Duurzaamheidsverslag 2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzaamheidsverslag 2011"

Transcriptie

1 Duurzaamheidsverslag 2011

2 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Brabant Water NV Bezoekadres Magistratenlaan MA s- Hertogenbosch Postadres Postbus BC s- Hertogenbosch telefoon communicatie@brabantwater.nl internet Colofon samenstelling Afdeling Communicatie, Brabant Water vormgeving Cascade - visuele communicatie, Amsterdam druk HuigHaverlag Printing, Wormerveer Dit jaarverslag is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier

3 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Inhoud 2 Duurzaamheid volgens Brabant Water 4 Zorg voor de bron Brabant Water als waakhond van het Brabantse grondwater Brabant Water als partner in de watersysteembenadering 9 Zorg voor het milieu

4 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Duurzaamheid volgens Brabant Water Werken aan duurzaamheid is een voortdurend streven naar een delicate balans. Resultaat van een zorgvuldige afweging tussen ecologische, economische en sociale belangen. Om een leefbare wereld voor zowel de huidige als toekomstige generaties te borgen, zullen we voortdurend moeten streven naar evenwicht tussen deze belangen en ontwikkelingen. Alles wat bijdraagt aan een efficiëntere, zuinigere en meer verantwoorde omgang met onze aarde. Water kan worden benaderd vanuit technologie of economie. Vanuit rekensommen. Brabant Water ziet water breder, in de context van milieu en maatschappij. Wat beweegt Brabant Water? Brabant Water levert drink- en industriewater aan 2,4 miljoen inwoners en zestigduizend bedrijven en instellingen in vrijwel geheel Noord-Brabant. Onze aandacht voor duurzaamheid, gezondheid en veiligheid illustreert onze zorg voor water. Brabant Water wint, zuivert en distribueert water van uitstekende kwaliteit, tegen de laagst mogelijke kosten en met een hoge leveringszekerheid. Continu. Maar we doen meer. We bieden producten en diensten van een hoog niveau; klantgericht, kostenbewust en met actieve zorg voor de omgeving. Daarnaast leveren wij samen met anderen - een herkenbare bijdrage aan de maatschappelijke waarden van water. Zo zijn duurzaamheid, gezondheid en veiligheid belangrijke thema s voor ons. Het zijn vanzelfsprekende uitgangspunten voor het denken en doen van al onze medewerkers. Zij zijn de waterdragers van onze organisatie. Kundige en betrokken ambassadeurs in de waterwereld. Het jaar 2011 in cijfers 2011 Productie 177 miljoen m³ Omvang leidingnet km Aantal aansluitingen binnen het voorzieningsgebied 1,1 miljoen Aantal inwoners binnen het voorzieningsgebied 2,4 miljoen Aantal waterproductiebedrijven 32 Omzet 220 miljoen euro Aantal medewerkers 793

5 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Duurzaamheid volgens Brabant Water Betrokken bij de wereld om ons heen

6 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor de bron Brabant Water als waakhond van het Brabantse grondwater Brabant Water heeft ruim ha natuurgebied in eigendom. Daar waar het voor de drinkwatervoorziening veilig is, zijn bezoekers welkom om te genieten van de ongerepte natuur. We plaatsen informatieborden om mensen inzicht te geven in het proces van waterwinning. Maar ook om ze bewust te maken van het feit dat ze wandelen en fietsen over de grondstof van ons drinkwater. Die grondstof is letterlijk van levensbelang en daarom werpt Brabant Water zich ook op als waakhond van het Brabantse grondwater. We beschermen onze bronnen en de kwaliteit van het grondwater met uiterste inspanning. Belgisch kernafval Het Belgische plan om nucleair afval in bepaalde lagen onder de grond op te slaan, heeft nogal wat commotie teweeg gebracht. Brabant Water maakt nadrukkelijk bezwaar tegen dit voornemen, omdat het drinkwater in gevaar zou kunnen komen. Samen met alle grensgemeenten, waterschappen, de Provincie en het Rijk hebben we afgelopen jaar een krachtige lobby ingericht om het plan te beïnvloeden. Daarnaast voerden we gesprekken met het Belgische instituut NIRAS, dat het plan heeft opgesteld. De nieuwe Belgische regering heeft het plan in 2011 ontvangen. Wanneer zij een besluit neemt, is nog onbekend. Winning schaliegas Brabant Water is in 2011 geconfronteerd met plannen om schaliegas in onze provincie te winnen. Deze vorm van gaswinning heeft de gemoederen in de provincie behoorlijk verhit en leidde in september tot een hoorzitting in de Tweede Kamer. Tijdens die hoorzitting formuleerde onze directeur vijf aanvullende strikte voorwaarden waaraan een proefboring naar schaliegas zou moeten voldoen om vanuit de optiek van de drinkwatervoorziening acceptabel te kunnen zijn. Minister Verhagen heeft bij die gelegenheid een grootschalig onafhankelijk onderzoek aangekondigd. Brabant Water zal deze studie mede begeleiden. Gebiedsdossiers Het gebiedsdossier is een instrument om de bescherming van onze kwetsbare winningen te verbeteren. Voor elke winning bestaat zo n dossier, als onderdeel van een gebiedsgerichte aanpak. Het bestaat uit drie stappen. Provincie, waterschap en gemeente nemen samen de beschermingssituatie van een winning onder de loep. Vervolgens maken zij afspraken voor het oplossen van knelpunten, het verminderen van risico s of het benutten van kansen. De laatste stap is de oprichting van een werkverband bescherming. Hierin volgen de partijen de voortgang van de afspraken, actualiseren ze het dossier en delen ze kennis en ervaring over bescherming. In 2011 is gewerkt aan gebiedsdossiers voor Macharen, Lith en Luyksgestel. Voor de winningen Waalwijk, Helvoirt, Vessem, Gilzerbaan (Tilburg) en Helmond zijn bestuurlijke afspraken opgesteld. Voor de winningen Nuland en Bergen op Zoom is het werkverband reeds bij elkaar geweest. Schoon Water voor Brabant Onder deze werknaam zetten Provincie, ZLTO, de Duinboeren en Brabant Water zich al jaren in voor schoon grondwater als bron voor drinkwater. Samen ijveren we voor een andere manier van omgaan met bestrijdingsmiddelen, zodat de bronnen voor ons

7 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor de bron drinkwater schoon blijven. Ook in het afgelopen jaar, en: de resultaten mogen er zijn. In de landbouw doet 85 procent van de agrariërs mee. Gemiddeld behaalden zij in 92 procent van de gebieden de Schoon Waterdoelstellingen. Dit betekent een reductie van de uitspoeling van bestrijdingsmiddelen met 66 procent ten opzichte van Ook de agrariërs die gronden pachten welke in eigendom zijn van Brabant Water hebben in 2011 met succes aan het project deelgenomen. Het project Schoon Water loopt in de grondwaterbeschermings-gebieden van Waalwijk, Nuland, Budel, Helvoirt, Waalwijk, Vessem, Lith, Macharen, Eindhoven, Helmond, Bergen op Zoom en Roosendaal. Afgelopen jaar zijn ook de bewoners in deze gebieden bij het project betrokken. Samen met de plaatselijke boerenbonden en tuincentra hebben we ze geïnformeerd over alternatieve manieren om onkruid in de tuin te bestrijden. Verder werden ook basisschoolleerlingen bij Schoon Water betrokken. Samen met deelnemende telers in de omgeving van de school ontdekten ze hoe belangrijk het is om zuinig te zijn op het toekomstige drinkwater en wat ze daar zelf aan kunnen doen. Ook de gemeenten zetten belangrijke stappen. Van de 16 betrokken gemeenten werken er inmiddels 11 zonder bestrijdingsmiddelen in het grondwaterbeschermingsgebied. Tien gemeenten werken zelfs compleet zonder chemische middelen. Reallocaties Reallocatie is het verplaatsen van een winning naar een andere locatie. Dat vergt zorgvuldige afweging, waarbij duurzaamheid een criterium is. Budel De middeldiepe winning in Budel zal vanaf 2012 worden afgebouwd. Op termijn leidt dit tot een grondwaterstandverhoging, die de flora en fauna in het verschraalde Buulderbroek herstelt. Dit achttien ha grote natuurgebied is door de Provincie als zogenoemde natte natuurparel aangemerkt. Agrariërs kunnen echter hinder ondervinden van de grondwaterstandverhoging, die hun bedrijfsvoering en gewasopbrengst kan benadelen. Via drainage willen we de vernatting van de landbouwpercelen zo veel mogelijk voorkomen. Na overleg met waterschap De Dommel hebben we afgelopen jaar besloten om het traject met de omgeving zorgvuldig vorm te geven. De middeldiepe winning in Budel zal daarom pas vanaf september 2013 worden uitgeschakeld. Vierlingsbeek en Boxmeer, Loosbroek en Veghel De winningen in Vierlingsbeek en Boxmeer sluiten in respectievelijk 2012 en Om de teruggang in capaciteit op te vangen, zullen we de diepe winningen in Loosbroek en Veghel gaan uitbreiden. De Provincie zal ons daarvoor in 2012 definitieve vergunningen toekennen. In Boxmeer zullen in het najaar van 2012 sloten worden aangelegd om natschade bij agrariërs te voorkomen. Ook in Vierlingsbeek zullen (beperkte) maatregelen nodig zijn. Uiteraard zijn zorgvuldige monitoringsplannen opgesteld, om te controleren of alles naar wens en volgens afspraak verloopt. Natuurontwikkeling op eigen terrein Brabant Water heeft in totaal ha grond in eigendom, onder meer bij de waterwingebieden. Daarvan zijn ruim ha natuurgebied. Waar het veilig is voor de drinkwatervoorziening, stellen we onze domeinen graag open voor het publiek. Hoe meer natuurliefhebbers van deze gebieden komen genieten, hoe beter. Van de hooiweiden en heiden, vennen, stuifzanden en ruigten. Het beheer van onze waterwingebieden gaat uit van het behouden, versterken of ontwikkelen van natuurwaarden. Zowel ons geïntegreerd bosbeheer als ecologisch groenbeheer bevordert de biodiversiteit van onze eigen en aangrenzende terreinen. Op veel plaatsen werken we actief samen met imkers. Er worden bijvoorbeeld steeds meer bijenkasten geplaatst in onze waterwingebieden. Aanvullend daarop planten we inheems plantmateriaal dat aansluit op de natuurlijke leefwijze van de bij. Overzicht grondeigendom 2011 Grondgebied Oppervlakte in ha Totaal kadastraal eigendom Natuurgebied Erf rond gebouwen 130 Verpacht aan landbouw 530 Duurzaam terreinbeheer Brabant Water levert water van de allerbeste kwaliteit. Schoon, helder drinkwater. Maar dat gaat niet vanzelf. We moeten alle zeilen bijzetten om te voorkomen dat schadelijke stoffen een risico kunnen vormen. Stoffen die je niet ziet. Metalen, nitraten, fosfaten en bestrijdingsmiddelen bijvoorbeeld, die in steden en dorpen en op het land in de bodem doordringen.

8 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor de bron Ze zijn niet alleen schadelijk voor het milieu, maar ook voor de portemonnee van onze klanten: het vergt immers nogal wat technisch vernuft om het drinkwater te zuiveren. Wat helpt, is duurzaam terreinbeheer. We worden daarin bijgestaan door Stichting Milieukeur en door Plant Research International van Universiteit Wageningen. Samen met Vewin ontwikkelden zij een certificatiesysteem: de Barometer Duurzaam Terreinbeheer (BDT). Dit systeem biedt waterbedrijven, provincies, waterschappen, gemeenten en bedrijfsleven scherper zicht op hun duurzaamheidsinspanningen bij het beheer van verharde en groene terreinen, waaronder in toenemende mate ook sportvelden. Met uiteenlopende richtlijnen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen tot aan de ontwikkeling van beheerplannen wil men met de Barometer Duurzaam Terreinbeheer de emissie van bestrijdingsmiddelen naar oppervlakte- en grondwater terugdringen. Sinds 2005 bezit Brabant Water het certificaat Goud, de hoogste gradatie in duurzaam terreinbeheer, die aanspraak biedt op het Milieukeurmerk. Koplopers onder de Brabantse gemeenten zijn Bladel (BDT-certificaat Goud), Oss en Haaren (Zilver). Inmiddels hebben ook de waterschappen Brabantse Delta, Aa en Maas en Rivierenland het certificaat Zilver behaald. Het voorbeeld van Brabant Water heeft in de gehele drinkwatersector navolging gekregen. Waren er in 2006 nog slechts drie drinkwaterbedrijven met certificaat Goud, inmiddels zijn er dat vijf: PWN, Dunea, Vitens, WMD en Brabant Water. Maximale zorg voor onze bronnen

9 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor de bron Brabant Water als partner in de watersysteembenadering Brabant Water levert het beste water uit de beste bronnen. Maar dat kunnen we niet alleen. Verantwoorde, duurzame zorg voor ons watersysteem veronderstelt intensieve samenwerking in de hele keten. De opgaven die ons vandaag en morgen wachten zijn enorm complex vanwege talloze factoren die elkaar raken en beïnvloeden. En dus trekken we gezamenlijk op, met een veelheid aan partners en partijen. Deltaplan Hoge Zandgronden De hoge zandgronden in Noord-Brabant en Limburg houden maar weinig water vast. Bepaalde delen behoren tot de droogste gebieden van Nederland en dus wordt de landbouwgrond hier flink beregend. Vooral met grondwater. De verwachting is dat met de ingezette klimaatverandering de verdroging van onze hoge zandgronden op langere termijn fors zal toenemen. Daarom hebben overheden, waterschappen en belangenorganisaties in Zuid-Nederland een gezamenlijk programma ontwikkeld dat zich richt op de zoetwatervoorziening: Deltaplan Hoge Zandgronden (DHZ). Het programma moet leiden tot een klimaatbestendig regionaal watersysteem en ruimtelijke inrichting voor de hoge zandgronden. Ook Brabant Water is hier nadrukkelijk bij betrokken. Uitgangspunt is dat alle betrokken partijen hun kennis en inzichten delen. Zo n coöperatieve houding in de beste Brabantse traditie resulteert in optimale oplossingen en een breed bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak. Bufferboeren: agrariërs en waterbeheerders samen aan de slag In een zoektocht naar praktische maatregelen om de effecten van verdroging van landbouwgronden zoveel mogelijk te reduceren, heeft een breed consortium van organisaties elkaar gevonden in het project Bufferboeren. Deze organisaties zijn Brabant Water, waterschap Aa en Maas, Productschap Zuivel, Landbouw Innovatie Noord- Brabant, STOWA, Provincie Noord-Brabant, ZLTO en Louis Bolk Instituut. In de eerste fase van het project Bufferboeren is in 2010 een integrale set van praktische maatregelen opgesteld. In de tweede fase ( ) worden deze maatregelen in de praktijk getest. Uiteindelijk moet dit leiden tot een effectieve strategie om verdroging op Nederlandse landbouwgronden tegen te gaan. Het project krijgt een voorbeeldfunctie voor andere droge gebieden. Daarnaast wordt gewerkt aan de thema s organische stof en beworteling, die ook belangrijk zijn voor behoud van biodiversiteit, waterkwaliteit en klimaatadaptatie en -mitigatie. De kosten van het project Bufferboeren bedragen in Prepared: klimaatbestendige stedelijke waterketen Eindhoven Prepared is een internationaal onderzoeksproject, gefinancierd door de Europese Commissie. Kennisinstellingen en veertien internationale steden ontwikkelen strategieën en tools om de gevolgen van klimaatverandering voor stedelijke waterketens het hoofd te bieden. In Nederland staat de stedelijke waterketen van Eindhoven centraal. De gemeente Eindhoven, waterschap De Dommel en Brabant Water doen samen verkennend onderzoek met onder meer KWR, TUD en leveranciers van geavanceerde technologie. Brabant Water is hierbij actief op drie onderwerpen: water cycle safety planning for integrated risk management, early warning distributionsystem en storage. Inmiddels blijkt ook de Provincie geïnteresseerd in het storage concept, waarbij het stedelijke neerslagoverschot in de natte winterperiode in de bodem wordt opgeslagen, om het vervolgens in de droge zomerperiode elders (in het Groene Woud) in te zetten. In 2012 wordt de verkenning op dit gebied voortgezet.

10 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor de bron Zonne-energie, de duurzame energiebron CapWa: water- en energieterugwinning uit rook Capture of evaporated Water with novel membranes (CapWa). Zo heet de vernieuwende technologie die KEMA ontwikkelde, waarbij met selectieve scheidingsmembranen (demi)water uit damp kan worden teruggewonnen. Denk aan schoorstenen en koeltorens van kolengestookte energiecentrales. De membraantechnologie is al op kleine schaal bewezen. In het CapWa-project richt een internationaal R&Dconsortium zich op opschaling naar industriële schaal. Uit pilots bij een elektriciteitscentrale en een papierfabriek blijkt dat deze technologie niet alleen interessant is om water uit damp maar ook energie terug te winnen. Brabant Water neemt deel uit het oogpunt van ontwikkeling op het gebied van water & energie en in het bijzonder kringloopsluiting bij met name grootzakelijke klanten. De Nederlandse partners in dit project zijn KEMA, Universiteit Twente, SAPPI Nijmegen en het Kenniscentrum Papier en Karton. Aanpak van bodemverontreinigingen Bodemverontreinigingen in grondwaterbeschermingsgebieden kunnen een bedreiging vormen voor de kwaliteit van onze bronnen. Het is dan ook belangrijk om mogelijke bedreigingen goed in beeld te hebben en waar nodig afspraken te maken over het wegnemen ervan. Afgelopen jaar hebben we samen met anderen een versnelde inventarisatie laten uitvoeren naar bodemverontreinigingen. Via de gebiedsdossiers maken we vervolgens afspraken om te zorgen dat de eventuele bedreiging nader wordt onderzocht en wanneer nodig wordt weggenomen. Bij de winning Aalsterweg in Eindhoven bevindt zich een groot aantal verontreinigingen. Deze verontreinigingen kunnen gekoppeld worden aan meerdere bronnen. Vanwege de bijzondere problematiek in dit gebied, is hier gebiedsgericht grondwaterbeheer ( De Waterpartners ) ingesteld. Met alle stakeholders (provincie, waterbedrijf, gemeenten, waterschap) worden de verschillende vlekken in de gaten gehouden en aangepakt.

11 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor het milieu Onder het koepelbegrip biodiversiteit vallen alle microorganismen, dieren- en plantensoorten. Samen vormen zij de rijkdom van ecosystemen, zoals bossen, heiden, rivieren, moerassen en zeeën. Al is de variëteit (nog) groot er zijn inmiddels vier miljoen levensvormen beschreven toch verschraalt de biodiversiteit. Oorzaak: menselijk handelen. Als grootgrondbezitter in Noord-Brabant kan en wil Brabant Water bijdragen aan de instandhouding van de biodiversiteit. Onze aanpak: het beheer en herinrichting van onze natuurgebieden afstemmen op de lokale plant- en diergroepen en hun leefgebied. We stemmen maatregelen af met omliggende beheerders en eigenaren, zodat ecologische verbindingen in het landschap werkzaam kunnen worden of blijven. Groot Meer (Vessem) Het Groot Meer bij Vessem heeft hoge natuurwaarden, die Europees beschermd moeten worden via Natura De hoge natuurwaarde is ontstaan door het decennia lang lozen van kalkrijk spoelwater vanuit het waterproductiebedrijf Vessem. Door nieuwe zuiveringstechnieken bij dit productiebedrijf zal de hoeveelheid spoelwater echter fors afnemen. Om de ecologische waarde van zowel het Groot Meer als het nabijgelegen Klein Meer te behouden en te versterken, gaat Brabant Water voorlopig gewoon door met de reguliere lozing van m³ relatief kalkrijk spoelwater per jaar. Plus nog eens een jaarlijkse lozing van m 3. De jaarlijkse kosten bedragen circa en zijn gedeeld door Waterschap de Dommel, Gemeente Eersel, de Provincie Noord-Brabant en Brabant Water. De ecologische winst voor het Groot Meer blijkt onder meer uit de groeiende populatie reptielen en amfibieën. De aanleg van een paddenscherm, waar Brabant Water haar bijdrage aan heeft geleverd, bevordert deze ontwikkeling. Deze faunapassage vereenvoudigt de wintertrek van onder meer de heikikker. Aan het einde van de winter trekt hij van ons waterwingebied naar het Groot Meer. Groot Huisven (Heeze) Het Groot Huisven bij Heeze en Leende vormde vroeger een rijke biotoop. In de loop der tijden is het 150 ha grote natuurgebied echter veranderd in landbouwgrond. Veel heil wordt verwacht van inrichtingsplan Groote Heide, dat 333 ha natuur- en waterwingebied omvat. Cruciaal in dit plan is de vernatting van een deel van het gebied, waardoor de biotoop sterk aan betekenis wint. Brabant Water is dan ook een van de betrokken partijen. Bij de herinrichting van het voormalig Groot Huisven wordt uitgegaan van het ven zoals dat een eeuw geleden nog bestond. Zo n 20 ha hiervan zal worden hersteld. De contouren van dit nieuwe ven zullen de oorspronkelijke hoogteverschillen in het terrein volgen. De fauna in het gebied is uitermate rijk en kenmerkend voor de afwisseling van extensieve landbouwgronden, heide, bos en vennen. Enkele voorkomende soorten zijn: heikikker, rugstreeppad, kamsalamander, levendbarende hagedis, hazelworm en 36 libellensoorten, waaronder de speerwaterjuffer. Belangrijk zijn ook het Veeven en haar oeverzone, die met de inrichting van het Groot Huisven een robuuste verbinding vormen tussen verspreid voorkomende populaties en het Klein Huisven. Door recente wijzigingen in Europese subsidieregels is de uitvoering van het project helaas vertraagd.

12 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor het milieu Het Winkelsven (Kampina) Midden-Brabant kent veel vennen, maar de ecologische kwaliteit ervan laat soms te wensen over. Zo is in het Winkelsven in natuurgebied Kampina ( op de grens van Boxtel, Oirschot en Oisterwijk) door zure regen en landbouw eind vorige eeuw een dikke sliblaag ontstaan. Het ven groeide dicht met berk, wilg en veenmos, die de zeldzame vegetatie verdrongen. Sinds enkele jaren werken Brabant Water en Natuurmonumenten samen om de flora en fauna van het ven te versterken. Een belangrijke ingreep was de aanleg van een leiding, waardoor kalk- en ijzerrijk spoelwater van waterproductiebedrijf Oirschot naar het zure Winkelsven wordt gepompt. Met succes. De fauna wint aan variëteit. Bovendien keren in en om het ven verdwenen plantensoorten terug die op de Rode Lijst stonden. Zelfs een kranswier, in Nederland nog onbekend en in Europa zeldzaam, die nog niet eens een Nederlandse wetenschappelijke naam heeft. Ontharding Grondwater kan vrij hard tot hard zijn. Dat is nadelig, want hard water veroorzaakt kalkafzetting in boilers, wasmachines, vaatwassers en andere warmwatertoestellen en in sanitair. Daarom wil Brabant Water géén drinkwater distribueren dat vrij hard tot hard is. We ontharden het eerst. Zo slaan we meerdere vliegen in één klap. Zacht water reduceert het energieverbruik van de klant. Het zorgt ervoor dat de klant met minder milieubelastende was- en schoonmaakmiddelen kan volstaan. Onthard water verlengt ook de levensduur van apparaten. Én het vermindert de hoeveelheid koper die in leidingen vrijkomt. Om de hardheid te verlagen, hebben we het Deltaplan Ontharding opgesteld. In 2011 namen we de nieuwe ontharding in Veghel in bedrijf. Het is de eerste installatie van de nieuwe reeks waarin het Deltaplan voorziet. Verder zijn we afgelopen jaar gestart met de engineering van de installaties in Oosterhout en Loosbroek. Hierbij houden we ook rekening met het leefmilieu van beschermde diersoorten, zoals de das die in Loosbroek zijn leefgebied heeft. In 2012 volgen Tilburg en Lieshout. Uiterlijk 2016 beschikken alle inwoners van Brabant over drinkwater met een zachte tot gemiddelde hardheid. Comfortabel, én het scheelt jaarlijks ton CO 2. Voor Brabant Water betekent ontharding uiteindelijk in 2017 een kostenpost van bijna 2 miljoen per jaar. Voor de bewoners van Brabant staat hier een veelvoud aan besparingen tegenover. Hergebruik van reststoffen Bij de zuivering van grondwater komen reststoffen vrij. IJzer- en kalkhoudend slib bijvoorbeeld, kalkpellets en filterzand. Die lenen zich uitstekend voor hergebruik. We streven hierbij naar een zo hoog mogelijke score op de milieuladder. In 2011 voerden we in totaal ton reststoffen af (op basis van 100 procent droge stof), die vrijwel volledig nuttig konden worden hergebruikt. Overzicht hergebruik reststoffen 2011 Gewichten op basis van 100 procent droge stof, betreft afgevoerde reststoffen. Reststof Kalkhoudend slib IJzerhoudend slib Kalkpellets Filtergrind Totaal Geproduceerde Bestemming hergebruik hvh droge stof 1607 ton Meststof in de landbouw 141 ton Stankbestrijder leerlooierij 68 ton Immobilisatie 477 ton Zwavelbinder voor rioolwaterzuiveringsinstallatie 948 ton Stankbestrijding bij biovergisting 889 ton Zwavelbinder bij kolencentrale ton Isolatie in woningbouw ton Veehouderij 400 ton Hergebruik in eigen werken ton Grondbank ton Klimaatneutraal ondernemen Klimaatvoetafdruk De klimaatvoetafdruk laat zien in welke mate menselijk of bedrijfsmatig handelen het klimaat en milieu ongunstig beïnvloedt. De grootte van deze foot print wordt uitgedrukt in CO 2 - equivalenten. In 2007 bedroeg de klimaatvoetafdruk van Brabant Water nog ton CO 2 -uitstoot; in 2011 is dat teruggebracht tot ton. Dat is een vermindering met zo n 65 procent. Uitstekend, maar wel een lichte toename vergeleken met 2010, toen de afdruk CO 2 -uitstoot bedroeg. Die stijging wordt vooral veroorzaakt doordat we meer leidingen hebben aangelegd en dus te maken hebben met een toegenomen gebruik van pvc. Uiteraard streven we naar nog meer milieuwinst. Brabant Water wil eind 2013 het eerste klimaatneutrale waterbedrijf van Nederland zijn. Elektriciteitsverbruik In 2011 verbruikte Brabant Water 77,6 miljoen kwh elektriciteit; nagenoeg evenveel als in Hiervan was 69,8 miljoen kwh bestemd voor de productie (onttrekking en zuivering) en de distributie (transport) van drinkwater. Het overige elektriciteitsverbruik bedroeg circa 7,8 miljoen kwh.

13 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor het milieu Overzicht elektriciteitsverbruik 2011 Elektriciteitsverbruik Verbruik voor productie (onttrekking en zuivering) en distributie (transport) van drinkwater Verbruik productie en distributie per m 3 drinkwater Overig elektriciteitsverbruik (kantoren e.d.) Hoeveelheid kwh 0,395 kwh/m kwh Het energieverbruik per afgezette m 3 drinkwater is in de laatste jaren nog nooit zo laag geweest als in Ten opzichte van 2009 is een reductie van bijna 2 procent opgetreden. Hieraan kan de conclusie worden verbonden dat het ingezette beleid zijn vruchten afwerpt. Ontwikkeling energieverbruik per afgezette m 3 drinkwater kwh/m 3 0,520 0,390 0,260 0,130 0,000 0,409 0,408 0,402 0,398 0,395 0, Energieverbruik Brabant Water Energieverbruik drinkwatersector 1) 1) Bron: Vewin, De Nederlandse drinkwatervoorziening in internationaal perspectief Ook de komende jaren spannen we ons in het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. Hoe we het ook wenden of keren, een hoog energieverbruik zal altijd inherent zijn aan waterwinning, -productie en -distributie. Om de schade aan het milieu te minimaliseren, hebben we in 2008 besloten om alle benodigde elektriciteit groen in te kopen. De jaarlijkse meerkosten voor het inkopen van groene stroom bedragen per jaar. Energiereductie Hostbesturing De waterproductiebedrijven van Brabant Water leveren op een open leidingnet. Dat maakt zogenaamde host besturing profijtelijk. Hiermee wordt modelmatig berekend hoeveel water ieder productiebedrijf in een cluster aan het net levert. Zo n centrale besturing, die wordt toegepast op clusters van twee à drie waterproductiebedrijven, bespaart energie - en dat beperkt de milieuschade. In 2010 is het besturingsmodel hiervoor gebouwd en modelmatig getest in het cluster Dorst, Oosterhout en Prinsenbosch. Hieruit blijkt dat host besturing in het cluster Breda een energiebesparing van maar liefst kwh (goed voor 225 ton CO 2 - reductie) kan opleveren. Medio 2012 is de realisatie in het cluster Breda een feit. Daarna worden de overige waterproductiebedrijven gefaseerd voorzien van host besturing. Het geheel is in 2016 afgerond. Prognosebesturing Prognosebesturing is gericht op de optimale benutting van de buffervoorraad in de reinwaterkelders. Belangrijkste oogmerk: een zo gelijkmatig mogelijk verloop van de productie. Prognosebesturing vermindert het aantal schakelingen in de winputten en reduceert de belasting van de filters. Zo ontstaat een lager en gelijkmatiger energieverbruik. Na goede resultaten uit de pilot Opjager Kaatsheuvel is in 2010 het project voor invoering van prognosebesturing op vijftien productielocaties gestart. Vanaf 2012 wordt het uitgevoerd. Drukoptimalisatie Om drinkwater van A naar B te krijgen, moeten we energie verbruiken. Via drukoptimalisatie kunnen we daarop besparen. Dit houdt in dat we per verbruiksgebied een optimale druk tussen 300 en 400 kpa vaststellen. Voordelen? Lagere energiekosten en meer klantcomfort bijvoorbeeld. Voor dit nieuwe beleid, dat we gefaseerd invoeren, sluiten we zo veel mogelijk aan bij geplande renovaties van waterproductiebedrijven. Een eerste grove inschatting wijst erop dat drukoptimalisatie op termijn een jaarlijkse CO 2 - reductie van circa ton oplevert. Optimalisatie hogedrukpompen Hogedrukpompen verbruiken veel energie. In 2009 en 2010 zijn alle productielocaties van Brabant Water onderzocht op energiebesparing van de hogedrukpompen. Een deel van de adviezen is direct doorgevoerd in de bedrijfsvoering en projecten. De overige adviezen worden meegenomen in de geplande renovatieprojecten. In twee van de drie productiesecties is het energieverbruik per m 3 drinkwater voor het transportdeel ten opzichte van 2010 met 5,9 procent gedaald. Deze besparing wordt deels verklaard door optimalisatie van de bedrijfsvoering hogedrukpompen.

14 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor het milieu Zonne-energie In 2011 is voor zo n kwh zonne-energie opgewekt door de zonnepanelen die zijn gerealiseerd op onze productielocaties Eindhoven en Veghel. In 2012, als ze een volledig jaar in gebruik zijn, zullen ze goed zijn voor ruim kwh. Dat staat gelijk aan het gemiddeld jaarverbruik van 30 huishoudens. De CO 2 - reductie bedraagt 60 ton op jaarbasis. Gemotiveerd door dit succes gaan we door met het installeren van zonnepanelen. In 2013 volgt in ieder geval onze productielocatie Oosterhout en wellicht ook Loosbroek. Met de investeringen in de zonnepanelen was ruim gemoeid. Dankzij een SDE-subsidie zijn de kosten van zonne-energie gelijk aan die van ingekochte groene stroom. Onderzoek methaanverwijdering Bij het zuiveren van water kwam in 2011 bijna 300 ton methaan vrij. Methaan is een broeikasgas dat ruim 20 keer zo schadelijk is als CO 2. In CO 2 -equivalenten is de uitstoot van methaan dan ook ruim 6000 ton. Dit is dan ook reden voor Brabant Water om onderzoek te blijven doen naar reductie van de methaan-uitstoot. Begin 2011 vond een proef plaats met methaan verwijdering door middel van een compostfilter. Dit onderzoek heeft, met name door een slecht werkende proefinstallatie, nog niet de gewenste resultaten opgeleverd. Eind 2011 is het onderzoek nieuw leven ingeblazen. Het onderzoek naar methaanverwijdering heeft in 2011 circa gekost. De resultaten worden medio 2012 verwacht. Duurzaam bouwen op productielocaties Brabant Water streeft naar klimaatneutraal bouwen, dus naar maximale beperking van energie, afval, materialen en water. Duurzaam bouwen eindigt niet bij de oplevering. Tijdens de gehele levensduur van het gebouw dient de belasting van het milieu zo laag mogelijk te zijn. Bij grote nieuwbouw- en renovatieprojecten letten we extra op duurzaamheid, naast de reguliere toepassing van de Checklist en Rekentool Duurzaam Bouwen. Zo voegen we in het Programma van Eisen waar mogelijk een extra duurzame component toe. Op die manier ontstaat vroegtijdig zicht op duurzaamheidswaarde en eventuele meerkosten. Vervolgens besluiten we of de extra component bijvoorbeeld een grasdak wel of niet wordt verwezenlijkt. In 2011 zijn de volgende projecten geaccordeerd of al uitgevoerd: de nieuwbouw van filtergebouw Vlierden wordt uitgevoerd met een groen dak het nieuwe magazijn in Eindhoven wordt eveneens voorzien van een groen dak het nieuwe onthardingsgebouw in Oosterhout wordt voorzien van zonnepanelen er is onderzoek gedaan naar gebruik van een houtgestookt verwarmingssysteem voor kantoor Veghel Duurzaamheid op kantoor Business Performance Optimizer Business Performance Optimizer stelt ons in staat om op het hoofdkantoor de energieregistratie en de processen van gebouwgebonden installaties te visualiseren en het belangrijkste meer grip te krijgen op de energieprestaties. Dat leidt tot een duurzaam optimum tussen comfort en energieverbruik. Energy Software Solutions Afgelopen jaar vonden succesvolle testen plaats rondom ESS. Deze nieuwe computerapplicatie brengt het energieverbruik van onze computers met zo n 5 tot 15 procent terug. Dat betekent minder elektriciteit en dus minder CO 2 -uitstoot. Implementatie Plugwise Eind 2011 werd het nieuwe systeem Plugwise geïnstalleerd. Dit systeem kan op afstand het energieverbruik van apparatuur monitoren en apparaten uitschakelen. Zo voorkomen we dat s nachts en in het weekend apparaten onnodig stand-by staan. Vooralsnog wordt Plugwise vooral gebruikt voor het registreren van lekverbruik. Midden 2012 zal er daadwerkelijk worden geschakeld. We verwachten dat we hiermee zo n kwh per jaar kunnen besparen. Dat betekent 30 ton minder CO 2 -uitstoot. Videoconferencing Sinds 2009 beschikken diverse kantoorlocaties van Brabant Water over een ruimte met apparatuur voor videoconferencing. Daarmee is het mogelijk efficiënt en milieubewust te vergaderen. Mensen hoeven elkaar immers niet fysiek op te zoeken en dat scheelt reiskilometers en CO 2. Dubbelzijdig printen Door dubbelzijdig te printen blijken we onze drukkosten structureel met circa 12 procent te reduceren. Belangrijker nog is dat we hiermee ook het milieu sparen. Een kilo papierreductie leidt namelijk tot 2,5 kilo minder CO 2 -uitstoot. Duurzame mobiliteit Mobiliteit is van belang, maar Brabant Water gaat wel voor duurzame mobiliteit. Daar maken we ons op verschillende manieren sterk voor. Zo had in procent van ons wagenpark een A-label en 25% een B-label. Met andere woorden: het groene rijden neemt toe. Ook door de bandenspanning op peil te houden met stikstof. Bovendien verwachten we van onze medewerkers dat ze zo verantwoord mogelijk op weg gaan en bieden we hen de e-cursus Het Nieuwe Rijden aan.

15 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Zorg voor het milieu Duurzaam wagenpark Sinds 2010 worden bij voorkeur premium brandstoffen getankt. Was het aandeel premium brandstof in dat jaar nog 32%, in 2011 lag dat op 39%. Het totale brandstofverbruik binnen Brabant Water is met 1,5 procent gedaald. Om ook de bussen zo zuinig mogelijk te laten rijden, wordt cruise control ingebouwd. Elektrisch rijden Vanaf september 2011 is het elektrisch wagenwark in het Paleiskwartier operationeel. Samen met Avans, de Rechtbank en de HAS heeft Brabant Water 10 elektrische auto s aangeschaft die in een gezamenlijke pool zijn opgenomen. De auto s worden ingezet voor zakelijke ritten. Op onze kantoorlocaties zijn laadpalen geplaatst, zodat de auto s tijdens werktijd weer kunnen worden opgeladen. Voor wat betreft het opladen van de elektrische auto s zullen we in 2012 voor het realiseren van smart grids tot een nieuwe samenwerking komen met Enexis. Via intelligent laden zorgt het netwerkbedrijf ervoor dat de auto s meer of minder opladen naar gelang er meer of minder groene stroom beschikbaar is. Op die manier kunnen wind- en zonne-energie optimaler worden benut. Zowel voor het electrisch wagenpark als het smart grid-project worden de meerkosten voor 40 procent gesubsidieerd door de Provincie. Per auto bedragen de meerkosten van aanschaf circa De exploitatiekosten zijn daarentegen veel lager. Stroom is immers veel goedkoper dan benzine. Vergroening woon-werkverkeer Brabant Water stimuleert al jaren vergroening van het woon-werkverkeer. Sinds begin 2011 kunnen onze medewerkers dan ook profiteren van een nieuwe fietsenregeling. Voortaan kunnen niet alleen gewone fietsen, maar ook e-bikes en e-scooters via het werk worden aangeschaft. Wij verstrekken daarvoor een renteloze lening van maximaal 2.500, die de medewerker uit zijn kilometervergoeding terugbetaalt. Daarnaast bieden we onze medewerkers een gunstige autofinanciering voor de aanschaf van milieuvriendelijke auto s. Het groene beleid werkt; in 2011 werden 20 fietsen twee autoleningen verstrekt. Duurzaam inkopen Brabant Water maakt serieus werk van duurzaam inkopen. Dat wil zeggen dat we ons in alle fasen van het inkoopproces laten leiden door milieu- en sociale aspecten. De producten, diensten of werken die we inkopen, dienen aan deze aspecten te voldoen. Volgens sceptici leidt dat per definitie tot hogere kosten. Dat is echter niet het geval. Sterker nog, duurzaam inkopen kan leiden tot kostenreductie. Duurzaamheid speelt een rol van betekenis bij diverse grotere aanbestedingen, zoals catering, werkkleding en schoonmaak. Vermeldenswaard is het sectorale initiatief van de Vewin om te participeren in Duurzaam Inkopen, een initiatief van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Hierbij zijn voor 45 productgroepen de duurzaamheidscriteria beschreven; 36 zijn voor Brabant Water relevant. Hiervan worden er momenteel 26 (72%) duurzaam ingekocht. De Vewin streeft naar 75% duurzame inkoop in 2012 en zelfs 100 procent in Afkortingen BDT Barometer Duurzaam Terreinbeheer CapWa Capture of evaporated Water DHZ Deltaplan Hoge Zandgronden ESS Energy Software Solutions HAS Hogeschool Has Den Bosch KWR KWR Watercycle Research Institute R&D Research & Development SDE Subsidieregeling voor Duurzame Energie STOWA Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer TUD Technische Universiteit Delft ZLTO Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie

16 Brabant Water Duurzaamheidsverslag Afkortingen

Duurzaamheidsverslag 2013

Duurzaamheidsverslag 2013 Duurzaamheidsverslag 2013 Brabant Water Duurzaamheidsverslag 2012 3 2014 Brabant Water NV Bezoekadres Magistratenlaan 200 5223 MA s- Hertogenbosch Postadres Postbus 1068 5200 BC s- Hertogenbosch telefoon

Nadere informatie

Duurzaamheidsverslag 2012

Duurzaamheidsverslag 2012 Duurzaamheidsverslag 2012 Brabant Water Duurzaamheidsverslag 2012 3 2013 Brabant Water NV Bezoekadres Magistratenlaan 200 5223 MA s- Hertogenbosch Postadres Postbus 1068 5200 BC s- Hertogenbosch telefoon

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum

Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum Versie: 0.0 Datum: 21-4-2015 Auteur: Vrijgave: M.J.A. Rijpert T. Crum 1 IKN (Innovatie Kenniscentrum Nederland) Copier is de initiatiefnemer

Nadere informatie

De opkomst van all-electric woningen

De opkomst van all-electric woningen De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige

Nadere informatie

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2014

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2014 4.B.2 Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3 Evaluatie 214 & Monitoring doelstellingen 214 Van Steenis Geodesie BV Ringveste 7b 3992 DD HOUTEN Van Steenis Geodesie BV Duurstedeweg 4 7418 CK DEVENTER

Nadere informatie

I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer. Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017

I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer. Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017 I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017 Titel Gemeente Bernheze 5 Kernen Ontstaan in 1994 30.000 inwoners 9.000

Nadere informatie

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2015 scope 1 en 2

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2015 scope 1 en 2 4.B.2 Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3 Evaluatie 1 e halfjaar 215 & Monitoring doelstellingen 215 scope 1 en 2 Van Steenis Geodesie BV Ringveste 7b 3992 DD HOUTEN Van Steenis Geodesie BV Duurstedeweg

Nadere informatie

Handboek CO2 prestatieladder Management review Versie 1.5 Versiedatum Pagina 1 van 8. Management review

Handboek CO2 prestatieladder Management review Versie 1.5 Versiedatum Pagina 1 van 8. Management review Versie 1.5 Versiedatum 12-04-2018 Pagina 1 van 8 CO2 prestatieladder Datum : 12 april 2018 Auteur : Hans van de Ven (algemeen directeur Hurkmans Groep BV) 2 e lezer : Edwin Baeten (operationeel directeur

Nadere informatie

W & M de Kuiper Holding

W & M de Kuiper Holding 2 januari t/m juni 2018 2 Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Overzicht -emissie gegevens 3 Vergelijking met voorgaande jaren 4 3 -gerelateerd gunningsvoordeel 5 4 Doelstellingen 5 Reductiedoelstellingen

Nadere informatie

Rapportage VHG MVO Wijzer

Rapportage VHG MVO Wijzer Rapportage VHG MVO Wijzer Van Dijk Groenvoorzieningen BV juni 202 Gegenereerd op 26-0-202 - pagina van voor Van Dijk Groenvoorzieningen BV Rapportage VHG MVO Wijzer Van Dijk Groenvoorzieningen BV Maatschappelijk

Nadere informatie

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2013

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2013 4.B.2 Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3 Evaluatie 213 & Monitoring doelstellingen 213 Van Steenis Geodesie BV Ringveste 7b 3992 DD HOUTEN Van Steenis Geodesie BV Duurstedeweg 4 7418 CK DEVENTER

Nadere informatie

De watervoorziening in 2040: (de)centraal duurzaam intelligent?

De watervoorziening in 2040: (de)centraal duurzaam intelligent? De watervoorziening in 2040: (de)centraal duurzaam intelligent? Symposium Energie en Water schrijven toekomst 20 juni 2012 Jan Peter van der Hoek Focus Drinkwatervoorziening NL: dichtbevolkt gebied (16,7

Nadere informatie

CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 H1

CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 H1 CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 H1 Datum: 17 december 2018 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

CO2-reductieplan 2015

CO2-reductieplan 2015 CO2-reductieplan 2015 Samen zorgen voor minder CO2 Rapportage 2015 1 Inleiding Dit CO₂-reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem, zowel betrekking op de totale bedrijfsvoering

Nadere informatie

Water in Eindhoven. Studiedag Lokaal waterbeleid water in balans. 28 september Water in Eindhoven - Studiedag Lokaal waterbeleid, Antwerpen

Water in Eindhoven. Studiedag Lokaal waterbeleid water in balans. 28 september Water in Eindhoven - Studiedag Lokaal waterbeleid, Antwerpen Water in Eindhoven Studiedag Lokaal waterbeleid water in balans 28 september 2010 Aanleiding voor de stedelijke wateropgaven Maatregelen Effecten van maatregelen Omgaan met nieuwe extremen 1835 1921 2004

Nadere informatie

Scope 1 en 2 doelstellingen KZ Aanneming en Groenvoorziening

Scope 1 en 2 doelstellingen KZ Aanneming en Groenvoorziening Ons energiebeleid In 2018 is KZ Aanneming en Groenvoorziening actief bezig geweest om hun CO2- footprint in kaart te brengen. Om dit op een juiste manier te kunnen doen wordt er gebruik gemaakt van het

Nadere informatie

Duurzaamheid, Energie en Milieu

Duurzaamheid, Energie en Milieu Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden

Nadere informatie

Rapportage VHG MVO Wijzer

Rapportage VHG MVO Wijzer Rapportage VHG MVO Wijzer Aardoom Hoveniers B.V. 9 april 202 Gegenereerd op 9-04-202 - pagina van 0 voor Aardoom Hoveniers B.V. Rapportage VHG MVO Wijzer Aardoom Hoveniers B.V. Maatschappelijk verantwoord

Nadere informatie

Graag informeren wij u over de behaalde resultaten in 2014 inzake de CO 2 -prestatieladder.

Graag informeren wij u over de behaalde resultaten in 2014 inzake de CO 2 -prestatieladder. MDB B.V. 5 Memo Onderwerp CO 2 prestatieladder nieuwsbrief MDB en SSC Graag informeren wij u over de behaalde resultaten in 2014 inzake de CO 2 prestatieladder. Scope 1, directe CO 2emissies door aardgas,

Nadere informatie

Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen

Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen Na deze toolbox begrijp je: Wat Duurzaam Ondernemen betekent Waarom het Belangrijk is om CO2 uitstoot te verminderen Welke Richtlijn SPIE hanteert om duurzaam

Nadere informatie

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Reductie doelstellingen CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 5 november 2013 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave

Nadere informatie

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1 CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1 Datum: 19-12-2017 Versie: 2 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Dit document omvat de voortgangsrapportage van Bagger-

Nadere informatie

3.C.1 Communicatie over de voortgang van CO 2 bij Prins Bouw.

3.C.1 Communicatie over de voortgang van CO 2 bij Prins Bouw. 3.C.1 Communicatie over de voortgang van CO 2 bij Prins Bouw. Datum: 12-05-2016 Versie: 1 1. Inleiding Middels deze rapportage wil Prins Bouw de voorgang op de CO 2 reductiedoelstellingen laten zien, door

Nadere informatie

MVO Programma

MVO Programma 2017-2020 Inleiding Jan Bakker heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld in de agrarische sector en de grond-, wegen waterbouw. We zijn gegroeid en geprofessionaliseerd, maar met behoud van onze eigen

Nadere informatie

CO 2 footprint tussenrapportage 2015 1 e half jaar

CO 2 footprint tussenrapportage 2015 1 e half jaar CO 2 footprint tussenrapportage 2015 1 e half jaar Naam opdrachtgever: Unipro BV Adres: Bouwstraat 18 Plaats: Haaksbergen Uitgevoerd door: Zienergie BV Adres: Dokter Stolteweg 2 Plaats Zwolle Telefoon:

Nadere informatie

Ruimte om te leven met water

Ruimte om te leven met water Ruimte om te leven met water Het huidige watersysteem is volgens de nieuwe In de toekomst wil het waterschap een zoveel Om de benodigde ruimte aan hectares te verwerven inzichten niet meer op orde. Aanpassingen

Nadere informatie

TOPSURFLAND. 1. Waterschappen

TOPSURFLAND. 1. Waterschappen TOPSURFLAND Hieronder wordt beschreven wat de toegevoegde waarde is van Topsurf voor de samenleving en wat de effecten zijn van het gebruik van Topsurfland voor alle belanghebbenden. 1. Waterschappen De

Nadere informatie

CO 2 en energiereductiedoelstellingen

CO 2 en energiereductiedoelstellingen CO 2 en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 N.G. Geelkerken Site Manager International Paint (Nederland) bv Januari 2011 Inhoud 1 Introductie 3 2 Co2-reductie scope 4 2.1. Wagenpark 4 3 Co2-reductie

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. ELEKTRICITEIT... 5 4. GROENAFVAL... 6 KETENANALYSE... 6 REDUCTIEDOELSTELLING... 6 HOEVEELHEID

Nadere informatie

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen M. van der Spek Hoveniers BV Benthuizen 30-10-2015 Hendrik-Jan Konijn Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0 Inleiding 2.0 Referentie

Nadere informatie

CO2-reductiedoelstellingen

CO2-reductiedoelstellingen CO2-reductiedoelstellingen Samen zorgen voor minder CO2 Boskoop 20-02-2017 P. van t Wout Akkoord directie: Datum: Handtekening: 1 Inleiding Dit CO 2 -reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem,

Nadere informatie

CO2-reductieplan. Samen zorgen voor minder CO2. Rapportage M

CO2-reductieplan. Samen zorgen voor minder CO2. Rapportage M CO2-reductieplan Samen zorgen voor minder CO2 Rapportage 2016-6M 1 Inleiding Dit CO₂-reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem, zowel betrekking op de totale bedrijfsvoering

Nadere informatie

CO 2 -Voortgangsrapportage 2018

CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 Datum: 14-5-2019 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang op haar CO

Nadere informatie

I-Qua. Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze

I-Qua. Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze I-Qua Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze Titel Gemeente Bernheze 5 Kernen Ontstaan in 1994 30.000 inwoners 9.000 ha Betekenis Bernheze: Bern = Bos Heze = Water De parels van Bernheze Aa

Nadere informatie

Reductie doelstellingen (B: Reductie)

Reductie doelstellingen (B: Reductie) Reductie doelstellingen (B: Reductie) Eis 3.B.1. Barendrecht, oktober 2013 Auteur: Sabine Droog Geaccordeerd door: Leo Droog Directeur Edwin Oudshoorn Bedrijfsleider/ MVO Verantwoordelijk 1 1. Reductiebeleid

Nadere informatie

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt.

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt. CDA - Wij zijn voor kleinschalige windenergie rond boerderijen. Onduidelijk. ChristenUnie 2035: 60% 2045: 100% 2050: 100% klimaatneutraal Ja. Net als zonnedaken en windmolens op zee, zijn windmolens op

Nadere informatie

Meer grip op klimaatbeleid

Meer grip op klimaatbeleid Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet

Nadere informatie

Nieuwsbrief CO2-Prestatieladder. Q1, Q2 en Q3 2017

Nieuwsbrief CO2-Prestatieladder. Q1, Q2 en Q3 2017 sbrief CO2-Prestatieladder Q1, Q2 en Q3 2017 Wij hebben als Kleywegen groep de CO2-Prestatieladder geïmplementeerd. De CO2-Prestatieladder is een instrument dat bedrijven helpt bij het reduceren van CO2.

Nadere informatie

3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018

3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018 3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018 Inleiding In het energie management actieplan zijn de reductiedoelstellingen beschreven. Tevens is hierin het plan van aanpak opgenomen waarin de maatregelen

Nadere informatie

ZUINIGE ENERGIE EN KPN

ZUINIGE ENERGIE EN KPN ZUINIGE ENERGIE EN KPN KPN start op 30 oktober 2012 met nieuwe corporate campagne Het netwerk dat geeft om Nederland. Hierbij worden relevante maatschappelijke thema s belicht. In de eerste uiting, We

Nadere informatie

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017 H1

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017 H1 CO 2 -Voortgangsrapportage 2017 H1 Datum: 20 december 2017 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang

Nadere informatie

Heatpoint nieuwsbrief 4 juni 2013

Heatpoint nieuwsbrief 4 juni 2013 Heatpoint nieuwsbrief 4 juni 2013 Geachte relatie, In de vorige nieuwsbrief (nr.3 maart 2013) van Heatpoint hebben wij u uitgebreid geïnformeerd over de Innovation Award die wij hebben gewonnen. Samengevat

Nadere informatie

Energie beoordelingsverslag februari 2017

Energie beoordelingsverslag februari 2017 Energie beoordelingsverslag 2016 15 februari 2017 Datum:... Paraaf directie:... Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik

Nadere informatie

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017.

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017. Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 3 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 3 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave INLEIDING... 3 BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 GROENAFVAL... 5 KETENANALYSE... 5 REDUCTIEDOELSTELLING... 5 HOEVEELHEID GROENAFVAL... 5 TRANSPORT

Nadere informatie

Voortgangsrapportage. Scope 1 en 2 CO2 emissies. Eerste halfjaar 2013

Voortgangsrapportage. Scope 1 en 2 CO2 emissies. Eerste halfjaar 2013 Voortgangsrapportage Scope 1 en 2 CO2 emissies Eerste halfjaar 2013 Wijzigingsblad Versie Datum Auteur Wijzigingen 0.1 01-10-2013 F. Wuts Draft 1.0 8-10-2013 F. Wuts Update en aanpassing van een aantal

Nadere informatie

CO 2 -emissierapportage 2016 Centercon B.V.

CO 2 -emissierapportage 2016 Centercon B.V. CO 2 -emissierapportage Centercon B.V. Prestatieladder 3.0 Versie 12-5-2017 Versie datum Opgesteld door Geaccordeerd door 1.0 Mei 2017 Kwaliteitscoördinator Directie Centercon B.V. Centercon stelt periodiek

Nadere informatie

CO2-reductiedoelstellingen + voortgang

CO2-reductiedoelstellingen + voortgang CO2-reductiedoelstellingen + voortgang Samen zorgen voor minder CO2 Boskoop 18-08-2017 P. van t Wout Akkoord directie: Datum: Handtekening: 1 Inleiding Dit CO 2 -reductieplan heeft, net zoals het volledige

Nadere informatie

Voortgangsrapportage. Scope 1 en 2 CO2 emissies. Eerste halfjaar 2012

Voortgangsrapportage. Scope 1 en 2 CO2 emissies. Eerste halfjaar 2012 Voortgangsrapportage Scope 1 en 2 CO2 emissies Eerste halfjaar 2012 Wijzigingsblad Versie Datum Auteur Wijzigingen 0.1 01-10-2013 F. Wuts Draft 1.0 7-10-2013 F. Wuts Final 2 Energie Management Programma

Nadere informatie

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen 2013-2014 Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 1.1 Datum: 26-mei-2014 Doc.nr: Red1314 Alfen B.V. CO 2-reductierapport 2013-2014 Doc. nr. Red1314 26-mei-2014

Nadere informatie

Handboek CO2 prestatieladder Management review Versie 1.6 Versiedatum Pagina 1 van 9. Management review

Handboek CO2 prestatieladder Management review Versie 1.6 Versiedatum Pagina 1 van 9. Management review Versie 1.6 Versiedatum 12-04-2019 Pagina 1 van 9 CO2 prestatieladder Datum : 12 april 2019 Auteur : Hans van de Ven (algemeen directeur Hurkmans Groep BV) 2 e lezer : Edwin Baeten (operationeel directeur

Nadere informatie

Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015

Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015 Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015 Status: Definitief Datum van uitgifte: 16-08-2015 Datum van ingang: 07-09-2015 Versienummer: 1.0 Inhoud 1. INLEIDING... 3 2. CO 2 EMISSIES 1E HALFJAAR 2015... 4 2.1

Nadere informatie

Green Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol

Green Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Green Cleaning Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Waarom green? Green is bij ons meer dan groen het staat voor duurzaam. HECTAS hecht nadrukkelijk veel waarde

Nadere informatie

Milieu Management V1.4

Milieu Management V1.4 V1.4 Milieu Management Pagina 1 van 6 V1.4 Inhoudsopgave 1. ALGEMEEN 3 2. INLEIDING 3 3. DOELSTELLING 3 4. BEPALEN PRIORITEITEN 3 5. INKOOP 4 6. MANAGEMENT INFORMATIE 4 7. COMMUNICATIE 5 8. EVALUATIE 6

Nadere informatie

CO2-reductieplan 2015

CO2-reductieplan 2015 CO2-reductieplan 2015 Samen zorgen voor minder CO2 Tussentijdse rapportage januari juni 2015 1 Inleiding Dit CO₂-reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem, zowel betrekking op

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10.

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10. CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: Doc.nr: 10.A0320 CO 2 -reductierapport Distributielijst Naam B.Bor (Alf) M. Roeleveld (ALF) Accorderingslijst

Nadere informatie

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan Energie Management Actieplan Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0 Auteur: Mariëlle de Gans - Hekman Datum: 5 september 2017 Versie: 2.0 Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Reductiedoelstellingen...

Nadere informatie

FODI Federatie van Oppervlakte Delfstoffenwinnende Industrieën

FODI Federatie van Oppervlakte Delfstoffenwinnende Industrieën FODI Federatie van Oppervlakte Delfstoffenwinnende Industrieën Koepel van het Nederlandse grondstofwinnende bedrijfsleven De leden van FODI zijn in principe brancheorganisaties. Zand (beton, wegfundering)

Nadere informatie

Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V.

Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V. Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V. Scherrenberg B.V. heeft zich in het kader van haar Kwaliteit- Arbo en Milieubeleid ten doel gesteld om de uitstoot van CO2 bij de uitvoering van

Nadere informatie

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno

Nadere informatie

CO2-reductiedoelstellingen + voortgang

CO2-reductiedoelstellingen + voortgang CO2-reductiedoelstellingen + voortgang Samen zorgen voor minder CO2 Boskoop 22-08-2018 P. van t Wout Akkoord directie: Datum: Handtekening: 1 Inleiding Dit CO 2 -reductieplan heeft, net zoals het volledige

Nadere informatie

Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015

Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015 Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015 De laatste tijd worden we overspoeld door marketing verhalen over de slimme meter en het slimme energienet. Men stelt dat met de komst van de slimme meter

Nadere informatie

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Reductie doelstellingen CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 09 oktober 2014 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Ontwerp Gezonde Systemen

Ontwerp Gezonde Systemen Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden

Nadere informatie

EEN DUIM VOOR DELEN. ik deel INFOFICHE. daar wordt iedereen beter van

EEN DUIM VOOR DELEN. ik deel INFOFICHE. daar wordt iedereen beter van daar wordt iedereen beter van EEN DUIM VOOR DELEN INFOFICHE 1 1.1 DEFINITIE Delen is een vorm van consuminderen (minder verbruiken) en consumanderen (anders verbruiken). Bij delen ligt het accent op gebruiken

Nadere informatie

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar

Nadere informatie

Energie beoordelingsverslag 2015 20 januari 2016 (definitief)

Energie beoordelingsverslag 2015 20 januari 2016 (definitief) Energie beoordelingsverslag 2015 20 januari 2016 (definitief) Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik beïnvloeden 4 3.

Nadere informatie

Arnold Maassen Holding BV. Voortgangsrapportage scope 1 en 2 1e halfjaar 2014

Arnold Maassen Holding BV. Voortgangsrapportage scope 1 en 2 1e halfjaar 2014 Arnold Maassen Holding BV Voortgangsrapportage scope 1 en 2 1e halfjaar 2014 G.R.M. Maassen 24-10-2014 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Scope 1 en 2... 3 2.1 Voortgang in relatie tot reductiedoelstellingen....

Nadere informatie

Voortgangsrapportage. Scope 1 en 2 CO2 emissies Eerste halfjaar 2012

Voortgangsrapportage. Scope 1 en 2 CO2 emissies Eerste halfjaar 2012 Voortgangsrapportage Scope 1 en 2 CO2 emissies Eerste halfjaar 2012 Wijzigingsblad Versie Datum Auteur Wijzigingen 0.1 01-10-2013 F. Wuts Draft 1.0 7-10-2013 F. Wuts Final 1.1 20-01-2014 F. Wuts Emissie

Nadere informatie

Van Herk Groep B.V. Doelstelling CO₂-reductie

Van Herk Groep B.V. Doelstelling CO₂-reductie Van Herk Groep B.V. Bestaande uit: Van Herk Groep B.V. Bouwonderneming Stout B.V. Stout Bouwmaatschappij B.V. Herkon B.V. Exploitatiemaatschappij Hebo B.V. Exploitatiemaatschappij Hebo 2 B.V. Exploitatiemaatschappij

Nadere informatie

Footprint eerste helft 2014:

Footprint eerste helft 2014: September 2014 Vanaf vorig jaar november is Pilkes door TÜV gecertificeerd voor niveau 3 van de CO 2-Prestatieladder. Met deze nieuwsbrief houden wij u graag op de hoogte van de vorderingen. Pilkes heeft

Nadere informatie

Oproep voor bijdrage

Oproep voor bijdrage Oproep voor bijdrage Donderdag 16 mei 2019 Concertgebouw de Vereeniging te Nijmegen 31e Symposium Bodem Breed Hèt netwerk event van de bodem en ondergrond www.bodembreed.nl Bodem Breed 2019 Concertgebouw

Nadere informatie

Notitie energiebesparing en duurzame energie

Notitie energiebesparing en duurzame energie Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven

Sector- en keteninitiatieven Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van A van Ooijen Woerden B.V. Auteur(s): Mevr. G.A.W. Mielke-van

Nadere informatie

CO 2 Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V.

CO 2 Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V. CO 2 Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V. Datum: 31 maart 2017 Versie: 2 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang op haar CO 2-reductiedoelstellingen beschrijven. Hierbij wordt

Nadere informatie

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s In vogelvlucht Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s watersysteem De afvalwaterketen Wij beschouwen de afvalwaterketen als één geheel,

Nadere informatie

Voortgangsrapportage

Voortgangsrapportage Projectomschrijving : Voortgangsrapportage Voortgangsrapportage Opdrachtgever Auteur : Remmits Groep : R. van Eummelen Voor akkoord versie: 1.0 d.d.: 12-01-2019 Autorisatie: Auteur: Projectleider: Directeur:

Nadere informatie

Review CO2 reductiedoelstellingenvoestalpine WBN. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.1

Review CO2 reductiedoelstellingenvoestalpine WBN. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.1 Review CO2 reductiedoelstellingenvoestalpine WBN Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Voortgang subdoelstellingen 4 2.1. Voortgang subdoelstelling kantoren 4 2.2.

Nadere informatie

Energiemanagement actieplan

Energiemanagement actieplan Energiemanagement actieplan Versie 2018.1 Datum: 11-01-2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiemogelijkheden 4 2.1 Brandstof 4 2.2 Electra en warmte 4 2.3 Projecten 5 3. CO2 reductie a.d.h.v. maatregelen

Nadere informatie

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)? Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de

Nadere informatie

CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018

CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 Naam opdrachtgever: Raedthuys Holding B.V. Adres: Hengelosestraat 585 Plaats: Enschede Uitgevoerd door: Adres: Plaats Telefoon: e-mail: Jan Manenschijn Datum

Nadere informatie

Energie beoordelingsverslag 2016

Energie beoordelingsverslag 2016 Energie beoordelingsverslag 2016 Datum:... Paraaf directie:... Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik beïnvloeden 4 3.

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 -Prestatieladder 2018 H1

Voortgangsrapportage CO 2 -Prestatieladder 2018 H1 Voortgangsrapportage CO 2 -Prestatieladder 2018 H1 Datum: 20-12-2018 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Dit document omvat de voortgangsrapportage

Nadere informatie

Reductiedoelstellingen 2011-2012 en voortgang

Reductiedoelstellingen 2011-2012 en voortgang Reductiedoelstellingen 2011-2012 en voortgang Verebus wil verantwoord en duurzaam ondernemen. In de afgelopen jaren is vooral sprake geweest van bewustwording van de eigen uitstoot en lag de nadruk op

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 4 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 4 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. GROENAFVAL... 5 KETENANALYSE... 5 REDUCTIEDOELSTELLING... 5 HOEVEELHEID GROENAFVAL...

Nadere informatie

BIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering

BIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?

Nadere informatie

Winst met water! > In Actie. Waarom nu? Hoe doen we dit? Eigen project! Doelstellingen. (Klik of scroll naar de volgende pagina)

Winst met water! > In Actie. Waarom nu? Hoe doen we dit? Eigen project! Doelstellingen. (Klik of scroll naar de volgende pagina) Winst met water! > In Actie > Waarom nu? > Hoe doen we dit? > Idee voor eigen project! > Doelstellingen (Klik of scroll naar de volgende pagina) Deltaplan Agrarisch Waterbeheer: winst met water! Het agrarisch

Nadere informatie

Water nu en... KRW De Europese. Kaderrichtlijn water. Een grote kans voor. de verbetering van de. waterkwaliteit. en daarmee ook voor de

Water nu en... KRW De Europese. Kaderrichtlijn water. Een grote kans voor. de verbetering van de. waterkwaliteit. en daarmee ook voor de KRW De Europese Kaderrichtlijn water Een grote kans voor de verbetering van de waterkwaliteit en daarmee ook voor de drinkwatervoorziening. Water nu en... Vereniging van Waterbedrijven in Nederand KRW

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2016

Milieubarometerrapport 2016 Milieubarometerrapport 2016 Plaisier Milieubarometer - 2016 Plaisier Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting

Nadere informatie

Energie beoordelingsverslag 2015 20 januari 2016 (definitief)

Energie beoordelingsverslag 2015 20 januari 2016 (definitief) Energie beoordelingsverslag 2015 20 januari 2016 (definitief) Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik beïnvloeden 4 3.

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien Uitgebreid onderzoek

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien TenneT participeert in

Nadere informatie

Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis

Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder

Nadere informatie

Natte natuurparels: ook uw zorg? Brabantse waterschappen en Provincie Noord-Brabant pakken verdroging natte natuurparels aan.

Natte natuurparels: ook uw zorg? Brabantse waterschappen en Provincie Noord-Brabant pakken verdroging natte natuurparels aan. Natte natuurparels: ook uw zorg? Brabantse waterschappen en Provincie Noord-Brabant pakken verdroging natte natuurparels aan. Deze folder gaat over het herstellen van natte natuurparels in Noord-Brabant.

Nadere informatie

Jaarverslag Criteria. Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO norm. Opgesteld door Paraaf. Datum Versie 2

Jaarverslag Criteria. Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO norm. Opgesteld door Paraaf. Datum Versie 2 Jaarverslag 2017 Criteria Opgesteld door Paraaf Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO 14064-1 norm RB Datum 12-7-2018 Versie 2 Status Definitief Inhoudsopgave 1 INLEIDING EN VERANTWOORDING...

Nadere informatie

DE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL

DE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL DE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL Bekijk op https://www.youtube.com/watch?v=pgyczqy-krm voor het herinirichtingplan Sarsven en De Banen. Begin vorige eeuw kwamen plantenliefhebbers uit het hele land al naar

Nadere informatie

Samen aan de slag met CO 2 -reductie

Samen aan de slag met CO 2 -reductie Samen aan de slag met CO 2 -reductie CO 2 CO 2 CO 2 Versie 1 mrt 2018 Inleiding De Koninklijke Ginkel Groep is een allround groenbedrijf en is actief met het duurzaam vergroenen van de leefomgeving en

Nadere informatie