Hoofdredakteur : Yves Vandezande Tiense Vest, 61 bus Kessel - Lo

Transcriptie

1

2

3

4 Hoofdredakteur : Yves Vandezande Tiense Vest, 61 bus Kessel - Lo Medewerkers Tekeningen : J.M. Legrand - Layout Typing : Eddy C. Bertin - Film, Muziek Guido Eekhaut - Boeken Frank Roger - Magazines Robert Smets - Boeken Maria Van Den Bosch : Marc Corthouts : Mia Wuyts Druk : AB Dick 320 Administratie : Lou Grauwels Lange Kievitstraat, Antwerpen 031 / RIGEL MAGAZINE is een tweemaandelijks tijdschrift voor Science Fiction, Horror en Fantastiek.Clubblad van SFAN, Vlaamse vereniging voor SF F. Auteurs zijn verantwoordelijk voor hun bijdragen. Behoudens wanneer anders vermeld, behoort het Copyright aan de auteur. RIGEL MAGAZINE is Copyright (C) 1979 by SFAN. Alle manucripten in één exemplaar aan de hoofdredakteur. Deze worden niet teruggezonden. ABONNEMENTEN **************** België : 350 fr. voor 6 nummers. Te storten op rekening tnv. SFAN Antwerpen. Nederland : door storting van fl. 24 op postgiro tnv. penningmeester NCSF, met vermelding 'SFAN-Belgie'. Rest van de Wereld : Uitsluitend via inter - nationaal postmandaat.

5 Het rotte aan zo'n tweemaandelijks tijdschrift is niet, dat je voortdurend achter het nieuws zit aan te hollen. Het rotte is ook niet, dat het ondanks die twee lange maanden tussen ieder nummer, toch altijd weer haasten is om alles op tijd de deur uit te krijgen. Nee hoor, het werkelijk rotte aan zo'n tweemaandelijks tijdschrift is het feit dat je slechts vier maanden làter kan reageren op iets dat twee nummers eerder verscheen, als je begrijpt wat ik bedoel. Maar slimme jongen die hij altijd geweest is, heeft Uw editor ditmaal zijn obligatoir toespraakje met opzet achter het handje gehouden tot Rigel 67 uit was, om op die manier de eerste te zijn die commentaar kon leveren op de eerste Rigel "nieuwe stijl". Toegegeven, indien het eindresultaat van de "nieuwe" Rigel nu desastreus geweest was, dan had dit stukje "I wanna be sedated"geheten, om de woorden maar eens uit de mond van de Ramones te halen. Geen Pogo aan mijn lijf echter!!! Ha, Rigel 67, m'n oogappel, kom aan mijn haarloze borst! Inhoudelijk kende ik je al, m'n lof gaat echter naar het team dat voor de vormgeving zorgde. Mia Wuyts en Marc Corthouts, aan mijn borst en vlug wat! Prima crew, wat ik je brom. Hoewel, kennen jullie die al van dat verhaal waar geen einde aan zat? Hm, ja dus. Ach, geacht lezerspubliek, ga nu vooral niet denken dat het naar onze hoofden gestegen is. Voorgaand stukje poeha is enkel bedoeld om jullie te dwingen ook es de schrijfmachine ter hand te nemen als het ware, en ons te laten wetan wat jullie er nu precies van denken. Kom en laat de bevolkingsdichtheid van onze nieuwe brievenrubriek 'Strafport' maar flink aangroeien. God en klein Pierke achter de machine! 't Is tenslotte toch ook jullie magazine, niet? (onnodig te zeggen - maar voor alle zekerheid doe ik het toch nog maar eens - dat Rigel Magazine wagenwijd openstaat voor al diegenen, die, onder de vorm van een verhaal of artikel, hun steentje willen bijdragen. Vergeet Ganymedes en de King Kong nu even en gun ons ook wat). Rigel 68 is er, en over de inhoud ga ik niet uitwijden. Drie verhalen, twee artiekels en de nodige rubrieken. Simon Joukes is terug van weggeweest; in zijn vertrouwde stijl commentarieërt hij het wedstrijdreglement van de King Kong Award. Guido Eekhaut wil duidelijk nog eens naar Londen, getuige zijn verslag (ik had er ook een kunnen schrijven, maar na een tijdje gaat de ene nacht club al gauw op de andere lijken...) Ha, bijna vergeten! In première, geliefde lezer, breng ik U een glimp van ons augustusnummer : een extra dik, sappig, prima verzorgd, boeiend stuk lectuur in de vorm van een vakantienummer. Een exclusieve verhalenbundel met uitsluitend Vlaamse auteurs. Een crème van een nummer, kortom. Meer zeg ik er niet over, maar vertel het voort! Abonneer familie, vrienden en kennissen, opdat niemand deze parel zou missen! En, vrienden uit het verre Nederland, speciaal jullie mogen het editoriaal van dat nummer niet missen. Sensationeel nieuws, vooral als je zelf schrijft. Dit alles dus onder de hoofding "Do the Rigel!!!" Punks, gooi weg dat leren pakkie, gooi weg die veiligheidsspeld! The pogo never stops - la' me nie lachen. Huren maar die gecapitonneerde cel, in je nakie onder het motto "Op naar de duizend abonnees" : 3

6

7 N.C.G , maandag Het moet onmiddellijk gezegd dat wij ons geen illusies hadden gemaakt. De Meester geniet bij insiders geen te beste reputatie, in de eerste plaats al omdat de technische middelen, waarop hij in ruime mate beroep doet, reeds enkele malen in elkaar zijn geklapt, en zijn effekten derhalve de neiging vertonen iets tè dramatisch te verlopen. Zijn smaak is bovendien uitgesproken morbiede : hij houdt ervan nadrukkelijke rampen te bedenken, die hij dik in de verf zet, terwijl de personnages die hij ten tonele voert, en waar je je onvermijdelijk toch enigszins mee identificeert, onveranderlijk op een of andere hoogst onaangename manier om het leven komen. O- verleven zit er voor hen in zijn creaties helemaal niet in. Hij is ook erg ijdel, en dikteerde bijvoorbeeld zelf zijn biografie, die uitpuilt van de zelfverheerlijking, wat - zacht uitgedrukt - minder sympathiek overkomt, net als de manier waarop hij zich steeds weer op het voorplan weet te dringen. Hij beroept zich namelijk op relaties op het allerhoogste vlak en met de nodige voorspraak en subsidie is het natuurlijk niet moeilijk zelfs een erg onbenullig werk te doen opvoeren. Uitnodigingen aan vooraanstaanden zorgen voor welgevulde ereplaatsen, vrijkaarten voor kulturele en sportieve verenigingen voor uitpuilende balkons en cocktails voor de pers vooruitstekende kritiek.. Op hun beurt rechtvaardigen de volle zaal en de welwillende besprekingen dan weer een volgende subsidie en zo blijven we wel aan het draaien. "Het leven is een kringloop," pleegt de Meester te zeggen, en voor hem is de zaak inderdaad mooi rond. Tenslotte is het ook nog zo dat hem door zijn medewerkers een aantal duistere bedreigingen in de mond worden gelegd, ten overstaan van diegenen, die zijn werk of zijn houding minder apprecieren.! Een en ander zal er ons vanzelfsprekend niet van weerhouden vast te stellen dat kwaliteit aan zijn oeuvre nauwelijks te pas komt, zoals ten overvloede bleek bij de première van zijn nieuwste 'Licht en Klankspel', waarop we vorige week op NCG genodigd waren. Helemaal gerust waren we niet, want een schouwspel van de Meester duurt doorgaans meerdere dagen, en je weet tenslotte nooit wat er in die tijd al niet verkeerd kan gaan. Luidens de regie-aanwijzingen is het desgevallend wel mogelijk het ook op kortere tijd te doen - zodat je er geen zes overnachtingen dient bij te nemen! - maar daar houdt de auteur niet van. Naar hij zegt werkt de periodieke afwisseling van creativiteit en reflexie de deelname van de toeschouwer in de hand en geeft dit aan het ganse spektakel iets hiëratisch, wat je overigens slechts in de betere pornografie benaderd vindt. Een opinie, die wij uiteraard voor zijn rekening laten. Ongetwijfeld was de opkomst indrukwekkend. Om objektief te blijven dient in dit verband niet enkel van vrijkaarten gesproken, maar moet inderdaad worden toegegeven dat het werk van de Meester een aantal mensen ook werkelijk aanspreekt. Zij het dan dat deze aantrekkingskracht 5

8 onzes inziens grotendeels voortvloeit uit ongezonde sensatiezucht en kunstmatig opgedreven gevoelens van onzekerheid. Je kan de sfeer bij de openingsklanken nog best vergelijken met deze vóór een griezelfilm : een deel van het publiek zit er bepaald onwennig bij, en zal zich ook zo blijven voelen, terwijl anderen zich erg geblaseerd voordoen, om - wanneer de lichten werden gedoofd - dieper en dieper in hun zetel te zinken en zich af te vragen of het hen misschien toch 'iets zal doen'.. Nu is originaliteit nooit de sterkste zijde geweest van de Meester en net als vorige maal opende ook deze show met een gekend schokeffekt. Plots schuift de bodem onder de toeschouwers weg, terwijl terzelfdertijd de zwaartekracht licht wordt verminderd en zich onder hen een ijselijke zwarte ruimte opent, waarin zij zonder het minste steunpunt drijven. Hierbij klinken gegarandeerd verschrikte kreten, en grijpen de kijkers naar hun zetel, of naar elkaar, om enige houvast te zoeken. Er volgt een oorverdovende klap, waarop na enige tijd vurige ballen te voorschijn springen, die aan een duizelingwekkende vaart door de voorstellingsruimte tollen, met een aanhoudend, verblindend licht dat de oogleden brandt en de irissen schroeit. Watermassa's storten zich dan als een hemelhoge muur op het publiek, om slechts in de laatste sekonde door een kunstige ingreep te splijten en een bestendiger plaats in het decor in te nemen. Er volgt een korte stilte, waarna zachte muziek regenval suggereert en het murmelen van beken en riviertjes, die geleidelijk aanzwellen tot een majestatische vloed. De verademing is echter slechts van korte duur, want plots springen van alle zijden enorme monsters op het publiek af, dat hierin misvormde elementen herkent van allerlei diersoorten en mythologische creaturen, die door de eeuwen heen aan de verhitte breinen van angstige volkeren zijn ontsproten. De techniek van de Meester komt hier het duidelijkst naar voren : hoewel de toeschouwer zich aan deze schokkende beelden tracht te onttrekken en ergens diep in zich ook weet dat zij niet meer dan een illusie zijn, ervaart hij toch een opwindende fascinatie en blijft hij - tegen beter weten in - aan de verschijningen en aan het betoog van de auteur gekluisterd, in een vreemde combinatie van verwondering en afschuw en van bewondering en ontkenning. Uiteraard is de grotere groep niet vreemd aan het sukses van deze formule. Hij geeft het individu de indruk dat zijn ervaringen worden gedeeld, terwijl ook het relatieve gevoel van veiligheid tot aanvaarding bijdraagt. Al gaat het om gemanipuleerde reakties, toch laten velen zich hiertoe verleiden. Bij wijze van beloning voor deze inschikkelijkheid wordt hen hierop een meer idyllische passage geboden, waarbij het kosmische geweld plaats ruimt voor een gevoelige sfeer per pastorale tinten, die wat zoetelijk overkomt, maar niet geheel zonder verdienste is. Arcimboldo-figuren verpersoonlijken een welwillende natuur, terwijl doorheen de achtergrondmuziek - als bij de 'Jaargetijden' van Vivaldi - de zang van tientallen vogels te herkennen valt. In verhouding tot de lengte van de opvoering is dit intermezzo echter van korte duur en is zijn impact miniem, vooral waar het wordt gevolgd door een in alle opzichten stuitende 'climax', waarin de Meester werkelijk de vrije teugel liet aan zijn wansmaak en zijn egocentrisme. Het verschijnen van allerlei moorddadige creaturen laat het ergste veronderstellen, en inderdaad culmineert deze reeks psychotische waanbeelden in het optreden van een levensgrote en geheel naakte man, waar de toeschouwer zijdelings tegenaan kijkt. Men weet dat de Meester in elk van zijn werken heel even optreedt, en ditmaal had hij uitgerekend dit bijzonder pijnlijke moment gekozen om zijn rolletje op te voeren. Het werd een ongehoord belachelijke vertoning, waarbij hij zich ertoe beperkte het mannelijke monster van verre een handje te geven en na een langgerekte groet weer op te stappen. Hierbij viel ons op dat de protagonist een méér dan vage gelijkenis met de Meester had meegekregen.. Wanneer na dit smakeloze gedoe en na een domme intrige ook nog een naakte vrouw ten tonele verscheen en enkele Freudiaanse verhoudingen werden gesuggereerd, vonden wij het stilaan welletjes en haastten wij ons naar de uitgang. Zonder grote verbazing stelden wij hierbij vast dat meerdere toeschouwers op onze rij hun regenjassen op een eigenaardige manier hoog over de knieën hadden opgetrokken. Buiten stelden wij vast dat vele tientallen aanwezigen ons reeds waren voorafgegaan en dat ons voorbeeld ook voortdurend nog door andere geschokte genodigden werd gevolgd. Een tijdlang bleven zij opgewonden kommentaar en kritiek leveren, waarbij wij reakties opvingen op het primitieve en ongezonde karakter van het spel en ook de weinig subtiele verwijzingen naar R.O. Laing en Levi-Strauss scherp op de korrel werden genomen. Hoeft het gezegd dat wij deze zienswijze volledig delen? Het ongenoegen was algemeen en als bevrijd spoedden wij ons met vele anderen weg van dit onherbergzame oord en van het onverkwikkelijke spektakel dat er ons werd geboden. Zover het oog reikte lag de weg tussen de sterren bezaaid met verfrommelde programmabrochures, waarop in grote letters : (J.P.Léwy, 5.78) " GENESIS I " 6

9 Enkele overwegingen ******************* Met ingang van dit jaar, haast vijftien, respectievelijk tien jaar na de oprichting van NCSF en van SFAN, wordt jaarlijks één officiële en gezamenlijke wedstrijd voor Nederlandstalige SF-verhalen georganiseerd. In het midden latend of we 'eindelijk!' moeten verzuchten, lijkt het wenselijk dat de organisatoren de wedstrijd en de reglementen nogmaals kritisch onderzoeken; met name moet worden bekeken of de huidige reglementen nog volledig stroken met de grondslag van de wedstrijd en of die grondslag eventueel zelf moet worden bijgeschaafd. Uiteindelijk zijn de thans geldende wedstrijdreglementen niets anders - en hiermee wordt uiteraard niets ten kwade bedoeld - dan een min of meer gestroomlijnde aanpassing van de reglementen die voor de vroegere, afzonderlijke wedstrijden van kracht waren. Het zou niet verbazingwekkend zijn als bij nader onderzoek bleek dat de huidige wedstrijdreglementen niet meer volledig stroken met de opvattingen die vandaag door de organiserende verenigingen worden gehuldigd. Verder werden die reglementen in de loop der jaren, naar aanleiding van suggesties en 'klachten', regelmatig 'verduidelijkt'. Het is echter mijn mening dat die wijzigingen de verlangde duidelijkheid niet altijd ten goede zijn gekomen. Tenslotte sluipen nog steeds (of weer!) taalfouten in de formuleringen. Hoewel zulks niet levensbelangrijk is, zou het toch leuk zijn dat die schoonheidsfoutjes (zoals bij voorbeeld het verfoeilijke germanisme 'middels' in artikel 1) worden verwijderd. Ten einde gespreksstof voor mogelijke verbeteringen van de reglementen aan te brengen, bespreek ik hieronder enige punten die ik zelf belangrijk acht. Met nadruk stel ik dat er andere zijn en dat mijn o- verwegingen geenszins aanspraak maken op de 'alleenzaligmakende waarheid'. Bovendien heb ik zelf lang niet altijd een pasklare oplossing voor de vragen die naar aanleiding van bepaalde artikels van het reglement kunnen rijzen. De benaming van de wedstrijd **************************** 'SF-verhalenwedstrijd om de King Kong Award' is m.i. een om begrijpelijke redenen ontstane, maar daarom niet minder hybride en onduidelijke benaming. Wanneer men zich afvraagt waar het om gaat, namelijk om een wedstrijd of om een Award (hier, met de betekenis van 'Onderscheiding'), dan is het antwoord : een wedstrijd. De King Kong Award is dan de Onderscheiding die door de winnaar (eigenlijk is er slechts één winnaar) in de wacht wordt gesleept, in de vorm van de King Kong Trofee. Door de term 'award' abusievelijk 7

10 gelijk te stellen met de term 'Prijs', ontstaan natuurlijk problemen. Er is immers sprake van een eerste, tweede en derde prijs. Echter, een 'Award' kan maar door één winnaar in ontvangst worden genomen, zoals met name bij de Hugo Award kan worden vastgesteld (tenzij er sprake is van een gedeelde eerste plaats). satie een prijs toekennen aan het tweede en/ of derde best gerangschikte verhaal. Deze prijzen bestaan uit een geldbedrag dat verkregen wordt door de totaal ter beschikking staande prijzenpot met behulp van een vaste verdeelsleutel (die nader moet worden omschreven) in twee, respectievelijk drie bedragen te verdelen. Eigenlijk zouden de organisatoren dus een korte naam moeten bedenken voor de volgende omschrijving : - Jaarlijkse wedstrijd voor het beste science-fiction-verhaal, waaraan ipso facto de King Kong Award wordt toegekend. Beslist geen gemakkelijke opgave en zelf ben ik er nog niet uitgekomen. Hoe dan ook, je kunt prijzen uitloven, maar geen award; een award wordt toegekend, al dan niet door een jury, al dan niet door stemmen van de fans, al dan niet naar aanleiding van een wedstrijd, enz. In dit verband kun je je ook nog afvragen, hoewel dit kan lijken op het zoeken van spijkers op laag water, of een Award wordt toegekend aan een persoon (de schrijver van een verhaal) of aan het verhaal zelf. Persoonlijk vind ik dat wel duidelijk, maar ik besef dat hierover discussie mogelijk is. De vraag die ik hierboven stelde, kan echter ook worden beantwoord als volgt : het gaat om een wedstrijd en om een Award. In dat geval dient onderscheid te worden gemaakt tussen de geldprijzen voor de winnende verhalen en de toekenning van de King Kong Award. Dan zou het in principe mogelijk zijn dat de Award, niet noodzakelijkerwijs aan de winnaar van de wedstrijd wordt toegekend, maar aan de schrijver van een ander ingezonden verhaal, waarvan de kwaliteiten op een speciale manier (die dan dient te worden omschreven) de aandacht trekken. Ik meen echter te weten dat zulks niet de bedoeling van de organisatoren is. In verband met bovenstaande, zou Artikel 1 als volgt kunnen luiden : - De King Kong Award is een onderscheiding die wordt toegekend (of: kan worden toegekend, aangezien verder blijkt dat de jury het recht heeft om prijzen niet toe te kennen) aan de schrijver(s) van het beste Nederlandstalige SF-verhaal, uit de inzendingen voor de SF-verhalenwedstrijd die jaarlijks wordt uitgeschreven door de Nederlandse SF-vereniging NCSF, de Belgische SF-vereniging SFAN en het fanzine King Kong-SF. - De King Kong Award bestaat uit de King Kong Trofee, met een daaraan verbonden geldbedrag van minimaal Fl. 150,-, of zoveel méér als door bijdragen buiten de organisatie om kan worden verkregen, na aftrek van de organisatiekosten (in 1978 : Fl. 1250,-). - Naast de King Kong Award kan de organi- Artikel 3 ********* De bedoeling van de vroeger bestaande verhalenwedstrijden was drieledig : eerst en vooral waren het pogingen om jong en onbekend esseftalent aan te trekken, in overeenstemming met de statuten van de verenigingen waarin staat dat zij alle middelen aanwenden om SF te bevorderen. Ten tweede werd geprobeerd de prijzenpot steeds groter te maken, met de bedoeling de wedstrijd ook interessant te maken voor gevestigde 'mainstream'-auteurs die zich tot dan toe nog niet op het gladde essefijs hadden gewaagd omdat er geen droog brood mee te verdienen was. Later was er een geringe verschuiving merkbaar naar een nieuwe opvatting : de wedstrijd moest ook 'promotiebevorderend' worden gemaakt voor de gevestigde essefschrijvers van eigen bodem, voor zover die bij ons bestaan... (het is geen geheim dat tot op heden alleen Eddy C. Bertin enigszins aanspraak kan maken op de pompeuze benaming 'gevestigd essefschrijver' - iets waar hij zelf waarschijnlijk hartelijk om moet lachen!). Aangenomen dat de twee eerstgenoemde bedoelingen nog steeds bestaan, zou het aanbeveling verdienen om schrijvers die ooit een eerste en een tweede prijs hebben behaald, van verdere deelname uit te sluiten. Het is namelijk niet denkbeeldig dat sommige jongeren afzien van deelneming als zij beseffen tegen wie ze moeten optornen. Er mag immers worden aangenomen dat de kwaliteit van de door de vroegere winnaars ingezonden verhalen in het algemeen boven het gemiddelde zal liggen, wat de kansen van anderen kleiner maakt. Mocht echter de derde door mij genoemde factor thans de boventoon voeren, dan kan dat natuurlijk niet. Het zou dan wel aanbeveling verdienen zich opnieuw te bezinnen over de 'wedstrijd' als zodanig en terzake iets in het reglement te vermelden. In feite is zulks een van de bezwaren die ik koester tegen de huidige benaming van de wedstrijd : het is heel wat anders om aan een wedstrijd deel te nemen, met de hoop te worden erkend als essefschrijver en eventueel nog een geldprijs te verdienen, dan aan een soort uitverkiezing tot de 'pro van het jaar', met de King Kong Trofee als toegift. 8

11 Artikel 4 ********* Artikel 7 ********* In 1978 werd de jury geconfronteerd met maar liefst 84 verhalen. Aangenomen mag worden dat het maximum aantal inzendingen nog niet is bereikt. Vergeleken met de vroegere 40 tot 50 verhalen - toen al een hels karwei - is zulks een aanzienlijk zwaardere belasting, die mede in de vorm van 'leesmoeheid' tot uiting komt en optimale beoordeling toch wel bemoeilijkt. Aangezien beperking van het aantal deelnemende auteurs ongewenst is, kan alleen soelaas worden gevonden door de inzenders te verplichten slechts één verhaal, al dan niet in samenwerking met een andere schrijver, op te sturen. Van de auteurs moet voldoende zelfkritiek worden verwacht; hun beste verhaal in te zenden. Als ze zich vergissen is dat jammer, maar ze kunnen steeds hun verhalen door magen en kennissen laten lezen als ze niet op hun eigen oordeel vertrouwen. Deze eenvoudige maatregel zou het aantal inzendingen haast met de helft verminderen, waardoor de jury meer tijd krijgt om degelijk te werken. Artikel 6 ********* In de vroegere wedstrijden werden fantastiek en fantasy naast essef toegestaan. Echter, alle winnende verhalen tot op heden waren essefverhalen. Hoewel de kwaliteit van de inzendingen natuurlijk de grootste rol speelt, is het toch zo dat de jury's in het verleden eigenlijk samengesteld waren (en dat is ook dit jaar het geval) uit personen die op de eerste plaats science fictionkenners zijn. Met andere woorden : fantastiek en fantasy hebben tot op heden nog geen honderd procent faire kans gehad om de prijzen te winnen. Er zijn twee gemakkelijke oplossingen : ofwel blijf je die genres toestaan, maar dan zorg je ook dat de helft van het aantal juryleden uit fantastiekkenners bestaat (in dat verband zij opgemerkt dat 'discriminerende' termen als 'randthema's', wanneer sprake is van fantastiek, uit de reglementen moeten worden geweerd), ofwel schrap je die genres uit de wedstrijd, ten einde uitsluitend specifieke essefverhalen te behouden. Het tweede verdient m.i. de voorkeur, vooropgesteld dat een speciale wedstrijd voor het fantastische verhaal in het leven wordt geroepen, met zijn eigen jury, prijzen en organisatoren (die overigens dezelfden kunnen zijn). Je zou ook kunnen denken aan een Award naast de King Kong Award, dus twee categorieën thema's in dezelfde wedstrijd. De termijn tussen de sluitingsdatum (31 mei 1979) en de bekendmaking van de uitslag (najaar 79) is vrij lang. Natuurlijk heeft de jury de tijd nodig, maar iemand die in januari een verhaal inzendt en bij voorbeeld tot oktober moet wachten om de uitslag te horen, moet wel erg lang op zijn kiezen bijten! Hierbij komt dat het grote aantal kopieën vrij hoge kosten met zich meebrengt. Ik schat dat elke deelnemer ongeveer 40 tot 60 gulden uitgeeft om zijn verhaal in te zenden (meer als het er twee zijn!). In het licht hiervan, lijkt het me wenselijk dat enige 'zorg' aan de deelnemers wordt besteed. Enkele suggesties : - de ingezonden verhalen terug sturen aan de inzenders, zodra duidelijk is dat ze niet 'in de prijzen' (of 'in de bundel') vallen, ook als de uiteindelijke rangschikking nog niet werd opgesteld. - mededeling (schriftelijk) van de uitslag vóór de eigenlijke uitreiking plaats vindt, bij voorbeeld een maand van tevoren, samen met het juryrapport, en met verzoek tot geheimhouding tot de officiële plechtigheid heeft plaats gehad. De geheimhouding is op zichzelf prachtig, maar weegt ze ook op tegen de eigenlijk te lange wachttijd? Verder meen ik toch dat de deelnemingskosten voor sommige jonge talenten die krap bij kas zijn, een hinderpaal vormen om mee te dingen. Is het echt niet mogelijk het aantal kopieën te beperken? Of kunnen enkele kopieën worden gemaakt door de organisatie en als organisatiekosten geboekt? Artikel 8 ********* Dit lang en ingewikkeld artikel kan sommige verkeerde ideeën in de hand werken. Ik vraag me af of er werkelijk bezwaren bestaan tegen een wedstrijd die uitsluitend pseudoniemen aanvaardt. Om te beginnen wordt de jury hoe dan ook door een bekende naam beïnvloed. Meestal werkt het averechts; aangezien de jury doodsbenauwd is dat haar partijtrekkerij zal worden verweten, bestaat de kans dat verhalen van met naam bekende auteurs strenger worden beoordeeld. Natuurlijk kan de stijl vaak de auteur verraden (of zelfs, zoals in het verleden is gebeurd, de gebruikte typemachine!) maar toch blijft de beoordeling losser en afstandelijker als er gebruik wordt gemaakt van pseudoniemen. En als we er van uitgaan, dat de jury de rangschikking van de verhalen verzorgt, is er geen enkel bezwaar tegen dat de organisatie de juiste naam van de inzenders zou kennen. 9

12 Artikel 9 ********* De afzonderlijke gegevens over de auteurs worden uiteraard niet aan de jury overhandigd. Wellicht kan dat nog eens extra worden benadrukt; zoniet vraagt men zich af of pseudoniemen nodig zijn. Artikel 13 ********** Het beoordelen van verhalen is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Persoonlijke voorkeuren spelen altijd een rol (zie de rangschikking van dezelfde verhalen door verschillende jury's, zoals in de twee wedstrijden van verleden jaar) en enige subjectiviteit mag en kan bij geen enkel jurylid worden uitgesloten. Des te dringender is het dus, de inzenders een set vaste beoordelingsnormen te waarborgen. Met andere woorden, van tevoren dient bekend te zijn welk belang de verschillende juryleden hechten aan de verschillende beoordelingsnormen. Dit is mogelijk door een groter aantal punten ter beschikking te stellen van de 'objectief meetbare normen', dan voor de subjectieve normen (met dit laatste wordt uiteraard niets ten kwade bedoeld). Het mag niet voorkomen dat jurylid nr 1 tien punten beschikbaar stelt voor 'stijl', terwijl jurylid nr 2 er twintig voor over heeft. In het belang van zowel inzenders als jury, hoort het aantal punten dat aan de zogeheten 'persoonlijke criteria' wordt toegekend, tot maximaal tien procent van het totaal te worden beperkt. Hierdoor wordt vermeden dat ideeën van 'willekeur' zouden kunnen optreden. Bovendien moeten die 'persoonlijke criteria' van tevoren schriftelijk worden vastgelegd. Mocht dat niet mogelijk zijn, dan hoort het in ieder geval in het juryrapport te worden vermeld. Een duidelijk voorbeeld; een jurylid die een speciale voorliefde voor éénhoorns koestert, is vast van plan om elk éénhoornverhaal iets hoger te waarderen dan de andere verhalen. Daar is niets op tegen, het is zelfs bijzonder eerlijk, maar het moet wel bekend zijn! Tot die 'persoonlijke criteria' zullen vaak de 'ideologische achtergronden' van de juryleden behoren. Aangezien verhalen hoofdzakelijk op hun litteraire mérites moeten worden beoordeeld, is het dus nodig dergelijke criteria zoal niet uit te sluiten, dan toch in sterke mate te beknotten.. Zoniet kan jurering tot een farce worden. En al weet ik best dat het in onze contreien hoogst onwaarschijnlijk is dat iets dergelijks gebeurt, is het beter niet de schijn op zich te laden dat het toch zou kunnen gebeuren. Het Lid a) van genoemd artiekel lijkt me ongelukkig geformuleerd. Eerst en vooral, omdat fantastiek en fantasy achteloos terzijde worden geschoven (hoewel dat niet de bedoeling kan zijn van het huidige reglement) en ten tweede omdat niet duidelijk is wat 'betrokkenheid bij het science fictiongebied' eigenlijk betekent. Waarmee hiermee wordt bedoeld dat de jury alle verhalen leest en dan eerst en vooral oordeelt of elk verhaal in aanmerking komt om mee te dingen (omdat het inderdaad een SF-verhaal is) dan kan zulks veel eenvoudiger worden gezegd. Wat de 'betrokkenheid bij de titel' betreft, dit is m.i. onzin : talloze verhalen en gedichten zonder titel of zonder aansluitingspunt met de titel, zijn steengoed. Als beoordelingsnorm vind ik dit uitermate zwak. Schrappen zou het beste zijn want wat doe je met een leuk verhaal waarop de titel niet vlekkeloos aansluit? Het gaat tenslotte om het verhaal en niet om de titel. In het juryrapport kan altijd worden vermeld waarom een titel niet goed gekozen lijkt. In verband met het gehele artikel, zou verwijzing naar het door de jury gehanteerde 'puntenstelsel' wenselijk zijn. Aangezien alle beoordelingsnormen enigszins persoonlijk gekleurd zijn, zal elke jury tot een enigszins andere tabel komen tijdens de besprekingen die aan de eigenlijke jurering vooraf gaan. Ter informatie geef ik hier het lijstje dat ik vroeger hanteerde : maximaal aantal punten per verhaal : 100 a) betrokkenheid bij essefgebied 5 b) betrokkenheid bij titel 5 c) originaliteit 10 d) plot en pointe 10 e) spelling en zinsbouw (5 + 5) 10 f) woordkeus en stijl ( ) 20 g) uitwerking van het gegeven 15 h) totale indruk, met inbegrip van constructie en literaire procédees 15 i) persoonlijke criteria 10 Hieraan kan worden toegevoegd dat de 'persoonlijke criteria' met een beetje goede wil, onder te brengen zijn onder 'totale indruk' en dat het wenselijk is een onderscheid te maken tussen taalbeheersing, schrijftechniek en schrijftalent. Natuurlijk is mijn lijstje net zomin volmaakt als dat van een ander, maar het probeert in ieder geval de objectief meetbare normen de doorslag te laten geven. Artikel 14 ********** Ook hier lijkt de formulering me onduidelijk want er blijkt niet uit of de jury dan wel de organisatie, uiteindelijk de rangschikking en dus de toekenning van de prijzen, bepaalt. 10

13 aangenomen mag worden dat de jury de beste verhalen aanwijst, zoniet heeft de jury geen zin! Per slot van rekening bestaat de jury juist om te beletten dat een organisatie (hoe integer die ook mag zijn)zelf bepaalt of er prijzen worden toegekend en aan wie. Het is derhalve voldoende te zeggen dat de organisatie de prijzen en/of onderscheidingen uitreikt in overeenstemming met de onveranderbare, door de jury opgestelde rangschikking van de verhalen. Artikel 15 ********** Het ingelaste tussen zinnetje 'in samenspraak met de organisatie', is bijzonder gevaarlijk ook al is voor de ingewijden wel duidelijk wat hiermee eigenlijk wordt bedoeld. In feite staat er niet meer of minder dan dat een beslissing van de jury door de organisatie kan worden genegeerd; uiteraard in overleg, enz;, maar toch... Om zelfs maar het vermoeden van willekeur volledig uit te sluiten, moet dit tussenzinnetje worden geschrapt. Desnoods kunnen in een apart artikel de rechten van de organisatie nader worden uiteengezet. Tot besluit *********** Om onderhavig artikel niet te lang te maken, werden sommige punten niet besproken. Hoe dan ook, hoewel het reglement op vele plaatsen beter (= uitgebreider ingaat) is dan de vroegere, is er nog wel enig schaafwerk nodig. Ik denk speciaal aan enkele zinswendingen die verkeerd kunnen worden geïnterpreteerd en aan sommige ietwat ongelukkige formuleringen. Het belangrijkste lijkt me echter een grondige bezinning over de wedstrijd zelf en over haar mogelijke toekomst. Met vertrouwen opgedragen aan de leden van de jury. Rijswijk, januari

14 Roger Zelazny schreef ooit eens een novelle getiteld 'DAMNATION ALLEY' die in 'Galaxy' verscheen in okt Later schreef hij er nog enkele weinigzeggende hoofdstukken bij zodat het geheel lang genoeg was om als boek uit te geven (Putnam/Berkley in 1969, bij ons door Spectrum als HELLEVAART, Prisma SF 1616 in 1974). Jerome M. Zeitman en Paul Maslansky hebben er nu een film van gemaakt, naar een draaiboek van Alan Sharp en Lukas Heller, met Jack Smight als regisseur. Bij ons opteerde men voor de klinkend-originele titel DE LAATSTE OVERLE- VENDEN. De banaliteit van deze titel en de stompzinnigneid van het filmverhaal vullen elkaar aan tot een weinigzeggend geheel, waaraan we twee goede herinneringen overhouden : de uitstekende vizuele speciale effekten die sterk herinneren aan deze van 'Demon Seed' (maar dan, ik heb altijd een voorkeur gehad voor psychedelisch lichtenspel) en de sterke muzikale background van Jerry Goldsmith. Het begin van de film is het sterkst, al is het wat lang uitgesponnen : het uitbreken van de derde wereldoorlog. Enkele overlevenden houden zich in stand in twee legerbunkers, tot daar een ramp plaatsvindt zodat enkel 'de laatste overlevenden' in twee woestijnrupswagens van eigen fabrikaat de wereld intrekken, op zoek naar de restanten van de beschaving. Er sterven er een paar, er komen enkele nieuwelingen bij, waaronder natuurlijk een dame. Verdere weinig spektakulaire attrakties zijn enorm trage reuzenschorpioenen, gemuteerde allesvretende kakker- lakken, de traditionele woeste zwervers die voedsel & dame willen inpikken, elektrische stormen (de werkelijke hoofdvertolkers) en dergelijke. Alles ontaardt al vlug in een routine-avontuurtje, en op het einde rijden held & heldin op hun 'bike' niét het avondrood tegemoet (enkel Lucky Luke doet dat), maar wel een doodgewoon bevolkt en netjes onderhouden stadje binnen, waar iedereen dolblij is er nog een paar opvreters bij te hebben. We zullen het hier niet verder in detail hebben over de vele gaten in de logika van de plot, en de cliché-personnages kan je op de afvalhoop gooien. Van Zelazny is er helemaal niks overgebleven, tenzij de hallucinerende licht-effekten en de stormen die hier en daar wel de sfeer van het originele boek benaderen. Hell Tanner is in het boek de leider van een uitgeroeide groep Hell's Angels, die samen met enkele soortgenoten parool verleend krijgt voor zijn misdaden als hij een geneesmiddel doorheen de radiatie-zone 'Damnation Allay' kan brengen naar een andere stad, waar iedereen aan het kreperen is. Nu ligt gans de kracht van het boek (dat op zichzelf al niet zo denderend is) in het feit dat Tanner een persoonlijkneid is, een woesteling die voor niets terugdeinst maar die op het einde van zijn avonturen zijn eigen erekode volgt en een beter inzicht krijgt in zichzelf en in wàt hem voortdrijft, dit alles terwijl hij toch zijn basispersoonlijkheid blijft behouden. De Tanner van de film is een modieus gekapte, propere en typische 'all american boy', een doodbrave Donny Osmond-kerel 12

15 die wel wat gek is op dolle motorritten, maar wiens grootste zonde er in bestaat dat hij nu en dan eens vloekt en dat hij geen gezag aanvaardt. De enige vertolker die enigszins realistisch aandoet is een neger die zich echter na enkele filmrollen opoffert voor zijn lotgenoten. Misschien kon hij het scenario niet meer verwerken, en verkoos de kakkerlakken. 'Prachtvertolkingen' dus van George Peppard, Jan-Michael Vincent, Dominique Sanda, Paul Winfield en Jackie Earle Haley. Het verveelt niet en is mooi om naar te kijken, en jammer genoeg is dit datgene wat het grote kijkerspubliek waarschijnlijk voor 'volwassen menselijke SF' houdt... Geef mij dan maar PIRANHA, een realisatie van Joe Dante, produktie van Jon Davison en regie van niemand minder dan Roger Corman. Nu is Corman een onevenwichtige regisseur die zowel opperbeste films gemaakt heeft (enkele van de E.A. Poe verfilmingen, een aantal degelijke kleinbudget produkties zowel op gebied van de SF als horror en de gangsterfilm) als rasechte stinkers. 'Piranna' hapt gretig in op het kassukses van 'Jaws' en het verwachte sukses van 'Jaws 2', maar Corman gooit er heel wat meer bloed tegenaan, en doet dit gelukkig ook met een flinke dosis zwarte humor en zelf-parodie. Twee verdwaalde wandelaars dringen binnen in een verlaten legerkamp, en nemen een verfrissende nachtelijke blote duik in een enorm zwembad. Enkele schreeuwen, vele (onzichtbare) 'jawwekes' die toehappen... exit onze twee zwemmers. Wat later arriveert een knappe opsporingsagente die erin slaagt de aan drank verslaafde eenzaat Paul als gids mee te tronen, op zoek naar het vermiste koppel. Ze ledigen het zwembad, en vernemen dan dat het zwembad vol zat met piranhas, die nu in de rivier terecht gekomen zijn. Deze piranhas waren van een speciale soort die zowel in zout als zoet water kunnen overleven, en die in militaire opdracht gefokt werden om in Vietnam gebruikt te worden. Grote paniek, het leger arriveert en probeert alles in de doofpot te stoppen. Enkele slachtoffers vallen, en iets verderop is men bezig met de voorbereidingen tot grootscheepse waterspelen bij de opening van een nieuw pretpark, waarvan de vijver natuurlijk via de rivier kan bereikt worden.. Liefhebbers van bloederige taferelen krijgen alles wat de titel belooft. De meeste personnages zijn een regelrechte parafrase op 'Jaws', terwijl Barbara Steele in een kleine rol het leger parodieert. De humor is niet erg verfijnd, maar komt toch best over, zoals in de scene waarin de burgemeester samen met de militairen alle geruchten over de vleesvretende vissen probeert te onderdrukken. Tenslotte heeft de man een hoofdbekommernis ; het welslagen van de opening van zijn pretpark. Wanneer een van zijn helpers hem dan iets komt toefluisteren brult de man, 'Piranhas, piranhas, ik heb je al gezegd dat ik dat woord hier niet meer wil horen. Wat is er aan de hand met piranhas?' Waarop de andere antwoordt, 'Eh, ze zijn onze gasten aan het opvreten.' Verder is er ook nog een kleine grappige rol toebedeeld aan een of ander miniatuurdinosaurusje dat in het laboratorium van de piranha-geleerde aan het ronddolen is (waarschijnlijk een overblijfsel van een voorgaand experiment) en dat nooit verklaard wordt. Verdere hoofdrollen voor Bradford Dillman, Heather Menzies, Kevin McCarthy en Keenan Wynn, en natuurlijk de piranhas zelf die men in detail echter slechts op de foto's kan bewonderen. In de film zelf zijn ze nooit meer dan vlug bewegende schimmen. Voor liefhebbers van rauw bloederig vlees en visschotels. 13

16 Het is een heel tijdje stil geweest rond Mike Oldfield. Mike, begon zijn karrière toen hij pas vijftien was, samen met zijn zusje Sally Oldfield (voor folk-liefhebbers, zopas werd ook Sally's soloalbum 'Waterbearer' verspreid -- straks meer). Na experimenten met een eigen groep werkte hij samen met o.a. Kevyn Ayers en David Bedford, maar hij brak pas in '73 door met zijn geniale 'Tubular Bells'-kompositie (voor groot orkest bewerkt in een versie van David Bedford) dat ook gedeeltelijk gepromoveerd werd doordat een fragment daaruit in 'The Exorcist' gebruikt werd. Daarna kwamen het sobere maar toch steengoede 'Hergest Ridge', gevolgd door het meer folkklinkende 'Ommadawn' waar hij gebruik maakte van een kinderkoor. Kort daarop kreeg Mike een single-hit met het deuntje 'In Dulce Jubilo', waarna dadelijk een nieuwe persing van 'Ommadawn' kwam, met op het slot de single erbij geperst. Dan werd het stil, tussendoor kwam nog een prijzige doos op de markt met vier LPs', de eerste drie plus een vierde met experimentjes, ideaal als geschenk voor wie al het voorgaande nog niet bezat. Maar nu is de nieuwe Mike Oldfield er terug. Uiterlijk is hij wel veranderd: netjes geschoren, snor- en baardloos, een kortgeknipt kroezelkopje, een hippe kledij vervangen door een konfektiekostuumpje, en in sommige tijdschriften kan je een blote Mike bewonderen in de houding van De Denker, De Diskuswerper e.d. Alle redenen dus om zijn nieuwste produktie vol wantrouwen tegemoet te treden, maar oh wonder! Met INCANTATIONS (dubbel-lp, Virgin VDT 101, 1978) overtreft Mike al zijn voorgaande komposities, gebruikt e- lementen daaruit en smelt deze samen met koor, solo-zang van zusje Sally en Maddy Prior (van ex-steeleye Span), een strijkorkest onder leiding van (natuurlijk) David Bedford en een totaal van 72 muzikanten en zangers. Pop, synthorock, folk en moderne klassiek worden in elkaar verweven tot een prachtig geheel, dat gewoon parts 1-4 heet. Ideaal om te gebruiken bij een Zwarte Mis, of gewoon om bij te zitten genieten. Gelijkaardige elementen komen ook voor in Sally Oldfield's 'WATERBEARER' (Bronze/Ariola XOT, 1978); een overwegend 'folk-pop' klinkende plaat in zuivere Maddy Prior-Sandy Denny stijl, waarvoor Sally echter alle songs zelf schreef en prodoeste. Een intense liefde voor mens en natuur spreekt uit alle teksten, en in sommige ervan zitten elementen en kwotaties uit 'Lord of the Rings' en 'The Silmarillion'. Zeer mooie plaat. 14

17 De nieuwe groep ZON presenteert ASTRAL PROTECTOR (CBS/Epic 90442, 197!) met een bevremende hoes, waardoor je eerder een publiciteitsplaat over hypnose zou verwachten. Negen stevige tracks echter, geprodoest door Don. Lorusso, overwegend hard-rock in Black Sabbath/Deep Purplestijl, maar met inbreng van sythesizer en elementen die soms sterk aan The Cars en Nektar doen denken. Men vond het blijkbaar overbodig de teksten in te sluiten, maar zo te horen zijn er toch een tweetal ('Point of view' en 'Astral projector') die gedeeltelijk fantastiek/sf kunnen genoemd worden. De Japanse synthesizer-grootmeester TOMITA gaat openlijk de SF-toer op met KOSMOS (RCA ARL , 1978), onder prachtige hoes getekend door Ron Walotsky. Tomita bespeelt alles zelf, en haalt de wonderbaarlijkste geluiden en klanken uit zijn apparatuur (een grote cockpit vol draden en knopjes). Het is wel even wennen om 'Star Wars' in zijn versie te horen, het herinnert ergens heel erg aan Morricone's western-komposities, maar eenmaal de eerste bevreemding voorbij hoef je enkel achterover te leunen en je te laten wegdrijven in Tomita's kosmos. Speciale aandacht ook voor zijn prachtige vertolking van Rodrigo's 'Concerto di A- ranjuez' en zijn adaptie naar Bach genaamd 'The sea named SOLARIS'. Wie deze plaat gemaakt heeft en apprecieert kunnen we zonder voorbehoud ook Tomita's andere werken aanbevelen : THE PLANETS (Holst), FIREBIRD (Stravinsky, gevolgd door Debussy & Mussorgsky's Night on the bare mountain), PICTURES AT AN EXHIBITION (Mussorgsky) en SNOWFLAKES ARE DANCING (Debussy). Opnieuw Live, maar godverdomme véél beter is DAVID BOWIE : STAGE (RCA PL-2913, 1978), ook al een dubbele, beide op blauw vinyl. 17 songs in totaal, zowat een overzicht van Bowie's laatste jaren, en tevens eveneens een synthese van de laatste Europatoer. Kant 1 brengt stukjes uit 'Ziggy Stardust', kant 2 uit zijn 'white-soul/disco' periode 'Station to station', terwijl 3 & 4 volledig recent zijn met lang uitgesponnen synthesizer-nummers ('Warszawa') en hit-werk zoals 'Heroes' en 'Beauty and the beast'. Uitstekende verzamelplaat, waarbij het mij enkel spijt dat Bowie's besluitnummer van zijn live-show, de heel speciale versie van 'Show me the way to the next whisky bar' hier niet opgenomen is. Ook LOU REED is terug na zijn betwistbare 'Street Hassle', ditmaal met een dubbele live LP, LOU REED LIVE : TAKE NO PRISONERS (RCA, XL-3066, 1978), op blauw en rood vinyl geperst en met een domme underground - strip hoes. Geen onverdeeld sukses, verre van. De keuze der songs laat sterk te wensen over, 'Sweet Jane', 'Berlin' en 'I'm waiting for my man' staat nu wel zowat op een vijftal platen van Lou, studio of live. "Walk on the wild side' wordt uitgesponnen over een kwartier, maar Lou zingt slechts een drietal regels, de rest is gewoon een babbeltje dat hij houdt met zichzelf, over hoe hij deze song schreef, waarom, zijn kommentaar op Bruce Springsteen, Diana Ross, en de 'fuckin' journalists', en ga zo maar door. Opmerkelijk, want tijdens zijn gewone optredens is Lou helemaal zo spraakzaam niet, en beslist niet zo sympathiek tegenover zijn publiek. Over de liedjes zelf hoef ik eigenlijk weinig te zeggen : je bent voor of tegen Lou, ik ben nu eenmaal voor, en vind ze dus gewoon goed. De opname-kwaliteit is echter verre van goed : misvormde klanken, verschuivingen van net stereoëffekt, plotse klanksterkteveranderingen doen bijna geloven dat de opname en persing op zeer amateuristische wijze gebeurde. Ondanks mijn liefde voor Lou's werk, is dit een plaat die eigenlijk helemaal niet nodig was. Enkel voor verzamelaars dus. Om te besluiten even naar de film met een soundtrack door ENNIO MORRICONE : HOLOCAUST 2000 ( Vogue LDA.20346, 1978), voor een SF-horrorfilm van Edmondo Amati, gereggisseerd door Alberto De Martino, met Kirk Douglas in de hoofdrol. Romanversie door mede-scenario-schrijver Michael Robson, Sphere Books 1978, 85 pence. De film is nog niet in omloop, maar schijnt een kombinatie te zijn van een SF-thriller en pseudo-religieuze horror à la Exorcist/Omen, rond de konstruktie van een enorme kernreaktor in Arabië die tegengewerkt wordt door bovennatuurlijke krachten. De muziek is een enorme flop : van de 17 fragmenten zijn slechts 1 en 8 beluisterbaar (melodieus, zei het ook weinig origineel) en 1 van kant 2 (een Omenachtig fragment met sterke Goldsmith-invloeden), de rest is uitsluitend suspense-muziek/geluid bedoeld als back-ground bij aktie-en suspense-opbouwende taferelen in de film. Je herkent overal wel de hand van Morricone in, maar een zeer zwak handje ditmaal. 15

18

19 1. DE METAMORFOZE VAN PRRTTKWT Het ene ogenblik verorberde Prrtkwt smakelijke broodkruimels die in een spleet van het plankier gevallen waren, het volgende werd zijn eerst haast onbestaande brein als door een explozie verteerd en zijn zintuigen bezorgden hem een haast fyzieke klap. Hij lag op de rug (paniek! Paniek!) en knipperde (knipperde?) met de ogen naar het felle wit en de scherpte van het plafond (scherpte? plafond?) boven hem. Als je weet dat het een bijzonder moeilijke en gevaarlijke opgave is (de weke onderbuik blootgesteld aan vijanden) voor een kakkerlak, om weer recht te komen als hij op de rug ligt, was de paniek begrijpelijk. Bovendien hebben ze, net als alle andere insekten, facetogen waarmee niet te knipperen valt en die helemaal geen scherpe details waarnemen, slechts vage vormen en kleuren. Zijn verwarring was dus des te begrijpelijker. Angstig wou hij met de voelsprieten de omgeving aftasten op trillingen en geuren van mogelijk gevaar, maar merkte dat iets midden op zijn gezicht een snuivende beweging maakte (gezicht? snuivende?). De paniek werd groter. Haast waanzinnig van ontsteltenis begon hij met de poten te trappelen en merkte dan dat daar een stel van ontbrak. De emotie was te groot. Prrttkwt bezwijmde. Toen hij even later weer bij bewustzijn kwam, was hij kalmer. Vreemde gedachten warrelden door zijn hoofd. Hij wist dat hij een mens was. Of beter gezegd : een kakkerlak in het lichaam van een mens. Als kakkerlak was hij een klein, onooglijk insekt geweest. Als mens was hij in vergelijking een reusachtig wezen, begaafd met verstand en vooral redeneringsvermogen. Bovendien bleek het lichaam flink wat herinneringen te bezitten, mogelijk wel alle herinneringen van de mens die het eerst had bezeten. Zijn naam was John Cowper Rellington. Maar tegelijk ook Prrttkwt. Eerst overweldigend Prrttkwt, dan meer en meer John Cowper Rellington. Kalm lag hij op een verend oppervlak, een bed, en draaide het hoofd links en rechts, duizelig eerst door de enorme uitgestrektheid van de ruimte rondom, dan paste hij zich meer en meer aan de scherpte van zijn 17

20 ogen aan en de ruimte kromp tot voor zijn mensenlichaam normale dimensies. Hij bevond zich op het bed in de kamer van John Cowper Rellington. Hij was Prrttkwt, hij was John Cowper Rellington. Hij bevond zich in zijn kamer. Bevangen door een gevoel van onblusbare nieuwsgierigheid lichtte hij zijn voorste poten (armen? ) op en bekeek ze. Ze hadden een vieze bleke kleur en er zaten klompvormige uitwassen aan met een soort grijpstengeltjes, helemaal niet zo stevig als die van zijn vroegere kakkerlakkelichaam. Hij bewoog ze, voelde spieren vertrekken in zijn gezicht en wist dat hij glimlachte. De stoel stond bij een tafel, waarop aan de ene kant een handdoek met etensresten, aan de andere kant enkele stapels beschreven en onbeschreven papier en een schrijfmachine. Zijn maag gromde bij het zien van het vuile kopje, de kruimels en het hoopje appelschillen. Hongerig slofte hij naar de kast tegen de muur en opende deze. Leeg. Natuurlijk. Hij herinnerde zich dat hij gisteravond de laatste restjes had opgegeten. Niets meer in huis. En geen geld. Plots, gedreven door de instinkten en herinneringen van John Cowper Rellington, ging hij rechtop zitten. Hij bekeek zijn (zijn?) lichaam. Niet het minste pantser, hoe zwak dat op de buik ook geweest was vergeleken met zijn rugschild. Alleen maar roze, week, wak en zwak vlees als van... (rilling!) als van een made... (lekker!). Maar spoedig verdween de afschuw. Zijn kakkerlak-zijn begon langzaam teruggedrongen te worden naar een hoekje achterin zijn gedachten. Hij was nog steeds Prrttkwt, maar vooral, eerst en vooral, John, Cowper Rellington. Hij vloekte. Schopte tegen de kast. Vloekte opnieuw om zijn pijnlijke teen. Een luid gerommel klonk uit de buurt van zijn maagstreek. Hij had honger, vreselijke honger. Even werden de herinneringen en instinkten van John Cowper Rellington overspoeld. Prrttkwt nam een ogenblik de bovenhand. Hij ontdekte dat hij de appelschillen in zijn mond gestopt had en nu het klokhuis, met zaadjes en al, stond te verorberen. Het was draderig, taai, onsmakelijk, maar het stilde even het knagen in zijn middenrif. Hij liet zijn benen van het bed glijden, schoof de voeten in twee afgesloten studentenmuiltjes die naast het bed stonden en ging rechtop staan. Zijn blik viel op iets kleins en zwarts, dat zich haastig over het plankier bewoog. Instinktief ging zijn voet omhoog en de zool van het studentenmuiltje verpletterde het insekt vooraleer een paniekerige gedachte in hem omhoogflitste : kakkerlak! Stel dat deze kakkerlak Prrttkwt was geweest! Of beter gezegd : het kakkerlakkelichaam dat Prrttkwt was geweest! Met kloppend hart boog hij zich voorover en bekeek de vieze vlek op het hout van de vloer. Zinloos. Er was niets meer uit op te maken. Trouwens, zou hij zijn eigen lichaam herkend hebben als het nog geleefd had? Hij betwijfelde het. Als kakkerlak had hij maar een vaag besef gehad van wat hij was, helemaal niet over hoe hij eruitzag. Alleen zijn poten en zijn zwakker gepantserde buikschild dreven als vage herinneringen op de mistige zee van zijn gedachten. Meer niet. Hij vond nog een restje shag en een boekje met vloeitjes, en rolde zich een sjekkie. Rokend liep hij naar de schrijfmachine. Hij herinnerde zich vaag dat hij de vorige avond met iets gestart was en keek zoekend rond. Dan viel zijn oog op een stapeltje papier, dat bovenop de andere troep lag en dus het recentst moest zijn. Benieuwd, want wat John Cowper Rellington, die nu Prrttkwt als John Cowper Rellington was, vergeten was, kon hij zich ook niet meer herinneren. En er was iets gebeurd waardoor hij zich niet meer herinnerde wat hij de vorige avond geschreven had. Benieuwd dus, begon hij te lezen. 2. HET DAGBOEK VAN JOHN COWPER RELLINGTON Hij haalde de schouders op en liep naar de stoel waarop zijn kleren, de kleren van John Cowper Rellington, hingen en begon ze aan te trekken. Een verbleekte ribfluwelen broek en een T-shirt, zijn werkkledij. Vrijdag... Vrijdag wat? Wanneer? De hoeveelste? Weet ik veel, gutver... Het heeft geen belang, nooit belang gehad. Het heeft geen zin, nooit zin gehad. Dus maar een dagboek zonder datums, olé! 18