Education from a psycho-social perspective, an intervention study in obese pregnant women

Transcriptie

1 Education from a psycho-social perspective, an intervention study in obese pregnant women Goele Jans, Phd Student, Mw, MSc Annick Bogaerts, PhD, Mw, MSc 28 maart 2014 Research day Oostende 1

2 Overzicht 1) Definities en conceptuele modellen van Educatie 2) Toepassing: Obesitas en zwangerschap a. Epidemiologie en socio-demografie ( ) b. Body Mass Index (BMI) en gewichtstoename tijdens de zwangerschap (GWG) c. Interventies tijdens de zwangerschap 3) Besluit a. Psychisch welzijn b. Aanpak c. Uitkomsten

3 GVO Gezondheidspromotie De gezondheidspromotie wil mensen in staat stellen om controle te verwerven over de determinanten van hun gezondheid. Begrippen: gezondheidsvoorlichting, health education, gezondheidsbevordering, health promotion

4 Definitie (1) Educatie = interpersoonlijke interventie waarbij de vroedvro de zwangere en haar partner helpt om een niee gedachte, vaardigheid, houding en intentie te ontwikkelen die voldoende permanent is om gedrag te veranderen en waarbij de vroedvro gebruik maakt van in de omgeving reeds aanwezige of gecreëerde prikkels (Redman en Thomas, 1985)

5 Doel Kennis, vaardigheden en motivatie ontwikkelen/exploreren gedrag : beoordelen, beslissen en handelen DOEL : veilige en normale zwangerschap, met aandacht voor positieve beleving en persoonlijke groei!! (Nichols & Humenick, 2000)

6 (2) Voorlichting Voorlichting = Informatie verstrekken : inhoudsaspect Instructie : voorschriften Educatie : leerproces Begeleiding : persoonlijke inbreng/benadering gevoelens (Dekkers, 1981)

7 Gedragsdeterminanten Barrières - Attitude = kennis en ervaringen - Sociale invloeden = sociale steun en druk - Eigen effectiviteit = de inschatting van de persoon over vaardigheden en mogelijkheden om het gedrag te kunnen uitvoeren GEDRAGS- INTENTIE (De Vries et al., 1988; Prochaska & DiClemente, 1992) Vaardig heden

8 ASE model

9 GWG Brisbois et al., Obesity reviews, 2011

10 Conceptueel model van determinanten voor overdreven gewichtstoename tijdens de zwangerschap Maternal psychological, demographic, familial and cognitive factors Health behaviour change constructs Maternal behaviours Outcomes Psyche Maternal psychological factors - Maternal self-esteem - Antenatal anxiety and depression - Antenatal stress - Past psychiatric history Coping skills Self-efficacy Kennis en ervaringen Knowledge/ understanding of gestational weight gain Body Image during pregnancy Physical activity and eating behaviours Gestational weight gain Socio-demografie, BMI Familial/social contextual factors - Social support - Marital satisfaction/quality - Demographics (i.e. education level, family income, parity, age, prepregnancy BMI) Motivation to change/initiate /maintain Weight management behaviours during pregnancy Hill et al., Midwifery, 2012

11 Begeleidingsmethodiek (De Braeckeleer) 1. Veiligheid 2. Vrijheid 3. Modelling 4. Bekrachtiging 5. Inzicht creeëren

12 Toepassing: obese zwangeren

13 Inter-generationele obesitas Catalano, 2003, 2013

14 Risico s obesitas en reproductie Pre-conceptie Gestoord metabolisme Fertiliteitsproblemen Psycho-sociale problematiek Zwangerschap Diabetes Hypertensie Dysfunctionele arbeid Anesthesie complicaties Psycho-sociaal Postpartum Inductie Sectio Infecties Macrosomie Infecties Borstvoedingsproblemen Bloedingen Lange Termijn Obesitas bij het kind Gewichtsretentie Metabole dysregulatie: diabetes, dyslipidemie, CV-aandoeningen, astma, ADHD

15 GWG: Definities en Richtlijnen (IOM) BMI VOOR de zwangerschap Totale Gewichtstoename Gewichtstoename in 2 de en 3 de trimester, gemiddelde (range) Ondergewicht (<18.5 kg/m²) Normaal gewicht ( kg/m²) Overgewicht ( kg/m²) Obees ( 30 kg/m²) kg 0.51 ( ) kg/wk kg 0.42 ( ) kg/wk kg 0.28 ( ) kg/wk 5 9 kg 0.22 ( ) kg/wk Institute of Medicine Gestational Weight Gain Recommendations (2009)

16 Verdeling maternale BMI Vlaanderen, 2012 OVERGEWICHT 33,8% OBEES 11,1%

17 Evolutie maternale BMI Vlaanderen (N= )

18 Regionale verschillen in BMI (2009) Overgewicht Obesen Excessieve gewichtstoename!!

19 Socio-demografie en hoge BMI Lagere opleiding Hogere leeftijd Multiparae Andere ethniciteiten (Turken en Marokkanen) Arbeidsters

20 Gewichtstoename (GWG) tijdens de zwangerschap per BMI-categorie (2009) >50%

21 Socio-demografie en excessieve GWG - Overgewicht en obesitas - Primiparae - Nederlandse en Turkse origine - Limburg en Vlaams-Brabant - Jongere zwangeren ( 24 jaar) - Alleenstaande zwangeren

22 Levensstijl Interventie studies Resultaten van reeds gepubliceerde interventie studies: - Verschillende BMI groepen - Verschillende intensiteit van de interventie - Verschillende focus van de interventie (dieet advies, bewegingsadvies, gedragsveranderingstechnieken) - Verschillende zorgverleners (dietist, psycholoog, vroedvro, Vpk, kinesist, arts, ) - Vergelijken is moeilijk en resultaten zijn divers - Psychologische aspecten vaak niet in rekening genomen, teveel nadruk op EDUCATIE

23 Psyche bij obese zwangeren

24 Resultaten Normale BMI ( kg/m²), n=156 Obesitas (BMI 29kg/m²), n=63 p-waarde BMI (kg/m², SD) voor zw 22.0 (1.4) 34.4 (4.1) < Pariteit 0.6 (0.8) 0.8 (1.0) 0.02 Opleiding moeder (n,%) Tot 18 j. Bachelor Master 59 (36.1) 72 (46.2) 25 (16.0) 40 (63.5) 21 (33.3) 2 (3.2) Medische geassisteerde bevruchting (n,%) 8 (5.1) 9 (14.3) 0.05 Stresserende fam. geb. in verleden (n,%) 32 (20.6) 21 (33.9) 0.04 Stresserende psych. voorgeschiedenis (n,%) 40 (25.8) 30 (48.4) Socio-demografische verschillen covariaten Meer hypertensie, diabetes, inducties en sectio s bij obesen versus normaal gewicht zwangeren

25 41,0 Toestandsangst en karakterangst Toestandsangst 40,0 39,0 38,0 37,0 normaal gewicht obesen 36,0 35,0 34,0 33,0 Covariaten: - Opleiding (-) - Ethniciteit (+) - Alleenstaanden (+) - Stresserende voorgeschiedenis (+) ,0 3 Trimester 41,0 39,0 38,0 37,0 36,0 35,0 34,0 33,0 Karakterangst Trimester normaal gewicht obesen

26 Obese zwangeren zijn psycho-sociaal meer kwetsbaar : Toestandsangst neemt significant toe tijdens de zwangerschap Geen daling van karakterangst en depressieve gevoelens (cfr beschreven U-curve in literatuur) Specifieke psychosociale kenmerken (covariaten) van de obesen moeten in rekening genomen worden tijdens ontwikkelen en uitvoeren van counselingssessies.

27 Doel: Nagaan of een prenataal levensstijl interventie programma specifiek voor obese zwangeren een invloed heeft op hun gewichtstoename en niveau van angst en depressieve gevoelens.

28 Motiverende gespreksvoering (Miller & Rollnick, 2008) intrinsieke motivatie : Try Important Could verkennen en oplossen van ambivalentie om verandering mogelijk te maken vanuit de zwangere zelf veilige en ondersteunende omgeving

29 Flowchart 235 beschikbare obese zwangeren 30 beslisten niet deel te nemen 205 obese zwangeren geïncludeerd Normale zorg (CG) N=63 Brochure groep N= 64 Prenatale sessie groep N= 78 Excl : 1 ander ZH, 2 tweelingen, 1 OW, 1 MK, 1 DMT1 Excl : 1 OW, 1 MK N=63 N= 58 N= 76

30 Metingen en sessies Trimester 1 Trimester 2 Trimester 3 T 1: Inclusie < 15 weken T 2: Voor Sessie 1 < 15 weken T 3: Na Sessie 1 < 15 weken T 4: Voor Sessie weken T 5: Na Sessie weken T 6: Voor Sessie weken T 7: Na Sessie weken T 8: Voor Sessie weken T 9: Na Sessie weken Sessie 1 Sessie 2 Sessie 3 Sessie 4 Baseline meting STAI E(P)DS STAI E(P)DS STAI E(P)DS

31 EVOLUTIES van ANGST tijdens de zwangerschap : - Geen verschillen in base line voor niveau van angst tussen de 3 gerandomiseerde groepen

32 Gewichtstoename tijdens de zwangerschap - Geen socio-demografische en baseline verschillen tussen de 3 gerandomiseerde groepen - ANOVA: Normale zorg Brochure groep Prenatale sessie groep p-waarde n=63 n=58 n=76 Zwangerschapsduur (weken) gem (SD) 39.5 (1.8) 39 (2.3) 39.3 (1.7) 0.58 GWG (kg (SD)) 13.5 (7.3) 9.5 (6.8) 10.6 (7) GWG, trim 1 gem (SD) 1.2 (2.9) 0.1 (2) 0.3 (2.7) 0.15 GWG, trim 2 gem (SD) 5 (4.6) 0.7 (3) 2.4 (3.6) GWG, trim 3 gem (SD) 10.2 (6.4) 6.4 (5.2) 7.9 (5.8) 0.01 GWG, categorieën n (%) 0.04 GWG, < 5kg 4 (6.3) 16 (27.6) 16 (21.1) GWG, 5-8,9kg 14 (22.2) 11 (19) 13 (17.1) GWG, 9kg 45 (71.4) 31 (53.4) 47 (61.8) Bevestigd in multivariaat model (p<0.0001)

33 Methode van Bevallen en Geboortegewicht - Geen verschillen tussen de 3 gerandomiseerde groepen Bevestigd in de multivariate modellen Echter, geen effecten op verbeterde perinatale uitkomsten! Normale zorg n=63 Brochure groep Prenatale sessie groep p-value n=58 n=76 Zwangerschapscomplicaties n (%) Zw diabetes n (%) 7 (11.1) 7 (12.1) 9 (11.8) 0.98 Zw hypertensie (%) 6 (9.5) 11 (19.3) 8 (10.8) 0.22 Pre-eclampsie n (%) 4 (6.3) 7 (12.3) 2 (2.7) 0.09 Induction van de arbeid n (%) 15 (24.2) 12 (20.7) 14 (18.7) 0.73 Methode van bevalling n (%) 0.77 vaginaal 37 (58.7) 40 (69) 48 (63.2) vacuum/forceps 7 (11.1) 4 (6.9) 8 (10.5) electieve sectio 11 (17.5) 5 (8.6) 11 (14.5) dringende sectio 8 (12.7) 9 (15.5) 9 (11.9) Geboorte gewicht (kg, (SD)) (0.583) (0.682) (0.503) 0.54

34 Impact van Educatie op lange termijn Verband tussen: 1. overdreven gewichtstoename in de zwangerschap en retentie van gewicht in het postpartum (pp) (Bogaerts et al. Obesity, 2013) 2. gewichtsretentie in het pp en cardiovasculaire en metabole problemen 15 jaar na bevalling (Rooney et al., Obstet &Gyn, 2005)

35 Impact van Educatie op lange termijn Verband tussen: 3. Té hoge gewichtsretentie na bevalling meer risico bij volgende zwangerschap: o PIH en GDM bij vroen met BMI < 25 kg/m² o Sectio en macrosomie bij vroen met BMI 25 kg/m² (Villamor et al. 2006; Bogaerts et al. 2013)

36

37 Besluit 1. Doel van educatie voorop stellen 2. Doelgroep beschrijven: a. Socio-demografisch b. Psycho-sociaal Conceptuele modellen c. Medische risico s 3. Strategie bepalen ASE, MI, De Braekeleer

38 Besluit : obese zwangeren Maternale obesitas and excessieve gewichtstoename komen frequent voor en zijn mee bepaald door socio-demografische factoren, geassocieerd met meer perinatale risico s focussen op juiste doelgroep! Interventies tijdens zwangerschap zijn zinvol voor reductie van gewicht en verbeteren van psychisch welbevinden, meta-analyses geven evidentie voor reductie van perinatale risico s. Hoge gewichtstoename tijdens zw. en psychologisch discomfort zijn geassocieerd met hoge PPWR aandacht bij leefstijlinterventies. Behouden van zwangerschapskilo s geeft meer risico s bij volgende zwangerschap!

39 Aandachtspunten voor de praktijk METEN is WETEN: - Meten en registeren van gewicht en lengte van de moeder voor de zwangerschap - Consequent meten van het gewicht van de moeder bij opname voor bevalling DOELGROEP KENNEN: - Aanbevelingen van adequate gewichtstoename per BMI categorie toepassen. - Aandacht geven aan psycho-sociale dimensie (beleving) van maternale obesitas. LANGE TERMIJN DENKEN: - Ook postpartale opvolging van maternaal gewicht! - Aandacht ontwikkeling van het kind

40 Meer info Via Garant publisher contact: