Effectevaluatie Club2Move. November 2011 Februari 2012

Transcriptie

1 Effectevaluatie Club2Move November 2011 Februari 2012 Opdrachtgever SportService Zwolle Tesselschadestraat BL Zwolle Uitvoering Lisette Jansma Vanuit GGD IJsselland Februari 2012

2 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 1 1. INLEIDING 2 CLUB2MOVE 2 ONTSTAANSGESCHIEDENIS CLUB2MOVE 2 2. ONDERZOEKSOPZET 3 ONDERZOEKSVRAGEN 3 LEESWIJZER 5 4. ALGEMENE RESULTATEN 6 5. RESULTATEN OP BASIS VAN DE ONDERZOEKSVRAGEN 9 1. DRAAGT CLUB2MOVE BIJ AAN DE AFNAME VAN RISICOFACTOREN VAN OVERGEWICHT? 9 2. DRAAGT CLUB2MOVE BIJ AAN DE VERHOGING VAN DE SPORTPARTICIPATIE VAN RESPONDENTEN? DRAAGT CLUB2MOVE BIJ AAN HET VERGROTEN VAN HET BEWUSTZIJN VAN RESPONDENTEN VAN HET EIGEN GEZONDHEIDSGEDRAG EN VAN HUN (ON)GEZONDE OMGEVING? DRAAGT CLUB2MOVE BIJ AAN HET VERGROTEN VAN DE MOGELIJKHEDEN VOOR BEWEGEN IN DE VRIJE TIJD? DRAAGT CLUB2MOVE BIJ AAN EEN ZINVOLLE VRIJETIJDSBESTEDING VOOR RESPONDENTEN? CONCLUSIES 16 RISICOFACTOREN OVERGEWICHT 16 SPORTPARTICIPATIE 17 BEWUSTZIJN VAN HET EIGEN GEZONDHEIDSGEDRAG 17 MOGELIJKHEDEN VOOR BEWEGEN IN DE VRIJE TIJD 18 ZINVOLLE VRIJETIJDSBESTEDING BEPERKINGEN VAN ONDERZOEK AANBEVELINGEN 21 1

3 1. INLEIDING Club2Move Club2Move is aangemeld bij het platform sport, bewegen en onderwijs voor het deelproject Effectieve interventies. Doel van dit deelproject is om voorwaarden te scheppen voor het vergroten van het gebruik van kwalitatief goede en bewezen effectieve sport- en beweeginterventies (Platform sport, bewegen & onderwijs, 2010). De financiële ondersteuning ontvangen uit dit deelproject zal gebruikt worden voor doorontwikkeling van Club2Move en voor monitoring en evaluatie. SportService Zwolle heeft de GGD benaderd voor de effectevaluatie van Club2Move. Naar aanleiding hiervan is de nulmeting uitgevoerd, gevolgd door de 1-meting eind 2011 waarvan de resultaten in dit document besproken en vergeleken zullen worden met de resultaten van de nulmeting. Tegelijk met de effectevaluatie heeft er ook een procesevaluatie plaatsgevonden, uitgevoerd door TNO 1. Ontstaansgeschiedenis Club2Move Voor het ontstaan van Club2Move zijn twee ontwikkelingen belangrijk geweest. Allereerst de buurt, onderwijs en sport-impuls (BOS) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De BOS-impuls is een tijdelijke stimuleringsmaatregel met als doel het aanpakken van achterstanden van jeugd en jongeren tussen vier en negentien jaar. Binnen de BOS-projecten worden laagdrempelige activiteiten aangeboden die een gezonde en actieve leefstijl bevorderen. Tevens hebben deze projecten als doel onderwijs en opvoedingsachterstanden terug te dringen (Movisie, 2010). In 2006 is SportService Zwolle gestart met een BOS-project in de Zwolse wijk Diezerpoort. Een belangrijk onderdeel van het BOS-projectplan voor Diezerpoort was de realisatie van een sportbuurtclub voor respondenten in deze wijk. Naast deze BOS- impuls startte de GGD IJsselland in opdracht van de gemeente Zwolle met het programma Samen Gezond! Een wijkgerichte aanpak om overgewicht terug te dringen en te voorkomen. In dit programma werkten verschillende organisaties samen op het gebied van gezondheid, welzijn, sport en onderwijs. Naar aanleiding van deze ontwikkelingen ontstond in 2008 de eerste groep van Club2Move. Club2Move is gestart in de wijk Diezerpoort met name vanwege het gebrekkige sportaanbod in deze wijk. Tevens is uit onderzoek gebleken dat in deze wijk in 2004 slechts 14% van de jongens en 6% van de meisjes voldeed aan de Nationale Norm voor Gezond Bewegen 2. Uit de gezondheidsmonitor van blijkt dat 40% van de jongeren tussen 12 en 16 jaar in Diezerpoort overgewicht hadden (jongens 25%, meisjes 15%). Bij de jongeren tussen de 16 en 24 jaar in Diezerpoort was dit percentage 44,8% (jongens 18,5%, meisjes 26,3%). Op het moment van de 1-meting draait Club2Move nog steeds en is het uitgebreid naar andere wijken in Zwolle. 1 Janssen, Y.J.F.M. (2012), Eindrapport procesevaluatie Club2Move. Leiden: TNO 2 GGD IJsselland (2004). Gezondheidsmonitor jongeren. Gezondheid en leefstijl van jongeren van jaar. Zwolle: GGD IJsselland 3 GGD IJsselland (2008). Gezondheidsmonitor jongeren. Gezondheid en leefstijl van jongeren van jaar. Zwolle: GGD IJsselland 2

4 2. ONDERZOEKSOPZET Het effectevaluatieonderzoek naar Club2Move is gedaan in de vorm van een kwantitatief onderzoek met een voor- en nameting. In het Evaluatieplan Club2Move 4 is uiteengezet op welke wijze de effectevaluatie en de procesevaluatie zijn opgezet en welke onderzoeksmethoden zijn gebruikt. In september 2008 en februari 2009 waren de eerste twee metingen gedaan, deze zijn reeds toegelicht in het document Uitwerking Club2Move enquêtes 5 en zullen in dit verslag niet besproken worden. De nulmeting waarmee de resultaten van deze 1-meting vergeleken zijn, is uitgevoerd in twee delen. Het eerste deel heeft plaatsgevonden in juni 2009, het tweede deel in december De resultaten van deze nulmetingen zijn verwerkt in een rapport Verslag 0-meting Club2Move periode juni 2009-december De 1-meting vond plaats in november/december Om de 1-meting te kunnen doen zijn een aantal jongeren opgezocht die mee hebben gedaan aan de nulmeting. Er is gebruik gemaakt van de vragenlijst met gesloten vragen die ook is afgenomen tijdens de nulmeting. Hierbij zijn twee versies, één voor de jongeren die nog actief zijn bij Club2Move en één voor de jongeren die gestopt zijn met Club2Move. Beide versies van de vragenlijst bestaan uit een aantal meerkeuzevragen over het eet- en beweeggedrag van de jongeren. In de afgelopen jaren zijn de vragenlijsten op een aantal punten aangepast, bij de betreffende onderwerpen zal dit aangegeven worden in dit rapport. Uiteindelijk zijn er 25 jongeren tussen de 11 en 19 jaar bereid gevonden om mee te werken aan de 1- meting. Van de 25 respondenten zijn er 14 gestopt bij Club2Move. De datum waarop ze gestopt zijn is verschillend per persoon, variërend van ½ jaar geleden tot ongeveer 3 jaar geleden. Redenen die gegeven worden zijn vooral geen tijd, ik vond het niet meer leuk en mijn vrienden stopten ook. Eén respondent gaf aan te zijn gestopt omdat het geld ging kosten. De vragenlijsten zijn afgenomen bij aanvang van een activiteit van Club2Move. De jongeren die niet meer bij Club2Move actief waren, zijn thuis opgezocht waar de vragenlijsten meteen ingevuld zijn. Hierdoor zijn alle vragenlijsten die uitgedeeld zijn weer teruggekomen. De analyse van de vragenlijsten is gedaan met het programma SPSS. Onderzoeksvragen De centrale vraagstelling voor de evaluatie van Club2Move luidt; In hoeverre draagt Club2Move bij aan een gezonde en actieve leefstijl onder respondenten en welke factoren zijn daar bepalend voor? (Ernst, 2010) 7. In navolging van deze centrale vraagstelling zijn voor de effectevaluatie de volgende deelvragen opgesteld. 4 Rehorst, A. (2011). Evaluatieplan Club2Move. Handleiding voor het uitvoeren van de proces- en effectevaluatie. Zwolle: GGD IJsselland 5 Stokman (2009). Uitwerking Club2Move enquêtes. Zwolle: GGD IJsselland 6 Rehorst, A. (2011). Verslag 0-meting Club2Move. Periode juni 2009 december Zwolle: GGD IJsselland 7 Ernst, T. (2010). Ondersteuningsaanvraag deelproject effectieve interventies. Ingediend bij het platform sport, bewegen & onderwijs. 3

5 1. Draagt Club2Move bij aan de afname van risicofactoren van overgewicht? 2. Draagt Club2Move bij aan de verhoging van de sportparticipatie van respondenten? 3. Draagt Club2Move bij aan het vergroten van het bewust zijn van respondenten van het eigen gezondheidsgedrag en van hun (on)gezonde omgeving? 4. Draagt Club2Move bij aan het vergroten van de mogelijkheden voor bewegen in de vrije tijd? 5. Draagt Club2Move bij aan een zinvolle vrijetijdsbesteding voor respondenten? Met behulp van de vragenlijsten die aan de deelnemers zijn voorgelegd, wordt een antwoord verkregen op de hierboven genoemde deelvragen en uiteindelijk op de centrale vraag. Hier volgt een korte verantwoording hoe deze vragen gemeten worden. 1. Draagt Club2Move bij aan de afname van risicofactoren van overgewicht? Dit wordt gemeten aan de hand van de Nationale Norm Gezond Bewegen (ZonMW, 2010) en door middel van de BOFT gedragingen. De Nationale Norm Gezond Bewegen (NNGB) is voor respondenten onder de achttien jaar minimaal een uur matig intensieve lichamelijke activiteit per dag. Daarbij is het de bedoeling dat de activiteit minimaal twee maal per week gericht is op het handhaven of verbeteren van de lichamelijke fitheid 8. BOFT staat voor voldoende Beweging, elke dag Ontbijten, gematigde consumptie van Frisdrank en minder Televisie kijken en computeren 9. Dit zijn de belangrijkste elementen die een rol spelen bij de preventie en het verminderen van overgewicht 10. In de vragenlijst zijn daarom bijvoorbeeld de volgende vragen opgenomen; Hoeveel uur per week sport je? Hoe vaak per week ontbijt je? 2. Draagt Club2Move bij aan de verhoging van de sportparticipatie van respondenten. Om dit te kunnen meten is het van belang een heldere definitie vast te stellen. In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van de volgende definitie van sportparticipatie: Iedere georganiseerde structurele vorm van sport. Dit kan zowel betaald als onbetaald zijn. In de vragenlijst zijn daarom bijvoorbeeld de volgende vragen opgenomen; Deed je aan sport voor je met Club2Move begon? Waar sport je op dit moment? 3. Draagt Club2Move bij aan het vergroten van het bewustzijn van respondenten van het eigen gezondheidsgedrag en van hun (on)gezonde omgeving? Bewustzijn is een vaag begrip. De vraag is dan ook in hoeverre je bewustzijn kunt meten. In dit onderzoek is bewustzijn gemeten door te vragen naar opvattingen. Wanneer respondenten bijvoorbeeld aangegeven gezondheid belangrijk te vinden kan dit gezien worden als een belangrijk 8 Hildebrandt, V.H., Chorus, A.M.J. & Stubbe, J.H. (2010). Trendrapport Bewegen en Gezondheid 2008/2009. Leiden: TNO Kwaliteit van leven. 9 Kenniscentrum Overgewicht (2010). Preventie. Verkregen via 10 Bulk-Bunschoten, A.M.W., Renders, C.M., Leerdam, F.J.M. van & Hierasing, R.A. (2005). Overbruggingsplan voor kinderen met overgewicht. Methode voor individuele primaire en secundaire preventie in de jeugdgezondheidszorg. Verkregen via 4

6 onderdeel van het bewustwordingsproces. Het is echter niet 1 op 1 hetzelfde. Een aantal voorbeeldvragen die opgenomen zijn in de vragenlijst zijn; Hoe belangrijk vind je het om gezond te zijn? Let je op gezonde voeding? 4. Draagt Club2Move bij aan het vergroten van de mogelijkheden voor bewegen in de vrije tijd? In het plan van aanpak van Club2Move 2009/2010 staat beschreven dat SportService Zwolle een sport- en spel uitleen op willen zetten om op deze manier mogelijkheden voor bewegen in de vrije tijd te vergroten. Bij het vergroten van mogelijkheden kan tevens gedacht worden aan voorzieningen zoals een sportveldje of gymzaal waar de jongeren gebruik van kunnen maken. Vragen die bijvoorbeeld gesteld worden zijn; Waar sport je? Als je zelf wil gaan sporten is er dan een plek om dat te gaan doen? 5. Draagt Club2Move bij aan een zinvolle vrijetijdsbesteding voor respondenten? Om dit te kunnen vast stellen kan gekeken worden naar het verschil tussen vrijetijdsbesteding voor en na Club2Move, is dat veranderd? Vragen die in dit opzicht opgenomen zijn in de vragenlijst zijn bijvoorbeeld; Hoeveel uur per dag kijk je per dag naar televisie, dvd of video? Waar sport je op dit moment? Hoeveel uur per dag zit je gemiddeld achter de spelcomputer of internet? LEESWIJZER In hoofdstuk 4 zal eerst een algemeen beeld gegeven worden over de gezondheid van de respondenten. Daarna zullen de resultaten per onderzoeksvraag beschreven worden in hoofdstuk 5. Vervolgens worden in hoofdstuk 6, op basis van de resultaten die daarvoor zijn besproken, per onderzoeksthema de onderzoeksvragen beantwoord en conclusies beschreven. Als laatste worden de beperkingen van het onderzoek benoemd in het zevende hoofdstuk en behandelt hoofdstuk 8 de aanbevelingen voor Club2Move en voor (vervolg)onderzoek. 5

7 4. ALGEMENE RESULTATEN Om een beeld te krijgen van de respondenten zullen hier een aantal algemene gegevens besproken worden. Helaas zijn niet alle jongeren bereid gevonden om mee te werken aan de 1- meting. Hierdoor is de groep respondenten in de 1-meting kleiner dan in de nulmeting. In totaal zijn er 25 vragenlijsten afgenomen bij jongeren tussen de 11 en 19 jaar met een gemiddelde van 14,2 jaar. Leeftijd Aantal respondenten ontbreekt 1 Totaal 25 Van de respondenten is aan de hand van hun lengte en gewicht de Body Mass Index berekend (gewicht in kg / (lengte in meters x lengte in meters)). Niet alle respondenten hebben deze gegevens ingevuld, namelijk 5 respondenten niet. Van de overige 20 respondenten hebben 4 respondenten overgewicht, waarvan 1 ernstig overgewicht (obesitas). Opvallend is dat van deze 4 respondenten er 3 niet meer actief zijn bij Club2Move. Overigens bewegen twee van de drie nu wel ergens anders (sportclub, buiten, buurthuis). De overige respondenten hebben allemaal een gezond gewicht. Voor deze berekeningen is gebruikt gemaakt van de BMI tabellen voor jongens en meisjes van het voedingscentrum 11. In de tabel hier onder zijn de statistieken te zien van het BMI van de respondenten. Hierin is te zien dat het gemiddelde BMI van alle respondenten 20,15 is, dit is een gezonde BMI-score, zowel voor jongens als meisjes. Bij deze gegevens moet opgemerkt worden dat één respondent uitkomt op een BMI van 7,09. Deze BMI-score komt in de tabellen niet voor, waardoor het aannemelijk is dat deze gegevens niet correct zijn ingevuld. Zonder deze score komt het gemiddelde iets hoger uit, namelijk op 20,8. BMI Statistieken Aantal respondenten 20 Lengte/gewicht niet ingevuld 5 Gemiddelde BMI 20,15 Minimum 7,09 Maximum 29,

8 Uit de resultaten van de nulmeting uit 2009/2010 blijkt dat de meeste respondenten toen ook een gezond gewicht hadden. Slechts 3 jongeren hadden toen een te hoog BMI. Groente en fruit Uit de resultaten van de nulmeting is gebleken dat de jongeren redelijk gezond eten. Alle respondenten eten minimaal één keer per week fruit, de meeste respondenten hebben aangegeven dat ze elke dag fruit eten. In de resultaten van de 1-meting (hiernaast) is te zien dat, op één na, alle jongeren minimaal 2 dagen per week fruit eten en de meerderheid van de respondenten eet elke dag van de week fruit. Op de vraag hoeveel stuks fruit de jongeren op een dag eten, antwoordt meer dan de helft dat ze twee of meer stukken per dag eten. Daarnaast eet het merendeel van de jongeren vier of meer dagen per week groente. Tussendoortjes Tijdens de beide metingen is gevraagd hoe vaak respondenten een tussendoortje eten per dag. In de nulmeting was te zien dat de meeste respondenten 2-3 keer per dag een tussendoortje namen, namelijk ruim 53%. Het aantal respondenten dat 1 keer per dag een tussendoortje nam ligt daar met 43% vlak onder. Ook bij de 1-meting is dit patroon te zien, vrijwel alle respondenten eten tussen de 1 en 3 keer per dag een tussendoortje, slechts twee respondenten eten minder dan één keer per dag een tussendoortje. Precies de helft van de jongeren eten 2-3 keer per dag 7

9 een tussendoortje, 29,2% eet één keer per dag een tussendoortje. Roken Naast het eetgedrag van de respondenten is ook gevraagd naar het rookgedrag en drankgebruik van de respondenten. Uit de resultaten van de nulmeting is gebleken dat het overgrote merendeel van de respondenten nog nooit gerookt hadden, namelijk 86,7%. Van de overige respondenten gaf de helft (6,7%) aan niet te roken maar dit wel gedaan te hebben en de andere helft rookte elke dag. In de resultaten van de 1-meting is het percentage respondenten dat elke dag rookt iets hoger, namelijk 16,7%. Meer dan de helft van de respondenten heeft nog nooit gerookt en ruim 29% geeft aan wel gerookt te hebben maar dit nu niet meer doet. Opvallend is dat de respondenten die elke dag roken allen niet meer actief zijn bij Club2Move. Alcoholgebruik Om te kijken hoe het met het drankgebruik van de jongeren is gesteld, is gevraagd hoe vaak ze alcohol drinken. Tijdens de nulmeting is gebleken dat meer dan 90% van de respondenten nooit alcohol drinken. Bij de 1-meting is dit percentage lager; 66,7% heeft aangegeven nooit alcohol te drinken. De overige respondenten drinken 1 keer per maand (16,7%), 1 keer per week (12,5%) of meer dan 1 keer per week (4,2%) alcohol. Bijna alle jongeren die hebben aangegeven minimaal een keer per maand alcohol te drinken, zijn niet meer actief bij Club2Move. Hierbij moet gezegd worden dat de gemiddelde leeftijd tijdens de nulmeting iets lager lag dan tijdens de 1-meting. Dit kan (deels) verklaren waarom het percentage rokers en drinkers toegenomen is. 8

10 5. RESULTATEN OP BASIS VAN DE ONDERZOEKSVRAGEN 1. Draagt Club2Move bij aan de afname van risicofactoren van overgewicht? Voor het beantwoorden van deze vraag is er gekeken naar de BOFT gedragingen. De BOFT gedragingen staan voor voldoende Bewegen, iedere dag Ontbijten, matig met Frisdrank en niet te veel Televisie kijken en computeren. Voldoende bewegen Om een antwoord te kunnen geven op deze vraag is gekeken of de respondenten voldoen aan de Nationale Norm Gezond Bewegen (NNGB). Dit houdt in dat jongeren minimaal 1 uur per dag matig intensief moeten bewegen 12. Gevraagd is hoeveel dagen en minuten per week respondenten bewegen. Daarbij is een onderverdeling gemaakt in lopen/fietsen naar school, buiten spelen, binnen spelen, sporten, schoolgym en bewegen in de pauze. Aan de hand van deze gegevens is berekend of respondenten over een hele week genomen gemiddeld 1 uur per dag bewegen. Bij de nulmeting is gebleken dat ruim 96% van de respondenten die de vragen volledig hebben ingevuld aan de beweegnorm voldeed. Een aantal respondenten hadden de vragen niet volledig ingevuld en van deze jongeren is dus niet te zeggen of ze aan de beweegnorm voldeden. Tijdens de 1-meting hebben twee respondenten de vragen niet volledig ingevuld. Van de respondenten die de vragen wel ingevuld hebben voldoet ruim 78% aan de beweegnorm, bijna 22%, 5 respondenten, voldoen niet aan deze norm. Van deze 5 jongeren zijn er 4 gestopt met Club2Move. Zie ook de tabellen hier onder. Beweegnorm nulmeting Aantal Voldoet niet 1 Voldoet 25 Total 26 Missing 7 Total 33 Beweegnorm 1-meting Aantal Voldoet niet 5 Voldoet 18 Total 23 Missing 2 Total 25 Ontbijten Als we kijken naar het aantal dagen dat de respondenten ontbijten, is bij de nulmeting te zien dat het grootste gedeelte van de respondenten elke dag ontbijt. Bij de 1-meting geeft iets meer dan de helft, 52,2% van de respondenten aan elke dag te ontbijten. 26% ontbijt tussen de 2 en 5 dagen en 21,7% geeft aan nooit te ontbijten. Het aantal respondenten dat nooit 12 Hildebrandt, V.H., Chorus, A.M.J. & Stubbe, J.H. (2010). Trendrapport Bewegen en Gezondheid 2008/2009. Leiden: TNO Kwaliteit van leven. 9

11 ontbijt is een stuk hoger dan tijdens de nulmeting, dit percentage is namelijk gestegen van 6,3% naar 21,7%. Frisdrank Onder de BOFT gedragingen valt ook de hoeveelheid frisdrank of energiedrank dat per dag wordt gedronken. Uit de analyse van de nulmeting blijkt dat het grootste gedeelte van de respondenten 2-3 glazen frisdrank per dag dronken (46,9%). Een groot gedeelte dronk 1 glas frisdrank per dag (34,3%) en een klein gedeelte 4-5 of meer dan 5 glazen per dag. Ook uit de 1-meting blijkt dat de meeste respondenten 2-3 glazen of blikjes fris- of energiedrank per dag, namelijk 41,7%. Van de overige respondenten drinkt 12,5% nooit fris- of energiedrank, 16,7% drinkt 1 glas per dag, 16,7% drinkt 4-5 glazen per dag en 12,5% drinkt zelfs meer dan 5 glazen of blikjes per dag. Televisie kijken en computeren De laatste gedraging die bij de BOFT gedragingen hoort in verband met de risicofactoren voor overgewicht zijn het aantal uren per dag dat respondenten televisie kijken of achter de computer zitten. Uit de nulmeting is gebleken dat de meeste respondenten 1-2 uur televisie keken en achter de computer zaten, respectievelijk 36,4% en 39,4%. Het percentage respondenten dat minder dan 1 uur televisie keek was, net als het computer gebruik, 27,3%. Ongeveer 1/3 e van de respondenten keek 3-4 uur per dag televisie, ditzelfde aantal respondenten bracht 3-4 uur per dag achter de computer door. 1 respondent heeft aangegeven 5-6 uur per dag televisie te kijken en ook 1 respondent zat zelfs meer dan 7 uur per dag achter de computer. Grafiek nulmeting; aantal uur televisie kijken en computergebruik per dag 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% televisie computer minder dan 1u p/d 1-2u p/d 3-4u p/d 5-6u p/d meer dan 7u p/d 10

12 Grafiek 1-meting; aantal uur televisie kijken en computergebruik per dag 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% minder dan 1u p/d 1-2u p/d 3-4u p/d 5-6u p/d meer dan 7u p/d televisie computer In de resultaten van de 1-meting is te zien dat de respondenten gemiddeld 2,36 uur per dag televisie kijken en computeren. Het grootste gedeelte van de jongeren kijkt 1-2 uur per dag televisie namelijk 10 respondenten (40%). De overige respondenten kijken minder dan 1 uur per dag televisie (20%), 3-4 uur per dag (32%) en twee respondenten (8%) kijken zelfs 7 uur of meer per dag televisie. Bij het computergebruik is het percentage bij 1-2 uur per dag ook het hoogst, namelijk 60%, gevolgd door 3-4 uur per dag (16%), minder dan 1 uur per dag (12%), 7 uur of meer per dag (8%) en 5-6 uur per dag (4%) 2. Draagt Club2Move bij aan de verhoging van de sportparticipatie van respondenten? Uit de vraag uit de 1-meting of en waar de respondenten op dit moment sporten blijkt dat 6 van de 14 respondenten die gestopt zijn met Club2Move nu helemaal niet meer sporten. De overige gestopte respondenten geven aan dat ze op dit moment wel sporten, waarvan 6 bij een sportclub. Van de 11 respondenten die nog actief zijn bij Club2Move, sporten 8 jongeren daarnaast ook nog bij een sportvereniging of ergens anders. In de nulmeting is deze vraag op een andere manier gesteld, namelijk of de respondenten aan sport deden voordat ze aan Club2Move deel gingen nemen. De ruime meerderheid heeft toen het antwoord ja gegeven, ze waren met name actief bij een sportvereniging. Er is in beide metingen ook aan de respondenten gevraagd hoeveel dagen per week ze bij een sportvereniging sporten. Uit de resultaten van de nulmeting bleek dat bijna de helft van de respondenten (48,3%) niet bij een sportclub sportten. De overige respondenten sportten tussen de 1 en 4 dagen. Uit de 1-meting zijn ongeveer 11

13 dezelfde uitkomsten gekomen. 45,8% van de respondenten die de vraag hebben ingevuld sporten niet bij een sportclub. Een opvallend verschil tussen de 0- en 1-meting is dat het percentage respondenten die 3 of meer dagen per week bij een sportclub sporten 45,9% is tegenover 24,2% in de nulmeting. Daarnaast is bij de 1-meting opgevallen dat bijna alle respondenten die bij een vereniging sporten dat 60 minuten of langer doen, op de dagen dat ze bij de vereniging zijn. Slechts twee respondenten geven aan minder dan 60 minuten bij een vereniging te sporten. Naast het sporten bij een vereniging en op school kan er ook naschools gesport worden of bij een buurtactiviteit. Omdat alle jongeren die tijdens de nulmeting de vragenlijst hebben ingevuld op dat moment actief waren bij Club2Move, was het aantal jongeren dat bij een naschoolse- of buurtactiviteit sport 100%. Bij de 1-meting zijn andere percentages naar voren gekomen omdat een aantal respondenten (14) niet meer actief zijn bij Club2Move. Van de groep gestopte jongeren sport slechts één respondent nog via een naschoolse- of buurtactiviteit. 3. Draagt Club2Move bij aan het vergroten van het bewustzijn van respondenten van het eigen gezondheidsgedrag en van hun (on)gezonde omgeving? Om iets te kunnen zeggen over het bewustzijn van de respondenten ten aanzien van het eigen gezondheidsgedrag is gevraagd waarom de respondenten aan sport doen. Bij deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk. Het antwoord dat het meest gegeven is in zowel de 0- als de 1- meting is dat de respondenten sporten omdat ze het leuk vinden. In de 1-meting wordt dit antwoord zelfs door alle respondenten gegeven die aan sport doen. Verder wordt ook het antwoord dat de respondenten sporten omdat het goed voor je is ook veel gegeven, dit is bij beide metingen het geval. De overige antwoorden met de reden dat vrienden/vriendinnen ook sporten en omdat ouders dat belangrijk vinden worden in mindere mate gegeven. Op de vraag of de respondenten letten op gezonde voeding, wordt het antwoord soms in de nulmeting het vaakst gegeven, namelijk door 39,4% van de respondenten. De antwoorden altijd en vaak worden door 24,2% van de respondenten gegeven. Opvallend is dat ruim 12% van de jongeren aangeeft nooit of bijna nooit op gezonde voeding te letten. Bij de 1-meting is het antwoord vaak het meest gegeven, namelijk door 37,5%. 12

14 Het antwoord soms wordt door 33,3% van de respondenten gegeven. Opvallend is dat het percentage respondenten dat nooit of bijna nooit op gezonde voeding let meer dan verdubbeld is ten opzichte van de nulmeting, namelijk van 12% naar 25%. De respondenten is ook gevraagd hoe zij hun gezondheid vinden in het algemeen. In de tabel hieronder is de vergelijking te zien tussen de 0- en 1-meting. Te zien is dat in de nulmeting de meeste respondenten hun gezondheid goed vinden, gevolgd door gaat wel. Ook in de 1-meting worden deze twee antwoorden het meest gegeven, namelijk in totaal door 2/3 e van de respondenten. Opvallend zijn de verschillen tussen de percentages bij de antwoorden heel goed en slecht/niet zo best. Het percentage respondenten die hun gezondheid heel goed vinden is gedaald van 24% naar 20,8% en het percentage repsondenten dat hun gezondheid slecht of niet zo best vinden is gestegen van 3% naar bijna 12,5%. Hoe vind je je gezondheid in het algemeen? Nulmeting 1-meting Aantal Percentage Aantal Percentage Heel goed 8 24,2 5 20,8 Goed 14 42,4 8 33,3 Gaat wel 10 30,3 8 33,3 Slecht/niet zo best 1 3,0 3 12,5 Totaal , ,0 Tevens is de respondenten gevraagd hoe belangrijk ze hun gezondheid vinden. In de tabel is te zien dat ruim de helft van de respondenten in de nulmeting aangeven dat ze hun gezondheid heel belangrijk vinden. Tevens vind iedereen uit die meting zijn gezondheid belangrijk of heel belangrijk, slechts 1 respondent, 3%, vind zijn gezondheid niet zo belangrijk. In de 1-meting zijn andere cijfers te zien. Hier liggen de percentages van heel belangrijk en belangrijk dicht bij elkaar en zijn er in totaal 5 respondenten, bijna 21%, die hun gezondheid niet zo belangrijk of helemaal niet belangrijk vinden. Vergeleken met de nulmeting is dit een opvallende verschuiving. Een ander opvallend punt is de vergelijking tussen de jongeren die gestopt zijn bij Club2Move en de jongeren die nog actief zijn. Hieruit blijkt dat 21,4% van de gestopte jongeren hun gezondheid niet zo best vinden, terwijl dit antwoord door de jongeren die nog actief zijn bij Club2Move helemaal niet gegeven is. 13

15 Hoe belangrijk vind je het om gezond te zijn? Nulmeting 1-meting Aantal Percentage Aantal Percentage Heel belangrijk 20 60, ,8 Belangrijk 12 36,4 8 33,3 Niet zo belangrijk 1 3,0 4 16,7 Helemaal niet belangrijk ,2 Totaal , ,0 Tenslotte is de respondenten gevraagd wat ze willen doen om gezonder te gaan leven. Bij deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk. In de nulmeting gaven de meeste het antwoord dat ze gezonden willen eten en/of meer bewegen. In de 1-meting geven de meeste jongeren het antwoord dat ze niks willen gaan doen omdat ze naar hun mening al gezond leven. Bij de nulmeting gaf slechts 18% dit antwoord, bij de 1-meting is dit gestegen naar 36%. Vooral de jongeren die nog actief zijn bij Club2Move hebben dit antwoord gegeven, namelijk 45,5%. De jongeren die gestopt zijn bij Club2Move geven vooral aan gezonder te willen eten om gezonder te leven. 4. Draagt Club2Move bij aan het vergroten van de mogelijkheden voor bewegen in de vrije tijd? Aan de jongeren is in de 1-meting gevraagd of er genoeg plekken zijn om te sporten als ze zelf willen gaan sporten. Deze vraag is gedurende de nulmeting niet aan alle jongeren voorgelegd. Van de jongeren die deze vraag wel hebben gekregen, geeft 2/3 e deel van de respondenten aan dat er genoeg plekken zijn om te sporten. Tijdens de 1-meting is deze vraag wel aan alle respondenten voorgelegd. In deze resultaten geeft een hoger percentage respondenten aan dat er genoeg plekken zijn, namelijk ruim 80%. Als je zelf wil sporten zijn er dan genoeg plekken om te sporten? Nulmeting 1-meting Aantal Percentage Aantal Percentage ja 8 66, ,3 Nee 4 33,3 4 16,7 Total , ,0 Tevens is aan de jongeren gevraagd of ze het juiste materiaal beschikbaar hebben als ze zelf willen gaan sporten. Hieruit blijkt dat een grote meerderheid van de respondenten zelf het juiste materiaal heeft om te sporten. Dit is het geval bij zowel de 0- als de 1-meting. Opvallend is dat het percentage respondenten dat materiaal leent bij het jeugdhonk of via Club2Move erg klein is. Tijdens de nulmeting heeft niemand dit antwoord gegeven en tijdens de 1-meting slechts 1 respondent. Het aantal jongeren dat heeft aangegeven niet over het juiste materiaal te beschikken is licht gestegen met 2 respondenten tijdens de nulmeting en 4 tijdens de 1-meting. 14

16 Als je zelf wil sporten heb je dan het juiste materiaal Nulmeting 1-meting Aantal Percentage Aantal Percentage Ja, heb ik zelf 10 83, ,2 Ja, leen ik bij Jeugdhonk/C2M 0 0,0 1 4,2 Nee 2 16,7 4 16,7 Totaal , ,0 Tijdens de nulmeting is de respondenten gevraagd waar ze sportten voordat ze lid werden bij Club2Move en waar ze sportten tijdens hun lidmaatschap bij Club2Move. Daaruit is gebleken dat vooral het sporten via een sportvereniging hoger was voordat de respondenten actief werden bij Club2Move. Tijdens de 1-meting is wederom gevraagd waar de respondenten aan sport doen. Hieruit is gebleken dat er van de 25 jongeren 6 zijn die niet meer sporten. Van de overige respondenten sporten de meesten bij een sportvereniging. In de tabel hier onder zijn de aantallen te zien. Hierbij moet gezegd worden dat er meerdere antwoorden mogelijk waren, waardoor het totaal hoger is dan het aantal respondenten, dat waren er namelijk 25. Waar sport je op dit moment? Frequency Percent sportvereniging 13 36,1 naschoolse/buurtactiviteit 11 30,5 buurthuis 2 5,6 buiten 3 8,3 ergens anders 1 2,8 sport nu niet 6 16,7 Total ,0 5. Draagt Club2Move bij aan een zinvolle vrijetijdsbesteding voor respondenten? Om deze vraag te beantwoorden wordt er gekeken of er verschil zit tussen de nul- en 1- meting wat betreft het aantal uren dat de respondenten tv kijken of achter de computer zitten. Deze resultaten zijn bij deelvraag 1 al toegelicht. Hieruit is gebleken dat tijdens beide metingen de meeste respondenten aangeven 1-2 uur per dag televisie te kijken, gevolgd door 3-4 uur per dag. Bij het computergebruik is het aantal respondenten die 1-2 uur per dag computeren gestegen ten opzichte van de nulmeting. Het percentage respondenten die 3-4 uur per dag computeren is gedaald. 15

17 6. CONCLUSIES Als afsluiting van deze evaluatie zullen enkele conclusies getrokken worden op basis van de resultaten van de vergelijking tussen de nulmeting en de 1-meting. Er zal per deelvraag een antwoord worden gegeven om uiteindelijk de centrale vraagstelling te beantwoorden. Risicofactoren overgewicht Bewegen In de conclusie van het rapport van de nulmeting komt naar voren dat het grootste gedeelte van de respondenten al voldoet aan de Nationale Norm Gezond Bewegen. Club2Move werd gezien als een belangrijke stimulans voor de respondenten om het sporten vol te houden en zo te blijven voldoen aan de beweegnorm. Voldoende beweging was vanwege de positieve score geen direct aandachtspunt. Uit de resultaten die in dit rapport zijn beschreven blijkt dat nog steeds de grote meerderheid voldoet aan de beweegnorm. Het percentage is slechts licht gedaald. Televisie- en computergebruik Een tweede risicofactor van overgewicht waar in de evaluatie aandacht voor was, is het aantal uren, dat de respondenten besteden aan televisie kijken en computeren. In de nulmeting was dit een aandachtspunt, hieruit is namelijk gebleken dat de respondenten veel tijd besteedden aan deze activiteiten. Ook uit de 1-meting kwam naar voren dat er nog redelijk veel tijd aan deze activiteiten wordt besteed. Het percentage respondenten dat 1-2 uur per dag televisie kijkt is licht toegenomen en het percentage respondenten dat minder dan 1 uur per dag televisie kijkt is licht gedaald. Bij het computergebruik zijn grotere verschillen te zien tussen de nul- en 1-meting. Daar is het percentage respondenten dat 1-2 uur per dag achter de computer zit sterk toegenomen. Het percentage bij 3-4 uur per dag en minder dan 1 uur per dag is in de 1-meting lager dan bij de nulmeting. Eet- en drinkgedrag Er is ook gekeken naar het eet- en drinkgedrag van de respondenten. In de nulmeting was te zien dat het grootste gedeelte van de respondenten een gezond voedingspatroon lijkt te hebben, maar dat er ook een redelijk aantal respondenten is die bijvoorbeeld maar een paar dagen per week ontbijten of veel frisdrank drinken. Uit de analyse van de 1-meting blijkt dat de meeste respondenten elke dag ontbijten, net als in de nulmeting. Wat wel is opgevallen is dat het aantal respondenten dat nooit ontbijt is toegenomen ten opzichte van de nulmeting. Dit is een zorgelijke ontwikkeling omdat ontbijten erg belangrijk is bij een gezond voedingspatroon 13. Het aantal glazen of blikjes fris- of energiedrank per dag is in de jaren tussen beide metingen toegenomen. Het aantal respondenten dat 4-5 of meer dan 5 glazen/blikjes fris- of energiedrank per dag drinkt is toegenomen en het percentage respondenten dat minder dan 3 glazen/blikjes per dag drinkt is juist afgenomen. 13 Voedingscentrum (2012). Regelmatig eten. Verkregen via 16

18 De onderzoeksvraag Draagt Club2Move bij aan de afname van risicofactoren van overgewicht kan op basis van de vergelijking tussen de 0 en de 1-meting niet bevestigend beantwoord worden. De veranderingen in de risicogedragingen zijn te klein en divers en kunnen bovendien niet toegeschreven worden aan deelname aan Club2Move. Sportparticipatie De onderzoeksvraag die vervolgens beantwoord zal worden is Draagt Club2Move bij aan de verhoging van de sportparticipatie van respondenten? Uit de resultaten van de nulmeting kwam een positieve uitkomst op deze vraag. Het grootste gedeelte van de respondenten deed al aan sport voordat ze aan Club2Move mee gingen doen. Tijdens de nulmeting deed iedereen mee aan Club2Move en deed iedereen dus aan sport. In het rapport van de nulmeting wordt aangegeven dat het belangrijk is dat de respondenten blijven sporten, ook als ze Club2Move verlaten. In de 1-meting is de respondenten daarom gevraagd of ze nu nog aan sport doen. Van de jongeren die gestopt zijn met Club2Move doet meer dan de helft nog aan sport, vooral bij een sportvereniging. In het algemeen zijn de jongeren vaker en langer bij een sportvereniging gaan sporten, vergeleken met de resultaten uit de nulmeting. Het sporten via een naschoolse- of buurtactiviteit is logischerwijs afgenomen ten opzichte van de nulmeting, vanwege het stoppen bij Club2Move. Veel jongeren hebben het sporten voortgezet bij een sportvereniging. De eerder genoemde onderzoeksvraag is lastig te beantwoorden. De sportparticipatie van de respondenten is redelijk hoog, maar omdat de sportparticipatie van de respondenten vóór Club2Move al hoog lag, kan op basis van deze vergelijking niet gezegd worden welke invloed Club2Move hier heeft gehad. Bewustzijn van het eigen gezondheidsgedrag De derde onderzoeksvraag had betrekking op het bewustzijn van het eigen gezondheidsgedrag: Draagt Club2Move bij aan het vergroten van het bewustzijn van respondenten van het eigen gezondheidsgedrag en van hun (on)gezonde omgeving? Bewustzijn is een lastig begrip om te meten. In deze evaluatie is gevraagd hoe belangrijk de respondenten hun gezondheid vinden, hoe ze hun eigen gezondheid waarderen en of ze ook letten op gezond eten. Uit de nulmeting kwam naar voren dat de respondenten redelijk tevreden waren over hun gezondheid. Ze gaven aan dat ze hun gezondheid erg belangrijk vonden, maar toch letten ze er niet altijd op of ze gezonde voeding binnen kregen. De meeste jongeren waren zich bewust van deze tegenstrijdigheid omdat ze aangaven gezonder te willen gaan eten om zo gezonder te leven. Waar respondenten in de nulmeting dus redelijk tevreden waren en hun gezondheid erg belangrijk vonden, is in de 1-meting een ander resultaat gekomen. Het aantal respondenten dat aangaf (bijna) nooit op gezonde voeding te letten is gestegen en ook het aantal respondenten dat hun gezondheid als slecht of niet zo best beoordelen is gestegen. Daar tegenover staat dat het aantal respondenten dat vaak let op gezonde voeding ook is toegenomen. Ook vinden de respondenten hun gezondheid minder belangrijk dan tijdens de nulmeting. Meer respondenten dan tijdens de nulmeting hebben namelijk aangegeven dat ze hun gezondheid niet zo belangrijk of helemaal niet belangrijk vinden. Een 17

19 aantal respondenten geeft aan gezonder te willen leven door gezonder te gaan eten en/of meer te gaan bewegen. Toch zijn er meer respondenten die in de 1-meting aangeven dat ze niks willen gaan doen om gezonder te gaan leven omdat ze naar hun mening al gezond leven dan in de nulmeting. Op basis van deze resultaten is het moeilijk om antwoord te geven op de onderzoeksvraag. De ondervraagde jongeren geven aan dat ze hun gezondheid minder belangrijk zijn gaan vinden en beoordelen hun gezondheid ook slechter, maar waardoor komt dat? Enerzijds zou je kunnen zeggen dat ze bewuster zijn geworden van hun eigen gezondheidsgedrag en het beter kunnen beoordelen omdat ze er meer over weten. Anderzijds kunnen de resultaten ook aangeven dat de respondenten minder bezig zijn met hun gezondheid en het daarom ook minder belangrijk vinden dan tijdens de nulmeting. Mogelijkheden voor bewegen in de vrije tijd Tijdens de nulmeting konden er geen betrouwbare uitspraken gedaan worden over de mogelijkheden voor bewegen in de vrije tijd, omdat de vragen op dit gebied maar aan een klein aantal respondenten is voorgelegd. In de 1-meting is vooral gevraagd naar het aantal plekken om te sporten in de vrije tijd en of de respondenten het juiste materiaal beschikbaar hebben om te sporten. Hieruit is gebleken dat de respondenten vinden dat er genoeg plekken zijn om zelf te sporten. Het juiste materiaal komt in de meeste gevallen bij de respondenten zelf vandaan en hoeft niet geleend te worden bij het jeugdhonk/club2move. De onderzoeksvraag of Club2Move bijdraagt aan het vergroten van de mogelijkheden voor bewegen kan dus deels bevestigend worden beantwoord. Er zijn genoeg plekken in de buurt om te sporten. Toch kan deze uitkomst niet zonder meer aan Club2Move worden toegeschreven. Er is in dit onderzoek niet gekeken of er ook andere factoren hebben meegespeeld, die ervoor hebben gezorgd dat er geschikte speel- en beweegplekken in de wijk zijn gekomen.. Zinvolle vrijetijdsbesteding De laatste onderzoeksvraag was: Draagt Club2Move bij aan een zinvolle vrijetijdsbesteding voor respondenten. Om deze vraag te beantwoorden is er wederom gekeken naar het aantal uren, dat besteed wordt aan televisie kijken en computeren. Deze resultaten zijn bij deelvraag 1 al toegelicht. Uit de resultaten is gebleken dat een groot percentage nog steeds 1-2 uur per dag televisie kijkt en 1-2 uur per dag achter de computer zit. Dit percentage is zowel voor het televisiekijken als het computeren gestegen ten opzichte van de nulmeting. Het percentage dat meer dan 3 uur per dag achter de computer zit is wel afgenomen, maar ook het percentage dat minder dan 1 uur per dag besteed aan deze passieve activiteiten is afgenomen. In het algemeen is er dus niet een duidelijke afname te zien in het aantal uur achter de computer of televisie. Deze onderzoeksvraag kan daarom dus ook niet duidelijk worden beantwoord. Naast het sporten en bewegen, wat een groot deel van de respondenten een aantal dagen per week doen, wordt er ook redelijk veel televisie gekeken en gecomputerd. 18

20 Algemene onderzoeksvraag De algemene onderzoeksvraag In hoeverre draagt Club2Move bij aan een gezonde en actieve leefstijl onder respondenten en welke factoren zijn daar bepalend voor? is, net als de deelvragen, lastig te beantwoorden. De indruk bestaat dat Club2Move zeker heeft bijgedragen aan een gezonde en actieve leefstijl bij de jongeren die deelnemen en hebben deelgenomen. Ten eerste natuurlijk omdat de jongeren door Club2Move (meer) zijn gaan sporten. Maar op basis van de uitkomsten van dit onderzoek kunnen geen harde uitspraken gedaan worden over de effectiviteit van Club2Move. Hierover meer in het volgende hoofdstuk over de beperkingen van het onderzoek. 19

21 6. BEPERKINGEN VAN ONDERZOEK Om de effecten van Club2Move te kunnen meten is er gebruik gemaakt van een voor- en nameting, een nul- en 1-meting. Er zijn echter een aantal beperkingen in dit onderzoek waardoor de effecten moeilijk vast te stellen zijn. In het evaluatieplan 14 is al aangegeven dat bij een effectevaluatie als deze (zonder controlegroep) niet mogelijk is om de gevonden verschillen toe te schrijven aan de interventie. De suggestie is toen gedaan om de uitkomsten van de metingen te vergelijken met de uitkomsten van de jongerenmonitor die de GGD, ook op wijkniveau in Zwolle heeft uitgevoerd, eind Echter, de uitkomsten van deze monitor zijn op het moment dat dit rapport wordt opgesteld nog niet beschikbaar. De nulmeting is gedaan in 2009/2010 bij 33 jongeren die op dat moment actief waren bij Club2Move. De 1-meting is vervolgens in 2011, één tot tweeënhalf jaar later, gedaan bij een deel van de groep die meegewerkt hebben aan de nulmeting, namelijk 25 jongeren. Een deel van deze jongeren (14) was al gestopt bij Club2Move, variërend van één tot ongeveer drie jaar geleden. Door de lange tijd die tussen de twee metingen heeft gezeten en de lange tijd dat sommige jongeren niet meer actief zijn bij Club2Move is het lastig om de effecten van Club2Move te benoemen. Het is onduidelijk of de effecten het resultaat zijn van Club2Move of dat er andere factoren meespeelden. Externe factoren kunnen ook de leefstijl van de jongeren beïnvloed hebben, hierbij kan gedacht worden aan trends buiten de wijk, onvoorziene gebeurtenissen en andere interventies, bijvoorbeeld op school of in de wijk. Doordat deze factoren niet in kaart gebracht zijn, is het moeilijk te zeggen wat precies de effecten van Club2Move zijn geweest. Een groep van 25 jongeren is weinig om uitspraken te kunnen doen over de effecten van Club2Move. Daarnaast zijn de resultaten niet per persoon bekeken, maar per groep. Hierdoor zijn de individuele resultaten en eventueel successen niet in het onderzoek naar voren gekomen. Naast de kleine groepen zijn de jongeren die mee hebben gedaan aan het onderzoek in de afgelopen jaren natuurlijk ouder geworden, waardoor hun interesses wellicht zijn verschoven. Veel van de respondenten hebben de leeftijd van de pubertijd bereikt. Het zou kunnen dat ze daardoor een gezonde leefstijl niet (meer) belangrijk vinden en/of er geen aandacht voor hebben. Club2Move bestaat uit wekelijkse sportactiviteiten voor jongeren waar ook aandacht is voor gezonde voeding. De jongeren leren dat bewegen en gezonde voeding belangrijk is, maar de vraag is of de sociale omgeving waarin de jongeren zich bevinden, nl. het gezin en de vriendengroep ook aandacht heeft voor gezonde en actieve leefstijl. De ouders en de omgeving van de deelnemers worden tot nu toe slechts beperkt betrokken bij Club2Move. Het betrekken van ouders en organiseren van wijk- of buurtevenementen zijn overigens wel aandachtspunten van Club2Move. In 2012 is dat ook actief opgepakt. 14 Rehorst, A. (2011). Evaluatieplan Club2Move. Handleiding voor het uitvoeren van de proces- en effectevaluatie. Zwolle: GGD IJsselland 20

22 8. AANBEVELINGEN Om de doelstelling van Club2Move, het bevorderen van een actieve en gezonde leefstijl, verder uit te werken, is het belangrijk om ook andere partijen in de buurt te betrekken. Ouders, sportverenigingen en winkeliers kunnen invloed hebben op het eet- en beweeggedrag van de jongeren. Door deze partijen bij het programma te betrekken krijgen jongeren van verschillende kanten de stimulans om een gezonde leefstijl aan te nemen. Een tweede aanbeveling is om het meten van de doelstellingen van Club2Move structureel in te bedden in de interventie. In dit onderzoek zit er een lange tijd tussen de nul- en 1-meting en zijn er grote verschillen in de tijd dat de jongeren gestopt zijn. Deze tijd varieerde van een half jaar tot ongeveer drie jaar. Hierbij kan gedacht worden aan een vragenlijst die bijvoorbeeld elk half jaar afgenomen wordt, maar ook aan een test waarbij de fysieke conditie gemeten wordt. Dat laatste is vaak ook motiverend voor de jongeren zelf, omdat ze hiermee de vooruitgang in hun conditie kunnen volgen. Ook jongeren die stoppen bij Club2Move zouden standaard een exit-vragenlijst moeten krijgen, meteen als ze stoppen. En ze kunnen wellicht gevolgd worden om te kijken of ze het gezonde eet- en beweeggedrag doorzetten. Door het onderzoek onderdeel te maken van de interventie, zal de respons beter zijn. Op basis van de uitkomsten, kan er met de jongeren in gesprek worden gegaan om mogelijke verklaringen voor de antwoorden en de gedragingen te krijgen. Daarmee kunnen de verschillen die gevonden worden, beter als effect van Club2Move toegeschreven worden. Ook zonder een controlegroep. Een aanbeveling heeft betrekking op de groepsgrootte. In deze meting is er gebruik gemaakt van een kleine groep jongeren. Om een beter antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvragen, is het belangrijk om de onderzoeksgroepen groter te maken. Indien mogelijk zou een controlegroep ingezet kunnen worden om externe factoren uit te kunnen sluiten. Als tussenoplossing kunnen de uitkomsten van de 0-meting over enkele maanden alsnog vergeleken worden met de uitkomsten van de jongerenmonitor Tot slot is het aanbevelenswaardig om naast de effectevaluatie ook een procesevaluatie te (laten) doen. Dit is hier ook gebeurd. De procesevaluatie is uitgevoerd door TNO 15. Een meer kwalitatieve procesevaluatie geeft inzicht in waardering voor de interventie en in bevorderende en belemmerende factoren. Beide onderzoeken samen komen tot gedeelde en aanvullende aanbevelingen, die voor de doorontwikkeling van Club2Move zeer bruikbaar zijn. 15 Janssen, Y.J.F.M. (2012), Eindrapport procesevaluatie Club2Move. Leiden: TNO 21