PROJECTLEIDERS Catherine Lombard (Franse versie) Monique Wylock (Nederlandse versie) ILLUSTRATIES Johan De Moor naar Bob De Moor

Transcriptie

1

2 STUURGROEP Olivier Alsteens Yvan Baeten Christophe Courouble Florian De Blaere Corinne Deray Christian Dolet Marie-Claire Dubuisson Karolien Leyman Catherine Lombard Jean-François Peereman Carine Poublon Véronique Querton Damien Rebella Anne Rousseau Olivier Vandenplas Olivier Van De Ponseele Sandrina Vankerk Monique Wylock PROJECTLEIDERS Catherine Lombard (Franse versie) Monique Wylock (Nederlandse versie) ILLUSTRATIES Johan De Moor naar Bob De Moor COPYRIGHT Federale overheidsdienst Kanselarij van de Eerste Minister Algemene Directie Externe Communicatie Wetstraat Brussel Tel OPLAGE exemplaren. Een gratis exemplaar ligt voor je klaar in de Infoshop. Tel De informatie in de Belgopocket is tot 15 september 2008 bijgewerkt. De online versie wordt regelmatig geüpdatet. Reacties naar Wettelijk depot: D/2008/9737/7 Gratis Mag niet verkocht worden.

3 Belgopocket? Bondige antwoorden op vele vragen Het succes van Belgopocket 2005 was zo groot dat een nieuwe editie niet kon uitblijven. Veel burgers vonden het een bijzonder nuttige informatiebron voor dagdagelijkse vragen waarop de overheid het antwoord heeft. Ook deze editie van Belgopocket wil je wegwijs maken met concrete antwoorden op vaak gestelde vragen. Belgopocket is het resultaat van een vruchtbare samenwerking van tientallen mensen uit de federale overheidsdiensten, organisaties en instellingen daarbuiten. De informatie in deze editie werd tot 15 september 2008 bijgewerkt. We lichten vrij ingewikkelde regelgeving zo kort en duidelijk mogelijk toe. Heel specifieke gevallen worden niet behandeld. Daarvoor verwijzen we naar Contacten & meer weten. Let op: de informatie in het boekje is bedoeld om je te helpen. Het is geen wettige basis om je rechten te doen gelden. Daartoe dien je de wetteksten en de reglementen te raadplegen. Belgopocket bestaat ook online: Daar vind je steeds de meest recente gegevens. Veel leesgenot. Het Belgopocketteam van de federale overheid, tot je dienst. 1B e l g o p o c k e t

4 INHOUD Gezondheid en sociale zekerheid Gezond eten 8 Tabak en passief roken 11 Griep 14 Verzekering medische verzorging 17 Medische honoraria 19 Geconventioneerd geneesheer 21 Terugbetaling medische kosten 22 Verhoogde tegemoetkoming en OMNIO-statuut 24 Maximumfactuur 27 Noodoproepen 30 Medisch dossier 32 Orgaandonatie 34 Patiëntenbemiddeling 36 Werkgelegenheid en arbeid Investeren in energiebesparing 81 Aannemer en werken 84 Aankoop van onroerend goed 88 Onroerende voorheffing 93 Mobiliteit en transport Openbaar vervoer 98 Vervoerkosten 101 Veiligheid van kinderen 105 Rijbewijs 107 Zuinige wagens 110 Tweedehandsauto 112 Inschrijving 116 Autoverzekering 118 Autokeuring 121 INHOUD Jobstudent 40 Eerste job 43 Tewerkstellingsmaatregelen 45 Discriminatie en diversiteit 48 Welzijn op het werk 51 Loon en vakantiegeld 54 Zelfstandige worden en een bedrijf starten 58 Ambtenaar 62 Einde van de loopbaan 64 Opzegging en ontslag 67 Huisvesting Familie Huwelijk 124 Wettelijk samenwonen 127 Verlof voor kinderopvang 130 Kinderbijslag en kraamgeld 134 Adoptie 137 Familiale polis 140 Hulp in huis 143 Kindermishandeling 145 Echtscheidingsprocedures 147 Echtscheiding, ouderlijk gezag en verblijfsregeling 150 Huurcontract voor een hoofdverblijfplaats 72 Indexering en herziening van de huurprijs 75 Verhuizing en adreswijziging 77 Sociale huisvesting 79 Leefmilieu Radiogolven en gsm-gebruik 154 Pesticiden

5 INHOUD Etikettering van chemische producten 162 Energiebesparing 165 Broeikaseffect 169 Afvalsortering 172 Kwaliteit van het leidingwater 175 Dierenwelzijn 178 Pensioen en beroepsactiviteit 244 Pensioen en echtscheiding 248 Overlevingspensioen 250 Inkomensgarantie voor ouderen 253 Contacten & meer weten 254 INHOUD Consumentenbescherming Voedselveiligheid 182 Veiligheid van niet-voedingsproducten 186 Consumentenbedrog 189 Bestelling van een product 192 Schulden en overmatige schuldenlast 196 Publicitaire elektronische post 200 Rechten van vliegtuigpassagiers 202 Belastingen en fiscaliteit Belastingaangifte 258 Personen fiscaal ten laste 261 Enige, eigen woning en fiscaliteit 264 Kinderopvang en fiscaliteit 267 Alimentatie en fiscaliteit 269 Belastingvrij minimum en inkomen 273 Betaling van belastingen 275 Schenkingsrechten 278 Successierechten 281 Justitie Burgerschap en democratie Vrijwillige en gerechtelijke bemiddeling 206 Administratieve beslissing 209 Juridische bijstand 213 Geschillen met de buren 217 Jeugddelinquentie 219 Getuige in een strafzaak 222 Strafrechtelijke veroordeling 225 Leefloon 286 OCMW 288 Verenigingen 290 Verkiezingen 294 Dubbele nationaliteit 297 Nuttige adressen Pensioen Pensioen, leeftijd en aanvraag 230 Pensioenberekening 232 Pensioenbonus 237 Inhoudingen op het pensioen 239 Extralegaal pensioen 241 Federale overheidsdiensten 300 Gewesten en Gemeenschappen 302 Andere

6 Gezondheid en sociale zekerheid

7 Gezond eten Gezond eten Gezondheid en sociale zekerheid 8 Moet ik een streng dieet volgen om gezond te leven? Hoe kan ik gezond eten? Waar moet ik op letten in de keuken? Om van een goede gezondheid te genieten, moet je niet alleen gezond eten, maar ook voldoende bewegen. Eten en bewegen gaan samen. Een streng dieet is niet nodig. Dat leidt alleen tot een "jojo-effect": de kilo s die je afgevallen bent, komen er even snel weer bij. Met dagelijkse lichaamsbeweging en een evenwichtige voeding bereik je een blijvend resultaat. In de keuken en aan tafel ben je de laatste verbruiker in de voedselketen. Enkele vuistregels zetten je op de goede weg. Verbruik met lichaamsbeweging meer energie dan je aan voedsel inneemt. 30 minuten per dag voor volwassenen en 60 minuten voor kinderen en jongeren is aanbevolen. Eet per dag ongeveer 400 gram groenten en fruit. Er bestaat een handige tip om zoveel mogelijk verschillende vitaminen en mineralen in te nemen: wissel dagelijks de kleuren van groenten en fruit af. Dat is prima voor je gezondheid en geeft bovendien variatie in je menu. Verminder het gebruik van vet op je boterham of om eten te bereiden. Eet per dag niet meer dan 75 tot 100 gram vlees, vis, eieren of vervangproducten en niet meer dan 1 tot 2 sneden kaas. Drink niet meer dan 3 tot 4 glazen magere of halfvolle melk of sojaproducten. Gebruik goede vetsoorten, zoals onverzadigde vetzuren (olijfolie, arachideolie), omega-6 (plantaardige olie, granen, noten) en omega-3 (koolzaad-, noten- en sojaolie, vette vis). Geef de voorkeur aan koolhydraten en vezelrijke voeding, zoals gekookte aardappelen (3 tot 5 stuks), al dan niet volgranen pasta en rijst, bruin brood en granen. Matig het verbruik van energierijke voedingswaren met toegevoegde suikers (gebak, zoetigheden, frisdrank, alcohol enz.). Gebruik niet te veel zout en vervang gewoon zout door zout waaraan jodium is toegevoegd. Drink minstens 1,5 liter water per dag (water, koffie, thee, soep enz.). De voedingsmiddelentabel NUBEL is een handig hulpmiddel om de samenstelling van eetwaren te kennen. NUBEL geeft informatie over de calorieën, eiwitten, vetten, cholesterol, koolhydraten, suikers, vezels, mineralen en vitaminen in meer dan duizend voedingsmiddelen. Veilig en hygiënisch eten Veilig en gezond eten begint bij de aankoop van je eetwaren. Let op de houdbaarheidsdatum en controleer of de verpakking niet beschadigd is. Koop diepvriesproducten op het einde van je aankopen. Neem bij warm weer een koelbox mee. Stop ze thuis onmiddellijk in de diepvriezer (-18 graden). Vries een ontdooid product niet opnieuw in. Leg de andere eetwaren zo snel mogelijk in de koelkast (1 tot 5 graden). Controleer regelmatig de temperatuur van je koelkast en diepvriezer. Voor de hygiëne in de keuken ben je zelf verantwoordelijk. Spring met de bewaring en bereiding van voedingswaren heel voorzichtig om. Was je handen regelmatig en houd keukengerei en werktafel proper. Vervang de vaatdoek regelmatig of steek hem geregeld bij de kookwas. Hij is een bron van besmetting. Houd warme gerechten op tafel warm met een schotelwarmer. Koude gerechten laat je zo lang mogelijk in de koelkast staan. Een koud buffet duurt best niet langer dan een uur. Restjes die je nog wilt gebruiken, zet je onmiddellijk in de koelkast. Verhit ze bij hergebruik zo hoog mogelijk. Koken is het beste. Op picknick berg je de goed gekoelde eetwaren op in een koelbox. Leg de koelelementen bovenaan. 9Gezondheid en sociale zekerheid

8 Gezond eten Tabak en passief roken Gezondheid en sociale zekerheid Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan (NVGP) Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Victor Hortaplein 40 bus Brussel Tel meer weten Tabaksrook hindert mij. Hoe kan ik mijn gezondheid beschermen? Is er controle op de naleving van de antitabakswet? Als je als niet-roker op een plaats komt waar tabaksrook hangt, rook je een beetje mee, ook al wil je dat absoluut niet. Dat noemen we passief roken. Het is hinderlijk voor wie niet rookt. Passief roken is ook schadelijk voor je gezondheid, zelfs als er een ventilatiesysteem geïnstalleerd is. Tegen passief roken bestaan maar twee remedies: vriendelijk vragen om te stoppen met roken, maar dat valt niet altijd in goede aarde; weggaan, maar dat is niet altijd mogelijk en bovendien onrechtvaardig: je hebt recht op een rookvrije omgeving. Gezondheid en sociale zekerheid Verhoogde strijd tegen het roken De overheid verhoogt de strijd tegen actief en passief roken: tabaksreclame en sponsoring van evenementen door tabaksproducenten zijn verboden; op rookwaren moet een waarschuwing staan voor de schadelijke gevolgen van roken; aan jongeren onder de 16 jaar mag men geen tabakswaren verkopen. Op tal van plaatsen is een rookverbod van kracht: in de stations en op de trein, op de luchthavens en in het vliegtuig mag je niet meer roken; dat is ook het geval in alle openbare gebouwen en in alle lokalen die toegankelijk zijn voor het publiek, gaande van winkelgalerij tot kapsalon, van de open bar in een sporthal tot de terrasjes in winkelcentra; er geldt een algemeen rookverbod op de werkvloer; sinds 1 januari 2007 mag je in restaurants alleen nog roken in een kleine, goed afgeschermde rookkamer; sinds 1 januari 2007 geldt er een algemeen rookverbod in de cafetaria s en kantines van sportclubs en sporthallen

9 Tabak en passief roken Tabak en passief roken Gezondheid en sociale zekerheid Voor wie het roken toch niet kan laten, zijn er wettelijke normen vastgelegd voor het gehalte aan teer, nicotine en koolmonoxide (CO) in tabak. Controles Op het terrein gaan controleurs na of de wet correct toegepast wordt. Het rookverbod moet duidelijk aangegeven zijn aan de ingang van het gebouw of de toegankelijke openbare ruimte, zodat iedere bezoeker op de hoogte is. Binnen moet men voldoende herinneren aan het rookverbod. Asbakken zijn niet meer toegelaten in lokalen waar een rookverbod van kracht is. De drankgelegenheden moeten de afgebakende zones voor rokers duidelijk aangeven en moeten de gevolgen van het roken maximaal beperken. De inspecteurs gaan na of het verbod op tabaksreclame en sponsoring niet omzeild wordt. Er zijn gerichte controles op het verbod van verkoop van rookwaren aan minzestienjarigen. Voor en na de schooluren vragen inspecteurs minzestienjarigen op een rustige manier waar zij hun rookwaren gekocht hebben. Ook jeugdwerkers zijn hierbij betrokken. De controles spitsen zich ook toe op krantenwinkels, snoepwinkels en jeugdcafés. Klachten en informatie over het rookverbod op openbare plaatsen Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Tel Rookverbod op de werkvloer Federale overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Tel Rookverbod op de trein Federale overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer Tel Rookverbod in de horeca Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) Tel (gratis nummer) meer weten Gezondheid en sociale zekerheid Inbreuken Op inbreuken staan straffen gaande van een verwittiging, een procesverbaal en boetes tot en met de inbeslagname van producten die niet aan de wet voldoen. Over het algemeen geldt de regel dat de werkgever, de uitbater en de klant verantwoordelijk zijn voor de naleving van de wet. Klachten over de naleving van het rookverbod kun je aan de bevoegde overheid melden

10 Griep Griep Gezondheid en sociale zekerheid Welke soorten griep bestaan er? Moet ik me laten vaccineren? De gewone seizoensgriep is een menselijke ziekte die we met een vaccin kunnen voorkomen. Momenteel zijn er twee groepen van virussen in omloop: A en B. Alleen de virussen van groep A kunnen leiden tot een uitzonderlijk algemene griep of pandemie. De vogelgriep is een dierziekte. Deze ziekte treft vogels en vooral pluimvee. Op dit ogenblik zorgt het uiterst besmettelijke virus H5N1 voor grote sterfte onder de vogels. Mensen kunnen in uitzonderlijke gevallen ook vogelgriep oplopen. De pandemische griep is een bijzondere vorm van menselijke griep. Een heel agressief virus waartegen de mens niet bestand is, zorgt voor de verspreiding op wereldschaal. Daarom spreekt men van een pandemie. Deze vorm van griep gaat gemakkelijk over van mens op mens, met een groot aantal zieken en sterfgevallen tot gevolg. In de 20 e eeuw waren er drie pandemieën: de Spaanse griep (1918), de Aziatische griep (1957) en de Hongkonggriep (1968). Seizoensgriep De gewone seizoensgriep is een plotselinge ontsteking van de luchtwegen. Verschillende griepvirussen zijn hiervoor verantwoordelijk. Als er zich geen verwikkelingen voordoen, heb je bij een seizoensgriep meestal de volgende klachten: plotse koorts, koude rillingen, hoofdpijn, spierpijn en droge hoest. De hoest kan wekenlang aanhouden. De andere klachten verdwijnen meestal na 2 tot 7 dagen. Antibiotica genezen de griep niet en hebben geen enkel effect op de klachten. Er bestaat een vaccin tegen griep, maar men raadt alleen de volgende groepen van personen aan zich preventief te laten vaccineren: Groep 1: alle personen ouder dan 65 jaar; alle personen die in een instelling opgenomen zijn; alle patiënten vanaf de leeftijd van 6 maanden die, al dan niet gestabiliseerd, lijden aan een onderliggende chronische aandoening van de longen, het hart, de lever en de nieren, alsook aan metabole aandoeningen of aan immuniteitsstoornissen (natuurlijk of geïnduceerd); kinderen tussen 6 maanden en 18 jaar die een langdurige aspirinetherapie ondergaan. Groep 2: alle personen die in de gezondheidssector werken en in rechtstreeks contact komen met personen van groep 1. Groep 3: zwangere vrouwen die op het ogenblik van de vaccinatie in het tweede of derde trimester van hun zwangerschap zijn. Groep 4: alle personen tussen 50 en 64 jaar, zelfs indien ze niet aan een risicoaandoening lijden, want er bestaat een kans van 1 op 3 op complicaties, vooral bij personen die roken, overmatig drinken en zwaarlijvig zijn. Groep 5: beroepsfokkers van gevogelte en varkens, alsook familieleden die onder hetzelfde dak wonen en personen die door hun beroep dagelijks in contact komen met levend gevogelte en levende varkens. Bij griep neem je best contact op met je huisarts. Hij zal je dan waarschijnlijk enkele dagen rust en, als hij dat nodig acht, eventueel virusremmers voorschijven. Vogelgriep Vogelgriep of aviaire influenza is een dierziekte. Het virus van vogelgriep is sterk verwant aan het menselijke griepvirus influenza A. Wetenschappers vermoeden dat alle vogels gevoelig zijn voor de ziekte, maar dat vooral pluimvee (kippen, kalkoenen, fazanten, eenden, ganzen enz.) zeer vatbaar is. Pluimvee dat in gevangenschap leeft, loopt zelden vogelgriep op. Vogelgriep is momenteel een veterinair probleem. Daarom worden indien nodig maatregelen getroffen om pluimvee voor besmetting te behoeden: ophokplicht, verbod op wedstrijden en tentoonstellingen, inenting van dieren in dierenparken enz. Gezondheid en sociale zekerheid 14 15

11 Griep Verzekering medische verzorging Gezondheid en sociale zekerheid Azië wordt al jaren geteisterd door het vogelgriepvirus H5N1. Dat virus rukt geleidelijk op. Het heeft al mensen besmet die in nauw contact kwamen met pluimvee. Daardoor bestaat het gevaar dat er zich op die manier een nieuw virus ontwikkelt waartegen de mens geen weerstand heeft. Dat nieuwe virus zou kunnen leiden tot een pandemie. Daarom heeft de regering een Interministerieel Commissariaat Influenza opgericht. Dit commissariaat is belast met de coördinatie van alle acties van de bevoegde instanties van de Federale staat, de Gewesten en de Gemeenschappen. Als de vogelgriepepidemie ons land zou bereiken, zal deze dienst de beschermingsmaatregelen opdrijven. Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Victor Hortaplein 40 bus Brussel Tel (gratis nummer) meer weten (Europees Centrum voor Preventie en Beheersing van Ziekten) (Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) (Wereldorganisatie voor Diergezondheid) (Wereldgezondheidsorganisatie) "Vogelgriep in België: Wat dan?", 2006, 8 p., "Zeg niet zomaar griep tegen influenza! Alles wat u wilt weten over de seizoensgriep, vogelgriep en een eventuele grieppandemie", 2005, Interministerieel Commissariaat Influenza. Gratis folders te downloaden op Moet ik me aansluiten bij een ziekenfonds om terugbetaling van mijn medische kosten te genieten? Je moet je bij een verzekeringsinstelling aansluiten om je kosten voor geneeskundige verzorging terugbetaald te krijgen. Je kunt je aansluiten bij een ziekenfonds of bij een openbare instelling, meer bepaald een gewestelijke dienst van de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV). De HZIV geeft niet dezelfde dienstverlening als een ziekenfonds. De HZIV beperkt zich tot de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. Rol van de verzekeringsinstellingen De verzekeringsinstellingen betalen hun leden onder bepaalde voorwaarden een deel van hun medische kosten terug. Bovendien voorzien zij in tal van andere financiële tussenkomsten, zoals: een uitkering bij arbeidsongeschiktheid of invaliditeit door ziekte of door een ongeval in je privéleven; een uitkering tijdens het moederschapsverlof; een uitkering tijdens het vaderschapsverlof (verlengd in geval van langere ziekenhuisopname of overlijden van de moeder); een uitkering tijdens het adoptieverlof; een uitkering voor begrafeniskosten. Bij een arbeidsongeval of een beroepsziekte komen respectievelijk de verzekeringsmaatschappij van de werkgever en in sommige gevallen het Fonds voor Arbeidsongevallen of het Fonds voor Beroepsziekten tussen. VERPLICHTE VERZEKERING VOOR GENEESKUNDIGE VERZORGING Dankzij de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging, betaalt men je medische kosten geheel of gedeeltelijk terug: consultatie van een geneesheer, tandarts, kinesist, bevallingen, geneesmiddelen, opname in het ziekenhuis enz. Alles wat terugbetaald kan worden, is opgenomen in de lijst van medische zorgen die door de overheid erkend worden. Deze lijst heet "nomenclatuur". Elke medische verzorging heeft een eigen code. Die slaat op het honorarium dat de dokter of tandarts vraagt en op het bedrag dat het ziekenfonds terugbetaalt. Er bestaat ook zo n lijst voor geneesmiddelen. Gezondheid en sociale zekerheid 16 17

12 Verzekering medische verzorging Medische honoraria Gezondheid en sociale zekerheid Sommige mensen genieten een verhoogde bescherming. Het gaat meer bepaald om personen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming, zoals weduwen, invaliden, gepensioneerden en wezen (die men vroeger afgekort WIGW s noemde) en om personen die recht hebben op de maximumfactuur. De ziekenfondsen worden, wat de verplichte ziekteverzekering betreft, door het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) gecontroleerd. Aanvullende verzekering en vrije verzekering Met de aanvullende verzekering (die bij sommige ziekenfondsen verplicht is), krijg je medische zorgen die niet op de erkende lijst staan toch terugbetaald. Het gaat hier bijvoorbeeld over thuisopvang voor kleine kinderen, bijstand in het buitenland, thuiszorg, kosten voor tandpreventie (orthodontie), optiek (bril, contactlenzen) enz. Zelfstandigen Sinds 1 januari 2008 dekt de verplichte ziekteverzekering voor zelfstandigen de grote risico's (operatie, hospitalisatie enz.) en de kleine risico's (honorarium arts, tandarts, medicijnen afgeleverd zonder hospitalisatie enz.). Neem contact op met je ziekenfonds. Fonds voor Arbeidsongevallen Troonstraat Brussel Tel Fonds voor Beroepsziekten Sterrenkundelaan Brussel Tel meer weten Wat is het verschil tussen een huisarts en een specialist? Hebben ze verschillende tarieven? In België zijn 30 medische specialisaties erkend, zoals onder meer cardiologie, pediatrie, gastro-enterologie, neurologie, psychiatrie enz. Men beschouwt de huisartsgeneeskunde als een volwaardige specialisatie. Categorieën van geneesheren In elke specialisatie bestaan er verschillende categorieën van geneesheren, met verschillende honoraria. Niet-erkende geneesheren kunnen slechts een beperkt aantal terugbetaalde prestaties verrichten. Zij hebben lagere honoraria. Erkende geneesheren hebben hun opleiding voltooid en zijn door Volksgezondheid erkend. Geaccrediteerde geneesheren volgen een voortgezette opleiding en mogen een hoger honorarium vragen. Het ziekenfonds betaalt dat supplement terug. Geconventioneerde geneesheren gaan akkoord met de tarieven die het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) bepaalt. Niet-geconventioneerde geneesheren passen een vrij tarief toe. Het ziekenfonds betaalt dat supplement op de officiële honoraria niet terug. Honoraria De honoraria verschillen volgens de specialisaties. Sinds 1 januari 2008 zijn de volgende tarieven van toepassing: 18,39 euro voor de consultatie van een erkend huisarts, 21,53 euro voor een geaccrediteerd erkend huisarts; 32,32 euro voor de consultatie van een geaccrediteerd pediater (kinderarts); 21,53 euro voor de consultatie van een geaccrediteerd gynaecoloog; 25,37 euro voor de consultatie van een geaccrediteerd dermatoloog. Gezondheid en sociale zekerheid 18 19

13 Medische honoraria Geconventioneerd geneesheer Gezondheid en sociale zekerheid Per specialisatie verschillen de honoraria ook nog eens volgens plaats en tijdstip. Ter informatie vind je hier de honoraria voor een erkend huisarts. Consultatie in de praktijk Gewone uren: 18,39 euro. Zaterdag, zondag en feestdag, tussen 8 u en 21 u: 10,77 euro als supplement. s Nachts (tussen 21 u en 8 u): 21,54 euro als supplement. Bezoek aan huis door de erkende huisarts In de loop van de dag: 32,32 euro. Tussen 18 u en 21 u ( s avonds): 42,99 euro. Tussen 21 u en 8 u ( s nachts): 74,34 euro. Tijdens het weekend en op feestdagen: 48,48 euro. De algemene regel is dat je een gespecialiseerd geneesheer raadpleegt, wanneer een gespecialiseerde techniek nodig is om een diagnose te stellen, bijvoorbeeld een gastroscopie voor hardnekkige maagpijn. Het is altijd aanbevolen om eerst je huisarts te raadplegen. Hij kan je op de juiste manier doorverwijzen naar een specialist, zodat je een overbodig onderzoek kunt vermijden. Voor algemene klachten en vage symptomen (lichte koorts, hoofdpijn, indigestie, keelpijn, verkoudheid enz.) ga naar je huisarts. Wat is een geconventioneerd geneesheer? Heeft een niet-geconventioneerd geneesheer andere tarieven? Hoe weet ik of mijn geneesheer geconventioneerd is? De artsenorganisaties en de ziekenfondsen sluiten, meestal voor een periode van twee jaar, een akkoord over de tarieven van de honoraria die de dokters mogen aanrekenen. Een geconventioneerd geneesheer verbindt zich ertoe dat akkoord te respecteren. Hij is dus niet vrij om eigen tarieven toe te passen. Het bedrag dat je ziekenfonds terugbetaalt voor medische zorgen blijft hetzelfde, ongeacht of je huisarts geconventioneerd is of niet. Dit betekent dat je het extra honorarium dat de niet-geconventioneerde geneesheer meestal aanrekent helemaal zelf moet betalen. Elke dokter moet met een mededeling in de wachtzaal bekendmaken of hij al dan niet geconventioneerd is. Sommige dokters zijn volledig geconventioneerd. Andere maar gedeeltelijk: zij respecteren de vastgelegde tarieven op bepaalde dagen en bepaalde uren (bijvoorbeeld tijdens hun consultaties in het ziekenhuis), terwijl zij op andere momenten het bedrag van hun honorarium vrij bepalen (bijvoorbeeld bij consultaties thuis). Gezondheid en sociale zekerheid Neem contact op met je ziekenfonds. meer weten Neem contact op met je ziekenfonds. meer weten

14 Terugbetaling medische kosten Terugbetaling medische kosten Gezondheid en sociale zekerheid Ik ga naar de dokter en naar de apotheker. Meestal wordt slechts een deel van mijn kosten terugbetaald. Waarom? Alleen de medische zorgen die vermeld zijn op de lijst van erkende prestaties, die men de "nomenclatuur" noemt, komen in aanmerking voor terugbetaling. Het bedrag van die terugbetaling verschilt naargelang van de aard van de zorgverlening en de situatie van wie er recht op heeft. Voorbeelden: als je recht hebt op gewone terugbetaling, trek je ongeveer 65 tot 70% terug van het honorarium voor de consultatie van een erkend en geconventioneerd huisarts die van je gezondheidstoestand geen algemeen medisch dossier bijhoudt. Als je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming is dat 90%. Als de huisarts je doorverwijst naar een specialist (17 verschillende specialismen, waaronder kindergeneeskunde) en je hebt een globaal medisch dossier, dan betaal je minder remgeld: 2 euro minder als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming en 5 euro minder voor de andere verzekerden. Elk kalenderjaar heb je wel maar recht op 1 keer remgeldvermindering per specialisme; van de consultatie van een geconventioneerd kinderarts trek je 60% terug als je er gewoon recht op hebt. Als je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming trek je 85% terug, en moet je zelf ongeveer 2,50 euro betalen (het "remgeld"). Remgeld en regeling van de derdebetaler In de terugbetaling van de medische zorgen bestaan twee systemen: de algemene regel is terugbetaling van de medische kosten nadat je die betaald hebt. Je betaalt de zorgverlener die je hebt gekozen. De zorgverlener geeft je een attest waarop de medische prestatie vermeld staat. Dat attest geef je vervolgens aan je ziekenfonds voor de terugbetaling van je kosten. Meestal trek je maar een deel terug. Het deel dat je zelf moet betalen, noemt men het remgeld; naast het systeem van de terugbetaling achteraf, bestaat de rege- ling van de derdebetaler. Deze regeling is verplicht in de ziekenhuizen. Het ziekenhuis stuurt je wel een factuur op met de totale kostprijs van de medische zorgen, maar je moet de hele som niet betalen. Als patiënt betaal je slechts het bedrag van het remgeld (persoonlijke bijdrage), vermeerderd met eventuele supplementen. Het ziekenhuis stuurt ook een factuur naar je ziekenfonds. Dat betaalt de rest van de factuur aan het ziekenhuis. Iemand anders een derde betaalt dus de rest van de factuur. Dat is de regeling van de derdebetaler. De regeling van de derdebetaler bestaat ook in de sector van de verzorging buiten de verzorgingsinstellingen, met name de ambulante zorgen. Dat kan enkel onder bepaalde voorwaarden en voor bepaalde bevolkingscategorieën. Voor geneesmiddelen is het systeem tamelijk vergelijkbaar. Er bestaat een lijst van geneesmiddelen die de ziekteverzekering gedeeltelijk terugbetaalt. Als je geneesheer je een terugbetaalbaar geneesmiddel voorschrijft, dan betaal je bij de apotheker slechts een deel van de totale prijs. Dat is het remgeld (persoonlijke bijdrage). Je moet wel je SIS-kaart bij je hebben om te bewijzen dat je in regel bent met de ziekteverzekering. Indien je buiten de Europese Economische Ruimte (Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen) en buiten Zwitserland werkt of dat van plan bent, dan kun je je aansluiten bij de Dienst voor Overzeese Sociale Zekerheid (DOSZ) en onder meer recht verkrijgen op de terugbetaling van medische kosten in België en in het buitenland. Neem contact op met je ziekenfonds. Dienst voor Overzeese Sociale Zekerheid (DOSZ) Louizalaan Brussel Tel info@dosz.fgov.be meer weten Gezondheid en sociale zekerheid 22 23

15 Verhoogde tegemoetkoming en OMNIO-statuut Verhoogde tegemoetkoming en OMNIO-statuut Gezondheid en sociale zekerheid Mijn financiële middelen zijn beperkt. Daarom vallen medische uitgaven me erg zwaar. Kan ik speciale hulp krijgen? Sommige groepen van mensen krijgen een grotere financiële tegemoetkoming in het kader van de verzekering voor medische zorgen. Het gaat over personen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming. Zij kunnen onder andere rekenen op: een verhoogde terugbetaling voor verzorging en geneesmiddelen; een meer voordelige regeling voor de voorschotten en persoonlijke bijdragen die ze bij opname in het ziekenhuis moeten betalen. Hebben recht op een verhoogde tegemoetkoming Weduwen/weduwnaars, invaliden, gepensioneerden en wezen (dit is de groep die men vroeger de WIGW s noemde en nu OMNIO) en de werklozen van 50 jaar en ouder die al minstens een jaar volledig werkloos zijn. Het inkomen van deze personen moet op 1 september 2008 lager zijn dan ,70 euro per jaar, verhoogd met 2.707,42 euro per persoon ten laste. (Om het jaarlijks belastbaar gezinsinkomen te bepalen, houdt men rekening met alle belastbare inkomsten waarover het "verhoogde tegemoetkomingsgezin" beschikt en die je moet aangeven aan de belastingen, voor iedere aftrek die deze administratie toekent.) Kinderen die getroffen zijn door een fysieke of geestelijke ongeschiktheid van minstens 66% zonder voorwaarde over de hoogte van het inkomen. Personen die recht hebben op: - een gedeeltelijk of volledig leefloon van het OCMW (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn) of gelijkwaardige steun ontvangen ofwel gedurende een ononderbroken periode van 3 maanden, ofwel gedurende 6 maanden binnen een referentieperiode van 12 opeenvolgende kalendermaanden; - het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, inkomensgarantie voor ouderen; - één van de uitkeringen voor personen met een handicap, zoals vervangingsinkomen, integratietoelage, uitkeringen voor bejaarden. Deze rechthebbenden moeten aan geen enkele inkomensvoorwaarde voldoen omdat de steun die zij genieten (leefloon, gewaarborgd inkomen voor bejaarden en uitkeringen voor gehandicapten) al is toegekend na een onderzoek van hun inkomsten. Ze moeten hierover dus ook geen verklaring op erewoord meer indienen bij hun ziekenfonds. De huwelijkspartner of samenlevende partner van voornoemde rechthebbenden en de personen die ten laste zijn van die rechthebbenden of hun echtgenoten of samenlevende partners. Personen uit gezinnen met een moeilijke financiële situatie die het OMNIO-statuut gekregen hebben. OMNIO is enkel op aanvraag toegekend aan arbeiders, bedienden, zelfstandigen, werklozen of zieken met een moeilijke financiële gezinssituatie. Het gezin bestaat uit één of meerdere personen die officieel op hetzelfde adres gedomicilieerd zijn, al dan niet met familieband. Het betreft het gezin zoals het is samengesteld en geregistreerd bij het rijksregister op 1 januari van het jaar van de aanvraag. De inkomsten die in aanmerking worden genomen voor de toekenning van het OMNIO-statuut zijn de bruto belastbare inkomens van het jaar vóór deze van de aanvraag. De jaarlijkse bruto belastbare inkomens van een alleenstaande of van het gezin moeten, voor het jaar 2007, lager zijn dan ,71 euro (voor de aanvragen ingediend in 2008). Dat bedrag verhoogt met 2.507,30 euro per gezinslid, ander dan de aanvrager. Elk jaar is er een herziening van de gezinssituatie. Formaliteiten Je kunt het OMNIO-statuut enkel aanvragen via je mutualiteit. Je moet een dossier samenstellen met een verklaring op erewoord over je inkomen met daaraan toegevoegd alle financiële bewijsstukken (loonbriefjes, fiscale fiches enz.) De rechthebbenden op de verhoogde tegemoetkoming die onderworpen zijn aan de inkomensvoorwaarde moeten een verklaring op ere- Gezondheid en sociale zekerheid 24 25

16 Verhoogde tegemoetkoming en OMNIO-statuut Maximumfactuur Gezondheid en sociale zekerheid woord met betrekking tot hun inkomen doen en hun meest recente aanslagbiljet van de belastingen naar hun ziekenfonds opsturen. Gepensioneerden moeten het assignatiestrookje of het rekeninguittreksel van hun bank- of postrekening (of een kopie ervan) met het bedrag van hun pensioen leveren. De volledig werklozen van 50 jaar en ouder moeten een verklaring op erewoord geven en hun meest recente aanslagbiljet toevoegen. Duur van de verhoogde tegemoetkoming Voor weduwen/weduwnaars, invaliden, gepensioneerden en wezen, en volledig werklozen van 50 jaar en ouder: vanaf de dag waarop je je verklaring op erewoord indient bij je ziekenfonds tot 31 december van het 3 e jaar dat erop volgt. Heb je recht op het leefloon, het gewaarborgd inkomen voor bejaarden of uitkeringen voor gehandicapten: tot 31 december van het jaar dat volgt op het jaar waarin je dit recht op verhoogde tegemoetkoming verkreeg. Voor de personen die het OMNIO-statuut genieten: vanaf de eerste dag van het trimester dat volgt op datgene waarin de verklaring op erewoord werd ingediend tot 31 december van het jaar dat volgt op dat van de aanvraag. Neem contact op met je ziekenfonds. meer weten Ik lijd aan een ernstige, langdurige of chronische ziekte. Mijn medische kosten lopen hoog op. Wie gaat dat betalen? Dankzij je verzekering voor medische kosten betaalt je ziekenfonds een groot deel van je kosten terug. Bij een ernstige, langdurige of chronische ziekte kan het gedeelte dat je zelf moet betalen (= persoonlijke bijdrage of remgeld) toch nog vrij hoog oplopen. Hiervoor bestaat een oplossing, namelijk de maximumfactuur (MAF). Met de MAF krijgt elk "gezin" de garantie dat het niet meer dan het vastgelegde grensbedrag moet uitgeven voor zijn medische kosten. ("Gezin" betekent zowel alleenstaanden als verscheidene mensen die normaal onder hetzelfde dak samenwonen.) Dat grensbedrag hangt onder meer af van je inkomen. De MAF geeft de meest kwetsbare patiënten een betere bescherming. Dat geldt vooral voor mensen met een beperkt inkomen en voor chronisch zieken, voor wie de medische kosten soms heel hoog oplopen. Het grensbedrag van de MAF hangt af van de sociale categorie waartoe je behoort of van je gezinsinkomen. Zodra je persoonlijke bijdrage (het remgeld) voor bepaalde medische zorgen gedurende een kalenderjaar het grensbedrag bereikt, is er gedurende de rest van het jaar een terugbetaling tegen 100%. Soorten maximumfactuur Sociale MAF Deze geldt voor de leden van een gezin zodra de kosten voor geneeskundige verzorging een totaal van 450 euro per jaar bereiken, ongeacht het inkomen van het gezin. De sociale categorieën die dit kunnen genieten zijn: - diegenen die een verhoogde tegemoetkoming krijgen; - diegenen die een tegemoetkoming voor gehandicapten ontvangen (behalve de voorziene uitzonderingen). Gezondheid en sociale zekerheid 26 27

17 Maximumfactuur Maximumfactuur Gezondheid en sociale zekerheid De inkomens-maf (bedragen voor 2008) Deze geldt voor: - alle leden van een gezin met een netto jaarinkomen tussen 0 en ,19 euro; het totale remgeld dat dit gezin moet betalen, mag niet hoger zijn dan 450 euro; - alle leden van een gezin met een netto jaarinkomen tussen ,20 en ,66 euro; het totale remgeld van het gezin mag niet hoger zijn dan 650 euro; - alle leden van een gezin met een netto jaarinkomen tussen ,67 en ,15 euro; het totale remgeld van het gezin mag niet hoger zijn dan euro; - alle leden van een gezin met een netto jaarinkomen tussen ,16 en ,39 euro; het totale remgeld van het gezin mag niet hoger zijn dan euro; - alle leden van een gezin met een netto jaarinkomen vanaf ,40 euro; het totale remgeld van het gezin mag niet hoger zijn dan euro. Individuele MAF Er bestaat een speciale regeling voor kinderen onder de 19 jaar van wie de gezondheidstoestand hoge medische kosten meebrengt. Als het remgeld oploopt tot 650 euro, kunnen deze kinderen individueel in aanmerking komen voor een maximumfactuur, ongeacht de inkomsten van het gezin. de persoonlijke bijdrage voor endoscopisch en viscerosynthesemateriaal. De bescherming die de maximumfactuur biedt, zal men geleidelijk uitbreiden tot andere medische zorgen. Terugbetaling Je ziekenfonds betaalt je automatisch terug zodra je remgeld het grensbedrag overschrijdt. Neem contact op met je ziekenfonds. meer weten Gezondheid en sociale zekerheid De medische zorgen waarover het gaat: De maximumfactuur heeft betrekking op het remgeld voor bijvoorbeeld de volgende medische zorgen: de kosten van raadplegingen en bezoeken van geneesheren, tandartsen enz.; de kosten van technische prestaties (bijvoorbeeld medische beeldvorming, chirurgische ingrepen, technische onderzoeken, laboratoriumonderzoeken); noodzakelijke geneesmiddelen, zoals de farmaceutische specialiteiten van categorieën A, B en C, alsook de magistrale bereidingen; hospitalisatiekosten, meer bepaald het persoonlijke aandeel in de dagprijs voor hospitalisatie; bij opname in een psychiatrisch ziekenhuis zijn deze hospitalisatiekosten echter beperkt tot het eerste jaar; 28 29

18 Noodoproepen Noodoproepen Gezondheid en sociale zekerheid Wanneer mag ik het Europees noodnummer 112 bellen? Welke informatie moet ik geven? Welke zijn de andere nooddiensten? In elk land van de Europese Unie kun je het nummer 112 bellen. Dat is het Europees noodnummer. Het is gratis en je kunt het gebruiken bij medische spoedgevallen, ongeval, agressie, brand enz. Elk land antwoordt in de eigen landstaal/landstalen. Doorgaans kunnen de operatoren die je oproep ontvangen ook in het Engels antwoorden. België heeft het "Agentschap 112" opgericht, dat al operationeel is in Gent, Bergen, Antwerpen en Luik. Dat agentschap ontvangt de oproepen en schakelt ze, naargelang de aard van de noodsituatie, door naar de medische hulpdienst, politie of brandweer. dringende medische hulpverlening Geef aan de telefoon de volgende informatie door: je naam; het telefoonnummer waarop men je kan bereiken; het adres waarnaar de hulpdiensten zich moeten begeven; de aard en de omstandigheden van het voorval, ongeval of ziekte; de samenhangende risico s zoals brand, chemisch product, drukke verkeersweg, instorting enz.; het aantal slachtoffers; de ernst van de feiten; de eerste maatregelen die werden getroffen. Luister naar de raadgevingen en wacht op de instructies van de hulpverleners alvorens het telefoongesprek te beëindigen. Keer indien mogelijk naar de plaats van het ongeval terug tot de hulpdiensten er zijn. Met bepaalde aanbevelingen kun je vermijden dat de gezondheidstoestand van het slachtoffer achteruitgaat en kun je de overlevingskansen vergroten. De aard van de situatie bepaalt welke hulpdiensten ter plaatse worden gestuurd: ziekenwagen, MUG (Mobiele Urgentie Groep, bestaande uit een urgentiearts en een urgentieverpleegkundige) of huisarts. De operator van de telefooncentrale kan ook een paramedisch interventieteam sturen, partners van de gezondheidsketen, zoals het Rode Kruis, een directeur van de medische hulpdiensten of een helikopter (deze ingreep wordt gesubsidieerd door de Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu). enkel echte noodgevallen Als je de hulpdiensten zonder geldige reden opbelt, verstoor je ernstig de werking ervan en belet je de hulpverlening aan diegenen die het echt nodig hebben. Voor kleine ongevallen of voor ziekten die geen dringende tussenkomst vereisen en die de huisarts gemakkelijk kan behandelen, is het niet wenselijk dat je het nummer 112 belt of je onmiddellijk naar het ziekenhuis begeeft. Wanneer op het scherm van je gsm het bericht "netwerk niet beschikbaar alleen noodnummer" verschijnt, wil dit zeggen dat er storingen zijn op de gsm-netwerken en dat enkel noodoproepen mogelijk zijn. Dat betekent zeker niet dat je het nummer 112 moet bellen als je gsm niet werkt! Alle noodnummers zijn, onder meer doordat ze gratis zijn, regelmatig het doelwit van grapjassen. Deze personen stellen zich bloot aan gerechtelijke vervolging. Enkel voor noodgevallen Medische spoeddienst en brandweer Tel. 100 en 112 Politie Tel. 101 en 112 Antigifcentrum Tel Tele-Onthaal Tel. 106 Kinder- en Jongerentelefoon Tel. 102 Europees Centrum voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen Tel. 110 meer weten Gezondheid en sociale zekerheid 30 31

19 Medisch dossier Medisch dossier Gezondheid en sociale zekerheid Heb ik een medisch dossier? Wie heeft dat in zijn bezit? Kan ik het raadplegen? Kan men het aan anderen overdragen? Bij elk bezoek aan een dokter ontstaat er normaal gezien een medisch dossier. Als je een specialist raadpleegt, ontstaat er een gedeeltelijk dossier (bv. een gynaecologisch dossier). De huisarts beheert en bewaart je medisch dossier. Globaal medisch dossier Sinds mei 2002 kun je ongeacht je leeftijd aan om het even welke erkende huisarts vragen een globaal medisch dossier (GMD) te openen. De voordelen van het globaal medisch dossier Je kunt bij je ziekenfonds een korting van 30% krijgen op het bedrag dat je zelf moet betalen (= remgeld) voor je consultaties bij je huisarts en bij huisbezoeken. Je huisarts houdt alle informatie over je gezondheid bij. Door deze centralisering van gegevens kan hij je als patiënt beter opvolgen en overbodige onderzoeken vermijden. De kosten voor opening en beheer van een globaal medisch dossier bedragen 25,67 euro per jaar (op 01/01/2008). Het ziekenfonds betaalt deze kosten volledig terug. Raadpleging en overdracht Je hebt het recht je medisch dossier te raadplegen en een kopie ervan te vragen tegen kostprijs. Maar je hebt geen toegang tot de persoonlijke notities van je huisarts en evenmin tot de gegevens over andere personen. Als je je gegevens toch wilt kennen, kun je schriftelijk een vertrouwenspersoon aanwijzen die je medisch dossier samen met jou of in jouw plaats mag raadplegen. Als je van huisarts verandert, kun je de overdracht van je medisch dossier vragen. De artsen wisselen onder elkaar het medisch dossier geheel of gedeeltelijk uit om de continuïteit van je behandeling te garanderen. De dokter is verplicht om aan andere professionele zorgverleners alle informatie te geven die nuttig en nodig is voor een volledige diagnose of voor de voortzetting van een behandeling. Hij moet daarbij wel het medisch geheim respecteren. Neem contact op met je ziekenfonds of met je huisarts. meer weten Gezondheid en sociale zekerheid Verlenging van het globaal medisch dossier Je moet je globaal medisch dossier elk jaar laten verlengen door een erkende huisarts, anders verlies je de voordelen die eraan verbonden zijn. Dat kun je doen naar aanleiding van een raadpleging of een huisbezoek. Ook de ziekenfondsen kunnen onder bepaalde voorwaarden het globaal medisch dossier verlengen

20 Orgaandonatie Orgaandonatie Gezondheid en sociale zekerheid Kan men na mijn overlijden organen of weefsels wegnemen? Hoe kan ik orgaandonor worden? De wet laat het wegnemen of transplanteren van organen na je overlijden toe, behalve als je bij leven uitdrukkelijk hebt laten weten dat je dat niet wenst of als onmiddellijke familie in de eerste graad (kinderen, ouders en/of echtgenoot) zich ertegen verzet. Dokters kunnen organen of weefsels wegnemen voor een transplantatie bij om het even welke persoon, Belg of buitenlander, die ingeschreven is in de bevolkingsregisters of sinds 6 maanden in het vreemdelingenregister. Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu DG Organisatie Gezondheidszorgvoorzieningen Victor Hortaplein 40 bus Brussel - 1D01D Tel beldonor@health.fgov.be meer weten "Kan jij een stukje missen?", Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, 2005 Gratis folder te downloaden op Gezondheid en sociale zekerheid Als je niet wilt dat dokters na je overlijden organen of weefsels wegnemen, moet je een formulier invullen dat je bij de gemeente kunt krijgen. Dit geldt ook voor jongeren onder de 18 jaar. Je kunt ook vooraf de toelating geven dat men je organen of weefsels mag gebruiken. Ook dat doe je met een formulier dat je bij de gemeente kunt krijgen. Samengevat: als je officieel hebt laten weten dat je geen organen wilt afstaan, moeten de dokters die wens respecteren. Zij mogen geen organen of weefsels wegnemen; als je je officieel als donor hebt opgegeven, respecteren de dokters ook die wens. Zij kunnen organen of weefsels wegnemen; als je niets hebt laten weten, vragen de dokters de mening van je naaste familie. Als je geen familie hebt en als er geen officiële verklaring bestaat, is het wegnemen van organen en weefsels door de wet toegelaten