Filozofická fakulta Univerzity Palackého v Olomouci. DIPLOMOVÁ PRÁCE Masterscriptie
|
|
- Matthias Lambrechts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Filozofická fakulta Univerzity Palackého v Olomouci Katedra nederlandistiky Školní rok: 2012/2013 DIPLOMOVÁ PRÁCE Masterscriptie Empirisch onderzoek naar de ervaring van Vlaamse studenten hoger onderwijs van hun Erasmusverblijf in Tsjechië Vedoucí práce/scriptiebegeleiders: Prof. doc. Dr. Wilken Engelbrecht, cand. litt. Štěpánka Kotrlá, MA Student: Dominika Rašková Gent / Olomouc 2012
2 2 1 INLEIDING MOTIVATIE HYPOTHESE METHODOLOGIE Enquête Inhoudelijke samenstelling van de enquête Structuur van de hoofdstukken HISTORISCH OVERZICHT VAN HET ONTSTAAN, INHOUD EN ONTWIKKELING VAN HET ERASMUSUITWISSELINGSPROGRAMMA HET BOLOGNAPROCES HET ERASMUSUITWISSELINGSPOGRAMMA De verdeling van de verantwoordelijkheden onder de instellingen Erasmus University Charter Het Europees systeem voor het verzamelen en overdragen van studiepunten 18 3 CULTUUR CULTUURSCHOK CULTUURDIMENSIES VAN HOFSTEDE MACHTSAFSTAND COLLECTIVISME TEGENOVER INDIVIDUALISME MASCULINITEIT TEGENOVER FEMININITEIT ONZEKERHEIDSVERMIJDING LANGETERMIJNGERICHTHEID TEGENOVER KORTETERMIJNGERICHTHEID VERGELIJKING VAN DE TSJECHISCHE SAMENLEVING MET DE VLAAMSE SAMENLEVING AAN DE HAND VAN DE CULTUURDIMENSIES VAN HOFSTEDE TSJECHIË VLAANDEREN TYPERING VAN TSJECHIË VOLGENS HOFSTEDE TYPERING VAN VLAANDEREN VOLGENS HOFSTEDE TSJECHISCHE VERSUS VLAAMSE CULTUUR ONDERZOEK: ERVARING VAN VLAAMSE STUDENTEN HOGER ONDERWIJS VAN HUN ERASMUSVERBLIJF IN TSJECHIË RESPONDENTEN Doelgroep Ervaring uit voorafgaande buitenlandse verblijven... 37
3 Kennis van het Tsjechisch Plaats, gastinstelling en studierichting SITUATIE VOOR HET VERTREK Motivatie Informatiebronnen die voor het vertrek geraadpleegd werden Reactie van de omgeving Besluit DE ERVARING VAN DE UNIVERSITAIRE OMGEVING EN STUDENTENLEVEN IN TSJECHIË Contacten met Tsjechen Ervaring in de lessen Ervaring met de samenwerking met de Tsjechische studenten De ervaring met de Tsjechische lesgever Problemen met de verschillende manier van lesgeven Tsjechische coördinator Huisvesting Buddy Besluit PARTICULARITEITEN VAN DE CULTUURSCHOK VAN DE VLAAMSE STUDENTEN TIJDENS HUN ERASMUSVERBLIJF IN TSJECHIË De grootste cultuurverschillen Eetcultuur Minder voorkomende aanpassingsproblemen Tsjechische mentaliteit gezien door de Vlaamse Erasmus studenten Geslotenheid Opmerkelijk generatieverschil Besluit DE INVLOED VAN HET ERASMUSVERBLIJF OP HET BEELD VAN TSJECHIË BIJ DE VLAAMSE ERASMUSSTUDENTEN VERRIJKING VAN DE STUDIES VAN DE STUDENTEN DANKZIJ DE ERASMUSUITWISSELING IN TSJECHIË DE PERSOONLIJKE IMPACT VEN HET ERASMUSVERBLIJF IN TSJECHIË OP DE VLAAMSE ERASMUSSTUDENTEN Waarneming van zichzelf Verworven persoonlijke vaardigheden... 60
4 Eenzaamheid Positie van de Vlaamse Erasmusstudenten als Vlamingen in Tsjechië EVALUATIE VAN DE KEUZE OM MET ERASMUS NAAR TSJECHIË TE GAAN BESLUIT BESLUIT Résumé EMPIRICAL RESEARCH INTO THE EXPERIENCE OF FLEMISH UNIVERSITY AND COLLEAGE STUDENTS WITH THEIR ERASMUS STAY IN THE CZECH REPUBLIC EMPIRICKÝ VÝZKUM ZKUŠENOSTÍ VlÁMSKÝCH UNIVERZITNÍCH A VYSOKOŠKOLSKÝCH STUDENTŮ S POBYTEM ERAZMUS V ČECHÁCH Bibliografie Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
5 5 Prohlašuji, že jsem diplomovou práci vypracoval samostatně pod vedením Prof. doc. Dr. Wilkena Engelbrechta, cand. litt. a paní magistry Štěpánky Kotrlé, MA z Hogeschool Gent. Veškerou literaturu, kterou jsem k práci použila, jsem uvedla v seznamu. Ik verklaar dat ik de thesisscriptie zelfstandig heb geschreven onder begeleiding van Prof. doc. Dr. Wilken Engelbrecht, cand. litt. en Štěpánka Kotrlá, MA van Hogeschool Gent. Alle gebruikte literatuurbronnen heb ik in de literatuurlijst aangevoerd. V Antwerpách dne: 22. listopadu 2012 Dominika Rašková
6 6 1 INLEIDING 1.1 MOTIVATIE In het verenigde Europa van de 21 e eeuw streeft men naar een grotere mobiliteit van studenten en een hoger niveau van internationalisering in het onderwijs. Dit beleid wordt in de praktijk vertolkt met concrete projecten van de Europese Unie zoals het Erasmusuitwisselingsprogramma. De jonge mensen hebben een kans om voor een of twee semesters te gaan studeren aan een andere universiteit of hogeschool binnen de Europese Unie of in een andere staat die aan het programma Erasmus deelneemt. De generatie jonge Europeanen die aan een universiteit of hogeschool studeren, genieten academische mobiliteit in een mate die Europa vroeger niet heeft gekend. Deze generatie mensen wordt door het Erasmus Student Network organisatie zelf beschreven als Without roots, without barriers, without prejudices. Mobile, Multilingual, Open and Dynamic (Generation Mobility, Results of ESN Survey 07: 3) Het is op zich een heel scherpe uitspraak die precies weerspiegelt wat men vandaag in Europa probeert te doen, een jonge generatie mensen met ervaring te creëren die zonder angst voor het vreemde over de grenzen van hun land kunnen kijken en zo grotere mobiliteit op allerlei gebieden te bevorderen. Maar hoe is het werkelijk in de realiteit? Ook jongeren van deze mobiele generatie zijn geboren en getogen in verschillende culturele contexten die geografisch gezien redelijk dichtbij zijn, maar toch cultureel verschillend. Dit maakt deze studie-uitwisseling uitdagend, niet alleen op het academische vlak, maar vooral ook op het vlak van cross culturele ervaring. Ongeacht de relatief kleine fysieke afstanden in de vergelijking met de mondiale schaal is de Europese Unie qua cultuur een heel verscheiden gemeenschap. Dat zorgt voor verrassingen of culture schokken tijdens de Europese mobiliteit in het algemeen, ook bij de studentenuitwisseling. In mijn thesis worden Vlaamse studenten hoger onderwijs onderzocht die Tsjechië voor hun Erasmusuitwisseling gekozen hebben. Wat deze doelgroep interessant maakt is het feit dat het een ongewone combinatie is. Enerzijds wordt Tsjechië onder de Vlaamse uitwisselingsstudenten niet vaak gekozen voor Erasmusuitwisseling, anderzijds zijn Vlaamse studenten zelf ook weer een relatief kleinere groep onder de
7 7 Erasmusstudenten in Tsjechië. Tsjechië is als een van de nieuwe landen van de Europese Unie nog steeds vrij onbekend onder de jonge generatie Europeanen en dat geldt ook voor de Vlaamse studenten. Deze factoren doen in Europese context een aantal academische vragen oprijzen op het gebied van cross culturele ervaringen tussen deze twee kleinere nationale groepen. Deze ervaringen wil ik aan de hand van een enquête onderzoeken. We hebben hier immers te maken met de vertegenwoordigers van een cultuur die een mix van Romaanse en Germaanse elementen is en vertegenwoordigers van een West-Slavische cultuur met licht Germaanse invloed. In mijn onderzoek ga ik me eerst richten op de motivatie van de Vlaamse studenten voor hun keuze, hun voorkennis van het land, zijn taal en cultuur, verder op hun ervaringen van het verblijf zelf in termen van interactie met de Tsjechische studenten en de Tsjechische omgeving. In de uitkomst van dit onderzoek zullen we zien of er verschillen zijn tussen de verwachtingen die de Vlaamse studenten hadden vóór hun Erasmusverblijf en hun ervaringen nà hun terugkeer, en verder hoe deze verwachtingen hun ervaring met de werkelijkheid ter plaatse hebben beïnvloed. Aan de hand van de culture learning approach (Furnham, Bochner, 1986) wordt hier geëvalueerd of de Vlaamse Erasmus-studenten tijdens hun Erasmusverblijf cultuurspecifieke vaardigheden ontwikkeld hebben en de aspecten van culture learning approach voor uitwisselingsstudenten worden vergeleken met hun werkelijke ervaring. Vlaamse studenten die van plan zijn om op Erasmus naar Tsjechië te gaan, kunnen de resultaten gebruiken als een heel toegankelijke informatiebron vóór hun vertrek daarheen. 1.2 HYPOTHESE Ervaringen van studenten hoger onderwijs van hun Erasmusverblijf komen vaak voor als onderzoekonderwerp zowel bij verschillende overheidsinstanties die verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van Erasmusverblijf als bij studenten die het als onderwerp voor hun thesis kiezen. ESN International voert op jaarlijkse basis onderzoeken uit 1. Deze onderzoeken zijn meestal gericht op de kwaliteit van de studentenuitwisseling en de besteding van verstrekte financiële middelen. Het is globaal gericht op studenten uit alle 1 Research Publications. Geraadpleegd op 6 april 2012 via
8 8 deelnemende landen. Hier kunnen we de bevindingen vergelijken betreffend de algemene tevredenheid van Erasmusuitwisselingsstudenten met die van Vlaamse Erasmusuitwisselingsstudenten. De National Agency EPOS Vlaanderen publiceerde in het jaar 2009 een rapport Analyse van de verslagen van de Vlaamse Erasmusstudenten Deze analyse biedt een inzicht in de evolutie van de uitgaande Vlaamse studenten op aspecten zoals motivatie, keuze van gastland en gastinstelling, verder wordt hier voornamelijk de kwaliteit van de uitwisseling besproken. Daarmee wordt bedoeld: de tevredenheid met het verloop van het verblijf, niveau van administratieve en financiële problemen, taalbarrière etc. Er wordt geconstateerd dat de motivatie per bestemming verschilt, hoewel de verkenning van een andere culturele omgeving het meest voorkomende is. Studenten die naar Tsjechië zijn gegaan, hebben deze motivering het meest voor oog gehad (EPOS, 2009: 16). Andere analyses gaan uit van de verdeling per vakgebied en het is helaas niet mogelijk om daaruit te concluderen welke studenten naar Tsjechië zijn gegaan. Het werk European Identity and Erasmus mobility. Insights from Romanian Students Experiences van doctoranda Georgiana Udrea (2011) aan de National School of Political Studies and Public Administration, Boekarest, Roemenië onderzoekt in hoeverre de Erasmusuitwisseling invloed heeft op het activeren van de Europese identiteit van Roemeense uitwisselingstudenten. Een van de aspecten van haar onderzoek is het feit dat Roemenië één van de nieuwe lidstaten van de EU is, wat overeenkomt met de situatie van Tsjechië, maar verder is het onderzoek gericht op een verschillend aspect van de Erasmusuitwisseling en een andere doelgroep. Door mijn onderzoek wil ik een duidelijker beeld krijgen over de motivatie van de Vlaamse studenten hoger onderwijs om naar Tsjechië te gaan met de Erasmusuitwisseling. Ik verwacht dat de onbekendheid van het land een grote rol speelt. Verder tracht ik hier de reactie van de omgeving op de beslissing en de bron van de kennis over Tsjechië voor het vertrek te achterhalen. Een deel van mijn onderzoek is gericht op de ervaring met het onderwijssysteem. Het cultuurverschil in het onderwijssysteem, in de relatie student - leraar wordt
9 9 geëvalueerd door de machtsafstand dimensie van Geert Hofstede 2, welke het best het mogelijke verschil in aanpak van lesgeven weerspiegelt. Het volgende punt is de relatie tussen Vlaamse Erasmusstudenten en de Tsjechische studenten. De vraag is of attributen als onbekendheid van Tsjechië invloed hebben op grotere inspanning van de Vlaamse studenten om contact te leggen met Tsjechen of dat de wederzijdse taalbarrière een grote hindernis vormt. Een van mijn hypotheses is dat ook jonge generatie Tsjechen het nog altijd moeilijk vinden om in het Engels te communiceren. Een van de bekendste problemen van Erasmusstudenten is weinig contact met de lokale studenten (eigen ervaring van de auteur). Meestal ondernemen Erasmusstudenten activiteiten samen met andere Erasmusstudenten. Daarvoor dient ook de lokale afdeling van ESN (Erasmus Student Network) 3. Hier is mijn hypothese dat de Vlaamse studenten toch meer proberen in contact te komen met de Tsjechische studenten gezien de ongewone landencombinatie. Een van de diensten van ESN is het verstrekken van hulp aan buitenlandse Erasmusstudenten door middel van een buddy. De buddy is een lokale student die toegewezen wordt aan een Erasmusstudent en hij of zij helpt hem of haar om allerlei problemen op te lossen, vanaf ophalen van een treinstation tot het regelen van papierwerk. Mijn doel is hier om erachter te komen hoe een buddy helpt in het geval van een Vlaamse Erasmusstudent om contacten te leggen met andere Tsjechen. Huisvesting van de Erasmusstudenten is ook een van de cruciale punten in het vergemakkelijken van het opleggen van de sociale contacten. Hier wordt verwacht dat de Vlaamse studenten worden gehuisvest samen met andere Erasmusstudenten. Er wordt gezegd dat Tsjechië in Vlaanderen een onbekend land is (ervaring van de auteur zelf). Deze hypothese wordt hier getoetst aan de Vlaamse Erasmusstudenten en hoe ze het ervoeren. Ten laatste wordt hier de invloed van de Erasmusuitwisseling in Tsjechië op de Vlaamse studenten geëvalueerd en wat de specifieke elementen daarvan zijn. Deze worden dan verklaard op basis van de dimensies van Hofstede (Hofstede, Hofstede, Minkov, 2011) en de culture learning theory van Furnham en Bochner (Furnham, Bochner, 1986), (Ward, Furnham, Bochner, 2001). 2 De Machtsafstand dimensie van Hofstede (Hofstede, Hofstede, Minkov, 2011) beschrijft hoe diverse maatschappijen omgaan met de machtsverdeling en daaruit voortvloeiende hiërarchie die een vorm aan wederzijdse relaties geeft. 3 What is ESN? Geraadpleegd op 12 juli 2012 via
10 METHODOLOGIE Bij het empirische onderzoek wordt nagegaan of de gestelde hypotheses met de werkelijkheid kloppen (Baarda, de Goede, 1995: 17). Het empirische onderzoek naar de ervaring van de Vlaamse studenten hoger onderwijs van hun Erasmusverblijf in Tsjechië is een kwalitatief onderzoek, omdat de onderzochte probleemstellingen beschreven en geïnterpreteerd worden (Baarda, de Goede, Teunissen, 1997: 15). Daarvoor wordt ook gebruik gemaakt van reductie om de verschijnselen in cijfers te kunnen omzetten (Baarda, de Goede, Teunissen, 1997: 16). Dit faciliteert het maken van de analyse op basis van frequentie d.w.z. bij hoeveel respondenten een bevinding voorkomt. De ervaring van de Vlaamse studenten hoger onderwijs van hun Erasmusverblijf in Tsjechië is een complex geheel. Om hem zo goed mogelijk te analyseren, komen hier alle facetten van het Erasmusverblijf aan bod. Ten eerste is het de ervaring aan de universiteit en alle relevante aspecten in verband met cultuurverschillen tussen Tsjechië en Vlaanderen zoals de relatie met de Tsjechische les gever, Tsjechische medestudenten en universiteit coördinator. Verder gaat het om de huisvestiging, het opleggen van de contacten met andere Tsjechen en de belangrijkheid van de rol van een buddy. Ten laatste komt aan bod de cultuurschok van de studenten in Tsjechië en hun ervaring ermee. Het uitgangspunt voor dit onderzoek zijn de cultuurverschillen tussen Vlaanderen en Tsjechië, daaruit vloeiende cultuurschok en hun impact op het Erasmusverblijf Enquête Om de hier gestelde hypotheses te kunnen toetsen, werd er voor een enquête gekozen omdat het helaas onmogelijk was om de doelgroep persoonlijk te benaderen om mondelinge interviews op te nemen. Daarom de meest uitvoerbare manier van informatie verzamelen was een schriftelijk interview enquête (Baarda, de Goede, 1995: 26). De enquête is formeel uit twee delen samengesteld. Het eerste deel bestaat uit gesloten vragen en het tweede deel uit open vragen. Bij de gesloten vragen waren vier geprecodeerde antwoorden en het vijfde was een open veld om eigen mening te geven als de beschikbare antwoordmogelijkheden niet het standpunt van de
11 11 respondent weergaven en om de beïnvloeding van de onderzoeker te voorkomen. De gesloten vragen worden gebruikt bij een onderwerp waarvan men al wat kennis heeft (Baarda, de Goede, 1995: 153). De gesloten vragen behandelen aspecten van het Erasmusverblijf, die de auteur zelf meegemaakt heeft. De open vragen behandelen aspecten specifiek voor het Erasmusverblijf van de Vlaamse studenten in Tsjechië, een onderwerp dat nog nooit onderzocht werd. Het voordeel van de gesloten vragen ligt in het eenvoudig antwoorden en verwerken van de antwoorden (Baarda, de Goede, 1995: 155). Het nadeel daarvan is het beperkte antwoordkader en lagere informatiewaarde. De open vragen zijn explorerend en brengen een grootte informatiewaarde. Het nadeel van open vragen is de lange verwerkingstijd en de aanwezigheid van de mogelijkheid om sterk door toevallige gebeurtenissen bepaald te zijn. Om de hier beschreven voordelen en nadelen in evenwicht te brengen, werd er gekozen voor zowel gesloten als open vragen. Gezien de grootte van de doelgroep werden voor het analyseren van de gesloten vragen percentages gebruikt. De analyse van de open vragen is ingewikkelder en wordt gedaan aan de hand van innerlijke samenhangen en interpretatie van de antwoorden. Wanneer het mogelijk was, werd het resultaat in percentage berekend. De enquête werd opgemaakt en online gezet op de webpagina Om zo veel mogelijk Vlaamse Erasmusstudenten in Tsjechië te kunnen bereiken werd er het eerst via contact opgenomen met de Nationale Agentschap EPOS Vlaanderen. Hierbij werd de vraag gesteld of het mogelijk was om de enquête via hun netwerk te verspreiden on der de gewenste doelgroep. Helaas was het antwoord negatief (zie verkeer in de bijlage). Daarvoor moesten de bevoegde coördinatoren van de universiteiten en hogescholen rechtstreeks gecontacteerd worden. Vervolgens werden contacten aangehaald met alle diensten internationalisering of afdelingen die bevoegd zijn voor het uitvoeren van de Erasmus-programma van alle Vlaamse universiteiten en hogescholen (zie verkeer in de bijlage). Alleen de Hogere Zeevaartschool Antwerpen werd uitgesloten in de selectie aangezien Tsjechië geen zee heeft wat een partnerschap met een Tsjechische universiteit of hogeschool onmogelijk maakt.
12 12 Er werden in totaal naar 30 Erasmus-coördinatoren en diensten internationalisering van Vlaamse universiteiten en hogescholen s verstuurd. Als ander communicatiekanaal dienden de lokale afdelingen van ESN (Erasmus Student Network) in Tsjechië. Ten derde werden ook sociale media gebruikt zoals Facebook en Couchsurfing Inhoudelijke samenstelling van de enquête De enquête is samengesteld uit drie gedeelten om de verschillende aspecten van de Erasmusuitwisseling overzichtelijk te kunnen onderzoeken. In het eerste gedeelte werden vragen gesteld over de periode voor het vertrek en daarmee verbonden facetten (motivatie, informatie bronnen over Tsjechië, reactie van de omgeving). Het tweede gedeelte van de enquête behandelt de cross-culturele ervaring van het Tsjechische studentenleven. Deze houdt namelijk de contacten en samenwerking in met Tsjechische studenten, relatie met Tsjechische lesgevers, evaluatie van de kwaliteit van gevolgde lessen, relatie met de Tsjechische universitaire coördinator voor Erasmus studenten. Ten laatste de vorm van huisvestiging en de efficiëntie van hulp van ESN in vorm van de een lokale student (buddy). Het derde gedeelte gaat over het vormen van sociale contacten met Tsjechen, particulariteiten van de cultuurschok in Tsjechië en de aanpassingen daaraan gebonden. Verder wordt hier getoetst de hypothese over de kleine bekendheid van Tsjechië onder de Vlaamse studenten en of het Erasmusverblijf enkel invloed daarop heeft gehad. In het laatste vierde gedeelte komt de reflectie aan bod van de studenten zelf over hun Erasmus-uitwisseling in Tsjechië Structuur van de hoofdstukken Het tweede hoofdstuk behandelt de geschiedenis en het huidige kader van de Erasmusuitwisseling. Hiermee wordt een uitleg gegeven over de achtergrond van deze unieke studie uitwisseling en over de complexiteit van dit programma. In het derde hoofdstuk wordt het begrip cultuur uitgelegd en ook de manier waarop hij in deze masterproef gebruikt wordt.
13 13 Het vierde hoofdstuk behandelt over de cultuurschok. Hier wordt een overzicht gegeven hoe verschillende wetenschappers de cultuurschok zien. Verder wordt in dit hoofdstuk een hypothese gesteld hoe zou de cultuurschok zich manifesteren bij de Vlaamse Erasmusstudenten. Het volgende vijfde hoofdstuk brengt een beschrijving van de cultuurdimensies van Hofstede. De theorie over het bestaan van deze cultuurdimensies vormt de theoretische basis voor het vergelijken van de Tsjechische en Vlaamse maatschappij. Deze vergelijking komt aan bod in het zesde hoofdstuk. Hier wordt ook de hypothese gesteld over de mogelijke cultuurverschillen tussen Vlaanderen en Tsjechië gebaseerd op de cultuurdimensies van Hofstede. In het zevende hoofdstuk komt de analyse van de enquête het onderzoek zelf aan bod. Dit hoofdstuk brengt stap voor stap een nauwkeurig inzicht in alle facetten van de cross-culturele ervaring van de Vlaamse Erasmusstudenten in Tsjechië en daarmee verbonden cultuurschok. In het eerste subgedeelte van dit hoofdstuk wordt een aperçu over de 25 respondenten, Vlaamse studenten hoger onderwijs die met Erasmusuitwisseling naar Tsjechië zijn gegaan, gegeven. Het onderzoek brengt inzicht in de specifieke situatie van de Vlaamse studenten die met Erasmus naar Tsjechië zijn gegaan zoals motivatie en de reactie van de omgeving over hun beslissing. Verder gaat het onderzoek in op de cross-culturele ervaring van de Vlaamse Erasmusstudenten aan de universiteit. Hier wordt geanalyseerd welke cultuurverschillen hebben de respondenten meegemaakt en hoe is het verbonden met de cultuurdimensies van Hofstede. Verder komen aan bod volgende aspecten van het Erasmusverblijf aan bod om geanalyseerd te worden in de licht van de cultuurverschillen zoals de vorm van huisvestiging en de rol van de buddy. In het vierde sub gedeelte van het zevende hoofdstuk wordt verder toegespitst op de aspecten van de cross-culturele ervaring in Tsjechië buiten het universiteitsleven. Het onderzoek richt zich hier op de particulariteiten van de cultuurschok die de onderzochte groep respondenten in Tsjechië meegemaakt heeft. Ten slotte wordt hier de invloed onderzocht van de cross-culturele ervaring van het Erasmusverblijf op de persoonlijke groei van de respondenten en de invloed van twee aspecten van de cultuurschok (eenzaamheid en vertegenwoordiging van het eigen land) op de ervaring van Vlaamse Erasmusstudenten in Tsjechië.
14 14
15 15 2 HISTORISCH OVERZICHT VAN HET ONTSTAAN, INHOUD EN ONTWIKKELING VAN HET ERASMUSUITWISSELINGSPROGRAMMA Hier wordt een historisch overzicht gegeven van het ontstaan, inhoud en ontwikkeling van het Erasmusuitwisselingsprogramma om het kader en belang van deze vorm van studie uitwisseling te kunnen begrijpen waardoor studenten hoger onderwijs van de Europese Unie en andere Europese samenwerkende landen de mogelijkheid krijgen om aan een andere universiteit of hogeschool te studeren. Het gaat om een heel complex systeem van politieke samenwerking die invloed heeft op het hoogste Europese niveau. 2.1 HET BOLOGNAPROCES Het Bolognaproces is een initiatief van de Europese Unie dat in gang werd gezet door de Verklaring van Bologna in Deze verklaring werd oorspronkelijk ondertekend door 30 landen. Tegenwoordig zijn er 47 landen die deel nemen aan het Bolognaproces. De Verklaring van Bologna heeft het verwezenlijken van het idee Europa van de kennis op het oog. Dit begrip staat voor de veranderende werkelijkheid van het groeiende Europa en zijn behoefte aan grotere kennis onder de Europese burgers. Het gaat om het bewustzijn van de gezamenlijke culturele waarden en van het behoren tot een gemeenschappelijke sociale en culturele ruimte en ook om het delen van de wetenschappelijke kennis. En wat anders bevordert de kennis dan het onderwijs? Al met de Verklaring van Sorbonne van 1998 werd het kernidee geformuleerd: om de mobiliteit en het inzetbaarheid van de mensen op de Europese arbeidsmarkt te bevorderen is het noodzakelijk om één Europese ruimte voor hoger onderwijs te creëren. Met de Verklaring van Bologna werden concrete stappen vastgelegd om deze Europese ruimte voor hoger onderwijs waar te maken. Het doel is om een stelsel van 4 The Bologna Declaration of 19 June Geraadpleegd op 2 mei 2012 via N1.pdf
16 16 gemakkelijk herkenbare en vergelijkbare academische graden in te voeren, de mobiliteit onder studenten, docenten en wetenschappelijke onderzoekers te bevorderen, onderwijs van hoge kwaliteit te waarborgen en het hoger onderwijs een Europese dimensie te geven. 5 Om dit doel te bereiken, werden er in het Besluit nr. 1720/2006/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 november 2006 tot vaststelling van een actieprogramma op het gebied van een leven lang leren zes belangrijke punten voorgesteld en in acht genomen 6 : een stelsel van gemakkelijk herkenbare en vergelijkbare academische graden; drie fasen studiestructuur: een eerste fase van een minimaal drie jaar durende Bachelor, een tweede Masterfase en als laatste een Doctoraatsfase; het systeem van overdraagbare studiepunten European Credit Transfer System (ECTS) dat wordt gebruikt in het kader van Erasmusuitwisselingen; het vrije verkeer van studenten, docenten en wetenschappelijke onderzoekers; samenwerking tussen de onderwijsinstellingen om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen; implementatie van een Europese dimensie in het hoger onderwijs. In de loop van jaren werden er nog meerdere communiqués georganiseerd die de evaluatie van de ontwikkeling van de Europese ruimte voor hoger onderwijs en de groei van het concurrentievermogen van de Europese universiteiten op het oog hebben. Aan de hand van deze evaluaties werden verdere praktische stappen aan de deelnemende landen voorgelegd. De Europese Commissie bekleedt in het Bolognaproces een leidinggevende rol en de lidstaten van de Europese Unie moeten het aangenomen beleid invoeren. De lidstaten 5 Het Bolognaproces: totstandbrenging van een Europese ruimte voor hoger onderwijs. Geraadpleegd op 2 mei 2012 via 6 Besluit nr. 1720/2006/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 november 2006 tot vaststelling van een actieprogramma op het gebied van een leven lang leren. Geraadpleegd op 2 mei 2012 via
17 17 hebben echter hun vrijheid en ook verantwoordelijkheid met betrekking tot de feitelijke inhoud van studieprogramma s en de hervorming van hun eigen onderwijsstelsel. 2.2 HET ERASMUSUITWISSELINGSPOGRAMMA Het Erasmusuitwisselingsprogramma is een van de meest succesvolle programma s van de EU op het gebied van de mobiliteit in het onderwijs. Het is onder de EU burgers ook een van de meest bekende programma s. Het programma draagt de naam van een van de grootste Europese denkers, Desiderius Erasmus. De officiële redenering waarom deze theoloog en humanist als het patroon van Europese studentenuitwisseling werd gekozen, is heel prozaïsch. Desiderius Erasmus is bekend als een grote tegenstander van het dogmatisme. Dankzij zijn ervaring van werken en verblijven in verschillende landen van Europa groeide hij uit tot een groot denker. Het Erasmusuitwisselingsprogramma streeft ernaar om dit doel te bereiken, nl. om aan jonge studenten deze internationale ervaring mogelijk te maken om als mensen verder te groeien. In het Engels staat het acroniem ERASMUS ook voor EuRopean community Action Scheme for the Mobility of University Students 7. Vóór het ontstaan van dit studentenuitwisselingsprogramma bestonden er wel losse activiteiten van de Europese Commissie omtrent studentenuitwisselingen. Gebaseerd op de ervaring van deze pioniersuitwisselingen en na de moeilijke procedure voor het maken van de Europese wetgeving, werd het Erasmusuitwisselingsprogramma gelanceerd in het academiejaar 1987/88. Het idee achter dit programma hangt nauw samen met het Bolognaproces en is in feite de inspiratiebron ervan. Het gaat om het aanmoedigen van de samenwerking onder de Europese universiteiten en hogescholen om de kwaliteit en concurrentievermogen van het hoger onderwijs te bereiken en creëren van de Europese ruimte voor hoger onderwijs. 7 History of the ERASMUS Programme. Geraadpleegd op 2 mei 2012 via
18 18 Op dit moment zijn er 33 landen die aan het Erasmusprogramma meedoen. Naast alle lidstaten van de EU ook Noorwegen, IJsland, Liechtenstein, Zwitserland, Kroatië en Turkije 8. De uitwisselingsstudenten kunnen vanaf een semester tot een heel academiejaar aan een andere deelnemende universiteit of hogeschool hun studies voortzetten De verdeling van de verantwoordelijkheden onder de instellingen De Europese Commissie draagt de verantwoordelijkheid voor de realisatie van het Erasmus programma. Het Directoraat-Generaal Onderwijs en Cultuur coördineert de verscheidene bepaalde activiteiten 9. Op het nationale niveau zijn er nationale agentschappen 10. In België zijn er drie, want elke gemeenschap heeft haar eigen agentschap. Deze behandelen de individuele mobiliteit. De netwerking, multilaterale projecten en de prijs van het Erasmus University Charter worden geregeld door het Uitvoerend Agentschap Onderwijs, Audiovisuele Media en Cultuur Erasmus University Charter Om de kwaliteit van het Erasmusprogramma te waarborgen werd het Erasmus University Charter opgezet. Hierin werden de basisprincipes en minimumvereisten vastgelegd waaraan de universiteiten en hogescholen die aan het Erasmusprogramma wensen deel te nemen, moeten voldoen Het Europees systeem voor het verzamelen en overdragen van studiepunten Dit systeem is het essentiële gereedschap om de mobiliteit van de studenten te faciliteren. Zijn voornaamste doel is om het hoger onderwijs in Europa meer transparant te maken. Dankzij het systeem van het verzamelen en overdragen van 8 ERASMUS for students get a new perspective on Europe. Geraadpleegd op 2 mei 2012 via 9 Geraadpleegd op 2 mei 2012 via 10 Lifelong Learning Programme - National Agencies. Geraadpleegd op 2 mei 2012 via 11 EU-agentschappen. Geraadpleegd op 2 mei 2012 via
19 19 studiepunten kunnen studenten de studiepunten die ze aan de gastuniversiteit of - hogeschool hebben verworven, overdragen naar hun thuis universiteit of hogeschool 12. Een instelling van het hoger onderwijs die dit systeem wil invoeren moet ook een aantal aansluitende maatregelen introduceren: publiceren van de cursussenlijst online samen met een gedetailleerde inhoud van de studieprogramma s en andere essentiële inlichtingen voor de inkomende uitwisselingsstudenten. De uitwisselingsstudenten dienen vóór de overdracht van de studiepunten de volgende documenten te overhandigen: learning agreement en transcript of records. Dit systeem wordt ook in het kader van het Bolognaproces gebruikt. 12 Het Bolognaproces: totstandbrenging van een Europese ruimte voor hoger onderwijs. Geraadpleegd op 3 mei 2012 via
20 20 3 CULTUUR Het begrip cultuur staat in dit onderzoek centraal. Hier worden een aantal benaderingen tot dit begrip weergeven die in het domein van interculturele communicatie het meest bekend zijn. Elke auteur benadert dit verschijnsel op zijn eigen manier, maar in essentie staan ze niet zo ver van elkaar. Met cultuur worden in de antropologie alle patronen van denken, voelen en handelen aangeduid. (Hofstede, 2002: 15). Een individu leert een zekere manier van denken, voelen en handelen het best in de vroege kindertijd. Dat gebeurt door middel van sociale interactie d.w.z. door middel van interactie met zijn omgeving. Eerst in het gezin en later op straat, op school etc. De Nederlandse sociale psycholoog Geert Hofstede vergelijkt het proces van aanleren van bepaalde patronen van denken, voelen en handelen met het programmeren van computers. Hij noemt dit proces de mentale software (Hofstede, 2002: 15). Deze mentale programmering is een collectief verschijnsel. Het onderscheidt één groep of categorie mensen van de andere. Het begrip groep gebruikt Hofstede in de betekenis van een aantal mensen die contact met elkaar hebben (Hofstede, 2002: 319). Een categorie staat voor mensen die, zonder noodzakelijk contact met elkaar te hebben, iets met elkaar gemeen hebben (Hofstede, 2002: 319). Cultuur bepaalt tot op zekere hoogte het handelen van een mens. Dit handelen is geworteld in normen en waarden, die binnen een cultuur gehandhaafd worden en tot uiting komen in bepaalde praktijken. Voor een buitenstaander is de betekenis daarvan echter onzichtbaar. De professor David Pinto definieert cultuur aan de hand van drie aspecten (Pinto,1994: 15). Het eerste aspect is dat cultuur aangeleerd en niet aangeboren is. Door het tweede aspect wordt uitgedrukt zijn stelling dat cultuur van generatie op generatie doorgegeven wordt. En ten derde maakt hij een onderscheid tussen de twee benaderingen tot cultuur. Cultuur staat aan de ene kant voor de uitdrukking van de menselijke geest in waarneembare uitingen zoals kunst, gebouwen, levenswijze van een samenleving. Maar cultuur staat ook voor niet-materiële verworvenheden d.w.z. voor de normen en waarden die een samenleving hanteert en welke het fundament vormen van de gehanteerde gedragingen en van de betekenis die daaraan
5 brillen. Verandert evangeliewerking de Vlaamse cultuur? (of is het andersom?)
5 brillen Verandert evangeliewerking de Vlaamse cultuur? (of is het andersom?) Vlaams en Christen: Vlaamse cultuurkenmerken Onzekerheidsvermijding Onzekerheidsvermijding is de mate waarin de dragers van
Nadere informatieCulturele verschillen tussen België en Nederland en hun impact op jongeren en het internet. Stefan Mertens
Culturele verschillen tussen België en Nederland en hun impact op jongeren en het internet Stefan Mertens België en Nederland = de lage landen? Verschil qua digitale ontwikkeling: Nederland: Noord- Europese
Nadere informatieOMGAAN MET CULTUURVERSCHILLEN
OMGAAN MET CULTUURVERSCHILLEN INHOUD Cultuur Quid? Enkele beschouwingen (karikatuur, proclamatie, globalisering) Cultuur in eigen land en daarbuiten Belang van cultuur versus relativering van cultuur Succesvol
Nadere informatieVraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER Erasmusprogramma Evaluatie Het Erasmusprogramma
Nadere informatieCultuurverschillen. Marc America 12
Cultuurverschillen Marc America 12 Ieder mens draagt patronen in zich van denken, voelen en handelen die in de loop van zijn leven zijn aangeleerd. Veel hiervan wordt geleerd in de vroege kindertijd, omdat
Nadere informatieBIJLAGE CULTUURDIMENSIES
0 BIJLAGE CULTUURDIMENSIES Aan de hand van de data uit het werk van Hofstede, Hofstede, & Minkov (2016 (1991)) / Hofstede Insights zijn landenscores te bepalen op zes cultuurdimensies. Gezien de diversiteit
Nadere informatieDe culturele dimensies volgens Hofstede
De culturele dimensies volgens Hofstede Dr.ir. Otto Rompelman Faculteit EWI TU Delft Inleiding Het doen van een stage in het buitenland is iets anders, dan vakantie houden in een ander land. Tijdens een
Nadere informatieBediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen?
Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Welke percepties leven er bij werknemers en studenten omtrent de logistieke sector? Lynn De Bock en Valerie Smid trachten in hun gezamenlijke masterproef
Nadere informatieStand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer
Stand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer AUTEURS Jonathan Desdemoustier, onderzoeker-doctorandus, Smart City Institute, HEC-Liège, Universiteit van Luik (België)
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale
Nadere informatieInterculturele communicatie door de publiekswerker
Interculturele communicatie door de publiekswerker kaders en modellen voor de analyse van de eigen praktijk Interact studiedag BKO/RAB/Lasso 15/06/2012 2 types modellen:gericht op Cultureel communicatieve
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Solo of Samen? 1. Beantwoord de volgende vragen. - Maak je deel uit van een grote, hechte vriendengroep en/of grote, hechte familie of ben je meer op jezelf gericht en heb je enkele goede vrienden en/of
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatieWat was de prijs/maand om deze accommodatie te huren? 326 Hoe was de prijs/kwaliteit verhouding voor deze accommodatie?
VRAAG ANTWOORD Gewoon een nummer voor de administratie van de bevraging 55 Heb je een taaltest moeten afleggen voor je mocht starten met studeren aan de universiteit die je gekozen hebt? Nee Hoe zag de
Nadere informatieDe invloed van landenculturen op multiculturele projecten. Door Rinie de Dreu
De invloed van landenculturen op multiculturele projecten. Door Rinie de Dreu Inleiding onderwerp Een held in het eigen land een flop in het buitenland! Landencultuur verschillen kunnen leiden tot cultuur
Nadere informatieBeeld van het Europees Parlement in Nederland
Directoraat-generaal Voorlichting Afdeling Analyse van de publieke opinie Ter attentie van het DG Voorlichting van het Europees Parlement Afdeling Analyse van de publieke opinie Brussel, september 2013
Nadere informatieLIFE IN CHINA DOOR CORRESPONDENT- FARAH ALLAOUI & HAJAR MANSOUR. Deze week In wat voor huizen wonen de Chinezen nou werkelijk?
LIFE IN CHINA DOOR CORRESPONDENT- FARAH ALLAOUI & HAJAR MANSOUR Deze week In wat voor huizen wonen de Chinezen nou werkelijk? Coutyard Wat is een Courtyard? Courtyard is het Engelse woord voor binnenplaats.
Nadere informatieUITWISSELING IN EUROPA
UITWISSELING IN EUROPA ERASMUS Algemene introductie tot Erasmus Hoe moet je je voorbereiden wat kun je verwachten van deze sessie? Geen individuele bespreking van alle mogelijke bestemmingen in alle faculteiten
Nadere informatieCultuur ComPass Report
Cultuur ComPass Report John Smith Land van interesse: China Land van herkomst: Verenigde Staten Uw rol: ledinggevende Datum: 10.11.2015 Dit rapport is samengesteld na analyse van uw antwoorden. Itim international
Nadere informatieErasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1
Erasmus + 2015 2016 Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden 10-12-2014 pag. 1 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO administratie door SAC 10-12-2014 pag. 2 Erasmus
Nadere informatie1. WAAROM DIT HANDBOEK? 2
2 1.1. WAAROM DIT HANDBOEK? Internationale mobiliteit wordt steeds meer een absolute noodzaak op een arbeidsmarkt waar een sterke vraag heerst naar meer flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Een van de
Nadere informatieIn de afgelopen decennia heeft ongehuwd samenwonen overal in Europa. toegenomen populariteit van het ongehuwd samenwonen is onderdeel van
Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) De verschillende betekenissen van ongehuwd samenwonen in Europa: Een studie naar verschillen tussen samenwoners in hun opvattingen, plannen en gedrag. In de
Nadere informatieHet Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht
EUROPESE COMMISSIE MEMO Brussel, 8 juli 2013 Het Erasmus-programma in 2011/2012: de cijfers toegelicht Vandaag heeft de Europese Commissie nieuwe cijfers 1 bekendgemaakt over het aantal studenten, docenten
Nadere informatieFacultaire Infosessie Erasmus 29/11/2016 voor mobiliteit in
Facultaire Infosessie Erasmus 29/11/2016 voor mobiliteit in 2017-2018 1. Wanneer mag je op Erasmus? a. Pedagogische Wetenschappen: vanaf de 3 de bachelor voor alle afstudeerrichtingen b. Master Sociaal
Nadere informatieHet is een grote eer om u hier in het Errera Huis, de officiële. residentie van de Vlaamse Regering, te mogen verwelkomen. Dit
Donderdag 2 februari 2012 Welkomstwoord JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Ontmoeting Chinese minister van Cultuur Cai Wu - Errera, Brussel Zeer geachte collega, minister
Nadere informatieRICHTLIJNEN UITGAANDE ERASMUSSTUDENTEN - STUDIEVERBLIJVEN
RICHTLIJNEN UITGAANDE ERASMUSSTUDENTEN - STUDIEVERBLIJVEN 1. De uitwisseling wordt ingericht voor volgende studenten: a. BA3 studenten Communicatiewetenschappen b. Master studenten Communicatiewetenschappen
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieProcedure voor de benoeming van de leden van het CvdR. De procedures in de verschillende lidstaten
Procedure voor de benoeming van de leden van het CvdR De procedures in de verschillende lidstaten SAMENVATTING In de preambule van het Verdrag betreffende de Europese Unie luidt het dat één van de doelstellingen
Nadere informatieLeerplanschema Minor Psychologie
Minor Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?
Nadere informatieANNEX BIJLAGE. bij. Voorstel voor een besluit van de Raad
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.4.2018 COM(2018) 174 final ANNEX BIJLAGE bij Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie, van de Overeenkomst tussen de Europese
Nadere informatieTENTAMEN VOORBLAD. aantal meerkeuze vragen: 40 aantal pagina s (incl. voorblad): 10 geen
TENTAMEN VOORBLAD Opleiding: Toetscode: Toetsnaam: Communicatie C22012 Interculturele communicatie Datum toets/tentamen: Vrijdag 5 april 2013 Aanvangstijd: 09.00 uur Toegestane tijd: 2 uur (tot 11.00 uur)
Nadere informatieFORMATION-RELAIS. 1996-2015 C P F B H o g e r o n d e r w i j s v o o r s o c i a l e p r o m o t i e, v e r b o n d e n a a n d e U C L 26/03/2015
JE HOGERE STUDIES ONDERBREKEN OM DE 1996-2015 C P F B H o g e r o n d e r w i j s v o o r s o c i a l e p r o m o t i e, v e r b o n d e n a a n d e U C L TIJD TE NEMEN VOOR EEN HERORIËNTERING EN EEN HERONTDEKKING
Nadere informatieVerbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa
EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Verbeteren van de slechte schoolresultaten voor wiskunde en wetenschap blijft uitdaging voor Europa Brussel, 16 november 2011 Beleidsmakers moeten scholen beter ondersteunen
Nadere informatieAanvullende informatie onder
Wat beweegt ons? Reiss Profile Europe B.V. is officieel partner en licentiehouder van de methode van Professor Dr. Steven Reiss Aanvullende informatie onder www.reissprofile.eu Zicht op de menselijke motivatie
Nadere informatieInformal Interpreting in Dutch General Practice. R. Zendedel
Informal Interpreting in Dutch General Practice. R. Zendedel Nederlandse samenvatting Informele tolken worden dagelijks ingezet in de medische praktijk wanneer arts en patiënt niet dezelfde taal spreken.
Nadere informatieTijdens de studie naar het buitenland?
28-5-2016 Tijdens de studie naar het buitenland? Faculteit der Letteren, Mobility Office Joyce Snijder-Gelling Janet Caspers Sigrid Hasper Uitwisselingscoördinatoren Laura Dekker Uitwisselingsstudent exchange.out.arts@rug.nl
Nadere informatiePUBLIC RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 19 april 2006 (24.04) (OR. en) 8478/06 LIMITE VISA 109 FRONT 80 COMIX 383. NOTA het secretariaat-generaal
Conseil UE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 19 april 2006 (24.04) (OR. en) PUBLIC 8478/06 LIMITE VISA 109 FRONT 80 COMIX 383 NOTA van: aan: vorig doc. Betreft: het secretariaat-generaal de Raad 8277/06
Nadere informatieRapport voor deelnemers M²P burgerpanel
Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel Weergaven van publieke opinie in het nieuws en hun invloed op het publiek Dit rapport beschrijft de resultaten van een onderzoek over weergaven van publieke opinie
Nadere informatieANNEX BIJLAGE. bij. Voorstel voor een besluit van de Raad
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.4.2018 COM(2018) 176 final ANNEX BIJLAGE bij Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie, van de Overeenkomst tussen de Europese
Nadere informatieSOCIOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN
SOCIOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN PROGRAMMA WAT GA IK DE KOMENDE 45 MINUTEN VERTELLEN? 1. Waarom sociologie studeren (wat is sociologie?) 2. Waarom sociologie studeren aan de VU? 3. Hoe ziet
Nadere informatieIndeling hoger onderwijs
achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten
Nadere informatieLOOPBAAN-ANKERTEST. Wat zijn loopbaan-ankers? Welke baan past bij je?
LOOPBAAN-ANKERTEST Welke baan past bij je? Waarom werk je? Welke aspecten motiveren je in jouw werk? Welke inhoudelijke zaken moet je werk bevatten zodat je het naar je zin hebt en met plezier en resultaat
Nadere informatieGeneration What? 1 : Vertrouwen in de instellingen
Generation What? 1 : Vertrouwen in de instellingen Inleiding De mate van vertrouwen van burgers in de overheid en maatschappelijke instellingen werd al vaker de toetssteen van de democratie genoemd: daalt
Nadere informatieMethoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97
Wanneer gebruiken we kwalitatieve interviews? Kwalitatief interview = mogelijke methode om gegevens te verzamelen voor een reeks soorten van kwalitatief onderzoek Kwalitatief interview versus natuurlijk
Nadere informatieDiagram 2: Erasmus voor studentenmobiliteit relatieve verandering van het aantal studenten per uitzendland tussen 2009/2010 en 2010/2011
MEMO/12/310 Brussel, 8 mei 2012 Het Erasmus-programma in 2010/2011: de cijfers toegelicht Vandaag heeft de Europese Commissie nieuwe cijfers bekendgemaakt over het aantal studenten, docenten en andere
Nadere informatie*** ONTWERPAANBEVELING
EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 23.5.2013 2012/0271(E) *** ONTWERPAANBEVELING over het ontwerp van besluit van de Raad betreffende de sluiting
Nadere informatieMake it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids
Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids Wat? Internationale stages worden steeds belangrijker in de context van de internationalisering van hoger onderwijs en
Nadere informatiehttp://keyconet.eun.org
Europees Beleidsnetwerk met betrekking tot Sleutelcompetenties in het onderwijs http://keyconet.eun.org it her Health & Consumers Santé & Consommateurs Over het KeyCoNet project KeyCoNet (2012-14) is een
Nadere informatie3. De CNaVT-profielen
3. De CNaVT-profielen 3.1. Welke profielen zijn er? In een eerste fase werd bij studenten Nederlands als Vreemde Taal en hun docenten via een schriftelijke vragenlijst gepeild naar de behoeften en motieven
Nadere informatieLeerlingtevredenheidsonderzoek
Rapportage Leerlingtevredenheidsonderzoek De Meentschool - Afdeling SO In opdracht van Contactpersoon De Meentschool - Afdeling SO de heer A. Bosscher Utrecht, juni 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent
Nadere informatieJohn Smith. Land van interesse: China Land van herkomst: Verenigde Staten Uw rol: ledinggevende Datum:
John Smith Land van interesse: China Land van herkomst: Verenigde Staten Uw rol: ledinggevende Datum: 17.03.2016 Dit rapport is samengesteld na analyse van uw antwoorden. Itim international kan nimmer
Nadere informatie4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes. In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau.
4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes 4.2.1. Algemeen In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau. Instellingsniveau (vragenlijst coördinator) provincie,
Nadere informatieBIJLAGE. bij het. Voorstel voor een besluit van de Raad
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 5.3.2015 COM(2015) 103 final ANNEX 1 BIJLAGE bij het Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de sluiting van de overeenkomst tussen de Europese Unie en de Verenigde
Nadere informatieEvaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 2012-2013
Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 212-21 In academiejaar 212-21 namen 5 mantelzorgers en 5 studenten 1 ste bachelor verpleegkunde (Howest, Brugge) deel aan het project Mantelluisten.
Nadere informatie1. De Vereniging - in - Context- Scan... 2. 2. Wijk-enquête... 3. 3. De Issue-scan en Stakeholder-Krachtenanalyse... 4. 4. Talentontwikkeling...
Meetinstrumenten De meetinstrumenten zijn ondersteunend aan de projecten van De Sportbank en ontwikkeld met de Erasmus Universiteit. Deze instrumenten helpen om op een gefundeerde manier te kijken naar
Nadere informatieNAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN
NL NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN AGE- STANDPUNT IN HET KADER VAN HET 2007 - EUROPEES JAAR VAN GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN The European Older People s Platform La Plate-forme européenne des Personnes
Nadere informatieDe 5 D s: handvat voor diversiteit in praktijk
De 5 D s: handvat voor diversiteit in praktijk Inleiding Het voormalige Centrum voor Interculturele Studies (CIS), inmiddels opgenomen in het expertisecentrum Educatie van HKU, streefde naar een inclusieve
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Introductie In dit proefschrift evalueer ik de effectiviteit van de academische discussie over de ethiek van documentaire maken. In hoeverre stellen wetenschappers de juiste
Nadere informatieStuderen in België Ilse Van Rompaey België, een federale staat 1 federale staat: buitenlandse zaken, nationale veiligheid en defensie, justitie, financiën, sociale zekerheid 3 regio s: grondgebied-gerelateerde
Nadere informatie13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange?
Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden administratie door SAC 13-10-2014 pag. 1 13-10-2014 pag. 2 Waarom
Nadere informatieKan men ook psychisch ziek worden in andere culturen?
Kan men ook psychisch ziek worden in andere culturen? Inhoud Probleemstelling Cultuur een eng of een ruim begrip? (Psychisch) ziek zijn. Culturele invloeden op psychisch ziek zijn. Invloeden op het verpleegkundig
Nadere informatieAseksualiteit. ellen.vanhoudenhove@ugent.be
ellen.vanhoudenhove@ugent.be Inhoud Wat is aseksualiteit? als seksuele oriëntatie? Kenmerken van aseksuele personen Identiteitsontwikkeling en coming-out Vooroordelen en moeilijkheden Hulpbehoefte Aseksuele
Nadere informatieVragenlijst om je Mind-set in kaart te brengen
Vragenlijst om je Mind-set in kaart te brengen Om je bewust te worden van directe loyaliteiten is het noodzakelijk om alle ideeën, oordelen en de geleefde relationele realiteit van je voorouders in kaart
Nadere informatieUitwisselingsprogramma s Politieke Wetenschappen
Uitwisselingsprogramma s Politieke Wetenschappen Uitwisseling in academiejaar 2019-2020 28-2-2019 pag. 1 Uitwisselingsprogramma s 1. Waarom een uitwisseling? 2. Voorwaarden voor een uitwisseling 3. Erasmus
Nadere informatieINT @ Home. Een verhaal uit de praktijk. Ludo Vandael 02.06.2013. KdG visie en beleid:
INT @ Home Een verhaal uit de praktijk Ludo Vandael 02.06.2013 KdG visie en beleid: Internationale dimensie in het curriculum: structurele verankering en implementering van internationaliseringsaspecten
Nadere informatieBRUSSEL t. Master in het tolken. Faculteit Letteren
BRUSSEL t Master in het tolken Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als je elders een
Nadere informatieInfosessie 8 mei 2017 Erasmus: verder verloop
Infosessie 8 mei 2017 Erasmus: verder verloop 1. Learning agreement a. Basisprincipes voor het kiezen van vakken b. Hoe vakken kiezen? c. Voor hoeveel studiepunten d. Hoe geef je het programma door aan
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20566 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wit, Frank R.C. de Title: The paradox of intragroup conflict Issue Date: 2013-02-28
Nadere informatieBruikbare Aanbevelingen om de EILEEN- Benadering toe te passen
Bruikbare Aanbevelingen om de EILEEN- Benadering toe te passen Verbeterd interculturele leren in Europese ondernemingen Nederlandstalige Versie Dutch Language Version De EILEEN Aanbevelingen Introductie
Nadere informatieEuropEEs InstItuut voor onderzoek over de MEdItErranE En Euro-arabIschE samenwerking www.medea.be
Europees Instituut voor Onderzoek over de Mediterrane en Euro-Arabische Samenwerking www.medea.be V O O R S T E L L I N G Voor Europa is de samenwerking met haar naaste buren de Arabische en Mediterrane
Nadere informatieStandaard Eurobarometer 84. Die publieke opinie in de Europese Unie
Die publieke opinie in de Europese Unie Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese
Nadere informatieTMA Talentenanalyse Sara Berger
TMA Talentenanalyse Kandidaat-rapportage samenvatting 5-2-2018 Sara Berger Inhoudsopgave Inleiding Betekenis van de scores Consistentie Beschrijving van de persoonlijkheid Kwaliteiten en valkuilen overzicht
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Vrijwilligerswerk 1. Beantwoord de volgende vragen voor jezelf: - Doe jij vrijwilligerswerk? Zo ja, wat doe je en waarom? Zo niet, waarom doe je het niet en wat zou je eventueel wel willen doen? - Ken
Nadere informatieINTELLECTUAL OUTPUT 6
EuroDuaLE INTELLECTUAL OUTPUT 6 Evaluatieverslagen Samenvatting Medegefinancierd door het Erasmus+-programma van de Europese Unie - 2015-1-IT02-KA203-015386 EuroDuaLE INTELLECTUAL OUTPUT 6 Evaluatieverslagen
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieStandaard Eurobarometer 86. Die publieke opinie in de Europese Unie
Die publieke opinie in de Europese Unie Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de
Nadere informatieResultaten voor Vlaamse Gemeenschap Sociale Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 1997
5.8.1. Inleiding De WHO heeft in haar omschrijving het begrip gezondheid uitgebreid met de dimensie sociale gezondheid en deze op één lijn gesteld met de lichamelijke en psychische gezondheid. Zowel de
Nadere informatieStandaard Eurobarometer 80. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2013 NATIONAAL RAPPORT BELGIË
Standaard Eurobarometer 80 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2013 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie.
Nadere informatieDe invloed van burgerbronnen in het nieuws
De invloed van burgerbronnen in het nieuws Dit rapport beschrijft de resultaten van de vragenlijst rond burgerbronnen in het nieuws die u invulde in januari 7. Namens de Universiteit Antwerpen en de onderzoeksgroep
Nadere informatieAanvraagdossier master en master-na-master opleidingen
Master en master-na-master opleidingen Lees eerst zorgvuldig onderstaande informatie: Alle aanvragen worden behandeld door de Dienst Inschrijvingen. Dit neemt ongeveer twee maanden in beslag. We vragen
Nadere informatieGevolgen van Brexit voor de besluitvorming in de EU
VIVES BRIEFING 2016/06 Gevolgen van Brexit voor de besluitvorming in de EU Klaas Staal Karlstad Universitet 1 GEVOLGEN VAN BREXIT VOOR DE BESLUITVORMING IN DE EU Klaas Staal INLEIDING Op 23 juni 2016 stemmen
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatieOpdrachtsverklaring Missie - Visie
Opdrachtsverklaring Missie - Visie 1. Missie Sint-Lodewijk biedt aangepast onderwijs en/of begeleiding op maat aan kinderen, jongeren en volwassenen met een motorische beperking. Ook het gezin en breder
Nadere informatieZelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties
Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige
Nadere informatieJaarlijks wordt er een lijst van deze bilaterale akkoorden met partnerinstellingen bekendgemaakt.
Studenten uitwisselingsreglement Dit reglement is van toepassing voor de studenten die op uitwisseling (wensen te) gaan tijdens het academiejaar 2014-2015. 1. Programma voor de mobiliteit van studenten
Nadere informatiePendelarbeid tussen Gewesten en provincies
ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 19 juli 2007 Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies Eén op de tien Belgen werkt in een ander gewest; één op de vijf in een andere
Nadere informatieDraagvlakmonitor huisvesting vluchtelingen. Rapportage derde meting juni 2016
Draagvlakmonitor huisvesting vluchtelingen Rapportage derde meting juni 2016 Introductie Waarom dit onderzoek? Zijn Nederlanders de afgelopen maanden anders gaan denken over de opvang van vluchtelingen
Nadere informatieWhygoingto Bologna? Opleiding = motor voor verandering. Prof. Dr. Sofie De Kimpe Free University of Brussels
Prof. Dr. Sofie De Kimpe Free University of Brussels 1. De rol van opleiding en vorming in de 1. Betekenis voor het politieonderwijs 2. Kwaliteit? 1. De rol van opleiding en vorming in de 3. Bologna: een
Nadere informatieVragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO
Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT WERKDOCUMENT. Commissie cultuur en onderwijs 7.3.2008
EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie cultuur en onderwijs 2009 7.3.2008 WERKDOCUMENT inzake het voorstel voor het besluit van het Europees Parlement en de Raad tot invoering van een actieprogramma ter verhoging
Nadere informatieBIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieDe opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek
De opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek De uitdagingen van een cliëntgerichte begeleiding Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Hogeschool- Universiteit Brussel Onderzoeker:
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2009 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Religieuze ervaring 1 maximumscore 5 een bruikbare definitie van religie 1 drie problemen die zich kunnen voordoen bij het definiëren van religie 3 meerdere religieuze tradities;
Nadere informatieDoelen relationele vorming
Doelen relationele vorming RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf RV 1.1. Ontdekken dat ieder uniek is. RV 1.2. Zich bewust worden van hun eigen kwetsbaarheid en ermee kunnen omgaan. RV 1.3. Eigen
Nadere informatieMarie-Thérèse Claes Institut Catholique des hautes Etudes Commerciales (Brussel) Université Catholique de Louvain
Marie-Thérèse Claes Institut Catholique des hautes Etudes Commerciales (Brussel) Université Catholique de Louvain Marinel Gerritsen Katholieke Universiteit Nijmegen Nederland en Nederlandstalig België:
Nadere informatieAuteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9
Woord vooraf Het Basisboek Methoden en Technieken biedt je een handleiding voor het opzetten en uitvoeren van empirisch kwantitatief onderzoek. Je stelt door waarneming vast wat zich in de werkelijkheid
Nadere informatiex x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Jaarplan GESCHIEDENIS Algemene doelstellingen Eerder gericht op kennis en inzicht 6 A1 A2 A3 A4 A5 Kunnen hanteren van een vakspecifiek begrippenkader en concepten, nodig om zich van het verleden een wetenschappelijk
Nadere informatieEQ - emotionele intelligentie in kaart
EQ - emotionele intelligentie in kaart 24-3-2014 BASISPROFIEL Laan van Vlaanderen 323 1066 WB Amsterdam INTRODUCTIE Het EQ rapport brengt iemands emotionele intelligentie in kaart. Dit is het vermogen
Nadere informatie40 jaar Vlaams parlement
Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden
Nadere informatie