Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Wijziging in het Wetboek van Koophandel, in het Burgerlijk Wetboek en in de Faillissementswet in verband met de scheepshuurkoop van teboekstaande binnenschepen (Wet huurkoop teboekstaande binnenschepen) Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING ARTIKEL I Wijziging van het Wetboek van Koophandel Paragraaf IA. Scheepshuurkoop van teboekstaande binnenschepen Inleidende opmerkingen 1 Zie rapport van de commissie huurkoop onroerend goed (Rapport P. A. Stein) van mei Zoals opgemerkt in het eindverslag van de Bijzondere Commissie voor de herziening van het Burgerlijk Wetboek uit de Eerste Kamer der Staten-Generaal inzake de Vaststelling van Boek 8, eerste stuk, dd. 30 januari 1979 (Hand. Eerste Kamer, zitting , , nr. 62, blz. 14) is gebleken, dat er behoefte bestaat aan een regeling inzake huurkoop van binnenschepen. Overleg daaromtrent werd door de regeringscommissaris gevoerd o.a. met de Federatie van Schippersbonden, door wie deze behoefte werd kenbaar gemaakt, met de Koninklijke Notariële Broederschap, met de Vereniging van Zaakwaarnemers-Administrateurs en met de Nederlandse Scheepshypotheekbank N.V. Bij dit overleg is gebleken dat niet gezegd kan worden dat de ene of andere partij bescherming behoeft jegens haar wederpartij (soms is de verkoper financieel krachtiger dan de koper; in andere gevallen echter is het b.v. de oude schipper die in de scheepshuurkoop verzorging voor zijn oude dag zoekt en die bescherming jegens de koper van node heeft). Volgens artikel 1576h jo artikel 1576 derde lid van het Burgerlijk Wetboek valt de huurkoop van teboekgestelde binnenschepen niet onder de daar gegeven wettelijke regeling (zie ook art NBW). Niettemin worden veelvuldig binnenschepen verkocht op de voorwaarden die eigen zijn aan de figuur van huurkoop. Deze overeenkomsten geven in de praktijk geen voldoening. De voornaamste bezwaren die ertegen worden ingebracht' zijn: a. Bij eigendomsovergang van het schip op een derde, hetzij door al dan niet vrijwillige verkoop of op andere wijze, gaat de verplichting tot overdracht niet op de nieuwe eigenaar over. b. Het schip blijft deel uitmaken van het vermogen van de verkoper en kan dus door diens crediteuren in beslag worden opgenomen enz. De huurkoper is in een faillissement van de verkoper geen separatist. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

2 c. Bij wanprestatie verbeurt de koper in principe het al betaalde gedeelte der kooppenningen en al kent de overeenkomst hem een recht tot «volledige verrekening» toe, dan is deze vordering niet bij voorrang op het schip verhaalbaar. d. De bescherming van artikel 1576t van het Burgerlijk Wetboek wordt de koper niet steeds gegeven, noch komt hem het retentierecht van artikel 1576u van het Burgerlijk Wetboek toe. e. De koper heeft niet het recht het schip van derden op te vorderen. Vele van deze bezwaren zouden kunnen worden opgeheven door de koper een zakelijk recht op het schip te verlenen en dit is dan ook de oplossing die de wetgever ten aanzien van luchtvaartuigen in navolging van het op 19 juni 1948 te Genève gesloten Verdrag betreffende de internationale erkenning van rechten op luchtvaartuigen (Trb. 1952, 86 en Trb. 1959, 152) in artikel 8 van de Wet teboekgestelde luchtvaartuigen heeft gekozen. Deze oplossing is ten aanzien van binnenschepen echter niet mogelijk. Nederland heeft immers het Verdrag van Genève inzake inschrijving van binnenschepen geratificeerd en paste bij wetten van 3 juli 1974 (Stb. 388) en van 14 mei 1980 (Stb. 233) zijn wetgeving reeds aan dit verdrag aan. Artikel 3 van het eerste bij dit verdrag behorende en door Nederland eveneens aanvaarde Protocol bepaalt dat de eigendom, de hypotheek, het vruchtgebruik en de in het verdrag genoemde voorrechten de enige zakelijke rechten zijn die op een binnenschip kunnen worden gevestigd (men zie art. 755 van het Wetboek van Koophandel en art NBW). Het is in Nederland dus niet mogelijk huurkoop van binnenschepen als een zakelijk recht in te voeren. Het verdrag verzet zich er evenwel niet tegen om aan het persoonlijke recht op levering van de huurkoper zakelijke werking te verlenen, wanneer de scheepshuurkoopovereenkomst in het openbare register is ingeschreven. 2. Ook in de luchtvaart bestaat de behoefte aan een regeling, waarbij de exploitatie van het verkochte in handen van de koper wordt gelegd, doch de eigendom tijdens deze exploitatie bij de verkoper blijft. Artikel 1576 derde lid jo artikel 1576h van het Burgerlijk Wetboek maakt hier de figuur van huurkoop, zoals die in het Burgerlijk Wetboek is geregeld, evenzeer als voor binnenschepen onmogelijk, doch artikel 8 van de Wet teboekgestelde Luchtvaartuigen kent de overeenkomst «krachtens welke de houder van een in het register teboekstaand luchtvaartuig het recht heeft na betaling van een zeker bedrag of na vervulling van enige voorwaarde, tengevolge van een koopovereenkomst de eigendom daarvan te verkrijgen». Deze overeenkomst verschaft volgens ditzelfde artikel aan de houder van het luchtvaartuig een zakelijk recht. Krachtens het op 19 juni 1948 te Genève gesloten Verdrag betreffende de internationale erkenning van rechten op luchtvaartuigen (Trb. 1952, 86 en Trb. 1959, 152) waarop artikel 8 van de Wet teboekgestelde Luchtvaartuigen is gebaseerd, vindt dit recht internationale erkenning (art. I). Onder de hier bedoelde overeenkomst heeft de aspirant-eigenaar zeggenschap over het luchtvaartuig en is hij gerechtigd - niet verplicht - tot eigendomsverkrijging, wanneer aan een of andere voorwaarde (meestal, doch niet steeds, betaling) is voldaan en heeft hij een zakelijk recht op het luchtvaartuig. Ook de huurkoper van een luchtvaartuig kan derhalve met toepassing van dit artikel een zakelijk recht verkrijgen (men zie memorie van toelichting bij de Wet teboekgestelde Luchtvaartuigen blz. 11). Ondanks de wenselijke harmonie binnen Boek 8 NBW sluit het ontwerp, nog afgezien van de onmogelijkheid de huurkoop tot een zakelijk recht te maken (men zie onder 1), niet aan bij de op het luchtrechtelijke Verdrag van Genève gebaseerde Wet teboekgestelde Luchtvaartuigen, daar de praktijk in de binnenvaart zich niet heeft ontwikkeld in de daar gegeven optie tot koop, doch zich voornamelijk nauwer heeft aangesloten bij de in het Burgerlijk Wetboek en de Tijdelijke wet huurkoop onroerend goed gegeven regeling van «huurkoop», waar de koop reeds bij de overeenkomst tot stand komt, doch de levering eerst na vervulling van voorwaarden plaatsvindt en ook moet vinden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

3 3. Gezien de nauwe samenhang met de in de eerste afdeling van de dertiende titel van het Tweede Boek van het Wetboek van Koophandel geregelde onderwerpen wordt voorgesteld de scheepshuurkoop aldaar in te voegen als een nieuwe paragraaf 1A. In het nieuwe Burgerlijk Wetboek wordt deze materie geregeld in de afdelingen , welke nagenoeg gelijkluidend zijn aan deze eerste afdeling van de dertiende titel van het Tweede Boek van het Wetboek van Koophandel. Artikel 765a eerste lid 1. Daar de overeenkomst hypotheekverlening met zich brengt is een notariële akte bestaansvereiste. Om dezelfde reden is scheepshuurkoop slechts mogelijk van een in het in artikel 750 genoemde register teboekstaand binnenschip. Voor een binnenschip dat niet aldaar teboekstaat en ten aanzien waarvan ook geen verplichting tot teboekstelling bestaat, geldt de in het Burgerlijk Wetboek gegeven regeling. Men zie hier de in Artikel II voorgestelde wijziging van artikel 1576 derde lid van het Burgerlijk Wetboek en de daarop gegeven toelichting. 2. Het tuchtrecht (art. 8 WtbL.) stelt uitdrukkelijk als vereiste, dat de aspirant-koper houder van het luchtvaartuig zij. Daar de huurkoper het schip onder zich heeft, is hij als zodanig houder. De term «huurkoop» is niet geheel juist te achten, daar het element «huur» niet aanwezig behoeft te zijn. Aan partijen is immers overgelaten hoe zij hun verhouding vóór de levering willen regelen. Zij zal veelal het karakter van rompbevrachting dragen, doch de mogelijkheid is niet uitgesloten dat de eigenaar zich nog enige zeggenschap over het schip voorbehoudt, dat de verhouding moet worden gezien als tijdbevrachting of als huur en verhuur, enz. 3. De overeenkomst kan slechts door de eigenaar van het binnenschip worden aangegaan, daar alleen hij bevoegd is hypotheek op het schip te verlenen (artt. 764 W.v.K. en NBW jo art BW; Asser-van Oven, Zekerheidsrechten blz. 151). 4. Voor de formulering van het vereiste van betaling in termijnen zie men de artikelen 1576 BW, 1 TW en NBW. 5. Het recht van de huurkoper op levering is geen zakelijk recht (men zie hetgeen dienaangaande bij de Inleidende opmerkingen onder 1, laatste alinea, is opgemerkt) en heeft zonder inschrijving in het in artikel 750 genoemde register geen zakelijke werking (men zie artikel 765b). Het vorenstaande brengt mee dat ingeval de inschrijving niet plaatsvindt, een derde-eigenaar jegens de koper niet tot levering verplicht is. 6. De scheepshuurkoop is een koopovereenkomst. Dit heeft ten gevolge, dat het risico van het verkochte binnenschip ten laste van de koper is (art BW). Waar de verkoper de eigenaar blijft tot de levering, blijft jegens derden de aansprakelijkheid die op de eigenaar qua talis drukt, te zijnen laste. Men denke hier aan de door aanvaring veroorzaakte schade (artt. 536 en 939 W.V.K. en NBW resp. art NBW), het hulploon (art. 950 jo art. 564 W.v.K. en art NBW resp. art NBWjo art NBW) en de bijdrage in avarij-grosse (art. 951 lid 3 W.v.K. en art NBW). Daartegenover staat dat het recht vaststelling van het hulploon te vorderen eveneens aan de eigenaar is voorbehouden (art. 950 joart. 564 W.v.K. en art resp. art NBW jo art lid 3 NBW). Partijen kunnen onderling deze verhoudingen anders regelen en door het verplicht stellen van verzekering enz. hun belangen daarbij veilig stellen. Het betreft hier vragen die ook aan bevrachting inherent zijn. 7. Aan bepalingen als de artikelen 1576f, 1576g en 1576k BW bestaat bij de scheepshuurkoop geen behoefte. Artikel 765a tweede lid Ter bescherming van de huurkoper is bepaald, dat ingeval op het schip beslag is gelegd of op het schip een beperkt recht is gevestigd, de schriftelijke Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

4 toestemming van de beslaglegger of degenen te wier behoeve een beperkt recht is ingeschreven, is vereist. Het is bij voorbeeld mogelijk, dat een eerdere overeenkomst waarbij hypotheek werd verleend een scheepshuurkoop verbiedt. De desbetreffende hypotheekhouder kan dan alsnog zijn toestemming geven en zijn voorwaarden daarvoor stellen. Ook door artikel 765h wordt de rechtspositie van eerdere hypotheekhouders geraakt. Artikel 765a derde lid Het is te bezwaarlijk alle bedingen betreffende de terbeschikkingstelling van het schip, die te zamen allicht de omvang van een charterparty zullen hebben, notarieel vast te leggen. Men vergelijke artikel 1577a tweede lid van het ontwerp als voorkomend in het rapport-stein (ontwerp-stein). Artikel 765a vierde lid Men vergelijke artikel 759 tweede lid W.v.K., artikel tweede lid en artikel derde lid NBW. Artikel 765b eerste lid Ter bescherming van de huurkoper is de inschrijving in het scheepsregister van de scheepshuurovereenkomst mogelijk gemaakt. De inschrijving is echter geen bestaansvereiste voor de vestiging van de uit de huurkoopovereenkomst voortvloeiende rechten, zoals dit bij de levering van een zakelijk recht op een registergoed het geval is. Het rechtsgevolg van deze inschrijving wordt nader uitgewerkt in het tweede en het derde lid. Artikel 765b tweede en derde lid Ten einde de rechtspositie van de huurkoper bescherming te bieden wordt in het tweede lid bepaald dat de opvolger van de eigenaar van het schip deze ook als partij bij de scheepshuurkoopovereenkomst opvolgt, wanneer de huurkoopovereenkomst reeds in het openbare register was ingeschreven ten tijde van de eigendomsovergang van het schip; men vergelijke soortgelijke bepalingen zoals artikel a en artikel a. Artikel 765c Dit artikel beoogt een betere leesbaarheid van de onderhavige regeling. Artikel 765d eerste lid 1. Bij scheepshuurkoop kan de door de koper te betalen prijs uit verschillende bestanddelen zijn opgebouwd. Het is voor beide partijen van belang, dat de hoogte van deze bestanddelen vastligt. Bij wanprestatie door de verkoper bij voorbeeld zal de door hem verschuldigde schadevergoeding de aflossingen op de koopsom en de reeds voldane rente op het nog niet afgeloste deel omvatten. Op grond van artikel 765f eerste lid onder c wordt onder meer voor deze bedragen hypotheek verleend en de hoogte ervan mag dan ook geen mogelijkheid tot meningsverschil meer geven. Ook voor de herberekening van de betalingen van de koper bij vervroegde aflossing is deze splitsing tussen koopsom en rente van belang (rapport-stein blz. 24; artt. 2 lid 3 onder a en 5 lid 2 TW en art. 1577a sub c ontwerp-stein). 2. Doordat ook de «huur» moet worden vermeld, wordt een voor beide partijen wenselijke duidelijkheid bereikt. 3. Door vaststelling van de delen van de prijs, die betrekking hebben op de aflossingen op de koopsom, de rente en de «huur» komt tevens vast te Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

5 liggen welk deel van de door de koper te verrichten betalingen betrekking heeft op eventueel te zijnen laste zijnde kosten (men zie art. 1577a sub c ontwerp-stein). 4. Het staat partijen geheel vrij een der onderdelen van het te betalen bedrag voor een of meer termijnen of zelfs voor alle termijnen (bij voorbeeld de «huur») op nihil te stellen. Artikel 765d tweede lid Partijen hebben niet de mogelijkheid overeen te komen, dat zij de in het eerste lid voorgeschreven splitsing niet zullen uitvoeren. Hebben zij echter op dit punt in hun overeenkomst gezwegen of is de overeenkomst op dit punt niet duidelijk, dan zal, wanneer zij het niet alsnog omtrent deze splitsing eens worden, de rechter deze naar billijkheid moeten vaststellen (verg. art. 5 lid 2 TW). Artikel 765e Het voorgestelde artikel is ontleend aan artikel 10 TW. Het vermeldt echter uitdrukkelijk de «koopsom» als niet voor verhoging vatbaar. Het deel van de prijs dat betrekking heeft op de terbeschikkingstelling van het schip mag wel variabel worden gemaakt. Ook het rentebestanddeel mag worden gewijzigd. Artikel 765f eerste lid onder a 1. Voor deze bepaling zie men het bij artikel 765a eerste lid onder 2 opgemerkte. Het ontwerp onthoudt zich van bijna iedere regeling van der partijen verhouding gedurende de tijd dat de koper nog slechts de beschikking over het schip heeft zonder daarvan eigenaar te zijn. 2. Deformulering is ontleend aan artikel NBW, de huur betreffende. Daarmee is echter niets beslist over het karakter van der partijen verhouding ten aanzien van de terbeschikkingstelling van het schip. Artikel 765f eerste lid onder b Deze bepaling tracht één van de ernstigste bezwaren die tegen vele der huidige scheepshuurkopen wordt aangevoerd te ondervangen. Door de verkoper voor gebreken te doen instaan, wordt de koper de gevraagde bescherming gegeven. Het is partijen in het vierde lid onmogelijk gemaakt hiervan af te wijken ten aanzien van een gebrek, dat de verkoper bij het aangaan van de overeenkomst kende. Dit alles verzacht weliswaar de bezwaren die verbonden zijn aan het feit dat de eigendom van het schip bij de verkoper blijft, doch slechts in zoverre dat bij storing in het genot door een derde de koper uitsluitend een actie uit hoofde van wanprestatie jegens de verkoper heeft en niet zelf uit hoofde van een zakelijk recht tegen de stoorder kan optreden. Wordt de overeenkomst op grond van deze wanprestatie ontbonden, dan heeft de koper echter alle zakelijke rechten die hij aan de op het schip gevestigde hypotheek ontleent. Artikel 765f eerste lid onder c 1. De in zwang zijnde overeenkomsten van huurkoop van binnenschepen bevatten bijna steeds een beding tot hypotheekverlening op het schip en het ontwerp sluit zich daarbij aan. Het is gebruikelijk de hypotheek te verlenen tot op het bedrag van de koopsom. De schade, die de koper door wanprestatie lijdt, kan echter dit bedrag verre overtreffen. Hierbij is voornamelijk te denken aan de verkoper die het schip aan een derde verkoopt, omdat dit in waarde is gestegen. De schade die de koper in een dergelijk geval lijdt, is tenminste gelijk aan de Tweede Kamer, vergaderjaar , 18177, nrs

6 meerwaarde van het schip. In deze hoger dan de nog niet betaalde koopsom, dan is de schade hoger dan de koopsom. Stel bij voorbeeld een koopsom van 100, waarop reeds 90 is afbetaald en een waarde op het ogenblik dat levering had plaats moeten vinden van 120, dan is de door de koper geleden schade, nog afgezien van rente, gelijk aan = 110. Door rekening te houden met een mogelijke waardestijging van 200% en het geval dat de gehele koopsom reeds is betaald, waardoor ook een hoog bedrag aan rente en kosten is verschuldigd, lijken de belangen van de koper met een hypotheek ten bedrage van driemaal de koopsom voldoende gewaarborgd. 2. De verleende hypotheek kan in waarde verminderd zijn door boven de hypotheek rang nemende voorrechten of andere hypotheken. De voorrechten boven hypotheek zijn voor zover hier van belang (artikel 767 W.v.K.; art NBW) de loonvorderingen, de vorderingen ter zake van hulploon en de bijdrage in avarij-grosse. Daar de exploitatie van het schip in veruit de meeste gevallen bij de koper ligt, heeft hij het zelf in de hand het oplopen van de loonvorderingen te voorkomen. Hulploon en bijdrage in avarij-grosse zullen bij behoorlijk beheer door verzekering gedekt zijn. Voor zover zij reeds op het schip rusten vóór de totstandkoming van de huurkoop is dit risico voor de koper vermeden door de onder d op de verkoper gelegde verplichting het schip onbezwaard te leveren. De koper kan gemakkelijk nagaan of het schip vóór het aangaan van de overeenkomst reeds met hypotheek was bezwaard, zodat ook dit risico niet zwaar weegt. 3. De aan de koper verleende hypotheek is kenbaar voor derden uit het register, waar ook de aard van de vordering wordt vermeld (men zie het bij Artikel I onder B van deze wet gewijzigde art. 759 W.v.K.; art NBW). Het is voor de koper van belang, dat derden op de hoogte zijn van het feit dat op de eigenaar een contractuele verplichting rust hem te zijner tijd het schip in eigendom over te dragen. De mogelijkheid voor de verkoper wanprestatie te plegen bij voorbeeld door vervreemding aan een derde (men zie onder d) of door het schip verder met hypotheek te belasten, waardoor hij niet zal kunnen voldoen aan zijn verplichting tot levering vrij van hypotheek, wordt daardoor verminderd. Artikel 765f eerste lid onder d 1. Deze bepaling is een uitwerking van het essentiële kenmerk van de scheepshuurkoop: als de koopsom is afbetaald, is de verkoper verplicht het schip in eigendom over te dragen. Ter bescherming van de koper is bepaald, dat hij zich heeft te onthouden van iedere eigendomsoverdracht van het schip en dat hij verplicht is tot onbezwaard leveren; voldoet de verkoper niet aan deze verplichtingen, dan is hij tot schadevergoeding verplicht, wat echter de bezwaring op zich zelf niet opheft. 2. Oudere hypotheken zullen niet veel voorkomen, daar partijen allicht slechts een onbezwaard schip in huurkoop zullen verkopen; voorrechten die vóór de huurkoop op het schip rusten, zullen door hun korte duur (art. 774 W.v.K.; art NBW) meestal reeds verdwenen zijn. Daar het schip echter gedurende de loop van de overeenkomst eigendom van de verkoper blijft, kunnen beslagen niet worden verhinderd. Men zie ook het bij artikel 765g opgemerkte. 3. De mogelijkheid bestaat, dat de verkoper buiten weten van de koper het schip met hypotheek belast. Hij zal dan niet in staat zijn aan zijn verplichting tot levering vrij van hypotheken ten gunste van derden te voldoen. De koper kan derhalve ontbinding van de overeenkomst vragen en het hem in dit artikel gegeven recht van hypotheekhouder uitoefenen. De schade die de koper lijdt, is gedekt door de hypotheek te zijnen gunste (art BW). Hetzelfde geldt in geval van op het schip gelegde beslagen er. in geval van faillissement van de verkoper. Tweede Kamer, vergaderjaar , 18177, nrs

7 Artikel 765f tweede lid 1. De inhoud van dit artikel is gebaseerd op artikel NBW, doch niet is overgenomen, dat op de verkoper zou rusten het risico van iedere niet de koper persoonlijk betreffende omstandigheid. Dit zou te veel van de normale risico's van de vaart ten laste van de verkoper brengen. Het ontwerp beperkt derhalve het begrip «gebrek» tot die omstandigheden die de verkoper persoonlijk betreffen. Voorts is toegevoegd dat een gelegd beslag en het faillissement van de verkoper worden beschouwd als een gebrek van het schip. 2. Ook hier moge de ondergetekende er nog op wijzen, dat de koper geen zakelijk recht op het schip verkrijgt en dus niet dan uit onrechtmatige daad tegen derden die hem in zijn genot belemmeren, kan optreden. Artikel 765f derde lid De hypotheekverlening is de verkoper dwingend-rechtelijk opgelegd. De vaststelling van de nadere voorwaarden daarbij is aan partijen overgelaten. Verzuimen zij echter deze vast te stellen, dan kan de rechter ingrijpen. Deze heeft niette beoordelen of door partijen overeengekomen voorwaarden billijk of gebruikelijk zijn; slechts wanneer zij zwijgen, kan zijn hulp worden ingeroepen. Hij heeft dan bij zijn beslissing rekening te houden met de voor binnenschepen gebruikelijke voorwaarden en heeft ook dan de billijkheid daarvan noch in het hem voorgelegde geval noch in het algemeen te beoordelen. Artikel 765f vierde lid Men vergelijke artikel NBW. Artikel 765f vijfde lid Het is partijen niet toegestaan de gevolgen van wanprestatie van de verkoper op dusdanige wijze te regelen, dat de koper geen recht heeft op volledige schadevergoeding. Het bedrag van de in artikel 765f eerste lid onder c genoemde hypotheek wordt weliswaar bij voorbaat bepaald, doch dit houdt niet in dat daarmede het bedrag van de mogelijkerwijs te betalen schadevergoeding bij voorbaat is vastgesteld. Artikel 765g De verkoper heeft niet alleen de verplichting het schip te leveren, doch ook het recht van de koper te vorderen, dat deze zijn medewerking tot de levering verleent. Uitdrukkelijk is vastgelegd, dat deze plicht van de koper slechts bestaat, wanneer de verkoper het schip wenst te leveren vrij van boven hypotheek rangnemende voorrechten en beslagen terzake van vorderingen waarvan hij de schuldenaar is. De voorrechten die rangnemen na hypotheek en de voorrechten en beslagen ter zake waarvan de verkoper géén schuldenaar is, zijn immers ontstaan door de exploitatie van het schip door de koper. Artikel 765h eerste lid Deze bepaling stemt overeen met artikel 7 eerste lid TW. Men vergelijke artikel 1577k eerste lid ontwerp-stein. Zij geldt slechts onder voorbehoud van de regeling van de vervroegde aflossing, die door betaling aan de hypothecaire crediteur niet doorkruist kan worden. Daar de scheepshuurkoop geen zakelijk recht is, kon een bepaling als het eerste lid van artikel 5 TW, inhoudende dat na het sluiten van de overeenkomst verleende hyptoheken niet ten nadele van de koper strekken, niet worden opgenomen. Het onderhavige artikel geldt dan ook ten aanzien van alle op het schip rustende hypotheken en niet slechts op de vóór de scheepshuurkoop gevestigde. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

8 Artikel 765h tweede lid Deze bepaling stemt woordelijk overeen met artikel 7 tweede lid TW en artikel 1577k tweede lid ontwerp-stein. Artikel 765 h derde lid Deze bepaling wijkt slechts in zoverre af van artikel 7 derde lid TW (men zie ook art. 1577k lid 3 ontwerp-stein), dat de mededelingsplicht van de hypothecaire schuldeiser alleen bestaat indien de koper hem heeft doen weten van zijn recht tot rechtstreekse betaling gebruik te willen maken. Artikel 765h vierde lid Deze bepaling is identiek aan artikel 7 vierde lid TW (men zie art. 1577k lid 4 ontwerp-stein). Artikel 765h vijfde lid Deze bepaling is identiek aan artikel 1577k vijfde lid ontwerp-stein. Artikel 765h zesde lid Deze bepaling is ontleend aan artikel 7 vijfde lid TW (men zie ook art lid 5 cntwerp-stein). De daarin voorkomende uitsluiting van artikel 1438, ten 2e BW behoeft echter niet te worden overgenomen, daar een binnenschip geen onroerende zaak is. Artikel 765i eerste lid Men vergelijke voor de mogelijkheid van de koper tot vervroegde aflossing over te gaan artikel 1576e BW, artikel 12 TW, artikel NBW en artikel 1577i ontwerp-stein; men zie het in het rapport Stein op blz. 29 opgemerkte. In overeenstemming met de praktijk is de bevoegdheid tot vervroegde aflossing de koper eerst na één jaar na het sluiten van de overeenkomst toegekend. Het tweede lid maakt het doen vervallen van deze termijn echter mogelijk. Het ontwerp laat partijen hier algehele vrijheid ten aanzien van de voorwaarden, waaronder de vervroegde aflossing plaatsvindt (met inbegrip van het overeenkomen van een boete op vervroegde aflossing als bij hypotheken gebruikelijk), doch onthoudt hun de mogelijkheid dergelijke aflossing uit te sluiten. Verzuimen zij nadere regelingen te treffen, dan kan de rechter optreden. Artikel 765i tweede lid Men zie de toelichting bij artikel NBW op blz Artikel 765j 1. Deze bepaling is gebaseerd op de gedachtengang die ten grondslag ligt aan de artikelen 1576d en 1576q BW en artikel 11 tweede lid T. W. (verg. art. 1577n ontwerp-stein), doch gaat in haar bescherming van de koper minder ver. Waar het mogelijk is, dat de verkoper gezien de vrachtenmarkt belang heeft bij onmiddellijke teruggave van het schip is zij immers niet tot dwingend recht gemaakt. Aan partijen is overgelaten of zij bedingen willen maken die de inhoud van de artikelen 1576r, 1576u of 1576v BW weergeven. 2. Deze bepaling treedt slechts in werking wanneer de koper nalatig blijft in de betaling van de koopsom of de rente, dan wel een termijn daarvan. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

9 Het ontwerp onthoudt zich hier van het geven van een regeling omtrent wanbetaling van de voor de terbeschikkingstelling vastgestelde prestatie of enige andere wanprestatie te dien opzichte. Men zie artikel 765d. 3. Het staat partijen vrij te bedingen, dat ook andere omstandigheden dan wanbetaling de verkoper het recht geven teruggave van het schip te vorderen: de onderhavige bepaling vindt dan geen toepassing. 4. Partijen kunnen niet van dit artikel afwijken. 5. Men zie artikel 1274 B.W. Artikel 765k eerste lid Dit artikel is gebaseerd op artikel 1576t B.W. (verg. art lid 1 NBW), doch beperkt de werking van die bepaling tot de gevallen waarin ontbinding plaats vond door wanbetaling van de koopsom of de rente. Aangezien ook mogelijk is, dat een wanbetalende koper in een betere vermogenstoestand komt door ontbinding van de overeenkomst rust de verplichting tot verrekening op beide partijen. Artikel 765k tweede en derde lid Het ontwerp onthoudt zich van een nadere omschrijving van de wijze waarop de verrekening zal moeten plaatsvinden. Mocht een door partijen getroffen regeling echter niet tot werkelijk volledige verrekening leiden, dan zal zij ingevolge het derde lid nietig zijn. Ter meerdere bescherming van de koper is in het tweede lid, dat eveneens van dwingend recht is, nog uitdrukkelijk bepaald, dat waardevaststelling door de verkoper van het teruggevraagde schip steeds ter toetsing van de rechter blijft. Men vergelijke artikel tweede lid NWB. Artikel 7651 Bij voortijdige ontbinding van de huurkoopovereenkomst of bij het door de huurkoper in eigendom verkrijgen van het schip dienen respectievelijk de huurkoper dan wel de huurverkoper mee te werken aan de doorhaling, die de andere partij zal willen verzoeken. Het eerste lid verplicht tot die medewerking. Het tweede lid houdt de instructie voor de bewaarder in, dat hij niet op een eenzijdig verzoek mag doorhalen. Het derde lid maakt de wijze van doorhaling bij hypotheek in dit geval van toepassing. Men vergelijke artikel 8 TW. Artikel 765m De ondergetekende acht het ongewenst als partijen in hun scheepshuurkoopovereenkomsten kunnen bepalen, dat in bepaalde gevallen de overeenkomst van rechtswege zal eindigen. B. Artikel 759 Door te bepalen dat bij de inschrijving van de hypotheek op een teboekgesteld binnenschip naast het beloop der vordering tevens de aard der vordering moet worden vermeld, wordt in het geval van een scheepshuurkoop voor derden, die het register raadplegen, kenbaar dat de eigenaar hypotheek heeft verleend voor hetgeen hij uit hoofde van een scheepshuurkoopovereenkomst verschuldigd is of zal worden. Men zie artikel 765f eerste lid onder c en hetgeen bij dat artikel is opgemerkt. C. Artikel 317 Deze wijziging betreft het herstellen van een drukfout. Men vergelijke artikel 753 vierde lid, derde volzin. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs

10 ARTIKEL II Wijziging van het Burgerlijk Wetboek Artikel 1576 derde lid Nu met betrekking tot teboekstaande binnenschepen een aparte huurkoopregeling is gegeven, moet ten aanzien van binnenschepen die teboekstaan of teboekgesteld moeten worden de wettelijke regeling voor de koop op afbetaling niet van toepassing zijn. Voor niet teboekstaande binnenschepen met minder dan twintig tonnen laadvermogen, voor zover vrachtschepen betreffend, of minder dan tien kubieke meters waterverplaatsing, voor zover overige binnenschepen betreffend (verg. art. 752 lid 2 onder a W.v.K.) blijft de regeling van artikel 1576 en volgende BW toepasselijk. Ten aanzien van zeeschepen houdt de wijziging van artikel 1576 derde lid BW geen verandering in. ARTIKEL III De toevoeging spreekt voor zich zelf. ARTIKEL IV Het ligt in het voornemen van de ondergetekende deze wet zo spoedig mogelijk in werking te doen treden. Voor de op dat tijdstip reeds gesloten huurkoopovereenkomsten lijkt het te bezwaarlijk partijen te dwingen bij de notaris de oude overeenkomst om te zetten in een overeenkomst volgens deze wet. Indien aan een dergelijk gebod weinig de hand gehouden wordt, leidt het slechts tot verwarring. Wel echter lijkt het redelijk de huurkoper niet die bescherming te onthouden, die niet met de notariële akte van doen heeft. Gekozen is derhalve in het algemeen voor een toepassing van het nieuwe recht uitsluitend ten aanzien van nieuw te sluiten overeenkomsten, met dien verstande echter, dat de nieuw voorgestelde artikelen 765b, 765h en 765k ook op reeds bestaande overeenkomsten toepassing zullen vinden. ARTIKEL V De verzoekschriftprocedure welke in het tweede lid van toepassing wordt verklaard, betreft de artikelen 765d tweede lid, 765f derde lid, 765i en 765k tweede lid. Artikel 354 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering is buiten werking gesteld, omdat de verzoekschriftprocedure een eigen regeling voor appel kent in artikel 429n en volgende. De minister van Justitie, F. Korthals Altes Tweede Kamer, vergaderjaar , , nrs