Managementsamenvatting

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Managementsamenvatting"

Transcriptie

1

2 Managementsamenvatting Voor u ligt een diepgaand marktonderzoek naar de schoonmaakbranche. Hiertoe zijn macro-economische bewegingen in kaart gebracht, alle gepubliceerde (schoonmaak) aanbestedingen uit de periode september 2013 tot en met 19 september 2014, leveranciers met een omvang van 100 personeelsleden en meer, alsmede relevante jurisprudentie. Ook is kwalitatieve informatie in beeld gebracht zoals een overzicht van relevante keurmerken, certificaten, kwaliteitssystemen en relevante wetgeving evenals trends en ontwikkelingen. Ten slotte bevat dit rapport een handleiding voor schoonmaakaanbestedingen, waarbij er tips en aandachtspunten toegevoegd zijn die u kunt gebruikten tijdens verschillende fases van het inkooptraject, waaronder rond de periode dat er strategische keuzes gemaakt moeten worden en welke contractvormen er zijn. De bronnen die gebruikt zijn, zijn grotendeels objectief van aard, zoals de Kamer van Koophandel, het Centraal Bureau voor de Statistiek en diverse databases van certificerende instanties. Eveneens is onder 205 respondenten een webenquête uitgevoerd met 13 stellingen aangaande de schoonmaakbranche en is er onderzoek gedaan naar heersende opinies en peilingen aan de hand van een vijftigtal rapporten en artikelen. Enkele opvallende conclusies uit dit onderzoek zijn: Slechts 25% van de aanbestedende diensten heeft duurzaamheid een duidelijke plek gegeven in de aanbesteding. Dit wijkt af van het beeld dat geschetst wordt door politiek en media. Meest voorkomende kwaliteitskenmerken zijn: VCA*, VCA**, NEN , ondertekening Code Verantwoordelijk Marktgedrag en het OSB-Keurmerk. Meest onderscheidende kwaliteitskeurmerken zijn: ISO 9001, ISO 14001, ISO en Savantis. EMAS is in zijn geheel nog niet aangetroffen binnen de schoonmaakbranche. Van de respondenten spreekt 73% een voorkeur uit voor resultaatcontracten, terwijl feitelijk maar 18% hier in de praktijk ook voor kiest. De gemiddelde initiële contractduur waarop gegund wordt, is 2,7 jaar, met een gemiddelde totale contractduur van 5,5 jaar. Van de bedrijven uit de top 177 heeft 41% de Code Verantwoordelijk Marktgedrag niet ondertekend, ongeveer 50% beschikt over het OSB-Keurmerk. De markt als geheel kenmerkt zich nog steeds door een lage transparantie. Leveranciers zijn nog altijd terughoudend in het beschikbaar stellen van simpele cijfers als actuele omzet, aantal personeelsleden en ziekteverzuimpercentage. Opdrachtgevers op hun beurt geven marginaal inzicht in budget, beoordelingssystematiek en samenstelling beoordelingsteam. De kosten bestaan voor 80 tot 85% uit personele kosten. Voor aanbestedende diensten is het dan ook interessant specifiek aandacht te besteden aan het percentage dat aan opleidingen wordt besteed en aan de hoogte van het ziekteverzuim en aan door-/uitstroomcijfers. Hierdoor wordt het onderscheidend vermogen van rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

3 leveranciers met name bepaald. Dit zijn verantwoorde parameters om op te sturen, die ook na gunning goed gemonitord kunnen worden als SMART-KPI. Het onderzoek is primair feitelijk van aard. Op 13 november 2014 zal tijdens het event in een open dialoog gezocht worden naar een correcte interpretatie en aanbevelingen voor de gehele markt. Hierbij is het de gezamenlijke ambitie om het niveau van schoonmaakaanbestedingen in Nederland wezenlijk naar een hoger niveau te tillen dan tot op dit moment het geval is. Er is een team van experts aanwezig dat dit op een interactieve manier zal begeleiden. De bevindingen van het event worden in combinatie met een open feedbackperiode van zes weken verwerkt tot een katern met aanbevelingen die apart wordt aangeboden. 6 managementsamenvatting

4 Inhoud Inleiding 11 1 Onderzoeksverantwoording en leeswijzer Doel en doelgroep Leeswijzer Onderzoeksmethode Actualiteit en afbakening 18 2 De schoonmaakmarkt in beeld Marktomvang Omzetontwikkeling en faillissementen Demografische cijfers Omzet- en vraagontwikkeling Conjunctuur Porters Industrie-analyse Brancheorganisatie Schoonmaakbudget, NFC-level en kostenstructuur 29 Hans Simons: Inbesteding door het Rijk is symboolpolitiek 33 3 Trends en ontwikkelingen Een explosievat Verticale en horizontale integratie Duurzaamheid en social return Output- en prestatiecontracten De golf van in- en uitbesteden Klantbeleving en dagschoonmaak Zorgsector als groeimarkt Populariteit van de grootste leveranciers neemt af Innovatie 47 Kees Blokland: Zonder FM-deskundigheid kun je niet goed aanbesteden 49 4 Leveranciers, intermediairs en opdrachtgevers in beeld Schoonmaakbedrijven Facilitaire adviesbureaus en schoonmaakmakelaars Opdrachtgevers 59 Ruud van Swieten: De schoonmaak wordt breder en daarmee volwaardiger 63 rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

5 5 Keurmerken en certificaten ISO ISO OHSAS 18001: ISO EMAS VCA Vereniging Schoonmaak Research (VSR) Alternatieven kwaliteitsmeting NEN SNA-keurmerk (NEN ) Code Verantwoordelijk Marktgedrag OSB-Keurmerk SIEV-keurmerk Top Employers Institute Keurmerken/certificaten en Europees aanbesteden 77 6 Wet- en regelgeving Arbowetgeving Wet overgang van ondernemingen Europese aanbestedingsregels Cao Sectorplan Participatiewet 81 7 Inkooptraject Fase 1 strategie Een introductie Start (fase 1.1) Interne analyse (fase 1.2) Externe analyse (fase 1.3) Strategie (fase 1.4) 88 8 Aanbestedingen in beeld CPV-codes Aanbestedingsoverzicht 97 9 Inkooptraject Fase 2 tender Opstellen selectieleidraad (fase 2.1) Uitvoeren aanbesteding (fase 2.2) Concretiseringsfase (fase 2.3) Contract (fase 2.4) 107 Jet Linsen: We moeten naar een branche waar de mensen centraal staan Perspectief stakeholders inhoud

6 Pieter Smid: Nieuwe aanbestedingswet: dit zijn de aandachtspunten Conclusies Conclusies op brancheniveau Conclusies op leveranciers- en aanbestedingsniveau Valkuilen, do s and dont s Implementatie- en beheersfase (fase 3 en 4) Inkoppers, maar toch.! Jurisprudentie in beeld Over de auteurs Bedrijfsprofiel FMM en F-Fort Auteurs 139 Bijlage 1 Overzicht leveranciers 141 Bijlage 2 Checklist start inkooptraject 159 Bijlage 3 Checklist interne analyse 161 Bijlage 4 Checklist externe analyse 163 Bijlage 5 Checklist strategie 165 Bijlage 6 Bronvermeldingen 167 Register 169 rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

7 Inleiding Dit rapport vindt zijn oorsprong in een duidelijke ambitie: wij zijn van mening dat aanbesteden in Nederland naar een hoger niveau getild moet worden. Partijen willen vaak te snel aan de slag en stappen als het ware over de voorbereidende fase heen. Het gevolg is dat er bij veel zaken niet wordt stilgestaan en dat mensen al werkende constateren dat dingen niet goed werken. Dat is ontzettend frustrerend en kost tijd en geld. De energie die u in een zorgvuldig voortraject steekt, verdient u later tien keer terug. WEKA Business Media en F-Fort hebben elkaar gevonden in het idee om relevante informatieproducten te ontwikkelen die partijen in het voortraject van de aanbesteding ondersteunen. Door vraag en aanbod op een onafhankelijke manier in kaart te brengen kunnen deze producten een grote waarde hebben binnen het totale aanbestedingstraject. Op basis van het marktonderzoek dat wij hierbij presenteren, heeft u uw externe analyse compleet en krijgt u de handvatten aangereikt voor uw eigen analyse. Zo maakt u een vliegende start, in plaats van alles zelf te moeten uitzoeken. Naast het marktonderzoek organiseren wij ook jaarlijkse diverse marktmeetings. Marktonderzoek Met dit marktonderzoek leveren we een onafhankelijke marktanalyse gericht op specifieke inkoopmarkten, die tot stand komt door degelijk deskresearch, naar behoeften aangevuld met praktisch fieldresearch onder leveranciers, intermediairs en eindgebruikers binnen de facilitaire markt. Deze marktanalyse wordt aangeboden in een rapport, waarvan de eerste versie voor u ligt. Fase 1: Strategie Fase 4: Beheer Fase 2: Tender Contract Fase 3: Implementatie Live! Bron: F-Fort B.V. Een goed inkooptraject kenmerkt zich door vier fasen. Deze vier fasen kunnen niet zonder elkaar en zijn in die zin dan ook even belangrijk. Het is onze ervaring dat veel rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

8 organisaties voor met name de eerste fase te weinig tijd vrijmaken en dat bovendien de meerwaarde wordt onderschat. In deze eerste fase, de strategiefase, staat het vergaren van kennis centraal. Kennis van zowel de interne organisatie als van de externe industrie en leveranciers. Deze kennis is essentieel om die keuzes te kunnen maken om op de meest slimme manier te kunnen inkopen of aanbesteden. Ook als aanbiedende partij in de markt is het essentieel om kennis te hebben van marktontwikkelingen en het onderscheidend vermogen van collega s/concurrenten. Daarnaast is het essentieel om goed op de hoogte te zijn en blijven van de ontwikkeling van de behoeften van de afnemers. Het vergaren van deze kennis is echter een tijdrovende klus. Met het marktonderzoek dat nu voor u ligt, hebben wij een belangrijk deel van deze externe kennisvergaring voor u in beeld, woord en cijfers gebracht. Hiermee kunt u sneller en efficiënter van start met de doorvertaling hiervan naar uw eigen organisatie, uw eigen wensen en uw eigen behoeften. Als leverancier kunt u beter inschatten wat deze kennis voor u betekent. Waar kunt u zich onderscheiden? Waar laat u mogelijk nog een aantal steken vallen? Dit marktonderzoek is geen diepgaande en volledige beschrijving van alle fasen van een inkooptraject. Het is wel een diepgaande analyse van in dit geval de schoonmaakbranche. Deze kennis hebben we aangevuld met een stappenplan, tips en concrete handvatten, en tools die u als inkopende dienst ondersteunen om een vliegende start te maken met uw eigen inkooptraject. Marktmeeting De marktmeetings zijn interactieve bijeenkomsten waar de rapportages en analyses worden toegelicht. Daarnaast wordt de dialoog tussen de partijen op een open, transparante wijze tot stand gebracht en is er een team van experts aanwezig gericht op het onderwerp van de dag. De dag biedt kennis, inzicht, inspiratie en concrete handvatten. Schoonmaak en aanverwante diensten Als eerste thema hebben we gekozen voor schoonmaak en aanverwante diensten. De reden voor deze keuze is drieledig: Uit een webenquête bleek uw voorkeur voor dit thema. Het thema is bijzonder actueel gezien de vele ontwikkelingen de afgelopen jaren. Keer op keer komen we praktijkvoorbeelden tegen van hoe het niet moet. Tot slot: dit marktonderzoek hadden we niet kunnen verrichten zonder de medewerking van een groot aantal mensen. Wij spreken bij deze onze dankbaarheid uit voor alle personen, bedrijven en instanties die met grote openheid en bereidwilligheid hebben meegewerkt aan de totstandkoming van dit onderzoek. Met dit rapport kunnen en willen we veel waarde toevoegen, en dat doen we graag! Wij wensen u veel leesplezier, Peter van den Hout en Jordie van Berkel-Schoonen 12 inleiding

9 1 Onderzoeksverantwoording en leeswijzer Alle gegevens, zoals hier gepresenteerd, zijn het resultaat van een marktanalyse uitgevoerd door F-Fort in nauwe samenwerking met Facility Management Magazine (FMM). Dit hoofdstuk behandelt het doel van deze marktanalyse, een leeswijzer, de gehanteerde onderzoeksmethoden en een afbakening van het onderzoek. 1.1 Doel en doelgroep Het doel van deze marktanalyse is het zo objectief en compleet mogelijk in kaart brengen van de schoonmaakmarkt, ten einde een zo efficiënt en effectief mogelijk aanbestedingstraject te doorlopen om bewust de best passende keuzes te kunnen maken. Dit wordt bereikt door: een overzicht van de schoonmaakmarkt als geheel; een compleet en actueel overzicht van de marktpartijen; een analyse van alle gepubliceerde aanbestedingen binnen Nederland op het gebied van schoonmaak (september 2013-september 2014); kwalitatieve informatie over relevante trends en ontwikkelingen; een overzicht van veelgebruikte keurmerken en certificaten; een overzicht van mogelijke contractvormen en consequenties daarvan; een overzicht van de verschillende stakeholderbelangen; een stappenplan met handvatten voor de eerste fases van een inkooptraject. Hiermee is deze marktanalyse een onmisbaar handvat voor zowel leveranciers, intermediairs, opdrachtgevers als branchevereningingen. 1.2 Leeswijzer Dit onderzoek kan op verschillende manieren gebruikt worden: als kennisbron; als naslagwerk; als handleiding. U kunt het rapport uiteraard van A tot Z lezen. Dit kan op bepaalde momenten echter vrij taai zijn. U vindt bijvoorbeeld in hoofdstuk 5 een overzicht van alle gebruikelijke keurmerken, kwaliteitssystemen en certificaten binnen de schoonmaakbranche. Dat hoofdstuk leent zich meer als naslagwerk dan om daadwerkelijk helemaal door te lezen. Dat geldt ook voor hoofdstuk 6, waarin we relevante wetgeving behandelen. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

10 De volgende snelzoeker is handig voor degenen die op zoek zijn naar een shortcut : conclusies: hoofdstuk 11; macro-economische cijfers over de branche als geheel: hoofdstuk 2; trends en ontwikkelingen: hoofdstuk 3; overzicht schoonmaakbedrijven in Nederland met meer dan honderd personen: bijlage 1; keurmerken, kwaliteitssystemen en certificaten binnen de schoonmaakbranche: hoofdstuk 5; benchmarkcijfers op budgetniveau: paragraaf 2.8; analyse en conclusie aanbestedingsoverzicht (Hoe doen anderen het?): paragraaf 7.5, subparagraaf 8.2, hoofdstuk 9 en hoofdstuk 11; overzicht benodigde informatie voordat u gaat aanbesteden: checklists in bijlage 2, 3 en 4; overzicht belangrijke keuzes in een inkooptraject: paragraaf 7.5 en checklist bijlage 5; overzicht jurisprudentie: paragraaf Onderzoeksmethode Door het uitvoeren van een degelijk deskresearch is het fundament gelegd voor dit onderzoeksrapport. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen een kwantitatief en kwalitatief gedeelte. Er is continu gelet op welke bronnen als objectief/neutraal geïnterpreteerd mogen worden en welke bronnen een mening of perspectief van een bepaalde doelgroep reflecteren. Vanuit de door middel van deskresearch verkregen kwantitatieve en kwalitatieve data is gezocht naar aanvullende informatie op basis van fieldresearch, met name om de praktische toepasbaarheid, toegevoegde waarde en actualiteit te optimaliseren. Dit is vormgegeven door het uitzetten van een webenquête en het houden van interviews met belangrijke stakeholders binnen de schoonmaakmarkt. Ondanks dat grote zorgvuldigheid betracht is, pretenderen wij niet volledig en uitputtend te zijn Deskresearch Kwantitatief Om het kwantitatief onderzoek mogelijk te maken zijn de volgende activiteiten uitgevoerd. Allereerst is er een overzicht van de schoonmaakmarkt als geheel samengesteld op basis van: 1. CBS-cijfers gerelateerd aan schoonmaak over de periode ; 2. een publicatie van het Planbureau voor de Leefomgeving over leegstand van 23 juni 2014; 3. NFC-jaarrapporten over de periode voor zowel kantoren, zorg als onderwijs; 4. UWV-gegevens gerelateerd aan demografische informatie. 14 onderzoeksverantwoording en leeswijzer

11 Vervolgens is een overzicht gemaakt van actieve marktpartijen op basis van: 1. KvK-gegevens; 2. jaarverslagen van partijen om informatie te verrijken met data als omzet, grootte, scope, dienstverlening, keurmerken, enzovoort; 3. websites van certificerende instanties en keurmerken; 4. websites van leveranciers; 5. direct contact met leveranciers. Ondanks grote inspanning van het onderzoeksteam om vrij simpele kerndata boven water te krijgen is het met name aan leverancierszijde niet altijd gelukt om antwoorden te vinden. De meeste leveranciers zijn in eerste instantie benaderd via een webformulier of . Bij geen respons is er tot twee keer nagebeld. De respons hieruit was marginaal. Indien gebruikgemaakt werd van persoonlijke contacten binnen het bedrijf, was de respons significant hoger. Hieruit is niet alleen een matige transparantie af te leiden, maar dit duidt ook op het feit dat de markt zich nog sterk kenmerkt door ons-kent-ons. Ten slotte is er een overzicht gemaakt van alle gepubliceerde nationale en Europese aanbestedingen in de periode september 2013-september 2014 op basis van: TenderNed; Aanbestedingskalender. Deze laatste overzichten zijn verrijkt met kwalitatieve data na bestudering van gepubliceerde documenten. Er zijn van 205 aanbestedingen 52 criteria per aanbesteding in beeld gebracht. Deze zijn geanalyseerd en vervolgens zijn er fact-based conclusies aan verbonden. De aanbevelingen zullen na een periode van co-creatie in een apart katern worden aangeboden Deskresearch Kwalitatief Aanvullend aan voorgaande harde en objectieve bronnen is een uitgebreid onderzoek gedaan naar trends, ontwikkelingen, opinies, meningen en actualiteiten. In bijlage 6 is een volledig overzicht opgenomen van gebruikte bronnen Fieldresearch Webenquête Om de deskresearchbevindingen te toetsen aan de praktijk is een webenquête uitgevoerd. Deze webenquête is uitgezet onder alle FMM-leden en is ingevuld door 205 respondenten, onder te verdelen in facilitair verantwoordelijken, leveranciers en intermediairs. Door te kiezen voor een webenquête zijn er relatief veel respondenten bereikt, in relatief weinig tijd. De respondenten is gevraagd antwoord te geven op de volgende drie vragen: 1. Wat is uw functie? 2. In welke branche is uw organisatie actief? 3. Hoeveel medewerkers heeft uw bedrijf? De antwoorden op deze vragen geven een beeld van de samenstelling van de respondenten. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

12 Hoeveel medewerkers heeft uw bedrijf? 1 medewerker 2 tot 5 medewerkers 6 tot 10 medewerkers 11 tot 20 medewerkers 21 tot 5 medewerkers 51 tot 100 medewerkers 101 tot 250 medewerkers 251 tot 500 medewerkers 501 tot 1000 medewerkers Meer dan 1000 medewerkers Niet opgegeven Grand Total Aantal respondenten In welke branche is uw organisatie actief? Advies Bouw Facilitaire diensten Financiën Handel Horeca Onderwijs Overheid Overige zakelijke diensten Zorg Niet opgegeven Grand Total Aantal respondenten Wat is uw functie? Algemeen management Consultant/Adviseur Demand-/Supplymanager Directeur-grootaandeelhouder Facilitair coördinator Facilitair manager Facilitair medewerker Real Estate Manager Teamleider Niet opgegeven Grand Total Aantal respondenten De webenquête bevatte dertien specifieke stellingen over de schoonmaakbranche: 1. Een schone werkomgeving bevordert de tevredenheid en productiviteit van medewerkers. 2. Het VSR-DKS is een dagelijks controlesysteem dat snel en eenvoudig uitgevoerd kan worden door de object-/projectleiding voor een directe resultaatmeting. Stelling: voor het meten van de schoonmaakkwaliteit is het VSR-DKS onvermijdelijk. 16 onderzoeksverantwoording en leeswijzer

13 3. Het VSR-KMS is een periodiek meetsysteem dat de kwaliteit van het schoonmaakwerk volgens objectieve schoonmaaktechnische criteria vaststelt. Stelling: voor het meten van de schoonmaakkwaliteit is het VSR-KMS onvermijdelijk. 4. Het heeft toegevoegde waarde de basis(vak)opleiding bij schoonmaakmedewerkers verplicht te stellen. Deze praktijkgerichte opleiding behandelt de basiskennis en -vaardigheden die schoonmaakmedewerkers nodig hebben om hun vak uit te oefenen. 5. Dagschoonmaak levert meer toegevoerde waarde dan avondschoonmaak. Dagschoonmaak heeft voordelen. Het is goedkoper en creëert betrokkenheid. Nadelen zijn er echter ook. Het belangrijkste nadeel van dagschoonmaak is dat er niet gewerkt kan worden tijdens het schoonmaken of dat werknemers gestoord worden tijdens het werk. 6. Opdrachtgevers moeten schoonmaakkennis in huis hebben. 7. Afgelopen jaren hebben zich gekenmerkt door onderlinge concurrentie en prijsdruk als gevolg van het economisch klimaat en commoditisering van de markt. Stelling: in lijn der verwachting zal anno 2015 nog steeds sprake zijn van een intensieve concurrentiestrijd binnen schoonmaak. 8. Een openbare aanbesteding is het meest effectief. 9. Inkooptrajecten gebeuren steeds vaker op basis van Best Value. In de aanpak staat niet de prijs, maar de kwaliteit van prestaties van marktpartijen centraal. Stelling: voor schoonmaakcontracten is Best Value Procurement een uitstekende inkoopmethode. 10. Een megatrend op het gebied van schoonmaak is de verschuiving van de traditionele inspanningscontracten op basis van frequentie, naar modernere vormen van samenwerking en contractering op basis van output. Stelling: het heeft mijn voorkeur te contracteren op basis van output. 11. Schoonmaak wordt vaak gecombineerd met andere facilitaire diensten zoals beveiliging en catering, of dichter bij eigen dienstverlening zoals sanitaire middelen, dieptereiniging, glasbewassing en/of ongediertebestrijding. Stellling: het heeft mijn voorkeur om schoonmaak via facilitaire totaalconcepten/ multiservices aan te bieden. 12. De eerste drie maanden van een nieuw schoonmaakcontract zijn cruciaal voor het succes op lange termijn. 13. Keurmerken en/of certificaten (ondertekening Code Verantwoord Marktgedrag, OSB-Keurmerk, ISO 9001-keurmerk en dergelijke) zijn onmisbaar in de schoonmaakbranche. De uitkomsten van de webenquête zijn verwerkt door het gehele onderzoek heen Fieldresearch Interviews Ten slotte zijn er interviews afgenomen met een aantal prominente spelers binnen de schoonmaakbranche. Hiermee zijn een aantal bevindingen getoetst aan de opinie van deze spelers en hebben we een zo compleet en actueel mogelijk beeld geschetst. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

14 Naam Pim van Benthum Kees Blokland Ralph Henderson Vlady Kasperaitis Jet Linssen Hans Simons Pieter Smid Ruud van Swieten Functie Facilitair Manager Universiteit Wageningen Voorzitter Commissie Code Maatschappelijk Verantwoordelijk Marktgedrag Commercieel Manager bij Asito Manager Facilitair Bedrijf Dimence Group (GGZ) Bestuur FNV Voorzitter OSB Van Diepen Van der Kroef Advocaten Commercieel directeur bij CSU 1.4 Actualiteit en afbakening Omdat deze marktanalyse een onderwerp behandelt dat doorlopend aan veranderingen onderhevig is, stelt het een momentopname vast. Het rapport wordt om die reden jaarlijks geactualiseerd. Voor diepergaande en macro-economische trends hebben we gekeken naar de afgelopen zeven jaar. Voor diepteanalyse hebben we ons gefocust op ontwikkelingen uit de periode september 2013-september De analyse betreft een externe analyse van de schoonmaakmarkt. Daarnaast bevat het rapport op hoofdlijnen een beschrijving met aandachtspunten voor het inkoop- of aanbestedingstraject voor wat betreft de eerste fases (strategie en tender). De implementatie en beheersfase zijn buiten de scope gehouden. De schoonmaakmarkt is breed en er is sprake van veel aanverwante diensten. De kern van ons onderzoek richt zich op het zo compleet mogelijk in kaart brengen van het hart van de markt: huishoudelijke schoonmaak: alle activiteiten, diensten en middelen die gericht zijn op het reinigen en in schone staat houden van het onroerend goed en de inventaris van een organisatie. Schoonmaak bestaat uit een aantal typen werkzaamheden, te verdelen in reguliere schoonmaak, periodieke schoonmaak en incidentele schoonmaak; glasbewassing: het wassen van deuren, scheidingswanden en ramen, zowel aan de binnen- als aan de buitenzijde van gebouwen. Daarnaast hebben we op een aantal plekken in dit onderzoek, waaronder in het overzicht aanbestedingen, nadrukkelijk de verbreding gezocht in de aanverwante diensten. Hierbij valt te denken aan: afvalinzameling: legen van prullenbakken en verwijderen van zwerfvuil op de direct omliggende (parkeer)terreinen en in portieken; licht industriële schoonmaak: alle activiteiten die plaatsvinden op industriële locaties, waarbij gebruik wordt gemaakt van handmatig te verplaatsen machines; ongediertebestrijding: het preventief bestrijden van ongedierte; dieptereiniging: dieptereiniging van sanitair en grootkeukens; sanitaire middelen: levering en/of huur van sanitaire voorzieningen, bijvullen van sanitaire voorzieningen en bestellen van sanitaire supplies; 18 onderzoeksverantwoording en leeswijzer

15 kwaliteitsmetingen: het uitvoeren van technische en/of belevingsmetingen ten einde de kwaliteit van de geleverde prestatie objectief te kunnen meten; calamiteiten: schoonmaakdiensten na brand-, roet-, water- en stormschade, waaronder: salvage/bereddering: eerstehulpverlening die ontzorgt en schade beperkt; opstalreiniging en reconditionering; inventaris- en inboedelreiniging; technische reconditionering van elektronica en machines; waterschadebeperking; HCL-meeting corrosiestop; brandlucht- en geurverwijdering, onder andere door ozonbehandeling; ondersteuning bij bedrijfscalamiteiten- en continuïteitsplanning. Ons onderzoek is op de aanverwante diensten niet diepgaand en compleet, maar beperkt zich tot het in kaart brengen van kruisverbanden en relevante informatie. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

16 2 De schoonmaakmarkt in beeld 2.1 Marktomvang Op dit moment zijn er schoonmaakbedrijven actief in Nederland, waarvan 96% met 20 werknemers of minder. Opvallend is dat van de bedrijven, zzp ers een aandeel van 68% hebben, waarmee de kleinschaligheid van de schoonmaakbranche wordt benadrukt. De uitbestedingsgraad van de branche is hoog met een percentage van 85%. Schoonmaakbedrijven vormen gezamenlijk circa 1% van alle bedrijven in Nederland, terwijl de schoonmaakbranche tegelijkertijd een vrij jonge bedrijfstak is. Circa 64% van alle schoonmaakbedrijven heeft interieurschoonmaak als hoofdactiviteit, gevolgd door 26% met als hoofdactiviteit gespecialiseerde reiniging (glasbewassing en schoorsteenvegen) en industriële reiniging en zo n 9% overige specialistische bedrijven. Hiermee laat de schoonmaakbranche groei zien in het aantal bedrijven waarbij het de rechtsvorm natuurlijke personen betreft. Het aantal rechtspersonen ligt nog onder het niveau van In 2007 waren er nog maar 8135 schoonmaakbedrijven, een groei van ruim 35% dus. Het totale arbeidsvolume is echter niet gegroeid, wat betekent dat de omzet per bedrijf gemiddeld gedaald is en de concurrentie sterk is toegenomen. Er is een algehele verschuiving waarneembaar naar meer specialistische bedrijven Natuurlijke personen Rechtspersonen rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

17 2.8.3 Kostenstructuur en verdienmodellen Zowel voor leveranciers als voor inkopers is het cruciaal inzicht te verkrijgen in de kosten die gepaard gaan met schoonmaak. Een leverancier zal hier zijn aanbieding op baseren en is gebaat bij kennis van kostenstructuren van collega s. Een inkoper kan met deze kennis een slimmere uitvraag samenstellen. Uiteraard zijn er verschillen tussen de diverse aanbieders, maar gemiddeld genomen bepalen personele kosten 80 tot 85% van de totale kosten. Het is daarmee belangrijk om de personele kosten te doorgronden en daar bewuste keuzes in te maken. Uiteindelijk wordt de prijs primair gedreven door het aantal uren dat mensen ingezet worden om schoon te maken. Zo simpel is het. Personele kosten zijn opgebouwd uit een aantal elementen: loonkosten en bijbehorende sociale heffingen; reis- en overige onkosten; pensioenvoorzieningen; ziekteverzuim en verzuimbegeleiding; in-, uit- en doorstroom (onder andere werving en selectie); opleiding en ontwikkeling. Een leverancier die in verhouding meer geld spendeert aan zijn personele kosten, zal moeilijker op prijs kunnen concurreren dan zijn collega die dat niet doet. In hoofdstuk 9 gaan we dieper in op de impact van dit inzicht op een aanbesteding en af te spreken KPI s. De overige 15 tot 20% van de kosten is voor circa 4,5% opgebouwd uit materialen/middelen/diensten en voor het restant uit overhead (gebouw, hoofdkantoor, marketing, enzovoort). Daarbij zijn er verschillen tussen de percentages die berekend worden voor risico en winst. In het subparagraaf lichten we toe hoe deze informatie toegepast kan worden in een aanbestedingstraject schoonmaak of in het verbeteren van het contractmanagement met een bestaande leverancier. Voorheen waren verdienmodellen van leveranciers mede gebaseerd op het in rekening brengen van vierkante meters, die feitelijk niet schoongemaakt hoefden te worden, omdat ze schoon genoeg waren conform de daarvoor geldende norm. Met de omslag van inspanning naar resultaatcontracten is dit echter niet langer houdbaar. Bovendien zorgt de felle en aanhoudende concurrentie en toegenomen transparantie ervoor dat verdienmodellen onder druk staan. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

18 3 Trends en ontwikkelingen De schoonmaakmarkt is een lastige markt die in de jaren tachtig werd gekenmerkt door oneerlijke mededingingen en prijsafspraken. Door het aanscherpen van nationaal en internationaal beleid en exemplarische voorbeelden als de bouwfraude is de schoonmaakmarkt in de jaren negentig verzeild geraakt in een hyperconcurrentie. Dit heeft als gevolg gehad dat de marges klein zijn en er hard gevochten wordt om volume. Dat heeft vervolgens geleid tot excessen, stakingen en harde cao-onderhandelingen. In de meest recente jaren is er een steeds sterker tegengeluid waarneembaar, waarbij een maatschappelijk besef lijkt te ontstaan dat het zo niet langer kan. 3.1 Een explosievat Een explosievat: dat is de beste omschrijving die wij kunnen gebruiken om de marktverhouding binnen de schoonmaakbranche van de afgelopen jaren te typeren. Hieraan ligt een veelheid van bewegingen en invloeden ten grondslag. Zonder compleetheid te pretenderen een aantal belangrijke zaken op een rij: langdurige aanhoudende bezuinigen in zowel de publieke als private sector; overcapaciteit van schoonmaakbedrijven door lagere vraag; hoge mate van toetreding nieuwe bedrijven waardoor felle concurrentie gevoed wordt; stijgende loonkosten onder andere als gevolg van een betere cao; invloeden deels van buiten de branche die tot onder andere de oprichting van het Rijks Schoonmaak Bedrijf geleid hebben. Een van de effecten van de hiervoor genoemde ontwikkelingen is dat opdrachtgevers schoonmaakopdrachten steeds strakker op de markt gezet hebben. Enerzijds vanuit de sterke urgentie om te bezuinigen en anderzijds omdat de markt gretig was om werk aan te trekken en betere deals mogelijk (b)leken. Aanbestedingen hebben zich een tijd lang gekenmerkt door zeer gedetailleerde bestekken en hoge eisen, en door gunning op voornamelijk prijs kregen schoonmaakbedrijven weinig of geen ruimte voor eigen inbreng. Dat leverde ogenschijnlijk dichtgetimmerde contracten op voor lage prijzen, waarmee de grenzen van doelmatig schoonmaken en de daarbij behorende menselijke inspanning bereikt werden. De combinatie van deze aspecten heeft het gedrag van opdrachtgevers, intermediairs, schoonmaakbedrijven en schoonmakers de afgelopen jaren sterk negatief beïnvloed. Het vertrouwen is laag, prijzen blijven maar dalen en niemand in de markt is nog tevreden. Opdrachtgevers sloten ogenschijnlijk gunstige deals, maar waren ontevreden omdat zij niet geleverd kregen wat was afgesproken. Waar bij gunning van een nieuw contract alles positief bevestigd werd, bleek de praktijk weerbarstiger en de kosten voor regieopdrachten rezen de pan uit. Ook bij de eerste prestatiecontacten waren rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

19 zorginstelling kan wel profiteren van de kennis en ervaring van het personeel van de facilitaire dienstverlener. 3.8 Populariteit van de grootste leveranciers neemt af Een opvallende trend die we breder in de markt waarnemen, is dat veel opdrachtgevers niet meer per definitie kiezen voor de top 3/top 5 in de markt. Er lijkt een moeheid te ontstaan bij opdrachtgevers voor lange communicatielijnen, starre procedures en gebrek aan maatwerk. Veel opdrachtgevers hebben met dergelijke problematiek in hun eigen organisatie te maken en zitten niet te wachten op leveranciers die daar een kopie van zijn. Vaker dan voorheen wordt gekozen voor het middenen kleinbedrijf, waarbij de directeur zelf aan tafel zit en er sneller, creatiever en flexibeler ingespeeld wordt op de behoefte aan ontzorging. We hebben deze productinnovaties niet opgenomen in dit onderzoek. Het vakblad Servicemanagement is een goede informatiebron hiervoor, evenals diverse beurzen. Continuïteitswaarborgen worden ingevuld doordat kleinere partijen onderling slimme samenwerkingsverbanden opzetten. Hierdoor kan ook vrij eenvoudig het dekkingsgebied uitgebreid worden van regionale naar landelijke dekking. Een goed voorbeeld hiervan is Schoongroep Nederland. Zij werken nauw samen met twintig organisaties, met behoud van het lokale en kleinschalige karakter, maar zijn tot de top 20 van de grootste schoonmaakorganisaties doorgedrongen en bieden ook nog een landelijke dekking aan. 3.9 Innovatie De schoonmaakbranche is niet bepaald een koploper op het gebied van innovatie. Over het microvezeldoekje willen we eigenlijk niet verder uitweiden. Er zijn ook talloze kleinere innovaties op het gebied van ergonomie, waarbij te denken aan betere handvatten, materialen of betere stofzuigerslangen. Betere motoren van onder andere stofzuigers en schrobmachines dragen zorg voor verhoging van de productiviteit. Belangrijke innovatie in de schoonmaakbranche als totaal is sociale innovatie, waarmee actief gestuurd wordt op het inzetten van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Een uitgebreid onderzoek hiernaar is te vinden op het_verschil_maken.pdf. Op technisch gebied is de trend waarneembaar naar het gebruik van smartphones en slimme apps. Met deze apps staan schoonmaker, eindgebruiker en klant direct met elkaar in contact. Snelle meldingen zijn mogelijk in geval van calamiteiten en de betrokkenheid naar elkaar toe groeit. Verder doorontwikkelde apps laten ook bestelmogelijkheden zien voor materialen, DKS-controles, klanttevredenheidsonderzoeken, onderling sms- en chatcontact en uitgebreide rapportagemogelijkheden. In de nabije toekomst ligt het in de lijn der verwachting dat ook Google Glass en schoonmaakrobots, die al dan niet op mensen gaan lijken, een grotere rol gaan spelen. Daarnaast is er een opmars van domotica (robottechnologie die verdwijnt in de muren van het huis). Dit is volgens deskundigen meer de trend dan rondrijdende mannetjes in huis. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

20 7 Inkooptraject Fase 1 strategie 7.1 Een introductie Zoals in de inleiding al is aangegeven, bestaat een goed inkooptraject uit vier fasen, die allemaal min of meer even belangrijk zijn zoals visueel weergegeven in de volgende afbeelding. Het accent in dit onderzoek ligt op fase 1 strategie en dan met name op een gedeelte daarvan, de externe analyse. Om u toch enige handvatten te geven voor het hele proces van aanbesteden beschrijven we beknopt aandachtspunten en bijzonderheden voor alle vier de fases. Fase 1: Strategie Fase 4: Beheer Fase 2: Tender Contract Fase 3: Implementatie Live! Bron: F-Fort B.V. De eerste fase strategie is uitermate belangrijk, maar in de praktijk wordt vaak te weinig tijd vrijgemaakt. Partijen willen vooral snel en voortvarend aan de slag. Daarnaast wordt fase 3, de implementatie, stelselmatig onderschat. De meeste bedrijven focussen zich vooral op fase 2 en stappen daarmee in een belangrijke valkuil. Een goed gelopen inkooptraject levert zowel voor de inkopende partij als leveranciers een lange periode van benutten van voordelen op. rapport marktanalyse inkoop schoonmaak

Welkom bij De 1 e marktanalyse inkoop schoonmaak. Maak een vliegende start met uw inkooptraject!

Welkom bij De 1 e marktanalyse inkoop schoonmaak. Maak een vliegende start met uw inkooptraject! Welkom bij De 1 e marktanalyse inkoop schoonmaak Maak een vliegende start met uw inkooptraject! Programma 13.45-14.45 Presentatie resultaten marktanalyse Jordie van Berkel, F-Fort 14.45-15.15 Aan de slag

Nadere informatie

MARKTANALYSE INKOOP CATERING

MARKTANALYSE INKOOP CATERING MARKTANALYSE INKOOP CATERING 2015-2016 trends, ontwikkelingen en onmisbare handvatten om uw inkoop- en aanbestedingstrajecten te ondersteunen in samenwerking met Marktanalyse Inkoop Catering 2015-2016

Nadere informatie

Trends & ontwikkelingen in de schoonmaakbranche

Trends & ontwikkelingen in de schoonmaakbranche Trends & ontwikkelingen in de schoonmaakbranche Conclusies en aanbevelingen uit groot marktonderzoek Inhoud 1. Inleiding 3 2. Trends en ontwikkelingen in de schoonmaakbranche 4 3. Conclusies en aanbevelingen

Nadere informatie

Contractvorming. De basis voor een renderende relatie

Contractvorming. De basis voor een renderende relatie Contractvorming De basis voor een renderende relatie Aan de orde komt Marktontwikkelingen Waar we voor staan Onafhankelijke en ongebonden positie Gids zijn bij het gezamenlijk bereiken en behouden van

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Schoonmaakbedrijven Deze branchebeschrijving gaat over: Schoonmaakbedrijven die zich richten op het schoonmaken van het interieur in allerlei sectoren (61%); Gespecialiseerde schoonmaakbedrijven, vooral

Nadere informatie

Workshop Schoonmaak. Regionale bijeenkomst PIANOo. Laat de markt haar waarde leveren Zwolle, 28 april 2011

Workshop Schoonmaak. Regionale bijeenkomst PIANOo. Laat de markt haar waarde leveren Zwolle, 28 april 2011 Workshop Schoonmaak Regionale bijeenkomst PIANOo Laat de markt haar waarde leveren Zwolle, 28 april 2011 1 Programma Eerste ronde Nico Koch, beleidssecretaris OSB Schets van de schoonmaakbranche Trends

Nadere informatie

Hybride vormen van BVP; een vloek of een zegen? Jordie van Berkel-Schoonen en Jessica van Hees. www.facto.nl/congres

Hybride vormen van BVP; een vloek of een zegen? Jordie van Berkel-Schoonen en Jessica van Hees. www.facto.nl/congres Hybride vormen van BVP; een vloek of een zegen? Jordie van Berkel-Schoonen en Jessica van Hees www.facto.nl/congres Jessica van Hees Sinds 2013 bij F-Fort Interim en Projectmanager, Senior consultant

Nadere informatie

HARTELIJK WELKOM BIJ. UITBESTEDEN, van laagste prijs naar kwaliteit. Wilt u uw mobiele telefoon op STIL zetten?

HARTELIJK WELKOM BIJ. UITBESTEDEN, van laagste prijs naar kwaliteit. Wilt u uw mobiele telefoon op STIL zetten? HARTELIJK WELKOM BIJ UITBESTEDEN, van laagste prijs naar kwaliteit Wilt u uw mobiele telefoon op STIL zetten? Programma 13.00 uur Uitbesteding: bezint eer gij begint zaal Milaan Pauze 14.15 uur Uitbesteding

Nadere informatie

UW PARTNER IN SCHOONMAAKONDERHOUD

UW PARTNER IN SCHOONMAAKONDERHOUD UW PARTNER IN SCHOONMAAKONDERHOUD Voorwoord Voor u ligt de brochure van Fm Portal Schoon BV (nader genoemd; FPS). In deze brochure treft u informatie aan over onze dienstverlening. Als uw interesse in

Nadere informatie

Inkoop en contractmanagement

Inkoop en contractmanagement Syllabus Inkoop en contractmanagement Een inspirerende bundeling van theorie en praktijk, tips en ervaringen, kansen en bedreigingen. Inclusief best practices bij onder meer Universiteit Twente, ING, provincie

Nadere informatie

Verantwoord inkopen van gebouwonderhoud

Verantwoord inkopen van gebouwonderhoud Verantwoord inkopen van gebouwonderhoud Nico Koch Beleidsadviseur KAM en Economie Congres Verantwoord Gebouwonderhoud Nieuwegein 16 mei 2013 1 Waar gaat het over? Verantwoord Goed doordacht Zich verantwoorden

Nadere informatie

EW Facility Services

EW Facility Services EW Facility Services EW Facility Services is een facilitair dienstverlener. Door een hoog kwaliteitsniveau, zichtbare dienstverlening, flexibele uitvoering en op maat gemaakte oplossingen verhogen wij

Nadere informatie

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

turning data into profit knowhowmarketing

turning data into profit knowhowmarketing turning data into profit knowhowmarketing Kennis over de markt, de klant, de concurrent en de effectiviteit van marketing wordt steeds belangrijker. Succesvolle bedrijven gebruiken deze kennis om snel

Nadere informatie

Verantwoord Gebouw Onderhoud

Verantwoord Gebouw Onderhoud Verantwoord Gebouw Onderhoud Hoe kiest u een schoonmaak- of glazenwassersbedrijf dat bij u past en betrouwbaar is? Nico Koch Beleidsadviseur KAM en Economie Voorlichtingsbijeenkomsten VvE Belang 2014 1

Nadere informatie

TECHNISCH BEHEER. Zorgeloze kwaliteit. vandorp.eu

TECHNISCH BEHEER. Zorgeloze kwaliteit. vandorp.eu TECHNISCH BEHEER Zorgeloze kwaliteit TECHNISCH BEHEER Onze samenleving verandert snel. Waar in het verleden volstaan kon worden met een eenvoudig inspanningscontract voldoet dit veelal niet meer aan de

Nadere informatie

Integrated Facility Management: veel meer dan een trend

Integrated Facility Management: veel meer dan een trend Integrated Facility Management: veel meer dan een trend Integrated Facility Management heeft veel voordelen. In een krimpende markt met druk op de kosten biedt dat vele oplossingen die facilitaire dienstverlener

Nadere informatie

HECTAS Uw partner in facilitaire diensten. Betrouwbare service

HECTAS Uw partner in facilitaire diensten. Betrouwbare service HECTAS Uw partner in facilitaire diensten Betrouwbare service Altijd binnen bereik Soms ligt iets dat goed is heel dichtbij. Neem nou HECTAS. Onze decentrale, klantgerichte organisatie heeft diverse vestigingen

Nadere informatie

Best Practice Award 2013

Best Practice Award 2013 JURYRAPPORT Best Practice Award 2013 Code Verantwoordelijk Marktgedrag schoonmaak- en glazenwassersbranche Erasmus Medisch Centrum Asito Medical Hago Zorg De commissie Code Verantwoordelijk Marktgedrag

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

Verantwoord inkopen van glasbewassing Het is toch niet mijn probleem als de glazenwasser van zijn ladder valt toch?!

Verantwoord inkopen van glasbewassing Het is toch niet mijn probleem als de glazenwasser van zijn ladder valt toch?! Verantwoord inkopen van glasbewassing Het is toch niet mijn probleem als de glazenwasser van zijn ladder valt toch?! Nico Koch beleidsadviseur KAM en Economie Glazenwassers & Gevelbehandelaars Vakbeurs

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

Workshop. Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013

Workshop. Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013 Workshop Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013 1 Inleiding Kan een dynamisch aankoopsysteem zorgen voor de juiste verbinding met uw ICT vraag? Verwachtingen? Uw relatie met ICT inkoop / DAS Dynamisch

Nadere informatie

De 6 best hanteerbare KPI s in de schoonmaak

De 6 best hanteerbare KPI s in de schoonmaak De 6 best hanteerbare KPI s in de schoonmaak en de link met kritieke succesfactoren KPI s in de schoonmaak Margriet van Dijken Heel kort nog de theorie van KPI s in de schoonmaak Er gaat tegenwoordig geen

Nadere informatie

Certificering als gereedschap voor efficiënt organisatiemanagement

Certificering als gereedschap voor efficiënt organisatiemanagement Certification Certificering als gereedschap voor efficiënt organisatiemanagement Het nastreven en behalen van vooraf vastgestelde doelstellingen is de ultieme uitdaging voor iedere onderneming of instelling.

Nadere informatie

Handleiding whitepaper schrijven. Handig stappenplan en tips om zelf aan de slag te gaan

Handleiding whitepaper schrijven. Handig stappenplan en tips om zelf aan de slag te gaan Handleiding whitepaper schrijven Handig stappenplan en tips om zelf aan de slag te gaan Inhoud Inleiding... 3 Wat is een whitepaper?... 3 Kies het juiste onderwerp... 4 Voordat je gaat schrijven... 4 Gegevens

Nadere informatie

PRAKTISCHE KENNISBIJEENKOMSTEN (VER)HUUR

PRAKTISCHE KENNISBIJEENKOMSTEN (VER)HUUR PRAKTISCHE KENNISBIJEENKOMSTEN (VER)HUUR 3 BASISTHEMA S 26 maart Huurovereenkomsten en Huurrecht 8 april Huurprijs(beleid) en servicekosten 22 april Fiscale aspecten bij scheiden van wonen en zorg 2 SPECIFIEKE

Nadere informatie

MARKTANALYSE INKOOP CATERING

MARKTANALYSE INKOOP CATERING MARKTANALYSE INKOOP CATERING 2015-2016 trends, ontwikkelingen en onmisbare handvatten om uw inkoop- en aanbestedingstrajecten te ondersteunen in samenwerking met Marktanalyse Inkoop Catering 2015-2016

Nadere informatie

Leiderschap in Turbulente Tijden

Leiderschap in Turbulente Tijden De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap

Nadere informatie

Prioriteringsmatrix Zelfverklaring NEN-ISO 26000

Prioriteringsmatrix Zelfverklaring NEN-ISO 26000 Prioriteringsmatrix Zelfverklaring NEN-ISO 26000 Bijlage C Vaststellen van relevantie, significantie en prioriteit van MVO-onderwerpen NPR 9026 Versie: 2015 Auteurs Rob Boers Erwin Vos CSU CSU 1 Prioriteringsrapport

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

Intexso Adviesbureau b.v.

Intexso Adviesbureau b.v. Advies Beheer facilitaire contracten Kwaliteitsmetingen Begeleiden aanbestedingen Intexso adviseert en ondersteunt organisaties op het gebied van facilitaire dienstverlening Pagina 1 KWALITEITSMETINGEN

Nadere informatie

Ketensamenwerking. Overeenkomen van een strategisch partnerschap

Ketensamenwerking. Overeenkomen van een strategisch partnerschap Ketensamenwerking Overeenkomen van een strategisch partnerschap Agenda Introductie Ketensamenwerking Mechanisme Het beste contract? Toepassen van het mechanisme Afronding Supply Chain PlusValu Erik van

Nadere informatie

Voorbeeldrapportage Dienst Reporting

Voorbeeldrapportage Dienst Reporting Voorbeeldrapportage Dienst Reporting Boosting HR - Expert in data, verstand van HR Voorwoord Inhoudsopgave Hierbij presenteren we de voorbeeldrapportage van onze dienst Reporting. 0. Samenvatting 1. Bedrijfsvoering

Nadere informatie

Projectteam. Facilitaire Zaken & Huisvesting. Informatiebijeenkomst Europese aanbesteding schoonmaak. onderwerp

Projectteam. Facilitaire Zaken & Huisvesting. Informatiebijeenkomst Europese aanbesteding schoonmaak. onderwerp spreker Projectteam onderwerp afdeling Facilitaire Zaken & Huisvesting Informatiebijeenkomst Europese aanbesteding schoonmaak Agenda 24 augustus 2015 1. Waarom aanbesteden? 2. Hoe verloopt de aanbesteding?

Nadere informatie

Kies voor de kansen!'

Kies voor de kansen!' Workshop aanbesteden Kies voor de kansen!' Het inkopersperspectief belicht Drs. Joep Steffes Purmerend 25 september 2009 Ter introductie Drs. Joep Steffes Ondernemende MKB-er, medeoprichter en voorheen

Nadere informatie

Succes met facilitaire prestatie-inkoop! Case schoonmaak Rabobank /EW Facility Services

Succes met facilitaire prestatie-inkoop! Case schoonmaak Rabobank /EW Facility Services Succes met facilitaire prestatie-inkoop! Case schoonmaak Rabobank /EW Facility Services Voorstellen... Ronald Bruins Hoofdredacteur Service Management Tanja Teeuwen Inkoopconsultant bij Rabobank Nederland

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

bedrijfsfunctie Harm Cammel

bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als geïntegreerde bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als Business functie Observatie 1. Door veranderende klantbehoefte verandert (een deel van) de Legal functie van ad hoc en vak gedreven naar continu

Nadere informatie

Inkoopbeleid. Inkoopproces. Datum: Datum:

Inkoopbeleid. Inkoopproces. Datum: Datum: Inkoopbeleid en Inkoopproces Akkoord bestuur: Akkoord ALV: Datum: 16-1-18 Datum: 8-2-18 Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina 1 Inkoopbeleid van het SWV 2 2 Inkoopproces binnen het SWV 3 3 Inkoopproces wie doet

Nadere informatie

Masterclass Raamovereenkomsten. Externe Inhuur. 7 oktober 2008. The Procurement Solutions Company

Masterclass Raamovereenkomsten. Externe Inhuur. 7 oktober 2008. The Procurement Solutions Company Masterclass Raamovereenkomsten Externe Inhuur 7 oktober 2008 The Procurement Solutions Company Agenda Welkom/opening Korte introductie Diversiteit Raamovereenkomsten 8 stappenplan Raamovereenkomsten met

Nadere informatie

Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek

Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek 1 Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek Hoofdstuk 1 Inleiding Bij het inkopen en aanbesteden door de overheid worden publieke gelden aangewend. Hierop rust de verantwoordelijkheid

Nadere informatie

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG MEET THE EXPERTS KENNISMAKING MET LEAN IN DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG DOOR DR. VINCENT WIEGEL OP 16 OKTOBER 2014 VERBINDENDE CONTROL DOOR MR. DR. HARRIE AARDEMA OP 6 NOVEMBER 2014 INKOOP

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Inkoopmanagement & Procurement De cursus Inkoopmanagement & Procurement duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) Stichting PSO-Nederland

Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) Stichting PSO-Nederland Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) Stichting PSO-Nederland February 16, 2015 Presentatie PSO Nederland 1 Iedereen kent MVO February 16, 2015 Presentatie PSO Nederland 2 Waarom sociaal ondernemen?

Nadere informatie

Een bankiersblik op de grafische industrie

Een bankiersblik op de grafische industrie Een bankiersblik op de grafische industrie Visie van de Rabobank Steffanie van der Maas en Bert Sikken Rabobank Nederland 29 februari 2012 Programma 1. Trends en ontwikkelingen de markt 2. Kansen en innovaties

Nadere informatie

Samenwerken aan Wereldklasse

Samenwerken aan Wereldklasse Samenwerken aan Wereldklasse Havenbedrijf Rotterdam Marktbijeenkomst Security Integrator 21 maart 2013 1 Havenbedrijf Rotterdam Lourens Visser Hoofd IT / Opdrachtgever Amber Tempelman Programmamanager

Nadere informatie

Realiseer uw inkoopambities met behulp van Data Workshop Dun & Bradstreet

Realiseer uw inkoopambities met behulp van Data Workshop Dun & Bradstreet Workshop Dun & Bradstreet NEVI INKOOPDAG 2015 BJÖRN VAN RAAK MIKE VAN KESSEL ROSANNA VAN DER WOUDE Agenda Introductie Dun & Bradstreet Welke trends & uitdagingen zien wij in de markt? Interactieve break-out

Nadere informatie

Dhr. G. Zalm Postbus EA Den Haag

Dhr. G. Zalm Postbus EA Den Haag Dhr. G. Zalm Postbus 20018 2500 EA Den Haag Datum: 17 juli 2017 Nummer: OSB.BRI.9082 Bijlage: geen Onderwerp: input OSB formatie Contact: Evelyne Simons 06-51149187 Geachte mijnheer Zalm, Samen met VVD,

Nadere informatie

ÉÉN VAN ONZE EXPERTS

ÉÉN VAN ONZE EXPERTS ÉÉN VAN ONZE EXPERTS Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden onze opdrachtgevers daarmee het beste uit

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

Handelen bij aanbesteding en contractering:

Handelen bij aanbesteding en contractering: SPECIALISTISCHE REINIGING DROGING & LEKDETECTIE BOUWKUNDIG HERSTEL SALVAGE 24/7 : 0900 4321 4321 Hierbij verklaart dat de Code in onze organisatie wordt toegepast en gebruikt wordt als een leidraad voor

Nadere informatie

Inleiding: De vragenlijst wordt afgesloten met de vraag om uw kennisvraag 2 ledig in maximaal 100 woorden te formuleren.

Inleiding: De vragenlijst wordt afgesloten met de vraag om uw kennisvraag 2 ledig in maximaal 100 woorden te formuleren. Inleiding: Deze vragenlijst bestaat uit 45 vragen en dient ertoe om het innovatietraject strategischeen zoekmachine marketing zo Efficiënt, Effectief en Educatief mogelijk te laten verlopen. Deze kunt

Nadere informatie

JURYRAPPORT. Best Practice Award 2013 Code Verantwoordelijk Marktgedrag schoonmaak- en glazenwassersbranche CSU ING

JURYRAPPORT. Best Practice Award 2013 Code Verantwoordelijk Marktgedrag schoonmaak- en glazenwassersbranche CSU ING JURYRAPPORT Best Practice Award 2013 Code Verantwoordelijk Marktgedrag schoonmaak- en glazenwassersbranche CSU ING De commissie Code Verantwoordelijk Marktgedrag reikt de Best Practice Award 2013 voor

Nadere informatie

WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

Intern tevredenheidsonderzoek Facilitair Bedrijf. Improve through Reflection

Intern tevredenheidsonderzoek Facilitair Bedrijf. Improve through Reflection Improve through Reflection Intern tevredenheidsonderzoek Facilitair Bedrijf Tevredenheidsonderzoek onder klanten, medewerkers en interne klanten. Advies en verbetermanagement. eindgebruikers. de beleving

Nadere informatie

Inhoudsopgave studiemateriaal

Inhoudsopgave studiemateriaal pag.: 1 van 6 Opleiding: NEVI 2 tactisch Onderdeel: Module K22, Europees aanbesteden - gevorderd Versie: 2 Algemene inleiding Inhoudsopgave Index Deel 1 Aanbestedingsplan Sub 1.1 Ontwikkelingen Overzicht

Nadere informatie

Resultaten Onderzoek hygiëne en infectiepreventie Oktober 2015

Resultaten Onderzoek hygiëne en infectiepreventie Oktober 2015 Resultaten Onderzoek hygiëne en infectiepreventie Oktober 2015 Gom ZorgSupport Oktober 2015 In de periode van 9 tot en met 22 oktober 2015 heeft Gom ZorgSupport een digitaal onderzoek naar hygiëne en infectiepreventie

Nadere informatie

18 december 2012. Social Media Onderzoek. MKB Nederland

18 december 2012. Social Media Onderzoek. MKB Nederland 18 december 2012 Social Media Onderzoek MKB Nederland 1. Inleiding Er wordt al jaren veel gesproken en geschreven over social media. Niet alleen in kranten en tijdschriften, maar ook op tv en het internet.

Nadere informatie

SOCIAAL INKOPEN: IMPACT DOOR INKOOP MVI-CONGRES 14 DECEMBER 2017

SOCIAAL INKOPEN: IMPACT DOOR INKOOP MVI-CONGRES 14 DECEMBER 2017 SOCIAAL INKOPEN: IMPACT DOOR INKOOP MVI-CONGRES 14 DECEMBER 2017 ROOS SPEKMAN & BART KRULL ANTOON DE BEKKER MARIEKE SNOEK - BUY SOCIAL - GEMEENTE NIJMEGEN - CYCLOON DOEL VAN VANDAAG Informeren over sociaal

Nadere informatie

Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work

Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work kwantitatief onderzoek Onderdeel beveiliging 1 Onderzoekskader Ondanks de crisis is het in Nederland voor het overgrote deel van

Nadere informatie

Minder logistieke zorgen én efficiëntere zorg

Minder logistieke zorgen én efficiëntere zorg Minder logistieke zorgen én efficiëntere zorg De logistieke scan van CB ontdekt het verbeterpotentieel van uw goederenlogistiek Een efficiëntere logistiek levert (soms onverwacht) belangrijke bijdragen

Nadere informatie

opdrachtnemer 55% WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

opdrachtnemer 55% WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren

Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren White Paper Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren Door: Jeroen Nollet Escoplan Barrel Ripper Matrix Onderwijshuisvesting Wim Fieggen Instituut Voor

Nadere informatie

www.econocom.com Optimaliseer het gebruik van uw IT en Telecom infrastructuur

www.econocom.com Optimaliseer het gebruik van uw IT en Telecom infrastructuur www.econocom.com Optimaliseer het gebruik van uw IT en Telecom infrastructuur Efficiëntie Meegaan met de tijd Mobiliteit De markt verandert evenals onze manier van werken. Het leven wordt mobieler en we

Nadere informatie

Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector

Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Wie wij zijn Het Retail Innovation Platform helpt de innovatie- en concurrentiekracht van de retailsector te versterken. Samen met retailers en andere

Nadere informatie

Onderzoek maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) 2014

Onderzoek maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) 2014 Onderzoek maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) 2014 Het jaarlijkse mvo-onderzoek van Service Management resulteerde opnieuw in enkele opvallende conclusies. Zo hebben opdrachtgevers veel minder

Nadere informatie

De omslag van operationeel en tactisch naar strategisch. Hoe Strategische Personeelsplanning concurrentievoordeel oplevert

De omslag van operationeel en tactisch naar strategisch. Hoe Strategische Personeelsplanning concurrentievoordeel oplevert De omslag van operationeel en tactisch naar strategisch Hoe Strategische Personeelsplanning concurrentievoordeel oplevert Whitepaper VROOM Consultancy BV Juli 2017 De kansen en uitdagingen van Cloud HR

Nadere informatie

Duurzaam contractmanagement

Duurzaam contractmanagement Duurzaam contractmanagement Samenvatting Hoe wordt de duurzaamheid van de ingekochte producten en diensten ondergebracht in facilitaire contracten en wat betekent dat voor het contractmanagement? Inleiding

Nadere informatie

, Print- en documentmanagement, Communicatie en, Sales

, Print- en documentmanagement, Communicatie en, Sales , Print- en documentmanagement, Communicatie en, Sales Een prestatie op maat, dat wilt u toch ook? Link2Doc helpt (inkoop) organisaties bij het optimaliseren en inrichten van documentmanagement processen

Nadere informatie

Uw specialist in technisch management

Uw specialist in technisch management IP-Solutions Het technisch beheer van installaties staat onder druk. De toenemende concurrentie, kostendruk en veranderende wet- en regelgeving vraagt om grotere transparantie, flexibiliteit en efficiency.

Nadere informatie

Nationaal Onderzoek Over Het Nieuwe Werken 2012

Nationaal Onderzoek Over Het Nieuwe Werken 2012 Nationaal Onderzoek Over Het Nieuwe Werken 2012 Alle feiten en cijfers Gegevens Datum : 20 juni 2012 Auteur : Redactie Inhoud Inleiding... 4 Onderzoek... 4 Verantwoording... 4 Belangrijkste conclusies...

Nadere informatie

Rabobank vertrouwt op HeadFirst voor tijdelijke professionals

Rabobank vertrouwt op HeadFirst voor tijdelijke professionals Klantcase Rabobank vertrouwt op HeadFirst voor tijdelijke professionals HeadFirst heeft al sinds 2004 een inkooprelatie met de Rabobank voor de inhuur van tijdelijke capaciteit. Frank de Ruiter, sinds

Nadere informatie

Plan van aanpak Het plan van aanpak voor dit project bestaat uit drie fasen:

Plan van aanpak Het plan van aanpak voor dit project bestaat uit drie fasen: Samenvatting tussenrapport Toekomstvisie FNV KIEM Testen van de geformuleerde visies op de vakbond van de toekomst aan de huidige behoeften van leden en potentiële leden. Aanleiding Project FNV KIEM in

Nadere informatie

Inhoud. FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3. Visie op de ontwikkeling van de NEN

Inhoud. FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3. Visie op de ontwikkeling van de NEN NEN 15221 Inhoud FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3 Visie op de ontwikkeling van de NEN 15221-6 10 Kwaliteit facilitaire dienst beter meetbaar maken 14 2 FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie

Nadere informatie

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018

RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018 RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018 Willemstad, september 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Investeringsbelemmeringen Vertrouwen in de economie... 4 Vertrouwen in de toekomst... 5 Perceptie investeringsklimaat...

Nadere informatie

Portal Planning Process

Portal Planning Process BROCHURE Portal Planning Process SAMENWERKEN AAN EEN WAARDEVOL PORTAAL BROCHURE PORTAL PLANNING PROCESS 2 Axians PORTAL PLANNING PROCESS BROCHURE Inhoud Introductie 4 3 Portal Planning Process 5 4 Uitdagingen

Nadere informatie

Facility Management Magazine. Facility Management Magazine. mediakit 2011. www.fmm.nl

Facility Management Magazine. Facility Management Magazine. mediakit 2011. www.fmm.nl Facility Management Magazine Facility Management Magazine mediakit 2011 www.fmm.nl Facility Management Magazine Facility Management Magazine biedt u het grootste crossmediale bereik onder facility management

Nadere informatie

Best Practice Award 2013

Best Practice Award 2013 JURYRAPPORT Best Practice Award 2013 Code Verantwoordelijk Marktgedrag schoonmaak- en glazenwassersbranche Gemeente Leeuwarden Caparis GOM Schoonhouden CNV Vakmensen Atir De commissie Code Verantwoordelijk

Nadere informatie

Resultaten 2 e Cloud Computing onderzoek in Nederland. Alfred de Jong Principal Consultant Manager Architectuur & Innovatie Practice

Resultaten 2 e Cloud Computing onderzoek in Nederland. Alfred de Jong Principal Consultant Manager Architectuur & Innovatie Practice Resultaten 2 e Cloud Computing onderzoek in Nederland Alfred de Jong Principal Consultant Manager Architectuur & Innovatie Practice De thema voor deze presentatie: Onderzoeksresultaten betreffende het

Nadere informatie

Zelfverklaring Code Verantwoord Marktgedrag

Zelfverklaring Code Verantwoord Marktgedrag Zelfverklaring Code Verantwoord Marktgedrag Verklaring opgesteld door B.M.F. Blezer, van toepassing vanaf 1 mei 2013, jaarlijks op peildatum 1 januari bijgewerkt naar de laatste actuele ontwikkelingen.

Nadere informatie

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

I N K O O P O P R E I S I N H E T S O C I A A L D O M E I N W H I T E P A P E R. F-Fort B.V.

I N K O O P O P R E I S I N H E T S O C I A A L D O M E I N W H I T E P A P E R. F-Fort B.V. W H I T E P A P E R I N K O O P O P R E I S I N H E T S O C I A A L D O M E I N F-Fort B.V. Auteurs: Cees Bongenaar Wido Bijlmakers Jordie van Berkel-Schoonen Onder redactie van F-Fort B.V. Inkoop op

Nadere informatie

TU Delft. TU Delft Delft ZELFVERKLARING. Code Verantwoordelijk Marktgedrag ^ ^ ^ ^ ^ Delft University of Technology. Technische Universiteit Delft

TU Delft. TU Delft Delft ZELFVERKLARING. Code Verantwoordelijk Marktgedrag ^ ^ ^ ^ ^ Delft University of Technology. Technische Universiteit Delft TU Delft Delft University of Technology Technische Universiteit Delft ZELFVERKLARING TU Delft Delft University of Technology ^ ^ ^ ^ ^ Code Verantwoordelijk Marktgedrag Pag./van 1/5 De TU Delft verklaart

Nadere informatie

Graag maak wij van de gelegenheid gebruik om u op de hoogte te brengen van de recente ervaringen en ontwikkelingen bij De Regiecentrale.

Graag maak wij van de gelegenheid gebruik om u op de hoogte te brengen van de recente ervaringen en ontwikkelingen bij De Regiecentrale. 1 Geachte heer/mevrouw Graag maak wij van de gelegenheid gebruik om u op de hoogte te brengen van de recente ervaringen en ontwikkelingen bij De Regiecentrale. Bij verschillende gemeenten en instellingen

Nadere informatie

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK)

opdrachtnemer WAAROM PAST UW ORGANISATIE DE CODE TOE? / WAAROM HEEFT U ORGANISATIE DE CODE ONDERTEKEND? (MEERDERE ANTWOORDEN MOGELIJK) Steeds meer bedrijven en organisaties ondertekenen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Daarmee geven ze invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Invulling aan eerlijk en fatsoenlijk zaken

Nadere informatie

Sociaal inkopen gemeente Utrecht Beschouwing van beleid en praktijkcasus. Hier komt tekst Anja van Rijn. Utrecht.nl

Sociaal inkopen gemeente Utrecht Beschouwing van beleid en praktijkcasus. Hier komt tekst Anja van Rijn. Utrecht.nl Sociaal inkopen gemeente Utrecht Beschouwing van beleid en praktijkcasus Hier komt tekst Anja van Rijn Hier Jeroen komt Veenendaal ook tekst Sociaal ondernemerschap in Utrecht politieke besluitvorming

Nadere informatie

Informatie voor duurzaam inkopen van. Hulp in het Huishouden. Datum: 20 mei 2010

Informatie voor duurzaam inkopen van. Hulp in het Huishouden. Datum: 20 mei 2010 Informatie voor duurzaam inkopen van Hulp in het Huishouden Datum: 20 mei 2010 Colofon Dit document voor duurzaam inkopen is ontwikkeld door NL Milieu en Leefomgeving in opdracht van het Ministerie van

Nadere informatie

EEN VAN ONZE EXPERTS. For every situation, there is a suitable line from a song

EEN VAN ONZE EXPERTS. For every situation, there is a suitable line from a song EEN VAN ONZE EXPERTS For every situation, there is a suitable line from a song Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn

Nadere informatie

Stel uw organisatie in staat om effectief social media concepten te implementeren in alle lagen van uw organisatie

Stel uw organisatie in staat om effectief social media concepten te implementeren in alle lagen van uw organisatie Stel uw organisatie in staat om effectief social media concepten te implementeren in alle lagen van uw organisatie ScanYours online professionals 2 3 Inhoudsopgave 01. 03 02. Samenvatting 04 ALGEMEEN BUZZ

Nadere informatie

Op zoek naar de juiste professional? Smart Recruitment

Op zoek naar de juiste professional? Smart Recruitment Op zoek naar de juiste professional? Smart Recruitment hebbes! Herkenbaar? Het moment dat u met absolute zekerheid weet dat u de juiste kandidaat voor uw bedrijf heeft gevonden? Of dat u gewoon weet dit

Nadere informatie

Zelfverklaring Code Verantwoordelijk Marktgedrag

Zelfverklaring Code Verantwoordelijk Marktgedrag Zelfverklaring Code Verantwoordelijk Marktgedrag Verklaring opgesteld door B.M.F.J. Theeuwen, van toepassing vanaf 1 december 2012, jaarlijks op peildatum 1 januari bijgewerkt naar de laatste actuele ontwikkelingen.

Nadere informatie

EEN VAN ONZE EXPERTS

EEN VAN ONZE EXPERTS EEN VAN ONZE EXPERTS Live begins at the end of your comfort zone Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4

Inhoudsopgave. 1. Kengetallen 3. 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 Inhoudsopgave 1. Kengetallen 3 2. DM Barometer 4 2.1. Onderzoeksopzet 4 2.2. Respondenten 4 3. Dialoogmarketingbudget 5 3.1. Percentage dialoogmarketing binnen het marketingbudget 5 3.2. Dialoogmarketingbudget

Nadere informatie

15 redenen om een Vendor Management Systeem te selecteren

15 redenen om een Vendor Management Systeem te selecteren 15 redenen om een Vendor Management Systeem te selecteren Over Nétive BV Nétive BV helpt bedrijven en organisaties in zakelijke dienstverlening en overheid om het gehele inhuur en administratie traject

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Controlling & Accounting De cursus Controlling & Accounting duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie