Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze?"

Transcriptie

1 Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze? Wat doe diabetes t m bijvoorb et eeld: -> Ogen? -> Hart? -> Niere n?

2 Wat is diabetes? Bij diabetes (suikerziekte) kan het lichaam de bloedsuiker niet meer zelf regelen. Dat gebeurt normaal gesproken met het hormoon insuline. Er is dan precies genoeg insuline om de bloedsuikerspiegel niet te laag of te hoog te laten worden. Bij diabetes is dat evenwicht weg en zonder behandeling loopt de bloedsuiker te hoog op. Mensen met diabetes maken zelf geen insuline meer (diabetes type 1), of hun lichaam reageert er niet meer goed op (diabetes type 2). Meer weten over diabetes? Bekijk de gratis e-brochure Wat iedereen moet weten over diabetes via diabetesfonds.nl. 2

3 Wie krijgt te maken met complicaties en waardoor? Diabetes kan gevolgen hebben in het hele lichaam: complicaties. Er zijn steeds betere behandelingen voor complicaties, dankzij onderzoek. Ook kun je zelf veel doen om je risico op complicaties te verkleinen, of om te voorkomen dat ze erger worden. Gelukkig krijgt niet iedereen complicaties door diabetes. Maar het overkomt wel ongeveer de helft van de mensen. Sommigen krijgen misschien na verloop van tijd alleen last van hun ogen. Anderen hebben de pech meer complicaties te krijgen. Ze hangen vaak ook met elkaar samen. Hoge bloedsuikers Complicaties krijgen een kans wanneer de bloedsuikerspiegel een paar jaar lang vaak te hoog is. Ook een te hoge bloeddruk en afwijkende vetten in het bloed (zoals cholesterol) spelen mee. Mensen met diabetes type 2 kunnen al complicaties krijgen voordat zij de diagnose diabetes hebben. Want diabetes type 2 kun je een paar jaar hebben zonder dat het opvalt. Heel vervelend, want dat betekent jarenlang hoge bloedsuikers zonder behandeling, en dus daardoor misschien al beginnende complicaties. Bloedvaten en zenuwen Complicaties hebben bijna allemaal te maken met schade aan de grote bloedvaten, aan de kleine bloedvaten en aan het zenuwstelsel. Even kort door de bocht: suiker in het bloed maakt het bloed wat dikker, waardoor vetten uit het bloed makkelijker aan de wanden van de bloedvaten plakken. Dat leidt tot aderverkalking. Daardoor krijgen organen en ook zenuwen minder bloed en zuurstof. En doordat de bloedvaten niet meer goed in conditie zijn, kunnen ze schadelijke stoffen lekken naar de zenuwen, die daaronder lijden. 3

4 Welke complicaties komen voor bij diabetes? In het lichaam kan van alles misgaan wanneer bloedvaten en zenuwen beschadigd raken door diabetes. Heel bekend zijn problemen met ogen en voeten, maar er zijn ook minder bekende zoals last van gewrichten. 4

5 Ogen Problemen met ogen door diabetes heten diabetische retinopathie. De kleine bloedvaatjes in de ogen raken beschadigd en hierdoor ontstaan bloedinkjes en littekenweefsel. Nieuw aangelegde bloedvaatjes zijn zo teer dat ze vaak kapot gaan, wat ook weer zorgt voor bloedinkjes. Dit leidt op den duur tot slechtziendheid, en zonder behandeling kan iemand zelfs blind worden. Hieraan herken je mogelijke oogproblemen: niet scherp zien, dubbelzien, wazig zien, troebele blik, oogontstekingen, pijn aan de ogen. Maar let op, beginnende oogschade hoef je niet meteen zelf te merken. Dus laat je ogen minstens om de twee jaar controleren, door een optometrist of oogarts. Ernstige oogproblemen kunnen worden behandeld met lasertechniek (coagulatie). Het herstelt de schade niet, maar voorkomt verergering. voet. Daardoor ontstaat overbelasting op bepaalde plekken die zorgt voor onderhuidse problemen, die ook weer kunnen uitgroeien tot voetzweren. Het gaat vaak mis door het dragen van schoenen die te strak zitten of weinig steun bieden, verkeerd geknipte nagels of verkeerd verwijderd eelt. Ook steentjes in de schoen kunnen voor problemen zorgen. Tips: -> Draag goede schoenen. -> Experimenteer niet zelf met de behandeling van wondjes. -> Laat likdoorns door een deskundige behandelen. -> Beweeg voldoende voor een goede doorbloeding. -> Controleer zelf dagelijks je voeten, bijvoorbeeld met een spiegel, of vraag het aan iemand anders. -> Laat je voeten ook regelmatig controleren en behandelen door een pedicure met aantekening voetverzorging voor diabetici. Vaak wordt deze behandeling vergoed door je ziektekostenverzekeraar. -> Neem geen voetbaden. Voeten Voetproblemen bij diabetes hebben te maken met zenuwschade, verminderde doorbloeding en moeilijker wondgenezing. Door verminderd gevoel in de voeten blijven wondjes onopgemerkt, kunnen geïnfecteerd raken en uitgroeien tot zweren. In het ergste geval moet dan een teen of voet worden geamputeerd. Ook kunnen mensen door minder gevoel in de voet anders gaan lopen met als gevolg een verkeerde drukverdeling onder de Zenuwen: neuropathie In het hele lichaam kunnen zenuwen op den duur schade oplopen door diabetes. Dat heet neuropathie. Van sommige zenuwen merk je dat heel direct, doordat je ergens pijn voelt of tintelingen, of juist minder gevoel hebt (een doof gevoel). Ook kunnen zweetaanvallen voorkomen. Van andere zenuwen merk je dat niet meteen. Want een deel van het zenuw- 5

6 stelsel doet verborgen zijn werk. Het regelt bijvoorbeeld bloeddruk, hersenen en de hartwerking. Op al die gebieden kunnen er problemen komen door neuropathie. Deze klachten kunnen verbeteren als de bloedsuiker beter wordt geregeld. Er zijn tegenwoordig steeds betere medicijnen tegen neuropathische pijn, al blijft behandeling vaak nog moeilijk. Het beste kun je met neuropathie toch zo veel mogelijk in beweging blijven, eventueel met een stok bij het lopen. Zenuwen: neuropathie In het hele lichaam kunnen zenuwen op den duur schade oplopen door diabetes. Dat heet neuropathie. Van sommige zenuwen merk je dat heel direct, doordat je ergens pijn voelt of tintelingen, of juist minder gevoel hebt (een doof gevoel). Ook kunnen zweetaanvallen voorkomen. Van andere zenuwen merk je dat niet meteen. Want een deel van het zenuwstelsel doet verborgen zijn werk. Het regelt bijvoorbeeld bloeddruk, hersenen en de hartwerking. Op al die gebieden kunnen er problemen komen door neuropathie. Deze klachten kunnen verbeteren als de bloedsuiker beter wordt geregeld. Er zijn tegenwoordig steeds betere medicijnen tegen neuropathische pijn, al blijft behandeling vaak nog moeilijk. Het beste kun je met neuropathie toch zo veel mogelijk in beweging blijven, eventueel met een stok bij het lopen. Hart en bloedvaten Veel mensen met diabetes type 2 krijgen problemen met hun hart en bloedvaten, hoewel deze complicatie ook voorkomt bij diabetes type 1. Alle risicofactoren voor diabetes type 2 zijn ook risicofactoren voor hart en vaatproblemen. Denk aan roken, ongezonde voeding, weinig bewegen. Daardoor hebben mensen vaak niet alleen diabetes type 2 maar ook hartproblemen. Mensen met diabetes type 2 hebben twee tot vier keer zo veel risico op hart- en vaatziekten als leeftijdsgenoten zonder diabetes. Een bekende klacht bij mensen met bloedvatproblemen zijn de zogeheten etalagebenen. Oftewel pijn in de benen bij het lopen, die weer zakt als je stilstaat. Belangrijke maatregelen die de kans op hart- en vaatziekten flink verkleinen, en die ook zeker helpen om te voorkomen dat ze erger worden: -> niet roken -> een goede bloeddruk -> goed cholesterol -> gezond eten -> genoeg bewegen Maag Meer dan de helft van de mensen met diabetes heeft in meer of mindere mate last van maag- en darmklachten. Soms komt dat door de medicijnen (zoals metformine), maar vaak ook door gevolgen van diabetes zelf. Je kunt last krijgen van maagklachten, een lang vol gevoel, verstopping, een opgeblazen gevoel en misselijkheid, of juist diarree. 6

7 Als de zenuwen naar de maag zijn aangedaan door neuropathie, dan stuurt de maag het eten te langzaam door naar de darmen. Het medische woord daarvoor is gastroparese. Dat kan extra lastig zijn als je insuline gebruikt, want de insuline gaat al werken wanneer er nog geen voedsel in de darmen zit. Nieren Er zijn medicijnen tegen maag-darmklachten. Ook kan een diëtist hiervoor voedingsadviezen geven. Bij hardnekkige klachten kan het overigens een idee zijn om te testen op overgevoeligheid voor gluten, coeliakie. Dat komt bij diabetes (type 1) ook wat vaker voor dan normaal. Mensen met diabetes kunnen te maken krijgen met achteruitgang van de nieren. Dit heet nefropathie. Diabetes kan ervoor zorgen dat de kleine bloedvaatjes van de nier beschadigd raken, maar ook dat er een soort littekenweefsel in de nieren groeit. Daardoor doen ze hun filterende werking in het lichaam niet meer goed. Nierschade kan worden ontdekt door bloedonderzoek, of door het aantonen van sporen van eiwitverlies in de urine. Het kan helpen om langzaam te eten, in kleinere maaltijden verspreid over de dag en goed te kauwen. Drink veel en vermijd koolzuurhoudende dranken. Overleg met een arts en diëtist over welke voeding je het beste wel of niet kunt nemen, en hoe het zit met je medicijnen. Er zijn medicijnen om het eiwitverlies tegen te gaan, want het is niet goed als je veel eiwit uit plast. Je kunt dan uiteindelijk te weinig eiwit in je bloed overhouden. Daardoor komt er vochtophoping in het lichaam (oedeem) en gaat het cholesterolgehalte omhoog. Het is daarom belangrijk 7

8 dat je jaarlijks wordt gecontroleerd op nierproblemen en dat je bloedsuiker en bloeddruk zo goed mogelijk zijn. Gelukkig is tegenwoordig nierdialyse bij veel minder mensen nodig dan vroeger, door verbeterde zorg zijn bloedsuikerwaarden beter onder controle te houden. Problemen met de nieren? Overleg dan met een diëtist over minder eiwitten eten, zoals vlees, om de nieren minder zwaar te belasten. Hersenen Veel mensen maken zich ongerust over wat diabetes doet met hun hersenen. Vooral omdat je een veel te lage of veel te hoge bloedsuiker juist ook merkt in je hoofd. Hypo (hypoglykemie) Wie vaak een hypo heeft, een aanval van te lage bloedsuiker, heeft daar geen nadelige gevolgen van in de hersenen, blijkt uit onderzoek. Mogelijk is het bij hele jonge kinderen wel ongezond. Hyper (hyperglykemie) Het zijn juist de hoge bloedsuikers die op den duur de hersenen kunnen beschadigen. De hersenen zijn onderdeel van het zenuwstelsel, en er zitten veel bloedvaten in. Zowel zenuwen als bloedvaten lijden eronder als de bloedsuiker langdurig of vaak te hoog is. Dementie Mensen met diabetes type 2 hebben een twee keer zo grote kans op dementie als leeftijdsgenoten zonder diabetes. Ook 8

9 hebben zij vaker dan gemiddeld lichte problemen met het denkvermogen (cognitieve achteruitgang). Soms merken mensen dat zelf nauwelijks, maar hebben ze bijvoorbeeld meer moeite dan eerst met twee dingen tegelijk doen, dingen leren en onthouden. De hersenen worden bij sommige mensen als het ware versneld oud. Om de kans op problemen te verkleinen, helpt het om bloeddruk en cholesterol goed in de gaten te houden, de bloedsuiker zo normaal mogelijk te houden, niet te roken, gezond te eten en vooral ook genoeg te bewegen. Vermoeidheid Vermoeidheid bij diabetes komt doordat de cellen van het lichaam niet genoeg energie krijgen. Er is wel bloedsuiker, vaak te veel zelfs, maar het lichaam kan dat niet gebruiken als energie. Dat gebeurt als je te weinig insuline in je lichaam hebt of als je lichaam niet goed reageert op de insuline. Vermoeidheid door een te hoge of te lage bloedsuiker komt vaak voor wanneer iemand met diabetes nog niet wordt behandeld. Maar ook wanneer je wel medicijnen neemt of insuline gebruikt, kan de bloedsuikerspiegel schommelen. Vermoeidheid kan ook lang aanhouden, bijvoorbeeld meer dan een halfjaar, door 9

10 bepaalde gedachten en gedrag. Bijvoorbeeld onregelmatig slapen en te weinig bewegen. Of door het idee dat je machteloos bent tegenover de vermoeidheid. Therapie bij een psycholoog kan goed helpen. Daarbij leer je beter omgaan met gedachten en gewoonten die leiden tot vermoeidheid. Ook vrouwen met diabetes kunnen problemen hebben met seks. Bijvoorbeeld minder zin in vrijen, pijn bij het vrijen, verminderde opwinding en moeilijker vochtig worden. Het kan deels liggen aan minder gevoelige zenuwen, maar ook aan een sterk wisselende bloedsuikerspiegel en vaak voorkomende schimmelinfecties. Bespreek problemen gerust met een dokter of diabetesverpleegkundige, vaak zijn er oplossingen voor. Voor meer informatie: seksualiteit.nl Seksuele problemen Zes van de tien mannen met diabetes krijgen te maken met erectieproblemen. Dat heeft vooral te maken met verslechterde kleine bloedvaten. Daarnaast kan er sprake zijn van aantasting van de zenuwen (neuropathie). 10

11 Gewrichten Ook de gewrichten kunnen wat merken van diabetes. Bijvoorbeeld handen, voeten en schouders. Die kunnen stijf zijn, pijnlijk of gezwollen. Dat komt doordat bij sommige mensen op den duur het bindweefsel van het lichaam wordt aangetast. Dat kan gaan om bindweefsel in de huid, pezen, gewrichten en botten. Ook beschadiging van de zenuwen speelt een rol. Bindweefselproblemen kunnen zorgen voor klachten bij beweging van gewrichten. Dat heeft een Engelse naam: limited joint mobility. Ook hebben mensen met diabetes een grotere kans op het carpaletunnelsyndroom en een zogeheten frozen shoulder. Het begint meestal met het slecht kunnen bewegen van de vingers, maar ook pols, elleboog en rug kunnen er last van krijgen. Vooral mensen die lange tijd hoge bloedsuikers hebben, lopen meer risico op gewrichtsproblemen. Mond en tanden Het hogere gehalte aan glucose in de mond zorgt voor meer groei van bacteriën. Die leiden tot extra tandplak, waardoor het tandvlees geïrriteerd en ontstoken raakt. Het wordt slap, gezwollen en bloedt snel. Je kunt ook last krijgen van slechte adem. De ontsteking kan zich uitbreiden naar het kaakbot en in het ergste geval gaan de tanden los zitten. Ook kun je last krijgen van wortelpuntontsteking. Tips: -> Vertel de tandarts dat je diabetes hebt en overleg hoe vaak je op controle komt. -> Poets twee keer per dag je tanden twee minuten met fluoridetandpasta. -> Gebruik ragers, flossdraad of tandenstokers om ook tussen je tanden en kiezen te komen. Behandeling kan variëren van een periode rust nemen tot injecties, medicijnen of een chirurgische ingreep. 11

12 Wat kun je zelf doen tegen complicaties? Gelukkig kun je zelf veel doen om je kans op complicaties van diabetes te verkleinen. En mocht je al te maken hebben met complicaties, dan helpen deze maatregelen vaak nog om te zorgen dat de problemen niet erger worden. Uiteraard zijn er een paar bij waarvoor je afhankelijk bent van je dokter. Gezond eten helpt mee aan een gezondere vetstofwisseling en een stabielere bloedsuikerspiegel. Dat verkleint de kans op complicaties. Het helpt om je bewust te worden van de hoeveelheid suiker die je ongemerkt binnenkrijgt. Vaak zit veel suiker in voedingsmiddelen die gezond klinken, zoals vruchtensap. Lees hierover meer op diabetesfonds.nl/suiker. Ook is het belangrijk om te letten op de soorten vetten en de hoeveelheden koolhydraten die je gebruikt. Bekijk de e-brochure Lekker en gezond eten met diabetes, gebaseerd op de actuele officiële voedingsrichtlijn via diabetesfonds.nl. Gezond gewicht. Heb je overgewicht? Een paar kilo afvallen maakt al een groot verschil voor je gezondheid. Ook de middelomtrek zegt iets over je gezondheid. Een gezonde buikomtrek, gemeten net boven de navel: voor vrouwen kleiner dan 80 cm en voor mannen kleiner dan 94 cm. Stoppen met roken. Niet alleen longen hebben last van roken, maar ook bloedvaten kunnen er slecht tegen. Roken leidt tot aderverkalking. Maar ook maakt roken het lichaam minder gevoelig voor insuline, waardoor de bloedsuikerspiegel moeilijker te regelen is. Het goede nieuws: Als je diabetes hebt en stopt met roken, gaat je gezondheid met sprongen vooruit! Vraag je huisarts om advies over stoppen. Een goede bloeddruk. Vooral veel mensen met diabetes type 2 kampen met hun bloeddruk en het is niet altijd makkelijk om die te verlagen. Er zijn bloeddrukverlagende medicijnen. Maar ook gezond eten en bewegen helpen om de bloeddruk goed te houden of te krijgen. 12

13 Een stabiele bloedsuikerspiegel (bloedglucose), liefst onder een HbA1c van 53 mmol/mol, dat is een maat voor de gemiddelde bloedsuiker over de voorafgaande weken. De bloedsuiker regelen gebeurt meestal ofwel met insuline spuiten, of met medicijnen. Het beste is een bloedsuikerwaarde tussen de 4,0 of 4,5 mmol/l (nuchter) tot 9,0 mmol/l een uur na een maaltijd. Het kan behoorlijk lastig zijn want allerlei dingen hebben invloed op de bloedsuikerspiegel, zoals stress of een griepje. Ook zijn de schommelingen niet voor iedereen zichtbaar, omdat mensen met diabetes type 2 helaas meestal geen glucosemeter en teststrips vergoed krijgen. Gezond cholesterol en andere bloedvetten, zoals triglyceriden. Cholesterolverlagers helpen enorm: mensen met diabetes type 2 die ze slikten in onderzoek hadden een kwart tot een derde minder hartinfarcten, beroertes en andere hartklachten. Daarnaast heeft voeding een grote invloed op de cholesterolspiegel. Regelmatige controles. Als eventuele opkomende complicaties op tijd worden ontdekt, kunnen ze snel worden behandeld. Daardoor kan de schade worden beperkt. Let er ook zelf op dat bijvoorbeeld je ogen en voeten regelmatig worden gecheckt. Voldoende beweging. Dit is minstens zo belangrijk als een gezond gewicht. Stel jezelf wel haalbare doelen. Naar de sportschool gaan is niet nodig, een halfuur tot drie kwartier per dag stevig wandelen, fietsen of andere dingen waarbij je sneller ademt en transpireert is voldoende. Maar hoe dan ook, alle beetjes beweging helpen, het is belangrijk om niet te lang achter elkaar te zitten en het zitten regelmatig af te wisselen met beweegmomenten. Van alle Europeanen zitten Nederlanders per dag gemiddeld het meest! Het beste werkt het als je beweging inbouwt in je dagelijks leven. Kleine stukjes waarvoor je normaal de auto pakt, kun je misschien ook te voet doen of met de fiets. Parkeer de auto wat verderop, stap een halte eerder uit de bus en neem als het kan de trap in plaats van de roltrap. Tip Probeer om ook mensen in je omgeving mee te laten doen, bijvoorbeeld gezinsleden en vrienden. Dan is het voor jou makkelijker en het is voor iedereen gezond. Beweeg je nu weinig? Overleg dan eerst met je dokter hoe je meer bewegen langzaam kunt opbouwen. Natuurlijk kan dit advies lastiger zijn als je slecht ter been bent. Overleg dan met een fysiotherapeut of er speciaal voor jou oefeningen zijn te bedenken. Bijvoorbeeld op een stoel, of met je armen. Want ook krachtoefeningen zijn goed. 13

14 Makkelijker gezegd dan gedaan? Het is niet altijd gemakkelijk om al deze maatregelen toe te passen. Sommige heb je gewoonweg niet helemaal zelf in de hand. Veel mensen doen erg hun best om gezond te leven, en krijgen toch te maken met complicaties. Dat is helaas niet altijd te voorkomen. Verder kunnen mensen met diabetes, zeker als ze complicaties hebben, last hebben van somberheid en depressie. Dat is heel begrijpelijk en het komt vaak voor. Blijf er niet alleen mee rondlopen, dat hoeft niet! Bespreek het met je arts, die kan je verwijzen naar een psycholoog waar je hulp krijgt bij het omgaan met diabetes en de gevolgen ervan. Het kan best een uitdaging zijn om je leven aan te passen, zeker omdat de beloning, namelijk minder complicaties, pas na een paar jaar volgt. Dat lijkt nog zo ver weg. Of misschien is het moeilijk om je medicijnen netjes te slikken, wanneer je je lichamelijk niet ziek voelt van diabetes. En aan de andere kant is diabetes voor sommige mensen juist zo ingrijpend dat ze het liever af en toe vergeten. Vooral tieners hebben soms even helemaal geen zin in diabetes. Bedenk ook dat je het niet perfect hoeft te doen: alle beetjes helpen. Maar al met al heb je een groot deel van je diabetesbehandeling in eigen hand. Dat zorgt ervoor dat je veel kunt doen om diabetes de baas te zijn en niet andersom! Hoe komen er betere behandelingen? Onderzoek naar diabetes is zo belangrijk, want daardoor weten we steeds meer over diabetes. Zo krijgen mensen betere behandelingen en kunnen ze meer genieten van het leven. Het Diabetes Fonds betaalt het grootste deel van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Dat kan alleen dankzij mensen en bedrijven die willen meehelpen, want het fonds krijgt geen geld van de overheid. Help mee Je helpt al met een kleine bijdrage, in geld of in tijd. Of doe mee met een sportieve of leuke actie. Kijk op diabetesfonds.nl/helpen 14

15 Alle beetjes opgehaald geld maken samen veel verschil. Dit hebben we bijvoorbeeld al bereikt: -> Minder mensen worden blind door diabetes. -> Complicaties kunnen beter worden opgespoord en behandeld. -> Inzicht in wat diabetes met de hersenen doet. Met jouw hulp bereiken we dit: -> Betere behandelingen voor oog-, nieren hartcomplicaties. -> Een gezondere omgeving, die ons verleidt om minder te zitten, meer te bewegen en gezonder te eten, waardoor we minder suiker binnenkrijgen dan nu. Meer over complicaties: diabetesfonds.nl/complicaties Meer informatie Op diabetesfonds.nl vind je uitgebreide uitleg over diabetes en het laatste nieuws over diabetes. Tip: Meld je via diabetesfonds.nl/ nieuwsbrief aan voor een van onze gratis nieuwsbrieven per . Zo blijf je op de hoogte van het laatste nieuws en tips over diabetes, en krijg je heerlijke recepten in je inbox. Heb je vragen over de behandeling van diabetes? Neem dan contact op met je arts of verpleegkundige. Informatie over je medicijnen vind je in de bijsluiter of op apotheek.nl. Een overzicht vind je op diabetesfonds.nl/medicijnen. 15

16 Diabetes komt dichtbij voor ons allemaal, want elke week krijgen Nederlanders diabetes. In totaal al ruim een miljoen. Een lang en gezond leven is voor hen niet meer vanzelfsprekend. Onacceptabel, vindt het Diabetes Fonds. Met jouw hulp werken we via onderzoek aan betere behandelingen en genezing van diabetes type 1 en type 2! Steun het Diabetes Fonds: IBAN: NL58 INGB diabetesfonds.nl/helpen Copyright Diabetes Fonds 2016 Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of overgenomen zonder voorafgaande toestemming van het Diabetes Fonds. Fotografie: Marcel Mooij (p.7) Shutterstock Diabetes Fonds Stationsplein LE Amersfoort info@diabetesfonds.nl Giro 5766 Volg nieuws over diabetes via: facebook.com/diabetesfonds twitter.com/diabetesfonds Ontwerp: Lava Amsterdam

Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze?

Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze? Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze? Wat doet diabetes met bijvoorbeeld: -> Ogen? -> Hart? -> Nieren? Wat is diabetes? Bij diabetes (suikerziekte) kan het lichaam de bloedsuiker

Nadere informatie

Gevolgen van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkomt u ze?

Gevolgen van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkomt u ze? Gevolgen van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkomt u ze? Gevolgen van diabetes Na jaren kan diabetes gevolgen hebben in het hele lichaam. Toch denken veel mensen dat diabetes een onschuldige ziekte is.

Nadere informatie

Domino-effect. Gevolgen van diabetes

Domino-effect. Gevolgen van diabetes Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.

Nadere informatie

Klachten die kunnen wijzen op oogproblemen: niet scherp zien dubbelzien wazig zien, troebele blik hebben oogontstekingen pijn aan de ogen

Klachten die kunnen wijzen op oogproblemen: niet scherp zien dubbelzien wazig zien, troebele blik hebben oogontstekingen pijn aan de ogen Gevolgen op lange termijn De meeste mensen met diabetes krijgen na jarenlange diabetes te maken met langetermijngevolgen. Die heten ook wel diabetescomplicaties. Ze ontstaan vooral door hoge bloedglucosewaarden.

Nadere informatie

Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden

Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden 1 op de 3 Neder landers krijgt diabetes -> Wat is het? -> Hoe herken je het? -> Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes heet ook wel suikerziekte,

Nadere informatie

Complicaties bij diabetes

Complicaties bij diabetes Complicaties bij diabetes Gevolgen op korte termijn Vanaf het begin van diabetes, kunnen er acute ongemakken optreden. Deze kunnen binnen en paar uur ontstaan. Het gaat hierbij vooral om hypoglykemie (kortweg:

Nadere informatie

Diabetes voorkomen. Adviezen om de kans op diabetes type 2 te verkleinen

Diabetes voorkomen. Adviezen om de kans op diabetes type 2 te verkleinen Diabetes voorkomen Adviezen om de kans op diabetes type 2 te verkleinen Wat is diabetes? Bij diabetes ( suikerziekte ) kan het lichaam de bloedsuiker niet meer zelf regelen. Dat gebeurt normaal gesproken

Nadere informatie

Diabetes: zo zit dat. Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes. Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen?

Diabetes: zo zit dat. Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes. Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen? Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes type 1, diabetes type 2 de

Nadere informatie

Diabetes en mondgezondheid

Diabetes en mondgezondheid Diabetes en mondgezondheid Dit doet diabetes met de mond Hebt u suikerziekte? Let dan extra op uw gebit en tandvlees. Mensen met diabetes hebben vaker problemen met hun tanden en tandvlees. Dat kan komen

Nadere informatie

Diabetes en mondgezondheid

Diabetes en mondgezondheid Diabetes en mondgezondheid Locatie Hoorn/Enkhuizen MKA 2 Diabetes en mondgezondheid Wat is diabetes? Diabetes is een ander woord voor suikerziekte. Het heeft te maken met bloedsuiker: de brandstof voor

Nadere informatie

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie) COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze

Nadere informatie

Diabetes type 2 en erfelijkheid

Diabetes type 2 en erfelijkheid Diabetes type 2 en erfelijkheid Diabetes type 2 in uw familie? Wie in uw familie Iedereen kan diabetes type 2 krijgen. Diabetes type 2 wordt ook wel ouderdomsdiabetes (of ouderdomssuiker) genoemd. Dat

Nadere informatie

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die

Nadere informatie

Hoofdstuk 5I: Complicatie van diabetes type 2

Hoofdstuk 5I: Complicatie van diabetes type 2 Hoofdstuk 5I: Complicatie van diabetes type 2 Duur 30 minuten Leerdoelen deelnemers De deelnemers Kennen de mogelijke complicaties van diabetes Weten dat complicaties van diabetes onder andere bestaan

Nadere informatie

Wat iedereen moet weten over diabetes:

Wat iedereen moet weten over diabetes: Wat iedereen moet weten over diabetes: 1 op de 3 Nederlanders krijgt diabetes Wat is het? Hoe herken je het? Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes is een vervelende ziekte die overal in het lichaam

Nadere informatie

Het Diabetesteam. Meenemen voor de controle: Een dagboekje met recente dagcurves. Een lijst van de medicijnen die u gebruikt.

Het Diabetesteam. Meenemen voor de controle: Een dagboekje met recente dagcurves. Een lijst van de medicijnen die u gebruikt. Het Diabetesteam Vanwege uw diabetes bent u onder behandeling bij de internist. De internist werkt nauw samen met de diabetesverpleegkundige. In deze folder wordt beschreven wat het doel is van de behandeling

Nadere informatie

Diabetes type 2. Het belang van gezonde voeding

Diabetes type 2. Het belang van gezonde voeding Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Gezond eten is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes type 2 zijn er extra aandachtspunten. Onze voedingsadviezen helpen je. Wat gebeurt

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten

Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten Chirurgie Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten i Patiënteninformatie Tips en leefregels Slingeland Ziekenhuis Algemeen Vaatziekten ontstaan door het dichtslibben van slagaders als

Nadere informatie

DIABETES. op weg wijzer

DIABETES. op weg wijzer DIABETES op weg wijzer Deze op weg wijzer is van: Naam Waarom deze op weg wijzer Adres Woonplaats Telefoonnummer Emailadres Mijn zorgverlener is: Naam Adres Woonplaats Schrik, onzekerheid, opluchting en

Nadere informatie

Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2

Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 De flip-over Beter Leven met

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Diabetes mellitus. De behandeling van diabetes mellitus

Diabetes mellitus. De behandeling van diabetes mellitus Diabetes mellitus Diabetes mellitus (suikerziekte) is een ziekte van de stofwisseling; hierbij zit er te veel glucose in het bloed Dat kan twee oorzaken hebben: bil type 1 diabetes maakt het lichaam niet

Nadere informatie

diabetes en zwangerschap

diabetes en zwangerschap OLVG, locatie Oost diabetes en zwangerschap Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, diabetes

Nadere informatie

diabetes en zwangerschap

diabetes en zwangerschap diabetes en zwangerschap Inhoud Inleiding 3 1 Wat is diabetes? 3 2 Vormen van diabetes 3 3 Onderzoek 4 4 Behandeling 5 5 Zwangerschap 5 6 Wat betekent diabetes voor uw baby? 6 7 De bevalling 7 8 Na de

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Diabetes en zwangerschap

Patiënteninformatie. Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap Patiënteninformatie Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave: 1 Inleiding 2 Wat is diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Onderzoek 5 Behandeling 6 Zwangerschap 7 Wat betekent diabetes

Nadere informatie

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde Deze informatie is een aanvulling op de folder Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus, die u heeft

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Verloskunde/Gynaecologie Diabetes en zwangerschap Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent,

Nadere informatie

Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding

Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Gezond eten is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes type 2 zijn er extra aandachtspunten. Onze voedingsadviezen helpen je. Wat gebeurt

Nadere informatie

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Lekker en gezond eten met diabetes 3 Gezond eten heeft zin Met diabetes heb je extra veel plezier van gezond eten: je zit lekkerder in je

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Gynaecologie Diabetes en zwangerschap www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is diabetes?... 3 Vormen van diabetes... 4 Diabetes type 1... 4 Diabetes type 2... 4 Zwangerschapsdiabetes... 4 Onderzoek...

Nadere informatie

Inleiding. Wat kunt u verwachten?

Inleiding. Wat kunt u verwachten? Het diabetesteam Inleiding Vanwege uw diabetes bent u onder behandeling bij de internist. De internist werkt nauw samen met de diabetesverpleegkundige. In deze folder wordt beschreven wat het doel is

Nadere informatie

Diabetes. Inhoud. In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen diabetes. Van die 750.000 weten 200.000 personen niet dat ze de ziekte hebben.

Diabetes. Inhoud. In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen diabetes. Van die 750.000 weten 200.000 personen niet dat ze de ziekte hebben. Zorg bij diabetes Inhoud Vormen van diabetes 4 Klachten en symptomen 5 Oorzaken 6 Behandeling 7 Leven met diabetes 8 Meer informatie 9 Wat kan Kring-apotheek voor jou betekenen? 10 Diabetes Diabetes is

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave In het kort Wat is diabetes? Vormen van diabetes Diabetes type 1 Diabetes type 2 Zwangerschapsdiabetes Onderzoek Glucosedagcurve Glucosetolerantietest HbA1C Behandeling

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Diabetes en zwangerschap

Patiënteninformatie. Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap Patiënteninformatie Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave: 1 Inleiding 2 Wat is diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Onderzoek 5 Behandeling 6 Zwangerschap 7 Wat betekent diabetes

Nadere informatie

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Lekker en gezond eten met diabetes 3 Gezond eten heeft zin Met diabetes heb je extra veel plezier van gezond eten: je zit lekkerder in je

Nadere informatie

OLVG, locatie Oost diabetes en zwangerschap

OLVG, locatie Oost diabetes en zwangerschap OLVG, locatie Oost diabetes en zwangerschap Wat is diabetes?... 2 Vormen van diabetes... 2 Diabetes type 1... 2 Diabetes type 2... 2 Onderzoek... 2 Glucosedagcurve... 3 HbA1C... 3 Behandeling... 3 Zwangerschap...

Nadere informatie

Hoge bloedsuiker: Een gevaar voor hart en bloedvaten! Meer weten over...

Hoge bloedsuiker: Een gevaar voor hart en bloedvaten! Meer weten over... Diabetes Interactief Educatie Programma Hoge bloedsuiker: Een gevaar voor hart en bloedvaten! Meer weten over... Waarom zijn hoge glucosewaarden gevaarlijk? Schade aan de grote bloedvaten: hart en hersenen

Nadere informatie

Zorgpad chronische diabeteszorg

Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg U wordt op de polikliniek van het Kennemer Gasthuis begeleid vanwege diabetes mellitus (suikerziekte). Uw internist heeft aangegeven dat

Nadere informatie

Diabetes en voetverzorging

Diabetes en voetverzorging Diabetes en voetverzorging Diabetes en voetverzorging Voetverzorging is voor iedereen belangrijk. Wanneer we geen last hebben van voetproblemen, staan we hier eigenlijk niet bij stil. Wanneer u diabetes

Nadere informatie

Inleiding. Huidige posities. Zoekvolume zoekwoorden. Tot slot

Inleiding. Huidige posities. Zoekvolume zoekwoorden. Tot slot Inleiding Om de plaats van Roche in de organische zoekresultaten te verhogen, is het belangrijk om te weten op welke zoekwoorden het bedrijf gevonden wordt. Nog belangrijker, welke zoekwoorden mensen gebruiken

Nadere informatie

Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen

Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen 1 Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen Nu u weet dat u aan diabetes lijdt, moet u zich plots geen grote zorgen maken. Waarschijnlijk lijdt u al gedurende lange tijd aan diabetes, mogelijks gedurende

Nadere informatie

Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein

Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein Diabetes mellitus (kortweg diabetes) is een chronische ziekte. Dat betekent dat u voor langere tijd voor deze ziekte behandeld moet worden. Bij

Nadere informatie

Diabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Diabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Diabetes Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Type1 4 Type2 4 Klachten en symptomen 5 Type1 5 Type2 5 Oorzaken 6 Behandeling

Nadere informatie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING NVOG Nederlandse Vereniging voor PATIËNTENVOORLICHTING Diabetes en Zwangerschap No 16 2004 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor (NVOG)

Nadere informatie

Diabetes mellitus. Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis

Diabetes mellitus. Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis Diabetes mellitus Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis U hebt te horen gekregen dat u diabetes heeft. Uw internist en diabetesverpleegkundige zullen u veel informatie geven over deze aandoening

Nadere informatie

Diabetische voetpoli. Poli Chirurgie

Diabetische voetpoli. Poli Chirurgie 00 Diabetische voetpoli Poli Chirurgie 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die behandeld (gaan) worden op de Diabetische voetpoli. In deze folder staat algemene informatie. Uw situatie kan anders zijn

Nadere informatie

Zorgplan vaatrisicopoli

Zorgplan vaatrisicopoli Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Zorgplan vaatrisicopoli z Uw zorgplan voor de vaatrisicopoli Voor u ligt uw zorgplan van de vaatrisicopoli van het WZA. Het zorgplan

Nadere informatie

Medicatiewijzer Diabetes mellitus type 2

Medicatiewijzer Diabetes mellitus type 2 Medicatiewijzer Diabetes mellitus type 2 Ze vindt hem zo schattig, maar ze weet niet dat m n medicijnen er inzitten Sylvia, 34 jaar Deze medicatiewijzer Diabetes Mellitus is voor mensen met Diabetes Mellitus

Nadere informatie

DIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper

DIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper DIABETES EN BEWEGEN Bewegen is voor iedereen belangrijk. Als u regelmatig beweegt, verbetert uw conditie. Ook kan voldoende beweging voorkomen dat u te zwaar wordt, en het helpt bij afvallen. Bovendien

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie 1 In het kort Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent,

Nadere informatie

Beter leven met Diabetes Type 2. Luister naar uw lichaam.nl

Beter leven met Diabetes Type 2. Luister naar uw lichaam.nl Beter leven met Diabetes Type 2 Luister naar uw lichaam.nl Beter leven met diabetes type 2 Diabetes type 2 is een serieuze aandoening. Toch is er goed mee te leven. Maar goed kan altijd beter. Ook als

Nadere informatie

Checklists. Uitneembaar katern, handig om mee te nemen

Checklists. Uitneembaar katern, handig om mee te nemen Uitneembaar katern, handig om mee te nemen Hoofdstuk 2 Zorgverleners bij diabetes type 2 21 Checklists Dit uitneembare katern bevat checklists over controles die bij goede zorg horen; tips voor communicatie

Nadere informatie

Individueel zorgplan vitale vaten

Individueel zorgplan vitale vaten Individueel zorgplan vitale vaten Wat kunt u zelf doen? Een gezonde leefstijl is het belangrijkste bij de aanpak van risicofactoren. Misschien is uw leefstijl wel goed. Zorgverleners kunnen u adviseren

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan

Nadere informatie

Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen

Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen Verder lopen Een klacht over met etalagebenen uw fysiotherapeut Wat kunt u doen als u een klacht heeft over uw fysiotherapeut? Waar kunt u terecht met uw klacht? Hoe kunt u een klacht indienen? Tips om

Nadere informatie

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding U bent onlangs opgenomen geweest na een beroerte (een herseninfarct, een hersenbloeding). Via deze folder willen wij u informatie geven over de

Nadere informatie

De diabetische voet Wat is het en hoe ontstaat het?

De diabetische voet Wat is het en hoe ontstaat het? De diabetische voet Wat is het en hoe ontstaat het? Diabetes mellitus is een ziektebeeld waarbij het evenwicht in de bloedsuikerspiegel verstoord is (suikerziekte). Veel mensen met diabetes mellitus krijgen

Nadere informatie

Diabetes Mellitus (suikerziekte) belicht

Diabetes Mellitus (suikerziekte) belicht Diabetes Mellitus (suikerziekte) belicht In Nederland is bij 740.000 mensen de diagnose diabetes gesteld. Elk jaar komen daar 71.000 nieuwe patiënten bij. In werkelijkheid is het aantal mensen dat diabetes

Nadere informatie

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde

Nadere informatie

ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE

ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE In deze folder geeft het Ruwaard van Putten ziekenhuis u enkele algemene leefregels na de beroerte (= CVA (Cerebro Vasculair Accident) die u heeft gehad. Dit kan zijn

Nadere informatie

Oproep van uw huisarts voor het opstellen van een Cardiovasculair Risicoprofiel Risicofactoren hart- en vaatziekten in beeld

Oproep van uw huisarts voor het opstellen van een Cardiovasculair Risicoprofiel Risicofactoren hart- en vaatziekten in beeld Oproep van uw huisarts voor het opstellen van een Cardiovasculair Risicoprofiel Risicofactoren hart- en vaatziekten in beeld Hart- en vaatziekten zijn in Nederland de belangrijkste bedreiging van de gezondheid.

Nadere informatie

Diabeteszorg in uw ziekenhuis

Diabeteszorg in uw ziekenhuis Diabeteszorg in uw ziekenhuis Hoofddorp U heeft, sinds kort of al langer, diabetes mellitus (suikerziekte). Diabetes mellitus is een chronische stofwisselingsziekte. De aandoening komt zowel voor bij jonge

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap DIABETES EN ZWANGERSCHAP Bij diabetes mellitus is er te veel glucose in uw bloed: de bloedglucosewaarde is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, er is dan sprake

Nadere informatie

Seksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg

Seksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg Seksualiteit en diabetes mellitus Polikliniek diabeteszorg mca.nl seksualiteit en diabetes mellitus Problemen met de seksualiteit is een onderwerp waar niet zo gemakkelijk over wordt gesproken. De beladenheid

Nadere informatie

Zorg bij hart- en vaatziekten

Zorg bij hart- en vaatziekten Zorg bij hart- en vaatziekten Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 4 Wanneer moet je een arts raadplegen 4 Voorkomen van hart- en vaatziekten 5 Wat kun je er zelf aan doen 6 Geneesmiddelen 6 De Hartstichting

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen

Nadere informatie

Wat is diabetes mellitus?

Wat is diabetes mellitus? Hoofdstuk 1 Wat is diabetes mellitus? 1.1 Inleiding Uw arts heeft u verteld dat u diabetes mellitus (suikerziekte) heeft. Ongetwijfeld heeft u veel vragen, zoals: hoe kom ik aan diabetes, wat is er aan

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.

Nadere informatie

INDIVIDUEEL ZORGPLAN 17813

INDIVIDUEEL ZORGPLAN 17813 INDIVIDUEEL ZORGPLAN 17813 Inleiding Wij verzoeken u om dit zorgplan mee te nemen naar ieder bezoek aan het Sint Franciscus Gasthuis. Patiëntensticker Behandelaars Sint Franciscus Gasthuis Behandelend

Nadere informatie

DIABETES JAARCONTROLE

DIABETES JAARCONTROLE DIABETES JAARCONTROLE 284 Inleiding U krijgt deze folder omdat voor u afspraken gemaakt zijn voor de diabetes jaarcontrole. Mensen met diabetes type 1 of type 2 kunnen op termijn te maken krijgen met complicaties.

Nadere informatie

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Kan mijn kleinkind dan nog wel langskomen of komen logeren?...

Nadere informatie

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Kan mijn kleinkind dan nog wel langskomen of komen logeren?...

Nadere informatie

Weet wat u doet bij de diabetische voet

Weet wat u doet bij de diabetische voet Weet wat u doet bij de diabetische voet Het is vervelend als u voetproblemen krijgt. Laat uw voeten regelmatig deskundig controleren. U voorkomt hiermee ernstige problemen. Uw podotherapeut weet raad.

Nadere informatie

Obstetrie. Diabetes en zwangerschap

Obstetrie. Diabetes en zwangerschap Obstetrie Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave In het kort...4 Wat is diabetes?...4 Vormen van diabetes...5 Onderzoek...6 Behandeling...7 Zwangerschap...8 Wat betekent diabetes voor uw baby?...10 De

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap Haarlem Bij diabetes mellitus is er te veel glucose in uw bloed: de bloedglucosewaarde is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, er is dan sprake van diabetes

Nadere informatie

zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II.

zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II. diabetes voorkomen Wie elke dag 30 minuten actief is, heeft veel minder kans op welvaartsziekten, zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II. 3 Meer aandacht voor diabetes

Nadere informatie

Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten

Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten WWW.ZORROO.NL 1 Voorwoord Zorroo staat voor Zorggroep Regio Oosterhout & Omstreken. Wij zijn een organisatie die samen met uw huisarts en andere

Nadere informatie

Oogafwijkingen door diabetes

Oogafwijkingen door diabetes Oogafwijkingen door diabetes Een van de mogelijke complicaties bij diabetes is het optreden van beschadigingen in het oog. Het gaat hierbij om de bloedvaten in het netvlies. Deze oogafwijkingen door diabetes

Nadere informatie

Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL

Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL PATIËNTENINFORMATIE Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL Inhoudsopgave 1 Voorwoord.............................................................................. 3 2 Zorroo ondersteunt

Nadere informatie

Behandeling van diabetes type 2

Behandeling van diabetes type 2 Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis Zwangerschapsdiabetes Begeleiding in het Refaja ziekenhuis ZWANGERSCHAPSDIABETES BEGELEIDING IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING U bent verwezen naar het ziekenhuis, omdat u tijdens uw zwangerschap diabetes

Nadere informatie

DIABETISCHE VOET VOETENSPREEKUUR GIPSKAMER

DIABETISCHE VOET VOETENSPREEKUUR GIPSKAMER DIABETISCHE VOET VOETENSPREEKUUR GIPSKAMER 17631 Inleiding U komt met een diabetische voet op het Voetenspreekuur. Deze folder geeft een overzicht van adviezen en een uitleg over de behandeling met gips.

Nadere informatie

Bijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Bijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Bijwerkingen van chemotherapie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Mondverzorging 3 Huidverzorging 4 Voeding 5 Vermoeidheid 6 Haarverzorging 7 Diarree

Nadere informatie

SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE)

SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE) SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE) 1096 Wat is diabetische retinopathie? Diabetische retinopathie is een complicatie van suikerziekte (diabetes), waarbij veranderingen optreden in de bloedvaten

Nadere informatie

jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes

jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes Wat controleren we? JAARLIJKSE CONTROLE ÉÉN KEER PER JAAR MOET JE EEN EXTRA ONDERZOEK LATEN DOEN OM NA TE GAAN OF JE TEKENEN VERTOONT DIE KUNNEN WIJZEN OP

Nadere informatie

Wie van hen heeft diabetes?

Wie van hen heeft diabetes? verbindt Wie van hen heeft diabetes? De verwachting is dat in de toekomst één op de drie patiënten diabetes heeft. En wist u dat er een relatie is tussen diabetes en de mondgezondheid? In deze brochure

Nadere informatie

Diabetische voetpoli. Poli Chirurgie

Diabetische voetpoli. Poli Chirurgie 00 Diabetische voetpoli Poli Chirurgie Deze folder is bedoeld voor mensen die behandeld (gaan) worden op de Diabetische voetpoli. In deze folder staat algemene informatie. Uw situatie kan anders zijn dan

Nadere informatie

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Hoe herken ik een te hoge of te lage bloedglucosewaarde?...

Nadere informatie

Diabetes of suikerziekte

Diabetes of suikerziekte Diabetes of suikerziekte (bron: Weet je voldoende over diabetes - Vlaamse Diabetes Vereniging) SUIKER EN HET MENSELIJK LICHAAM In onze dagelijke voeding zijn tal van koolhydraten (=suikers) aanwezig. Deze

Nadere informatie

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Hoe herken ik een te hoge of te lage bloedglucosewaarde?...

Nadere informatie

de diabetespolikliniek

de diabetespolikliniek patiënteninformatie de diabetespolikliniek Vanwege uw diabetes mellitus (suikerziekte) komt u regelmatig naar de diabetespolikliniek van de polikliniek Interne Geneeskunde. Het diabetesteam adviseert,

Nadere informatie

Dialyse. Diabeteszorg in het dialysecentrum

Dialyse. Diabeteszorg in het dialysecentrum Dialyse Diabeteszorg in het dialysecentrum 1 Dialysecentrum Emmen Boermarkeweg 60 7824 AA EMMEN Postbus 30002 7800 RA EMMEN Tel. 0591-69 17 30 2 Diabeteszorg in het Dialysecentrum U bent een diabetespatiënt

Nadere informatie

Goede voetverzorging bij patiënten met diabetes mellitus

Goede voetverzorging bij patiënten met diabetes mellitus Goede voetverzorging bij patiënten met diabetes mellitus Chirurgie alle aandacht Goede voetverzorging bij patiënten met diabetes mellitus Waarom deze folder In deze folder vindt u tips voor een goede voetverzorging

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis Zwangerschapsdiabetes Begeleiding in het Refaja ziekenhuis ZWANGERSCHAPSDIABETES BEGELEIDING IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING waar het ziekenhuis, omdat tijdens heeft ontwikkeld. Zwangerschapsdiabetes

Nadere informatie

KLACHTEN WAT ZIJN MAAGKLACHTEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.

KLACHTEN WAT ZIJN MAAGKLACHTEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK. MAAG- KLACHTEN WAT ZIJN MAAGKLACHTEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL M A A G - KLACHTEN Last van uw maag of een beetje misselijk?

Nadere informatie

Dit boek is van. Naam: Adres: Telefoonnummer: Naam hulpverlener: Telefoonnummer hulpverlener:

Dit boek is van. Naam: Adres: Telefoonnummer: Naam hulpverlener: Telefoonnummer hulpverlener: Dit boek is van Naam: Adres: Telefoonnummer: Naam hulpverlener: Telefoonnummer hulpverlener: Afspraken Dag en datum Hoe laat Nuchtere Bloeddruk Gewicht HbA1c Tijd bloedsuiker 11 12 10 1 2 9 3 8 4 7 6 5

Nadere informatie

Wat is diabetes Mellitus

Wat is diabetes Mellitus Diabetes Mellitus Wat is diabetes Mellitus Bij diabetes kan het lichaam de bloedsuiker niet meer goed houden. Normaal regelt het lichaam de bloedsuikerspiegel heel precies, met het hormoon insuline. Mensen

Nadere informatie

Wat iedereen moet weten over diabetes

Wat iedereen moet weten over diabetes Wat iedereen moet weten over diabetes In dit boekje leest u wat diabetes is. U leest ook over de oorzaken van diabetes, en wat u kunt doen als u al diabetes hebt. Er zijn steeds meer mensen die diabetes

Nadere informatie

Als u zwanger wilt worden 6 De zwangerschap 6 7. Diabetes type 1 en 2 7 8. Tot slot 9 Colofon 10

Als u zwanger wilt worden 6 De zwangerschap 6 7. Diabetes type 1 en 2 7 8. Tot slot 9 Colofon 10 Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, diabetes type 1 of 2. Krijgt u tijdens uw zwangerschap

Nadere informatie