Overzicht van onderzoeken door externe partijen (niet OCW of Inspectie) die impact hebben op de universiteiten Laatst bijgewerkt 26/04/16

Transcriptie

1 Uitvoerende Titel project/onderzoek Inhoud Oplevering organisatie 1. AWTI Achtergrondstudie over de globalisering De studie biedt inzicht in de feitelijke globalisering en de-globalisering van kennis- en en de-globalisering van de kennis- en innovatieketens innovatie. Welke landen of welke regio s zijn van belang? Welke plaats neemt Nederland in? Welke kansen zijn er en welke bedreigingen? 2. AWTI : Topsectoren, topgebieden of topvraagstukken? Doel van het topsectorenbeleid is samenwerking op gang brengen binnen de gouden driehoek: bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. Het accent ligt daarbij op negen topsectoren. Welke bedoelde en onbedoelde resultaten heeft het topsectorenbeleid 3. AWTI 2015-: Advies Financiering van onderzoek, technologie en innovatie 4. AWTI Advies Universiteiten en hogescholen in internationaal perspectief: samenwerking en concurrentie opgeleverd. Wat zijn de beste stappen voor de toekomst? Zowel private partijen als de overheid investeren in onderzoek, technologie en innovatie. Een advies over investeringen in R&D moet gebaseerd zijn op een solide empirisch fundament. Er is van alles aan te merken op de manier waarop R&D gemeten wordt. Gebrekkige metingen kunnen leiden tot zowel onderschattingen als overschattingen. Daarbij gaat het enerzijds om inzicht in de omvang van de investeringen, en anderzijds om duidelijkheid omtrent de opbrengsten van de investeringen (en dit sluit aan op de discussie over het rendement tussen KNAW en CPB). Politieke partijen beginnen nu na te denken over partijprogramma s voor de volgende verkiezingen. Een volgende kabinetsperiode is niet meer ver weg. Om die reden is aandacht voor de omvang en efficiëntie van de R&D-investeringen op dit moment passend. Voor dit advies wordt samenwerking gezocht met onder meer KNAW, Rathenau Instituut en CPB, maar ook met NWO, AcTI en VSNU. Universiteiten en hogescholen vervullen een publieke taak en opereren daarbij binnen een internationale context. Daarbij speelt naast samenwerking ook concurrentie een rol. Zijn de universiteiten en hogescholen voorbereid op de digitale toekomst en op de marktmacht van de belangrijkste buitenlandse topinstituten? Hoe kunnen de dertien universiteiten en 38 hogescholen in Nederland binnen de EU en op de wereldmarkt concurreren en samenwerken? Is meer samenwerking met het bedrijfsleven nodig en wenselijk? Of moet er meer krachtenbundeling en blokvorming komen? /

2 Uitvoerende organisatie Titel project/onderzoek Inhoud Oplevering 5. AWTI Achtergrondstudie: kenniscirculatie en intellectueel eigendom De overheid heeft een rol bij de circulatie van kennis. Intellectueel eigendom maakt verspreiding van kennis mogelijk, maar belemmert gebruik. Dat is nodig om R&D of innovatie rendabel te maken. Bedrijven kiezen echter vaker ook voor vormen van open innovatie. Het aanvragen van gezamenlijke patenten is dan niet in alle gevallen productief. De meeste regels op het gebied van intellectueel eigendom zijn internationaal of Europees. Er zijn specifieke regelingen voor verschillende sectoren: medicijnen, genetisch materiaal, auteursrechten, of bijvoorbeeld software. Maar de vraag is of intellectueel eigendom zoals het nu vorm heeft gekregen nog wel zo bevorderlijk voor innovatie? Voor welke sectoren is dit wel het geval, en voor welke sectoren niet? Wat moet er aan internationale verdragen en Europese wetgeving veranderen om intellectueel eigendom een krachtig instrument van innovatie te maken? Of is open innovatie de toekomst? 6. CBP Discussion Paper over studiekeuzeactiviteiten Ook loopt een aantal experimentele studies en beleidsevaluaties door, waaronder een experiment met studiekeuzeactiviteiten aan universitaire faculteiten. Leiden de Q4 studiekeuzeactiviteiten tot betere keuzes en minder studie uitval? 7. KNAW Promoveren werkt Het Nederlandse promotiestelsel wordt gezien als een degelijk stelsel, dat goede gepromoveerden aflevert. Tegelijkertijd zijn er tal van ontwikkelingen die het stelsel beïnvloeden, zoals de trend om het promotietraject in te korten, de wens van politiek en samenleving om vraag en aanbod van gepromoveerden beter op elkaar af te stemmen en de uitbreiding van het ius promovendi. Tegen die achtergrond verkent de KNAW de toekomstbestendigheid van het Nederlandse promotiestelsel. Het verkenningsrapport wordt verwacht in februari. 8. KNAW Ethische en juridische aspecten van informaticaonderzoek 9. KNAW KNAW agenda grootschalige onderzoeksfaciliteiten Onder invloed van technologische en maatschappelijke ontwikkelingen dringen zich steeds meer vragen op over ethische en juridische aspecten van informaticaonderzoek. Het doel van dit adviestraject is om hiervoor een beoordelingskader te schetsen. Daarnaast zal worden aangegeven hoe dit in de praktijk georganiseerd kan worden. Het adviesrapport wordt voorjaar verwacht. De centrale vraag voor het opstellen van deze agenda is welke onderzoeksfaciliteiten op lange termijn, na 2025, nodig zijn voor de wetenschappelijke vooruitgang van sterke onderzoeksgroepen in Nederland. Per faciliteit zal een gedegen onderbouwing worden geven van het wetenschappelijk belang en van de mogelijke doorbraken en ontwikkelingen in het internationale speelveld. Publicatie is voorzien in het voorjaar van. 10. KNAW Big data Gebruik van big data kan verstrekkende implicaties hebben voor wetenschappelijk onderzoek. Het gaat dan niet alleen om data die worden verzameld voor het verrichten van wetenschappelijk onderzoek, maar ook over de snel groeiende stroom data die voor andere doelen worden verzameld. Afgerond: februari Voorjaar Voorjaar Eind

3 11. KNAW Aantrekkelijkheid van Nederland voor wetenschappelijk talent 12. KNAW Talen in Nederland Talen voor Nederland 13. KNAW (+AWTI en Rathenau) Balans van de wetenschap De KNAW voert een brede verkenning uit naar de effecten van big data op wetenschappelijk onderzoek vanuit het perspectief dat de Nederlandse wetenschap op het gebied van onderzoek met big data een vooraanstaande positie in het internationale veld kan verwerven. Het accent ligt op wetenschapsgebieden die werken met gegevens over personen. Het verkenningsrapport wordt eind verwacht. Jong toptalent en senior toponderzoekers spelen een cruciale rol in het bereiken van de wetenschappelijke ambities van Nederland. Internationale concurrentie om wetenschappelijke onderzoekers neemt echter toe. De KNAW begint in maart met een adviestraject waarin in kaart wordt gebracht hoe aantrekkelijk Nederland in internationaal perspectief is voor jong toptalent en senior toponderzoekers. Op basis daarvan zal de KNAW adviseren over gewenste acties. Het adviesrapport, dat voorjaar 2017 wordt verwacht, zal ingaan op zowel het aantrekkelijk houden van Nederland voor wetenschappelijke onderzoekers als het aantrekken van wetenschappelijke onderzoekers uit het buitenland. Het belang van kennis van talen en culturen is aan grote veranderingen onderhevig. In het voorjaar van start de KNAW een verkenningstraject dat zal leiden tot een coherente visie op de positie van de talen in de Nederlandse samenleving. Gestart wordt met een inventarisatie van noden en wensen met betrekking tot kennis van talen en culturen in Nederland en voor Nederland. Welke kennis van talen en culturen heeft Nederland nodig? Op basis van de resultaten zal de KNAW aanbevelingen doen voor de wijze waarop onderwijs en wetenschap een rol kunnen spelen in het adequaat lenigen van maatschappelijke en wetenschappelijke noden. Hierbij zullen ook de implicaties voor het primair, het voortgezet en het hoger onderwijs worden benoemd, voor zowel de talige als de niet talige vakken en opleidingen. Het verkenningsrapport wordt verwacht in het voorjaar van Het ministerie van OCW heeft in 2015 aan de KNAW, AWTI en het Rathenau Instituut gevraagd in onderlinge afstemming advies te uit te brengen onder de titel Balans van de wetenschap. Het gaat om een tweejaarlijkse metanalyse uit te voeren van gegevens over de stand van de Nederlandse wetenschap. De balans zou als monitor kunnen gaan dienen van de effecten van wetenschapsbeleid, zoals de Nationale Wetenschapsagenda. In het najaar van zal een nulmeting verschijnen en in 2018 komt de eerste Balans van de wetenschap uit. Vervolgens wordt bepaald of en hoe frequent volgende versies van Balans van de wetenschap zullen verschijnen. 14. KNAW Foresight Open science In het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie organiseert Nederland een Open science bijeenkomst op 4 en 5 april, en in mei zal de ministersconferentie plaatsvinden. De KNAW start daarna een verkenningstraject met een foresight study over open access van wetenschappelijke publicaties, voortbordurend op het recente advies daarover van de AWTI. Voorjaar 2017 Voorjaar 2017 Najaar en 2018 Onbekend, start in mei

4 15. KNAW Replicatieonderzoek De KNAW zal medio beginnen met een adviestraject om een perspectief te bieden op replicatieonderzoek, in het bijzonder in de medische wetenschappen. 16. Onderwijsraad Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt 17. Onderwijsraad Van instelling centraal naar leerling/student centraal Adviesvraag Tweede Kamer: Hoe kan de aansluiting van het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs op de arbeidsmarkt verbeterd worden, zowel voor het einde van initiële opleidingen als in het kader van een leven lang leren? Op steeds meer manieren wordt in het onderwijs de leerling of student centraal gesteld. Er is aandacht voor zowel excellente leerlingen/studenten als leerlingen met achterstanden. Door maatwerk en gepersonaliseerd leren probeert het onderwijs om te gaan met verschillen tussen leerlingen/studenten en bij ieder te komen tot een optimale kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Scholen profileren zich ook op hun aandacht voor bepaalde groepen leerlingen of hun maatwerkaanpak. Dergelijke variëteit past bij een veerkrachtig bestel. Onbekend, start medio 18. Onderwijsraad De veranderende rol van gemeenten op onderwijsterrein Adviesvraag regering: onder welke condities kunnen leerlingen/studenten meer centraal komen te staan in het onderwijs, hoe kunnen belemmeringen binnen het bestel op een verantwoorde manier worden weggenomen en welke randvoorwaarden horen daarbij in acht genomen te worden? De rol van gemeenten binnen de bestuurlijke inrichting van ons land verandert. Met de recente decentralisatieoperaties is de positie van gemeenten versterkt. Op steeds meer terreinen is de gemeente de eerste overheid. Dit heeft ook gevolgen voor het onderwijs. In het kader van de Agenda Stad nemen stedelijke regio s initiatieven waaruit blijkt dat zij het versterken van het kennisecosysteem in de regio en het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt zien als concrete, complexe stedelijke vraagstukken.46 Lokale overheden kunnen actiever zijn in het stimuleren van regionale hotspots gericht op innovatie. Deze ontwikkelingen openen perspectieven voor een actievere rol van gemeenten als het gaat om hoger onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Adviesvraag regering: wat kan de veranderde rol van gemeenten betekenen voor het onderwijsbeleid? 19. Onderwijsraad Onderwijs in het digitale tijdperk ICT vormt geen panacee voor alle problemen in het onderwijs, en een onjuiste inzet kan nadelige gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor de neurocognitieve ontwikkeling van jonge kinderen. Ook de bereikbaarheid en beschikbaarheid van ict vragen aandacht. Aanbieders koppelen hun technologie vaak aan gesloten bedrijfsmodellen die een grote verandering betekenen in governance, privacy en transparantie. Ook voor het onderwijs lijkt het principe van open access zeer relevant. We moeten waken voor lock-in, waarbij het onderwijs is aangewezen op de systemen van

5 enkele aanbieders. Hoe kunnen we maximaal profiteren van de mogelijkheden, en tegelijkertijd als onderwijsveld zelf ook op langere termijn de regie in handen houden? Verkenningsvraag: wat zijn de gevolgen, kansen en risico s van digitalisering voor een veerkrachtig onderwijsbestel en welke randvoorwaarden horen aan verantwoorde digitalisering van het onderwijs gesteld te worden? 20. Onderwijsraad Wetgevingsadviezen De Raad zal mogelijk aandacht besteden aan o.a.: - wetsvoorstel gedifferentieerd toezicht - Besluit experiment vraagfinanciering hoger onderwijs 21. Rathenau Instituut Balans onderzoek, onderwijs en valorisatie NB: onderzoek is in Informatieafspraak opgenomen 22. SoFoKles Inventarisatie (succesvolle) maatregelen doorstroom vrouwen in de wetenschap Tekst Voortgangsrapportage Wetenschapsvisie: OCW heeft aan het Rathenau Instituut gevraagd om vervolgonderzoek te doen naar de gepercipieerde en de feitelijke balans tussen onderzoek, onderwijs en valorisatie. Hiermee moet ook duidelijk worden hoe de balans zich over een langere periode ontwikkelt. In het WO zijn vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd in hogere wetenschappelijke functies. In 2012 is 16% van de hoogleraren en 22% van de UHD s vrouw, terwijl vrouwen met 45% vertegenwoordigd zijn in de overige wetenschappelijke functies. Er is reeds veel onderzoek gedaan zowel aan individuele universiteiten als sectorbreed - naar factoren die de doorstroom van vrouwelijke wetenschappers belemmeren. Op basis daarvan zijn maatregelen geadviseerd om de doorstroom te bevorderen. Er is echter nog niet veel informatie bekend over welke maatregelen effectief zijn om de doorstroom van vrouwen te bevorderen. In dat kader wil SoFoKleS aan een aantal universiteiten en onderzoeksinstellingen verkennen welke maatregelen genomen zijn en welke succesvol zijn. Daarnaast wil SoFoKles enkele vrouwelijke wetenschappers interviewen over deze maatregelen. Eind Onbekend