Leren langs nieuwe wegen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leren langs nieuwe wegen"

Transcriptie

1 Leren langs nieuwe wegen Evaluatie-onderzoek experimenten herontwerp kwalificatiestructuur/mbo Tweede onderzoeksjaar CINOP, s-hertogenbosch Ruud Baarda (redactie) met medewerking van José van den Berg en Joke Huisman

2 De onderzoeksrapportage is opgesteld door: Ruud Baarda, projectleider onderzoek experimentele opleidingen mbo, met medewerking van José van den Berg en Joke Huisman. Bijdragen aan het onderzoek zijn geleverd door: Joke Huisman, Gerdien Wijntje (CINOP, kwalitatieve dataverzameling en optekenen praktijkcases en bijdragen eindrapportage); Françoise Bartels, Wil van Esch, Tonny Huisman, Carla van den Heuvel (CINOP, kwantitatieve dataverzameling, bewerking en analyse); Annet Jager, Hester Smulders (Stoas Wageningen, beschrijving praktijkcases). Verder is voor medewerking aan het onderzoek dank verschuldigd aan: De clustercoördinatoren: Jan van der Staaij (Informatie- en communicatietechnologie), Jan de Graaf (Administratie en secretariaat), Liesbeth Gamadia (Artiest), Maria Wessels (Media, communicatie en informatie), Jacqueline de Schutter, Frans Hoetink, Luc Fine (Techniek) Herman Holla (Techniek en Transport en logistiek), Piet de Kant (Handel en zakelijke dienstverlening), Douwe Ettema (Voedsel en leefomgeving), Fieny Peerboom en Marien Muller, Theo Geurts (Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent); Beleidsmedewerkers van het procesmanagement: Hugo Hopstaken, Marjo Jansen, Petra Kanters, Jos van Odijk, Rini Romme, Michaela Zwaan; Begeleidingsgroep Gemeenschappelijk Procesmanagement: Rini Weststrate en Ineke Mulder; Begeleidingsgroep CINOP Expertisecentrum: José van den Berg, Cees Doets. Colofon Titel: Auteurs: Vormgeving: Bestelnummer: Uitgave: Leren langs nieuwe wegen : Evaluatie-onderzoek experimenten herontwerp kwalificatiestructuur/mbo Tweede onderzoeksjaar Ruud Baarda (redactie) met medewerking van José van den Berg en Joke Huisman Evert van de Biezen A00329 CINOP, s-hertogenbosch Augustus 2006 CINOP Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN ISBN Centrum voor innovatie van opleidingen Postbus BP s-hertogenbosch Telefoon: Fax: EvdB-06079/060824

3 Voorwoord Het middelbaar beroepsonderwijs is bezig met een ingrijpende herstructurering van het onderwijs. Deelnemers, onderwijspersoneel en de maatschappelijke omgeving krijgen in toenemende mate te maken met competentiegerichte opleidingen waarin het leren in de beroepspraktijk een grotere en belangrijkere rol krijgt. De nu voorliggende rapportage is de neerslag van het onderzoek naar de experimentele opleidingen over en bouwt voort op de eerste rapportage die over het onderzoek naar de proeftuinen is verschenen 1. In het onderzoek wordt de invoering van competentiegericht onderwijs bij de mboinstellingen gemonitored en geëvalueerd. Dit onderzoeksjaar markeert de overgang van de nog relatief kleinschalige periode van de proeftuinen naar een veel grootschaliger invoering van experimentele opleidingen. Het tempo van de invoering is hoog. Als deze rapportage verschijnt, is een nog groter aantal experimentele opleidingen aan de slag gegaan om de middelbare beroepsopleidingen competentiegerichter te maken, met als belangrijke doelen het onderwijs aantrekkelijker te maken voor deelnemers en de aansluiting op de arbeidsmarkt en het omliggende onderwijs te verbeteren. De samenvatting en de aandachtspunten voor verdere ontwikkeling staan in deel 1 van deze rapportage. In deel 2 worden de onderzoeksopzet en -resultaten gepresenteerd. Cees Doets Directeur CINOP Expertisecentrum 1 Berg, J. van den en Doets, C. (2005). Een dag zonder te leren, is een verloren dag. s-hertogenbosch: CINOP.

4

5 Inhoudsopgave Deel 1 Samenvatting en aandachtspunten verdere ontwikkeling 1.1 Inleiding Vraagstelling en opzet onderzoek Participatie experimentele opleidingen Voortgang innovatieproces Samenwerking in de ontwikkeling en uitvoering van de opleidingen Rol van docent en praktijkopleider Beroepspraktijkvorming en overig praktijkgericht onderwijs Resultaten en effecten Arbeidsmarkt gekwalificeerd assistent EVC-trajecten Aandachtspunten verdere ontwikkeling 14 Deel 2 Onderzoeksopzet en -resultaten 1 Achtergrond van het onderzoek Het beleidskader: de ministeriële regeling De beleidscontext: de experimenten De experimentenclusters 21 2 Onderzoeksopzet Het doel en de fasering Vraagstelling en opzet van het onderzoek Onderzoeksaanpak en respons 26 3 Participatie experimentele opleidingen Stand van zaken per 1 februari Wijziging deelnemersaantallen eerste helft schooljaar 2005/ Spreiding van opleidingen over leerwegen, niveau en leerjaren Variatie in deelname van instellingen en profielen Continuering cohort

6

7 4 Voortgang innovatieproces Inrichting en programmering Beoordeling en examinering Doorlopende leerlijnen vmbo-mbo-hbo Kwaliteitszorg en externe legitimering 49 5 Samenwerking in de ontwikkeling en uitvoering van de opleidingen Samenwerkingspartners Samenwerking met bedrijven Samenwerking met de kenniscentra Samenwerking met vmbo en hbo 58 6 Rol van docent en praktijkopleider Veranderende rollen voor docenten Ervaringen praktijkopleiders met competentiegericht onderwijs 62 7 Beroepspraktijkvorming en overig praktijkgericht onderwijs Ontwikkelingen in omvang beroepspraktijkvorming en praktijkleren Ervaringen met BPV en andersoortig praktijkgericht onderwijs 69 8 Resultaten en effecten Beoogde resultaten invoering competentiegericht beroepsonderwijs Effectmeting bij deelnemers, docenten en praktijkopleiders Vergelijking experimentele en niet-experimentele opleidingen 80 9 De opleiding arbeidsmarktgekwalificeerd assistent Participatie In-, door- en uitstroom Voortgang en vormgeving van de AKA-opleidingen Beroepspraktijkvorming en praktijkleren in de AKA-opleidingen De toegevoegde waarde van de AKA-opleiding: effecten en waardering Erkenning verworven competenties EVC-activiteiten bij experimentele opleidingen EVC aan de hand van praktijkvoorbeelden 102

8

9 Deel 1 Samenvatting en aandachtspunten verdere ontwikkeling

10

11 1Samenvatting en aandachtspunten verdere ontwikkeling 1.1 Inleiding In het middelbaar beroepsonderwijs is de komende jaren sprake van twee complexe processen: 1 Het herontwerp van de kwalificatiestructuur: alle bestaande kwalificaties worden vervangen door een samenhangend geheel van nieuwe kwalificaties. 2 Het herontwerp beroepsonderwijs: met de vernieuwde kwalificatiedossiers worden de opleidingen vernieuwd en herontworpen. Dit herontwerpproces kent een testperiode die loopt van 2004 tot 2008, waarin de kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven en de mbo-instellingen ervaring kunnen opdoen met beide herontwerpprocessen. Om de ontwikkelingen bij de experimentele periode in beeld te krijgen, is op verzoek van het Gemeenschappelijk Procesmanagement door CINOP Expertisecentrum een onderzoek uitgevoerd. Doel van het onderzoek is om de voortgang van beide herontwerpprocessen en de ontwikkelingen die zich daarbinnen afspelen in kaart te brengen. In dit eerste deel van de rapportage worden de voornaamste resultaten en aandachtspunten voor verdere ontwikkeling gepresenteerd. Dit samenvattende deel van de rapportage bestaat, na een korte beschrijving van de vraagstelling en de opzet van het onderzoek, uit een tiental paragrafen, waarin steeds een onderzoeksvraag centraal staat Vraagstelling en opzet onderzoek Het doel van het onderzoek is om: op een valide en betrouwbare wijze de voortgang van het herontwerpproces en de mate waarin de doeleinden worden gerealiseerd in kaart te brengen 1. De focus ligt daarbij op de aspecten die in de onderzoeksvragen worden toegelicht. 1 De door de experimentele opleidingen op te leveren producten zijn niet in dit evaluatieonderzoek meegenomen. leren langs nieuwe wegen

12 De resultaten van het onderzoek staan ten dienste van de rapportages die het Gemeenschappelijk Procesmanagement dient op te leveren voor OCW/LNV. De onderzoeksopzet, -thema s en vraagstellingen zijn in nauw overleg met het procesmanagement bepaald. Het onderzoek omvat de periode december 2005-juni Bij een aantal onderzoeksthema s wordt voortgebouwd op het onderzoek dat in is uitgevoerd (participatie, voortgang innovatieproces, arbeidsmarktgekwalificeerd assistent-opleiding (AKA)). In het onderzoeksjaar is op verzoek van het Procesmanagement daarnaast specifiek aandacht besteed aan samenwerking van verschillende partijen bij het herontwerpproces, beroepspraktijkvorming/praktijkleren en de rol van de docent en de praktijkopleider. Ook is een aanzet gedaan tot operationalisering van gewenste resultaten en effecten van de herontwerpactiviteiten. Tot slot is stilgestaan bij activiteiten die de experimentele opleidingen uitvoeren op het terrein van erkenning van verworven competenties (EVC). Het onderzoek is opgezet als een participerend/beschrijvend onderzoek waarbij zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens zijn verzameld. Bij het verzamelen van de gegevens en de analyse en presentatie van de resultaten is bij de diverse onderzoeksthema s uitgegaan van elf experimenteerclusters, die door het Procesmanagement zijn onderscheiden. Deze clusters bestaan uit opleidingen die inhoudelijk verwantschap met elkaar hebben. 2 Het betreft de volgende clusters: Expertisecentrum 2 Tabel 1: Overzicht experimentclusters 1 Administratie en secretariaat 2 Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent 3 Artiest 4 Handel & zakelijke dienstverlening 5 Horeca, voeding en toerisme 6 ICT 7 Media, communicatie en informatie 8 Techniek 9 Transport en logistiek 10 Voedsel en leefomgeving 11 Zorg en maatschappelijke dienstverlening 2 De clusterindeling is veranderd ten opzichte van de situatie tijdens het proeftuinjaar, waardoor vergelijking tussen de onderzoeksresultaten en slechts in beperkte mate mogelijk is.

13 In totaal zijn in het schooljaar bijna 800 experimentele opleidingen actief, verspreid over 63 mbo-instellingen. Dat wil zeggen dat deze opleidingen gebruik maken van een experimenteel kwalificatiedossier (inclusief een of meerdere uitstroomdifferentiaties). Voor het verzamelen van de kwantitatieve gegevens is gebruik gemaakt van tellingformulieren en vragenlijsten. Via de tellingformulieren zijn feitelijke gegevens over deelname verzameld bij het College van Bestuur/bevoegd gezag van de 63 bij het onderzoek betrokken onderwijsinstellingen. De medewerking hieraan is maximaal met een respons van 100 procent. Daarnaast zijn aan de experimentele opleidingen vragenlijsten verstuurd om zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens te verzamelen onder direct betrokkenen bij de experimentele opleidingen: managers, opleidingscoördinatoren, teamleiders, docenten/ opleiders en stafmedewerkers. De respons op deze vragenlijst is 60 procent. Verder hebben de onderzoekers een dertigtal cases beschreven, waarvoor naast opleidings- en praktijkcoördinatoren ook opleidingsadviseurs en consulenten van kenniscentra en praktijkopleiders uit bedrijven zijn geraadpleegd. Op deze manier zijn aanvullende kwalitatieve gegevens verzameld over de thema s die het schooljaar specifieke aandacht hebben gekregen: de beroepspraktijkvorming, de samenwerking in de ontwikkeling en uitvoering van opleidingen, en de rol van de docent en praktijkopleider. Ook zijn interviews gehouden met clusterleiders en relevante documenten geraadpleegd. In dit onderzoeksjaar is bovendien een start gemaakt met het operationaliseren en meten van effecten en resultaten van het herontwerpproces. Daarbij ligt de focus niet op de harde (zoals minder uitval), maar op de zachte kant van de effecten en resultaten: de waardering van competentiegericht beroepsonderwijs. Daartoe zijn bij deelnemers, docenten en praktijkopleiders die betrokken zijn bij het herontwerp vragenlijsten uitgezet. Tot slot is een inventarisatie gedaan naar EVC-activiteiten bij de experimentele opleidingen, zowel via de algemene vragenlijst als door middel van een aantal interviews. Het voordeel van deze mix van onderzoeksmethoden is, dat de cijfers die door middel van tellingformulieren en vragenlijsten zijn verzameld, kunnen worden geïllustreerd en verduidelijkt aan de hand van beelden uit de praktijk. Deze beelden, die niet altijd in harde cijfers zijn uit te drukken, hebben een belangrijke rol gespeeld bij de interpretatie van de resultaten. Daarbij moet voor ogen worden gehouden dat een groot deel van de respondenten (opleidingscoördinatoren, docenten, deelnemers) uit de opleidingen afkomstig is. De meningen van betrokkenen uit de kenniscentra en bedrijven hebben een belangrijke aanvulling en nuancering op het beeld gegeven. In staan in totaal acht onderzoeksvragen centraal. In de volgende paragrafen wordt daarop ingegaan. Benadrukt moet worden dat de paragraaf over de participatie (1.3), informatie over alle experimentele opleidingen, inclusief de AKA-opleidingen, presenteert. Daarnaast krijgen de AKA-opleidingen specifiek aandacht (zie paragraaf 1.9). 3 leren langs nieuwe wegen

14 1.3 Participatie experimentele opleidingen Expertisecentrum 4 In schooljaar (peildatum 1 februari 2006) nemen ruim deelnemers deel in bijna 800 experimentele opleidingen. Dat betekent een enorme groei in vergelijking met , toen er 152 experimenten waren met ruim 9600 deelnemers. In volgt 9 procent van het totaal aantal mbo-deelnemers onderwijs in een experimentele opleiding, het jaar daarvoor was dat nog maar 2 procent. De deelname in van de regionale opleidingencentra (ROC s) is evenals in , 95 procent. De deelname van agrarische opleidingencentra (AOC s) is gestegen van 67 procent naar 100 procent en die van de vakinstellingen van 54 procent naar 92 procent. Dit betekent dat nagenoeg alle mbo-instellingen deelnemen met experimentele opleidingen. Gemiddeld worden per instelling meer dan 12 experimentele opleidingen uitgevoerd. Het kleinste aantal opleidingen per instelling is 1, het grootste aantal 50. Het aantal verschillende kwalificatieprofielen dat in de experimentele opleidingen wordt uitgetest, is ook sterk gestegen. Ging het in nog om 52 profielen, in is dit aantal gestegen tot 182. Een fors aantal van deze profielen (57) wordt in één mbo-instelling uitgetest. Voor een deel betreft dit unieke opleidingen waarvan aangenomen kan worden dat het aantal experimenten niet sterk meer zal groeien. Deze opleidingen werden voor de invoering van de experimenten ook al bij een beperkt aantal instellingen uitgevoerd. Evenals in volgt bijna 90 procent van de deelnemers een BOL-opleiding (beroepsopleidende leerweg), de rest volgt een BBL-opleiding (beroepsbegeleidende leerweg) en een miniem aantal de deeltijd-bol. In vergelijking met de landelijke deelname is de BOL-opleiding oververtegenwoordigd in de experimentele opleidingen. Dit betekent dat opgebouwde ervaringen tot nu toe voor een relatief groter deel in BOLopleidingen worden opgedaan. Volgens gegevens van het Gemeenschappelijk Procesmanagement zijn op 1 oktober 2005 bijna deelnemers actief in de experimentele opleidingen. Op 1 februari 2006 is dit aantal met ongeveer 2,5 procent teruggelopen. De redenen zijn vergelijkbaar met het jaar ervoor. Net als toen zijn doorstroom naar een andere opleiding of uitval door een verkeerde opleidingskeuze de belangrijkste redenen. Dit geldt voor zowel de AKA- als de overige opleidingen. Van de 152 proeftuinen die in gestart zijn er in nog 142 actief. Voor de afbouw van de proeftuinopleidingen worden meestal instellingsinterne redenen aangevoerd. 1.4 Voortgang innovatieproces Opleidingen zijn voortvarend bezig met het ontwikkelen en vormgeven van de competentiegerichte opleidingen. Daarbij is sprake van een variatie aan uitwerkingen.

15 Binnen onderwijsinstellingen doen zich verschillende onderwijskundige visies voor binnen een algemeen concept van competentiegericht onderwijs. Een kwart van de opleidingen biedt gezamenlijk het opleidingsprogramma aan met een of meer andere beroepsopleidingen binnen de instelling. Het gaat hierbij onder andere om het aanbieden van beroepsoverstijgende competenties. Verder blijkt dat de meeste opleidingen, inclusief de uitstroomdifferentiaties, de landelijke naam van het kwalificatieprofiel hanteren. Een tiende deel van de opleidingen hanteert eigen benamingen, in enkele gevallen hebben opleidingen hierover gezamenlijke afspraken gemaakt. Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkelingen op een aantal aspecten: Wat betreft de voorlichting aan potentiële deelnemers: tweederde van de opleidingen maakt geen verschil in de voorlichting over bestaande en experimentele opleidingen, eenderde geeft relatief meer voorlichting over experimentele opleidingen. Leer- en ontwikkelingsvragen van deelnemers vormen in toenemende mate het uitgangspunt bij de ontwikkeling van de opleiding. Experimentele BOL-opleidingen constateren veranderingen in de tijd die de deelnemer aan de opleiding besteedt in vergelijking met de situatie voor de invoering. 40 procent van de opleidingen maakt kenbaar dat er meer directe contacttijd is met docenten en begeleiders voor zowel klassikale als begeleidingsactiviteiten. Ook is er meer tijd voor zelfstudie door de deelnemer. Binnen deze opleidingen wordt een verschuiving waargenomen van minder klassikaal onderwijs naar meer individuele begeleiding. Daarnaast zegt eenderde van de opleidingen dat zij een verschuiving zien naar minder directe contacttijd voor klassikale en begeleidingsactiviteiten en meer tijd voor zelfstudie. Hiermee lijkt een verschuiving plaats te vinden van klassikaal lesgeven naar meer zelfstandig uitvoeren van opdrachten. Bij het grootste deel van de experimentele opleidingen dient het kwalificatieprofiel als richtsnoer voor het ontwikkelen van de opleiding. Dit betreft zowel de inrichting van het onderwijsprogramma als de vormgeving van de examinering. Dit is vergelijkbaar met de situatie in Een kleiner deel van de opleidingen gebruikt het kwalificatieprofiel als richtlijn om het bestaande opleidingsontwerp aan te toetsen. Een even klein deel van de opleidingen zegt dat hier nog geen uitspraak over is te doen of dat het ontwikkelen van de opleiding op een andere manier tot stand komt. De belangrijkste factor voor een succesvolle invoering van de experimentele opleidingen is volgens opleidingen zelf het ontwikkelen van een gedeelde visie op competentiegericht beroepsonderwijs. Een tweede belangrijke factor voor het succesvol implementeren is het verbeteren van de competenties van het opleidingsteam. Deze factoren zijn in het onderzoek naar de proeftuinen ook als belangrijke succesfactoren genoemd. De meeste opleidingen die de vergelijking met de situatie voor de invoering van de experimentele opleidingen kunnen maken, hanteren verschillende vormen van beoordeling. Dit zijn: proeven van bekwaamheid/prestatie, portfolio-assessment en individuele beoordelingsgesprekken. Dit geldt zowel voor de beoordeling tijdens de 5 leren langs nieuwe wegen

16 Expertisecentrum 6 opleiding als aan het eind. Groepsgesprekken worden als instrument steeds meer ingezet, tijdens de opleiding gebeurt dit vaker dan aan het eind van de opleiding. Schriftelijke toetsen worden duidelijk minder ingezet, zowel tijdens als aan het eind van de opleiding. Deze bevindingen sluiten aan bij het onderzoek naar de proeftuinen, waarin ook naar voren kwam dat opleidingen een mix van beoordelingsinstrumenten inzetten. Bijna tweederde van de opleidingen geeft aan dat de ontwikkeling van de vmbo-mbohbo-leerlijn een rol speelt bij het herontwerp. Ruim 40 procent van de ondervraagde opleidingen werkt deze leerlijn uit via programmatische samenwerking en afstemming met het vmbo en hbo. Bijna een kwart van de opleidingen realiseert de ontwikkeling van de leerlijn via maatwerk per individuele deelnemer. Uit de cases blijkt dat er met het vmbo samenwerking is op het terrein van voorlichting, de ontwikkeling van doorlopende leerlijnen en de ontwikkeling van een gemeenschappelijk portfolio. In een enkel geval voeren vmbo-leerlingen een opdracht uit in het mbo waarbij ze begeleid worden door mbo-deelnemers. In de samenwerking met het hbo gaat het ook om prestaties van mbo-ers in het hoger beroepsonderwijs en om afspraken om het mbo-hbo-traject versneld uit te kunnen voeren. Daarnaast vindt er overleg plaats over welke competenties in het mbo en welke in het hbo kunnen worden verworven. Bij de uitvoering van kwaliteitszorg zijn diverse partijen betrokken, waarvan de docentengeleding het vaakst, gevolgd door deelnemers en bedrijven. Het vmbo en hbo worden nog maar in beperkte mate bij de kwaliteitszorg betrokken. Docenten en deelnemers worden op verschillende manieren betrokken om de kwaliteit van de opleiding te verbeteren, onder andere door afname van tevredenheidsenquêtes. Bedrijven worden betrokken via de inschakeling van bedrijvenpanels. 1.5 Samenwerking in de ontwikkeling en uitvoering van de opleidingen Een belangrijke factor in het vormgeven van competentiegericht beroepsonderwijs is de samenwerking met andere partijen. In vergelijking met het proeftuinjaar is de intensiteit van de samenwerking met alle onderzochte partijen toegenomen. De meeste samenwerking vindt plaats met het regionaal bedrijfsleven. Kenniscentra komen op de tweede plaats. Scoorde samenwerking met beroepsopleidingen binnen de mbo-instelling in nog relatief laag, in is dat cijfer gestegen. Daarmee is de samenwerking met vmbo en hbo voorbijgestreefd. Uit de cases blijkt dat de samenwerking met het regionale bedrijfsleven met opleidingen bij de uitvoering van onderwijs aan het veranderen is. Het belangrijkste element is het verzorgen van de beroepspraktijkvorming (BPV) door bedrijven. Er ontwikkelt zich een aantal verschijningsvormen.

17 Ten eerste worden in de BPV in de bedrijven leerprojecten of prestaties uitgevoerd. De deelnemers krijgen leerprojecten mee van hun opleiding en voeren die uit in het BPVbedrijf. Het komt daarbij ook voor dat het bedrijf de projecten of prestaties formuleert. Het bedrijf geeft aan welke projecten en werkzaamheden de deelnemer kan gaan doen. In overleg met de opleiding worden dit de leerprojecten of prestaties die de deelnemers uitvoeren. Het bedrijf bepaalt op die manier mede de inhoud van het onderwijsprogramma. Ten tweede vindt samenwerking tussen opleidingen en bedrijven plaats door middel van overlegorganen, die de opleiding initieert. Met een aantal bedrijven worden het onderwijsconcept en de mogelijke opdrachten, projecten of prestaties besproken. Een dergelijke werkgroep of contactgroep, bestaande uit bedrijven, de opleiding en soms de regionale consulent van het kenniscentrum, geven gezamenlijk vorm aan het praktijkgerichte deel van de opleiding. Tot slot zijn er ook minder intensieve vormen van samenwerking. Er zijn werkveldbijeenkomsten, waar alle stagebedrijven uitgenodigd worden voor overleg en om informatie te krijgen over het nieuwe onderwijs, soms in samenwerking met een kenniscentrum. Daarnaast zetten opleidingen enquêtes uit bij bedrijven (over wat deelnemers zouden moeten kunnen en over de vormgeving van de BPV). Verder ontstaat er intensievere samenwerking tussen opleiding en bedrijven rond de begeleiding en de beoordeling van de deelnemers. Het aantal contacten neemt toe en het functioneren van de deelnemer en de ontwikkeling van zijn competenties wordt beoordeeld via scorelijsten of panels waarin ook bedrijven zitting hebben. Bedrijven willen samenwerken vanwege hun eigen belang (het verwerven van nieuw personeel), maar ook vanuit een algemeen belang voor de sector en voor de samenleving als geheel. Deze belangen spelen in wisselende mate een rol. De kenniscentra werken op verschillende manieren met opleidingen samen in de ontwikkeling en vormgeving van competentiegericht onderwijs. De meest voorkomende vorm van samenwerking ligt, net als bij bedrijven, op het terrein van de vormgeving van de beroepspraktijkvorming. Er is ook veel samenwerking rond de examinering Rol van docent en praktijkopleider De rol van docenten en praktijkopleiders verandert door de invoering van competentiegericht beroepsonderwijs. Uit de cases komt naar voren dat de voornaamste nieuwe rol die een docent gaat vervullen, die van coach is. Belangrijke elementen van het coachen zijn dat een docent open vragen stelt en doorvraagt. Het gaat om het geven van passende feedback aan individuele deelnemers. Een tweede verandering in de rol van de docent is de samenwerking met andere docenten. Opleidingen vinden het van belang dat docenten meer leren samenwerken, niet alleen binnen het eigen opleidingsteam, maar ook met externe partijen zoals bedrijven. leren langs nieuwe wegen

18 Expertisecentrum 8 Uit de cases blijkt verder dat een docent in toenemende mate verschillende rollen tegelijkertijd gaat vervullen, zoals de rol van trajectbegeleider, coach, vakdeskundige, examinator en ontwikkelaar. Bij een kwart van de opleidingen die in de cases zijn onderzocht, worden die rollen vertaald in aparte functies. Dat gebeurt met name bij grotere opleidingen met meer deelnemers. Bij een klein deel van de onderzochte opleidingen is rolontwikkeling van docenten nog gaande. Een belangrijk deel van de tijd besteden docenten aan het begeleiden van de praktijkopdrachten, die op school worden uitgevoerd. Docenten begeleiden deelnemers in hun rol als coach. In de onderzochte cases beslaat deze begeleiding tussen de 40 en 70 procent van de onderwijstijd. De tijd die wordt besteed aan het klassikale docentschap is teruggelopen. Daarnaast is in een aantal gevallen de begeleiding door docenten van de BPV en van praktijkopdrachten in het bedrijf toegenomen. Docenten scholen zich bij door trainingen te volgen, maar ook door binnen het opleidingsteam activiteiten te evalueren en door intervisie. Ook praktijkopleiders in de leerbedrijven hebben met veranderingen te maken. Van hen wordt verwacht dat ze in toenemende mate diverse taken kunnen uitvoeren, zoals: Het schrijven van opdrachten/projecten/prestaties die in het bedrijf uitgevoerd kunnen worden. Het werken met de opdrachten/projecten van de opleiding, die in verschillende mate van openheid zijn geformuleerd. Het opzetten en het beoordelen van proeven van bekwaamheid die steeds meer in authentieke beroepssituaties plaatsvinden. Het beoordelen van het gedrag van de deelnemer aan de hand van scorelijsten die de beroepsopleiding heeft opgesteld. Het op een coachende manier begeleiden van de deelnemers. Overleg voeren met de begeleidende docent van de school. De opleidingen vragen zich soms af of deze taken niet te veel tijd gaan vragen van de praktijkopleiders. Uit de cases blijkt dat praktijkopleiders daar verschillend op reageren. Daarnaast blijkt dat praktijkopleiders in een aantal gevallen ondersteund worden om de nieuwe taken uit te voeren. Ze worden geïnformeerd en getraind door de opleiding of door het kenniscentrum. Het werk wordt voor de praktijkopleiders complexer als ze met deelnemers te maken hebben van verschillende opleidingen, die hun eigen onderwijsconcepten hanteren. Ook hebben praktijkopleiders te maken met deelnemers van verschillende niveaus en uit verschillende leerjaren, die hun eigen benadering vragen.

19 1.7 Beroepspraktijkvorming en overig praktijkgericht onderwijs De experimentele opleidingen geven op verschillende manieren aan dat deelnemers meer tijd aan beroepspraktijkvorming en andersoortig praktijkgericht leren zijn gaan besteden. Op basis van de vragenlijst blijkt het aandeel van de beroepspraktijkvorming bij de BOLopleidingen te zijn gegroeid van ruim eenderde vóór de invoering van de experimentele opleiding, tot bijna 40 procent van het opleidingsprogramma na invoering. Niet alleen het aandeel beroepspraktijkvorming is gegroeid, ook andere vormen van praktijkgericht onderwijs die vanuit de school worden georganiseerd, zoals snuffelstages en het werken in simulaties, nemen in omvang toe. Deze andere vormen van praktijkgericht onderwijs nemen toe tot een kwart van het opleidingsprogramma. Dat betekent dat de experimentele opleidingen aangeven, dat nu bijna tweederde van het programma bestaat uit beroepspraktijkvorming en andersoortig praktijkgericht onderwijs. Als naar deze ontwikkelingen per kwalificatieniveau wordt gekeken, valt op dat niveau vier de grootste toename van praktijkgericht onderwijs heeft. Op niveau twee valt de groei lager uit doordat het percentage praktijkgericht leren al voor de invoering van de experimentele opleidingen relatief hoog was. Overigens gelden deze ontwikkelingen niet voor alle opleidingen in gelijke mate. Na de start van de experimentele opleidingen heeft ruim eenderde van de opleidingen de omvang van de BPV zien groeien en bijna de helft geeft aan dat er een toename is van andersoortig praktijkleren in het onderwijsprogramma. De overige opleidingen geven aan dat het aandeel gelijk is gebleven. De verklaring hiervoor kan zijn dat bij deze opleidingen het aandeel beroepspraktijkvorming en overig praktijkgericht leren binnen het opleidingsprogramma al hoog was. Uit de cases blijkt dat bij de helft van de BOL-opleidingen de BPV als blokstage wordt uitgevoerd. Bijna eenderde gebruikt de lintstage en de overigen een combinatie hiervan 3. De inhoud van de BPV krijgt voor bijna 40 procent van de experimentele opleidingen vorm door opdrachten die voor de opleiding moeten worden uitgevoerd. Bij een kwart van de opleidingen werken de deelnemers zowel met opdrachten van de school, als met opdrachten die het stagebedrijf opstelt. Daarnaast formuleert bijna een vijfde deel van de opleidingen samen met het bedrijf prestaties voor deelnemers. De uitvoering daarvan kan zowel binnen een bedrijf, als in de school, als in beide plaats vinden. Soms vinden de prestaties plaats in een BPV-kader, waarbij de deelnemer een tijd in het bedrijf werkt en daar prestaties uitvoert. Het verschil tussen projecten en prestaties is dat projecten wat meer uitgewerkt kunnen zijn, terwijl bij prestaties alleen gesteld wordt wat het resultaat moet zijn. 9 3 Een blokstage is een stage waarbij in een aaneengesloten periode stage wordt gelopen zonder schoolbezoek. Een lintstage is een stage waarbij een deelnemer een deel van de week stage loopt en een deel van de week op school zit. leren langs nieuwe wegen

20 Expertisecentrum 10 Naast BPV in een bedrijf, zijn er andere vormen van praktijkleren. Er zijn twee hoofdvormen. De eerste vorm bestaat uit opdrachten en prestaties die op school uitgevoerd worden. Bij de helft van de cases is deze vorm aangetroffen. Het gaat om opdrachten die zijn ontleend aan de beroepspraktijk en de kerntaken. Soms zijn het schaduwopdrachten die een bedrijf uitvoert en die in de school ook gebruikt worden. Dergelijke praktijkopdrachten kennen verschillende vormen en benamingen: opdrachten, prestaties, mogelijke beroepssituaties, thema s, scripts en prestaties. De tweede vorm zijn de eigen ondernemingen. Hiervan bestaan verschillende uitvoeringen waarvan de drie meest genoemde zijn: De school runt een eigen bedrijf waarin de deelnemers werken. Soms is dit bedrijf erkend als BPV-bedrijf. Ook de productiehuizen van de opleidingen Artiest kunnen hiertoe gerekend worden. Zo n 40 procent van de cases kent dergelijke ondernemingen; De deelnemers werken in een simulatiebedrijf, met input en klanten van buiten. Dit komt bijvoorbeeld voor in de administratie en in de reiswereld. Mini-ondernemingen van de deelnemers zelf, vooral in opleidingen waarin dit past (bijvoorbeeld economische opleidingen, middenkaderopleidingen). Deze vorm van praktijkonderwijs kent een lichte toename. Een klein deel van de opleidingen denkt erover om ook een schoolbedrijf te starten. Een belangrijke reden hiervoor is dat de deelnemers dan tijd hebben om zich een aantal basisvaardigheden eigen te maken. Ook kan conjunctuur- of seizoensgevoeligheid in het beschikbare werk in bepaalde branches de overweging zijn. Overigens geven verschillende opleidingen aan dat het onderscheid tussen beroepspraktijk vorming en andere vormen van praktijkgericht onderwijs elkaar raken en in elkaar over gaan lopen. 1.8 Resultaten en effecten De experimentele opleidingen bestaan nog maar recent. In het onderzoek is een aanzet gedaan om resultaten en effecten van competentiegericht beroepsonderwijs in kaart te brengen. Daartoe zijn drie activiteiten uitgevoerd. Allereerst is (via een open vraag in de algemene vragenlijst) aan de experimentele opleidingen voorgelegd welke resultaten bereikt moeten zijn om van een succesvolle invoering van competentiegericht beroepsonderwijs te kunnen spreken. Het vaakst genoemd worden: gemotiveerde en zelfbewuste deelnemers. Direct daarop volgt een grotere betrokkenheid van bedrijven om tot een betere invulling van het praktijkleren te komen. Ten tweede is een aanzet gegeven tot het operationaliseren en meten van resultaten en effecten. De operationalisering baseert zich op de effecten die de landelijke overheid verwacht van het herontwerp. Focus ligt daarbij op de zachte kant van de resultaten en

Regeling experimenten herontwerp kwalificatiestructuur mbo

Regeling experimenten herontwerp kwalificatiestructuur mbo Algemeen Verbindend Voorschrift BVE/Stelsel- 2005/59103 Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666 Regeling experimenten herontwerp kwalificatiestructuur

Nadere informatie

Regeling experimenten herontwerp kwalificatiestructuur mbo 2005-2006

Regeling experimenten herontwerp kwalificatiestructuur mbo 2005-2006 OCenW-Regelingen Bestemd voor: een insteling als bedoeld in artikel 1.1.1, onderdeel b en artikel 1.4.1 van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB); een instituut als bedoeld in artikel 12.3.8. van de

Nadere informatie

Onderzoek EVC. Aantallen 2012 en 2013 Juni 2014

Onderzoek EVC. Aantallen 2012 en 2013 Juni 2014 Onderzoek EVC Aantallen 2012 en 2013 Juni 2014 Colofon Titel: Onderzoek EVC: aantallen 2013 en 2014 Auteur : Robbie van Kippersluis Versie: 1.0 Datum: Juni 2014 Kenniscentrum EVC Postbus 1585 5200 BP s-hertogenbosch

Nadere informatie

Erkend leerbedrijf. dáár wordt het vak geleerd. horeca bakkerij reizen recreatie facilitaire dienstverlening

Erkend leerbedrijf. dáár wordt het vak geleerd. horeca bakkerij reizen recreatie facilitaire dienstverlening Erkend leerbedrijf dáár wordt het vak geleerd horeca bakkerij reizen recreatie facilitaire dienstverlening Waarom erkend leerbedrijf? Jonge mensen wegwijs maken in de sector: dat is de taak van een leerbedrijf.

Nadere informatie

Toelichting procedure deelname aan experimenten 2011-2012

Toelichting procedure deelname aan experimenten 2011-2012 Toelichting procedure deelname aan experimenten 2011-2012 1. Procedure 2 2. Aanvragen en toekennen experimenten 2011-2012 2 3. Belangrijke elementen uit ministeriële regeling 3 4. Instructie bij Voortzetten

Nadere informatie

Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland

Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland BIJLAGE: Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland Pagina 1: Effecten bij leerlingen Effecten bedrijven - onderwijs Toelichting: De percentages onder het kopje Nul zijn de uitersten

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 27 451 Koers BVE Nr. 47 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB opleiding mbo-verpleegkundige

Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB opleiding mbo-verpleegkundige Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB opleiding mbo-verpleegkundige Titel : Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB opleiding mbo-verpleegkundige Project/Werkgroep : Voor vragen kunt

Nadere informatie

Onderwijskundig jaarverslag

Onderwijskundig jaarverslag Onderwijskundig verslag 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Opleidingsaanbod 2013... 4 3. Uitgegeven diploma s... 4 4. Aantal studenten per lopende opleiding op 1 maart 2014... 4 5. Urenverantwoording

Nadere informatie

A fbouw. Ontwikkeling aantal leerlingen Afbouw 2013/2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1. Datum: januari 2014 Auteur: Sanne Saalbrink

A fbouw. Ontwikkeling aantal leerlingen Afbouw 2013/2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1. Datum: januari 2014 Auteur: Sanne Saalbrink A fbouw Ontwikkeling aantal leerlingen Afbouw 2013/2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1 Datum: januari 2014 Auteur: Sanne Saalbrink Colofon Savantis is een kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven

Nadere informatie

Gezamenlijke aanpak BPV en het BPV-protocol van:

Gezamenlijke aanpak BPV en het BPV-protocol van: Gezamenlijke aanpak BPV en het BPV-protocol van: 2 Gezamenlijke aanpak BPV In de Verbeteragenda BPV van MKB Nederland en VNO-NCW is naar aanleiding van een onderzoek naar de ervaringen van leerbedrijven

Nadere informatie

Inleiding. In deze rapportage staan de belangrijkste uitkomsten uit de landelijke BPV Monitor 2018.

Inleiding. In deze rapportage staan de belangrijkste uitkomsten uit de landelijke BPV Monitor 2018. Uitkomsten BPV Monitor 2018 LANDELIJKE RAPPORTAGE Inleiding Iedere mbo- volgt een deel van de beroepsopleiding in één van de 250.000 erkende leerbedrijven. Dit leren in de praktijk via stages en leerbanen

Nadere informatie

Onderzoek naar Experimenten

Onderzoek naar Experimenten Onderzoek naar Experimenten doorlopende leerlijnen vo-mbo Samenvattende conclusies Conclusies en aanbevelingen uit het themaonderzoek naar experimenten doorlopende leerlijnen vo-mbo mei 2016 Voorwoord

Nadere informatie

Gediplomeerden 2015 SOMA College

Gediplomeerden 2015 SOMA College Gediplomeerden 2015 SOMA College Samenvattende rapportage van de uitkomsten van het onderzoek onder gediplomeerden van het SOMA College Utrecht, september 2016 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent van Grinsven

Nadere informatie

Het vmbo van de toekomst. Strategische alliantie vmbo-mbo? Succesvol samenwerken kan!

Het vmbo van de toekomst. Strategische alliantie vmbo-mbo? Succesvol samenwerken kan! Het vmbo van de toekomst Strategische alliantie vmbo-mbo? Succesvol samenwerken kan! Voorstellen Mirjam Bosch, plv. directeur CSV Veenendaal Dennis Heijnens, adviseur bij Actis Advies Programma deelsessie

Nadere informatie

Uitkomsten BPV Monitor 2016

Uitkomsten BPV Monitor 2016 Uitkomsten BPV Monitor 2016 Landelijke rapportage over de kwaliteit van stages en leerbanen in het mbo Publicatie 7 februari 2017 SBB, Zoetermeer 1 Inleiding Iedere mbo-student volgt een deel van de beroepsopleiding

Nadere informatie

Focus op standaarden in examinering Deelproject 1: Analyse kwaliteit examinering Analyse bestanden inspectie

Focus op standaarden in examinering Deelproject 1: Analyse kwaliteit examinering Analyse bestanden inspectie Focus op standaarden in examinering Deelproject 1: Analyse kwaliteit examinering Analyse bestanden inspectie Tilburg, september 2012 Hans Mariën Astrid Vloet Paula Willemse IVA beleidsonderzoek en advies

Nadere informatie

Management samenvatting examenverslag MBO KCE

Management samenvatting examenverslag MBO KCE Management samenvatting examenverslag MBO KCE 2004 2005 samenvatting Management samenvatting pagina 2 Inleiding Rond de millenniumwisseling bleken er bij verschillende partijen twijfels te bestaan over

Nadere informatie

VERDRINGING STAGEPLAATSEN VMBO? RESULTATEN VAN EEN INSPECTIEONDERZOEK IN HET SCHOOLJAAR 2008/2009

VERDRINGING STAGEPLAATSEN VMBO? RESULTATEN VAN EEN INSPECTIEONDERZOEK IN HET SCHOOLJAAR 2008/2009 VERDRINGING STAGEPLAATSEN VMBO? RESULTATEN VAN EEN INSPECTIEONDERZOEK IN HET SCHOOLJAAR 2008/2009 Utrecht, maart 2010 INHOUD Inleiding 7 1 Het onderzoek 9 2 Resultaten 11 3 Conclusies 15 Colofon 16

Nadere informatie

Uitkomsten BPV Monitor 2017

Uitkomsten BPV Monitor 2017 Uitkomsten BPV Monitor 2017 Landelijke rapportage Publicatie maart 2018 SBB, Zoetermeer Inleiding Iedere mbo-student volgt een deel van de beroepsopleiding in één van de 250.000 erkende leerbedrijven.

Nadere informatie

Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland

Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland 2e fase wetenschappelijk onderwijs post hoger beroepsonderwijs beroepsgerichte volwasseneneducatie OU wetenschappelijk onderwijs hoger

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AOC DE GROENE WELLE. Opleiding Vakbekwaam verkoper gezelschapsdieren

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AOC DE GROENE WELLE. Opleiding Vakbekwaam verkoper gezelschapsdieren RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AOC DE GROENE WELLE Opleiding Vakbekwaam verkoper gezelschapsdieren Plaats: BRIN: Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: Conceptrapport verzonden op: Rapport vastgesteld

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AOC DE GROENE WELLE. Opleiding Bloembinder (Eerste Bloembinder)

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AOC DE GROENE WELLE. Opleiding Bloembinder (Eerste Bloembinder) RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ AOC DE GROENE WELLE Opleiding Bloembinder (Eerste Bloembinder) Plaats: BRIN: Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: Conceptrapport verzonden op: Rapport vastgesteld

Nadere informatie

De chemie tussen onderwijs en bedrijfsleven; een natuurlijk bondgenootschap

De chemie tussen onderwijs en bedrijfsleven; een natuurlijk bondgenootschap De chemie tussen onderwijs en bedrijfsleven; een natuurlijk bondgenootschap Kwaliteitscentrum Examinering (KCE) Het Kwaliteitscentrum Examinering beoordeelt de kwaliteit van de examens van alle beroepsopleidingen

Nadere informatie

REGIONAAL OPLEIDINGENCENTRUM KOP VAN NOORD-HOLLAND

REGIONAAL OPLEIDINGENCENTRUM KOP VAN NOORD-HOLLAND REGIONAAL OPLEIDINGENCENTRUM KOP VAN NOORD-HOLLAND Titel : LEERLINGENQUÊTE 2015 Datum : 16 juni 2015 Status : definitief In het kader van de interne kwaliteitszorg hanteert het ROC Kop van Noord-Holland

Nadere informatie

Middelbaar beroepsonderwijs (zie verder uitleg na dit schema) Beroeps Opleidende Leerweg (zie verder uitleg na dit schema)

Middelbaar beroepsonderwijs (zie verder uitleg na dit schema) Beroeps Opleidende Leerweg (zie verder uitleg na dit schema) Lijst met afkortingen voor de bloemist-winkelier m.b.t. het onderwijs Gebruikte term Toelichting MBO BOL BBL deelnemer BPV protocol Beroeps Praktijk Vorming (afgekort BPV) BPV verlener BPV-begeleider BPV-deelnemer

Nadere informatie

Servicedocument. Urenverantwoording opleiding Mbo-Verpleegkundige

Servicedocument. Urenverantwoording opleiding Mbo-Verpleegkundige Servicedocument Urenverantwoording opleiding Mbo-Verpleegkundige Plaats: Bunnik Datum: 13-10-2014 Calibris, 2014 kenniscentrum voor leren in de praktijk in zorg, welzijn en sport Postbus 131 3980 CC Bunnik

Nadere informatie

reglement erkenning leerbedrijven 2013

reglement erkenning leerbedrijven 2013 reglement erkenning leerbedrijven 2013 Artikel 1 Begripsbepalingen In dit reglement wordt verstaan onder: 1. Leerbedrijf Het bedrijf of de organisatie die op grond van dit reglement bevoegd is om de beroepspraktijkvorming

Nadere informatie

Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst. Groen is overal en voor iedereen

Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst. Groen is overal en voor iedereen Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst Groen is overal en voor iedereen AOC s geven een breed scala aan opleidingen op het gebied van voedsel, natuur en leefomgeving. Zij verzorgen vmbo, mbo en

Nadere informatie

Leren in een bewegende omgeving

Leren in een bewegende omgeving Leren in een bewegende omgeving Derde meting van de monitor onder experimentele opleidingen 2007 CINOP, s Hertogenbosch Arjan van der Meijden Colofon Titel: Leren in een bewegende omgeving Auteur: Arjan

Nadere informatie

Ontwikkeling aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie 2013/2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1

Ontwikkeling aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie 2013/2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1 R eclame, P resentatie en C ommunicatie Ontwikkeling aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie 2013/2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1 Datum: februari 2014 Auteur: Sanne Saalbrink Colofon

Nadere informatie

gezamenlijke aanpak bpv

gezamenlijke aanpak bpv BPVprotocol gezamenlijke aanpak bpv In de Verbeteragenda bpv van MKB Nederland en VNO-NCW is naar aanleiding van een onderzoek naar de ervaringen van leerbedrijven met de bpv: Beroepspraktijkvorming in

Nadere informatie

Focus op Vakmanschap in MBO

Focus op Vakmanschap in MBO Focus op Vakmanschap in MBO Een tussenstand en een vooruitblik Rico Vervoorn beleidsadviseur btg Communicatie en Media MBO Raad Sectoraal overleg onderwijsinstellingen Hoe is het ook alweer begonnen? Februari

Nadere informatie

Kengetallen ECABO Bijlage bij jaarverslag 2010

Kengetallen ECABO Bijlage bij jaarverslag 2010 Kengetallen ECABO Bijlage bij jaarverslag 2010 Aantal erkende leerbedrijven in ARTUS 46.269* Aantal geregistreerde leerplaatsen 83.412 Aantal deelnemers ECABO 2009-2010 85.667 Aantal BOL-deelnemers 76.307

Nadere informatie

Risicoanalyse Herontwerp mbo van Berenschot

Risicoanalyse Herontwerp mbo van Berenschot CONCEPT+lcogoocw De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk 1 juni 2007 BVE/Stelsel/2007/22406 Onderwerp Beleidsreactie op risicoanalyse herontwerp

Nadere informatie

Leerlingcijfers 2014/2015

Leerlingcijfers 2014/2015 AFBOUW Leerlingcijfers 2014/2015 Sector Afbouw Datum: 24 februari 2015 Auteur: Savantis Colofon Savantis is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de sectoren Schilderen en Onderhoud; Afbouw;

Nadere informatie

BPV-monitor vragenlijst praktijkopleiders leerbedrijven [definitief]

BPV-monitor vragenlijst praktijkopleiders leerbedrijven [definitief] BPV-monitor vragenlijst praktijkopleiders leerbedrijven [definitief] Intro In voorliggende enquête stellen we u een aantal vragen over uw ervaring met de bpv binnen uw opleiding. Het kan zijn dat u enkele

Nadere informatie

SCHOONMAAK EN GLAZENWASSEN. Leerlingcijfers. Sector Schoonmaak en Glazenwassen. Datum: 16 februari 2015 Auteur: Savantis

SCHOONMAAK EN GLAZENWASSEN. Leerlingcijfers. Sector Schoonmaak en Glazenwassen. Datum: 16 februari 2015 Auteur: Savantis SCHOONMAAK EN GLAZENWASSEN Leerlingcijfers Sector Schoonmaak en Glazenwassen Datum: 16 februari 2015 Auteur: Savantis Colofon Savantis is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de sectoren

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag. Datum 13 juli 2010 Betreft Sardes Schoolkostenmonitor 2009-2010

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag. Datum 13 juli 2010 Betreft Sardes Schoolkostenmonitor 2009-2010 a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Stand van zaken 2009 Een kwantitatief onderzoek onder contactpersonen en deelnemers van experimentele opleidingen

Stand van zaken 2009 Een kwantitatief onderzoek onder contactpersonen en deelnemers van experimentele opleidingen Competentiegericht opleiden in het mbo Stand van zaken 2009 Een kwantitatief onderzoek onder contactpersonen en deelnemers van experimentele opleidingen Ben Hövels Annet Jager Robbert Vermulst Nijmegen,

Nadere informatie

2004/2005 : 9.643 2005/2006 : 43.599 2006/2007 : 103.603 ( is ongeveer 25 % van het totaal).

2004/2005 : 9.643 2005/2006 : 43.599 2006/2007 : 103.603 ( is ongeveer 25 % van het totaal). Over Dynamiek en Kwaliteit Advies van de Stuurgroep Competentiegericht Beroepsonderwijs aan de Staatssecretaris van Onderwijs. Cultuur en Wetenschap inzake de verlenging van de experimenteerperiode van

Nadere informatie

De positionering van AKA in het mbo Activiteitenverslag AKA 2007-2008

De positionering van AKA in het mbo Activiteitenverslag AKA 2007-2008 de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk 2 december 2008 BVE/Stelsel/82646 Onderwerp Bijlage De positionering van AKA in het mbo Activiteitenverslag

Nadere informatie

Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB

Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB Servicedocument urennormen van de Wet BIG en WEB Dit document is opgesteld door: Het Ministerie van OCW, het Ministerie van VWS en de MBO Raad in samenwerking met de Inspectie van het Onderwijs en JOB.

Nadere informatie

KWALITEITSONDERZOEK MBO. Zorgcampus Rotterdam BV

KWALITEITSONDERZOEK MBO. Zorgcampus Rotterdam BV KWALITEITSONDERZOEK MBO Zorgcampus Rotterdam BV Plaats : Rotterdam BRIN nummer : 30NZ Onderzoeksnummer : 294248 Datum onderzoek : 19 oktober 2017 Datum vaststelling : 14 december 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding...

Nadere informatie

Nieuwe. Handleiding voor leerlingen/stagiairs Versie 2013

Nieuwe. Handleiding voor leerlingen/stagiairs Versie 2013 Nieuwe Handleiding voor leerlingen/stagiairs Versie 2013 Inhoud Inleiding... 3 1. De Nieuwe Praktijkwijzer... 4 2. Wat gebruik je op welk moment?... 5 Aansluiting bij het BPV Protocol... 8 2 Inleiding

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. Saba Reach Foundation, instelling voor Sociale Kanstrajecten

RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. Saba Reach Foundation, instelling voor Sociale Kanstrajecten RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Saba Reach Foundation, instelling voor Sociale Kanstrajecten Plaats : Saba BRIN-nummer : 30KZ Datum schoolbezoek : 9 oktober 2014 Rapport vastgesteld te

Nadere informatie

Ontwikkeling aantal leerlingen en gediplomeerden Reclame, Presentatie en Communicatie 2014 RECLAME, PRESENTATIE EN COMMUNICATIE

Ontwikkeling aantal leerlingen en gediplomeerden Reclame, Presentatie en Communicatie 2014 RECLAME, PRESENTATIE EN COMMUNICATIE RECLAME, PRESENTATIE EN COMMUNICATIE Ontwikkeling aantal leerlingen en gediplomeerden Reclame, Presentatie en Communicatie 2014 Statistisch jaaroverzicht deel 1 en 2 Datum: 4 december 2014 Colofon Savantis

Nadere informatie

_entreeopleiding egiocollegeopleidingen

_entreeopleiding egiocollegeopleidingen _entreeopleiding egiocollegeopleidingen Geen vmbo-diploma, toch naar het mbo? Entreeopleiding: een eenjarige mboopleiding op niveau 1 Jouw eerste stap op weg naar een startkwalificatie Er zijn vier richtingen:»

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling 2016-2017 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Beschrijving van de opleiding... 3 Artikel 1.1 Doel van de opleiding... 3 Artikel 1.2 Onderwijs op de LiS... 3 Artikel 1.3 Opleiding en

Nadere informatie

Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen. Korte versie

Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen. Korte versie Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen Korte versie Colofon Titel Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen Auteur Christel Kuijpers en

Nadere informatie

ONDERWIJSTIJD BIJ NIET- BEKOSTIGDE INSTELLINGEN

ONDERWIJSTIJD BIJ NIET- BEKOSTIGDE INSTELLINGEN ONDERWIJSTIJD BIJ NIET- BEKOSTIGDE INSTELLINGEN INHOUD Samenvatting 5 1 Vraagstelling en onderzoeksopzet 7 1.1 1.2 Aanleiding tot het onderzoek 7 Wettelijke grondslag voor de norm 7 1.3 Inrichting van

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ ROC EINDHOVEN. Opleiding Manager Opslag en Vervoer

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ ROC EINDHOVEN. Opleiding Manager Opslag en Vervoer RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ ROC EINDHOVEN Opleiding Manager Opslag en Vervoer Plaats: BRIN: Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: Conceptrapport verzonden op: Rapport vastgesteld te Utrecht

Nadere informatie

De deelname van dertigplussers in het mbo-onderwijs: de sectoren Techniek, Economie & Handel, Zorg & Welzijn, en Landbouw

De deelname van dertigplussers in het mbo-onderwijs: de sectoren Techniek, Economie & Handel, Zorg & Welzijn, en Landbouw De deelname van dertigplussers in het mbo-onderwijs: de sectoren Techniek, Economie & Handel, Zorg & Welzijn, en Landbouw Colofon Titel De deelname van dertigplussers in het mbo-onderwijs: de sectoren

Nadere informatie

Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO

Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO Analyse van de positie van gediplomeerden van het mbo van opleidingen binnen ECABO op basis van de gegevens van de MBO-Kaart 2005-2007 Gediplomeerden van

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling Inhoud Inhoud... 1 Inleiding... 2 De opleiding... 3 Leren op school... 3 Leren in de praktijk (LIP)... 3 Leren in het bedrijf... 3 Onderwijstijd... 4 Beroepspraktijkvorming...

Nadere informatie

Inventarisatie verkorte bol-opleidingen op niveau 4

Inventarisatie verkorte bol-opleidingen op niveau 4 Inventarisatie verkorte bol-opleidingen op niveau 4 Colofon Titel Inventarisatie verkorte bol-opleidingen op niveau 4 Auteurs Regina Petit, Jan Neuvel en Wil van Esch Datum 18 april 2011 ecbo s-hertogenbosch

Nadere informatie

Beginpagina. Welkom bij de internetenquête naar de verbetering van taal en rekenen in het mbo.

Beginpagina. Welkom bij de internetenquête naar de verbetering van taal en rekenen in het mbo. Beginpagina Welkom bij de internetenquête naar de verbetering van taal en rekenen in het mbo. Met deze enquête willen we informatie verzamelen over de manier(en) waarop de aanvullende middelen voor rekenen

Nadere informatie

SH&M 2012 Gediplomeerden MBO 2011

SH&M 2012 Gediplomeerden MBO 2011 Rapportage Gediplomeerden van het MBO van hout- en meubelopleidingen Analyse van de positie van gediplomeerden van het MBO van opleidingen binnen de kwalificatiestructuur van de hout- en meubelbranche

Nadere informatie

SERVICEDOCUMENT BEROEPSPRAKTIJKVORMING: WAT MAG VERWACHT WORDEN VAN DE BPV?

SERVICEDOCUMENT BEROEPSPRAKTIJKVORMING: WAT MAG VERWACHT WORDEN VAN DE BPV? SERVICEDOCUMENT BEROEPSPRAKTIJKVORMING: WAT MAG VERWACHT WORDEN VAN DE BPV? Inleiding Op grond van de Wet educatie en beroepsonderwijs (hierna: WEB) zijn er aan de beroepspraktijkvorming (bpv) vereisten

Nadere informatie

Onderzoek Alumni Bètatechniek

Onderzoek Alumni Bètatechniek Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ RIJN IJSSEL. AFDELING UITERLIJKE VERZORGING Opleiding Kapper / Junior kapper

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ RIJN IJSSEL. AFDELING UITERLIJKE VERZORGING Opleiding Kapper / Junior kapper RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ RIJN IJSSEL AFDELING UITERLIJKE VERZORGING Opleiding Kapper / Junior kapper Plaats: BRIN: Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: Conceptrapport verzonden op: Rapport

Nadere informatie

Werkdocument Feiten en cijfers voor de mbo-instellingen en sectoren

Werkdocument Feiten en cijfers voor de mbo-instellingen en sectoren Werkdocument Feiten en cijfers voor de mbo-instellingen en sectoren Advies van stichting SBB aan minister van OCW Zoetermeer, 19 november 2012 rb12-1500lvd/bes_alg Totaal aantal pagina's: 10 rb12-1500lvd/bes_alg

Nadere informatie

Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en

Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en samenleving Stel hogere eisen aan het arbeidsmarktperspectief Handhaaf het startkwalificatieniveau met extra aandacht aan studiekeuze mbo niveau 2 studenten. Biedt

Nadere informatie

Taal en rekenen. in de volwasseneneducatie ABC. Standaarden en eindtermen ve 30% en rekenen

Taal en rekenen. in de volwasseneneducatie ABC. Standaarden en eindtermen ve 30% en rekenen 2F Taal en rekenen abc ABC taal 1FHandreiking Standaarden en eindtermen ve in de volwasseneneducatie 30% en rekenen 75 Taal en rekenen in de volwasseneneducatie In opdracht van het ministerie van OCW heeft

Nadere informatie

Competenties: kun je dat leren? Een inspectieonderzoek naar de onderwijskundige kwaliteit van de vernieuwing in het mbo

Competenties: kun je dat leren? Een inspectieonderzoek naar de onderwijskundige kwaliteit van de vernieuwing in het mbo Competenties: kun je dat leren? Een inspectieonderzoek naar de onderwijskundige kwaliteit van de vernieuwing in het mbo Competenties: kun je dat leren? Een inspectieonderzoek naar de onderwijskundige kwaliteit

Nadere informatie

Nieuwe. Handleiding Versie 2012

Nieuwe. Handleiding Versie 2012 Nieuwe Handleiding Versie 2012 Inhoud Inleiding... 3 1. De Nieuwe Praktijkwijzer... 4 2. Doel van de Nieuwe Praktijkwijzer... 5 3. Uitgangspunten voor de (Nieuwe) Praktijkwijzer... 5 4. Instrumenten van

Nadere informatie

Onderwijstijd; een middel om kwaliteit te genereren. Els de Ruijter Maartje van den Burg

Onderwijstijd; een middel om kwaliteit te genereren. Els de Ruijter Maartje van den Burg Onderwijstijd; een middel om kwaliteit te genereren Els de Ruijter Maartje van den Burg 1 oktober 2015 Onderwerp workshop 1. Wetgeving per 01-08-2014 2. Toezicht 3. BOT & Beroepspraktijkvorming 4. Afwijken

Nadere informatie

Voorstel. Iedere opleiding zal vanaf aug 2014 36 weken onderwijs programmeren met 28 uur onderwijsprogrammering per week Waarbij de regel geldt 36+1+1

Voorstel. Iedere opleiding zal vanaf aug 2014 36 weken onderwijs programmeren met 28 uur onderwijsprogrammering per week Waarbij de regel geldt 36+1+1 Doelmatige leerwegen en modernisering bekostiging. Wet van 26 juni 2013 tot wijziging van onder meer de Wet educatie en beroepsonderwijs ten behoeve van het bevorderen van doelmatige leerwegen in het beroepsonderwijs

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ LANDSTEDE. HARDERWIJK A HANDEL NIVEAU 2 en ICT NIVEAU 3, HARDERWIJK B TOERISME

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ LANDSTEDE. HARDERWIJK A HANDEL NIVEAU 2 en ICT NIVEAU 3, HARDERWIJK B TOERISME RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ LANDSTEDE HARDERWIJK A HANDEL NIVEAU 2 en ICT NIVEAU 3, HARDERWIJK B TOERISME Plaats: Zwolle BRIN-nummer: 01AA Onderzoeksnummer: 113591 Onderzoek uitgevoerd op: 15

Nadere informatie

Datum 18 januari 2013 Betreft Aanbieding rapport Inspectie doorstroming vmbo-havo

Datum 18 januari 2013 Betreft Aanbieding rapport Inspectie doorstroming vmbo-havo a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Invoering entreeopleiding

Invoering entreeopleiding Invoering entreeopleiding Inleiding De entreeopleiding is geïntroduceerd in het kader van het actieplan Focus op Vakmanschap. Focus op Vakmanschap kent een tweetal pijlers: doelmatige leerwegen en modernisering

Nadere informatie

index Technocentrum Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs Provincie Noord-Brabant

index Technocentrum Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs Provincie Noord-Brabant index Technocentrum Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs Provincie Noord-Brabant Inhoudsopgave 1. Mbo Techniek... 3 1.1 Deelnemers mbo techniek... 3 1.1.1 Onderwijsinstellingen... 3 1.1.2

Nadere informatie

KWALITEITSONDERZOEK MBO PROFIT OPLEIDINGEN

KWALITEITSONDERZOEK MBO PROFIT OPLEIDINGEN KWALITEITSONDERZOEK MBO PROFIT OPLEIDINGEN Plaats : Zwolle BRIN nummer : 26TR Onderzoeksnummer : 294260 Datum onderzoek : 30 november 2017 Datum vaststelling : 6 februari 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding...

Nadere informatie

Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt

Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt Een inventarisatie door Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, verenigd in Colo, peiling mei 2007. Het aantal door kenniscentra erkende leerbedrijven

Nadere informatie

Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO

Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO Analyse van de positie van gediplomeerden van het mbo van opleidingen binnen ECABO op basis van de gegevens van de MBO-Kaart 2006-2008 Gediplomeerden van

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties)

ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU ROC Tilburg te Tilburg Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) Juli 2014 3280511/7 BRIN: 25LZ Onderzoeksnummer: 276480 Onderzoek

Nadere informatie

Herontwerp kwalificatiestructuur. Verzorging: stand van zaken

Herontwerp kwalificatiestructuur. Verzorging: stand van zaken Herontwerp kwalificatiestructuur Verpleging en Verzorging: stand van zaken Het competentiegericht opleiden en leren wordt langzamerhand bekend bij en zelfs al vaak omarmd door docenten in het middelbaar

Nadere informatie

Licentieregeling Reddingsbrigade Nederland

Licentieregeling Reddingsbrigade Nederland Licentieregeling Reddingsbrigade Nederland Voorwoord Reddingsbrigade Nederland introduceert per 1 september 2015 de Licentieregeling. Door middel van de licentieregeling wil Reddingsbrigade Nederland een

Nadere informatie

informatie maatwerk risicoleerlingen

informatie maatwerk risicoleerlingen informatie maatwerk risicoleerlingen 1. context Terugdringen van voortijdig schoolverlaten staat centraal in de ambities die in Koers BVE zijn neergelegd. Terugdringen van voortijdig schoolverlaten is

Nadere informatie

Mobiliteit van leraren tussen onderwijssectoren

Mobiliteit van leraren tussen onderwijssectoren Mobiliteit van leraren tussen onderwijssectoren Versie 2 Datum 15 oktober 2018 Status Definitief Onze referentie 1427719 Colofon Directie Projectnaam Contactpersoon Kennis/DUO Mobiliteit leraren Ministerie

Nadere informatie

KWALITEITSONDERZOEK MBO. Studiecentrum Minerva

KWALITEITSONDERZOEK MBO. Studiecentrum Minerva KWALITEITSONDERZOEK MBO Studiecentrum Minerva Plaats : Almere BRIN nummer : 24KK Onderzoeksnummer : 294254 Datum onderzoek : 17 november 2017 Datum vaststelling : 18 december 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding...

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ DE SPRONG, SCHOOL VOOR PRAKTIJKONDERWIJS

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ DE SPRONG, SCHOOL VOOR PRAKTIJKONDERWIJS RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ DE SPRONG, SCHOOL VOOR PRAKTIJKONDERWIJS Plaats: Terneuzen BRIN-nummer: 26LL Onderzoek uitgevoerd op: 8 september 2009 Rapport verzonden op: 20 november 2009 Rapport

Nadere informatie

Focus op Vakmanschap. Heel wat voeten in de aarde Bas Derks, Ministerie van OCW

Focus op Vakmanschap. Heel wat voeten in de aarde Bas Derks, Ministerie van OCW Focus op Vakmanschap Heel wat voeten in de aarde Bas Derks, Ministerie van OCW Focus op Vakmanschap (FoV) in perspectief Inhoud/Kernpunten FoV en Regeerakkoord Onderwijstijd Entreeopleidingen Bekostiging

Nadere informatie

Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08

Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 TECHNUM in vogelvlucht Wat is Technum Welke participanten Waarom noodzakelijk Waar we voor staan Wat onze ambities zijn TECHNUM Zelfstandige onderwijsvoorziening

Nadere informatie

Datum: 2 april 2015 Onderwerp: beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen 2015 kerngroep Toptechniek in Bedrijf Noordoost-Brabant

Datum: 2 april 2015 Onderwerp: beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen 2015 kerngroep Toptechniek in Bedrijf Noordoost-Brabant Datum: 2 april 2015 Onderwerp: beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen 2015 Van: kerngroep Toptechniek in Bedrijf Noordoost-Brabant 1 Beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen

Nadere informatie

Winnaar Beste Calibris Leerbedrijf Sport 2010 Sciandri Sportmanagement Haarlem JURYRAPPORTAGE

Winnaar Beste Calibris Leerbedrijf Sport 2010 Sciandri Sportmanagement Haarlem JURYRAPPORTAGE Winnaar Beste Calibris Leerbedrijf Sport 2010 Sciandri Sportmanagement Haarlem JURYRAPPORTAGE Achtergrond Calibris kiest jaarlijks het Beste Calibris Leerbedrijf. De prijs wordt afwisselend uitgereikt

Nadere informatie

10 speerpunten voor Goed groen onderwijs. Branchevereniging voor ondernemers in het groen

10 speerpunten voor Goed groen onderwijs. Branchevereniging voor ondernemers in het groen 10 speerpunten voor Goed groen onderwijs Branchevereniging voor ondernemers in het groen Onderwijs krijgt op veel verschillende manieren vorm in ons land. Waar moet Goed groen onderwijs aan voldoen? In

Nadere informatie

10 speerpunten onderwijs VHG

10 speerpunten onderwijs VHG 10 speerpunten onderwijs VHG 1. BPV bedrijf Een goed BPV bedrijf is cruciaal. De VHG is van mening dat bedrijven aan een minimum aantal eisen moet voldoen. Zo moeten goede begeleiding door een opgeleide

Nadere informatie

Verzilvering van ervaringscertificaten Een matrix met rollen, verantwoordelijkheden en hulpmiddelen. Kenniscentrum EVC, januari 2013

Verzilvering van ervaringscertificaten Een matrix met rollen, verantwoordelijkheden en hulpmiddelen. Kenniscentrum EVC, januari 2013 Verzilvering van ervaringscertificaten Een matrix met rollen, verantwoordelijkheden en hulpmiddelen Kenniscentrum EVC, januari 2013 1 Aanleiding Sociale partners in Zorg en Welzijn stelden in het voorjaar

Nadere informatie

1. Wanneer kan ik een aanvraag voor een cross-over kwalificatie indienen?

1. Wanneer kan ik een aanvraag voor een cross-over kwalificatie indienen? Meestgestelde vragen experiment cross-overs in het mbo. 21-03-2016 1. Wanneer kan ik een aanvraag voor een cross-over kwalificatie indienen? Een aanvraag kan voor het eerst worden ingediend vanaf 1 augustus

Nadere informatie

Visie op examinering. Visie op examinering, 21 april

Visie op examinering. Visie op examinering, 21 april Visie op examinering De Bve Raad en de AOC Raad willen met deze notitie hun visie op examinering uitdragen. De belangrijkste reden hiervoor is dat de beide organisaties in een open dialoog met relevante

Nadere informatie

Stichting Empowerment centre EVC

Stichting Empowerment centre EVC I N V E N T A R I S A T I E 1. Inleiding Een inventarisatie van EVC trajecten voor hoog opgeleide buitenlanders in Nederland 1.1. Aanleiding De Nuffic heeft de erkenning van verworven competenties (EVC)

Nadere informatie

Als stagebedrijf wilt u stagiairs uitgebreid kennis laten maken met uw vakgebied;

Als stagebedrijf wilt u stagiairs uitgebreid kennis laten maken met uw vakgebied; Informatiekaart voor bedrijven 1. Doel BPV-stage: Doel van de BPV-stage voor uw bedrijf: Als stagebedrijf wilt u stagiairs uitgebreid kennis laten maken met uw vakgebied; U ziet het aanbieden van BPV-stages

Nadere informatie

Doelomschrijving vier deelnemende scholen

Doelomschrijving vier deelnemende scholen Doelomschrijving vier deelnemende scholen 1 doelgroepomschrijvingen Leerbedrijf BAVA (ROC-AKA) Het leerbedrijf Basisvaardigheden (BAVA) is onderdeel van de school voor AKA van het ROC Midden Brabant. Bij

Nadere informatie

VM2 Nijmegen. Kandinsky College VMBO

VM2 Nijmegen. Kandinsky College VMBO VM2 Nijmegen Kandinsky College ROC Nijmegen Kandinsky College VMBO VMBO basis/kader/gemend met LWOO Aantal leerlingen: 439 Kenmerken: opleidingsschool, winnaar Gouden Schoolbank 2008, veel buitenschools

Nadere informatie

Herziening MBO voor leerbedrijven. Versie 1.0 juli 2015

Herziening MBO voor leerbedrijven. Versie 1.0 juli 2015 Herziening MBO voor leerbedrijven Versie 1.0 juli 2015 De presentatie in het kort Het mbo-onderwijs verandert Keuzedelen, nieuw in de mbo-opleiding Kansen voor het bedrijfsleven Het mbo-onderwijs verandert

Nadere informatie

Specifiek deel Onderwijs- en examenregeling. College voor Toerisme

Specifiek deel Onderwijs- en examenregeling. College voor Toerisme Specifiek deel Onderwijs- en examenregeling College voor Toerisme Leisure & Hospitality Assistant 94110 Niveau 2 Cohort: 2015-2016 Vastgesteld voor schooljaar 2015-2016 Voorwoord Beste student, In dit

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ ROC EINDHOVEN. Opleiding Assistent Mobiliteitsbranche

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ ROC EINDHOVEN. Opleiding Assistent Mobiliteitsbranche RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ ROC EINDHOVEN Opleiding Assistent Mobiliteitsbranche Plaats: BRIN: Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: Conceptrapport verzonden op: Rapport vastgesteld te Utrecht

Nadere informatie

Opzet en uitvoering onderzoek 'Motie Straus'

Opzet en uitvoering onderzoek 'Motie Straus' Opzet en uitvoering onderzoek 'Motie Straus' Aansluiting mbo-opleidingen op de arbeidsmarkt gev16-0731mr/bes_alg 1 1. Inleiding Aanleiding en achtergrond onderzoek Op 14 oktober 2015 heeft Tweede Kamerlid

Nadere informatie