Bijlage 2 Projecten Partners Energie Made in Arnhem november 2013

Transcriptie

1 Projecten Partners Energie Made in Arnhem Toelichting tabel met projecten: Stand van zaken nov Afgerond Loopt Niet doorgegaan Toelichting Project is afgerond. Dit kan betekenen: - realisatie van wat vooraf afgesproken is - haalbaarheidsstudie is afgerond (hieruit kan ook blijken dat iets niet haalbaar is) Project loopt. Hierin is onderscheid te maken in: - project loopt zoals vooraf verwacht - project loopt voorspoediger dan verwacht - project loopt vertraging op - project is anders ingestoken vanwege gewijzigde inzichten. Project is niet doorgegaan. Dit kan zijn om diverse redenen (zoals: niet haalbaar, bedrijf failliet). Vanaf 1: Energieneutraliteit, duurzaam bouwen, klimaatbestendigheid, toonaangevend cluster Vanaf 67: Schoon vervoer Vanaf 94: Duurzaam inkopen & aanbesteden en fair trade Vanaf 105: Nieuwe projecten na 24 juni 2011 Energieneutraliteit, duurzaam bouwen, klimaatbestendigheid, toonaangevend cluster 1 Duurzaamheidshuis St. Marten: partners zoeken om tot een mooi voorbeeldhuis van duurzame renovatie te komen. 2 Verduurzamen kluswoningen St. Marten naar label A of B o.a. uitwisseling ervaring Huis in de watten/apeldoorn (TK10) Opgedane ervaring inzetten bij meerdere projecten: olievlekprincipe 3 Verduurzamen Bakkerstraat: - energiezuinige winkels (warmte, electra, koeling) - duurzame producten - groene marketing - vergroenen panden (inclusief bovenwoningen zie 4) - verduurzamen van de winkelstraat / buitenruimte: gevels, balkons, straat zelf ook link met Groene Agenda Arnhem en citymarketing (groen Stg. Kom op voor een duurzame wijk (Petra Lettink) Nexit (Wilbert de Haan) Stg.Duurzame Winkelstraat (de Bovenkamers) Niels Götz en Daan Overeem Alliander (Jan Berkhout) Stg. Dubonetwerk (Clarence Rose): biedt netwerk aan om partners te vinden als projectvoorstel is Ledshine (Tom Prop): toepassen van Ledverlichting Hegeman Ecobouw (Frans Hegeman) HAN Duurzame Winkelstraat (Niels Götz): wanneer komt de consument in beweging Stg. Dubonetwerk (Clarence Rose) Stg. Kom op voor een duurzame wijk (Petra Lettink) TKE 10 (Carola Hoogland) Gemeente (Betty Jacobi) Nexit (Wilbert de Haan), Ledshine (Tom Prop) studenten Helicon en HAN WUR-Alterra (Barry de Vries) EVS Ecovrede (Marien Faasse) gemeente (vooral winkelstraat zelf en gevels; Hans van Ammers), Ledsdoitnow (Rick van Viersen) 1/18 Niet doorgegaan: te hoge investering Afgerond, Kennis uitgewisseld met de kopers via de gemeente Afgerond, beperkt resultaat 2012

2 Projecten Partners Energie Made in Arnhem en creativiteit) 4 Verduurzamen Bakkerstraat: Stg. Duurzame Portaal (project Wonen boven Winkels; betrekken bewoners en relatie leggen met wonen Winkelstraat (de Marco de Wilde) boven winkels. Daarbij ook kijken naar wooncomfort Bovenkamers) studenten HAN (Jan Oosting) en geluidoverlast. Niels Götz en Ecomakelaar (Richard de la Roy) Inventarisatie van wensen / ideeën van bewoners Daan Overeem Gemeente Arnhem (Betty Jacobi) door HAN-studenten 5 Duurzaam en klimaatbestendig Centrum: opschalen project 3 / 4 naar andere delen van de binnenstad (en vervolgens wellicht andere winkelcentra / buurtcentra) Eerste stap: opzetten informatiecentrum Bakkerstraat, opstellen plan van aanpak op basis van resultaten 3 en 4 6 Realiseren pontje/voet-fietsveer over de Rijn bij Malburgen op zonnepv: - Eerst een varend fiets-voet-pontje exploiteren - Daarna proberen een zo duurzaam mogelijk pontje te exploiteren Stg. Duurzame Winkelstraat (de Bovenkamers) Niels Götz en Daan Overeem Volkshuisvesting Arnhem (Henk van Ramshorst) HAN (Jan Oosting) Gemeente (Hans van Ammers, Betty Jacobi) Arcadis (Rob Sjerps) Ecomakelaar (Richard de la Roy) EVS Ecovrede (Syne Fonk) CASA (Edwin Verdurmen) IWO (Rob Ross) Schraven, uitbater Looveer bij Huissen Zie project 3, Afgerond, beperkt resultaat Dit project is opgenomen in het energiedienstenbedrijf en heeft geen apart resultaat. Niet doorgegaan, niet haalbaar 7 Onderzoek haalbaarheid verduurzaming energieopwekking Industriepark Kleefse Waard Nuon Industry Parks (Eelco Vrieling) Gemeente (Albert Anijs) Industriepark Kleefse Waard (IPKW) Afgerond, niet haalbaar Onderzoek haalbaarheid koppeling AVR Duiven met de WKC Kleefse Waard 9 Na koppeling AVR Duiven met WKC Kleefse Waard onderzoek koppelen van KWO op IJsseloord 2 met stadswarmtenet (eventueel invoering en lokale buffering van warmte) 10 Ijsseloord 2, uitbreiding parkmanagement met o.a. benutten zonne-energie via afvalberg: opgewekte energie goed bestemmen, waar gaat de stroom naar toe? 11 Toevoeging koudenet aan warmtenet Ijsseloord 2 + opslag van koud water van de Ijssel in de winter op Ijsseloord 2 12 Visieontwikkeling koppeling stadswarmtenetten Arnhem met Nijmegen (via A15 en A325) 13 Haalbaarheidstudie aansluiten Centrum Oost op stadswarmte Nuon Warmte (Rick van Diest) Nuon Warmte (Rick van Diest) Giesbers (Vincent Hofs) Giesbers (Vincent Hofs) Nuon Warmte (Rick van Diest) Nuon Warmte (Rick van Diest) AVR (Michiel van Schravendijkleverancier warmte) Nuon Industry Parks Gemeente nodig voor vergunningen Nuon Warmte (Rick van Diest) Giesbers (Vincent Hofs) VVE Ijsseloord 2 GB Energy Woningbouwcorporaties Gelderse Milieufederatie (Maarten Visschers) Provincie Gelderland: eigenaar afvalberg IF Technology VVE Ijsseloord 2 NUON Warmte Waterschap AVR (Michiel van Schravendijk) Giesbers (Park 15-locatie) Provincie Gelderland Gemeenten Arnhem + Nijmegen Volkshuisvesting Arnhem Gemeente (Albert Anijs) Onderzoek is uitgevoerd, verdere besluitvorming naar verwachting in Onderzoek is uitgevoerd, verdere besluitvorming naar verwachting in - Vaststellen businesscase (positief) voor panelen en de af te nemen partijen (bv trolleybussen?) - Verkennen mogelijkheden oprichten energiebedrijf Ijsseloord 2 Besluitvoriming in verwacht Inventarisatie van kansen voor positieve businesscase Besluitvorming in verwacht Er is een akkoord om door te gaan met ontwikkeling regionaal warmtenet, op basis van praktische kansen. Er komt een update studie kansen en mogelijkheden, strategie wordt vormgegeven. Samenwerking Arnhem Nijmegen, Stadsregio, Provincie en Alliander. Niet doorgegaan, onderzoek loopt naar andere invulling warmtelevering, zie 14 en later /18

3 Projecten Partners Energie Made in Arnhem 14 Ontwikkelen Centrum oost met EPL 8 Volkshuisvesting Kuiper Bouw Arnhem (Henk Gemeente Arnhem van Ramshorst) 15 Haalbaarheidsonderzoek energieneutraliteit en schone mobiliteit Burgers Zoo 16 Duurzame nieuwbouw KEMA hoofdkantoor met hoge Breeam ambitie + benutten restwarmte Arnhems Buiten en koeling door oppervlaktewater Rosandepolder voor nieuwbouw hoofdkantoor KEMA 17 Onderzoeken haalbaarheid smart-grid netwerk op Arnhems Buiten 18 Realisatie van 1 of 2 laadpalen voor electrische auto s op businesspark Arnhems Buiten 19 Bouw nieuw hoofdkantoor TenneT op Arnhems Buiten, met duurzame toepassingen en inpassing: de nieuwbouw wordt niet hoger dan de bestaande bomen. Het gebruik van duurzame, natuurlijke materialen moet de wisselwerking tussen het pand en het landschap verder versterken. 20 Verduurzamen bedrijventerrein t Broek, zowel op gebiedsniveau als op kavelniveau 21 Realiseren EMT broedplaats (incubator) voor bedrijven 22 Dak verduurzamen (groen + zon PV) bij panden van Presikhaaf bedrijven en IPKW; Lokale hoveniers inschakelen Ontwerpen en monitoren (proeftuinen) + proberen coöperatie zonpv te organiseren voor bewoners aanpalende woonwijken + smart energy collective? 23 Opstellen duurzaamheidsvisie voor herstructurering Het Dorp (project 3Noord), waarbij gezondheid en duurzaamheid kwaliteitspijlers zijn Imtech (Stephan van t Wout) KEMA (Rudy Rooth) ism parkeigenaar TCN Arnhems BuIten (Raymond Stijkel) TCN Arnhems BuIten (Raymond Stijkel) TenneT (Jelle Wils) Arcadis (Rob Sjerps) IPKW (Louis de Boer) Nexit (Wilbert de Haan) SIZA (Rob de Redelijkheid) Instituut voor Wetenschap en Ontwikkeling-IWO (Rob Ross) Burgers Zoo (Alex van Hooff) Giesbers (Martijn Bax) BAM Utiliteitsbouw Gemeente nodig voor vergunningen (met name lozing warm water op riool) Kema (Frits Verheij) Alliander (Jan Berkhout) Eventueel in combinatie met TenneT en Kema Gemeente (Matthijs Kop) Ondernemers OKA Services NUON Ebatech (Susanne Klawer) Ondernemers Nuon Industry Parks (Eelco Vrieling) Presikhaaf Bedrijven (Adri Breure) en IPKW (Haike van der Vegte) zijn opdrachtgever/klant GMF (Maarten Visschers) biedt aan te helpen om de afzet van zonnewarmte/elektriciteit georganiseerd te krijgen De gemeente vertelt dat KEMA (Frits Verheij) en Portaal (Marco de Wilde) mogelijk in Presikhaaf aan het werk gaan met zon PV en slimme energienetwerken, met als suggestie: zoek/bied samenwerking aan. EVS Ecovrede (Syne Fonk) wil ook graag hierin meedenken Gemeente Arnhem (Marion Visser) Nederlands Instituut voor bouwbiologie en ecologie 3/18 Loopt, VHV onderzoekt inpassing energienotaloze woningen (energieneutraal) Loopt 2020 Een besluit wordt één dezer weken door de (nieuwe) - organisatie DNVGL genomen. Het zal dan gaan tussen nieuwbouw of renovatie van een reeds bestaand gebouw. TCN is failliet gegaan. Arramanagement beheert nu 2012 Arnhems Buiten. Zij denken na over projecten voor Energie made in Arnhem. Afgerond 2012 Afgerond, bij in oplevering Loopt Afgerond medio, afhankelijk van fasering en financiering Afgerond, de broedplaats is in bedrijf Loopt Afgerond, Duurzaamheidsvisie. Vervolgtraject loopt i.s.m. Gelders Transitiecentrum, (DNV-Kema). 24 Burgerduurzaamheidscentrum in duurzaam EVS Ecovrede Helicon (Rob Janssen) Loopt, Medio Nog niet bekend 2011

4 Projecten Partners Energie Made in Arnhem gerenoveerd kantoorgebouw (eerste optie: toren (Syne Fonk) Arcadis (Rob Sjerps) Presikhaaf): TCN Arnhems Buiten (Raymond Stijkel) - Duurzaam renoveren kantoorlocatie (toren Leds do it now (Rick van Vierzen) Presikhaaf). Eetbare gevel, energieneutraal, mogelijkheid tot broedplaats duurzame bedrijven. Bij succes: vertalen naar andere locaties in Arnhem - In duurzaam gerenoveerd gebouw inrichten van een burgerduurzaamheidscentrum waar burgers geactiveerd en gefaciliteerd worden op het gebied van duurzaamheid tot zelfstandigheid. Loskomen van economische benadering en omschakelen naar een menselijke, gezonde benadering. Samen vormgeven aan een gezonde samenleving, in gezonde gebouwen met verantwoordelijkheid voor de eigen leefomgeving. 25 Kinderspeelnatuur in wijk Presikhaaf en samen met kinderen speeltoestellen ontwerpen die met energie te maken hebben. Koppeling met groen, speelbaar en eetbaar maken van schoolpleinen, ook link met omgeving balkonprojecten en voorbeeld/trainlocatie Eetbaar Arnhem. 26 Eetbaar Arnhem : eetbare balkons en vensterbanken inrichten op een aantal plaatsen in Arnhem dmv: - balkoncursussen door Gezonde Gronden en trainers die getraind zijn voor verdere verspreiding. Enkele voorbeeldlocaties ingericht, balkons, maar ook een voorbeeldlocatie/trainingscentrum Eetbaar Arnhem in Presikhaafpark bij Milieucentrum en HAN - Aanbod advies bij scholen, buurtcentra etc EVS Ecovrede (Syne Fonk)) EVS Ecovrede (Marien Faasse, Syne Fonk en Gabri Steentjes) Presikhaaf bedrijven (Adri Breure) HAN (Pjotr Timmermans) Natuurcentrum Arnhem (Jan Smit) HAN (Pjotr Timmermans) Natuurcentrum Arnhem (Jan Smit) EVS Ecovrede heeft plan gemaakt voor duurzame renovatie toren Presikhaaf. Er zijn plannen van een investeerder om deze toren duurzaam te renoveren en om te vormen tot studentenhuisvesting. Investering in aankoop pand + bodemverontreiniging zijn tot nog toe een bottleneck. Loopt, opgenomen Arnhems platform Stadslandbouw Project loopt door in het kader van Groene Agenda Arnhem initiatieven Eetbaar Arnhem is inmiddels opgenomen in de armoedenota: minimatuinen. Ook aangehaakt bij Arnhems platform Stadslandbouw. Het wachten is op de gemeente die plekken in de stad gaat aanwijzen waar groente en fruit gekweekt kan worden op een natuurlijke manier. Daarnaast gaat een groot deel van de opbrengst naar de Voedselbank Arnhem en overige mensen in de regio die geen ruimte hebben om verse groenten en fruit te kopen start met 1 e meeting diverse partijen (van Kernteam Stadslandbouw, de voedselbank tot ondernemers) in de stad om bovengenoemde op te pakken. Eerste resultaat zomer Project loopt door in het kader van Eetbaar Arnhem en Groene Agenda Initiatieven 27 Duurzame renovatie 400 bestaande woningen in Presikhaaf m.b.v. marktpartijen en onderzoek naar aansluiting op lokaal energie-/warmtenet. Welke kansen liggen er voor ons bezit in Presikhaaf op gebied van duurzaamheid. 28 Verduurzamen IJsseloord 1 door verdieping/uitwerking van in 2010 uitgevoerde energiescan. Studenten denken en doen mee via HAN Smart Portaal (Frank Evers)) OKA Services (Bob Kobessen) Nuon Warmte (Rick van Diest) Alliander (Jan Berkhout) Gemeente (Kirsten van Reijen en Albert Anijs) Stg. Dubonetwerk (Cynthia van der Hoeven): biedt kennis en bedrijven energieneutraal bouwen Bedrijventerrein Contactgroep IJsseloord 1 (voorz. Timmo Terpstra) HAN (Jonathan van Deutekom) Provincie (Theo Froon) 4/18 Loopt, deels renovatie met verbetering 2 labelstappen, deels (100 woningen) energieneutrale renovatie (project Stoomversnelling ) Loopt; svp overal contactgegevens wijzigen: StAB / Stichting Arnhemse Bedrijventerreinen; contactpersoon: Paméla Zeylstra (pzeylstra@stabarnhem.nl) Eind 2012: eerste 36 woningen Nog niet bekend

5 Projecten Partners Energie Made in Arnhem Business Centre. 29 Verduurzamen De Overmaat door bundeling van OKA Services Bedrijventerrein Contactgroep De Loopt; specifieke (energie)kennis op het bedrijventerrein en (Bob Kobessen) Overmaat (Carel Derksen) uitwerken voorstellen voor concrete maatregelen. Provincie (Theo Froon) 30 Haalbaarheidsonderzoek naar opzetten van servicepunt voor uitleen van schap en geven van voorlichting over duurzaamheid 31 Onderzoek naar energiebesparende en - genererende maatregelen (incl. opslag) in het Paleis van Justitie Arnhem. 32 Kantoor Volkshuisvesting Arnhem beschikbaar stellen voor promotie duurzaamheid door zichtbare maatregelen op dak en gevel 33 Proef: Personeelsparkeergarage van voorzien van LED verlichting gevoed door zonnepanelen op het dak. 34 Ontwikkelen van LED verlichting voor hoogwaardige toepassingen (voldoende kwaliteit voor medisch onderzoek). 35 Onderzoek naar mogelijkheden terugwinning fosfor (eindige grondstof) i.v.m. de realisatie van een vrouw kind centrum in 36 Pilot scheiding afval, plastic om te bezien of dit structureel voordelen oplevert. 37 Mogelijkheden onderzoeken voor een betere afvalverwerking met meerdere ziekenhuizen 38 Grondwaterinfiltratie: onderzoek naar ondergrondse stromingen na piekbuien en mogelijkheden voor buffering en infiltratie op eigen terrein. 39 Haalbaarheidsonderzoek koude-warmte opslag: bureaustudie afgerond, binnenkort boring verrichten op locatie 40 Haalbaarheidsonderzoek structurele warmteterugwinning met warmtewielen in luchtbehandelingskast 41 Verkennen haalbaarheid aansluiten ziekenhuis op warmtenet 42 Haalbaarheidsonderzoek en partners zoeken voor geothermie 43 Realisatie groendak en zonne-energie op dak van gemeentehuis Arnhem en publicitair benutten richting Gemeente (Betty Jacobi) Paleis van Justitie (Nicole Klein Middelink) Volkshuisvesting Arnhem (Annemiek van Zantvoort) (Marc Koster Frisse Energie (Maarten Instaan en andere bedrijven Volkshuisvesting Arnhem Stg. Kom op voor een duurzame wijk (Petra Lettink) 2Switch 5/18 Afgerond HAN (Frits Schultheiss) Afgerond Ledshine (René Prop) Sita Afgerond, Dak van Volkshuisvesting is groen gemaakt Diverse partijen hebben al gebruik gemaakt van het dak om aandacht te vragen voor hun produkt of evenement. LED verlichting, Crowdfunding zonnepanelen geslaagd, project zo goed als afgerond 2012 Afgerond, LED verlichting onderzoekslampen OKC en SEH, 1 onderzoekskamer kaakchirurgie uitgevoerd met LED tl verlichting Afgerond. Onderzoek naar implementatie pharmafilter Afgerond, Pilot succesvol afgerond, scheiding van plastic doorgevoerd in afvalstoffenplan. Andere ziekenhuizen Afgerond, Mogelijk via pharmafilter winst haalbaar IF Technology NUON Warmte Burgers Zoo (Alex van Hooff) Gemeente Arnhem (Hans van Ammers) Gemeente Arnhem (manager Afgerond, Onderzoek heeft opgeleverd dat ondergrond niet zeer geschikt is voor infiltratie; plan wordt uitgewerkt met Grontmij voor overloop naar wadi aan Parkweg. Afgerond, Onderzoek afgerond; KWO is mogelijk, maar complex (4 bronnen), mogelijk voorkeur voor warmtepompen. Afgerond Afgerond, toepassing alleen mogelijk bij nieuwe ontwikkelingen zoals wegreconstructies, aanleg OVbaan en dergelijke Afgerond, Vooralsnog getaxeerd als niet haalbaar vanwege kosten Afgerond, Groen dak is gerealiseerd op de Bennisallee. Zonnepanelen bleken voor dat deel van Eind 2011

6 Projecten Partners Energie Made in Arnhem een zo groot mogelijk publiek Reichgelt) Vastgoedbedrijf) het dak niet geschikt. Relatie met projecten Laten plaatsen van m2 Groene Steden zonnepanelen of zonnefolie met een vermogen van (Geert Elemans) 60 kwp op bestaand en/of nieuw gemeentelijk vastgoed) en Aanleg groene daken en gevels, voorbeeldfunctie gemeente door toepassing op (minimaal) één pand uit Programmaplan Arnhem Energiestad 44 Biovergistingsinstallatie realiseren. Doel is het produceren van groen-gas. Het groene gas zal gebruikt worden door de industrie gevestigd op Industriepark Kleefse Waard. Doel is het zelfvoorzienend worden door productie van gas en besparen fossiele brandstoffen. Industriepark Kleefse Waard (louis de Boer) E kwadraat Niet doorgegaan, Haalbaarheidsstudie is uitgevoerd. Niet haalbaar. 45 Nieuwbouw (8000m2), renovatie jaren 80 gebouw (3000m2) en renovatie jaren 40 gebouw (8000m2) met hoge Breeam ambitie op Industriepark Kleefse Waard. Drie gebouwen die dicht bij elkaar staan waarbij een hoge duurzaamheidsambitie waargemaakt wordt. 46 Initiëren overleg over vormgeving duurzame transformatie, met als doel versnelling. Clustering van duurzame transformatie leegstand, herinrichting kerken en opzetten bedrijfsverzamelgebouw 47 Opzetten broedplaats voor duurzame bedrijven (dienstverlening) rond een stationslocatie 48 Infrastructuur voor kennisopbouw en implementatie energieneutrale nieuwbouw en renovatie 49 Uitstippelen energietour langs bestaande projecten (letterlijk meters maken); verschillende doelgroepen mogelijk: basisschool, middelbare school, vakbroeders Industriepark Kleefse Waard (louis de Boer) Duurzame winkelstraat (de Bovenkamers) Niels Götz en Daan Overeem MVOplossingen (Menno Kuiper) Stg. Dubonetwerk Arnhem - Nijmegen (Cynthia van der Hoeven) Gelderse Milieufederatie (Maarten Visschers) Wepro Special Projects Office Schipper Bosch Projectontwikkeling Loopt Nieuwbouw start eind 2012 Renovatie jaren 80 gebouw eind (A)Platform, Louis Banning De Stroomplantage (Marco Savelsbergh) Movares (Arjen van Weert) EVS Ecovrede (Jasper Lindhout) Niet doorgegaan. EVS Ecovrede (Syne Fonk) Niet doorgegaan Pollmann Architecten (Huub Pollmann) HAN Expertisecentrum energieneutraal bouwen K+R consultants (Mark Kok)!-link (Inge van der Vaart) partners die iets te laten zien hebben, zoals EVS Ecovrede (tijdmachine) Peeze Helianthos HAN (Automotive Lab) Loopt, Nieuwe trekker is Vereniging DNA in de bouw. Samen met Stadsregio Arnhem-Nijmegen volop in uitvoering. gepland eindresultaat Loopt, maar vertraagd 50 Step2Save: Nuon leidt kansarme jongeren op tot energieadviseur. Samen met woningbouwcorporaties en gemeente worden er dan E-adviezen gegeven + een energiebox. (MVO). Afstemmen met overige initiatieven en mogelijk verbreden opdracht voor de NUON Warmte (Rick van Diest) Gemeente Arnhem Woningbouwcorporaties (Volkshuisvesting Arnhem, Vivare); EVS Ecovrede (Syne Fonk) Niet doorgegaan 6/18

7 Projecten Partners Energie Made in Arnhem jongeren Proeftuin concept voor slim energienetwerk en Alliander KEMA (Frits Verheij en Caroline Faasen) Loopt. diensten op locatie voor gebruikers; (contactpersoon Smart Energy Collective Smart Energie Collective (SEC) nader in te Gemeente (Ilja Jansen) - Partners denken na over conceptontwikkeling vullen) behoefte Uitwerken idee/visie voor EMT museum/ demonstratiecentrum voor groot publiek en/of business to business contacten/faciliteiten N.B.: de gemeente geeft aan dat een smart grid Envision Centre in maart door KEMA als (mogelijk) project is ingebracht; lijkt handig om relatie te leggen. Giesbers (Martijn Bax) HAN (Tinus Hammink) EVS Ecovrede (Marien Faasse), Giesbers legt ook contact met KEMA (Frits Verheij) ivm envision centre TCN (Gabrielle van Galen) Niet doorgegaan Nog niet bekend 53 Quick scan van alle gemeentelijke panden waarbij de mogelijkheden worden bekeken op het gebied van duurzame dakontwikkeling (focus: energie, groen en water, maar volgens een integrale aanpak). Deze vervolgens samenvatten in een kansen- en prioriteitenkaart (welke kansen zijn aanwezig, waar hangt het laaghangend fruit?). Naast de directe aanpak op het gebied van energie en de andere duurzaamheidsambities, geeft de gemeente Arnhem hiermee tevens 'het goede voorbeeld' in de uitrol van het beleid. Resultaten kunnen eventueel gebruikt worden in project 55, Groene Solar Atlas. Relatie met projecten Laten plaatsen van m2 zonnepanelen of zonnefolie met een vermogen van 60 kwp op bestaand en/of nieuw gemeentelijk vastgoed en Aanleg groene daken en gevels, voorbeeldfunctie gemeente door toepassing op (minimaal) één pand uit Programmaplan Arnhem Energiestad 54 Voor de woningcorporaties, maar ook andere gebouweigenaren (denk ook aan ziekenhuizen, instellingen, onderwijsgebouwen, etc.), kosteloos een aantal van onze workshops 'Anders denken over daken' te verzorgen. In een combinatie van presentatie en workshop leiden we de deelnemers in een dagdeel op inspirerende wijze in op het gebied van daktransitie. We informeren, enthousiasmeren en inspireren. En laten de deelnemers zelf ontdekken op welke wijze zij de tot nog toe onbenutte vierkante meters dakoppervlak kunnen gaan benutten. 55 Inventarisatie Arnhems platte daklandschap opstellen en op basis daarvan Groene solar atlas opstellen (waarin de mogelijkheden van de daken voor duurzame energiewinning en van groen voor waterbuffering, koeling, isolatie, bijdrage aan stedelijk Daklab (Cock de Jong en Sietse Hylkema) Daklab (Cock de Jong en Sietse Hylkema) Nexit (Wilbert de Haan) Daklab (Cock de Jong) Gemeente Arnhem (Hans van Ammers) Gemeente Arnhem (manager vastgoedbedrijf) Directie, management, beleidsmakers en beleidsadviseurs (duurzaamheid en vastgoed) woningcorporaties, ziekenhuizen, onderwijs- gebouwen, onderwijsgebouwen Gemeente Arnhem (Hans van Ammers) En verder nog geïnteresseerde partners zoeken, bv: Presikhaaf bedrijven Kleefse Waard/IPKW 7/18 Niet doorgegaan Eind 2011 Niet doorgegaan Project is niet gerealiseerd en uiteindelijk gestopt vanwege ontbreken interesse bij partners (gebruikers) en financiering om groen solar atlas op te stellen

8 Projecten Partners Energie Made in Arnhem ecosysteem worden aangegeven) Arnhems Buiten Woningbouwcorporaties Paleis van Justitie 56 Invoering GPR Stedenbouw: een hulpmiddel voor een Gemeente Architecten, stedebouwers prestatie gerichte werkwijze duurzame Stedenbouw. Arnhem (Wim Het GPR stedenbouw vervangt het nationaal pakket Mulders en Betty duurzame Stedenbouw. Het GPR Stedenbouw sluit Jacobi) naadloos aan op het GPR gebouw. Gemeente Arnhem stelt programmalicenties beschikbaar. Met GPR Stedenbouw worden duurzaamheidsscores voor 5 thema s in beeld gebracht: Energie, Ruimte & Voorraden, Welzijn & Gezondheid, Gebruikswaarde en Toekomstwaarde. Het GPR Stedenbouw, is eenvoudig te gebruiken en biedt keuze vrijheid. Het geeft duidelijke scores 0 t/m 10 en is hierdoor goed monitoringsinstrument. 57 Duurzame bedrijfsvoering (planning, onderhoud van de hoogspanningsverbindingen) + investeringen in netuitbreidingen voor windparken en tuindersgebieden in Nederland en Duitsland 58 Meer ingenieurs (duurzame) energietechniek op de (Arnhemse) arbeidsmarkt brengen TenneT (Jelle Wils) HAN (Tinus Hammink) Tennet (Jelle Wils) Alliander (Jan Berkhout) Andere bedrijven 8/18 Afgerond, in is het Groene Akkoord gesloten met GPR als instrument. Loopt 2020 Afgerond: De instroom van de energieopleidingen bij de HAN is in september met ruim 50% toegenomen t.o.v. vorig jaar. Mede door de start van een uniek leerwerk traject waarbij kandidaten hun deeltijd studie (2dagen/week) combineren met een nieuwe baan in de energiesector(3 dagen/week). Resultaat van dit project is meer dan gerealiseerd en ook duurzaam verankerd. (Continue groei van instroom) Het belangrijkste resultaat is echter dat vanuit de han het sustainable electrical energy centre of expertise (SEECE) is opgericht met foundingpartners als DNV- KEMA, Tennet, Alliander en MKB bedrijven (oa via KIEMT). Dit publiekprivate samenwerkingsverband is erkend door het ministerie en uniek in Nederland. Het werkt aan de innovatie- en human capital agenda van de topsector energie (EZ), de gemeente Arnhem (EMIA) en provincie (EMT). In nauwe samenwerking met de gemeente Arnhem wordt in vanuit de SEECE partners gestart met het (international) Energy College Arnhem. Hiermee wordt Arnhem nog meer geprofileerd als HET centrum van elektrisch Nederland met een uniek innovatie, studie en vestigingsklimaat. Studenten, cursisten en (toegepast) onderzoekers die toegelaten worden tot dit Energy College krijgen een top opleiding op bachelor of master niveau in nauwe samenwerking met de onderzoeksgroepen en specialisten van de seece parteners. Een eerste aanvraag voor de benodigde Eind

9 Projecten Partners Energie Made in Arnhem startfinanciering is inmiddels via de gemeente ingediend. Op korte termijn zal deze verder worden uitgewerkt (projectleider bram steennis) in een concreet projectplan waarin de gemeente een belangrijke stakeholder is van dit Energy College Arnhem. 59 Isoleren bestaande woningvoorraad. Minstens 2 labelstappen vooruit. CO2 reductie % Jaarlijksbudget ruim 1 mio 60 Realiseren van het nieuwe groene werken: van economisch gericht werken naar mens- en motivatiegericht werken. Verlies aan milieukennis in organisaties en bedrijven (door ontslagen bij economische tegenwind) opvangen door nieuwe Volkshuisvesting (Michel van Dalen) EVS Ecovrede (Syne Fonk) manier van werken 61 Initiatief Arnhem Transition Town EVS Ecovrede (Syne Fonk en Jasper Lindhout) Belastingdienst UWV Gemeente nodig Loopt Afgerond. Inmiddels worden 25 tot 30 mensen, met een afstand tot de arbeidsmarkt, begeleid door EVS Ecovrede, volgens het principe van het nieuwe groene werken. Transition town initiatief staat on hold vanwege te lage flexibiliteit van landelijke Transition Town organisatie. Nog niet bekend 62 Organiseren Energie Battle tussen medewerkers van toonaangevende bedrijven 63 Kennisvalorisatieaanvraag: ontwikkeling van een regionale infrastructuur voor kennisvalorisatie, o.a. voor duurzame energie Aanvraag wordt in zomer 2011 beoordeeld en hopelijk goedgekeurd 64 Lokaal organiseren collectieve inkoop van energie / lokale energiecentrales. Bewustwording creëren bij burgers over energie- (on)afhankelijkheid 65 Pilot Arnhem Van Afval Naar Grondstof (AVANG). Pilot in wijk St Marten-Sonsbeekkwartier om de hoeveelheid restafval drastisch te verminderen en tevens in te zetten op preventie en cradle-to-cradle. Met meer gft-afval apart wordt meer groene energie opgewekt. Omslag in denken van afvalstoffeninzameling naar grondstoffeninzameling. Met gescheiden inzameling van al het papier, glas, kunststof en textiel in Nederland kan 20% van de landelijke CO2-doelstellingen worden bereikt (rapport DHV, 2011). 66 Uitbouw De Groene Vos tot stedelijk/regionaal servicecentrum. Intermediair tussen burgers, overheid, bedrijven en onderwijs. Functies: loket, service, faciliteiten, winkel, netwerk, platform. Imtech (Hendrik Smeenk) HAN (Noel Maertens) EVS Ecovrede (Syne Fonk) Stg. Kom op voor een duurzame wijk (Jan Schreur) Stg. Kom op voor een duurzame wijk (Jan Schreur) Imtech Fair Climate Andere bedrijven en instellingen Artez RU KIEMT Gemeente Arnhem burgers burgers Loopt 9/18 Niet doorgegaan Loopt 2016 Afgerond, Loopt via Rijn en IJssel Energiecoöperatie p.m. (hopelijk vele, nader in te vullen) Niet doorgegaan Continu proces

10 Projecten Partners Energie Made in Arnhem Samenwerking met Het Groene Hert in Nijmegen in stadsregionaal verband. Schoon vervoer 67 Proeftuinregeling voor groen gas voertuigen tot 3500 Gemeente AgentschapNL kg. Subsidie voor minimaal 3 voertuigen per Arnhem (Peter Stadsregio Arnhem Nijmegen aanvrager, en max per project. De Swart) voertuigen mogen pas na goedkeuring van de subsidie worden aangeschaft. Gemeente werft deelnemende ondernemers en faciliteert aanvraag. 68 Groene Hub: groen gas productie uit regionaal groenafval en GFT, gemeenten Arnhem en Nijmegen samen afzetmarkt ontwikkelen 69 Van 200 voertuigen nu naar 1600 voertuigen op groen gas en van 2 naar 8 vulpunten in (met geld uit Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit NSL) Stadsregio Arnhem Nijmegen (Theo Tijsse Klasen) Stadsregio Arnhem Nijmegen (Theo Tijsse Klasen) 70 Subsidieregeling voor elektrische scooters Provincie Gelderland / Stadsregio Arnhem Nijmegen (Erik Thoonen) 71 Realisatie van 10 laadpunten voor elektrische auto s in Arnhem (winkelcentra Kronenburg en Presikhaaf, Gelredome, Beekstraat, De Markt, Jansbuitensingel, Velperbuitensingel, Van Rhoonstraat (privé), Paul Krugerstraat (privé), Westerveldstraat (privé) 72 Aanschaf 3 5 groengasauto s die in regio Arnhem gaan rijden en meewerken aan haalbaarheidsstudie ombouwen bestelauto naar waterstof; 73 Aanschaf elektrische scooters (al gestart) en kleine elektrische busjes; verder serieus nadenken over grotere bussen op groen gas. 74 Subsidieaanvraag Truck van de Toekomst voor 2 LNG-vrachtwagens (niet kraak/pers). Deze worden vergroend (naar LBG) als groengas beschikbaar is. 75 Wm-aanvraag ingediend voor productie van groen gas in Duiven 76 Sita is één van de mogelijk inschrijvers op het Arnhemse inzamelcontract voor huisvuil en zal desgewenst inschrijven met groengasperswagens. 77 Wm-aanvraag ingediend voor productie van groen gas in Duiven 78 Vergroenen wagenpark gemeente: 30 wagens op duurzame energie Gemeente Arnhem / Stichting E-laad (Peter Swart) Hectas Bedrijfsdiensten (Edo Konings) Vivare (Rob vd Laan) Sita (Ton Gradussen) Sita (Ton Gradussen) Sita, (Ton Gradussen) AVR (Michiel van Schravendijk) Gemeente Arnhem (Cobus Jansen) Gemeente Nijmegen, Stadsregio Arnhem Nijmegen Provincie Gelderland Fuwell (Enne-Jacob Wierda) Gemeente Arnhem Gemeente Nijmegen 10/18 Afgerond Loopt, vervolg in groene hub 2.0 (E-vervoer) Loopt, mede dankzij subsidieregelingen provincie en stadsregio Loopt Loloo Afgerond, 19 palen geplaatst = > 100 % gehaald Eind 2011 Gemeente Arnhem HAN Autotechniek Ander ondernemers op Roelofshoeve Gemeente Duiven Afgerond, 5 groengas auto s aangeschaft Zomer 2011 Afgerond 5 groengas auto s aangeschaft Voorjaar 2011 Loopt, groene hub 1 juni 2011 Niet doorgegaan Afgerond 2012 Niet doorgegaan Loopt Voor NH Rijnhotel gaat een parkeerplaats inrichten voor NH Rijnhotel Gemeente Arnhem, E-laad Afgerond 2011

11 Projecten Partners Energie Made in Arnhem elektrisch laden (mw Dirks) 80 Inrichten parkeerplaats met electrische laadpaal bij (Marc Gemeente Arnhem, E-laad Afgerond 2011 ziekenhuis voor personenauto s Koster) 81 Realisatie van 3 electrische laadpalen op Loloo Afgerond December Industriepark Kleefse Waard Internationale wedstrijd Shell Eco Marathon (urban concept) 83 Duurzaam mobiliteitsprogramma en een nieuwe vorm van werken, waarbij autokilometers worden verminderd door stimuleren OV en locatieonafhankelijk werken. 84 Gebruik duurzaam vervoer stimuleren in Arnhem door aanschaf elektrische bedrijfsfietsen en elektrische scooter 85 Garage van de Toekomst, een centrum voor de opleidingen de MBO - opleidingenduurzame mobiliteit in Arnhem e.o. 86 Uitbreiding assortiment toepassingen van ons brandstofcelsysteem ZEREX 10.1 met - een 21 persoons lage vloerbus op waterstof - een bestelbus 1,5 ton op waterstof 87 Uitbreiding assortiment toepassingen van ons brandstofcelsysteem ZEREX 10.1 met een vierpersoons invalidentaxi op waterstof Industriepark Kleefse Waard (Hinke van Weperen) HAN (Paul Claessen) TenneT (Jelle Wils) Volkshuisvesting Arnhem (Evelien van Keeken) ROC Rijn IJssel Arnhem (Hans Duifhuizen) Silent Motor Company (Erik de Nie) Silent Motor Company (Erik de Nie) Gemeente Arnhem (hoofdsponsor) Loopt Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Electude, Nuenen Automotive Centre of Expertise, Arnhem/Eindhoven The Good Car Company, Zevenaar Kenniscentrum Beta Techniek, Arnhem IvDM, Nieuwegein Loopt Afgerond Afgerond Garage van de toekomst sinds januari 2012 open! Nieuwe naam: de E-garage. Werkt met partners aan paktijkgericht top-personeel op voor de automotive op mbo niveau B-style & BUSiness Niet verder doorgegaan B-style & BUSiness Niet verder doorgegaan nvt 31 juli 88 Pilot Schoon Bustaxivervoer Silent Motor Company (Erik de Nie) 89 Pilotproject Schone Pakketdistributie in stad en regio Silent Motor Company (Erik de Nie) 90 Project Invalidenvervoer schoon mobiel Silent Motor Company (Erik 91 Demonstratieproject Hybride scooters. Electrische voertuigen in het algemeen en electrische scooters in het bijzonder hebben een beperkte actieradius. Het hybridiseren biedt een oplossing voor dit probleem. Bestaande electrische scooters worden uitgebreid met een range extender in de vorm van een brandstofcel. Stroom tanken de scooters thuis of op de zaak; waterstof wordt bij het Arnhemse de Nie) Jacques Smolenaars (TotalHy BV) Nog niet benaderd: - Taxibus ondernemingen Arnhem - Concessieverleners gemeente en Stadsregio Nog niet benaderd: - Besteldiensten in Arnhem - Groothandelfirma s Nog niet benaderd: - Taxibus ondernemingen Arnhem - Gemeente en Stadsregio HAN Nedstack VéBé van Steijn Niet verder doorgegaan Niet verder doorgegaan Niet verder doorgegaan Niet verder doorgegaan 11/18

12 Projecten Partners Energie Made in Arnhem waterstoftankstation getankt. Een vloot van scooters zal dan gaan rijden op stroom en/of waterstof. 92 Vervolgproject voor waterstofelektrisch vervoer met HyMove (Theo Made in [Arnhem] technologie ; vier a vijf OV-bussen Hendriks) en een bijpassen openbaar waterstoftankstation op Kleefsewaard 93 Opzetten Automotive Centre of Expertise HAN Fontys (ACE HAN Fontys) Duurzaam inkopen & aanbesteden en fair trade 94 Regionale Green Guide met keurmerken en MVOprestatieladder ISO certificeringen, als hulp en advies bij keuzes in aanbestedingen HAN (Bram Veenhuizen) P-inc (Pauline Waltmann) 95 Bakkerstraat 1 e Faire Trade winkelstraat Stg. Faire Trade (Rob Gietema) 96 Luchtkussenfeest Sonsbeek Festival 19 juni 2011 Stg. Ezelshoren (met zintuigelijke verrassingen en luchtkussens) (Rob van 97 Training opzetten voor en geven aan lokale ondernemers met als onderwerp inschrijven op aanbestedingen, met accent op duurzaamheidscriteria 98 Cradle to cradle meenemen in aanbestedingen als gunningscriterium 99 In de komende twaalf maanden bij 5 aanbestedingen duurzaamheidsadvies betrekken in de voorfase van een aanbesteding. Trachten zo duurzaam mogelijk aan te besteden. 100 Werken aan een instrument om duurzame inkoop en diensten verder te brengen (criteria + bewustwording). Liefst verder dan de AgentschapNL-criteria voor duurzame inkoop. Sprang) Gemeente Arnhem (Coen Gribbroek) Gemeente Arnhem (Coen Gribbroek) Gemeente Arnhem (Coen Gribbroek) Paleis van Justitie (Nicole Klein Middelink) Consortium Partners: Technologie: Nedstack Hygear E-traction Vossloh Kiepe Paceas VDL (technisch project leider) HAN VTT Exploitatie: Ballast Nedam (algemeen project leider) Connexxion Fontys Automotive Bedrijfsleven Provincie Gelderland Provincie Noord Brabant Gemeentes Helmond Gemeente Arnhem 12/18 Begin beslissen gemeente, provincie en stadsregio over een voorstel dat in de maak is bij Connexxion. Afgerond Automotive Centre of expertise open sinds Bedrijven uit de regio kunnen hier terecht voor kennis en menskracht bij vragen rond innovaties in vervoer. Via allerlei partners zoals As we speak MVOplossingen Wordt Green Guide gevuld Afgerond 2012 Stg. Duurzame winkelstraat (Niels Götz) Niet doorgegaan P-inc (Pauline Waltmann) MVOplossingen (Menno Kuiper): deze training aankondigen op een Greendrinks-avond EVS Ecovrede (Lonneke Alsema) MVOplossingen (Menno Kuiper) MWH (Pouwel Inberg) 2015 / Afgerond 2011 Afgerond 2012 Afgerond Mogelijkheden cradle tot cradle in komende aanbestedingen geïnventariseerd Eén aanbesteding afgerond waarin cradle tot cradle is opgenomen () Afgerond Eind 2012 Gemeente Arnhem (Coen Gribbroek) Afgerond Continu proces 101 Kennis MVO delen, best practises uitdragen en Peeze (Timmo Afgerond, continu proces Continu proces

13 Projecten Partners Energie Made in Arnhem netwerk vergroten Terpstra) 102 Opdrachten aanbesteden bij bedrijven uit de regio Volkshuisvesting Afgerond, continu proces Arnhem (Albert Sluiter) 103 Verder uitwerken pilot om relatie tussen duurzame GPX (Egbert Imtech Loopt bronnen en gebruik in beeld te brengen met een Bouwhuis) openbaar net er tussen. 104 Bevorderen duurzame samenleving: Werken aan de bevordering van een duurzame samenleving (economisch, ecologisch en sociaal) door mensen te informeren, enthousiasmeren en initiatieven te nemen, te verbinden, te versterken en te versnellen. De partijen doen dat ieder op hun eigen wijze. Nieuwe projecten na 24 juni Het realiseren van grootschalige windenergie projecten binnen de regio Arnhem Diverse partijen, zoals: 2Switch, As we speak,!- link, Milieudefensie Peeze, Stg. Fair Trade Arnhem Outsmart (Maarten de Keijzer) 2Switch (Jip Peper), Almadis (Wilma Koghee), As we speak (Willem Hofstede), Awearness Fashion Events (Wilma Mulder & Jeanette Oink), Cocomat (Jos Neppelenbroek),!-link (Inge van der Vaart), Kastanjelaan 11 (Siglinde Schäfer), La Pura (Karen Korff de Gidts), Let s Coffee (Dunja Hirsch), Medeia (Ria Borst), Milieudefensie (Joop van Steenbergen), Peeze (Timmo Terpstra), Platform Arnhem Mondiaal (Ed Bruinvis), Puur! Uit eten (Jeanette van Mullem), Raad van Kerken (Henny de Beijer), Robbers & Van den Hoogen (Astrid Donders), Stg. Ezelshoren (Rob van Sprang), Stg. Fair Trade Arnhem (Yvonne Renckens, Rob Gietema), Stoere Vrouwen (Anne Marie Pronk), Wereldwinkel Arnhem (Wilko van Loon) Veel acties van diverse partijen. Loopt goed. De gemeenteraad heeft in januari besloten tot het faciliteren van marktinitiatieven van windenergie. Inmiddels heeft een marktpartij, Pleij B.V., interesse getoond voor het opwekken van windenergie in Arnhem. In oktober hebben de gemeente en Pleij B.V. een intentieovereenkomst gesloten over gronduitgifte voor de ontwikkeling van windmolens op Koningspleij Noord. Pleij B.V. gaat eerst de nodige onderzoeken uitvoeren en verwacht het komende jaar meer informatie te hebben over de ruimtelijke kwaliteit, ecologische inpasbaarheid en financiële haalbaarheid. Bovendien zal Pleij B.V. het maatschappelijk draagvlak voor coöperatieve windmolens verkennen, samen met Rijn en IJssel Energiecoöperatie. Continu proces en verder 106 Het oprichten van een lokaal duurzaam energiebedrijf Rijn IJssel Energiecoöperati e (Jan de Wit) 107 Verbinding tussen Boer & Burger en Stad & Platteland, bijvoorbeeld via de organisatie van een Streekgala; uitvoeren van een draagvlakverkenning; Stichting Landwaard (Annette Weeda), CASA, Green Spread (Martin Marquering) Outsmart (Maarten de Keijzer) Bclimate (Barbera van der Hoek) 13/18 Afgerond, Zie ook 117: energiecoöperatie is opgericht in mei Afgerond

14 Projecten Partners Energie Made in Arnhem DTO, Mariendaal, WUR 108 Haalbaarheidsonderzoek duurzaam en gezond Stichting CASA, Gemeente,Hoeve Klein Afgerond voedsel uit de regio naar de stad. Landwaard Mariendaal 109 Invoering van meetmethodes voor het beoordelen van alle projecten (van BD Architectuur) op duurzaamheid. Doel is een eis te stellen op GPR en Breeam, afhankelijk van het project kan een keuze gemaakt worden voor de meest geschikte methode. Voor GPR wordt de eis minimaal: energie 8,0 / Milieu 7,0 / Gezondheid 7,0 / Gebruikskwaliteit 7,5 / Toekomstwaarde 7.0. Hiermee sluiten we ook aan bij de ambitie welke de gemeente heeft. De eis voor Breeam wordt minimaal een twee sterren score, ofwel Good. Deze score t.o.v. bouwbesluit is vergelijkbaar met die van GPR. De aanwezige duurzaamheid wordt hierdoor meetbaar. Daarnaast de kennis welke hierbij wordt opgedaan delen in samenwerkingen met andere partijen 110 Duurzame verbouw en nieuwbouw, alsmede de duurzame exploitatie van onze zorghoeve en theeschenkerij op het landgoed Mariëndaal. Realisatie groen dak. 111 Aanbieden van leskisten en projecten aan basisscholen, op het gebied van energie en stadsvervoer. 112 Duurzame nieuwbouw van derde vestiging Dirkzwager aan Velperweg 2. Voor dit pand, dat is gefinancierd door Triodos Bank, wordt o.a. gebruik gemaakt van duurzame materialen en warmte/koude opslag en wordt ingezet op hoge energieprestaties (energielabel A). Het gebouw voldoet aan de eisen van de Maatlat zeer duurzaam utiliteitsgebouw (MIA). Na oplevering wordt getoetst of de Energie Investerings Aftrek van toepassing is. 113 De nieuwe juridische bibliotheek Dirkzwager open te stellen als studie- en ontmoetingsplek voor deelnemers aan het convenant (m.i.v. juli 2012, na opening nieuwbouw). 114 Jaarlijks twee lezingen organiseren over juridische aspecten van duurzame vormen van energieopwekking (bv. WKO, windenergie) voor de deelnemers aan het convenant. 115 Arnhem zoekt zon, campagne opzetten en begeleiden van bedrijven en instellingen bij aanschaf van zonnepanelen (Annette Weeda) BD Architectuur (Andrea de Boeij) Hoeve Klein Mariëndaal (Ellen Oomen) Natuurcentrum Arnhem (Jan Smit) Dirkzwager advocaten en notarissen (Mark Jansen) Dirkzwager advocaten en notarissen (Mark Jansen) Dirkzwager advocaten en notarissen (Mark Jansen) Inenergie (Martin Marquering) Alle partners uit de bouwkolom waarmee we samenwerken in onze projecten. Dus opdrachtgever, diverse adviseurs en de diverse aannemers. Strategie architecten Van Middendorp Bouwbedrijf 14/18 Loopt Afgerond Afgerond, continu Afgerond, Per 1 juli 2012 nieuwbouw geopend 2012 Afgerond 2012 Afgerond, continu Afgerond, is geen campagne geworden, maar wel veel bedrijven en instellingen begeleid bij de aanschaf van zonnepanelen. 116 Solix BV bijdrage in het leveren van Solix bv De Groene Vos Afgerond actieplan

15 Projecten Partners Energie Made in Arnhem zonneenergieproducten en diensten tegen scherpe (Bernard van (Petra Lettink) lokale tarieven en het stimuleren van de lokale Dam) werkgelegenheid 117 Oprichting van een energiecoöperatie. De coöperatie bevordert lokale productie en levering van duurzame energie en stimuleert energiebesparing, in de kop van het stroomgebied Rijn en IJssel. 118 Vestiging smart grid expertise en demonstratiecentrum in Arnhem. Hier kunnen politici, bestuurders en energieprofessionals kennis maken met de opzet, inrichting en effecten van slimme energienetwerken en apparaten. 119 Realisatie van de Energy Club; een laagdrempelige werk- en ontmoetingsplek voor energieprofessionals en bedrijven op Arnhems Buiten. De Energy Club is ingericht op het stimuleren van samenwerken, kennisdelen en ontmoeten en is gevestigd op Arnhems Buiten. 120 Verduurzamen van basisscholen: aanbrengen van zonnepanelen en LED-verlichting. Incl bewustwordings-programma basisschoolleerlingen: een bewustwordings-platform waarop op kindervriendelijke wijze de opbrengst van duurzaamheid inzichtelijk is gemaakt. 121 Zonatlas voor Arnhem: voor elk gebouw in Arnhem is de geschiktheid voor het opwekken van zonneenergie te bekijken. Tevens wordt een indicatie gegeven van de kosten van aanleg en opbrengst Rijn IJssel Energiecoöperati e (Jan de Wit) DNV KEMA (Frits Verheij) TCN (Willem van der Ven) Slim opgewekt! Klimaatverbond, Tetraeder.solar Green Spread (Martin Marquering) Outsmart (Maarten de Keijzer) Bclimate (Barbera van der Hoek) Liander, TenneT en TCN gemeente en provincie/stadsregio. Naam van het centrum wordt : WaTTConnecTs. Schoolbesturen, gemeente Arnhem (Huib Joosten) Gemeente Arnhem, provincie Gelderland 15/18 Collectieve inkoopactie Zonnestroom made in Arnhem, samen met de Groene Vos, loopt door, en houdt met regelmaat informatie-avonden in Arnhem. Afgerond, energiecoöperatie is opgericht in mei Ligt op koers uitbouw naar EU-niveau in onderzoek TCN is failliet en opgevolgd door Arra management. Activiteiten liggen op koers. Afgerond: Op 27 mei feestelijke opening van de eerste 5 verduurzaamde basisscholen, in aanwezigheid van minister Kamp. Eind /begin weer drie basisscholen verduurzamen. Continu proces Centrum volledig in bedrijf 2012 gestart Afgerond Roofgarden mobiele daktuin Aswespeak Oa Landwaard, Casa, Groene Steden, 2 e editie in juni/juli gerealiseerd, Afgerond, 2 e editie Fair Mobile, gemeente continu 123 Energetic City Ontwerpwedstrijd energetisch Alliander Gemeente, Willem Hofstede/aswespeak Afgerond Oktober 2012 panorama Arnhem Future City Festival - voor breed publiek gratis toegankelijk festival met verrassende doorkijkjes naar de stad in 2050 met oa projectpresentaties van EmiA partners, inspirerende lezingen, tentoonstellingen, futuristisch eten en diverse kinderactiviteiten Willem Hofstede/aswes peak, gemeente en Alliander Gemeente Arnhem, Landwaard, Alliander,, HAN, I-Link, Roofgarden, aswespeak, Zonnestroom, Sita, 2Switch, Kema, Afgerond Oktober Realisatie van een tijdelijk groen op diverse plekken in de stad: groene achterwand abri Willemsplein, Vijfzinnenstraat en Utrechtstraat ter bewustwording van de meerwaarde van groen voor de stad en specifiek het stadsklimaat. Groenesteden.nl 126 Duurzaamheidsambitie formuleren 127 Participatie in Europees project RES hospitals Bewonersplatform Binnenstad Arnhem (BBA), gemeente Arnhem, JCDecaux Afgerond 2012 Loopt TNO Loopt 128 Aandacht voor duurzaamheid Is gerealiseerd. Zie visie en realisatie zonnepanelen

16 Projecten Partners Energie Made in Arnhem op het dak 129 Bronzen medaille Milieu Platform Zorg in (Marc M.P.Z. Loopt Koster) 130 Activiteiten voor 5 basisscholen in Arnhem in aanloop I-link en HAN Afgerond Okt naar en tijdens het Future City Festival (college van gemeente de HAN + wedstrijd duurzame voertuigjes) 131 Activiteiten voor 3 middelbare scholen in Arnhem in aanloop naar en tijdens het Future City Festival w.o fietstocht door de stad + verbeelden van hun toekomst I-link en gemeente 132 Kinderactiviteiten tijdens Future City Festival I-link en gemeente 133 Fair trade ontbijt tijdens Nationaal voorleesdagenvoor Stichting Fair de groepen 7 en 8 van 2 basisscholen. Trade Arnhem 134 Tijdens World Fair Trade Day de verzorgers van de Stichting Fair giraffen van Burgers Zoo een Fair Trade ontbijt Trade Arnhem aangeboden, op de savanne met enkele partners van EMiA en topkok Ramon Beuk (ambassadeur Eerlijk Eten) aan een met fair trade producten gedekte tafel gezeten, onder toeziend oog van giraffen stier Waldo 135 Actie om titel Fair Trade gemeente in te behouden (actieve benadering organisaties, ondernemers, scholen etc) Stichting Fair Trade Arnhem 136 Montessoricollege 1 e Faire Trade school in Arnhem Stichting fair Trade Arnhem 137 Verduurzamen Kunstbedrijf, fair trade, Kunstbedrijf (nog energiebesparen geen partner) 138 Workshop Energiemonitoring voor Unica middelgrootverbruikers en grootverbruikers in Arnhem met behulp van systeem LIFT; Onderdeel daarvan is optimaliseren van bestaande WKO s 139 Wijs met Energie, Het educatieproject combineert een technisch energiemanagementprogramma met een educatief traject gericht op het aanpassen van gedrag van kinderen op de basisscholen en het voortgezet onderwijs. 140 Minisymposium organiseren over de verduurzaming van de woningvoorraad. 141 Onderzoeken of de bewoners van Arnhem interesse hebben in de biodiversiteitsmeter. De biodiversiteitsmeter heeft als doelstelling de biodiversiteit van een bepaald gebied of een wijk in kaart te brengen en bewoners voor langere termijn te betrekken bij hun leefomgeving. Met bewoners wordt na het opnemen van de 0 situatie gezocht naar mogelijkheden om de biodiversiteit te vergroten. Dit wordt gedaan door workshops. 142 workshop voor de groot en middelgrootverbruikers in regio Arnhem teneinde deze organisaties te 16/18 Afgerond Okt HAN, Burgers Zoo Afgerond Okt gemeente Afgerond Jan Burgers Zoo, Puur!uit eten, aswespeak, gemeente Afgerond Mei 2012 gemeente Afgerond Titel behouden: Continue proces + plan van aanpak/campagne opgesteld Febr. gemeente Afgerond Stichting fair Trade Arnhem, gemeente Arnhem gemeente Evt samen met andere partners Fairtrade afgerond Loopt, Unica denkt mee in proces en stappen tav verduurzamen van bedrijven. Workshop was geen animo voor. Samen op zoek naar andere aanpak, bv branchegerichte benadering. Loopt Grontmij NME Loopt. Grontmij en Natuureducatie Arnhem hebben linken gelegd en kijken naar opname in lesprogramma basisscholen. Loopt. Grontmij Corporaties Loopt, mogelijk in Grontmij Gemeente Project is gestart. De Laar (oost of west) leek de meest geschikte wijk de biodiversiteitsmeter te realiseren. Op dit moment wordt gezocht naar aanvullende financiering voor de realisatie Van Beek gemeente Evt samen met andere partners Van Beek denkt mee in proces en stappen tav verduurzamen van bedrijven. Workshop was geen

17 Projecten Partners Energie Made in Arnhem ondersteunen/ inzicht te geven bij het verkrijgen van animo voor. Samen op zoek naar andere aanpak, bv grip op energie. branchegerichte benadering. Loopt 143 een collectief starten voor inkoop zonnepanelen in Infinitus Energy Afgerond. Schuytgraaf zoekt zon en Arnhem zoekt Schuytgraaf Solutions Group zon zijn nu collectieve inkoopacties. Inkoopacties 144 Trekt samen met bewoners in Sint Marten op om Stadslandbouw van de grond te krijgen, deelname aan in de Begeleidingscommissie Stadslandbouw van CASA &WUR om Stadslandbouw en regioproducten verder te krijgen, oprichter van Stichting Ortus op Kweekland in Arnhem Noord (combi: reïntegratieproject en stadslandbouw) 145 Naast diverse duurzame projecten en bewustwording in Arnhem ook aanjager om Stadslandbouw in Arnhem verder te krijgen 146 Bijdrage aan Fairtrade voorleesontbijt bij de Bibliotheek & andere bijeenkomsten (naast reguliere PPP werkzaamheden vanuit de Bakkerij) 147 Diverse projecten, meedenken over duurzame acties + organisatie van Kinderklimaattop september 148 Diverse projecten w.o. zonatlas, meedenken over duurzame acties + organisatie van Kinderklimaattop september De binnenstad van Arnhem meetbaar minder te belasten. - Zakelijke pakketbezorgingen te verduurzamen door het aantal onnodige ritten (mede door bundeling) terug te brengen en met duurzaam vervoer in één keer goed uit te voeren. - Een duurzame oplossing te bieden voor de logistieke vraagstukken rondom Het nieuwe winkelen en internetaankopen voor particulieren. 150 een onderzoek uitvoeren naar een gebiedsgerichte aanpak op het vlak van energie binnen een nog nader te benoemen bedrijventerrein in Arnhem. Welke kansen liggen er binnen het bedrijventerrein ten aanzien van slimme infrastructuur voor energie? Welke reststromen zijn er binnen het bedrijventerrein? Hoe kunnen die slim worden benut? Kansen worden gezocht op het vlak van energiebesparen, hernieuwbare energie opwekken en innovatie. 151 Spijkerenergie is een initiatief van buurtbewoners om het energie verbruik van de Spijkerbuurt te verminderen en te verduurzamen. Onder het moto "door de buurt, voor de buurt" wordt door een aantal enthousiaste buurtbewoners advies gegeven over de aanschaf van zonnepanelen, de mogelijkheden van led verlichting en hoe andere duurzame ontwikkelingen toe te passen. Puurland Bezoekerscentru m Sonsbeek Bakkerij Tom van Otterloo Kom op voor een Duurzame wijk, CASA, gemeente Arnhem 17/18 lopen door. Afgerond, Continue- lid v Kernteam Stadslandbouw CASA, gemeente Arnhem, Puurland, Afgerond, Continu + lid van Kernteam Stadslandbouw Stichting Fairtrade gemeente Arnhem, gemeente Arnhem Loopt doorlopend Groene Transitie Gemeente Arnhem. Klimaatverbond Afgerond, Continu + sept 1 e Kinderklimaattop doorlopend Klimaatverbond Gemeente Arnhem, Groene Transitie Afgerond, Continu + Sept 1 e Kinderklimaattop Arnhem doorlopend ZZZoof Pas opgestart Cofely & Royal HaskoningDHV Start onderzoek Spijkerenergie Zijn op ca. 20 woningen inmiddels zonnepanelen gelegd.

18 Projecten Partners Energie Made in Arnhem 152 met Stichting Wireless Arnhem zorgen dat de SURE Is opgestart. geplande wifi-palen in Arnhem een groene Sustainable stroomvoorziening krijgen Returns 153 Het Montessoricollege op diverse terreinen te verduurzamen, werken aan bewustwording ogv duurzaamheid en de 1 e Fairtrade school van Arnhem worden 154 Ontwikkelen en produceren van een fairtrade Arnhempje in Bangladesh 155 Verder brengen van Stadslandbouw in Arnhem + lid van Kernteam Stadslandbouw Arnhem Leerlingenraad en directie Samenwerking tussen ontwerpster Lotte Voorend (leerlinge Montessoricolleg e) st. F-trade, st. Pani en de gemeente Arnhem Kernteam Stadslandbouw Arnhem (div. partners Energie made in Arnhem + gem.) 1 e Fairtrade school van Arnhem, diverse projecten afgerond w.o.lichtledpaneel stroompunt mbv zonne energie ontworpen door Arnhemse kunstenaar Opgestart Opgestart 18/18