Allogene stamceltransplantatie in Nederland RESULTATEN BIJ PATIËNTEN VAN 16 JAAR EN OUDER

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Allogene stamceltransplantatie in Nederland RESULTATEN BIJ PATIËNTEN VAN 16 JAAR EN OUDER"

Transcriptie

1 Allogene stamceltransplantatie in Nederland RESULTATEN BIJ PATIËNTEN VAN 16 JAAR EN OUDER A.V.M.B. (Ton) Schattenberg, Harry C. Schouten, Leo F. Verdonck, Roel Willemze, J. (Hans) van der Lelie, Peter C. Huijgens, Gustaaf W. van Imhoff, Anja van Biezen, Ronaldt Brand, A. (Ton) Hagenbeek, Theo de Witte en Jan J. Cornelissen DOEL Beschrijven van de activiteiten op het gebied van allogene stamceltransplantatie in Nederland bij patiënten van 16 jaar en ouder. OPZET Retrospectieve studie. METHODE Data werden verkregen van de Nederlandse stamceltransplantatie-registratie TYPHON, waaraan de individuele centra gegevens van alle transplantatiepatiënten rapporteerden. Naast een algemeen overzicht werden gegevens uit de periode en van met elkaar vergeleken. RESULTATEN Het aantal allogene stamceltransplantaties verdrievoudigde bijna in de periode Het percentage patiënten van 45 jaar en ouder steeg van 10 tot 42. Het percentage donors, anders dan HLA-identieke broers of zusters, verdubbelde. De belangrijkste indicaties voor allogene stamceltransplantatie waren acute en chronische leukemieën. De resultaten van stamceltransplantatie waren beter indien deze plaatsvond in een vroeg stadium van de ziekte (eerste complete remissie of eerst chronische fase). Voor de indicatie chronische myeloïde leukemie nam het aantal allogene stamceltransplantaties sinds het einde van de jaren negentig af door de introductie van imatinib. Een nieuwe vorm van behandeling was de stamceltransplantatie waarbij de patiënt voorbehandeld wordt met een minder intensieve conditionering. CONCLUSIE Allogene stamceltransplantatie is een in opzet curatieve behandeling die steeds vaker wordt toegepast. Ook oudere patiënten en patiënten zonder een HLA-identieke familiedonor kunnen goede kandidaten zijn voor deze intensieve behandeling. Allogene stamceltransplantatie is een in opzet curatieve therapie voor een aantal kwaadaardige en niet-kwaadaardige ziekten. Het aantal stamceltransplantaties is de laatste jaren sterk toegenomen door een geleidelijke verhoging van de maximale leeftijdsgrens tot 60 jaar en ouder, en door uitbreiding van de indicaties met onder andere myelodysplastische syndromen, het multipel myeloom en meerdere vormen van het non-hodgkinlymfoom. Bovendien wordt steeds vaker gebruikgemaakt van andere donors dan HLA-identieke broers en zussen, zoals niet geheel identieke familieleden en niet-verwante donors. Universitair Medisch Centrum St Radboud, afd. Bloedziekten, Nijmegen. Dr. A.V.M.B. Schattenberg en prof.dr. T. de Witte, internisten-hematologen. Academisch Ziekenhuis Maastricht, afd. Hematologie, Maastricht. Prof.dr. H.C.Schouten, internist-hematoloog. Universitair Medisch Centrum Utrecht, afd. Hematologie, Utrecht. Dr. L.F. Verdonck, internist-hematoloog. Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden. Afd. Hematologie: prof.dr. R. Willemze, internist-hematoloog. Afd. Medische Statistiek: dr. R. Brand, statisticus. Academisch Medisch Centrum/Universiteit van Amsterdam, afd. Hematologie, Amsterdam. Dr. J. van der Lelie en prof.dr. A. Hagenbeek, internisten-hematologen. VU medisch centrum, afd. Hematologie, Amsterdam. Prof.dr. P.C. Huijgens, internist-hematoloog. Universitair Medisch Centrum Groningen, afd. Hematologie, Groningen. Dr. G.W. van Imhoff, internist-hematoloog. 'TYPHON', de Nederlandse Stamceltransplantatie Registratie, Leiden (thans: de Nederlandse Stamceltransplantatie Registratie van het datacentrum van de stichting Hemato-Oncologie voor volwassenen Nederland (HOVON), Rotterdam. A. van Biezen, hoofd datacentrum. Erasmus MC, afd. Hematologie, Rotterdam. Prof.dr. J.J. Cornelissen, internist-hematoloog. Contactpersoon: dr. A.V.M.B. Schattenberg NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145 1

2 TABEL 1 Karakteristieken van allogene stamceltransplantaties in Nederland bij patiënten van 16 jaar en ouder, verricht tussen en totaal patiënten 609 (100) 1721 (100) 2330 (100) mediane leeftijd in jaren (uitersten) 33 (16-57) 42 (16-68) 39 (16-68) leeftijd! 45 jaar; n (%) 61 (10) 716 (42) 777 (33) vrouw/man; n 257/ / /1365 donors mediane leeftijd in jaren (uitersten) 33 (0-66) 41 (0-80) 39 (0-80) vrouw/man/onbekend; n 271/337/1 725/972/24 996/1309/25 indicatie voor transplantatie; n (%) acute myeloïde leukemie (AML) 196 (32) 369 (22) 565 (24) acute lymfatische leukemie (ALL) 108 (18) 223 (13) 331 (14) chronische myeloïde leukemie (CML) 130 (21) 359 (21) 489 (21) multipel myeloom (MM) 23 (4) 185 (11) 208 (9) myelodysplastisch syndroom (MDS) 29 (5) 160 (9) 189 (8) non-hodgkinlymfoom (NHL) 24 (4) 178 (10) 202 (9) chronische lymfatische leukemie (CLL) 19 (3) 30 (2) 49 (2) aplastische anemie 34 (6) 55 (3) 89 (4) overige indicaties, inclusief onbekend 46 (8) 162 (9) 208 (9) donors; n (%) HLA-identieke broer of zuster 529 (87) 1273 (74) 1802 (77) andere donors 80 (13) 448 (26) 528 (23) bron van stamcellen; n (%) beenmerg 608 (100) 1175 (68) 1783 (77) bloed 0 (0) 536 (31) 536 (23) navelstrengbloed 0 (0) 3 (0) 3 (0) onbekend 1 (0) 7 (0) 8 (0) transplantaat; n (%) geen T-celdepletie 35 (6) 200 (12) 235 (10) gedeeltelijke T-celdepletie 391 (64) 1364 (79) 1755 (75) onbekend 183 (30) 157 (9) 340 (15) conditionering; n (%) myeloablatief 605 (99) 1622 (94) 2227 (96) non-myeloablatief 4 (1) 86 (5) 90 (4) onbekend 0 13 (1) 13 (1) In Nederland worden er vanaf 1992 allogene stamceltransplantaties verricht, met stamcellen die door middel van aferese uit het bloed van de donor gewonnen worden. Dit is een procedure die poliklinisch kan worden toegepast. 1 Sindsdien is de term allogene beenmergtransplantatie vervangen door allogene stamceltransplantatie, waarbij de bron van de stamcellen óf het beenmerg, óf het bloed, óf het navelstrengbloed van een donor is. Sedert enkele jaren is allogene stamceltransplantatie mogelijk met minder intensieve voorafgaande conditionering, de zogenaamde non-myeloablatieve conditionering, ook wel: reduced intensity conditioning. 2 Deze conditionering is dan niet meer primair gericht op de eliminatie van (zoveel mogelijk) maligne cellen, maar op suppressie van het immuunapparaat van de patiënt. Daardoor kunnen de stamcellen van de donor uitgroeien tot het nieuwe hematopoëtisch apparaat van de patiënt. In dit artikel geven wij een overzicht van de praktijk van allogene stamceltransplantaties in Nederland. Wij gingen na of de prognose voor patiënten met leukemie beter is indien de stamceltransplantatie plaatsvindt in een vroeg stadium van de ziekte. Ook vroegen wij ons af of de resultaten van transplantatie de laatste jaren verbeterd zijn. Hoe zijn de resultaten bij patiënten van 45 jaar en ouder? Zijn de resultaten van transplantatie met stamcellen van een andere donor dan een HLA-identieke broer of zuster slechter? PATIËNTEN EN METHODEN De hier vermelde data werden verkregen van de Nederlandse Stamcel Transplantatie Registratie TYPHON, thans de Nederlandse Stamceltransplantatie Registratie van het datacentrum van de stichting Hemato-Oncologie voor volwassenen Nederland (HOVON). TYPHON was een stichting waarin alle Nederlandse centra voor allo- 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145

3 TABEL 2 Resultaten 3 jaar na allogene stamceltransplantatie bij AML, ALL of CML patiënten van 16 jaar en ouder, met stamcellen van een HLA-identieke broer of zuster; vergeleken naar het moment van transplantatie: in een vroeg stadium (CR1 of CF1) versus in een latere fase van de ziekte n AML ALL CML CR1 latere fase p CR1 latere fase p CF1 latere fase p totaal aantal patiënten transplantatiegerelateerde sterfte , , ,008 recidiefziekte , , ,005 overleving , , ,000 ziektevrije overleving , , ,000 De rood gedrukte waarden geven een statistisch significante verandering aan. gene of autologe stamceltransplantatie samenwerkten. Deze centra rapporteerden de gegevens van alle transplantatiepatiënten aan TYPHON. De besproken patiënten waren 16 jaar of ouder toen zij in de periode januari 1967-december 2002 behandeld werden met hun eerste stamceltransplantatie. Indien een patiënt een tweede maal behandeld werd met stamcellen van dezelfde donor, bijvoorbeeld wegens het niet aanslaan van het transplantaat, werd de follow-up berekend vanaf de eerste transplantatie. De follow-up eindigde óf met het overlijden van de patiënt, óf op 1 januari Wij vergeleken de resultaten van allogene stamceltransplantaties die tot 1 januari 1992 verricht werden met die van transplantaties in de periode 1 januari december De keuze van indeling in deze 2 perioden werd bepaald door de introductie van bloed als bron van stamcellen in De 4 uitkomstmaten waren: met de transplantatie gerelateerde sterfte, recidief, overleving en ziektevrije overleving. Transplantatiegerelateerde sterfte werd gedefinieerd als overlijden na de transplantatie ten gevolge van andere oorzaken dan een hematologisch recidief. De overleving geeft aan hoeveel patiënten op een bepaald moment na de transplantatie nog in leven waren. Hierbij rekenden wij ook patiënten die een recidief van de ziekte hadden. De ziektevrije overleving is het aantal patiënten dat zonder de ziekte waarvoor de transplantatie plaatsvond, in leven was. Voor het berekenen van verschillen tussen aantallen gebruikten wij de χ 2 -toets, waarbij p-waarden van < 0,05 werden gedefinieerd als statistisch significant verschillend. RESULTATEN Op 1 januari 2003 waren gegevens bekend van 2330 patiënten van 16 jaar en ouder, die vanaf januari 1967 behandeld werden met stamcellen van een donor (tabel 1). Het aantal transplantaties vanaf januari 1992 was bijna verdrievoudigd ten opzichte van dat aantal in de voorgaande 25 jaar. Deze stijging kwam vooral door een TABEL 3 Resultaten 3 jaar na allogene stamceltransplantatie bij patiënten van 16 jaar en ouder met AML-CR1, ALL-CR1 en CML-CF1, met stamcellen van een HLA-identieke broer of zuster; vergeleken naar periode: versus n AML-CR1 ALL-CR1 CML-CF p p p totaal aantal patiënten transplantatiegerelateerde sterfte , , ,000 recidiefziekte , , ,3 overleving , , ,000 ziektevrije overleving , , ,1 De rood gedrukte waarden geven een statistisch significante verandering aan. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145 3

4 TABEL 4 Resultaten 3 jaar na allogene stamceltransplantatie voor AML-CR1, ALL-CR1 en CML-CF1, met stamcellen van een HLA-identieke broer of zuster, gedurende de periode ; vergeleken naar leeftijd: jaar versus 45 jaar en ouder n AML-CR1 ALL-CR1 CML-CF jaar > 45 jaar p jaar > 45 jaar p jaar > 45 jaar p totaal aantal patiënten transplantatiegerelateerde sterfte , , ,04 recidiefziekte , , ,3 overleving , , ,1 ziektevrije overleving , , ,6 De rood gedrukte waarde geeft een statistisch significante verandering aan. sterke toename van het aantal transplantaties bij multipele myelomen, non-hodgkinlymfomen en myelodysplastische syndromen. Steeds vaker was de bron van de stamcellen niet meer het beenmerg, maar het bloed. Sedert de invoering van de procedure met bloed als bron in 1992 werden bij 536 donors (31%) de stamcellen gewonnen uit het bloed, en was bij 3 donors het navelstrengbloed de bron van de stamcellen. Allogeen navelstrengbloed werd de laatste jaren, met name na 2003, vaker een bron van stamcellen, ook voor patiënten van 16 jaar en ouder. Om de kans op en de ernst van omgekeerde afstotingsziekte te beperken, werd in de meeste centra in Nederland gedeeltelijke T-celdepletie toegepast (zie tabel 1). De belangrijkste indicaties voor allogene stamceltransplantaties waren: acute myeloïde leukemie (AML), chronische myeloïde leukemie (CML) en acute lymfatische leukemie (ALL). In tabel 2 zijn de resultaten weergegeven van transplantaties bij deze indicaties, waarbij gebruikgemaakt werd van stamcellen van een HLA-identieke broer of zus. Voor alle 3 de indicaties waren de resultaten van transplantatie voor alle uitkomstmaten beter indien de transplantatie plaatsvond in een vroeg stadium van de ziekte, waarbij de patiënt in eerste complete remissie (CR1) of in eerste chronische fase (CF1) was. Bij patiënten die een transplantatie kregen voor AML- CR1, ALL-CR1 of CML-CF1, waren de resultaten van stamceltransplantatie de laatste jaren verbeterd. Tabel 3 laat zien dat de transplantatiegerelateerde mortaliteit sinds 1992 verminderde in vergelijking met de periode vóór Dit leidde tot een toegenomen overleving. De kans op recidief was echter bij alle 3 de aandoeningen toegenomen, waardoor de kans op ziektevrije overleving niet veel verbeterde. Ook werden patiënten met een AML, ALL of CML op steeds hogere leeftijd behandeld met stamceltransplantatie. In de periode vóór 1992 waren 24 van de 325 patiënten (7%) 45 jaar of ouder, na 1992 gold dat voor 234 van de 712 (33%) patiënten (p = 0,000). De invloed van de leeftijd op de uitkomstmaten voor de periode van voor deze 3 diagnosen is weergegeven in tabel 4. Voor alle uitkomstmaten, met uitzondering van de transplantatiegerelateerde sterfte bij CML-CF1, werden er geen statistisch significante verschillen tussen oudere en jongere patiënten aangetoond. Steeds vaker werden ook voor de indicaties AML, ALL en CML transplantaties verricht met stamcellen die niet afkomstig waren van een HLA-identieke broer of zuster; dit percentage was verdubbeld. Deze andere donors waren vooral niet-verwante, HLA-identieke donors. Voor patiënten in eerste complete remissie die met transplantatie behandeld werden voor AML en ALL maakte het niet uit of de stamcellen afkomstig waren van een HLAidentieke broer of zuster of van een andere, meestal HLA-identieke, niet-verwante donor. De resultaten van transplantatie voor CML-CF1 werden wel duidelijk beïnvloed door het type donor (tabel 5). BESCHOUWING Wij vonden een duidelijke toename van het aantal allogene stamceltransplantaties. Deze wereldwijde trend wordt, zowel in Nederland als elders, veroorzaakt door 3 factoren, te weten: verhoging van de leeftijd waarop een patiënt nog in aanmerking kan komen voor transplantatie, de uitbreiding van het aantal indicaties en de beschikbaarheid van stamcellen van niet-verwante donors. Daar staat tegenover dat voor een aantal gevestigde indicaties allogene transplantatie niet meer de eerste keuze van behandeling is. Voorbeelden zijn vormen van AML met prognostisch gunstige cytogenetische factoren zoals AML-M3 met de translocatie 15;17, AML-M2 met de 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145

5 TABEL 5 Resultaten 3 jaar na allogene stamceltransplantatie bij patiënten van 16 jaar en ouder met AML-CR1, ALL-CR1 en CML-CF1, gedurende de periode ; vergeleken naar donor: HLA-identieke broer of zuster versus een andere donor n AML-CR1 ALL-CR1 CML-CF1 HLA-identieke broer of zuster andere donor p HLA-identieke broer of zuster andere donor p HLA-identieke broer of zuster andere donor p totaal aantal patiënten transplantatiegerelateerde sterfte , , ,002 recidiefziekte , , ,8 overleving , , ,001 ziektevrije overleving , , ,03 De rood gedrukte waarden geven een statistisch significante verandering aan. translocatie 8;21, en AML met inversie Bovendien is sinds de introductie van imatinib in Nederland en elders een duidelijke afname te zien van het aantal transplantaties voor de indicatie CML. 5 Inmiddels is imatinib het middel van eerste keuze geworden voor de behandeling van patiënten met een CML-CF1 die positief is voor philadelphia-chromosoom. 6 BLOED ALS BRON Wij hebben laten zien dat de stamcellen steeds vaker gewonnen worden uit het bloed van donors en niet meer uit de beenmergholte. Deze procedure wordt vanaf 1992 ook in Nederland toegepast en vooral de laatste jaren in toenemende frequentie. Onder normale omstandigheden is het aantal stamcellen dat bij een gezonde donor in het bloed circuleert uiterst gering (ongeveer 0,1% van de kernhoudende cellen). Om de stamcellen te mobiliseren van de beenmergholte naar het bloed, injecteert de donor gedurende 5 of 6 dagen de groeifactor granulocytkoloniestimulerende factor (G-CSF) subcutaan. Door middel van stamcelaferese kan de verzameling van stamcellen poliklinisch gebeuren. Ziekenhuisopname en narcose voor afname van de stamcellen uit de beenmergholte zijn daardoor niet meer nodig. CONDITIONERING De laatste jaren vinden ook in Nederlands steeds meer transplantaties plaats waarbij patiënten minder intensieve behandeling behoeven te ondergaan direct voor de allogene transplantatie (de conditionering). Deze nonmyeloablatieve conditionering, ook wel reduced intensity conditioning, 7 is minder gericht op directe eliminatie van tumorcellen, maar is vooral immunosuppressief. Hierdoor kan het transplantaat bij de patiënt uitgroeien en ontstaat er een reactie gericht tegen achtergebleven maligne cellen, het zogenaamde graft-versus-tumor - effect. Omdat deze conditionering minder toxisch is, kunnen ook oudere patiënten in aanmerking komen voor allogene stamceltransplantatie. Het aantal stamceltransplantaties tot en met 2002 waarbij de patiënten behandeld werden met een dergelijke conditionering, was echter te klein voor nadere analyse. OVERLEVING EN STERFTE Voor AML, ALL en CML waren de resultaten van transplantatie in eerste complete remissie of in eerste chronische fase beter dan in een later stadium van de ziekte. Dit is in overeenstemming met de gegevens uit de literatuur Het is daarom belangrijk dat men deze patiënten zo snel mogelijk aanmeldt voor een allogene stamceltransplantatie. Ook in ons onderzoek zagen wij de laatste jaren een duidelijke vermindering van de transplantatiegerelateerde sterfte. Dit kwam door een verbeterde en versnelde diagnostiek van (te verwachten) complicaties, door de ontwikkeling van méér en betere middelen om deze complicaties te voorkomen en te bestrijden, en door de toegenomen ervaring met allogene stamceltransplantaties in de verschillende centra. 11 Door de vermindering van de transplantatiegerelateerde sterfte nam de overleving toe. UITLEG Imatinib is een relatief nieuw geneesmiddel. Het is een specifieke remmer van onder andere de bcr/abl-tyreosinekinaseactiviteit en is momenteel het middel van eerste keus voor de behandeling van chronische myeloïde leukemie. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145 5

6 LEERPUNTEN Allogene stamceltransplantatie is een in opzet curatieve behandeling voor bepaalde kwaadaardige en niet-kwaadaardige ziekten, die steeds vaker, en met goede resultaten plaatsvindt. Stamcellen kunnen gewonnen worden uit bloed, beenmerg of navelstrengbloed. Door minder intensieve conditionering komen meer oudere patiënten in aanmerking. Voor patiënten zonder HLA-identieke familiedonor zijn er wereldwijd opererende stamceldonorbanken. Belangrijk is om in een vroeg stadium van de ziekte te transplanteren. DONORS In ons onderzoek was er een duidelijke toename van het aantal transplantaties met stamcellen van andere donors dan HLA-identieke broers of zusters. Deze toename is ook te zien in andere landen van Europa. 13 De kans op het vinden van een HLA-identieke broer of zuster binnen een familie is ongeveer 30%. Indien geen geschikte donor binnen de familie beschikbaar is, kan men een donor zoeken in het bestand van de wereldwijd opererende stamceldonorbanken. Inmiddels zijn meer dan 11 miljoen donors geregistreerd en zijn meerdere honderdduizenden navelstrengbloedtransplantaten beschikbaar. Ons onderzoek laat zien dat de resultaten van transplantatie met stamcellen van een andere donor dan een HLAidentieke broer of zuster vergelijkbaar waren voor de acute leukemieën in eerste complete remissie. Dit is conform de literatuur. 14 CONCLUSIE Het aantal allogene stamceltransplantatie zal de komende jaren verder toenemen. Door de vergrijzing van de bevolking zullen steeds vaker oudere mensen in aanmerking komen voor deze intensieve en in opzet curatieve therapie die momenteel in de 8 academische ziekenhuizen in Nederland uitgevoerd kan worden. OUDERE PATIËNTEN Wij hebben laten zien dat ook oudere patiënten behandeld kunnen worden met een allogene stamceltransplantatie. Door het ouder worden van de bevolking zal het aantal oudere patiënten met bloedziekten die in aanmerking komen voor allogene stamceltransplantatie toenemen. Door de conditionering vóór stamceltransplantatie minder intensief te maken kunnen ook oudere patiënten met comorbiditeit een allogeen stamceltransplantatie ondergaan. 12 De datamanagers van TYPHON, thans de Nederlandse Stamceltransplantatie Registratie van het datacentrum van de stichting Hemato-Oncologie voor volwassenen Nederland (HOVON) zorgden voor de registratie van de patiëntengegevens. Dit onderzoek was niet mogelijk geweest zonder de medewerkers van de stamcellaboratoria die de stamceltransplantaten bewerkten en de verpleegkundigen die zorgdroegen voor de patiënten. In TYPHON, thans de Nederlandse Stamceltransplantatie Registratie van het datacentrum van de stichting Hemato-Oncologie voor volwassenen Nederland (HOVON), werken de volgende centra samen: Radboud Universiteit Nijmegen Medisch Centrum, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Leids Universitair Medisch Centrum, Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, Academisch Medisch Centrum Amsterdam, Vrije Universiteit Medisch Centrum Amsterdam, Universitair Medisch Centrum Groningen, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Amsterdam, Isala Klinieken Zwolle, HAGA Ziekenhuis s Gravenhage, Medisch Spectrum Twente, Antonius Ziekenhuis Nieuwegein, Europdonor Leiden en de Stamceldonorbank Europdonor Nijmegen. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 21 april 2008 Citeer als Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:B145 > Meer op LITERATUUR 1 Bensinger WI, Clift R, Martin P, Appelbaum FR, Demirer T, Gooley T, et al. Allogeneic peripheral blood stem cell transplantation in patients with advanced hematologic malignancies: a retrospective comparison with marrow transplantation. Blood. 1996;88: Craddock C. Nonmyeloablative stem cell transplants. Curr Opin Hematol. 1999;6: Burnett AK, Wheatley K, Goldstone AH, Stevens RF, Hann IM, Rees JH, et al. The value of allogeneic bone marrow transplant in patients with acute myeloid leukaemia at differing risk of relapse: results of the UK MRC AML 10 trial. Br J Haematol. 2002;118: Keating S, de Witte T, Suciu S, Willemze R, Hayat M, Labar B, et al. The influence of HLA-matched sibling donor availability on treatment outcome for patients with AML: an analysis of the AML 8A study of the EORTC Leukaemia Cooperative Group and GIMEMA. European Organization for Research and Treatment of Cancer. Gruppo Italiano Malattie Ematologiche Maligne dell Adulto. Br J Haematol. 1998;102: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145

7 5 Gratwohl A, Baldomero H, Horisberger B, Schmid C, Passweg J, Urbano- Ispizua A. Current trends in hematopoietic stem cell transplantation in Europe. Accreditation Committee of the European Group for Blood and Marrow Transplantation (EBMT). Blood. 2002;100: Giralt SA, Arora M, Goldman JM, Lee SJ, Maziarz RT, McCarthy PL, et al. Impact of imatinib therapy on the use of allogeneic haematopoietic progenitor cell transplantation for the treatment of chronic myeloid leukaemia. Chronic Leukemia Working Committee, Center for International Blood and Marrow Transplant Research. Br J Haematol. 2007;137: Barrett AJ, Savani BN. Stem cell transplantation with reduced-intensity conditioning regimens: a review of ten years experience with new transplant concepts and new therapeutic agents. Leukemia. 2006;20: Thomas ED, Sanders JE, Flournoy N, Johnson FL, Buckner CD, Clift RA, et al. Marrow transplantation for patients with acute lymphoblastic leukemia in remission. Blood. 1979;54: Thomas ED, Buckner CD, Clift RA, Fefer A, Johnson FL, Neiman PE, et al. Marrow transplantation for acute nonlymphoblastic leukemia in first remission. N Engl J Med. 1979;301: Thomas ED, Clift RA, Fefer A, Appelbaum FR, Beatty P, Bensinger WI, et al. Marrow transplantation for the treatment of chronic myelogenous leukemia. Ann Intern Med. 1986;104: Frassoni F, Labopin M, Gluckman E, Prentice HG, Vernant JP, Zwaan F, et al. Results of allogeneic bone marrow transplantation for acute leukemia have improved in Europe with time - a report of the acute leukemia working party of the European group for blood and marrow transplantation (EBMT). Bone Marrow Transplant. 1996;17: Blaise D, Vey N, Faucher C, Mohty M. Current status of reducedintensity-conditioning allogeneic stem cell transplantation for acute myeloid leukemia. Haematologica. 2007;92: Gratwohl A, Baldomero H, Frauendorfer K, Urbano-Ispizua A, Niederwieser D. Results of the EBMT activity survey 2005 on haematopoietic stem cell transplantation: focus on increasing use of unrelated donors. Joint Accreditation Committee of the International Society for Cellular Therapy ISCT; European Group for Blood and Marrow Transplantation EBMT. Bone Marrow Transplant. 2007;39: Ottinger HD, Ferencik S, Beelen DW, Lindemann M, Peceny R, Elmaagacli AH, et al. Hematopoietic stem cell transplantation: contrasting the outcome of transplantations from HLA-identical siblings, partially HLA-mismatched related donors, and HLA-matched unrelated donors. Blood. 2003;102: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B145 7

Autologe stamceltransplantatie bij hematologische aandoeningen,

Autologe stamceltransplantatie bij hematologische aandoeningen, ONDERZOEK Onderzoek Autologe stamceltransplantatie bij hematologische aandoeningen, 1980-2002 Mariëlle M.J. Beckers, Leo F. Verdonck, Jan J. Cornelissen, A.V.M.B. (Ton) Schattenberg, Jeroen J.W.M. Janssen,

Nadere informatie

Gelet op artikel 2, eerste lid, onder a, en 5 van de Wet op bijzondere medische verrichtingen;

Gelet op artikel 2, eerste lid, onder a, en 5 van de Wet op bijzondere medische verrichtingen; Besluit van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van, houdende regels ten aanzien van stamceltransplantatie (Regeling stamceltransplantatie) Den Haag De Minister van Volksgezondheid, Welzijn

Nadere informatie

Acute myeloïde leukemie. Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014

Acute myeloïde leukemie. Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014 Acute myeloïde leukemie Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014 Bloedcelvorming - hematopoiese selfrenewal Multilineage differentiation Acute myeloïde leukemie - AML Normaal beenmerg Bloedarmoede

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15926 13 oktober 2010 Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 4 oktober 2010, CZ/TSZ-3008350,

Nadere informatie

Van transplantatie tot pil

Van transplantatie tot pil Van transplantatie tot pil Ontwikkelingen binnen de afdeling Hematologie Hanneke C. Kluin-Nelemans Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker Hematologen houden van bloed! Afdeling Hematologie

Nadere informatie

HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie

HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met acute leukemie (acute myeloïde leukemie (AML) of myelodysplasie (MDS) type RAEB of RAEB-t) die

Nadere informatie

Klinische uitkomsten van allogene stamceltransplantatie bij patiënten met een recidief AML, MDS of ALL

Klinische uitkomsten van allogene stamceltransplantatie bij patiënten met een recidief AML, MDS of ALL Klinische uitkomsten van allogene stamceltransplantatie bij patiënten met een recidief AML, MDS of ALL Auteurs Trefwoorden F.T.W.E van Workum, F.W.M.B. Preijers, N.P.M. Schaap en A.V.M.B. Schattenberg

Nadere informatie

Een patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie

Een patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie Thema: Leukemie Een patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie Prof.dr. Hanneke C. Kluin-Nelemans Afdeling Hematologie Samenstelling van onstolbaar gemaakt bloed Bloedcellen

Nadere informatie

Voorwaarden. Wordt er geloot? Nee. Bij dit onderzoek speelt loting geen rol.

Voorwaarden. Wordt er geloot? Nee. Bij dit onderzoek speelt loting geen rol. PSCT 19 (Leukemie, ALL, AML, Multipel Myeloom, CLL, MDS, Hodgkin Lymfoom, Non-Hodgkin lymfoom) / acute lymfatische leukemie, acute myeloïde leukemie, chronische lymfatische leukemie, hodgkinlymfoom, leukemie

Nadere informatie

Acute myeloïde leukemie. Dimitri A. Breems, MD, PhD Internist-Hematoloog Ziekenhuis Netwerk Antwerpen

Acute myeloïde leukemie. Dimitri A. Breems, MD, PhD Internist-Hematoloog Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Acute myeloïde leukemie Dimitri A. Breems, MD, PhD Internist-Hematoloog Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Normale bloedcelvorming Acute myeloïde leukemie (AML) Klonale proliferatie van immature hematopoëtische

Nadere informatie

Stamceltransplantatie

Stamceltransplantatie Autologe en allogene Stamceltransplantatie -een wereld van verschil - Dr. S.K. Klein internist-hematoloog 41 Geschiedenis 1950 eerste beenmergtransplantatie 1990 Edward DonnallThomas & Joseph Edward Murray

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden diagnostische en therapeutische aspecten van acute leukemie bij kinderen beschreven, o.a. cyto-immunologische en farmacologische aspecten en allogene

Nadere informatie

Stichting Hematologisch-Oncologisch. Wetenschapsonderzoek (SHOW) Research en patiëntenzorg

Stichting Hematologisch-Oncologisch. Wetenschapsonderzoek (SHOW) Research en patiëntenzorg Stichting Hematologisch-Oncologisch Wetenschapsonderzoek (SHOW) Research en patiëntenzorg Comité van aanbeveling Ria Bremer, journalist Prof. Dr. Jan Wouter ten Cate, vasculair geneeskundige Peter Faber,

Nadere informatie

HOVON 114 MM (Multiple Myeloom) / multipel myeloom

HOVON 114 MM (Multiple Myeloom) / multipel myeloom HOVON 114 MM (Multiple Myeloom) / multipel myeloom Onderzoek voor patiënten met teruggekeerde of verslechterde multipel myeloom (ziekte van Kahler). Onderzocht wordt of een nieuw medicijn veilig en werkzaam

Nadere informatie

Myelodysplastisch syndroom

Myelodysplastisch syndroom Inwendige geneeskunde Myelodysplastisch syndroom www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INW022 / Myelodysplastisch syndroom / 20-07-2013 2 Myelodysplastisch

Nadere informatie

Aplastische Anemie (AA)

Aplastische Anemie (AA) Aplastische Anemie (AA) Stijn Halkes en Jennifer Tjon Afdeling Hematologie Geen belangenverstrengeling Aplastische Anemie (AA) introductie December 2005: 23 jarige jongen met spoed naar Eerste hulp UMC,

Nadere informatie

H.M. Blommestein, MSc Drs. S.G.R. Verelst Prof.dr. J.J. Cornelissen Prof.dr. P.C. Huijgens Prof.dr. C.A. Uyl-de Groot

H.M. Blommestein, MSc Drs. S.G.R. Verelst Prof.dr. J.J. Cornelissen Prof.dr. P.C. Huijgens Prof.dr. C.A. Uyl-de Groot Kostprijzen van autologe en allogene hematopoietische stamceltransplantaties voor hematologische ziekten institute of Health Policy & Management H.M. Blommestein, MSc Drs. S.G.R. Verelst Prof.dr. J.J.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 10728 21 juni 2011 Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, nr. CZ/TSZ-3065743, houdende regels

Nadere informatie

De rol van kostenanalysen in de evaluatie van de ontwikkeling van medische technologieën. De casus allogene stamceltransplantaties

De rol van kostenanalysen in de evaluatie van de ontwikkeling van medische technologieën. De casus allogene stamceltransplantaties Oorspronkelijke stukken De rol van kostenanalysen in de evaluatie van de ontwikkeling van medische technologieën. De casus allogene stamceltransplantaties m.t.groot, m.van agthoven, b.löwenberg, r.willemze

Nadere informatie

Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten

Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten Radboud University Medical Centre Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten Bert van der Reijden, PhD Laboratorium

Nadere informatie

Drijfveer Stamceldonorbank Geschikte stamcellen voor iedere patiënt

Drijfveer Stamceldonorbank Geschikte stamcellen voor iedere patiënt In het nieuws: Jasmina, 6 jaar, geadopteerd Heeft een zeldzame vorm van leukemie Voor overleving afhankelijk van stamtransplantatie met stamcellen van een gezonde donor Echter: Geen geschikte donor binnen

Nadere informatie

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen Benchmark Rapport ICD procedures Periode: 2010-2012 Peildatum: Datum 26 juli 2013 Ziekenhuis: Catharina Ziekenhuis Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Toelichting NCDR ICD 2010-2012 Deelnemende ziekenhuizen

Nadere informatie

Allogene stamceltransplantatie

Allogene stamceltransplantatie Informatie bijeenkomst Allogene stamceltransplantatie Afdeling Hematologie 6 juni 2016 Allogene stamceltransplantatie Waarom en hoe werkt het? Peter van Balen Internist-hematoloog Stamcellen in het beenmerg

Nadere informatie

Voorlichtingspresentatie van de patiëntenorganisatie

Voorlichtingspresentatie van de patiëntenorganisatie Voorlichtingspresentatie van de patiëntenorganisatie STICHTING CONTACTGROEP LEUKEMIE Hematologie op de Intensive Care HagaZiekenhuis 3 juli 2013 door Olga Verhoog Patiëntenorganisatie voor mensen met leukemie

Nadere informatie

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen Benchmark Rapport ICD procedures Periode: 2010-2012 Peildatum: Datum 26 juli 2013 Ziekenhuis: Leids Universitair Medisch Centrum Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden Toelichting NCDR ICD 2010-2012 Deelnemende

Nadere informatie

Beenmergtransplantatie/PSCT algemeen

Beenmergtransplantatie/PSCT algemeen Daniel den Hoed Oncologisch Centrum Het doel van deze brochure is algemene informatie te geven over beenmerg- en perifere stamceltransplantaties. Er is misschien met u gesproken over transplantatie als

Nadere informatie

Leeftijd specifieke zorg

Leeftijd specifieke zorg Leeftijd specifieke zorg Diagnostiek en behandeling van AML; focus op de oudere kwetsbare patiënt Moderator Maaike de Ruijter 1st author / speaker Prof. dr Gerwin Huls, UMCG Leeftijd specifieke zorg Ouderen

Nadere informatie

Bijgaand treft u een concept Regeling haemopoietische stamceltransplantatie aan.

Bijgaand treft u een concept Regeling haemopoietische stamceltransplantatie aan. Bijlage A De adviesaanvraag Op 11 januari 2001 ontving de Gezondheidsraad van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het volgende verzoek (brief kenmerk CSZ/ZT 2144754): Bijgaand treft u een

Nadere informatie

Richtlijn verworven aplastische anemie

Richtlijn verworven aplastische anemie Richtlijn verworven aplastische anemie Stijn Halkes Afdeling hematologie LUMC Subwerkgroep aplastische anemie Nederlandse Vereniging voor Hematologie Belangenverklaring In overeenstemming met de regels

Nadere informatie

Stamceldonor Van Levensbelang!

Stamceldonor Van Levensbelang! Stamceldonor Van Levensbelang! Informatie over het stamceldonorschap Word stamceldonor! Zeer ernstig zieke kinderen en volwassenen (meestal met leukemie) hebben stamcellen van een gezonde donor nodig om

Nadere informatie

Myelodysplastisch syndroom

Myelodysplastisch syndroom Myelodysplastisch syndroom Dr. A.H.E. Herbers Hematoloog-Oncoloog 7 februari 2018 Myelodysplastisch syndroom Masterclass 7/2/18 Myelodysplastisch syndroom= MDS Opbouw presentatie: Meeste informatie is

Nadere informatie

Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker

Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker lokale verbranding van de alvleeskliertumor Doel Het doel van de studie is te onderzoeken of radiofrequente ablatie (RFA) gevolgd door

Nadere informatie

Chronische Lymfatische Leukemie. anno 2015

Chronische Lymfatische Leukemie. anno 2015 Chronische Lymfatische Leukemie anno 2015 Marten R. Nijziel, internist-hematoloog Máxima Medisch Centrum Eindhoven/Veldhoven Hematon Leukemiedag Soesterberg, 3 oktober 2015 Wat is CLL? Wat is nodig voor

Nadere informatie

belangrijke cijfers over hematologische kankersoorten

belangrijke cijfers over hematologische kankersoorten belangrijke cijfers over hematologische kankersoorten Een overzicht van het voorkomen, de behandeling en overleving van hematologische kankersoorten gebaseerd op cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie

Nadere informatie

VU University Medical Center Amsterdam The Netherlands

VU University Medical Center Amsterdam The Netherlands VU University Medical Center Hematon openingscongres shared decision making P.C.Huijgens 29 maart 2014 VU University Medical Center VU University Medical Center VU University Medical Center VU University

Nadere informatie

Stamceltransplantatie

Stamceltransplantatie Stamceltransplantatie Wat is een stamceltransplantatie? Een stamceltransplantatie is het toedienen van bloedvormende (hematopoietische) stamcellen. Deze stamceltoediening gebeurt eenvoudigweg langsheen

Nadere informatie

Persisterende complete moleculaire remissie na imatinib behandeling voor chronische fase CML. wat nu?

Persisterende complete moleculaire remissie na imatinib behandeling voor chronische fase CML. wat nu? Persisterende complete moleculaire remissie na imatinib behandeling voor chronische fase CML wat nu? J.H.F Falkenburg Afdeling Hematologie Leids Universitair Medisch Centrum Geen conflicts of interest

Nadere informatie

Is er een rol voor het gebruik van Immunoglobulinen bij CML? M. Roeven Canisius Wilhemina Ziekenhuis Nijmegen

Is er een rol voor het gebruik van Immunoglobulinen bij CML? M. Roeven Canisius Wilhemina Ziekenhuis Nijmegen Is er een rol voor het gebruik van Immunoglobulinen bij CML? M. Roeven Canisius Wilhemina Ziekenhuis Nijmegen Opbouw Casus Bespreking literatuur Hypothesen met betrekking tot casus Voorgeschiedenis: 1957

Nadere informatie

De route van Oost naar West

De route van Oost naar West De route van Oost naar West Samenwerking in nazorg na allogene stamceltransplantatie van patiënten uit de regio Twente en Achterhoek duopresentatie Tineke Duyts, verpleegkundig specialist MST Theo Nering

Nadere informatie

Oogheelkundige klachten na stamceltransplantatie: onderzoek onder lezers van Hematon Magazine. Florence Faqiri, Mehmet Dogrusöz, Martine J.

Oogheelkundige klachten na stamceltransplantatie: onderzoek onder lezers van Hematon Magazine. Florence Faqiri, Mehmet Dogrusöz, Martine J. Oogheelkundige klachten na stamceltransplantatie: onderzoek onder lezers van Hematon Magazine Florence Faqiri, Mehmet Dogrusöz, Martine J. Jager Afdeling oogheelkunde, LUMC, Leiden ACHTERGROND Elk jaar

Nadere informatie

HOVON 132 AML/SAKK 30/13

HOVON 132 AML/SAKK 30/13 Patiënteninformatie ten behoeve van het verzamelen van beenmerg, bloed en speeksel voor wetenschappelijk onderzoek Informatie behorende bij het hoofdonderzoek HOVON 132 AML/SAKK 30/13: Onderzoek naar de

Nadere informatie

Informatie bijeenkomst. Aplastische Anemie. Afdeling Hematologie 12 december 2016

Informatie bijeenkomst. Aplastische Anemie. Afdeling Hematologie 12 december 2016 Informatie bijeenkomst Aplastische Anemie Afdeling Hematologie 12 december 2016 Wat is Aplastische Anemie? Fred Falkenburg Internist-hematoloog Stamcellen in het beenmerg maken alle bloedcellen en afweercellen

Nadere informatie

Welkom in Meander Medisch Centrum. Informatieavond non-hodgkinlymfoom en stamceltransplantatie 25 november 2014

Welkom in Meander Medisch Centrum. Informatieavond non-hodgkinlymfoom en stamceltransplantatie 25 november 2014 Welkom in Meander Medisch Centrum Informatieavond non-hodgkinlymfoom en stamceltransplantatie 25 november 2014 Indolent non Hodgkin lymfoom en chronischlymfatischeleukemie Van oorzaaktot (nieuwe ontwikkelingen

Nadere informatie

vrijdag 18 maart 2016

vrijdag 18 maart 2016 9 e Nascholing Hematologie voor verpleegkundigen en andere disciplines PROGRAMMA vrijdag 18 maart 2016 Locatie: Onderwijscentrum Erasmus MC Dr. Molewaterplein 50 3015 GE Rotterdam Inlichtingen: Mevrouw

Nadere informatie

Zin of onzin van moleculaire onco-hematologie in een perifeer labo

Zin of onzin van moleculaire onco-hematologie in een perifeer labo Zin of onzin van moleculaire onco-hematologie in een perifeer labo een kwestie van service! 06 januari 2004 Pieter De Schouwer 1 periferie??? Waar is het centrum? 06 januari 2004 Pieter De Schouwer 2 Leuven?

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nieuwe vooruitzichten in de karakterisering en behandeling van acute myeloïde leukemie Nederlandse samenvatting 134 Acute myeloïde leukemie (AML) is een vorm van bloedkanker, een kwaadaardige aandoening

Nadere informatie

HAPLO-identieke transplantaties

HAPLO-identieke transplantaties HAPLO-identieke transplantaties Moderator ineke Duyts Speaker Michel van Gelder Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam: Organisatie: Michel

Nadere informatie

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2)

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) De sterfte in de 3 grote zorggroepen per hartchirurgisch centrum in de periode 2012-2014 Elders op deze website vindt u de gemiddelde sterfte na hartchirurgische

Nadere informatie

Oorspronkelijke stukken. e.j.petersen, h.l.lokhorst en l.f.verdonck

Oorspronkelijke stukken. e.j.petersen, h.l.lokhorst en l.f.verdonck Oorspronkelijke stukken Allogene stamcel na niet-myeloablatieve conditionering: gunstige ervaringen bij 21 hoogrisicopatiënten met een hematologische maligniteit behandeld in het Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

Hematologische maligniteiten

Hematologische maligniteiten Hematologische maligniteiten Resultaten uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) 20 januari 2016 Otto Visser De Nederlandse Kankerregistratie (NKR) Eén landelijke databank sinds 4 februari 2008 landelijke

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological

Nadere informatie

C.A. Uyl-de Groot 1 S.Y. Okhuijsen 1 F.F.H. Rutten 1. 1) Institute for Medical Technology Assessment, Erasmus University Rotterdam.

C.A. Uyl-de Groot 1 S.Y. Okhuijsen 1 F.F.H. Rutten 1. 1) Institute for Medical Technology Assessment, Erasmus University Rotterdam. Cost analysis and substitution of conventional treatment by autologous bone marrow transplantation for patients with (non) Hodgkin's lymphoma or acute myeloid leukemia C.A. Uyl-de Groot 1 S.Y. Okhuijsen

Nadere informatie

Agonisten-geïnduceerde plaatjes reactiviteit voorspelt bloeding in hemato-oncologische patiënten

Agonisten-geïnduceerde plaatjes reactiviteit voorspelt bloeding in hemato-oncologische patiënten Agonisten-geïnduceerde plaatjes reactiviteit voorspelt bloeding in hemato-oncologische patiënten Birol Batman 1, Esther R. van Bladel 1, Mariska van Hamersveld 2, Pieternel C.M. Pasker 1, Suzanne J.A.

Nadere informatie

De achilleshiel van CLL

De achilleshiel van CLL De achilleshiel van CLL Dr. S.H. Tonino 22 november 2012 Afdeling Hematologie AMC, Amsterdam Chronische lymfatische leukemie 1. wat is chronische lymfatische leukemie (CLL?) 2. behandeling anno 2012 3.

Nadere informatie

Stichting Hematologisch-Oncologisch. Wetenschapsonderzoek (SHOW) Research en patiëntenzorg

Stichting Hematologisch-Oncologisch. Wetenschapsonderzoek (SHOW) Research en patiëntenzorg Stichting Hematologisch-Oncologisch Wetenschapsonderzoek (SHOW) Research en patiëntenzorg Comité van aanbeveling Ria Bremer, journalist Prof. Dr. Jan Wouter ten Cate, vasculair geneeskundige Peter Faber,

Nadere informatie

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2)

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) De sterfte in de 3 grote zorggroepen per hartchirurgisch centrum in de periode 2013-2015 Elders op deze website vindt u de gemiddelde sterfte na hartchirurgische

Nadere informatie

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands]

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Klaas A. Hartholt; Nathalie van der Velde; Casper W.N. Looman;

Nadere informatie

Belangenverklaring. In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Ik heb geen 'potentiële' belangenverstrengeling

Belangenverklaring. In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Ik heb geen 'potentiële' belangenverstrengeling 1 Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam: Organisatie: E. Meijer VU medisch centrum Ik heb geen 'potentiële' belangenverstrengeling Type

Nadere informatie

Algemeen uitgangspunt: Indicaties voor allogene transplantatie worden gesteld in de ziektespecifieke

Algemeen uitgangspunt: Indicaties voor allogene transplantatie worden gesteld in de ziektespecifieke Leidraad conditionering schema s allogene stamceltransplantatie bij Acute Myeloide Leukemie in eerste complete remissie. Finaal: 15-6-2018 Namens de werkgroep klinische studies van de HOVON stamceltransplantatie

Nadere informatie

Innovatie in de Hematologie. het belang van onderzoek en toetsing. Prof. Dr. P. Sonneveld Afdeling Hematologie Erasmus MC Rotterdam

Innovatie in de Hematologie. het belang van onderzoek en toetsing. Prof. Dr. P. Sonneveld Afdeling Hematologie Erasmus MC Rotterdam Innovatie in de Hematologie het belang van onderzoek en toetsing Prof. Dr. P. Sonneveld Afdeling Hematologie Erasmus MC Rotterdam Hematologie Ziekten van bloed, beenmerg en lymfeklieren Acute en chronische

Nadere informatie

Chronische lymfatische leukemie Arnon Kater

Chronische lymfatische leukemie Arnon Kater Chronische lymfatische leukemie Arnon Kater http://www.lymmcare.nl/ CLL Epidemiologie Prognostische factoren Biologie en targeted therapy Huidige behandeling en studies CLL: epidemiologie CLL is de meest

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting APPENDICES Nederlandse samenvatting Curriculum Vitae "In the depths of winter I finally learned there was in me an invincible summer." - Albert Camus, 1913-1960 255 Nederlandse samenvatting Samenvatting

Nadere informatie

Myelo-Dysplastisch Syndroom

Myelo-Dysplastisch Syndroom Myelo-Dysplastisch Syndroom 1938 Refractory anemia, Rhoades 1949 Chronic erythremic myelosis, Dameshek 1963 Smoldering acute leukemia, Rheingold 1973 Pre-leukemic syndrome, Saarni 1982 Myelodysplastic

Nadere informatie

HLA en afstoting. Lees eerst paragraaf 4.4 en 4.5 van het naslagwerk Bloed en Afweer goed door. Beantwoord daarna de volgende vragen:

HLA en afstoting. Lees eerst paragraaf 4.4 en 4.5 van het naslagwerk Bloed en Afweer goed door. Beantwoord daarna de volgende vragen: HLA en afstoting Leukemie is een verzamelnaam voor verschillende vormen van kanker van het bloed. Er is bij leukemie een probleem met bepaalde leukocyten, oftewel witte bloedcellen. Ongecontroleerde deling

Nadere informatie

anemie 1.1 Overzicht van de anemieën 1.2 Congenitale anemieën 1.3 Verworven anemieën

anemie 1.1 Overzicht van de anemieën 1.2 Congenitale anemieën 1.3 Verworven anemieën I N H O U D hoofdstuk 1 anemie 13 1.1 Overzicht van de anemieën 13 1.2 Congenitale anemieën 16 1.2.1 De thalassemieën 16 1.2.2 Sikkelcelanemie 19 1.2.3 Andere hemoglobinopathieën 22 1.2.4 Aangeboren membraanafwijkingen

Nadere informatie

Prognostische toepassing van flowcytometrie bij het myelodysplastisch syndroom

Prognostische toepassing van flowcytometrie bij het myelodysplastisch syndroom Workshop Flowcytometrie in MDS 5 september 2012 Prognostische toepassing van flowcytometrie bij het myelodysplastisch syndroom Canan Alhan VU Medisch Centrum Cancer Center Amsterdam Klinische prognostische

Nadere informatie

Auteurs. T. Lodewyck en J.J. Cornelissen. Trefwoorden. acute myeloïde leukemie, allogene stamceltransplantatie, therapiegerelateerde mortaliteit

Auteurs. T. Lodewyck en J.J. Cornelissen. Trefwoorden. acute myeloïde leukemie, allogene stamceltransplantatie, therapiegerelateerde mortaliteit Wikken en wegen: wat is de plaats van de allogene stamceltransplantatie bij volwassen patiënten met acute myeloïde leukemie in eerste complete remissie? Auteurs Trefwoorden T. Lodewyck en J.J. Cornelissen

Nadere informatie

Nieuwe middelen in acute lymfatische leukemie. Anita W Rijneveld Erasmus MC, Rotterdam

Nieuwe middelen in acute lymfatische leukemie. Anita W Rijneveld Erasmus MC, Rotterdam Nieuwe middelen in acute lymfatische leukemie Anita W Rijneveld Erasmus MC, Rotterdam EFS bij volwassenen 100% 80% 1989-1994 1995-2000 2001-2006 2007-2012 RSR 60% 40% 2007-2012 20% 0% 1989-1994 0 1 2 3

Nadere informatie

Myelodysplastisch syndroom

Myelodysplastisch syndroom Myelodysplastisch syndroom Regionale richtlijn IKW, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd: 11-02-2002 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Regionale tumorwerkgroep haemato-oncologie Inhoudsopgave Algemeen...1

Nadere informatie

Module 3. Diagnose van veno-occlusieve ziekte

Module 3. Diagnose van veno-occlusieve ziekte Module 3 Diagnose van veno-occlusieve ziekte Leerdoelen Het klinische beeld van VOD herkennen De verschillen tussen de aanbevolen klinische criteria begrijpen De verschillen in de classificatie van VOD

Nadere informatie

Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van chronische myeloïde leukemie

Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van chronische myeloïde leukemie Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van chronische myeloïde leukemie naar 1. Onderzoek 236 2. Behandeling 236 2.1 Algemeen 236 2.2 Specifiek 237 3. Chronische myeloïde leukema blastencrise 242 3.1

Nadere informatie

Dysplasie in AML en (cyto)genetische. afwijkingen: Chromosoom 3q26 afwijkingen en EVI1

Dysplasie in AML en (cyto)genetische. afwijkingen: Chromosoom 3q26 afwijkingen en EVI1 Dysplasie in AML en (cyto)genetische afwijkingen: Chromosoom 3q26 afwijkingen en EVI1 patient 0390606 BM H11-172 8-2-2011 patient 0390606 dag 24 kuur I H11-428 4-4-2011 patient 0390606 dag 24 kuur I H11-428

Nadere informatie

HOVON-Hematologie scholingsdag donderdag 1 okt 2015

HOVON-Hematologie scholingsdag donderdag 1 okt 2015 HOVON-Hematologie scholingsdag donderdag 1 okt 2015 Josée Zijlstra VUMC www.hematologie.nl/ j.zijlstra@vumc.nl Thomas Hodgkin 1798-1866 Hodgkin lymfoom Diagnostiek Pathologie Epidemiologie Symptomen Beeldvorming

Nadere informatie

Hodgkin lymfoom. Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018

Hodgkin lymfoom. Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 Hodgkin lymfoom Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 11 de nascholing Hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 Disclosure belangen: PJ Lugtenburg Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Hematopoietische stamcellen

Hematopoietische stamcellen Hematopoietische stamcellen Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands Voorzitter Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Onderwerp : aanbieden advies Hematopoietische stamcellen

Nadere informatie

Maligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014

Maligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Maligne hematologie Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Leukemie acuut AML (acute myeloïde leukemie) ALL (acute lymfoïde leukemie) chronisch CML (chronische myeloïde

Nadere informatie

Blasten in perifeer bloed

Blasten in perifeer bloed Man 50 jaar Chronische lymfatische leukemie, RAI stadium 0, zonder criteria van actieve ziekte waarvoor wait and see beleid diep veneuze trombose. 2 dagen later: presentatie op SEH in verband met veel

Nadere informatie

Bij de mijlpaal van de HOVON 100-studie: verleden, heden en toekomst

Bij de mijlpaal van de HOVON 100-studie: verleden, heden en toekomst Bij de mijlpaal van de HOVON 100-studie: verleden, heden en toekomst Auteurs Trefwoorden P.C. Huijgens en B. Löwenberg HOVON, organisatie (Ned Tijdschr Hematol 2009;6:231-5) Inleiding Stichting Hemato-Oncologie

Nadere informatie

Verpleegkundig protocol plerixafor

Verpleegkundig protocol plerixafor Verpleegkundig protocol plerixafor Indicatie 3 Werkingsmechanisme 4 Toedieningsschema 6 Dosering per toediening 7 Bijwerkingen 10 Afwijkende nierfunctie 11 Aandachtspunten 11 Dit protocol kwam tot stand

Nadere informatie

Als u te horen krijgt dat u leukemie hebt, is de schrik natuurlijk groot. Vaak komen er dan veel vragen op over

Als u te horen krijgt dat u leukemie hebt, is de schrik natuurlijk groot. Vaak komen er dan veel vragen op over Wat is leukemie? Leukemie is de verzamelnaam voor verschillende soorten beenmergkanker. Alle vormen worden gekenmerkt door een ontregelde groei van verschillende soorten witte bloedcellen. In het beenmerg,

Nadere informatie

Hematologische tumoren hoever is IO therapie? Monique Minnema, hematoloog UMC Utrecht Cancer Center 2 de multidisciplinair IO symposium

Hematologische tumoren hoever is IO therapie? Monique Minnema, hematoloog UMC Utrecht Cancer Center 2 de multidisciplinair IO symposium Hematologische tumoren hoever is IO therapie? Monique Minnema, hematoloog UMC Utrecht Cancer Center 2 de multidisciplinair IO symposium Vraag 1: Behandelt u patiënten met Morbus Hodgkin? 1. ja 2. nee Vraag

Nadere informatie

PERSONTMOETING 18 mei 2005 Geboorte van de eerste HLA baby s

PERSONTMOETING 18 mei 2005 Geboorte van de eerste HLA baby s Partner Universitaire Associatie Brussel Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel PERSONTMOETING 18 mei 2005 Geboorte van de eerste HLA baby s Het programma Preimplantatie Genetische Diagnose

Nadere informatie

Cover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:

Cover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/67416 Author: Eefting, M. Title: Evaluation of donor lymphocyte infusions after allogeneic

Nadere informatie

De hematologie patiënt op de IC. Mirelle Koeman, internist-intensivist

De hematologie patiënt op de IC. Mirelle Koeman, internist-intensivist De hematologie patiënt op de IC. Mirelle Koeman, internist-intensivist 3 juli 2013 Inhoud. Hoe het was. En nu? Complicaties Klinisch vraagstuk Wat gebeurt er? Rol van vroege NIV Hoe doen wij het? Conclusie

Nadere informatie

Presentatie Een 24-jarige vrouw presenteert zich met hypermenorrhoea, veel hematomen en bloedneuzen. Haar vorige menstruatie verliep normaal.

Presentatie Een 24-jarige vrouw presenteert zich met hypermenorrhoea, veel hematomen en bloedneuzen. Haar vorige menstruatie verliep normaal. CASUS 2 Presentatie Een 24-jarige vrouw presenteert zich met hypermenorrhoea, veel hematomen en bloedneuzen. Haar vorige menstruatie verliep normaal. Lichamelijk onderzoek Bleek, veel hematomen, veel bloed

Nadere informatie

Ontwikkelingen stamceltransplantaties en het pakket

Ontwikkelingen stamceltransplantaties en het pakket Ontwikkelingen stamceltransplantaties en het pakket 2 Ontwikkelingen stamceltransplantaties en het pakket S.S.Tan 1 C.A. Uyl-de Groot 1,2 P.C. Huijgens 2 W.E. Fibbe 3 J.J. Cornelissen 4 Mei 2006 institute

Nadere informatie

Complicatieregistratie na hematopoëtische

Complicatieregistratie na hematopoëtische Complicatieregistratie na hematopoëtische stamceltransplantaties Complication registration after hematopoietic stem cell transplantations E. Meijer, J.J.W.M. Janssen, C. Huisman, E.J. Petersen, J.L.L.M.

Nadere informatie

Monosomaal karyotype bij acute myeloïde leukemie: superieure cytogenetische herkenning van een zeer slechte prognose

Monosomaal karyotype bij acute myeloïde leukemie: superieure cytogenetische herkenning van een zeer slechte prognose Monosomaal karyotype bij acute myeloïde leukemie: superieure cytogenetische herkenning van een zeer slechte prognose Auteurs Trefwoorden D.A. Breems en B. Löwenberg acute myeloïde leukemie, cytogenetica,

Nadere informatie

Voorspellende factoren voor terugkeer naar werk en arbeidsongeschiktheid na behandeling voor colorectaal carcinoom

Voorspellende factoren voor terugkeer naar werk en arbeidsongeschiktheid na behandeling voor colorectaal carcinoom Voorspellende factoren voor terugkeer naar werk en arbeidsongeschiktheid na behandeling voor colorectaal carcinoom KRING BIJEENKOMST 2 OKTOBER 2017 Chantal den Bakker Onderzoeksvraag Welke factoren zijn

Nadere informatie

Acute lymfatische leukemie: is meer ook beter?

Acute lymfatische leukemie: is meer ook beter? Acute lymfatische leukemie: is meer ook beter? Acute lymphoblastic leukaemia: is more also better? dr. A.W. Rijneveld 1, dr. S.M.G.J. Daenen 2 en prof. dr. J.J. Cornelissen Samenvatting Elk jaar krijgen

Nadere informatie

Reeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten

Reeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten Reeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten Hematologie voor de Dummies Gezondheidsuniversiteit PSC MSC plt ery mono neutro eo baso LSC Blympho T lympho PSC SCF MSC IL3 LSC GM-CSF MPL

Nadere informatie

Gentherapie begint beloftes in te lossen

Gentherapie begint beloftes in te lossen Gentherapie begint beloftes in te lossen Gerard Wagemaker Vz. Ned. Ver. Gen- en Celtherapie Lid European Union Committee of Experts on Rare Diseases (EUCERD) 12 september 2013 Gentherapie begint beloftes

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

CAR-T THERAPIE VOOR ACUTE LEUKEMIE: SUCCESSEN, UITDAGINGEN, OPEN VRAGEN

CAR-T THERAPIE VOOR ACUTE LEUKEMIE: SUCCESSEN, UITDAGINGEN, OPEN VRAGEN DIENST HEMATOLOGIE UZ GENT CAR-T THERAPIE VOOR ACUTE LEUKEMIE: SUCCESSEN, UITDAGINGEN, OPEN VRAGEN PENTALFA 15 NOVEMBER 2018 Prof. Dr. Tessa Kerre UZG ACUTE LEUKEMIE: ALL VS AML VS MPAL 2 ALL VS AML Hematopoëse

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting.

Feiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting. Feiten en cijfers Uitgave van de Nederlandse Hartstichting November 211 Beroerte Definitie Beroerte (in het Engels Stroke ), ook wel aangeduid met cerebrovasculaire aandoeningen/accidenten/ziekte (CVA),

Nadere informatie

Officiële titel: Blinatumomab added to prephase and consolidation therapy in precursor B-acute lymphoblastic leukemia in adults. A phase II trial.

Officiële titel: Blinatumomab added to prephase and consolidation therapy in precursor B-acute lymphoblastic leukemia in adults. A phase II trial. HOVON 146 ALL NL61022.078.17 Informatie voor de proefpersoon behorende bij het onderzoek HOVON 146: Blinatumomab toegevoegd aan prefase en consolidatie behandeling van volwassenen met een precursor B-cel

Nadere informatie

De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie

De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie Joop Arends Internist-Infectioloog Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) Voorzitter van de European Study

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

Basisprincipes stamcelcollectie en stamceltransplantatie. Daan Dierickx 9 mei 2018

Basisprincipes stamcelcollectie en stamceltransplantatie. Daan Dierickx 9 mei 2018 Basisprincipes stamcelcollectie en stamceltransplantatie Daan Dierickx 9 mei 2018 Stamceltransplantatie: overzicht Factoren die stamceltransplantatie beïnvloeden Stamcelmobilisatie en collectie Conditionering

Nadere informatie