14 APK voor TU/e-verenigingen. 4 Gelinkt

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "14 APK voor TU/e-verenigingen. 4 Gelinkt"

Transcriptie

1 2 april 2015 jaargang 57 Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: en volg tuecursor op en 14 APK voor TU/e-verenigingen De TU/e legt alle studentenclubs de komende tijd langs de meetlat om te zien of ze wel bijdragen aan het academisch klimaat en of ze de TU/e in the picture spelen. 4 Gelinkt 11 TUssen de oren 12 ID in da house Online halen ze het bloed onder elkaars nagels vandaan. Reden voor een gesprek. De scherprechter en de nestbevuiler Het Laplacegebouw moet nog de look and feel van ID krijgen Check out our English section on pages 23-28

2 2 Vooraf 2 april 2015 Nieuws 3 CURTOON Storm vertraagt start Race of the Classics 31 maart - De Race of the Classics is vanwege de storm die over het land raast, nog steeds niet gestart. De 23 schepen waarmee studenten van over heel Nederland zouden gaan meedoen aan de zeilrace, liggen nog altijd in de Rotterdamse Veerhaven. Ook Team Eindhoven is daar in afwachting van de start, die waarschijnlijk vandaag, donderdag, plaatsvindt. Een gezamenlijke showstart had maandagmiddag het vertrek van de 23 schepen moeten markeren, maar de organisatie besloot s ochtends al tot uitstel. De race zou over de Noordzee naar Engeland moeten voeren, maar daar zijn de golven nu echt heel hoog, van drie meter tot zelfs zes meter, aldus Charlotte van Meerwijk van de organisatie. Fraudeprofessor op event Industria, faculteit niet blij Een greep uit het online nieuws van de afgelopen twee weken. Kijk voor nog meer nieuws op Keuzegids Masters: TU/e beste technische universiteit 25 maart - Voor het vijfde jaar op rij komt de TU/e als beste technische universiteit voor masteropleidingen uit de bus. Dat blijkt uit de jaarlijkse Keuzegids Masters van het Centrum Hoger Onderwijs Informatie. In de universiteitenlijst van voltijdsmasters prijkt Eindhoven bovendien op de tweede plaats van beste instellingen, achter Wageningen University (WUR). In de algehele ranking van Nederlandse universiteiten -inclusief de kleine deeltijduniversiteiten- komt de TU/e op de vijfde plaats, met een score van 64,5 na de Open Universiteit (71,5), TIAS Business School (70), WUR (67,5) en Nyenrode (67). Colofon Hoofdredacteur Han Konings Eindredacteur Brigit Span Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes Wetenschap Norbine Schalij Monique van de Ven Medewerkers Angela Daley Tiny Poppe Nicole Testerink Fotografie Rien Meulman Bart van Overbeeke Coverbeeld Bart van Overbeeke Opmaak Brigitte de Bont Vertalingen Annemarie van Limpt Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Marco de Baar Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris) Redactieadres TU/e, Matrix MB Eindhoven tel cursor@tue.nl Cursor online Druk Janssen/Pers, Gennep Advertenties Bureau Van Vliet BV tel Pienter en proper parkeren Bovenstaande kop had ook mooi het motto kunnen zijn voor het gladjes aanprijzen van het betaald parkeren aan onze medewerkers. Maar iemand bedacht (h)eerlijk parkeren. Links en rechts zullen wat wenkbrauwen omhoog gegaan zijn. Eerlijk? Hoezo? Sommigen beschouwen de twee euro parkeerkosten als een ik-komwerken-boete. Die mensen zullen er weinig rechtvaardigs in zien, of het moet zijn dat iedereen hetzelfde bedrag betaalt, ongeacht rang of stand. Heerlijk parkeren, dan? Persoonlijk vind ik het leuren met je auto voor een plekkie een ramp. Eindeloos rondrijden en dan net iemand voor jou in het enige vrije plekje zien draaien. En ook op onze campus, waar de parkeerplekken in rap tempo worden opgedoekt, is het Appels met peren Wanneer draag je als vereniging positief bij aan de reputatie van de TU/e? Als je een keer het journaal haalt? Als je activiteiten in de stad hebt? Als je leden aan een EK meedoen? Lastige vragen, waar nog niemand direct een antwoord op lijkt te hebben. Verenigingen en teams worden dadelijk door de TU/e beloond naar gelang hun bijdrage aan de reputatie van de universiteit, aan het academisch klimaat en aan de persoonlijke groei van de leden. Doe je dat goed, dan is de kans groter dat je geld en huisvesting van de TU/e krijgt. Aan de koepels en diensthoofden de pittige taak om die criteria concreter te maken. Linksom of rechtsom; het wordt appels met peren vergelijken, ook binnen koepels zelf. Zo roept een Han Konings geen sinecure om je blik gestald te krijgen. Het eindelijk verworven stekje ligt dan vaak op geruime afstand van je werkplek. Ten slotte ben ik benieuwd hoe de gratis parkeerders op de Celebeslaan hun weg gaan vinden naar de campus. Als dat te voet of per fiets is in een heftige regenbui, vraag ik me af wie dan gelukzalig verzucht : Hé, heb ik net even heerlijk geparkeerd!. Judith van Gaal plan dat meer helderheid moet scheppen in het verenigingsbeleid stiekem nog heel veel vragen op. Maar het belangrijkste doel wordt er hopelijk wel mee bereikt: verenigingen en teams laten nadenken waar ze voor staan en meer laten samenwerken. Ik verheug me op een goede fruitcocktail. Lees meer op pagina s NIET EENS Poll Verenigingen elke drie jaar toetsen om te zien of ze nog in aanmerking komen voor ondersteuning. Is dat een goed initiatief? De voor- en tegenstanders (opgeteld 151 mensen) van zo n APK tje houden elkaar nagenoeg in balans. Zeker wel, want dat houdt de besturen lekker scherp Ja hoor, op die manier scheiden we het kaf van het koren Natuurlijk, en hopelijk dwingt het ze tot meer samenwerken 11,9% 10,6% 27,8% 21,9% 21,2% 6,6% Nee, deze controledrift is funest voor de bestuurlijke vrijheid Niet waar, kleine verenigingen worden hier de dupe van Weet het niet, misschien is dit een eerste aanzet tot bezuinigen Nu vragen we op EENS De TU/e spendeerde bij elkaar opgeteld al zo n kwart miljoen euro om het gratis parkeren voor medewerkers buiten de campus mogelijk te maken. Is dit deze investering de moeite waard? 23 maart - Diederik Stapel was één van de sprekers op TBKx, een evenement van studievereniging Industria en alumnivereniging VBI over het thema branding, dinsdag 24 maart bij Natlab op Strijp-S. Hiermee hoopte de organisatie inzicht te verschaffen in wat negatieve publiciteit doet met bijvoorbeeld imago en persoonlijkheid. Het faculteitsbestuur en het College van Bestuur van de TU/e namen voorafgaand al nadrukkelijk afstand van de uitnodiging aan Stapel voor het evenement. Hij heeft de standaarden van wetenschappelijke integriteit met voeten getreden en om die reden is hem zijn doctorstitel ontnomen. Wij vinden dat de universiteit of een daaraan gelieerde studievereniging geen podium aan zo iemand moet bieden, aldus het faculteitsbestuur in een mail. Hajraa s Heren 1 na titel terug in tweede divisie 30 maart - Team Heren 1 van studentenvolleybalvereniging Hajraa speelt volgend seizoen weer in de tweede divisie. De mannen hebben nog twee competitiewedstrijden voor de boeg, maar doordat hun rivalen dit weekend twee sets lieten liggen, werd de voorsprong groot genoeg om niet meer ingehaald te kunnen worden. Coach Niek Latuhihin vindt het niet meer dan terecht dat Heren 1 straks weer in de -landelijketweede divisie uitkomt. In de derde divisie hebben we eigenlijk te laag gespeeld. Om het kampioenschap zal het voor Heren 1 echter niet gaan, verwacht hij: We zullen het zwaar krijgen, maar gaan natuurlijk elke wedstrijd voor de winst. EE-hoogleraar Harm Dorren plotseling overleden 30 maart - Maandagochtend 30 maart is op 49-jarige leeftijd geheel onverwacht prof.dr. Harm Dorren overleden. Na terugkeer in Amsterdam van een zakenreis naar Los Angeles werd hij vanwege een ernstige infectie met spoed geopereerd. Desondanks is hij kort daarna overleden. Professor Dorren was actief in de groep Electro-Optical Communications Systems aan de faculteit Electrical Engineering en wetenschappelijk directeur van onderzoeksschool Cobra. Het is de tweede keer in zeer korte tijd dat de faculteit EE afscheid moet nemen van een hoogleraar. Op 14 maart overleed professor Wil Kling van de groep Electrical Energy Systems op 64-jarige leeftijd tijdens een dienstreis in China. Op zaterdag 4 april wordt van uur in de Blauwe Zaal van het Auditorium een afscheidsceremonie gehouden voor collega s, vrienden en bekenden van Harm Dorren. In kamer in Flux kan een condoleanceregister worden getekend. TU/e-alumnus wint ASML Young Talent Award 25 maart - Henk Arntz, die in mei 2013 afstudeerde bij de faculteit Werktuigbouwkunde, heeft de ASML Young Talent Award en een daaraan verbonden geldbedrag van euro gewonnen. Arntz werkt met zijn bedrijf SNOCOM al bijna drie jaar aan een machine die het sneeuwruimen op vliegvelden veel sneller en met minder mankracht mogelijk moet maken. Inmiddels heeft de TU/e-alumnus al vele luchthavens bezocht om zijn Snowcuber te presenteren: Heathrow, Charles de Gaulle, München, JFK in New York. Overal is men zeer geïnteresseerd en op Schiphol hopen we snel de eerste machine te kunnen inzetten. Chepos: Vestedatoren mooiste gebouw van Eindhoven 25 maart - De ruitvormige Vestedatoren is door lezers van Chepos, het bouwkundige magazine dat studievereniging CHEOPS uitbrengt, verkozen tot het mooiste gebouw van Eindhoven. Ter ere van haar vijftigste uitgave organiseerde de redactie van Chepos deze online verkiezing. Strijp-S werd winnaar in de categorie Mooiste stedenbouw, de campus van de TU/e volgt op plaats twee. In de top-tien staan verder onder meer enkele voormalige Philipsgebouwen (de Lichttoren, de Witte Dame en het Klokgebouw) en het Evoluon. MetaForum, dat in 2013 de Gouden Feniks won als het beste hergebruikte gebouw van Nederland, belandde in de Chepos-verkiezing op de zevende plaats.

3 4 Gelinkt 2 april 2015 Gelinkt 5 Commentaar gevraagd De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo n dertienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In Gelinkt laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit. TU/e-medewerkers Jannelies Smit (56) en Boudewijn van Dongen (35) hadden elkaar nog nooit live gesproken, maar dat ligt niet aan een gebrek aan gesprekstof. Ze zijn geïnteresseerd in alles wat er aan de TU/e gebeurt en laten ook overal hun mening over horen. Regelmatig halen ze elkaar het bloed onder de nagels vandaan in online ontmoetingen onder artikelen op de Cursorsite. Reden voor ons om ze uit te nodigen voor een heus gesprek. Wat bedoelde J.E.Smit met Je zit in je rol van rupsje nooit tevreden? Goedlachs brengen ze een uur met elkaar door in een spreekkamertje in Matrix. Ze zijn er net zo dapper als in hun eigen kamer in Meta- Forum of Helix achter het toetsenbord. Wel laten ze elkaar beleefd uitpraten en vaak zijn ze begripvol. Het gesprek duurt zeventig minuten, maar had ook nog zeventig uur kunnen doorgaan. Boudewijn (UD Wiskunde & Informatica) en Jannelies (o.a. assistant managing editor bij Scheikundige Technologie) vielen op door persoonlijke reacties onder nieuwsberichten op de Cursorsite. Jannelies schrijft: Je zal wel weer te druk geweest zijn, als hij niet aanwezig was in de Blauwe Zaal voor de bijeenkomst over betaald parkeren, maar er naderhand wel commentaar op geeft. Ook schrijft Jannelies dat Boudewijns vermogen tot positief denken ergens in het verleden chirurgisch is verwijderd. Boudewijn op zijn beurt schrijft dat Jannelies teveel op de persoon speelt. Hij gebruikt daarbij de naam Blihi, maar dat moeten we niet zien als schuilnaam. De naam is door hem verzonnen toen Boudewijn, als wiskundestudent, een naam nodig had om scores bij computerspelletjes op te kunnen geven. Blihi vraagt in de digitale discussieruimte naar inhoudelijke argumenten en na Jannelies ik geef het op volgt er een uitnodiging voor het drinken van koffie. Maar daar is het nog nooit van gekomen. Tot nu, op uitnodiging van Cursor. Wees gewoon eerlijk. Zeg: we komen geld tekort Nog voor de koffie en thee op tafel staan, hebben Jannelies en Boudewijn al een gezamenlijke hobby ontdekt; beiden rijden al lange tijd motor. Nou was het niet nodig het ijs te breken, maar dat is wel gebeurd. Ze herinneren zich niet secuur wanneer ze voor het eerst fel werden op een opmerking van de ander maar Boudewijn weet heel precies wanneer hij geraakt wordt. Ik ben in 1998 komen studeren en ben nooit meer weggegaan van de TU/e. Dat is vanuit academisch oogpunt heel onverstandig, het wordt essentieel gevonden dat iemand een internationale carrière heeft. En daarmee zeg je eigenlijk tegen mij dat mijn opleiding iets essentieels mist. Dat ik hier dus niet hoor. Vandaar dat ik wat gevoelig ben voor artikelen over internationalisering. Maar dat is niet het enige dat Boudewijn stoort. De plannen voor de ontwikkeling van de Groene Campus houdt hij met argusogen in de gaten. De invoering van betaald parkeren is hem een doorn in het oog. Het mobiliteitsplan en milieueffecten zijn gewoon trucs om de kern van de zaak te bedekken; dat is het oplossen van een financieel vraagstuk. Wees gewoon eerlijk! Zeg: we komen geld tekort en dit is een oplossing. Dan is het best. En daarom zet Boudewijn af en toe reacties onder artikelen op de Cursorsite. En waar het kan, herinnert hij de universiteitsraad aan haar taak. Jannelies is UR-lid. Dus reageert Boudewijn op een commentaar van haar: En juist u bent als UR-lid in de positie om inhoudelijk vragen te stellen. Waarom ben jij altijd zo negatief? Dat doet voor Jannelies trouwens de deur dicht. Ik schrijf mijn reacties altijd op persoonlijke titel, nooit als UR-lid. En wat zij hém vragen wil: Waarom ben jij altijd zo negatief? Als hier niets goed is, als hier niets leuk is, waarom werk jij hier dan nog? Ik schrijf ook graag zure stukjes, maar bij mij is het glas wel altijd halfvol en niet halfleeg. Daarom noemde ik je een rupsje nooit tevreden. Boudewijn: Ik snap de opmerking. Maar het ligt iets subtieler. Ik ben niet ontevreden over mijn werk hier. Dat is ontzettend leuk. Maar de organisatie waarin ik werk, staat mijn plezier in de weg. De TU/e wordt van bovenaf geleid door mensen die de universiteit zien als een financieel plaatje in plaats van een onderwijsinstelling. En MetaForum en Flux hebben naar mijn idee een uitstraling die de persoonlijke eer van het bestuur dient in plaats van het onderwijs en onderzoek. Dáár zit mijn onvrede. Jannelies, sinds 2007 werkzaam aan de TU/e, herkent hier wel wat in. Ik heb ook mijn onvredes. Ik mis ook wel de waardering voor het werk dat wij als OBP ers doen, net als jij dat als WP er ervaart. En persoonlijk ben ik tegenstander van de Groene Loper. Ik probeer er een stuk van te maken waar mensen om kunnen lachen. Humor ontbreekt in jouw stukjes. En ik denk dat je het wel kunt. Ik denk niet dat mensen moeite hebben met jouw commentaar, maar wel met de manier waarop je het levert. Misschien wel. Dat is ook het lastige van geschreven commentaar. Maar toch is het op internetfora af en toe wel nodig om er met twee voeten gestrekt in te gaan. Want dat leidt - hopelijk - tot discussie. Het rijtje woorden waarmee ze zichzelf karakteriseren eindigt bij Jannelies - positiviteit, eerlijkheid en opbouwende kritiek - met Ik wil alles weten. Boudewijn - openheid, onderwijs, verantwoordelijkheid - reageert onmiddellijk: Ik weet alles al! Ze barsten uit in keihard lachen. Dit doet Jannelies idee dat haar gesprekspartner geen humor heeft verschrompelen. Een beetje dan. Boudewijn zegt spontaan dat hij haar idee om een wat positievere draai aan zijn commentaar te geven ter harte neemt. Jannelies verheugt zich erop. Je kunt het vast met onderkoelde humor. Dat is leuk. En bij deze nodigen ze alle lezers uit om mee te doen. Iedereen op de campus heeft een mening. Niet iedereen durft die te delen. Maar dat zou wel beter zijn voor de TU/e. Interview Norbine Schalij Foto Bart van Overbeeke Boudewijn van Dongen Jannelies Smit

4 6 Student 2 april 2015 Student 7 Clmn Teun Minkels student Technische Natuurkunde Vegetariër Hetgeen men in zichzelf betwijfelt, verdedigt men het hardst, zal een Griekse wijsgeer of een Duitse filosoof ongetwijfeld ooit in de een of andere vorm hebben gezegd. Vaak worden de zwaarste discussies gevoerd over principes waar je zelf stiekem wel een beetje onzeker over bent. Op zich is dat logisch. Door te discussiëren krijg je inzicht in andere standpunten. Dat je daarin je eigen standpunt verdedigt, draagt alleen maar bij aan het aantal argumenten dat op tafel komt. Helaas vergeten veel mensen dat er na het verdedigen van je eigen punt een soort van evaluatie komt, een tijd waarin je de andere argumenten tot je door laat dringen en besluit dat je misschien zelf op het verkeerde spoor zat. Het verzuimen van dit laatste leidt ertoe dat veel discussies, helaas, uitmonden in welles-nietes-kwesties. Aanschuiven bij Ad Fundum Ovenschotel à la Vincent Vincent van der Linden, derdejaars Werktuigbouwkunde, maakt deze schotel voor de tweede maal. Omdat hij echt lekker is. Eerstejaars Technische Bedrijfskunde Simone Balvers helpt hem. Vet een ovenschaal in en vul hem achtereenvolgens met: Bladerdeeg, plakjes ontbijtspek, 450 gram aardappelschijfjes, 200 gram geraspte kaas, een groene paprika in stukjes, een blikje mais. Klop een flesje kookroom met drie eieren en schenk het erover, daarover een restje bladerdeeg (als je nog over hebt), 1 zak AH tortillachips, nog eens 200 gram geraspte kaas. Zet het ruim twintig minuten in een oven van 200 graden. Wat is dat voor een huis? Kruisstraat 92 B is een huis voor zes studenten, verhuurd door particulier huisbaas Piet. De ligging is perfect; twee minuten fietsen van TU/e en in de Kruisstraat is altijd wat te doen. Voor eten kun je bij twintig culturen terecht, zegt Erik Borghouts, die met een premaster voor Technische Bedrijfskunde bezig is. Heb je vorige week die brand gezien? Ja, vanuit het dakraam op de bovenste verdieping, zegt Erik. Hij heeft eerder al met zijn schoonvader, die brandweerman is, gekeken hoe veilig Ad Fundum is. Op elke verdieping hangt een brandblusser en een rookmelder (tot een lege batterij het ding laat piepen en reden geeft tot sloop). Vanuit zijn eigen kamer is het het moeilijkst om weg te komen bij brand. Maar ik kan via Simones kamer ontsnappen met een vluchtladder of via een dakgoot op het dak komen. Waarom staat er een glas dat met veel duct tape op een ton is geplakt in de hal? Het is een wisseltrofee die Vincent won bij de commissiebattle van studievereniging Simon Stevin. Viermaal per jaar wordt die gehouden. Wie wint moet hem groter, zwaarder of lomper maken, weet Vincent. Hij wil daarvoor restmateriaal van de constructiewedstrijd gebruiken, die zijn commissie organiseert. Hopelijk heeft hij tegen die tijd (dat is over tien weken) de lascursus gedaan. Duct tape zou een werktuigbouwkundestudent te min moeten zijn. Hoe kom je op het balkon? Als je in de ochtendzon wilt genieten van het uitzicht op daken van buurhuizen, moet je via de badkamer. Dat is een ruimte van twee vierkante meter waarin een douche én toilet zijn aangebracht. Pas op dat je je knieën niet stoot aan de wc-bril. Hoe vaak wordt die plee gepoetst? Dat gebeurt eens in de twee weken. Alle taken zijn verdeeld over zes personen. Wie verzuimt, betaalt 5 euro in de pot. In die huisrekening stort iedereen ook elke maand 15 euro. Dat is voor wc-papier, dingen die kapot zijn, een verdwenen brandblusser, het huisuitje en dergelijke. Op 2 mei zal het volgende uitje van Ad Fundum zijn. Niet te spannend: gewoon in Eindhoven, eten en stappen. Waar hangen jullie het liefst rond? In onze AOR. Deze verwijzing naar de voormalige kroeg in de Bunker, de Algemene OntmoetingsRuimte, laat zien dat Ad Fundum al lang bestaat. Minstens dertig jaar, schat Erik. In hun AOR zien we spullen die meegenomen zijn bij stapavonden; twee stenen van de oude stadsmuur, een plaatsnaambord van Eindhoven, een reclamedoek. Spullen die scharrels van bewoners laten liggen, komen op het Boeddhabeeld op het dakterras. We zien een bril, maar ook jarretels. Niemand heeft enig idee hoe dat kan. Tekst Norbine Schalij Foto s Bart van Overbeeke Wil jij ook met je culinaire huisgenoten in deze rubriek? Mail dan naar cursor@tue.nl Afgelopen week was ik weer eens getuige van een discussie rondom vegetarisme en veganisme. Praktisch alle mensen groeien op met de gedachte dat het consumeren van dieren iets normaals is. En heeft de mensheid geen enorme stap in de evolutie gemaakt vanaf het moment dat we gebakken vlees zijn gaan eten? Maar toch, we hebben allemaal grenzen. Een varken of een koe is voor veel mensen prima. Maar zouden we onze eigen hond of kat opeten? De andere kant op is het ook lastig een grens te trekken. Sla je een mug niet dood terwijl deze je steekt? Of rijd je geen auto, omdat er delen van varkens worden gebruikt in de remschijven? Al met al is de discussie boeiend, aangezien deze niet zwart-wit te formuleren is. Voor vegetariërs kan ik me echter voorstellen dat het ook vermoeiend is. Doordat de doorgewinterde vleeseters zich ongemakkelijk voelen, moet je als vegetariër telkens weer bewijzen waarom je geen vlees eet. Natuurlijk kun je een principe niet vasthouden tot op het punt waar je geen eencelligen meer dood maakt. Het is toch alleen maar goed dat veel vegetariërs hun punt niet tot in extremis doortrekken? Zodra jouw overtuiging zo zwaar gaat wegen dat andere mensen zich in bochten moeten wringen om aan jouw wensen te voldoen, dan wordt het pas vervelend. En het principe dan? Volgens mij is een principe een illusie. Een principe is een term die we gebruiken voor punten waarover we verder niet willen discussiëren. En het vermijden van discussie, is, zeker ook wetenschappelijk gezien, een bijzonder slechte zaak. Op vind je meer columns. De volgens de redactie beste column plaatsen we hier. TU es Jochem Huijs (21 jaar) 4e jaars Technische Natuurkunde, penningmeester van studievereniging Van der Waals Foto Bart van Overbeeke Als je de hele dag zelf zou mogen bepalen wat je doet, wat zou je dan doen? Lekker uitslapen gevolgd door een uitgebreid ontbijt, s middags een wandeling over het strand en s avonds de stad in om daar in een café tot in de late uurtjes bij te kletsen met vrienden. Waarom heb je voor deze studie gekozen? Natuurkunde kan de lastigste fenomenen in de natuur samenvatten in krachtige formules. Normaal gesproken staan mensen niet snel stil bij vanzelfsprekende zaken, maar dan juist een stapje verder denken en de verklaring voor deze fenomenen vinden maakt natuurkunde zo interessant. Wat zou je aan de TU/e willen veranderen? Meer direct contact tussen de hogere organen van de uni en de reguliere student. Wat is het meest opmerkelijke dat je ooit op je kamer hebt aangetroffen? Tijdens de tentamenweken was ik twee weken bij mijn ouders aan het studeren. Ik was vergeten dat er een (open) pak melk in de koelkast lag. Die lúcht Wat is volgens jou de ultieme stedentrip? s Ochtends beginnen met een ontbijtje in Londen voor de Big Ben. Tegen lunchtijd met de Eurostar naar Parijs en de middag doorbrengen onder de Eifeltoren. Bij het vallen van de avond met de Thalys doorreizen naar Marseille en op een terrasje aan de zee van de ondergaande zon genieten. Heerlijk! Met wie zou jij wel eens een dagje willen ruilen? Met de CFO van Apple. Ik heb altijd al een affiniteit gehad met financiën. Ik ben benieuwd hoe in zo n groot bedrijf alles financieel wordt afgehandeld. Wat zou je willen opgeven voor een glanzende carrière? Daarvoor zou ik best wat huidige contacten opgeven. Je leert overal nieuwe mensen kennen en je kunt nu eenmaal niet met iedereen je hele leven contact blijven houden. Jochem haalt de vraag over met wie je een dag zou willen ruilen eruit en zet daarvoor in de plaats: Als je de kans krijgt om één ding te doen in je leven waar je anders nooit de mogelijkheid voor zou hebben, wat zou dat zijn? (TJ) En hoe is het in Sydney? Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken. Je weet dat een stad duur is als je naar de Starbucks gaat voor een goedkoop kopje koffie. Oké, ik ging er ook heen voor de gratis wifi. Want ondanks dat ik tien uur in de toekomst leef vergeleken met Nederland, loopt alles hier nogal achter: nergens gratis wifi, geen bereik buiten de stad, geen homohuwelijk, de zomercollectie van 2014 en HopHop Gangnam Style. Oh ja, en ze zijn ook (nog steeds) groot fan van dat Australische nummer uit 2013, Riptide. Ik ben een Industrial Design-student en studeer Product Design aan de University of Technology in Sydney voor een semester. Ik ben hier zes weken geleden aangekomen en ik heb hier een toptijd gehad tot nu toe. Ik heb me geen moment een buitenstaander gevoeld, aangezien Sydney een vrij internationale stad is met vriendelijke bewoners die elk gesprek starten met Hey how are ya?, en elke vraag beantwoorden met No worries!. Het nadeel van zo n internationale stad is dat je constant tegen mensen opbotst omdat niemand weet aan welke kant je nou moet lopen. Net als dit mooie, zonnige land, dat 185 keer groter is dan Nederland, is alles groter hier. Eindhoven past 136 keer in Sydney, kakkerlakken zijn zo groot als je duim en spinnen in Nederland lijken zo groot als mieren als je ze vergelijkt met de spinnen hier. Je zou dus verwachten dat mensen hier ook groot zijn, toch? Nou geloof me: nee. Ik heb een doorsnee lengte van 1,75 meter en op een van mijn eerste dagen op de uni dacht ik dat het een goed idee was om mijn hakken aan te trekken. Normaal gesproken ben ik dan net zo lang als de meeste jongens, maar ik heb ik mijn hakken na twee minuten ingeruild voor iemands slippers omdat ik me net een circus freak voelde. Die laat ik dus mooi in de kast staan voor de rest van het semester. Tot in de zomer, take care! Marjoleine Emma Boersma, student Industrial Design Lees alle buitenlandervaringen online op

5 8 Student 2 april 2015 Student 9 Kracht/en/veld Schermen: Hoc Habet Bij ouderejaars je ei kwijt over het onderwijs Foto Bart van Overbeeke Intro Facts and figures Opgericht in: 1966 Beste prestatie: eerste plaats op het GNSK in Amsterdam Doel: groeien in ledental en uitrusting vernieuwen. Bijzonderheid: meeste leden beginnen zonder ervaring bij Hoc Habet. Wat betekent de naam Hoc Habet? Dat is Latijn voor Hij heeft het, zegt Lorenzo Giunta, derdejaars Industrial Design. Bij gladiatorengevechten werd dit geroepen als iemand geraakt werd. Tegenwoordig gaat er een lampje branden als een floret, degen of sabel een tegenstander treft en hoor je een piep. Het wapen registreert of je geraakt hebt of bent. Daarom zit je wapen met een elektriciteitskabel via een enrouleur (de automatische opwinder van de verbindingskabel, zodat de sporter niet struikelt) vast aan score-apparatuur. Hoe beschermt je uitrusting je tegen steekwonden? Bij de training draag je een masker met keellap en een vest en is je wapenhand beschermd door een handschoen. Bij een wedstrijd komt daar een schermbroek bij. In de stof zit een zeer sterke vezel verwerkt, kevlar, ook gebruikt bij kogelwerende vesten. Daar komt geen wapen doorheen. Hoc Habet heeft deze spullen te leen voor leden. Slim is om op tijd op de training te zijn zodat je steeds hetzelfde materiaal kunt pakken - met het zweet en kwijl van de vorige training er nog in. Het is niet de bedoeling dat de pakken vaker dan viermaal per jaar worden gestoomd. De helm reinig je met een doekje, maar echt hygiënisch is het nooit. Het is een reden om een eigen uitrusting aan te schaffen, aldus Lorenzo. Welke disciplines zijn er bij schermen? Schermen kun je met de floret, de degen en de sabel. Met de eerste twee wapens mag je alleen steken met de punt. De sabel is een slagwapen, met het hele blad kun je punten scoren, mits je op het bovenlichaam raakt - het hoofd uitgezonderd. Een florettist mag alleen treffen op de romp, een degenist op het hele lichaam. Hoc Habet is in het bezit van 5 sabels, 15 degens en 25 floretten. Mag je met een degen op de fiets? Ja, maar dan moet je hem wel inpakken. Jim Veerkamp (derdejaars Fontysstudent) had vorig jaar een degen bij zich terwijl hij naar huis fietste na een training bij het SSC. Hij moest het 1.10 meter lange wapen de volgende dag meenemen naar een toernooi. Ik werd door de politie staande gehouden en moest uitleg geven. De agent was wel geïnteresseerd en maakte het me niet moeilijk. Maar de volgende keer moet er wel een tas om. Een degen valt wat wet betreft in dezelfde categorie als een honkbalknuppel. Mag je met bier op schermen? Nou, dat is wat Robin Peters (tweedejaars Fontysstudent) en Erwin Swinkels (masterstudent technische Bedrijfskunde), beide bestuursleden, het liefst doen. Voor de training drinken ze graag een stuk of drie glazen bier. Erwin: Het maakt me kalmer en vloeiender. Ik creëer er de instelling mee die nodig is om iemand neer te steken. Schermen is een mentale sport. Twee weken terug vroeg Erwin aan een scheidsrechter of alcohol drinken eigenlijk wel mocht. Het is niet duidelijk geworden. Bij handboogschieten mag het niet meer, voor zover ik weet. Hello... world? Facebook.com/HocHabet Tekst Norbine Schalij Foto s Bart van Overbeeke Studenten Electrical Engineering (EE) die de barricaden opgaan omdat ze te weinig inspraak hebben? Dat ligt zeker niet voor de hand. Via het StudentenBuro dat enkele ouderejaars student-assistenten jaarlijks bestieren, kunnen studenten uit verschillende jaren op een laagdrempelige manier hun klachten en vragen ventileren. Dit Buro is al 46 jaar onlosmakelijk verbonden met de opleiding. We zouden eigenlijk zes clickertoetsen krijgen en nu is er een ongeldig verklaard, waardoor we er maar vijf hebben. Hebben we nu toch nog recht op een zesde toets?, wil Bo Adam (20) weten. De eerstejaars student Electrical Engineering is vandaag, donderdag 19 maart, een van de zeven studenten die op de negende verdieping van Flux de algemene vergadering bijwonen. Ditmaal gecombineerd met het inloopuurtje voor eerstejaars, omdat er relatief weinig studenten zijn. Luc Denissen van het StudentenBuro wil eerst weten of Bo die vraag ook al aan de docent heeft gesteld. Onderling spreken ze af dat Bo dat eerst doet en de afloop laat weten. Even later hebben de studenten het over een vak dat ze als heel erg saai ervaren en waar weinig interactie is. Zowel voor studieadviseur Sjoerd Hulshof als voor opleidingsdirecteur Bart Smolders, die wat later bij de vergadering aanschuift, was die informatie al bekend. Hulshof: Er wordt al langer geprobeerd om de stof op een aantrekkelijkere manier te brengen. Vorig jaar hadden we een alternatieve aanpak, maar omdat dat ook niet optimaal was, is dit jaar toch voor een klassieke manier van lesgeven gekozen. Smolders stelt voor dat hij en de studieadviseur met drie van de aanwezige studenten een gesprek regelen met de docent om ideeën uit te wisselen. De studenten, die wat aarzelend waren om alleen naar de docent toe te stappen, tonen zich tevreden over dit voorstel. Nog verschillende andere kwesties komen over tafel. Over een supervisor die niet terugmailt en over een student die al een voldoende had gekregen voor zijn paper, maar alsnog een onvoldoende kreeg omdat de docent er later achter kwam dat de student iets was vergeten. Bij alle punten wordt een actie genoteerd. Zij weten hoe we dingen kunnen oplossen Bachelorstudenten EE Robin Steenbakkers (20) en Bo Adam (20) zijn erg te spreken over deze manier van inspraak. Beide studenten wonen de vergaderingen zoveel mogelijk wekelijks bij - al sinds ze er voor het eerst over hoorden tijdens de Intro. Hun medestudenten weten hen inmiddels te vinden als het om vragen of opmerkingen gaat om bij de vergaderingen in te brengen. Steenbakkers: Het is fijn dat ouderejaars studenten dit doen. Zij hebben hetzelfde meegemaakt en weten bij wie we met vragen moeten aankloppen. Ze lossen het niet voor je op, maar geven handreikingen voor hoe je iets kunt aanpakken. Adam: Je ziet ook dat er iets met de opmerkingen wordt gedaan. We mochten bijvoorbeeld eerst aan het eind van een bepaald college onze huiswerkopgaven meenemen. Dat was steeds best chaotisch en nadat het in de vergadering is aangekaart, is het naar het begin van het college verplaatst. Waar de commissaris onderwijs van studievereniging Thor zich meestal richt op zaken als examentrainingen en boeken regelen en vooral iets kan betekenen voor bachelorstudenten, bekommeren de leden van het StudentenBuro zich met name om de lopende onderwijsperikelen binnen de verschillende jaren. Wekelijks kunnen studenten tijdens de pauze inlopen bij een jaarraad om hun zegje te doen over iets waar ze tegenaanlopen. Eens in de twee weken komen de grotere problemen aan bod, die in een jaarraad niet opgelost kunnen worden. Ook organiseren ze het evenement Explore Your Master. Docenten staan meestal open voor suggesties Luc Denissen, Bram Witteman en Glenn Bergmans bemannen dit jaar als student-assistenten het StudentenBuro. Een baantje waar ze op hebben moeten solliciteren. Volgens opleidingsdirecteur Bart Smolders zijn de studentassistentschappen geliefde baantjes. We hoeven nooit bij studenten te leuren. Volgens de drie studenten zijn de meeste zaken zo op te lossen. Witteman: Als we horen dat een docent te zacht praat, lossen we dat op met een microfoontje. Als studenten vragen hebben over OASE, verwijzen we ze naar de helpdesk. Docenten staan meestal best open voor suggesties. Smolders en ook de studieadviseur proberen de algemene vergaderingen zoveel mogelijk bij te wonen. Ook de onderwijscommissaris van studievereniging Thor is er meestal bij. Bij de jaarraden zijn Smolders en de studieadviseur bewust juist de áfwezigen. Smolders: Ik vind het belangrijk om bij de algemene vergaderingen te horen wat er speelt. Om het laagdrempelig voor studenten te houden en om ervoor te zorgen dat ze opmerkingen durven te maken, zit ik niet bij de jaarraden. Dat laagdrempelige karakter is volgens Smolders de kracht van het StudentenBuro. Het wordt anders als wij het zouden doen. Dan durven ze misschien minder te zeggen. Bovendien ontlast dit ons. Buiten dat het StudentenBuro al een lange traditie kent, vind ik het erg belangrijk dat studenten hun zegje kunnen doen. We zijn als opleiding uit een diep dal gekomen en hebben onder meer de studeerbaarheid en communicatie verbeterd. Daar hoort bij dat je zaken bespreekbaar maakt en ook dat je afspraken opvolgt. We zien studenten echt als gelijken. Tekst Judith van Gaal Foto s Bart van Overbeeke Comic Elles Raaijmakers Inkleuren Minke Nijenhuis

6 10 Mens & Mening 2 april 2015 Mens & Mening 11 UNIVERSITEITS- BERICHTEN Dinsdag 14 april, 16:00 uur, CZ4: promotie S. Zou MSc (EE) Promotor: prof.ir. A.M.J. Koonen Titel proefschrift: Optically Routed Fiber- Wireless Indoor Networks In memoriam TUssen de oren ALGEMEEN Informatie Expertise Centrum Bibliotheek in Paasweekend geopend Vanwege de tentamenweken is de bibliotheek het hele paasweekend 3 t/m 6 april geopend. Op Goede Vrijdag, Paaszaterdag, Paaszondag en maandag 2e Paasdag kun je van uur tot uur in de bibliotheek terecht voor studiedoeleinden en de uitleenselfservice. Library open during Easter weekend Because of the exam period the Library will be open during the Easter weekend 3 April-6 April. On Good Friday, Easter Saturday, Easter Sunday and Easter Monday the Library will be at your disposal for study and self-service book lending from h. SAI Invitation diploma award ceremony 3TU.SAI 3TU.School for Technological Design, Stan Ackermans Institute (SAI) invites you to the diploma award ceremony on Tuesday 7 April During this ceremony the SAI design engineers will receive their diploma, a Professional Doctorate in Engineering (PDEng) degree. The festive presentation of diplomas will take place in the Senaatszaal in the Auditorium at 15:00 hrs. The presentation will conclude with a reception. Invitation diploma award ceremony 3TU.SAI / PPD 3TU.School for Technological Design, Stan Ackermans Institute (SAI) invites you to the diploma award ceremony for the Process and Product Design PDEng programme on Tuesday 14 April During this ceremony the Process and Product Design engineers will receive their diploma, a Professional Doctorate in Engineering (PDEng) degree. The festive presentation of diplomas will take place in the Blauwe Zaal in the Auditorium at 15:00 hrs. The presentation will conclude with a reception. MENS Bureau voor Promoties en Plechtigheden Promoties Dinsdag 7 april, 16:00 uur, CZ4: promotie A. Ravetto MSc (BMT) Promotoren: prof.dr. C.V.C. Bouten en prof. dr.ir. J.M.J. den Toonder Titel proefschrift: Microfluidic devices for mechanical characterization and manipulation of monocytes Dinsdag 7 apri, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. J. van Beeck (W) Promotor: prof.dr.ir. M.G.D. Geers Titel proefschrift: Deformation-induced interface roughening and failure in polymercoated steels Woensdag 8 april, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. E.H. Boymans (ST) Promotor: prof.dr. D. Vogt Titel proefschrift: Pd and Pt Nanoparticles as Selective Hydrogenation Catalysts Donderdag 9 april, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. R. van der Weegen (ST) Promotor: prof.dr. E.W. Meijer Titel proefschrift: Multicomponent Supramolecular Systems Dinsdag 14 april, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. C.M.A. Leenders (ST) Promotor: prof.dr. E.W. Meijer Titel proefschrift: Benzene-1,3,5-tricarboxamide-based supramolecular polymers in water STUDENT Eindhoven Utrecht Alliance The Science and Technology Student Award In 2012, the Eindhoven University of Technology (TU/e), the University Medical Center Utrecht (UMC Utrecht), and Utrecht University (UU) jointly introduced two awards to stimulate and reward students who have original ideas and make use of the complementary knowledge of the universities in Eindhoven and Utrecht. There is an award for the student with the best bachelor s thesis and one for the student with the best master s thesis in which the expertise of the cooperating organizations is combined. The award aims at improving interdisciplinary knowledge, stimulating educational cooperation between the institutions, and encouraging young talent. The winners receive an award in the form of a certificate and a money prize of EUR 2,500. The presentation of awards will take place on June 1st 2015, during a festive event organized on the occasion of the cooperative relationship between the three institutions. Students write a proposal of max. 1,500 words. The deadline for submitting proposals is April 15th, More information: Contact person TU/e : ir. Clément Goossens, c.l.goossens@tue.nl or mobile : ESSF Kom ook naar de Sports Drink Sporten is gezond. Die uitspraak kennen we allemaal. Sporten tijdens je studententijd betekent: nieuwe mensen te ontmoeten, je hoofd leeg maken en je thuis voelen in de stad waar je studeert. Als Eindhovense Studenten Sport Federatie (ESSF) organiseren wij op dinsdag 21 april de Sports Drink. Dit is dé borrel waar je als (nog) niet sportende student een indruk op kan doen van alle sporten op het Studenten Sport Centrum, nieuwe mensen leert kennen én een drankje kan drinken. Kom daarom op dinsdag 21 april tussen 16.00u-19.00u naar de Markthal in MetaForum, voor de borrel waar gezelligheid en sport samengaan! DIVERSEN Postcodeloterij Schrijf je in voor de Postcode Lottery Green Challenge Ben jij een startende ondernemer en heb je een groen businessplan? Schrijf je dan nú in voor de Postcode Lottery Green Challenge, de grootste internationale competitie op het gebied van duurzaam ondernemen, en win ,- om je plan te lanceren. Schrijf je in vóór 1 juni 2015 via info. Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar universiteitsberichten@tue.nl. Dr.ir. J.A (Hans) Blom Met groot verdriet vernamen wij enkele dagen geleden dat onze oud-collega dr.ir. J.A. (Hans) Blom (geb. 1944) na een ziekbed van ruim een jaar is overleden. Hans is vanaf 1972 vrijwel onafgebroken in dienst geweest van onze universiteit en heeft hij onder meer onder leiding van prof.dr.ir. J.E.W. Beneken internationaal grensverleggend wetenschappelijk werk uitgevoerd op het gebied van mathematische modellering van fysiologische systemen, in het bijzonder ten behoeve van patiëntenbewaking tijdens anesthesie. Hans was daarmee een biomedisch ingenieur avant la lettre. In 2009 nam hij afscheid van de TU/e-gemeenschap om in Duitsland met zijn partner Traudel te genieten van zijn pensioen. Veel te kort, zo blijkt nu. Wij herinneren ons Hans als een betrokken en bevlogen collega die zijn functie als docent en onderzoeker geheel op zijn eigen, filosofisch getinte, wijze invulde. Wat blijft, zijn veel warme herinneringen aan wie hij was en wat hij voor ons en ons vakgebied heeft betekend. Wij wensen Traudel en zijn naaste familie veel sterkte toe bij het verwerken van dit verlies. Bestuur en medewerkers faculteit Electrical Engineering En ik vind Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen meneer? Sinds de (ver)bouwwerkzaamheden op de campus voortdurend aan intensiteit winnen, moet de gemiddelde TU/e-werknemer welhaast per dag een nieuwe route volgen naar zijn/haar werkplek. Hoewel ik regelmatig een krijg om mij op de hoogte te stellen van nieuwe (omleidings)routes, krijg ik soms het gevoel dat ik beland ben in een aflevering van de jeugdserie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen meneer? Regelmatig kom ik tijdens mijn tochten glazig kijkende bezoekers tegen, die ik dan tracht de juiste weg te wijzen wat soms cryptische omschrijvingen vergt omdat zo langzamerhand overal de rood-witte linten en zware bouwmachines de campus hebben overgenomen. De Wielen ligt open sinds 9 maart. Als gevolg van het opbreken van De Wielen is de achterdeur (de grote rode deur) van Metaforum gesloten. Als je Helix uitkomt, is rechtsaf naar De Wielen versperd. De enige route die nog open is naar de gebouwen aan de andere kant van de campus, is de route over de loopbrug van Helix naar Matrix, vervolgens over de loopbrug van Matrix naar Metaforum, ín Metaforum rechtsaf en de grote buitentrap af, en dan linksaf langs Gemini naar LaPlace en Traverse. Kunt u het nog volgen? Ik nog nét totdat bleek dat de route over die loopbrug ook bijna een week versperd was omdat daar nieuwe vloerbedekking in moest. Normaliter was ik blij geweest met nieuwe vloerbedekking op de brug tussen Helix en Matrix. Leuk, en erg nodig. Echter, omdat je niet meer buitenom naar Traverse kon, en de route via de loopbrug was afgesloten, moest iedereen die van Helix naar Metaforum wil (of Gemini, of Traverse), eerst Helix uit, vervolgens helemaal óm Matrix heenlopen om vervolgens weer terug te lopen via de Markthal. Een extra wandeling van minstens tien minuten. Wat mij echter het meeste zorgen baart, is het feit dat de nooduitgang van Helix-west is afgesloten. Ik hou mijn hart vast als er iets mocht gebeuren in het middenstuk van Helix. Dan zitten de mensen in de westvleugel als ratten in de val. Met een béétje planning had dit voorkomen kunnen worden. Die vloerbedekking had ook gelegd kunnen worden voor De Wielen werd opengebroken. Of hij kan gelegd worden nadat het grasveld en de wandelpaden zijn aangelegd. Wat ik niet begrijp, is waarom de verantwoordelijken niet de koppen bij elkaar steken om dit soort situaties te voorkomen. Bij een dergelijk groot (ver)bouwproject moet toch eerst en vooral aan de veiligheid van de medewerkers gedacht worden. Jannelies Smit STW 1.50 De scherprechter en de nestbevuiler Recentelijk konden we aan de TU/e genieten van twee tegenpolen in wetenschapsbeoefening, beiden afkomstig uit de psychologie. Michael Shermer, van oorsprong experimenteel psycholoog, gaf een lezing over zijn meest recente boek The Moral Arc: How Science and Reason Lead Humanity Toward Truth, Justice, and Freedom op uitnodiging van Studium Generale. Shermer geniet bekendheid als skepticus - iemand die pseudowetenschappelijke ideeën, uiteenlopend van UFO-ontvoeringen tot ontkenning van de Holocaust, ontmaskert en daar rationaliteit en logica tegenover stelt. Zijn laatste boek is een lofzang op de wetenschappelijke methode, en de overwegend positieve effecten van een wetenschappelijk gefundeerd wereldbeeld. Aan de overzijde van het spectrum vinden we Diederik Stapel, voormalig Tilburgs hoogleraar sociale psychologie en ervaringsdeskundige op het gebied van data-fabricage. Stapels grootschalige en ontluisterende fraudepraktijken zijn breed uitgemeten in de media, en hij kreeg de gelegenheid om, op uitnodiging van studievereniging Industria, publiekelijk te reflecteren op de effecten die deze affaire heeft gehad op zijn imago en persoonlijkheid. De scherprechter en de nestbevuiler. Wetenschap op een glanzend voetstuk versus wetenschap in de modder. Het contrast legt zowel de kracht als de kwetsbaarheid van wetenschap bloot: het is mensenwerk. Een groots en meeslepend project van de menselijke UR-podium In a recent meeting between members of the Faculty Councils and the University Council the regulations of the Bachelor College were discussed. At the end, some people were skeptical about whether the questions and remarks would be taken into account by the Executive Board. Does the University Council really have an influence on the strategy and policy of the Executive Board? I think the answer is yes, but we cannot simply discard all plans and ideas of the Board. Instead, we need good arguments to make them change their minds. This means we have to know all the relevant information. Sometimes the expertise can be found within our own group, but most of the time we need to ask our colleagues, like we did for the regulations of the Bachelor College. With good arguments we are well-prepared for a good discussion and we may find suitable alternatives. Furthermore, I think employee participation is not a political game. Recently, the University It s not a game! Council gained extended rights to several policy documents and reorganizations. I think this can be seen as a compliment: it s a sign that we are taken seriously by the Board. Two years ago I used the slogan Weet wat er speelt, het is geen spelletje, meaning know what s going on, it s not a game. I think this is still true. geest, waarin de dieptepunten soms net zo instructief kunnen zijn als de hoogtepunten. Het is voer voor de wetenschapsfilosofie, het vakgebied dat zich bezighoudt met vragen als: Wat voor soort data heb ik nodig om oorzakelijke verbanden van toeval te onderscheiden? Hoeveel en wat voor soort bewijs is er nodig om Dieptepunten zijn soms net zo instructief als hoogtepunten In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het wetenschappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology. Illustratie Sandor Paulus een hypothese te accepteren? Maar ook: Wat is de maatschappelijke betekenis en impact van wetenschap? Hoe werkt wetenschapsbeoefening als sociaal, intermenselijk proces? En hoe maak ik ondercheid tussen astronomie en astrologie, medische wetenschap en kwakzalverij, zin en onzin? Dit soort vragen verdienen onze aandacht, als essentieel onderdeel van onze vorming tot wetenschapper. Na de lezing van Stapel las ik de volgende reactie op Twitter van Loek Jongen (@LoekJJ), student bij IE&IS: Meer geleerd over w. integriteit van 30m #Stapel dan 5y TUE. Dat kan anders en dat moet anders. Ik zeg: wetenschapsfilosofie als verplicht vak voor alle studenten op de TU/e. Wijnand IJsselsteijn hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction We are looking for candidates for the personnel group of the University Council. The next term of office starts on the 1st of January, The period of nomination is in October This means there s still time to explore your interests and options. Interested? All current members are willing to share their experiences with you. w3.tue.nl/en/services/daz/ university_council/organization/ members/ Rianne van Eerd, Personnel group University Council

7 12 Focus 2 april 2015 Focus 13 Nieuw onderkomen Industrial Design heeft haar intrek genomen in het Laplace-gebouw, in de volksmond Laplace. In het Hoofdgebouw had de faculteit ongeveer vierkante meters tot haar beschikking, in Laplace circa Daar passen de 650 studenten en 200 medewerkers die ID nu heeft, nauwelijks in. De faculteit verkoos Laplace boven bijvoorbeeld Matrix vanwege de ruimte voor mooie dingen. Cursor is benieuwd of ID zich al thuis voelt. De echte ID-touch and feel moeten nog komen. voor ID open ruimte, om met elkaar te praten, snel naar een ander te kunnen lopen. Buren van de Graduate space zijn de Onderwijsbalie en de onderwijsgroep Designing Quality in Interaction. Ook is er één centraal verroosterde collegezaal op dezelfde verdieping. leven geroepen om de volgende vraag te beantwoorden. Hoe creëren wij een designstudio die inspirerend is, laat zien wat ID doet en waarin kennis en ervaring worden gedeeld? Studenten moeten zich er thuis voelen, er naartoe komen en toch niet op elkaars lip zitten. ID is momenteel bezig met het Laplace is wel dichterbij het Paviljoen, waar al een deel van de 180 eerstejaars een vaste plek hebben gekregen. Samenwerking staf en student Er zijn veel werkplekken in het ID-Café. Aan de tafel van zes meter lang passen twintig stoelen, er zijn zes statafels en aan de bar passen negen of tien krukken en zijn twaalf stopcontacten gemaakt. Er is een podium vanwaar presentaties kunnen worden gegeven. Aan de tafel zijn iedere dag vergaderingen van verschillende commissies. De statafels worden gebruikt voor coachmeetings door student en coach. Het streven van Lucid is dat er een community ontstaat waar senior employees (wetenschappelijk personeel en freelancers) en junior employees (de studenten) een hechte samenwerking aangaan. In de eerste maanden is er volgens Jeroen Cox, bestuurslid Lucid, al duidelijk meer ontmoeting tussen beide groepen. De ligging van ID-Café, bij de uitgang van Laplace, maakt dat stafleden makkelijker langswippen. In de vorige bar van Lucid, in het Hoofdgebouw, kwamen docenten en medewerkers eigenlijk nooit. vijfhonderdduizend producten van RS Components, sponsor en enige leverancier van de winkel. Leden van Lucid die elektronische producten willen gebruiken, hebben vaak moeite om die particulier te bestellen omdat leveranciers niet minder dan een bepaald aantal of slechts vanaf een bepaald bedrag verkopen. Opleidingsdirecteur Miguel Bruns: In onze visie moet het maken naar het midden. Dat betekent dat het E-lab en de 3D-printers een plek centraal in het gebouw hebben gekregen. Het is nog een beetje jammer dat ze niet te zien zijn, maar achter wanden en deuren verstopt zijn. Daar kan verandering in komen door enkele simpele glazen wanden, maar daar moeten we nog financiële middelen voor vinden. Dat zet de toon Opleidingsdirecteur Miguel Bruns: De entree is ruim genoeg om ontwerpen van studenten te exposeren. We kunnen ze zo confronteren met wat er mogelijk is in deze opleiding. Wie op de Dutch Design Week exposeert, mag straks zijn stuk een jaar lang bij de ingang herformuleren van haar visie op onder andere de koppeling tussen onderzoek en onderwijs. De discussies tussen hoogleraren en opleidingsdirecteur moet focus opleveren op onderzoek en die moet vertaald worden naar een aantal make labs. Het huidige Wearable Senses lab en Light lab zijn mooie voorbeelden van maak labs en momenteel is er ook een Datalab in ontwikkeling. De designstudio-twist mist nog In de designstudio hebben studenten hun eigen tafel. Die eigen plek valt onder verantwoordelijkheid van de student die daar een langere tijd zit. ID-student Pepijn Verburg: We zijn nog op zoek naar de look and feel. Maar dat is een onderdeel van een proces. Misschien moet ID juist niets doen om het te stimuleren, de sfeer moet spontaan ontstaan. Hier en daar zie je studenten al met karton een soort van wanden om hun tafel maken waar ze post-its en tekeningen ophangen. De afspraak met Dienst Huisvesting is dat er niet in muren geboord wordt en dat er niet geverfd wordt. Ook Bruns vindt dat er nog sfeer mist in de aankleding van Laplace. Door de reorganisatie en het gebrek aan financiële middelen is dat nu niet heel gemakkelijk. Het maken centraal In het E-lab kun je technische ontwerpen in elkaar zetten en solderen. Er is ook een E-atelier waar geregeld een Electrical Engineringstudent zit voor assistentie. Bij verkoopbalie E-LUCID zijn elektronicacomponenten verkrijgbaar. Die kunnen studenten met korting aanschaffen uit een assortiment van meer dan ID ers willen niet opgehokt worden De meeste onderhandeling met Dienst Huisvesting werd geleverd voor het openbreken van de kleine ruimtes op vloer 1 waar de vorige bewoners - dienst ICT - in werkten. ID ers willen niet in kleine hokjes, zegt Pepijn Verburg, als voormalig commissaris onderwijs van Lucid betrokken bij de verhuizing. Ze willen een grote van Laplace zetten. Het is een visitekaartje voor ID. Zorgen van opleidingsdirecteur Als we gaan groeien in studentenaantallen, dan gaat het niet meer passen om iedere student een eigen werkplek te geven. Dat is wel ons concept, maar ik vraag me af of dat mogelijk blijft. Daarom heeft ID de werkgroep Studioconcept in het Om de labs heen komt een schil, dat is de studio. Daar werken studenten aan projecten. Ze krijgen nu voor een half jaar een plek toegewezen in de studio. Bruns vindt het een beter idee dat een student zijn hele bachelor op dezelfde werkplek blijft. Een nadeel van de nieuwe locatie is dat hij ver ligt van ID s werkplaats in Vertigo, van MetaForum en ook de rest van campus. Tekst Norbine Schalij Foto s Bart van Overbeeke

8 14 Uitgelicht 2 april 2015 Uitgelicht 15 APK voor verenigingen en -teams De Koepels: Cultuur Compositum Internationaal Medezeggenschap Studie Sport Studententeams Restkoepel Cultuur Lucas Asselbergs, hoofd Studium Generale en koepelverantwoordelijke cultuur Een jaar of twee geleden ben ik begonnen met beleidsavonden om meer zicht te krijgen op de output van verenigingen. We moeten kijken of we daarmee vooruit kunnen en zitten nog midden in dat proces. Fantastische kwaliteit staat soms op gespannen voet met de verenigingsgedachte. Muziek maken op optimaal niveau kan bijvoorbeeld de aanleiding zijn om lid te worden, maar degenen die puur voor de kwaliteit gaan, vertrekken vaak naar andere orkesten. We zijn terecht niet krenterig als TU/e met de ondersteuning en dat is een pre voor studenten die hier komen studeren. Maar dat geeft verenigingen wel de verplichting een goed programma neer te zetten, studenten te bereiken en output te definiëren. Met de profilering zit het bij de meeste verenigingen wel goed. Denk aan evenementen als Muziek aan de Dommel, de eindvoorstellingen van Footloose en de theaterproducties van Doppio. Verenigingen als Kinjin en the Knights treden bijvoorbeeld minder voor het voetlicht, maar vangen veel algemene taken binnen de Bunker op. Kleine verenigingen doen ook minder een beroep op ons. Ik vind het verder belangrijk om open te staan voor nieuwe initiatieven vanuit studenten. De verenigingen moeten wel puur doen waarvoor ze in het leven zijn geroepen, dus niet zomaar symposia gaan organiseren. We moeten ook bekijken wat we met alumni doen. Bij verenigingen kunnen best wel voor beperkte tijd enkele alumni zitten. Leden met ervaring zijn waardevol, maar mogen de doorstroming niet in de weg zitten. Niels de Vries, voorzitter van cultuurkoepel Scala Dit is geen donkere wolk voor de cultuurverenigingen. Het is gunstig om de verenigingen eens te laten nadenken over wat ze voor de universiteit kunnen betekenen. De plannen voor de verhuizing naar Potentiaal waren al aanleiding om op papier te zetten wat we doen. We moeten er vooral voor waken dat we de hele nota niet te commercieel opvatten. Cultuur hoort per definitie bij een academisch klimaat. Wat mij betreft zijn het allemaal toppers, maar niet iedere vereniging heeft evenveel geld nodig. We moeten kijken welke de edelsteentjes zijn. Het brede verenigingsleven moeten we vasthouden. Valt er eentje weg, dan valt er een kleur weg uit het kleurenpalet. Kunnen de leden van je vereniging of team zich goed persoonlijk ontplooien? Zorgt je vereniging ervoor dat de TU/e goed in beeld komt en wordt er bijgedragen aan het academisch klimaat? Dan zit je gebakken. Doe je dat allemaal niet, dan kun je wel eens in de problemen komen en de ondersteuning van de universiteit verliezen. De angst die meerdere verenigingen hadden dat ze straks geen bestuursbeurzen meer krijgen, is inmiddels grotendeels weggenomen. Ze zijn nu vooral benieuwd naar de precieze criteria. Aan het opstellen daarvan hebben de verantwoordelijken nog een harde dobber. Dit plan hebben we niet gemaakt om te bezuinigen en het is ook niet onze bedoeling om de concurrentie aan te wakkeren. Zo benadrukt Joep Huiskamp, die als beleidsmedewerker het document - een blauwdruk zoals hij het zelf noemt - mee vormgaf. Waarvoor is het plan dan wel gemaakt? We willen hiermee een signaal afgeven. Verenigingen laten nadenken over waar ze voor staan, wat ze bijdragen aan de TU/e en waar ze naartoe willen. We hopen ook dat ze meer de samenwerking gaan opzoeken. Uit de notitie Studentlife! - Ondersteuning Studentenorganisaties aan de TU/e komen drie belangrijke criteria naar voren, waaraan studenten dadelijk (deels) moeten voldoen: persoonlijke ontwikkeling van leden, aansluiting bij het onderwijs en onderzoek aan de TU/e en bijdrage aan een positieve reputatie van de universiteit. De verenigingen en ook de studententeams worden onderverdeeld in drie categorieën: de Toppers (voldoen aan meerdere criteria), de Basis (dragen bij aan persoonlijke vorming of het academisch curriculum) en de Herkansers (moeten zichzelf verbeteren om weer in de basis te komen). De basisverenigingen kunnen ondersteuning ontvangen, Toppers mogen extra ondersteuning aanvragen en de Herkansers kunnen de ondersteuning verliezen. Die ondersteuning bestaat in de regel uit huisvesting en/of een financiële bijdrage. Alle verenigingen worden iedere drie jaar tegen het licht gehouden. De herkansers krijgen dan nog twee jaar de tijd om zich te beteren. Ook is met dit plan duidelijk geworden wie de aanspreekpunten worden voor de verschillende verenigingen. De tijd was er rijp voor, stelt Huiskamp. Het past bij de verdere verzakelijking op de TU/e en het sluit aan op de onderwijsvisie en de plannen voor de ingenieur van de toekomst. De opzet kwam in de afgelopen anderhalf jaar tot stand. Verschillende diensthoofden kwamen hiervoor samen en Huiskamp werkte de nota vervolgens uit met STU-medewerker Erik de Jong. Zij hebben alle verenigingen in koepels ondergebracht en directeuren van diensten als koepelverantwoordelijken aangewezen. De komende tijd worden de criteria per koepel opgesteld, met koepelbeheerder én koepel. We peilden hoe ze dat gaan aanpakken en we vroegen koepelvoorzitters en verenigingsleden wat ze van de plannen vinden. Compositum Voorzitter Compositum en SSRE-lid Rosa Hendrikx We hoorden dat de bestuursbeurzen zouden kunnen verdwijnen en zijn daarom naar de U-raadsvergadering gegaan. Gelukkig gaat het niet zover komen. Ik hoop dat het geen competitie wordt. Dat je pas geld krijgt als je bepaalde activiteiten ontplooit. Bij ons is het belangrijkste dat we als gezelligheidsverenigingen kunnen bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van studenten. Waar de studieverenigingen direct met de studie bezig zijn, is dat bij ons indirect. Als studenten zich goed persoonlijk kunnen ontwikkelen, zijn ze vaak ook goed in hun studie. Dit plan zet wel aan tot nadenken. We wachten nu af wat er verder gebeurt.

9 16 Uitgelicht 2 april 2015 Uitgelicht 17 Internationaal Karen Ali, directeur STU en koepelverantwoordelijke FSE, internationaal, arbeidsgeoriënteerde en overige verenigingen Het is ontzettend goed dat studenten nu de weg weten te vinden en dat alle verenigingen en teams in koepels zijn ondergebracht. Dat was voorheen niet voor iedereen duidelijk. Het is ook goed dat we als instelling keuzes maken waarin we faciliteren en dat we daaraan criteria verbinden. We hebben eerder structuur aangebracht in de toekenning van de bestuursbeurzen. Dat was een behoorlijke exercitie en dit plan borduurt daar op voort. Ik ga de komende tijd goed nadenken over de precieze criteria. Dat is nog niet zo gemakkelijk. FSE valt bijvoorbeeld wel onder mij, maar de studie-verenigingen maken deel uit van de faculteiten. Ik ga met FSE in gesprek om te bepalen hoe we dat aanpakken. Ook de restkoepel, die bestaat uit verenigingen als Mosaïc en Ichthus is lastig, omdat die verenigingen nogal uiteenlopen qua doelstellingen. Ik weet wel dat ik van alle verenigingen ga verlangen dat ze substantieel bijdragen aan twee van de drie criteria en op een derde criterium nu en dan bijdragen. Ook moeten ze een ontwikkelplan maken, waarin ze aangeven op welke manier ze iets kunnen betekenen voor de TU/e. Cosmos, voorzitter Marius Lazauskas: Cosmos voldoet volgens mij aan aardig wat criteria. We zullen eerst afwachten hoe de details eruit zien, maar ik verwacht niet dat we in de laagste categorie komen. Ik vind het persoonlijk een goed plan. We hebben veel verenigingen op de TU/e en het is goed dat ze hiermee worden aangezet om na te denken over samenwerking. Ik denk dat de campus er binnen vijf jaar, tegen 2020, internationaler uitziet. Zeker ook als er meer internationale studenten in het weekend op de campus blijven. Dan ontstaan er vanzelf meer ideeën en worden mensen aangemoedigd samen te werken. Studie Federatie Studieverenigingen Eindhoven (FSE) Voorzitter Glenn Bergmans: De studieverenigingen hoeven zich totaal geen zorgen te maken. Op elk van de punten zijn ze hartstikke actief. Ik denk aan activiteiten in de stad, chemiewedstrijden, bedrijfscases en het Tetrisspel. We hebben nauwe banden met de faculteiten en zijn goed geïntegreerd in het onderwijs. De studieverenigingen hebben veel leden. Ik verwacht dat er voor ons weinig gaat veranderen, onze doelstelling is duidelijk. Wie weet zijn er nog mooie samenwerkingen te realiseren. Restkoepel Arbeidsgeoriënteerde koepel (o.a. Wervingsdagen, Integrand) Voorzitter Gijs van Pamelen: Het is goed dat we nu helder hebben wie ons aanspreekpunt is. Dat was eerder niet het geval en dat was bijvoorbeeld lastig toen we uit het Hoofdgebouw weg moesten. Omdat we niemand in het bijzonder hadden bij wie we konden aankloppen, was eerst het plan dat we de huur van onze ruimte in Matrix zelf zouden betalen. Ik denk dat al onze verenigingen sterk bijdragen aan de TU/e. We profileren de universiteit sowieso met onze evenementen. Ik verwacht niet dat er voor ons veel gaat veranderen. Sport En dit vinden de verenigingen ervan... Wim Koch, directeur Studenten Sport Centrum en koepelverantwoordelijke sport We hebben zo n anderhalf jaar geleden al het plan opgevat om de verenigingen te vragen een beleidsplan voor een jaar of vier/ vijf op te stellen. Wie zijn we, waar staan we voor en wat willen we. Een verenigingsmanager, die we daarvoor hebben aangesteld, en de studentensportkoepel ESSF hebben met de verenigingen naar hun plannen gekeken. We willen daarmee zorgen voor continuïteit en voorkomen dat nieuwe besturen steeds opnieuw een plan moeten opstellen. In dat beleid moeten enkele zaken duidelijk naar voren komen. Zo moeten de verenigingen de TU/e profileren. Dat kan zijn in de vorm van ondersteuning bij de TU/e Open Dagen of van het organiseren van een groot toernooi, maar ook kinderen uit de regio uitnodigen is daar een voorbeeld van. We zaten dus al langer op het niveau van niet zomaar het handje ophouden, maar verantwoorden. Met dit TU/e-brede plan scherpen we dat aan en laten we de drie criteria uit het plan sterker terugkomen. We hebben afgelopen november de verenigingen laten nadenken over wat ze nog meer voor de TU/e kunnen betekenen. Ik verwacht niet dat er dadelijk verenigingen buiten de boot vallen. Ook al hebben verenigingen weinig leden, hun exposure kan heel groot zijn. Het is vooral belangrijk dat ze goed over hun ambities nadenken. Je kunt niet van negentienjarigen verwachten dat ze meteen een goed beleidsplan opstellen, maar daar ondersteunen wij ze in. Ik wil ze vooral meegeven dat ze boven hun eigen tak van sport moeten uitstijgen. Medezeggenschap Studentenfractie Groep-één Mark Fronen: Het is goed dat het beleid in kaart wordt gebracht. Wij vrezen alleen dat de concurrentie wordt aangewakkerd tussen de verenigingen. Dat predikaat van topvereniging is aantrekkelijk, maar het moet niet zo zijn dat verenigingen geforceerd iets buiten hun karakter gaan doen. Om een voorbeeld te noemen: studieverenigingen excelleren in het organiseren van symposia en evenementen. Als bijvoorbeeld de cultuurverenigingen ook symposia gaan houden, wakkert dat de concurrentie aan. Van verenigingen hebben we vooral gehoord dat ze benieuwd zijn wat er gaat gebeuren. Concrete angsten hebben ze niet uitgesproken. We verwachten wel dat er later meer vragen komen. Het is een goed teken dat veel verenigingen bij de universiteitsraadsvergadering over dit onderwerp zijn geweest. Het gaat ze persoonlijk aan. We hebben gevraagd of het recht op bestuursbeurzen afhankelijk is van het feit of een vereniging een topvereniging is en we blij zijn dat dat niet klopt. We gaan de ontwikkelingen de komende tijd pro-actief monitoren. Eindhovense Studenten Raad Aijiththan Loganathan: We dachten eerst dat alleen de topverenigingen geld zouden krijgen van de TU/e en daar hebben we in de U-raad toelichting over gevraagd. Toen bleek dat het alleen om éxtra geld gaat, waren we gerustgesteld. We hebben wel de vrees uitgesproken of er nog genoeg studenten actief blijven. Er gebeurt veel ineens: het leenstelsel, het BSA dat misschien naar 45 studiepunten gaat en dan nu dit plan. We staan best positief tegenover deze opzet, maar er komt veel op studenten af. Studententeams Carlo van de Weijer, directeur Strategic Area Smart Mobility en koepelverantwoordelijke studententeams Die drie criteria die in het plan staan, hanteren we al een jaar of twee als stuurgroep van de Automotive teams. Voor die teams was het daarvoor niet altijd duidelijk naar wie ze moesten toestappen voor kwesties als sponsoring of huisvesting. Dan gingen ze weer naar een decaan, dan weer naar het College van Bestuur, dan weer naar Smart Mobility. Sinds dit enigszins is geformaliseerd loopt dat stukken beter. We willen nu ook andere teams binnen onze koepel laten vallen. Onze toetsing zal deels objectief en deels subjectief zijn, maar helpen doen we zeker. Het is moeilijk één lijn te trekken. Je kunt bijvoorbeeld niet van alle teams verlangen dat ze eerste worden. Zeker niet als je in een veld van honderden andere teams racet. Maar de ambities van de teams moeten goed zijn, we richten altijd op het hoogst haalbare. Het moet zeker niet te vrijblijvend zijn, want we stoppen er als universiteit best wat geld en energie in. Tom Selten, namens de koepel studententeams en teammanager Solar Team Eindhoven Ik ga er vanuit dat alle teams binnen onze koepel toppers kunnen worden. Elk team heeft ambitieuze doelstellingen en probeert zo het beste uit zichzelf te halen. Ik geloof dat wanneer de teams voor het hoogst haalbare gaan, er passie wordt gecreëerd en dat elk team het maximale uit zichzelf en de samenwerking haalt om het doel te behalen. We vormen pas sinds kort een koepel en het is goed dat we gezamenlijk kunnen optreden. Sinds kort zijn alle teams ook verenigd in een gebouw op de campus. Ik ben ontzettend blij met de steun vanuit de TU/e. Studententeams zijn dan ook zeker geen eendagsvlieg. De volgende stap is om studiepunten te krijgen voor deelname aan de teams. Tech United, studententeam, 45 leden: Een goed plan. Hiermee worden de verschillende verenigingen aangemoedigd om de kwaliteit te verhogen. Eindhovense Studenten Golf Vereniging, 132 leden: Een tekortkoming vinden wij dat verenigingen niet elk jaar, maar slechts om de drie jaar worden gemonitord. Hierdoor blijf je als bestuur afhankelijk van prestaties die in het verleden zijn geleverd, en niet van prestaties die jij zelf hebt neergezet. Hebben oudere besturen het goed gedaan, dan heb je geluk en ontvang je steun vanuit de TU/e. Hebben oudere besturen het slecht gedaan, dan heb je pech, ongeacht of de vereniging in jouw jaar wellicht exponentieel is gegroeid. Eindhovense Studenten Hockey Vereniging Don Quishoot, 215 leden: Het plan is nog een beetje vaag. Wat er bijvoorbeeld ontbreekt bij een gemiddelde cultuurvereniging om extra hulp te krijgen, is nu nog niet duidelijk en juist dat zou ervoor zorgen dat de verenigingen de goede richting in gaan. Eindhovense Studenten Zeil Vereniging Boreas, 25 leden: Je zou je kunnen afvragen of herkansers niet juist méér in plaats van minder ondersteuning nodig hebben als de intentie en potentie er wel is om aan deze punten (academisch curriculum, persoonlijke vorming en profilering TU/e) te voldoen, maar de middelen niet aanwezig zijn. Dit doen we aan talentontwikkeling: Eindhovens Studenten Rollenspel Genootschap Knights Of The Kitchen Table, 94 leden: Onze leden zijn niet vaak sterk naar voren tredende personen. Voor veel activiteiten van ons zijn ze genoodzaakt zich communicatief te verbeteren. Daarom geven we eens per maand workshops met thema s als improviseren, politieke intrige et cetera. Door roleplaying kunnen leden zich beter uiten en wordt hun creatief denken verbeterd. Intermate, studievereniging van Sustainable Innovation, 450 leden: Omdat we zoveel activiteiten organiseren, bieden we veel studenten de kans om zelf deel te nemen aan de organisatie van allerlei activiteiten (van feestjes tot excursies in binnen- en buitenland tot het maken van promotieposters of een verenigingsblad). We bieden dus ruimte voor zelfontplooiing buiten de studie om. Onze koppeling met onderwijs en onderzoek is: Eindhovense Studenten Scherm Vereniging Hoc Habet, 20 leden: Als sportvereniging kijken wij vooral uit naar de gezondheid van de mensen die op de TU/e werken, want alleen zitten en studeren is niet goed voor het welzijn. Eindhovense Studenten Zeil Vereniging Boreas, 25 leden: Binnen Boreas zijn er veel opleidingsmogelijkheden. De theorielessen gaan diep op de zeiltheorie in en deze sluiten dan ook goed aan bij het technisch onderwijs van de TU/e. De connectie tussen techniek en zeilen wordt vaak gelegd, denk aan het zoeken van de ideale krachtverdeling op je boot tijdens een wedstrijd, navigeren tijdens een wedstrijd of tocht en tactische keuzes maken. Bij het onderhoud van boten, of zelfs het herbouwen van een volledige boot, komen onderwerpen zoals het verwerken van materialen aan de orde. Wij zien onszelf als Toppers: * De Club (golf): Niet alleen vanwege ledenaantal en activiteiten, maar vooral vanwege onze sterke oriëntatie richting het bedrijfsleven. * Studentproof (big band): Wij zien ons als toppers als wij studenten kunnen faciliteren in hun persoonlijke ontwikkeling op het gebied van (jazz)muziek. * Tech United (robotvoetbal). * Fellenoord (tennis). * Muziekvereniging Tuna Ciudad de Luz: Er is geen enkele reden om de Tuna niet als Topvereniging te zien. * Studievereniging (Technische Bedrijfskunde) Interactie, 185 leden: Omdat wij als studievereniging direct bezig zijn met het academisch curriculum, zeker op internationaal gebied, gezien we contact hebben met universiteiten door heel Europa. Wij verwachten als Basisvereniging te worden bestempeld: * Knights Of The Kitchentable (rollenspel) * Don Quishoot (hockey) * Boreas (zeilen) * Intermate (studievereniging Sustainable Innovation) * Hoc Habet (schermen) Wij vrezen voor een herkansingsplaats: * Cultuurvereniging JCES Kinjin, 40 leden: Wij hopen op dit moment bij de basisverenigingen te vallen, maar maken ons zorgen over de impact van dit plan en kijken met argusogen naar de uitvoering hiervan. Dit gaan we doen om te voldoen aan de eisen: Big Band Studentproof, 40 leden: Wij zijn al een aantal jaren geleden van koers veranderd. De meeste activiteiten waren gericht rondom onze bigband. De afgelopen jaren zijn we ook improvisatiecursussen en jamsessies gaan organiseren. Geld dat we krijgen voor onze optredens wordt enkel gebruikt voor persoonlijke ontwikkeling en faciliteiten zoals bladmuziek en instrumenten. We willen een jazzcommunity worden in plaats van een groep bandleden. En we zullen ons het komend jaar actief inzetten voor ledenwerving want we hebben meer leden nodig om al onze plannen te verwezenlijken. Eindhovense Studenten Zeil Vereniging Boreas, 25 leden: We zijn al een tijdje bezig met het internationaliseren van de vereniging. Ook een beleidsplan dat zich over meerdere jaren spreidt staat al even op de baan. Naar aanleiding van deze plannen zullen we ons nog meer gaan richten op de academische aansluiting op de zeilsport en gaan we kijken naar mogelijkheden om de TU/e te profileren. De vereniging zal niet heel erg van koers veranderen, maar vooral voort proberen te bouwen op de koers die we al varen. Intermate, studievereniging van Sustainable Innovation, 450 leden: Aan de criteria waaraan door dergelijke verenigingen moet worden voldaan, voldoen wij bij mijn weten al. Tegen de tijd dat de plannen realiteit worden, zal ik met mijn collega s al niet meer verantwoordelijk zijn voor de vereniging. Het zal dus aan toekomstige besturen zijn om te bepalen of de vereniging van koers wil gaan veranderen. Wij hebben in ieder geval niet de intentie om voorbereidingen te treffen door deze plannen. Cultuurvereniging JCES Kinjin, 40 leden: Wij zijn genoodzaakt ons beleidsplan te herzien. Wij hebben op dit moment een plan dat niet meer werkt met de huidige situatie. Een nieuw beleidsplan moeten we nog dit collegejaar afronden. Eindhovense Studenten Hockey Vereniging Don Quishoot, 215 leden: Het is een goed plan. Verenigingen worden aangemoedigd om meer te organiseren voor hun leden en de TU/e dan bijvoorbeeld alleen hun eigen sport. Dit komt ten goede aan de integratie tussen verenigingen. Met name tussen de verenigingen uit de verschillende branches. Een sportvereniging kan bijvoorbeeld een samenwerking aangaan met een studievereniging om voor beide de profilering te verbeteren. Denk hierbij aan het ontwikkelen van een ballenkanon voor hockeyers of tennissers in samenwerking met Werktuigbouwkunde en/of Informatica. We zijn plannen aan het schrijven om samen met Electrical Engineering een speciaal scorebord te ontwikkelen en samen met Software Science een computergestuurd scheidsrechtersysteem maar deze plannen staan nog in de kinderschoenen. Tekst Judith van Gaal en Norbine Schalij Illustratie Sandor Paulus Foto s Bart van Overbeeke

10 18 Onderzoek 2 april 2015 Onderzoek 19 Voorbij de plakband methode Sluitstuk In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek. Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar cursor@tue.nl. Tweedimensionale materialen zijn hot. Denk aan het Nobelprijswinnende wondermateriaal grafeen, dat bestaat uit een enkele laag koolstofatomen. Maar volgens Ageeth Bol kun je met flinterdunne plakjes van andere materialen minstens zulke spannende dingen doen. De onderzoeker van Plasma & Materials Processing (Technische Natuurkunde) kreeg onlangs een ERC Consolidator Grant van twee miljoen euro om die droom te verwezenlijken. Less is more. Die uitdrukking is bij uitstek van toepassing op tweedimensionale materialen. Maak een materiaal dat niet dikker is dan één of enkele atoomlagen en je krijgt er gratis allerlei spannende, nieuwe eigenschappen bij. Het beroemdste voorbeeld is grafeen, dat je kunt maken door met een stukje plakband een laagje koolstof los te trekken van een brokje grafiet (vooral bekend als grondstof voor potloden). Die ogenschijnlijk eenvoudige truc leverde de Russisch-Brits-Nederlandse Andre Geim samen met zijn collega Konstantin Novoselov in 2010 een Nobelprijs op. Grafeen blijkt veel sterker dan staal, en bovendien een uitzonderlijk goede geleider van stroom en warmte. Ook Ageeth Bol werkte jarenlang aan grafeen, bij IBM Research in de Verenigde Staten. Zij heeft zich daar gespecialiseerd in het maken van ultradunne laagjes. Tweedimensionale materialen gedragen zich heel anders dan gewone bulk - materialen, legt ze uit. Dat komt door zogenaamde quantum size-effecten. Hierdoor verandert de elektronische bandenstructuur van de materialen naarmate ze dunner worden. Dat geldt overigens net zo goed voor ééndimensionale materialen, zoals koolstofnanobuisjes, waar wij ook aan werken. Wie controle heeft over elektronische bandenstructuur, heeft goud in handen De elektronische bandenstructuur is een theoretisch concept dat beschrijft hoeveel energie nodig is om een elektron los te maken zodat het door het materiaal kan bewegen, en hoeveel weerstand zo n elektron zal ondervinden bij die beweging. De bandenstructuur bepaalt daarmee de elektrische eigenschappen van een materiaal (of het goed stroom geleidt bijvoorbeeld), maar ook de optische eigenschappen (zoals de kleur en mate van transparantie). Wie controle heeft over de elektronische bandenstructuur van een materiaal, heeft dus goud in handen. Het is echter lastig om bovengenoemde nanolaagjes op een betrouwbare manier te produceren. De plakbandmethode die de basis legde voor de huidige grafeengekte, blijkt wel tot op zekere hoogte ook bij andere materialen te werken, vertelt Bol. Het materiaal moet daarvoor van nature in parallelle, zwak gehechte atoomlagen zijn opgebouwd, maar vaak lukt het dan wel om een laag los te krijgen die voldoende dun is om de bijbehorende bijzondere eigenschappen te bestuderen. Maar wat voldoet voor wetenschappelijk onderzoek, is nog niet meteen een commercieel levensvatbare productiemethode; in een fabriek is trial and error niet goed genoeg. Mede door Bols inspanningen bij IBM is om grafeen te maken inmiddels geen plakband meer nodig, maar voor andere materialen, zoals de zogeheten transitiemetaaldichalcogeniden (TMD s) waar zij nu haar pijlen op richt, bestaat er nog geen goede productiemethode. Chemisch opdampen is een mogelijkheid, maar dat is eigenlijk niet nauwkeurig genoeg, en vindt bovendien plaats bij temperaturen van tot duizend graden. Dat laatste betekent dat je met die methode geen structuren kunt aanbrengen op chips, want die kunnen niet tegen die hitte. En juist op chips zouden de magische eigenschappen van de nanolaagjes hun nut moeten bewijzen. Bol is daarom van plan de technieken atoomlaagdepositie en plasmachemie te combineren. Atoomlaagdepositie werkt met zogeheten zelflimiterende processen, vertelt ze: zodra het grondoppervlak volledig is bedekt met een enkele laag moleculen, stopt de aangroei vanzelf. Met deze methode kunnen we de atomen echt laag voor laag toevoegen, aldus Bol. Snelle plasmadeeltjes schoppen de atomen naar hun plek Het resultaat wordt volgens haar plannen een laagje transitiemetaaldichalcogenide (TMD). In eerste instantie gaat het om zwavel (een zogeheten chalcogeen, net als zuurstof, seleen en telluur) en molybdeen (later mogelijk andere transitie- of overgangsmetalen zoals wolfraam, titanium of hafnium). De zwavelbron wordt gevormd door een sulfideplasma: een ontlading in waterstofsulfide (bekend van de geur van rottende eieren). Als het goed is, zorgt dat plasma er ook voor dat de atomen netjes in een regelmatig patroon komen te liggen. Door de snelle plasmadeeltjes worden ze als het ware naar hun plek geschopt. In zekere zin ondervangt het plasma op die manier een nadeel van werken bij lage temperatuur: bij chemisch opdampen vindt die ordening namelijk plaats onder invloed van de thermische (warmte) Mart Wetzels. Foto Rien Meulman Een gevoelig babyhart Bij te vroeg geboren baby s worden hartslag en ademhaling voortdurend gecontroleerd. Vaak gebeurt dat met een koude stethoscoop. Niet echt prettig voor de baby en van de schrik kunnen waardes ineens afwijken. ID er Mart Wetzels, enkele maanden geleden afgestudeerd, ontwierp een comfortabele methode om prematuren continu te monitoren. Naast ondersteuning voor de medische staf biedt het ook ouders nieuwe mogelijkheden: zo kunnen zij de hartslag en ademhaling van hun in het ziekenhuis verblijvende baby thuis op het nachtkastje zetten. Ageeth Bol met grafeensamples. Foto Bart van Overbeeke Atoomlaagdepositie: in een eerste stap hechten zogeheten precursormoleculen aan het substraat. Dit proces stopt automatisch wanneer het hele oppervlak is bedekt, waarna de overtollige moleculen worden weggepompt. Vervolgens wordt een zuurstofhoudend gas toegevoegd dat een reactie aangaat met de eerste laag. Hierdoor verdwijnen de organische groepen (voorgesteld door zwarte bolletjes) en blijven alleen de gewenste atomen (de paarse) uit het precursorgas over, nu bedekt door een zuurstoflaag (de rode atomen). In het nieuwe project van Ageeth Bol worden de zuurstofatomen vervolgens vervangen door zwavelatomen uit een plasma (niet getoond). bewegingen van de atomen. Als dat allemaal goed gaat, hoopt Bol te kunnen experimenteren met het mengen van diverse overgangsmetalen; door andere elementen te kiezen en de verhouding tussen de verschillende atomen te variëren, kan ze dan op zoek gaan naar de optimale elektronische bandenstructuur. Grafeen is fantastisch, maar het heeft geen bandgap: dat betekent dat je in grafeen geen stroom kunt schakelen met een spanning, zoals dat in halfgeleiders wel kan. Hierdoor lijkt grafeen niet geschikt om transistors mee te maken, de belangrijkste component van computerchips. De tweedimensionale TMD s waar zij aan werkt, hebben naar verwachting wél de juiste eigenschappen om er superkleine en razendsnelle transistors mee te bouwen. En dat is alleen nog de praktische kant; theoretici voorspellen allerlei bijzondere kwantumeffecten die zouden optreden als men erin slaagt om twee verschillende lagen van de TMD s op elkaar te plakken. Dat wordt nog wel een grote uitdaging; het is al heel mooi als we een enkele laag goed onder de knie krijgen. Maar het uiteindelijke doel is wel degelijk om heterostructuren te vormen, waarbij we laagjes van verschillende TMD s combineren. Bij Plasma & Materials Processing is veel kennis aanwezig van zowel atoomlaagdepositie als plasmachemie, vertelt Bol. Dat was voor mij in 2011 een belangrijke reden om naar de TU/e te komen, net als de faciliteiten in de cleanroom. Bovendien wilde ik na jaren R&D-onderzoek heel graag mijn eigen pad kunnen uitstippelen, en minder afhankelijk zijn van beslissingen van hogerhand. Een project waarin ik geloof, zoals dit, wil ik ook kunnen afmaken. Ageeth Bol kan met de Consolidator Grant vanaf augustus drie promovendi en twee postdocs aanstellen. Ze is nog op zoek naar geschikte kandidaten. Tekst Tom Jeltes Een heel klein handje pakte mijn duim, die ineens enorm groot leek. Een baby tje van nog geen dertig weken, maar toch al voldoende kracht om zachtjes te knijpen. Indrukwekkend, vertelt Mart Wetzels met zachte stem. Bij de start van zijn afstudeerproject liep hij een dag mee met een verpleegkundige op de afdeling Neonatologie van het Máxima Medisch Centrum. Naast praktische zaken praatte hij ook met enkele ouders die een kindje op de afdeling hebben liggen over hun ervaringen en wensen. Het was al snel duidelijk dat we aan de slag gingen met continue monitoring, maar dan zonder extra snoeren aan het kindje. Daarvan liggen er in de couveuse al genoeg. Ik heb uiteindelijk sensoren kunnen integreren in de Snuggle, een speciaal nestje waarin prematuren liggen voor extra geborgenheid en een goede houding. Mart gebruikte kleine microfoontjes - zoals je die ook in mobiele telefoons kunt vinden - en maakte de constructie zo dat deze niet konden bewegen. Een technische uitdaging: signalen moesten door het materiaal van de Snuggle heen opgepikt worden, in een relatief gehorige ruimte en de sensoren mochten uiteraard niet voelbaar zijn. De eerste resultaten, bij volwassen proefpersonen, zijn zo positief dat er nu een aanvraag loopt voor een trial op de NICU - de neonatale intensive care unit. Artsen en verpleegkundigen zijn enthousiast over de mogelijkheid om continu de lichaamsgeluiden te kunnen controleren, waardoor ze bepaalde afwijkingen mogelijk sneller kunnen herkennen. Een berg medische informatie, daar moet meer mee te doen zijn, dacht Mart. Als verlengstuk van het project Continious Auscultation ontwierp hij daarom ook de Connector, een houten cilinder met een zacht membraan erop. Door deze op je borstbeen te houden kun je de hartslag van de premature baby voelen, die van binnenuit wordt afgespeeld. Ouders geven aan behoefte te hebben aan iets tastbaars van hun kindje, dat daar zo kwetsbaar tussen de snoeren ligt, buiten hun bereik. Het is mooi dat we zo de medische gegevens op een geheel andere manier kunnen gebruiken en ouders een stukje van hun baby kunnen meegeven. Toch zitten er ook ethische kwesties aan de Connector waar nog hard over gedacht moet worden. Want wat als bijvoorbeeld de sensoren uitvallen en ouders ineens het hartje niet meer voelen? Met deze vraagstukken maar vooral ook de technische haken en ogen gaat een promovendus zich bezighouden, in een gecombineerd project van de TU/e, Philips en het MMC. Ook Mart is net van start gegaan met een promotietraject. Weliswaar op dezelfde afdeling en hij blijft langs de zijlijn betrokken bij Continious Auscultation en de Connector, maar zelf duikt hij nu een heel ander onderzoeksveld in. Ik ga me storten op gedragsveranderingen bij patiënten met cardiovasculaire aandoeningen in het EU-project DO CHANGE. Tijd voor een nieuwe uitdaging. Tekst Nicole Testerink

11 20 Onderzoek 2 april 2015 Onderzoek 21 4 brandende vragen Thuy Vu Technische Natuurkunde Zonnecellen met nanodraden Agnese Ravetto Biomedische Technologie Diagnose op basis van celmechanica 1 cover 1 Wat zien we op de cover van je proefschrift? Op de omslag van mijn proefschrift zie je een foto van nachtelijk stadsverkeer. De lichtsporen van de koplampen en achterlichten geven de impressie van stroming, meer specifiek van stromend bloed in een ader. De weg heeft nog een tweede betekenis: hij staat voor mijn promotietraject, dat nu tot een einde komt. 2 feestjes Door een ziekte kan de structuur - en daarmee de mechanica - veranderen van de cellen die bij de ziekte betrokken zijn. Dat betekent dat de mechanische eigenschappen van cellen kunnen worden beschouwd als indicator voor het optreden van een ziekte. Wij hebben microfluidica-devices, met microscopische kanaaltjes, gebruikt om bloedcellen zowel mechanisch als chemisch te manipuleren, en zo de mechanische veranderingen te onderzoeken die in deze cellen ontstaan bij een ontstekingsreactie. 3 onmisbaar 2 Ons onderzoek is afhankelijk van microfluidica-devices. Om deze tools te maken was de cleanroom met bijbehorende apparatuur voor zogeheten zachte fotolithografie onmisbaar. 4 samenleving Hoe leg je op feestjes uit waar je onderzoek over gaat? 1 cover De afbeelding op de omslag stelt de levensduur voor van de fotoluminescentie langs een nanodraad van halfgeleidermateriaal. Een langere levensduur betekent een zonnecel met een hogere efficiëntie. De afbeelding doet denken aan de zon die opkomt boven de oceaan op een heldere, zonnige dag. Microfluidicasystemen zijn uitgegroeid tot aantrekkelijke platformen voor diagnostische toepassingen. Ons device is een eerste stap in de ontwikkeling van toekomstige gereedschappen voor klinische point-of-care-diagnostiek (tests die door een arts ter plekke kunnen worden uitgevoerd, zonder dat een sample naar een laboratorium hoeft te worden opgestuurd, red.). 3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek? 4 Wat heeft de samenleving aan jouw werk? (Onder redactie van Tom Jeltes) Foto s Bart van Overbeeke 2 feestjes Zonlicht is de meest overvloedige bron van duurzame energie op aarde. In onze groep maken we zonnecellen op basis van tweedimensionale patronen van piepkleine nanodraden van halfgeleidermateriaal, waarmee je deze zonneenergie kunt oogsten. Omdat ze zo klein zijn, bieden nanodraden meer flexibiliteit om een groter deel van het zonnespectrum om te zetten in elektriciteit, terwijl je slechts nano-hoeveelheden nodig hebt van dure halfgeleidermaterialen. Mijn werk spitst zich toe op het optimaliseren van de kwaliteit van materiaal waarvan de nanodraden zijn gemaakt: die is namelijk essentieel voor de prestaties van de zonnecel. 3 onmisbaar Om de prestaties van de nanodraden snel en efficiënt te kunnen meten zonder complete zonnecellen te hoeven fabriceren, heb ik de techniek microfotoluminescentie toegepast. De nauwe samenwerking met mijn collega s in de groep van Erik Bakkers die de zonnecellen maken, was ook heel belangrijk. Net als de hulp van mijn begeleiders. 4 samenleving Door de materiaalkwaliteit en lichtabsorptie te optimaliseren, heeft onze groep onlangs een rendement van 19 procent bereikt met een zonnecel op basis van nanodraden. Omdat je zo weinig materiaal nodig hebt om de nanodraden te maken, kun je tegen relatief lage kosten toch de meest efficiënte materialen verwerken in zonnecellen. Dat maakt dat dit soort cellen in de toekomst waarschijnlijk breed toegepast zullen worden. 1 cover Elisa Costante Wiskunde en Informatica Lekkende databases Op de omslag zien we wat onbegrijpelijke code op een zwarte achtergrond. Dit symboliseert het concept van onze persoonlijke gegevens als onherkenbare karakters (indachtig de binaire code waarin onze data in het algemeen word verstuurd), omgeven door donkere materie (hetgeen staat voor alle dingen die met onze persoonlijke gegevens gebeuren zonder dat we hiervan weet hebben). Ik wilde ook duidelijk maken dat deze gegevens (onze gegevens) zich buiten onze controle kunnen bevinden, maar mogelijk wel beschikbaar zijn voor sinistere individuen zoals het rode mannetje in het midden. 2 feestjes Mijn proefschrift gaat over verschillende manieren om persoonlijke gegevens te beschermen. Aan mijn vrienden beschrijf ik meestal het laatste deel van mijn onderzoek: een oplossing om datalekken te detecteren. Neem het geval van Sony, waar dagenlang persoonsgegevens van gebruikers werden gestolen voordat het lek werd ontdekt en gedicht. Mijn oplossing bestaat uit het leren hoe in een normale situatie wordt omgegaan met de gevoelige gegevens (zoals wie toegang heeft tot welke data, vanaf welke locatie, hoeveel gegevens per gebruiker/per dag worden ingezien etc.). Deze gedetailleerde profielen gebruiken we vervolgens om afwijkingen op te sporen en de verantwoordelijke personen te waarschuwen. 3 onmisbaar Mijn begeleiders, Milan Petkovic en Sandro Etalle, waren uiteraard onmisbaar. Zij hebben me gestuurd en gesteund, en hadden altijd goede suggesties als ik vast zat met een probleem. 4 samenleving In mijn onderzoek zet ik de gebruikers centraal. Mijn oplossingen kunnen bijdragen aan een samenleving met meer oog voor privacy- en beveiligingsproblemen. Die bewustwording is essentieel om weerstand te bieden aan het toenemende aantal digitale bedreigingen waar we potentieel allemaal slachtoffer van kunnen zijn.

12 22 Advertenties 2 april April 2015 year 57 Biweekly magazine of the Eindhoven University of Technology For the latest news: and on and tuecursor on TU/e best university of technology in the Netherlands 25 March - Eindhoven University of Technology has been named for the fifth year in a row as the best university of technology in the Netherlands for Master s programs. This is the outcome of the annual Keuzegids Masters (Guide to Choosing a Master s Program) published by the Center for Higher Education Information. This list of full-time Master s programs shows Eindhoven in second place out of the best institutes, behind Wageningen University (WUR). The overall universities ranking -including the small part-time universities- shows TU/e in fifth place with a score of 64.5, after the Open University (71.5), TIAS Business School (70), WUR (67.5) and Nyenrode (67). TU/e professor Harm Dorren (EE) dies unexpectedly 30 March - Early Monday morning, March 30, prof.dr. Harm Dorren died unexpectedly at the age of 49. Dorren was part of Electro-Optical Communication Systems (ECO) of the Department of Electrical Engineering, and the scientific director of COBRA. He had just returned from a business trip to Los Angeles. Upon arrival in Amsterdam, because of a serious infection, he underwent emergency surgery. He passed away shortly after. There will be a farewell ceremony in memory of Harm Dorren on Saturday 4 April from 2.00 pm to 3.00 pm in the Blauwe Zaal, Auditorium. Je hebt nu Cursor-magazine in je handen, maar wist je dat we ook online te vinden zijn? Op vind je al het nieuws rondom de TU/e. Surf ook eens naar en volg ons op Wil jij jouw feest, lezing, symposium of andere activiteit gratis onder de aandacht brengen op Mail ons dan voor inloggegevens (cursor@tue.nl). Fire in student house De Vriesstraat 24 maart - On Tuesday morning, a major fire broke out in a student house at De Vriesstraat in Hemelrijken, a neighborhood in the district of Woensel. The fire was probably caused by two students cooking on an electric stove. The students were able to leave the house safely, says news site Eindhoven Dichtbij. Eindhovens Dagblad reporter Ad de Koning posted on Twitter saying residents were Chinese. Whether the house was inhabited by TU/e students is unknown. More news on PhD candidates affected by focus on financial viability 31 maart - Why should there be more PhD candidates? It s time to learn why so many quit prematurely, says Charlotte de Roon, the new chairwoman of PhD Candidate Network Netherlands. The science policy of the government seems to adhere to a mantra of sorts: more PhD candidates. The more well-educated our population is, the more successful our knowledge economy will be. So now universities are allowed to experiment with PhD students, who will receive a bursary rather than a salary. As that will make PhD tracks much cheaper, universities will have room for more candidates. TU/e joins new polymers center 19 maart - TU/e is joining the new center for the use of polymers, the Brightlands Materials Center. Eighteen parties have agreed to join the new center, including the province of Limburg, TNO, DSM, SABIC, TU/e, WUR, Maastricht University and the Brightlands Chemelot Campus. TU/e intends to provide a total of fourteen PhD positions in 2015 through the Impuls program, and these will be matched by a further fourteen places to be funded by industry. Eight of these places are aimed specifically at research into 3D printing and the mechanical characteristics of the printed products. Clmn Do you close your curtains in the evening? Peaches & coconuts We zien je graag online terug! Answers to this simple question may prove diverse, basically affirmative or negative. For the one, it is stating the obvious, replying Yes, of course (for the sake of privacy), but for the other, it goes more like: Well no, why should I (I have nothing to hide)? Indeed, it is not so simple. Closing your curtains while turning the lights on in your living-room when it is getting dark outside to get some privacy has a cultural connotation, especially in The Netherlands. Find out by yourself and do the test while walking through a residential area when the sun sets. Just count how many houses have their curtains closed and how many still are open. This very much depends on where you are. Traditionally, in predominantly Protestant (Calvinistic) areas people tend to leave things open for the sake of transparency or honesty, respecting the rules, while in Catholic ones inhabitants tend to close them for their privacy and protection from the outside world. In this respect, the Dutch province of Zeeland is worth the trip (next to the beautiful countryside, the high-tech infrastructure of the Delta Plan water works and many historical places), because of the mix of both religions within its borders. There, depending on whether the village is predominantly Protestant (above the Oosterschelde) or Catholic (below it, close to Flanders), you will see dark or light streets at night. In intercultural theory both attitudes are metaphorically known as the peach (much public and little private space) and the coconut (little public and much private space). Roughly speaking, peaches are open, direct, informal and impersonal in the way they relate to others, while coconuts tend to be more indirect, formal and personal in their relationships. Peaches leave their curtains open at night, their yards visible to all and socialize during working hours, but ignore you after 5pm. Coconuts by contrast, close their curtains, make a fort out of their gardens with high fences and socialize during and after work. How does this contradiction work out in daily life? Well, I remember the response of a participant during a recent training session dealing with this issue: Oh, now I understand why my husband always leaves everything open: he is Protestant! But don t worry, while in the living-room peaches and coconuts may indeed differ, they ecumenically reunite in the same practice upstairs: there they both close the curtains. And remember: only tourists look inside the living-rooms, the locals don t bother anymore. Vincent Merk, trainer intercultural communication

13 24 Zoom in 2 April 2015 See for more news Zoom in 25 As American as Apple Vlaai: A look at a Tiny TU/e Community Text Angela Daley Illustration Marc Weikamp I m definitely not having the typical American college experience - I don t go to football games or frat parties. I think there are things I would ve liked better about going to college in the States but I don t regret coming here. I can t imagine not having had this experience. A look at the American community at TU/e. Sarah Gebhard, 21, moved to the Netherlands from Illinois three years ago when her family relocated to Eindhoven. She s currently an undergrad in Sustainable Innovations and is one of the 11 American bachelor students on the TU/e campus (There are also nine master s students). As Americans, we re of two minds about living, working and studying here. Most of us adore our bikes, Dutch social liberalism, beautiful historical buildings and, of course, we love Dutch frites. But on the other hand, we re often confronted with many of the negative stereotypes associated with being American and it can sometimes be trying to feel like you need to defend all 320 million Americans back home in the States. So, as an American myself (from the gezellige town of Greencastle, Pennsylvania ) consider this article my personal attempt to give you a more nuanced perspective on the US and an introduction to the few Americans you might encounter at TU/e. Those people on MTV aren t us I wouldn t say I m a flag-waving American but it gets my back up when people say things about America that are hateful, hurtful, or wrong. Audrey Debije-Popson is an instructor of English for Academic Purposes with the Education and Student Service Center (STU). She s lived in Holland since 2001 and has heard all the stereotypes. People say we re bossy. That we think we own the world, that we re arrogant but also ignorant. But I think a lot of that comes from our pop culture. They see The Voice, MTV or the Kardashians and think - those Americans are crazy. But those people aren t us. Not really. Craig Plaisance, 33, hails from Baton Rouge, Louisiana and is a post-doc in the Chemical Engineering and Chemistry Department. He arrived in Eindhoven in May, 2014 and jokes that residents of his state live up to most people s expectations of Americans: My father has 10 guns in his closet. I grew up hunting ducks. So, yeah, I am sort of one of those Americans. And even though the American South does have a reputation for racism - particularly within the US itself - that s one stereotype of his country he finds difficult to accept. I don t like that people think we re racist. I think compared to people I ve met from the rest of the world, we re the least racist. We were all a bunch of immigrants at one point so we ve had to learn to get along. During my years in the Netherlands, I ve also heard many of the prejudices. But if there s one I would hope to alter here and now, it would be the idea that Americans are insufferably superficial in their dealings with others. We ask Hi, how are you? and don t really care about the answer and that we make fast - but somehow not vast - friends with others (For you non-dutch speakers, vast means permanent, fixed or steady). Unfortunately, I can t give you an academic reason for my country s affinity for exaggerated friendliness. However, I can offer you an anecdote of this instinct at its best: while I was interviewing Audrey Debije-Popson for this piece, she suddenly interrupted our conversation and jogged over to a passing student who was clearly distraught. When she returned, she explained, She was crying in the bathroom earlier today and I wanted to make sure she was okay. Sarah Gebhard would recognize that behavior immediately as a quintessentially American thing to do. Sometimes I miss American helpfulness and friendliness and how people are more willing to go out of your way to make you feel comfortable. There are no stupid questions Professor Ruth Oldenziel (Industrial Engineering and Innovation Sciences) says this American instinct for inclusiveness also extends to the academic world. She specializes in the history of technology, particularly as it relates to the relationship between Europe and the USA, but she also has first-hand experience - she obtained her PhD at Yale and lived and worked in the US for 10 years. Americans say that there are no dumb questions. Participating in class is very important - in fact, students may get a lower grade if they don t participate - and they feel that they can ask anything in the classroom. That s a concept we really don t have in European higher education. European students tend to participate less because asking a question means they don t know something. Traditionally, European professors hold a higher position in the hierarchy, students are deferential and there s this notion of the core curriculum - you need to learn what I have to teach you. Oldenziel also explains that American students at TU/e (and in Europe in general) receive a different sort of university education than they would in the US. In Europe, we emphasize the core curriculum - there s core knowledge that you have to acquire in order to become a master in your field. But in the US, there s the sense that students are consumers. Students pay a lot for their education so they have more power to demand. They choose from more electives and they have more freedom. But it s changing in Europe. Look at TU/e. We ve just gone through a major re-organization and we look more like the US system in that we now we offer more general classes. Dank je wel, Holland We love our country - most Americans, for better or worse, are fairly patriotic - but as residents of the lowlands we can very easily switch and tell you what we love about living here. I find it easier to talk about world issues with Dutch people than with Americans. I also like how there aren t off-limits topics. You can talk about anything in Holland, says Sarah Gebhard. And Audrey Debije-Popson, whose son has a condition on the autism spectrum, is grateful for Dutch healthcare: We haven t seen a single bill ever. That is a huge load off my mind. I can t imagine how we would ve afforded his care in the US. Craig Plaisance appreciates Dutch agenda culture in his academic life at TU/e. My department is very organized. Super organized. Everything is based on appointment. I have planned meetings with my supervisor. My PhD advisor in Virginia would just drop by when he was around. And what do I appreciate? Well, as the wife of a Dutchmen and the mother of two half-dutch kids, I m obliged to tell you that it s my family. But really? Between you and me? It s the friet met mayonaise. American culture: Yes, we have some! Sure, you know about Brittany Spears, The Godfather films, Coco-Cola and a certain, unpopularbeyond-us-borders Texan politician who ascended to the highest office in the land. But do you know why America was founded? Or some of the values we hold most dear? Here s a brief cultural lesson in my attempt to provide you with a more complete image of the USA: America s original 13 colonies were founded to ensure religious freedom. However, most Americans also value what we call the separation of church and state which means, in short, we don t want the government messing with our religion and vice versa. We re geographically isolated from just about everywhere. This may seem obvious but as student Sarah Gebhard points out, it has a regrettable influence on how we think about the rest of the world, It s hard for people from Europe to understand how it feels to grow up in the US because they ve always had a more international mindset. They deal with other countries more because they re right next to them. But living in the US, you feel completely surrounded by it. We call our country the melting pot because we re a society comprised of immigrants from every corner of the world. (Though the first waves of immigrants were mostly Europeans.) The idea has always been that no matter where you re from, what color you are, or what religion you practice; you can eventually become an American. Today, the U.S. Census Bureau estimates that more than 300 languages are spoken in the United States with Spanish, Chinese, French and German among the most frequently spoken non-english languages. Technically though, we have no official language. Our love of sports mirrors much of what we value in our culture fair competition, community, hard work, and the American Dream. Audrey Debije-Popson s son plays baseball and she says the club s parents often express positive opinions about the US, They like that we put a lot of pride into our sports teams, that we take personal development very seriously. They appreciate that Americans focus on the idea that each person has a right to become who they want to be. To put it in perspective, a national poll from 2012 showed that Americans found the use of performance enhancing drugs by athletes to be the least morally acceptable behavior in a list that included prostitution, underage drinking, human cloning, and illegal drug use. For many Americans, bad behavior by our sports heroes is a reflection of our nation as a whole. And now for a few fun facts: The Netherlands could fit into the USA about 230 times. Edward Lodewijk Eddie Van Halen, founding member of 80 s über-band Van Halen, was born in Nijmegen. Dutch firearms played a crucial role in helping the fledgling USA win its War for Independence against the British in the 18th century.

14 26 Research 2 april 2015 See for more news Research 27 4 burning questions Thuy Vu Applied Physics Nanowire solar cells Agnese Ravetto Biomedische Technologie Cell mechanics as marker for disease 1 cover 1 On the cover of my thesis you see a photograph of night traffic in a city. The traffic tail light trails give the effect of a flow similar to the blood flow in an artery. The road also has another meaning: it represents my PhD journey that has come to an end! What s on the cover of your dissertation? 2 parties Disease development can alter the structure and, consequently, the mechanics of the cells that are involved in the disease process. Cell mechanical properties, then, can be viewed as a marker for the incidence of the disease. We used microfluidic devices, which contain microscopic channels, to mechanically and chemically manipulate blood cells in order to investigate changes in mechanical properties upon inflammatory response. 3 essential 2 Our research is based on the development and characterization of microfluidic devices. For the fabrication of these tools, the clean room with the relative equipment for soft photolithography has been indispensable. What do you tell people at parties when they ask about your research? 1 cover Microfluidic systems have become an attractive platform for diagnostic applications. The proposed microfluidic-based device is the first step in the development of future tools for clinical point-of-care diagnosis. 4 society benefit 3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek? 4 How does society benefit from your work? (Edited by Tom Jeltes) Photos Bart van Overbeeke The cover shows the photoluminescence lifetime measured along the length of a semiconductor nanowire. A longer lifetime results in a more efficient solar cell. The color plot resembles the picture of the sun which is rising from the ocean on a bright, sunny day. 2 parties Sunlight is the most abundant renewable energy source on earth. In our group, we make photovoltaic cells using 2D arrays of tiny semiconductor nanowires to harvest solar energy. Due to their small dimensions, nanowires offer great flexibility to efficiently convert a broader range of the solar spectrum into electricity, using only nano-quantities of expensive semiconductor materials. My work focuses on optimizing the material quality of the nanowires, which is essential for the enhancement of solar cell performance. 3 essential I extensively used micro-photoluminescence as a fast and efficient tool to evaluate and optimize the solar cell performance without having to fabricate complete solar cell devices. The close collaboration with my teammates in the group of Prof. Erik Bakkers, who work on solar cell fabrication, and the guidance of my supervisors have been indispensable for my research. 4 society benefit By optimizing the material quality and light absorption, our group has recently achieved a nanowire solar cell with 19 % solar cell efficiency. Since nanowire solar cells enable the use of the most efficient materials for solar harvesting, and can be produced at low cost, they are very promising for the widespread adoption in the future. Elisa Costante Wiskunde en Informatica Database leakage detection 1 cover The cover of my thesis shows some incomprehensible code on a black background. I wanted to communicate the idea of our personal data seen as unrecognizable characters (recalling the binary code in which data is generally transmitted) surrounded by dark matter (representing all the things happening to our personal data without our knowledge). I also wanted to point out that this data (our data) can be out of our control (the black matter) but might be available to sinister individuals like the man in red at the center of the cover. 2 parties My thesis is about different ways of protecting data privacy. I usually only explain the last part of my research to my friends, the database leakage detection solution. In the recent Sony case, for example, personal user data were out in the open for a couple of days before the breach was discovered and sealed. With my solution I learn normal-activity profiles involving sensitive data (e.g. who is accessing what data, from what location, how much data is accessed per user/per day, etc). These detailed profiles are then used to spot anomalies and alert the officer in charge. 3 essential Of course my supervisors, Milan Petkovic and Sandro Etalle were indispensable for my research. They guided me and provided me with the support and suggestions I needed when I was stuck. 4 society benefit In my research I put users at the center of the discussion. The solutions I developed can help to create a society that is more aware of privacy and security issues. This awareness is essential to fight the increasing number of cyber threats we are all target of.

15 Saturday April 4th, 13h.00-16h.00, Markthal MetaForum, TU/e campus Pillow Fight Day! The day has come where all conflicts and unresolved business can be resolved with pillow fights! We shall be selling 3 tickets at the TU/e Common Room, which will include a pillow, so you do not need to bring (and trash) your own (you just need to bring the ticket). For ticket purchase come to the Common Room whenever it is open and ask volunteers for Pillow Fighting Day! tickets. Also after the fight we shall be having Bring Your Own Booze (no beer bottles allowed) afternoon in the Common Room and discuss the great offences and defences of the afternoon (goo.gl/fehmra). Come join us on Saturday 4th of April. Entrance fee: 3 euros Pillow Fight Day! Cursor collects all events at TU/e and Eindhoven so you don t have to. Symposiums, films, athletic and academic events, and parties: you can find them all at You can notify us of new events through our website, please send an to cursor@tue.nl if you want to do so. Cursor Magazine will here publish a selection of upcoming happenings. Zaterdag 11 en zondag 12 april, uur, Kalverstraat 11, 5642 CD, Eindhoven Konsjerto Een musicus, een zanger en een acteur ontmoeten elkaar in een concert vol goede bedoelingen. Er volgt een hilarische muzikale theatervoorstelling met drie mannen die al jarenlang dromen van een roemrijke toekomst. Zij blijven ondanks hun zelfgecreëerde tegenslagen doorgaan in de vurige overtuiging dat zij ooit hun ultieme concert zullen spelen. Het zou zo maar een clownsvoorstelling kunnen zijn. Entreekosten: 16 euro (t/m 16 jr: 9 euro) Maandag 6, dinsdag 7 en woensdag 8 april, 20:00-22:20 uur, Filmhuis De Zwarte Doos, TU/e-campus Mommy Diane, een alleenstaande moeder, probeert haar onrustige puberzoon weer op de rails te krijgen. Steve kan heel lief en zacht zijn, maar is bij vlagen ook gewelddadig. De vijfde film van de slechts 26-jarige Xavier Dolan is een prachtig en warm portret over de intense band tussen moeder en zoon. Voertaal: Frans met Nederlandse ondertitels Entreekosten: studenten 3,50 euro, anderen 7,50 euro Konsjerto Monday April 13th, Tuesday April 14th, Wednesday April 15th, 20h:00-22h:00, filmhouse De Zwarte Doos, TU/e campus Birdman Birdman is a black comedy that tells the story of an actor - famous for portraying an iconic superhero - as he struggles to mount a Broadway play. In the days leading up to the opening night, he battles his ego and attempts to recover his family, his career and himself. Event language: English with Dutch subtitles Entrance fee: students 3,50 euros, others 7,50 euros Zaterdag 18 april 10:00-17:00 uur, Seats2Meet, Torenallee 24 Eindhoven (Strijp-S) Digitale Toekomst: hoe baas blijven in eigen brein Het Lustrumsymposium stelt de vraag wat de continue stroom van digitale prikkels ten gevolge van internet, gaming, sociale en andere media voor effect heeft op onze hersenen. Met name de Duitse psychiater Manfred Spitzer spreekt in zijn boek Digitale dementie zijn zorg hierover uit. Sprekers: drs. Peter van Nunen, neuropsycholoog, EPI, Eindhoven; prof.dr. Paul Kirschner, onderwijspsycholoog, Open Universiteit, Heerlen; Herm Kisjes, verslavingstherapeut, Affect2U, Eindhoven; prof.dr. Elly Konijn, mediapsycholoog, Vrije Universiteit, Amsterdam; dr. Joke Hermsen, schrijfster en filosofe, Amsterdam. Entreekosten: 10,00 euro (studenten), 37,50 euro (anderen, niet-leden van het AG Monday April 20th - Saturday April 25th, Students Sports Centre, TU/e campus Try-Out Week Student Sports Centre Students and employees from TU/e, Fontys and Design Academy can work out for free from Monday 20 to Saturday 25 April 2015 at the Student Sports Centre Eindhoven (SSCE). During this try-out week, all facilities and classes are open for non-sports card holders. Discover our 70 different sports and 39 student sports clubs! Baas in eigen brein

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen

Toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen 1. Print deze tekst 2. Download het geluidsbestand en luister Je gaat een toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen maken. Dit is een leestoets. De toets heeft vijf delen. Deel A, B, C, D en E. Deze toets

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES

VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES ONDERWIJSMAGAZIJN VOOR LOB VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo VRAGEN BIJ ONTDEK COMPETENTIES JE PASSIE MOTIEVEN INLEIDING In LOB-trainingen en tijdens gesprekken met

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Communiceren met de achterban

Communiceren met de achterban 1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk

Nadere informatie

BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma

BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma BE HAPPY 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma Alle rechten voorbehouden. Geen deel van dit boek mag worden gereproduceerd op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Nadere informatie

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente Geloven kun je niet alleen! Stap 1 Jouw kijk op de wereld 15 min. Kijken in de spiegel naar jezelf Wat vind je van je eigen lichaam? Wat vind je mooi? Als je zou mogen kiezen, welk deel zou je dan weghalen?

Nadere informatie

Highlights Nationale Studenten Enquête 2015

Highlights Nationale Studenten Enquête 2015 Highlights Nationale Studenten Enquête 2015 De Nationale Studenten Enquête (NSE) is een grootschalig landelijk onderzoek waarin jaarlijks alle Bachelor en Master studenten in het hoger onderwijs gevraagd

Nadere informatie

En hoe blijf jij fit in je hoofd?

En hoe blijf jij fit in je hoofd? En hoe blijf jij fit in je hoofd? boekje-105x105-def.indd 1 30-01-2009 12:05:22 1,2,3,..., 10 stappen boekje-105x105-def.indd 2 30-01-2009 12:05:23 Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees

Nadere informatie

ProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd

ProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd ProJOP jeugdwerk VPKB 40 Days stilstaan in de 40 dagentijd Hey! Voor je ligt 40 Days. De veertigdagentijd is de periode waarin we uitkijken naar Pasen, het feest van Jezus opstanding. Onderweg lezen we

Nadere informatie

EUPENBULLETIN. 6 februari 2015 nr.11

EUPENBULLETIN. 6 februari 2015 nr.11 Wethouder van Eupenschool Odysseuslaan 6 5631 JM Eindhoven 040-2446044 EUPENBULLETIN 6 februari 2015 nr.11 Inhoudsopgave Afscheid... 1 Rapportgesprekken... 3 Carnaval... 3 Even voorstellen... 3 Wisseling

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

En hoe blijf jij fit in je hoofd?

En hoe blijf jij fit in je hoofd? En hoe blijf jij fit in je hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven in je hoofd en hebben al heel

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

En hoe blijf jij Fit in je Hoofd?

En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven

Nadere informatie

Energieburn-outs komen maar al te vaak voor

Energieburn-outs komen maar al te vaak voor Voor introverte mensen zijn energie en balans belangrijke begrippen. Vaak is het ook iets waar we mee worstelen. De balans tussen activiteiten die energie vreten en activiteiten die energie opleveren,

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

wat is het? Dit doe ik door een combinatie van sprekende foto s met een bijpassende tekst, die de situatie op een authentieke manier omschrijven.

wat is het? Dit doe ik door een combinatie van sprekende foto s met een bijpassende tekst, die de situatie op een authentieke manier omschrijven. Met visual storytelling voeg ik een andere dimensie toe aan verhalen vertellen én fotografie. Ik geef een (levens)event niet alleen een gezicht, maar ook een stem en breng hiermee het ware en pure gevoel

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een Naam opleiding: Werktuigbouwkunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen kan

Nadere informatie

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN STER IN LEZEN ALFA A LES 1: NAAR SCHOOL 1 Ziek 1 b 2 3 b 4 a a B maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag C Dit is een vraag Hoe gaat het? Het gaat wel. En met jou? Waarom kom je niet?

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Winnen en behouden van nieuwe cliënten

Winnen en behouden van nieuwe cliënten Winnen en behouden van nieuwe cliënten Dat is de kracht van het zelfstandig ondernemerschap in tegenstelling tot de grote bedrijven. Alles draait om het vertrouwen van jouw cliënt in jouw professionaliteit.

Nadere informatie

Opdracht 1. Opdrachten tijdsbeleving

Opdracht 1. Opdrachten tijdsbeleving Opdrachten tijdsbeleving Opdracht 1 De volgende vragen kunnen je helpen storende factoren in je tijdbeheer te herkennen. Vul de tabel in en tel de totalen op: Uitspraken over je thuissituatie Mijn telefoon

Nadere informatie

Erasmusbestemming: University of Sheffield... Academiejaar: 2008-2009

Erasmusbestemming: University of Sheffield... Academiejaar: 2008-2009 Erasmusbestemming: University of Sheffield... Academiejaar: 2008-2009 Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? Sheffield is de derde grootste stad van

Nadere informatie

Programmaoverzicht Bachelor Open dag

Programmaoverzicht Bachelor Open dag Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Boven: Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 2 bij 4.1 * slaapkamer 2 trap Beneden: tuin garage TaalCompleet A1 Spreken Plus Thema 4-1 Opdracht 3 bij 4.1 ** Vertel. Wat voor huis heb jij? - Woon je in

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Interviewfragmenten. Vraag 1: Heeft u een zeer goede, goede, redelijke of slechte gezondheid?

Interviewfragmenten. Vraag 1: Heeft u een zeer goede, goede, redelijke of slechte gezondheid? Interviewfragmenten Onderstaande fragmenten zijn uitsuitend bedoeld voor gebruik bij het boek Onderzoek doen met vragenlijsten. Het is niet toegestaan deze fragmenten te publiceren of anderszins te verspreiden.

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7

Nadere informatie

SPAAR EN DRINK MET MATE(N) voor jouw favoriete band of DJ! Klik hier

SPAAR EN DRINK MET MATE(N) voor jouw favoriete band of DJ! Klik hier SPAAR EN DRINK MET MATE(N) voor jouw favoriete band of DJ! Klik hier HOME HOE WERKT HET? POLL SCORE PRESENTATIE AGENDA 11 oktober 2013 Giel Beelen t Juupke, Veldhoven Metallica de Koffer, Roermond Kings

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Jonge ambtenaar van het jaar

Jonge ambtenaar van het jaar Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het

Nadere informatie

NASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van:

NASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van: NASCHOOLSE DAGBEHANDELING Figaro Welkom! Binnenkort kom je kennismaken op Figaro. In dit boekje leggen we je alvast wat dingen uit. Het boekje is gemaakt voor kinderen die hier voor de eerste keer komen,

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 1 bij 4.1 ** Uitleg voor de docent: Op de volgende pagina vind je een blad met plaatjes. Knip de plaatjes uit en doe ze in een envelop. Geef elk tweetal een envelop.

Nadere informatie

Festival. Questions. Worksheet. Flash info. Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk?

Festival. Questions. Worksheet. Flash info. Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk? 1 Festival Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk? for the first time reach voor de eerste keer bereiken 2 Questions Lees de tekst. Beantwoord

Nadere informatie

Onderzoeksplan. Onderzoeksdoel. Doelgroep. Locatie. Wanneer. Tijdsduur

Onderzoeksplan. Onderzoeksdoel. Doelgroep. Locatie. Wanneer. Tijdsduur Onderzoeksplan Onderzoeksdoel Het doel van dit interview is om erachter te komen hoe de doelgroep van ASML er precies uit ziet, en welke eisen deze doelgroep stelt aan hun toekomstige werkgever/stagebedrijf.

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

Auteur: Mirjam Wind, docent en coördinator NT2, Educatie Video s: Gabe Dijkstra en Rick Biemolt, studenten Alfa-college, MultiMedia en Design

Auteur: Mirjam Wind, docent en coördinator NT2, Educatie Video s: Gabe Dijkstra en Rick Biemolt, studenten Alfa-college, MultiMedia en Design Woord voor Woord is een programma mondelinge vaardigheden NT2 voor analfabete beginners. Het omvat 12 lessen. De ontwikkeling van het programma en de daarbij behorende video s is mogelijk gemaakt door

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Doelgroep Onderzoek Projekt Unyon Groep 12

Doelgroep Onderzoek Projekt Unyon Groep 12 Doelgroep Onderzoek Projekt Unyon Max Veeke VoexHRO@hotmail.com Jacky Tsang (weggevallen) Jacko o@hotmail.com Sean Wijntjes Sean_wijntjes@hotmail.com Groep 12 V 1.03 23 09 2008 Doelgroep : Buitenlandse

Nadere informatie

Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift -

Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - I Oefenen met observeren 1. Het woordenschilderij A Kijk 60 seconden heel goed

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Masters hangen aan Eelco's lippen...

Masters hangen aan Eelco's lippen... Masters hangen aan Eelco's lippen... De spanning voor het WK-Masters in Lyon loopt bij de deelnemers aan Project 2015 al danig op. Daarom hebben we Eelco gevraagd of hij een keer met ons wilde praten over

Nadere informatie

IS ONLINE VIDEO IETS VOOR MIJ? CHECK IT OUT!

IS ONLINE VIDEO IETS VOOR MIJ? CHECK IT OUT! IS ONLINE VIDEO IETS VOOR MIJ? CHECK IT OUT! Checklist Vragen Ja Nee 1. Ben je op zoek naar nieuwe klanten? 2. Vind je het lastig om uit te leggen wat je bedrijf precies doet? 3. Geef je voor jouw gevoel

Nadere informatie

Het Functioneringsgesprek

Het Functioneringsgesprek Het Functioneringsgesprek Augustus 2010 Het Functioneringsgesprek Inleiding Een functioneringsgesprek heeft tot doel de kwaliteit van het werk te verhogen en daarnaast zorgt het voor een verhoging van

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Agenda Najaar 2015. De agenda voor het najaar 2015: Inloopspreekuur

Agenda Najaar 2015. De agenda voor het najaar 2015: Inloopspreekuur Agenda Najaar 2015 De agenda voor het najaar 2015: - Inloopspreekuur (wekelijks vanaf 28 augustus a.s.) - Coach- en counseling trajecten (op maat, doorlopend) - Familie- en organisatieopstellingen (maandelijks

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

15. eten moet je toch

15. eten moet je toch GRATIS voorproefje 15. eten moet je toch Uitnodigen Ik zal zorgen dat ik honger heb. Hou het eenvoudig, hoor! Ik eet alles. Ik ben niet zo n moeilijke eter. Maar verder eet ik alles! Je ziet me wel verschijnen.

Nadere informatie

Afval Anne en de Sorteerbrigade

Afval Anne en de Sorteerbrigade Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

Fietsparkeren in Leiden

Fietsparkeren in Leiden Fietsparkeren in Leiden peiling Leids JongerenPanel Colofon Serie Statistiek 2011 / 12 Gemeente Leiden Afdeling Strategie en Onderzoek, BOA Postbus 9100, 2300 PC Leiden E-mail: boa@leiden.nl Website: www.leiden.nl/jongerenpanel

Nadere informatie

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Jennifer Machielse I am Jennifer Machielse, spontaneous, self-conscious and a go-getter, that s me. I am a fourth-year student Marketing & Communication in Tourism

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

La vita è bella! Het leven is mooi

La vita è bella! Het leven is mooi La vita è bella! Het leven is mooi Hier zien jullie een aantal foto s van vrienden en activiteiten die ik met vrienden heb gedaan. Links bovenin: Bezoeken van een AS Roma voetbalwedstrijd met collega s

Nadere informatie

Ondernemerschapsblokkades

Ondernemerschapsblokkades Ondernemerschapsblokkades Wat houdt je tegen om je droom werkelijkheid te laten worden? En hoe los je dat op? 7 tips om in actie te komen! Samengesteld door Willemijn Lau Hoi toekomstig professional, Wat

Nadere informatie

WERKBOEK. Durf te doen wat je raakt..

WERKBOEK. Durf te doen wat je raakt.. WERKBOEK Durf te doen wat je raakt.. Dag 1 what makes you happy Wat is jouw happy list? Waar word je blij van? Waardoor vergeet je de tijd? Wanneer voel je de sprankel in je buik? Wat is je droom, je wens

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie