotieonderzoek dat: verzoeker op 14 maart 2007 een gesprek had met hoogleraar X bij universiteit A (onderdeel J) over promotiemogelijkheden; X op diezelfde datum contact opnam met professor Y en schreef "De gemeente Amersfoort bouwt de VINEX-locatie G vol met duurzame woningen, die weinig energie kosten. De EPC waarden zijn 0,8. Men heeft evenwel de isolatie en de ventilatievoorzieningen tot een minimum teruggebracht. Dat bevordert weer niet het woonklimaat. (Verzoeker) is in de wijk bezig met een onderzoek (.) Hij wil de onderzoeksresultaten gaan vergelijken met andere VINEX- locaties met minder duurzaam gebouwde woningen. (.) Is dit een onderwerp om op te promoveren? Y antwoordde diezelfde dag "Ja hoor. (Verzoeker) en ik kennen elkaar al even en het is een interessant onderwerp."; verzoeker in februari/ maart 2007 de kwestie van de vervuilde filters besprak met professor Y en de afspraak maakte dat de vervuilde filters bij hem in het laboratorium konden worden opgeslagen; verzoeker op 14 mei 2007 per aan de adjunct directeur van de GGD liet weten dat de luchtfilters waren vervangen en de oude filters voorlopig werden bewaard in het laboratorium van universiteit A; verzoeker schreef dat die maatregel een extra detail betrof dat geen plaats kon vinden binnen het huidige (GGD) onderzoek, geen financiële consequenties voor de opdrachtgever had en 7

8 was bedoeld om de onrust van de bewoners op te vangen en daaraan aandacht te besteden; verzoeker op 22 augustus 2007 aan zijn professoren schreef "( ) Ik doe jullie bij deze mijn eerste artikel over het onderzoek in wijk G toekomen. (.) Ik hoor het graag op de bespreking op 5 september Voorstel bespreking 1. het artikel, 2 plannen van het vervolg (stof/filteronderzoek), 3 inschrijving promotieonderzoek (nulaanstelling)."; verzoeker op 19 november 2007 met terugwerkende kracht met ingang van 15 september 2007 een tijdelijke aanstelling kreeg als onbezoldigd medewerker bij het onderdeel U voor de duur van 3 jaar en 3 maanden ten behoeve van promotieonderzoek; verzoeker bij van 2 april 2008 aan zijn professoren liet weten dat na de tv-uitzending in maart 2008 het belang van een landelijk onderzoek naar balansventilatie lijkt te zijn doorgedrongen, maar dat verzoeker zich soms onvoldoende gesteund weet door de universiteit; verzoeker daarom vraagt of beide professoren met hem door willen gaan, en zo ja of ze dan (ook eerdere voorstellen) per van hem willen beantwoorden en, als ze niet verder met hem willen, verzoeker dat ook graag zou horen; X aan zijn collega Y diezelfde dag schreef "ik vind dat (verzoeker) een punt heeft. Ik heb de tv-uitzending gezien. Ik vond die uitstekend. Ik wil best allerlei instanties uitnodigen, maar ik heb geen verstand van balansventilatie. (.) Wat vind jij?; verzoeker op 22 april 2008 aan X liet weten dat professor Y hem op 21 april 2008 in een gesprek had meegedeeld dat het onderzoek van wijk G volgens hem ongeschikt is om zelfs als start voor een promotieonderwerp te gebruiken; verzoeker verder schreef: "Dat hij het onderzoek wijk G en mijn artikel daarover voor het beoogde doel afgekeurd had, was mij bij herhaling al lang bekend. (.) Bovendien was de laatste recente uitspraak als je op dit onderwerp wilt promoveren moet je helemaal opnieuw beginnen met een landelijk onderzoek. Op basis hiervan heb ik mijn energie besteed om het onderwerp weer op de politieke agenda te krijgen en geld voor het vervolgonderzoek te vinden, en het is gelukt: vragen zijn in de Kamer gesteld en nader onderzoek is toegezegd (.)"; verzoeker op 20 juni 2008 aan de wethouder schreef "( ) Ik heb je al eerder verteld dat ik bezig ben met een promotieonderzoek naar GMV 5 en gezondheidseffecten daarvan bij gebruikers. We gaan de populatie van wijk G vergelijken met vergelijkbare populaties in andere wijken in NL. We willen je graag door middel van deze mail op de hoogte brengen van onze voornemens. Tevens stellen wij, mijn promotor aan de universiteit T en ik, het op prijs om volledigheidshalve een gesprek met je hierover te hebben. ( )"; professor Y op 23 juni 2008 aan de medewerkster van GGD Eemland liet weten dat verzoeker de filters wilde ophalen en haar vroeg rechtstreeks met verzoeker af te spreken wat daarvan de bedoeling is; de medewerkster van GGD Eemland diezelfde dag in reactie daarop aan Y schreef: "GGD Eemland wil dat de filters beschikbaar blijven voor eventueel nader onderzoek door GGD Eemland (c.q. de gemeente Amersfoort) totdat duidelijk besloten is dat we er niets meer mee hoeven doen. Wij zijn nu bezig om van de gemeente meer duidelijkheid te krijgen wanneer ze zo'n besluit willen gaan nemen, maar het antwoord daarop weet ik nu nog niet. Het is namelijk een politieke maar ook juridische kwestie 5 Balansventilatie 8

9 geworden in verband met die letselschadeadvocaat die hierin een rol speelt. Tot die tijd moeten die filters dus zorgvuldig opgeslagen blijven en wel zo dat wij er te zijner tijd over kunnen beschikken. Dat betekent dat ze dus niet door (verzoeker) meegenomen kunnen worden. Dat zal (adjunct-directeur) aan (verzoeker) laten weten. Kunnen de filters wel zo lang bij jullie blijven?"; de adjunct-directeur van GGD Eemland op 23 juni 2008 aan verzoeker schrijft: "( ) Enige tijd geleden hebben wij u laten weten dat uw werkzaamheden als projectleider voor onze organisatie zijn beëindigd. (.) Tevens melden wij u dat wij Y hebben laten weten de in bewaring gegeven luchtfilters voor eventueel nader onderzoek door de GGD Eemland beschikbaar te houden."; de GGD Eemland op 25 en 30 juni 2008 aan verzoeker liet weten dat hij een deel van de filters kon gebruiken voor onderzoek bij universiteit T, maar dat verzoeker daartoe eerst het gebruikelijke onderzoeksplan/ opzet moest overleggen om te bespreken met de wethouder; uit dat onderzoeksplan duidelijk moest worden welke voor wijk G belangrijke vragen zouden kunnen worden beantwoord en tot welke conclusies de mogelijke uitkomsten zouden kunnen leiden en waar de onderzoeksresultaten voor gebruikt gaan worden; verzoeker na instemming van de wethouder de filters zou kunnen gebruiken; de adjunct directeur van de GGD Eemland op 9 september 2008 en nogmaals op 5 november 2008 per ter ondertekening een overeenkomst inzake de filters stuurde aan de promotor van verzoeker bij universiteit T; dat deze laatste de overeenkomst getekend terugstuurde op 12 december 2008; de adjunct directeur van GGD Eemland per van 23 december 2008 aan de promotor vroeg op welke datum in januari 2009 de filters fysiek konden worden overgedragen en haar op 21 januari 2009 daarover rappelleerde; de promotor bij universiteit T op 24 februari 2009 aan verzoeker berichtte dat de GGD Eemland zo snel mogelijk de filters doorgeknipt wilde zien en aan verzoeker vroeg wanneer hij kans zag dat klusje in het lab van professor Y bij universiteit A uit te voeren. Ten aanzien van de luchtfilters en de gemeente dat: er op 21 maart 2007 een bijeenkomst was, waarbij de wethouder, een medewerker van het ministerie van VROM, de adjunct-directeur van de GGD Eemland, het hoofd Bouw- en Gebruikskwaliteit van de gemeente, en verzoeker aanwezig waren; uit het verslag van die bijeenkomst blijkt dat de media in 2006 aandacht schonken aan 36 klachten over het binnenklimaat van woningen in wijk G; het vermoeden bestond dat die problemen te wijten waren aan het Warmte-Terug- Win systeem (WTW); de oorzaak van de klachten onduidelijk was: niet adequate ventilatie door bewoners, onvoldoende onderhoud door bewoners of anderszins; het de vraag was of ook de kwaliteit van de buitenlucht een rol speelde; daartoe in het verslag van 21 maart 2007 staat vermeld: "Een aanvullend onderzoek is gewenst met betrekking tot de ernstig vervuilde filters. Het lijkt verstandig om eerst goed overleg te voeren over de wijze waarop de resultaten naar buiten worden gebracht. Het is zaak dat niet zomaar dingen worden geroepen. Veel van de onderbouwing staat immers nog niet honderd procent vast."; verzoeker op 14 mei 2007 per aan de adjunct directeur van de GGD liet weten dat de luchtfilters waren vervangen en de oude filters voorlopig werden bewaard in het laboratorium van universiteit A; verzoeker schreef dat die maatregel een extra detail betrof dat geen plaats kon vinden binnen het huidige 9

10 (GGD) onderzoek, geen financiële consequenties voor de opdrachtgever had en was bedoeld om de onrust van de bewoners op te vangen en daaraan aandacht te besteden; op 5 november 2007 als resultaat van het GGD-onderzoek het rapport "Gezondheid en Ventilatie in woningen in wijk G" openbaar werd gemaakt; de gegevens waarop het rapport is gebaseerd zijn verzameld van de zomer 2006 tot aan het voorjaar van 2007; het onderzoek werd uitgevoerd in een aantal fasen, namelijk: fase I een telefonische enquête, fase II woninginspectie en metingen, fase III rapportage; in het rapport staat dat vervolgens kan worden overwogen of er een vierde fase nodig is: zonodig herstel van gebreken, gevolgd door herhaling van de enquête; in het GGD-rapport onder meer de kwaliteit van de toegevoerde lucht aan de orde komt; daarover staat geschreven op bladzijde 77: "De kwaliteit van de toegevoerde lucht kan in theorie worden beïnvloed door een aantal factoren. a. De kwaliteit van de buitenlucht op de plaats van het aanzuigpunt. b. De binnenzijde van de kanalen en de ventilatie-unit en de ventielen. c. Het toevoerfilter. d. Lekkages van de aansluitingen van de kanalen op de ventilatie-unit. e. De luchtstroming in de kanalen. f. De luchtstroming in de verblijfruimten."; bij de uitwerking van c. (het toevoerfilter) staat geschreven: "Het toevoerfilter is bedoeld om de lucht schoner te maken en raakt daarbij zelf vervuild. Een vervuild filter heeft een negatieve invloed op de luchtkwaliteit (Wargocki 2004). In de in wijk G onderzochte woningen met balansventilatie bleken de filters in veel gevallen sterk vervuild. Na reiniging of vervanging en terugplaatsing door de onderzoeker, bleken ze binnen 1 tot 2 weken alweer fors vervuild. Dit betekent dat de buitenlucht ongewoon veel stofdeeltjes bevat. Deze stofdeeltjes komen ook binnen via onder andere roosters. Daarbij treedt ook enige neerslag op, zodat de binnenlucht niet alle deeltjes bevat die in de buitenlucht zaten. Bovendien zijn veel roosters ook vervuild. Dit heeft eveneens een negatieve invloed op de kwaliteit van de binnenkomende lucht (Roijen 2003). Het is onbekend waaruit de negatieve invloed van vervuilde roosters en filters op de toegevoerde lucht precies bestaat. Daardoor zijn de vervuilde filters in de balansventilatie niet met zekerheid aan te wijzen als een oorzaak van de gezondheidsproblemen. Totdat een betere verklaring is gevonden, is het redelijk om rekening te houden met de mogelijkheid dat vervuilde filters een belangrijke bijdrage leveren. Een aantal filters zal in een universitair kader nader onderzocht worden."; in de notulen van de vergadering van de begeleidingscommissie van 27 november 2007 staat onder meer vermeld: "Vanuit de woningbouwverenigingen wordt gevraagd of de kwaliteit van het buitenmilieu niet onderzocht moet worden. Sommige filters zijn vlug vettig vuil. Afgesproken wordt dat de GGD Eemland gaat onderzoeken of de filters niet ter analyse aan het RIVM aangeboden kunnen worden."; een medewerkster van GGD Eemland op 17 april 2008 aan professor Y schreef "komende maandag kom ik met (adjunct-directeur) langs voor een gesprek over wijk G en de binnenluchtproblematiek. Bij dezen stuur ik het concept van het evaluatieonderzoek dat we volgende week met de begeleidingscommissie gaan bespreken. Daarin staat ook een stukje over de filters. Graag neem ik ook jouw suggesties daarin mee."; 10

11 Overwegingen van de ombudsman Verzoekonderdeel 1: het college weigerde bijna twee jaar lang om 36 paar luchtfilters afkomstig uit woonhuizen in de wijk G - beschikbaar te stellen voor analyse van de filters. Daarmee was het a. niet mogelijk het deelonderzoek (onderzoek naar verontreiniging in de luchtfilters, het zgn. filteronderzoek) te realiseren én b. werd het wetenschappelijk onderzoek naar de rol die luchtfilters spelen als bron van vervuiling van het binnenmilieu gefrustreerd. De ombudsman overweegt ten aanzien van het filteronderzoek dat: het onderzoek van de ombudsman zich richt op gedragingen van de gemeente jegens verzoeker; de ombudsman niet bevoegd is om gedragingen te onderzoeken die behoren tot het algemeen gemeentebeleid; dit betekent in het geval van de voorgelegde kwestie dat de ombudsman geen onderzoek doet naar de vraag of de gemeente al dan niet onderzoek had moeten laten doen naar de oorzaak van de vervuilde filters en/of mogelijke gevolgen daarvan voor de gezondheid; de beslissing of een dergelijk onderzoek is gewenst tot het beleid van de gemeente behoort; dit betekent dat de ombudsman slechts bij het onderzoek betrekt de vraag of de gemeente twee jaar lang weigerde om de luchtfilters aan verzoeker ten behoeve van zijn eigen wetenschappelijk onderzoek (onderzoek naar de rol die luchtfilters spelen als bron van vervuiling van het binnenmilieu) ter beschikking te stellen en daarmee verzoekers wetenschappelijk onderzoek belemmerde. ten aanzien van bovenstaande vraag overweegt de ombudsman dat: uit het onderzoek voldoende aannemelijk wordt dat verzoeker in 2007 het voornemen had om te willen promoveren; uit de stukken niet blijkt dat de gemeente en/of GGD Eemland op dat moment van dat voornemen op de hoogte waren, dan wel konden zijn; uit de stukken blijkt dat de vervuilde filters een toevalstreffer waren; het aantreffen van de vervuilde filters verzoeker kennelijk op het idee bracht om deze te gebruiken bij zijn eventuele promotieonderzoek en dit kennelijk besprak met professor Y; uit de stukken niet blijkt dat verzoeker toen ook de gemeente en/of GGD Eemland van zijn voornemen op de hoogte bracht; dit correspondeert met de verklaringen van zowel de wethouder als de adjunct directeur; deze beiden verklaarden dat zij pas in juni 2008 op de hoogte werden gebracht van het promotieonderzoek van verzoeker en van zijn wens de filters daarbij te betrekken; tijdens een bijeenkomst van de begeleidingscommissie (21 maart 2007) weliswaar werd uitgesproken dat onderzoek gewenst was naar de ernstig vervuilde filters; maar dat een dergelijk wetenschappelijk onderzoek aan ieder daartoe bekwaam wetenschappelijk onderzoeksinstituut kan worden gevraagd; de gemeente (via de GGD Eemland) dan ook eind 2007 aan het RIVM vroeg of de filters konden worden geanalyseerd en aan universiteit A op 21 april naast advies over de formulering van een vervolgonderzoek - ook vroeg of onderzoek naar de filters een optie was; beide onderzoeksinstituten kennelijk geen heil zagen in filteronderzoek, althans van mening waren dat een dergelijk onderzoek geen voor de inwoners van wijk G interpreteerbare informatie zou 11

12 opleveren; de beslissing om een dergelijk onderzoek te laten doen behoort tot het beleid van de gemeente; de ombudsman, zoals hierboven overwogen, volgens de wet niet bevoegd is om daarnaar onderzoek te doen; uit het verslag van 21 maart 2007 dus niet kan worden opgemaakt dat verzoeker toen sprak over voorgenomen promotiewensen; eveneens kan uit het verslag niet worden opgemaakt dat de begeleidingscommissie verzoeker aanwees om eventueel wetenschappelijk onderzoek te doen; het verslag ook geen melding maakt van de vraag van verzoeker om de filters te mogen gebruiken; dit ook niet blijkt uit de van 14 mei 2007, waarin verzoeker aan de adjunct directeur liet weten dat hij de filters uit de woningen liet verwijderen en dat deze in een laboratorium van universiteit A werden bewaard; verzoeker kennelijk in overleg met professor Y die filters wilde opslaan en verzoeker mogelijk zelf van plan was om die te gebruiken voor toekomstig eigen wetenschappelijk onderzoek; echter nergens blijkt dat de gemeente dan wel de GGD Eemland daarvan op de hoogte kon zijn, dan wel dat verzoeker de vraag om de filters te mogen gebruiken op dat moment expliciet stelde; in het GGD-rapport over wijk G, gepresenteerd op 5 november 2007, weliswaar staat dat een aantal filters in een universitair kader nader onderzocht zal worden, maar ook daaruit geen directe relatie blijkt met (voorgenomen) promotieonderzoek van verzoeker; het definitieve rapport ook niet werd opgemaakt door verzoeker, maar door een ander; die opmerking dus eerder in verband kan worden gebracht met de vraag die de GGD Eemland stelde aan het RIVM; verzoeker op het moment van presentatie van het rapport al niet meer als projectleider werkzaam was; verzoeker het promotieonderzoek aan universiteit A aanving na de beëindiging van zijn werkzaamheden als projectleider (september 2007), maar dat dit promotieonderzoek verder niet van de grond kwam; in weerwil van verzoekers betoog niet aannemelijk is dat het gesprek tussen de GGD Eemland en universiteit A op 21 april 2008 invloed had op het niet doorgaan van het promotieonderzoek; verzoeker immers zelf aangeeft ( s van 2 en 22 april 2008) dat hij al eerder begreep dat Y geen heil meer zag in een promotieonderzoek over de balansventilatie in wijk G; verzoeker wel zou kunnen promoveren als hij landelijk een onderzoek zou doen; daarvoor toen echter geen geld beschikbaar was en verzoeker er alles aan deed om het onderwerp op de politieke agenda te krijgen, wat hem uiteindelijk ook lukte; in juni 2008 kon verzoeker opnieuw starten met een promotieonderzoek aan een andere universiteit T; verzoeker daartoe op 20 juni 2008 via een aan de wethouder liet weten dat hij promotieonderzoek ging doen aan universiteit T; professor Y op 23 juni 2008 aan de GGD Eemland liet weten dat verzoeker de filters wilde ophalen; de gemeente (via de GGD Eemland) toen aan Y vroeg of de filters beschikbaar konden blijven totdat besloten was over een eventueel nader onderzoek, in verband met mogelijke letselschadeclaims; de gemeente dit ook mocht vragen, omdat de filters waren opgeslagen ten tijde van het GGD onderzoek en de gemeente (begeleidingscommissie), zoals overwogen, vanaf maart 2007 al had aangegeven te zullen overwegen of eventueel onderzoek wenselijk was; de gemeente (via de GGD Eemland) op 25 en 30 juni 2008 aan verzoeker liet weten dat hij een deel van de filters kon gebruiken voor zijn onderzoek bij de universiteit T, mits onder meer duidelijk werd wat voor wijk G de meerwaarde zou kunnen zijn en waarvoor de onderzoeksresultaten zouden worden gebruikt; 12

13 het begrijpelijk en redelijk is dat de gemeente die voorwaarde stelde, gelet op de aandacht die er inmiddels op het filteronderzoek rustte en de gemeente, hoewel niet juridisch verantwoordelijk, zich wel maatschappelijk verantwoordelijk voelde voor de gezondheidsklachten; die voorwaarde overigens ook in overeenstemming is met artikel 12 van het contract dat verzoeker indertijd aanging met de GGD Eemland; de gemeente (via de GGD Eemland) op 9 september 2008 via een contract de goedkeuring gaf; de promotor van verzoeker eerst in december 2008 het contract ondertekende; de GGD Eemland vervolgens in januari 2009 moest rappelleren bij de promotor van verzoeker om de filters te komen ophalen; de filters tot op heden nog steeds niet zijn opgehaald; verzoekers opmerking dat het na twee jaar geen zin meer had om nieuw te verzamelen filters te analyseren, klopt, omdat de gemeente er na het uitbrengen van het rapport op 5 november 2007 van alles aan deed om ontwikkelaars en corporaties werkzaamheden te laten verrichten om de balansventilatiesystemen in wijk G te verbeteren; die opmerking echter niet relevant is voor de klacht van verzoeker dat de gemeente hem twee jaar lang belemmerde bij het doen van zijn eigen wetenschappelijk onderzoek; bij verzoekers onderzoek immers, zoals verzoeker zelf aangeeft, de vervuilde filters uit februari/ maart 2007 zouden worden betrokken en verzoekers promotieonderzoek pas daadwerkelijk in juni 2008 werd opgestart. De ombudsman concludeert dat: deze niet bevoegd is om gedragingen te onderzoeken die behoren tot het algemeen gemeentelijk beleid; dit betekent in het geval van de voorgelegde kwestie dat de ombudsman geen onderzoek doet naar de vraag of de gemeente al dan niet onderzoek had moeten laten doen naar de oorzaak van de vervuilde filters en/of mogelijke gevolgen daarvan voor de gezondheid; de beslissing of een dergelijk onderzoek is gewenst tot het beleid van de gemeente behoort; verzoeker pas in juni 2008 aan de gemeente liet weten dat hij een promotieonderzoek startte; de gemeente (via de GGD Eemland) tezelfdertijd van professor Y vernam dat verzoeker daartoe de filters wilde ophalen en de GGD Eemland daarvan in kennis stelde; de gemeente in september 2008 toestemming gaf; de gemeente dus aan verzoeker niet twee jaar lang weigerde om een deel van de filters voor vervolgonderzoek beschikbaar te stellen en hem ook niet belemmerde in zijn eigen promotieonderzoek. Verzoekonderdeel 2: een deel van de gemaakte kosten bij de afhakersproblematiek werd niet vergoed. De ombudsman overweegt dat: de gemeente c.q. de GGD Eemland niet betwist dat verzoeker werkzaamheden verrichtte in verband met het afhakersprobleem; verzoeker die werkzaamheden kennelijk niet had voorzien toen hij zijn offerte van 22 januari 2007 uitbracht aan de GGD Eemland; verzoeker zich als opsteller van het contract voor een all in prijs goed had kunnen dan wel had moeten informeren over de stand van zaken van het project; mag worden vastgesteld dat de activiteiten om voldoende bewoners te krijgen voor deelname aan het onderzoek onder het project vielen en dus onder het 13

14 contract, dan wel door verzoeker meegenomen hadden kunnen worden in zijn offerte; daarbij komt dat verzoeker was ingehuurd om een project te leiden, waarvan niet van tevoren exact vaststond welke concrete activiteiten het met zich mee zou brengen, maar wel vaststond welke prijs er voor dat project aan verzoeker zou worden betaald; dit met zich meebrengt dat verzoeker het risico droeg voor de van zijn kant te investeren uren; verzoeker dit kennelijk duidelijk was, gezien zijn van 15 maart 2007aan de gemeente, waarin hij refereert aan de fixed price die voor het project met de GGD was afgesproken; de gemeente de door verzoeker gestuurde nota van 15 maart 2007 niet in behandeling nam en hem voor deze claim kennelijk doorverwees naar de GGD; verzoeker dit laatste namelijk zelf aangeeft in zijn memo van 8 mei 2007; deze doorverwijzing correct is, omdat verzoeker een contract had met de GGD voor het project; de GGD een contract had met de gemeente voor de uitvoering van het project; er dus tussen gemeente en verzoeker geen arbeidsrelatie in enige vorm bestond; het feit dat de andere organisaties na advies van GGD Eemland hun claims betreffende de afhakersproblematiek wel kregen betaald voor de ombudsman geen rol speelt, nu deze organisaties geen fixed price -afspraken maakten. De ombudsman concludeert dat: de gemeente in alle redelijkheid de vraag van verzoeker - om vergoeding voor zijn extra kosten kon doorverwijzen, nu zij voor het project financiële afspraken maakte met de GGD en geen arbeidsrelatie in welke vorm dan ook - met verzoeker had. Conclusie De ombudsman concludeert dat: 1. de ombudsman niet bevoegd is om gedragingen te onderzoeken die behoren tot het algemeen gemeentelijk beleid; dit houdt in dit dossier in dat de ombudsman niet onderzoekt of de gemeente onderzoek had moeten laten doen naar de oorzaak van de vervuilde filters en/of mogelijke gevolgen daarvan voor de gezondheid; de beslissing of een dergelijk onderzoek is gewenst tot het beleid van de gemeente behoort; uit de beschikbare documenten blijkt dat verzoeker in juni 2008 kennelijk voor het eerst aan de gemeente vroeg om de filters beschikbaar te stellen voor zijn promotieonderzoek; de gemeente begin september 2008 toestemming gaf om de filters te gebruiken; niet blijkt dat de gemeente twee jaar lang de filters niet beschikbaar wilde stellen; 2. de gemeente in alle redelijkheid de vraag van verzoeker - om vergoeding voor zijn extra werkzaamheden kon afwijzen, nu zij voor het project afspraken maakte met de GGD en geen directe arbeidsrelatie met verzoeker had; de gemeente treft geen verwijt. Nabeschouwing Naar aanleiding van gezondheidsklachten van bewoners van nieuwbouwwoningen in een wijk in Amersfoort stelt de gemeente in 2006/2007 een onderzoek in. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de GGD, die daarvoor een projectleider aanstelt. Tijdens het gezondheidsonderzoek worden in de woningen ernstig vervuilde filters 14

15 aangetroffen. De filters worden uit de woningen gehaald en door de projectleider opgeslagen in een laboratorium van een universiteit. De projectleider vermoedt dat uit deze filters informatie kan worden verkregen over de oorzaak van de gezondheidsproblemen van de bewoners. Hij ziet daarin een gelegenheid om op het onderwerp (balansventilatie) te promoveren bij de universiteit waar de filters zijn opgeslagen. De promotie komt in 2007 niet van de grond. Medio 2008 wordt het promotievoorstel bij een andere universiteit akkoord bevonden en vraagt de projectleider aan de gemeente of hij de opgeslagen filters voor zijn promotie kan gebruiken. De projectleider verwijt de gemeente dat zij hem frustreerde in zijn wetenschappelijk onderzoek en dat zij de filters twee jaar lang niet beschikbaar wilde stellen. Ook verwijt hij de gemeente dat zij hem niet betaalde voor de extra werkzaamheden die hij tijdens het gezondheidsonderzoek verrichtte. Hij verzocht de ombudsman deze twee punten te onderzoeken. Uit het onderzoek van de ombudsman blijkt niet dat de projectleider eerder dan 23 juni 2008 aan de gemeente (via de GGD) vroeg om de filters beschikbaar te stellen voor zijn promotieonderzoek. Op 9 september 2008 verstuurt de gemeente (via de GGD) de overeenkomst waarin de toestemming voor gebruik van de filters is weergegeven. De ombudsman kan daarom niet concluderen dat de gemeente de filters gedurende enkele jaren niet beschikbaar wilde stellen, dan wel dat de gemeente het wetenschappelijk onderzoek van de projectleider frustreerde. Nadat het gezondheidsonderzoek in eerste aanleg was afgerond (2007) ondernam de gemeente zelf ook nog actie op de vraag of een vervolgonderzoek naar de filters zinvol was. Twee wetenschappelijke bureaus gaven onafhankelijk van elkaar aan dat verder onderzoek naar de filters nauwelijks zinvolle informatie zou opleveren voor de bewoners van de huizen met balansventilatie. Op basis daarvan besloot de gemeente geen verder onderzoek te doen. Deze beleidbeslissing van de gemeente kan de ombudsman niet inhoudelijk toetsen. Wat de extra onkosten betreft stelt de Gemeentelijke Ombudsman vast dat de gemeente deze niet hoefde te vergoeden, nu de projectleider een arbeidscontract met de GGD had en niet met de gemeente. De GGD hoort niet tot de gemeentelijke organisatie, zodat de ombudsman geen onderzoek kan doen naar gedragingen van de GGD. De Gemeentelijke Ombudsman Amersfoort, mevrouw mr. M.E.T. Schellekens 15