DE K.L.M. IN WEST-INDIË

Transcriptie

1 ') * ' - DE K.L.M. IN WEST-INDIË DOOR J. VERVOORT De ontwikkeling van het luchtverkeer in West Indië heeft vooral de laatste jaren een geweldige vlucht genomen. Het vliegveld Hato op Curacao is op het ogenblik het centrum van een zeer uitgebreid luchtnet der K.L.M, en heeft voor de bewoners der Nederlandse Antillen eenzelfde betekenis als Schiphol voor Nederland. Het ontstaan van het West- Indisch Bedrijf der K.L.M, dateert van Reeds bij de oprichting van de K.L.M, in 1919 had de directie een luchtverbinding tussen Nederland en zijn gebiedsdelen op het oog, evenals een luchtnet in beide gebiedsdelen tussen de eilanden onderling. Dat deze plannen niet terstond ondanks het aandringen der Nederlandse regering werden ten uitvoer gelegd vond zijn oorzaak voornamelijk in technische en economische bezwaren. Immers het vertrouwen in de luchtvaart was in die dagen nog niet zo heel groot, terwijl daarnaast de ontwikkeling van het vliegtuig niet zo ver gevorderd was, dat passagiers over lange afstanden konden worden vervoerd. Daarom duurde het tot 1934 alvorens de K.L.M, de gelegenheid zou aangrijpen haar plannen in West-Indië te verwezenlijken. De aanleiding daartoe was het feit, dat het toen juist 300 jaar was geleden, dat Curacao in het Nederlandse gemenebest werd opgenomen. De bijzonder gunstige positie van Curacao, welke in vroeger eeuwen haar de bijnaam van sleutel van West-Indië" schonk, gold ook ten opzichte van het luchtverkeer. De kansen welke Curacao het luchtverkeer bood werden ook door anderen begrepen, en reeds in 1924 hebben de Scadta, een gecombineerde Colombiaans-Duitse onderneming, en in 1929 de Pan American Airways, pogingen ondernomen om Curacao in hun luchtnet op te nemen. Dat deze pogingen mislukt zijn is in hoofdzaak te wijten aan de weigering van Venezuela om vliegtuigen van buitenlandse maatschappijen boven haar grondgebied toe te staan. Mede om deze reden had de K.L.M, de vestiging van een luchtbasis in West-Indië moeten uitstellen, maar tegelijk ook was het hieraan te danken, dat deze kansen voor haar niet verloren zijn gegaan. Op 14 December 1934 vertrok dan het eerste K.L.M.-vliegtuig de Snip", een Fokker F-18, van Schiphol naar de West. Aan deze bijzondere vlucht waren vele technische voorbereidingen en proefnemingen voorafgegaan. Er moesten acht extra tanks met de inhoud van 3500 liter in de cabine worden ingebouwd. Met de drie normale, in de vleugels 71

2 72 J. VERVOORT ingebouwde, tanks konden in totaal 5500 liter worden meegenomen. Deze hoeveelheid was voldoende om een afstand van 5100 km af te leggen. De olievoorraad werd aangevuld met 110 liter in een extra tank. De route liep over Marseille, Alicante, Casablanca, Porto Praya, Paramaribo. Het traject was in totaal km lang terwijl de afstand over de Atlantische Oceaan 3612 km bedroeg. Te middernacht en in een stromende regen, ondernam de Snip" de lange tocht naar Cura ao. Ondanks het late uur en de ongunstige weersomstandigheden waren velen naar Schiphol gekomen om van het vertrek getuigen te zijn. De bemanning bestond uit de gezagvoerder J. Hondong, 2e bestuurder J. J. van Balkom, de navigator S. van der Molen en de werktuigkundige L. D. Stolk. Van het vliegveld van Porto Praya werd de sprong over de Oceaan ondernomen. Op 20 December landde de Snip" op de Zanderij", het vliegveld van Paramaribo en 22 December werd de plaats van bestemming, Curacao, bereikt. Op beide vliegvelden werd de Snip" onder grote belangstelling en met enthousiasme ontvangen. Wegens het volbrengen van deze voor de Nederlandse luchtvaart zo belangrijke en moeilijke opdracht werd elk lid van de bemanning door H. M. de Koningin benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Terstond na aankomst op Curacao, werd de Snip" wederom geheel voor passagiersvervoer verbouwd. De eerste weken werden benut om, door het organiseren van rondvluchten, de Curasaoënaars vertrouwen en belangstelling in de luchtvaart bij te brengen. Op 19 Januari 1935 kwam de eerste en geregelde luchtdienst tussen Curacao en Aruba tot stand. Door deze luchtverbinding werd het verkeer tussen de beide olie-centra in de Nederlandse Antillen aanmerkelijk verbeterd. De duur van de reis tussen deze eilanden werd hierdoor van 6 uur tot op nog geen 5 kwartier bekort. Reeds in Maart 1935 werden met de regering van Venezuela besprekingen gevoerd voor het tot stand brengen van een luchtverbinding tussen Curacao en Maracaibo. Eerst in Juli 1936 werd overeenstemming bereikt en kwam deze luchtlijn tot stand. Het grote voordeel van deze lijn was dat hierdoor aansluiting werd gekregen op de lijnen van de Pan American Airways en de Eastern New York, waardoor Curacao slechts op 2i dag reizen van New -York kwam te liggen. In Januari 1937 werd de frequentie van de lijn Curacao Maracaibo van 2- tot 3 maal per week verhoogd, terwijl een nieuwe lijn op Venezuela, Curacao met La Guaira, de haven van de hoofdstad Caracas, verbond. Eind 1937 werd de kleine K.L.M.-vloot, welke slechts uit 2 Fokkers F 18 bestond, versterkt met de F 8 Duif". Dit toestel was voornamelijk bedoeld voor het maken van extra vluchten en was speciaal ingericht voor luchtfotografie. Thans volgde de opening van nieuwe lijnen elkander in snel tempo op. In Februari 1938 werd een wekelijkse dienst Curacao Coro, eveneens in Venezuela, aan het K.L.M.-net toegevoegd. Op 15 Mei van hetzelfde jaar werd ook Barranquilla in Colombia in de K.L.M.-dienstregeling opgenomen en in September kwam een dienst op Bonaire tot stand. Begin 1939 volgde een dienst op Port of Spain, de hoofdstad van het Britse eiland Trinidad. Spoedig werd deze verbinding doorgetrokken tot Barbados. De belangstelling voor deze laatste verbinding was zo &V-.

3 DE K.L.M. IN WEST-IJtDIË 73 groot, dat de frequentie weldra moest worden opgevoerd tot 4 maal per week. Eind September 1939 werd de verbinding met Suriname via Trinidad tot stand gebracht. In Januari 1940 voegde de K.L.M, de lijn Trinidad Ciudad Bolivar aan haar luchtnet toe. Intussen werden in Nederland voorbereidingen getroffen voor een geregelde luchtdienst tussen Nederland en West-Indië. De ontwikkeling van het luchtnet in West-Indië dat moest dienen als voedingsnet voor deze transatlantische dienst, was in de loop der weinige jaren bijzonder voorspoedig geweest. Duidelijker spreekt dit nog uit de cijfers over deze jaren: Jaar Passagiers gevlogen vracht en bagage kg post kg luchtnet vlieguren Uit deze cijfers blijkt wel, dat een luchtverbinding tussen Nederland en West-Indië alleszins verantwoord was, temeer daar hierop zowel in Nederland als in West-Indië steeds meer werd aangedrongen. Met energie werden derhalve in Nederland de voorbereidingen getroffen en reeds in September 1940 zou er een aantal proefvluchten, welke de geregelde dienst moest voorafgaan, worden uitgevoerd. De luchtroute welke zou worden gevolgd, was dezelfde als die welke de gezagvoerder Hondong in December 1934 met de,,snip" had gevlogen. Deze plannen konden door het uitbreken van de oorlog helaas niet worden verwezenlijkt. Het West-Indisch Bedrijf moest nu op eigen wieken drijven. Aanvankelijk ondervond men ook hier de terugslag van de politieke situatie in Europa. Enkele diensten werden tijdelijk gestaakt en ook het passagiersvervoer nam zienderogen af. Toch duurde deze toestand niet lang en reeds spoedig steeg de vraag naar passage aanmerkelijk. Ondanks de oorlogstoestand en het drukke passagiersvervoer ging de K.L.M, in West-Indië voort met uitbreiding van haar luchtnet en weldra kwam een luchtverbinding met Jamaica tot stand. Het jaar 1942 bracht geen uitbreiding van het luchtnet of verhoging van frequentie met zich. Toch was het een jaar, waarin grote activiteit werd ontplooid. De aanvragen voor passage waren zodanig gestegen, dat wachtlijsten moesten worden aangelegd. Maar ofschoon alles naar wens verliep verloor men de toekomst toch niet uit het oog en werden diepgaande besprekingen gevoerd voor het openen van een dienst op Miami. Tevens werd een eerste proefvlucht gemaakt naar Ciudad Trujillo, de hoofdstad van de Dominicaanse Republiek, waarmede begin 1943 een geregelde dienst tot stand kwam. In Augustus van dat jaar werd de verbinding met Miami een feit. In datzelfde jaar viel de K.L.M, de grote eer te beurt

4 » > J. VERVOORT H. K. H. Prinses Juliana, die een bezoek aan Suriname bracht met de Lockheed Meeuw", te vervoeren. In Februari 1944 maakte H. K. H. wederom van de K.L.M, gebruik, ditmaal voor een reis naar Aruba en Curafao. Gedurende deze tocht vloog H. K. H. meer dan 6800 km per K.L.M. In 1944 kwam ook nog een luchtverbinding tot stand met St. Maarten en in het jaar daarop werd een dagelijkse dienst tussen Miami, Curacao en Venezuela geopend. In April 1946 werd een dienst van St. Maarten naar St. Kitts aan het luchtnet toegevoegd. Op 25 Maart 1947 werd San José, de hoofdstad van Costa Rica in Midden-Amerika aan het K.L.M.- net toegevoegd en op 20 April volgde tenslotte Havana op Cuba. Een bijzondere onderscheiding ontving het West-Indisch Bedrijf der K.L.M, door de toekenning van de Safety Award voor het jaar 1945 door de Inter American Safety Council wegens het vliegen van ruim pass/km zonder enig letsel voor passagiers of bemanning. In 1946 was het wederom de K.L.M, aan wie deze eer te beurt viel. Intussen was de oorlog in Europa beëindigd en het contact met Nederland wederom hersteld, maar helaas nog niet door de lucht. Het zou echter niet lang meer duren of de plannen welke in 1940 zo jammerlijk mislukten, zouden werkelijkheid worden. In Nederland werden daartoe reeds voorbereidingen getroffen. De eerste aanleiding tot het uitvoeren van deze plannen, was een verzoek van de B.P.M, voor het overbrengen van haar personeel naar Curacao. Op 14 Februari 1946 werd de eerste van een reeks speciale vluchten onder commando van gezagvoerder A. Viruly uitgevoerd. Het behoeft geen betoog, dat het eerste vliegtuig uit Nederland op Curacao met enthousiasme werd ontvangen. De route liep aanvankelijk over het Zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan, n.1. Dakar en Natal. Op 6 Juni 1946 werd een geregelde eenmaal wekelijkse dienst naar West-Indië geopend. Bovendien werd de route vanaf die datum niet meer via het zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan gevlogen, maar nam men de aanmerkelijk kortere weg over New York. Daarnaast werden nog steeds speciale vluchten voor de B.P.M, uitgevoerd. Sinds 30 Mei van dit jaar werd deze dienst geheel uitgevoerd met Constellations en op 6 October werd de frequentie hiervan op 2 maal per week gebracht. Wel een bewijs, dat deze dienst in een grote behoefte voorzag, wat trouwens ook uit de cijfers blijkt. Vanaf 14 Februari 1946 tot en met September 1947 werden ruim 7000 personen op dit traject vervoerd. In 6143 vlieguren werd een afstand van km. afgelegd, terwijl aan vracht en post resp en kg werden vervoerd. Ter illustratie van het voorgaande geven wij hier de cijfers der vervoersresultaten van het West-Indisch Bedrijf over de jaren 1941 tot en met December 1947: Zie tabel volgende bladzijde. Hoe voorspoedig de ontwikkeling van het West-Indisch Bedrijf zich ook heeft voltrokken, toch had men vooral in de eerste jaren met vele moeilijkheden te kampen. Aanvankelijk beschikte men niet over een onderdelen-depót voor het verrichten van reparaties, terwijl ook vakbekwaam personeel, waar het bij een lucht vaartonderneming op aan komt, moeilijk te verkrijgen was. Alhoewel in 1939 de K.L.M.-vloot, welke uit slechts drie Fokkers bestond, met vier Lockheeds Super Electra werd aangevuld, was deze nog geenszins toereikend. Eerst

5 DE K.L.M. IN WEST-INDIË 75 Jaaa Passagiers vracht gevlogen en bagage kg post kg luchtnet vlieguren Y na het einde van de oorlog kwam hierin verbetering en thans beschikt men dan ook over 9 moderne toestellen, welke tezamen aan bijna 250 personen plaats bieden. Het ligt voor de hand, dat het tekort aan personeel en materiaal aan het gehele bedrijf zeer zware eisen stelde. De hoogspanning, waaronder men al die tijd heeft moeten werken, heeft echter aan de efficiency en de veiligheid niets te kort gedaan. Dit spreekt wel zeer duidelijk uit de toekenning van de Safety Award" aan de K.L.M, in West- Indië in twee achtereenvolgende jaren. Zo zijn eindelijk de plannen, welke de K.L.M.-leiding reeds van de oprichting af voor de ogen stonden, na de oorlog tot werkelijkheid geworden. Vier van de zes eilanden der Nederlandse Antillen zijn door de lucht met Suriname verbonden, terwijl daarnaast verbindingen bestaan met tien Amerikaanse landen en eilanden. Van een klein onbetekenend lijntje van 117 km tussen Curacao en Aruba heeft de K.L.M in West-Indië zich ontplooid tot een krachtig bruggenhoofd, waarop de reusachtige luchtboog over de Atlantische Oceaan tussen Nederland en West-Indië veilig rust. December 1947.