2006 E e n v e rg e l i j k e n d e c o n o m i s c h. j a a r b e e l d v a n T w e n t e
|
|
- Renée Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 2006 t w e n t e i n d e x E e n v e rg e l i j k e n d e c o n o m i s c h j a a r b e e l d v a n T w e n t e 2006
2 Ten geleide Voor u ligt alweer de tweede uitgave van de Twente Index. De eerste Twente Index in 2005 ontstond, nadat Twentse bestuurders en betrokkenen een werkbezoek brachten aan Silicon Valley in de USA en daar kennis maakten met de Silicon Valley Index. Deze inspirerende publicatie had - net zoals de Twente Index nu - tot doel om betrouwbare, feitelijke informatie te geven over de plaatselijke economie en kwaliteit van leven. De Twente Index wordt, bij de tweede uitgave, ook daadwerkelijk een vergelijkend economisch jaarbeeld, zoals de ondertitel aangeeft. Deze Index kent wederom een speciaal thema; dit jaar betreft dat de brain drain in Twente. Ook is er ten aanzien van bepaalde thema s weer een benchmark uitgevoerd met andere, buitenlandse, regio s. De auteurs hebben in deze uitgave nadrukkelijk aangegeven welke punten in Twente in het oog springen en waar beleidsmakers aandacht aan zouden moeten besteden. t w e n t e i n d e x 2006 De Stichting Twente Index wil met haar jaarlijkse uitgave bestuurders en ondernemers prikkelen om op basis van feiten beleidsterreinen te benoemen en te prioriteren. Na te streven doelstellingen kunnen vervolgens ook gekwantificeerd worden op basis van hetgeen in de Twente Index reeds is gepubliceerd. Daarmee wordt de Twente Index bij het ontwikkelen van plannen een handig hulpmiddel, dat de kracht van Twente kan versterken. De Twente Index biedt u veel facts and figures. Onze regio is echter boven alles een regio van en voor mensen. Het internationale karakter is wellicht een nog onderbelicht fenomeen. Daarom vindt u in deze uitgave verhalen van Twentenaren, die in het buitenland geboren zijn, maar onze regio goed kennen. Zij vertellen over hun ervaringen en kijken onbevangen aan tegen onze regio en haar bewoners. Wij stellen uw op- en aanmerkingen met betrekking tot de Twente Index 2006 bijzonder op prijs. Via de website kunt u uw reacties aan ons doorgeven. Stichting Twente Index, Mr. drs. Cor Boom, voorzitter Raad van Bestuur Saxion Hogescholen Ir. Kees van Ast, vice-voorzitter College van Bestuur Universiteit Twente Ir. Paul de Jong, CEO Urenco Drs. Wilma van Ingen, algemeen directeur Kamer van Koophandel Veluwe en Twente Drs. Toon van Asseldonk, directeur Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland
3 Highlights van de Twente Index 2006 Sociaal-economische situatie - In absolute zin doet Twente het goed: de sociaal-economische situatie verbetert - Relatief gezien blijft Twente achter: andere regio s groeien harder en zijn rijker - Twente leidt haar jongeren vooral op voor banen in andere Nederlandse regio s - Het vermeende hoge Twentse arbeidsethos blijkt niet uit de arbeidsproductiviteit - Twente is nauwelijks in staat om nieuwe bedrijvigheid van buiten aan te trekken - Twente heeft een hoge levenskwaliteit, maar buitenstaanders weten dat te weinig Innovatie, clusters en Europa - De Universiteit Twente (UT) is beter in fundamenteel dan in toegepast onderzoek - Twente verliest haar toppositie op het vlak van R&D-loonkosten en R&D-uitgaven - Twente heeft de meeste spin-offs van Nederland en scoort hoog op octrooien - In Twente geldt een innovatieparadox : veel R&D-input, weinig innovatieve output - In de Twentse clusters zijn MKB-bedrijven en kleinere gemeenten erg belangrijk - Twente heeft behoefte aan meer commercialisatie, daadkracht en regiomarketing Special: brain drain in Twente - Een-derde van de studenteninstroom op de Universiteit Twente komt uit de regio - Twee-derde van de studenteninstroom bij Saxion Hogescholen komt uit Twente - Anderhalf jaar na het afstuderen werkt drie-kwart van de UT-alumni buiten Twente - Anderhalf jaar na afstuderen werkt nog 60% van de Saxion-alumni binnen de regio - Twente heeft te weinig interessante, kennisintensieve banen voor afgestudeerden - Ook het bedrijfsleven kan een rol spelen om de brain drain in Twente te reduceren Beleidsdilemma s voor Twente Uit de analyse van de huidige Twentse situatie komen vier dilemma s naar voren: - 'Joa, joa...' of 'Yes!' - wat is het startpunt voor Twente: berusting of bevlogenheid? - Olympische gedachte of killersinstinct - wat is de ambitie: meedoen of winnen? - Schnitzels of Starbucks - voor wie kiest Twente: rustzoekers of kenniswerkers? - Prima Donna's of teamspelers - met wie gaat Twente in zee: grootbedrijf of MKB? Dit zijn de uitdagingen waarvoor de Twentse decision makers staan - aan de slag!
4 t w e n t e i n d e x 2006 I Sociaal-economische situatie 7 1. Bevolkingsontwikkeling 8 2. Vestiging, vertrek en migratie 9 3. Opleiding beroepsbevolking Studenten en afgestudeerden Werkloosheidspercentage Arbeidsproductiviteit Bruto Regionaal Product en inkomen Regionaal-economische groei Starters Exportontwikkeling Imago Huurprijzen kantoor- en bedrijfsruimte Huizenprijzen en -oppervlaktes Cafés en culinaria Misdrijven Cultuur en natuur 25 II Innovatie, clusters en Europa Studenten in het hoger onderwijs Onderzoeksprestaties R&D-uitgaven en R&D-personeel Aandeel R&D-loonkosten R&D-intensiteit Spin-off bedrijven Universiteit Twente Octrooien Nieuwe producten en processen Sterke clusters Clusters en bedrijfsgrootte Clusters en regionale spreiding Netwerkdichtheid Twente in West-Europa Twente versus Leuven Twente versus Grenoble Twente versus Oulu 47 III Special: brain drain in Twente Herkomst studenten Brain drain in Twente Is er ook een brain gain? Oorzaken brain drain 56 IV Beleidsdilemma s voor Twente 59 Verantwoording van de bronnen 61 Colofon 61
5 6
6 I Sociaal-economische situatie Samenvatting De Twentse bestuurders zijn ambitieus. Hun einddoel is het om uiteindelijk een economisch duurzame en sterke regio te worden. De direct betrokkenen overheid, ondernemers en onderwijsinstellingen zien innovatie als de weg om de concurrentiekracht van de regio te vergroten. De resultaten van hun inspanningen moeten op termijn zichtbaar worden in verbeterde sociaal-economische prestaties: een productieve en welvarende regio waar mensen met plezier wonen. De Twente Index 2006 laat zien waarin Twente het goed doet en waar de pijnpunten zitten. Als we bedenken vanuit welke positie Twente enkele decennia geleden is vertrokken, dan presteert de regio door de bank genomen behoorlijk. Onze welvaart is toegenomen, we exporteren veel, we bieden de jeugd goede opleidingsmogelijkheden en het is bijzonder goed wonen in Twente. Bovendien komt het optimisme dat op dit moment de conjunctuurberichten domineert nog niet eens in de cijfers en grafieken tot uiting. Niet alleen de absolute prestaties zijn van belang, maar ook de prestaties van de regio in vergelijking met andere Nederlandse regio s ( relatieve prestaties). Dan blijkt dat Twente op de meeste indicatoren nog onder de maat scoort of de middenmoot volgt. Deze situatie maakt duidelijk dat het verder uitvoeren van de Twentse Innovatieroute hard nodig is. De bevolking groeit, maar de groei blijft achter bij de landelijke ontwikkeling en neemt de laatste jaren af. Bovendien blijkt Twente inwoners aan andere regio s in binnen- en buitenland te verliezen. Hoewel de oververtegenwoordiging van jongeren onder de 25 jaar en ouderen kansen biedt voor specifieke marktsegmenten, neemt op termijn de beroepsbevolking af. Dit zet een rem op de economische potentie. Het vertrek van inwoners, vooral jonge, hoogopgeleide mensen, is opmerkelijk omdat het woonklimaat in Twente prima is. Kennelijk weet de regio deze troef nog onvoldoende te vermarkten. Het innovatiepotentieel en de concurrentiekracht zijn gebaat bij een goed opgeleide beroepsbevolking. De beroepsbevolking van Twente is door het industriële verleden relatief laag opgeleid. Dit jaar zien we in de index echter een sterke daling van het aandeel laag opgeleide mensen en een stijging van het aandeel middelbaar opgeleide mensen. Dat is gunstig. Of dit een toevalligheid is of een trendbreuk, valt te bezien. Het aantal hoogopgeleiden blijft relatief laag, ondanks het feit dat Twente de nodige studenten opleidt en aflevert. Twente is vooralsnog de kweekvijver voor andere regio s. De sectorstructuur van de Twentse economie maakt de streek gevoelig voor conjuncturele schommelingen. De macro-economische teruggang van de laatste jaren is in de regio (evenals elders trouwens) hard aangekomen. Zo is de economische groei in de regio wat volumemutatie betreft achtergebleven bij het landelijk gemiddelde. Ook de bovenmodale werkloosheid en afname van de werkgelegenheid zijn hiervan de getuigen. Overigens vertoont de regio de tendens dat de werkloosheid (in goede tijden) op hetzelfde niveau als of boven het landelijk gemiddelde ligt. Twentenaren worden gezien als harde werkers. Het vermeende hoge arbeidsethos vertaalt zich echter niet in de arbeidsproductiviteit en het bruto regionaal product per persoon. Andere regio s zijn kennelijk beter in staat om met hetzelfde aantal mensen meer geld te verdienen. De investeringen van Twentse ondernemers in productiviteitsverhoging blijven blijkbaar achter dan wel hebben minder rendement. Deze belangrijke indicatoren hebben ook gevolgen voor het besteedbaar inkomen. Twentenaren, vooral in de steden, hebben duidelijk minder te besteden dan het landelijk gemiddelde. Vooral bedrijven die zich richten op de lokale of regionale markt merken dit. De economie heeft zowel sterke, gevestigde bedrijven nodig als starters en nieuwe vestigingen. Het aantal nieuwe vestigingen valt tegen als we zien hoe andere regio s op dit punt scoren. Twente presteert in dit opzicht niet veel beter dan het Groningse platteland. Voor veel bedrijven is het kennelijk een grote stap zich te vestigen in Twente. De dynamiek van binnenuit oftewel het aantal starters laat een positiever beeld zien. In Enschede zijn er al jaren ongeveer evenveel starters (als percentage van de beroepsbevolking) als in andere grote Nederlandse steden. Hengelo blijft hierbij achter, hoewel daar het percentage starters de afgelopen jaren wel is gestegen. Ook in Almelo is het aantal starters sinds de eeuwwisseling flink toegenomen. Deze stad scoort nu zelfs beter dan het landelijk gemiddelde. Een sterk punt van de Twentse economie is de export. De afgelopen jaren lag de exportontwikkeling ruim boven het landelijk gemiddelde. Vooral de industrie en diensten presteerden uitstekend. In 2005 sloeg het beeld echter om. Dat is volledig op het conto te schrijven van de tegenvallende export van de conjunctuurgevoelige industrie, die zwaar in het regionaal gemiddelde weegt. De dienstensector en groothandel lieten wel een sterke exportstijging zien. Bij veel bedrijven, bezoekers en (potentiële) bewoners roept Twente het beeld op van een enigszins landelijke, gemoedelijke en afgelegen regio. Blijkens het tegenvallende aantal vestigingen van bedrijven en bewoners van buiten is dat beeld in ieder geval niet zodanig dat het werkt als een sterke magneet. Voor veel toeristen is Twente weinig onderscheidend ten opzichte van bijvoorbeeld Drenthe of de Achterhoek. Wat de meeste Twentenaren wel weten en buitenstaanders kennelijk onvoldoende, blijkt duidelijk uit de cijfers over de woonomgeving: wie in Twente woont, krijgt veel waar voor zijn geld. De huizen zijn gemiddeld ruimer en goedkoper dan elders, de voorzieningen zijn prima en de regio is zeer veilig. Voor ondernemers komt hier als voordeel bij dat kantoor- en bedrijfsruimte in Twente relatief nog betaalbaar is.
7 I Sociaal-economische situatie 1. Bevolkingsontwikkeling Twente verliest inwoners aan andere regio's Bevolkingsontwikkeling Nederland Twente Groei Nederland (%) Groei Twente (%) ,45 0, ,47 0, ,56 0, ,68 0, ,66 0, ,78 0, ,74 0, ,54 0, ,40 0, ,29 0, ,18 0, Bron CBS ( )/APO, jaar 2006 voorlopige cijfers, gemeente Holten behoort sinds 2000 bij Twente, het groeipercentage is hiervoor gecorrigeerd. Waarom is dit belangrijk? Deze indicator geeft een indruk van de demografische ontwikkeling van een gebied. Een groeiende bevolking leidt tot een toename van de vraag naar goederen en diensten. Op haar beurt resulteert die vraagstijging in extra investeringen en omzetten. Hoe staat Twente ervoor? Sinds 1995 blijft de groei van de bevolking achter bij de landelijke ontwikkeling. Alleen in 2004 kende de bevolkingsgroei in Twente een kleine opleving. Sinds 2000 daalt de bevolkingsgroei gestaag. Hoewel het vruchtbaarheidscijfer voor Twente hoger is dan landelijk, is het aantal geboorten te laag om te zorgen voor een groei van de bevolking. Bovendien vertrekken er meer mensen uit de regio dan er bij komen. De verwachting is dat binnen enkele jaren de beroepsbevolking van Twente krimpt. Rond 2016 zal ook de werkzame beroepsbevolking krimpen. Het effect op de economie is negatief. In Zuid-Limburg blijft de economische groei ver achter bij de landelijke ontwikkeling, mede omdat daar de bevolking al afneemt. Vergeleken met het landelijk gemiddelde kent Twente zowel veel 65-plussers als jongeren onder de 25 jaar. De leeftijdsgroep daartussen wordt vaak gezien als de drager van de economie. Deze is ondervertegenwoordigd in Twente. Dat is een bedreiging. Aan de andere kant zijn er kansen als Twente inspeelt op de vraag van jongeren en ouderen. Een uitdaging, want er zijn niet veel regio s die zich goed weten te profileren voor deze doelgroepen die onderling zo sterk verschillen.
8 I Sociaal-economische situatie 2. Vestiging, vertrek en migratie Twente verliest inwoners aan andere regio s Verhuizingen naar Twente vanuit de rest van Nederland en vice versa Gevestigd Vertrokken Saldo Bron: CBS/Statline, mei 2006 Migratie van en naar Twente (vanuit het buitenland) Immigratie Emigratie Migratiesaldo Waarom is dit belangrijk? Deze indicator geeft aan hoeveel personen uit binnenland en buitenland zich voor langere tijd in een gebied vestigen of het verlaten ( sociale bevolkingsgroei ). Deze gegevens geven een indruk van de mate waarin een plaats erin slaagt mensen van buiten te trekken en vast te houden. Samen met de natuurlijke bevolkingsgroei (geboorte/sterfte) bepaalt deze indicator de bevolkingsontwikkeling. Hoe staat Twente ervoor? De afgelopen 10 jaar namen meer mensen afscheid van Twente, dan dat Twente mensen uit andere regio s kon verwelkomen. Alleen in 2002 en 2004 kwamen meer personen uit andere streken naar Twente dan omgekeerd. Twente is vooral in trek bij studenten en bij lieden die hier aan het einde van of na hun carrière goed komen wonen. Voor de start en uitbouwen van een carrière zoeken echter velen elders hun heil. Het negatieve binnenlandse migratiesaldo werd tot en met 2002 gecompenseerd door de komst van buitenlanders. Overigens is het aandeel allochtonen in Twente nog steeds relatief laag. In de Twentse steden ligt het percentage weliswaar hoger dan het landelijk gemiddelde, maar daar is de bevolking minder divers dan in veel andere Nederlandse steden. De overige Twentse gemeenten hebben aanzienlijk minder allochtonen dan gemiddeld. Onder de niet-westerse allochtonen zijn Turken sterk vertegenwoordigd. De immigratie in Twente daalt sinds 2001, met een kleine toename in 2005, terwijl de emigratie relatief hoog blijft. Hierdoor verliest de regio sinds 2003 per saldo inwoners aan het buitenland. De oorzaken liggen wellicht bij het strengere vreemdelingenbeleid van de Nederlandse overheid en de populariteit van het wonen in Duitsland. Bron: CBS/Statline, mei 2006
9 I Sociaal-economische situatie 3. Opleiding beroepsbevolking Twente heeft relatief veel middelbaar geschoold personeel Waarom is dit belangrijk? De werkzame beroepsbevolking (15-64 jaar) ingedeeld naar opleidingsniveau (hoger/middelbaar/ lager onderwijs) is een maat voor de kennis van de belangrijkste productiefactor, namelijk de werknemers ( menselijk kapitaal ). Hoe meer hoger opgeleiden in een gebied werkzaam zijn, des te groter de kans op succes in kennisintensieve activiteiten die op hun beurt bijdragen aan innovatiekracht. 10 Bron: CBS, mei 2005 Hoe staat Twente ervoor? De beroepsbevolking groeide over de periode van 1996 tot 2004 harder dan de bevolking als geheel (15,5% tegen 4,7%). Bovendien was de groei in Twente groter dan in de rest van Nederland (met uitzondering van 1997 en 2003). Ongeveer de helft van de werknemers in de regio heeft een opleiding op middelbaar niveau (50,5% in 2003). Dat is meer dan landelijk gemiddeld (44%). Het aantal mensen met alleen een opleiding op lager niveau lag in de regio jarenlang zo rond de 30%, maar is in 2003 gedaald naar 25,1%. Daarmee is de regio in één klap op het landelijk gemiddelde gekomen. Landelijk ging de daling van de laagopgeleide beroepsbevolking geleidelijker, van 29,9% in 1996 naar 26,4% in Mogelijk heeft de economische tegenwind in 2003 in Twente vooral laagopgeleiden van de arbeidsmarkt gedreven. Het aandeel hoger opgeleiden blijft in Twente ongeveer 5 procentpunt achter bij het landelijk gemiddelde. In 2003 was het percentage zowel in Twente als landelijk het hoogste in 10 jaar, respectievelijk 24,4% en 29,3%. Veel jongeren komen wel naar Twente om te studeren, maar besluiten uiteindelijk om er toch niet te gaan werken.
10 I Sociaal-economische situatie 4. Studenten en afgestudeerden Twente levert goed opgeleide jongeren aan andere regio s Waarom is dit belangrijk? Het kennisniveau van de economie van morgen wordt onder meer bepaald door het aantal studenten dat nu ingeschreven staat en afstudeert aan instellingen voor middelbaar (o.a. VWO en (V)MBO), hoger (HBO) en universitair onderwijs (WO). De mobiliteit van schoolverlaters geeft een indicatie van de mate waarin een gebied erin slaagt zijn afgestudeerden voor zich te behouden. Aantal studenten en afgestudeerden (exclusief basisonderwijs): bron CBS/Statline mei 2006: Middelbaar onderwijs = voortgezet onderwijs, beroepsopleidende leerweg, beroepsbegeleidende leerweg. Hoe staat Twente ervoor? Het aandeel studenten in het middelbaar onderwijs is zowel in Twente als landelijk enigszins gedaald het laatste jaar. In 2005 was het percentage in Twente 72,5% en landelijk 72,1%. In 2003/2004 was dit nog respectievelijk 76,7% en 75,0%. Het aandeel studenten in het hoger en universitair onderwijs is gestegen in Twente. Vooral het HBO doet het goed. In 2005 is het landelijk gemiddelde geëvenaard, terwijl de regio in 2003/2004 nog onder de maat scoorde. Ook de Universiteit Twente zit in de lift. Het aandeel universitaire studenten in de regio ligt met 9,9% inmiddels dicht bij het landelijk gemiddelde van 10,2%. Onder de afgestudeerden is ten opzichte van 2003/2004 het aandeel van het middelbaar onderwijs gestegen, zowel landelijk als regionaal. Wat betreft scholieren en studenten doet Twente dus niet meer onder voor het landelijk gemiddelde, maar het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in Twente is nog steeds lager dan we op basis van het aantal afgestudeerden zouden mogen verwachten. De Twentse arbeidsmarkt is slechts beperkt in staat om afgestudeerden aan zich te binden. Op dit punt presteert de regio nog altijd minder dan andere gebieden. 11
11 I Sociaal-economische situatie 5. Werkloosheidspercentage De economische neergang heeft Twente relatief hard getroffen Waarom is dit belangrijk? Tezamen met het inkomen per hoofd is werkloosheid een economische basisindicator. Het aantal mensen dat tijdelijk of langdurig zonder werk zit, geeft aan hoe welvarend en gezond een economie is. Wie geen werk heeft, heeft minder inkomen en sociale status. In wetenschap, politiek en media wordt een laag werkloosheidspercentage alom beschouwd als een bewijs van economisch succes. 12 Bron ononderbroken lijn: CBS. Bron onderbroken lijn: CWI/APO, mei 2006 Hoe staat Twente ervoor? De werkloosheid kan op verschillende manieren gemeten worden. De grafiek laat twee gangbare methoden zien. Het aantal niet werkende werkzoekenden is hoger dan het aantal geregistreerde werklozen. De economische neergang van de laatste jaren wordt duidelijk zichtbaar in de oplopende werkloosheidscijfers. Inmiddels lijkt de situatie gekeerd. De werkgelegenheid neemt toe en de werkloosheid daalt. Dat is echter nog niet zichtbaar in de grafiek. Het is dan ook niet alleen van belang hoe de werkloosheid zich ontwikkelt in Twente, maar vooral hoe de regio structureel presteert ten opzichte van het landelijk gemiddelde. In de CBS-cijfers, die het aantal werklozen als percentage van de totale beroepsbevolking meten, loopt Twente redelijk in de pas met het landelijk gemiddelde. Het percentage niet werkende werkzoekenden is in de regio echter hoger dan de Nederlandse doorsnee. In de Twentse steden ligt het percentage hoger dan in de omringende gemeenten. De werkloosheid is in de regio sneller gestegen dan elders. Alleen tijdens de top van de conjunctuur was het regionale gemiddelde nagenoeg gelijk aan het landelijke gemiddelde. In de steden is de jeugdwerkloosheid hoger dan in de rest van het land, maar jongeren profiteren sterk van het huidige economisch herstel.
12 Paul Bennet, de 007 van de afstandsbedieningen Dat hij op Sean Connery lijkt, had hij al vaker gehoord. Prima toch, Dat laatste is des te opmerkelijker omdat Universal Electronics aan de Institutenweg zit, pal tegenover de Ondernemende Universiteit. Het bedrijf maakt universele afstandbedieningen, voor de retailmarkt onder de naam One For All en ook voor de business-to-businessmarkt, met klanten als UPC, Philips en Telefónica. Wij willen alle bedrijven hier in de buurt, dus ook de universiteit, hier een keer uitnodigen. Gewoon, common sense, praten kost niets. Een congres, presentaties, elkaar informeel ontmoeten, kennismaken. Het is typerend voor de open houding die Bennett uitstraalt. Maar het past ook bij zijn jongensachtige voorgeschiedenis: hij voetbalde, deed rugby, hockey en hurling en op zijn 28e begon hij een Ierse pub in Griekenland. Het werd een groot succes. In 1988 werd hij product marketing manager voor Philips; acht jaar later benaderde een headhunter hem om directeur te worden van de Enschedese vestiging van Universal Electronics. Collega s bij Philips verklaarden me voor gek. Enschede is het einde van de wereld, zeiden ze, de Twentenaren zijn saai, nuchter, op zichzelf gericht. Maar hij ging toch. Verbindingen cruciaal Enschede is voor de hele wereld het centrum van ons bedrijf, behalve voor Noord-Amerika. Qua distributie zitten we hier goed. En we hebben hier een callcenter met op dit moment 35 fte s. Daar komen alle Europese vragen terecht. Het is moeilijk voor ons om hooggekwalificeerd personeel te vinden: productmanagers, salesmanagers. Mensen voor de R & D vinden is ook lastig. Een paar jaar geleden hebben we er wel over nagedacht om te verhuizen naar Eindhoven. Daar zit het Natuurkundig Laboratorium van Philips en een soort Silicon Valley-achtige concentratie van hightechbedrijven. Maar inmiddels hadden we hier zo n 80 mensen aan het werk. Die zijn en waren uitstekend getraind, de meesten hadden geen zin om te verhuizen. De omgeving, de natuur, de huizenprijzen, dat is natuurlijk allemaal goed in Twente. Andere zaken zijn minder. Ik persoonlijk vlieg 50 tot 60 keer per jaar, maar in totaal vliegen onze mensen minimaal 500 keer per jaar naar bestemmingen over de hele wereld. Dat moet nu vanaf Schiphol, Eindhoven of Düsseldorf. Voor een multinationaal bedrijf als het onze zijn goede, snelle verbindingen cruciaal. Het zou goed zijn als Twente flink investeert in een goede infrastructuur en goede verbindingen. om te lijken op iemand die meerdere malen verkozen is tot meest sexy man ter wereld, zegt Paul Bennett grijnzend. De 51-jarige Ier is directeur van de internationale vestiging van Universal Electronics in Enschede. Hij pleit voor meer contact met instellingen als de Universiteit Twente: Zij weten niet wat wij doen en wij weten heel weinig van wat zij doen. 13
13 I Sociaal-economische situatie 6. Arbeidsproductiviteit Twentse werklust vertaalt zich niet in de arbeidsproductiviteit Waarom is dit belangrijk? Een hogere arbeidsproductiviteit betekent simpelweg: met minder werknemers hetzelfde produceren. De ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit (de wijziging in de verhouding tussen de totale productie in de economie en de daarin werkzame werknemers) is een cruciale bron van welvaartsgroei. Een groeiende arbeidsproductiviteit betekent dat er in het productieproces meer waarde wordt toegevoegd, wat impliceert dat er meer inkomen beschikbaar komt voor werkgevers en/of werknemers. 14 Bron: CBS Hoe staat Twente ervoor? De arbeidsproductiviteit per werkzame persoon is gestaag toegenomen sinds Maar het beeld wordt grilliger als we rekening houden met de ontwikkeling van de loonsom. Na een stijging van de arbeidsproductiviteit in relatie tot de loonsom, volgen hogere looneisen en daalt de grafiek. Het geroemde Twentse arbeidsethos blijkt niet uit de cijfers, want de regionale arbeidsproductiviteit blijft achter bij het landelijk gemiddelde. Sterker nog, het verschil met het landelijk gemiddelde is sinds 1996 toegenomen. In 2003 was het bruto regionaal product per werknemer in Nederland gemiddeld De Twentse werknemer kwam niet verder dan In 1996 waren deze bedragen respectievelijk en Kennelijk zijn bedrijven in de regio minder in staat om met dezelfde mensen meer waarde toe te voegen dan elders. Dat is opmerkelijk omdat in Twente relatief veel mensen in de industrie werkzaam zijn. De industrie heeft meer mogelijkheden voor verhoging van de arbeidsproductiviteit dan de dienstensector. De kapper, serveerster en accountant kunnen moeilijk meer produceren in dezelfde tijd. De achterblijvende arbeidsproductiviteit kan verschillende oorzaken hebben, zoals achterblijvende investeringen in nieuwe apparatuur en een gebrek aan innovatie. Bron: CBS
14 I Sociaal-economische situatie 7. Bruto Regionaal Product en inkomen BRP en koopkracht stijgen, maar minder dan het landelijk gemiddelde Waarom is dit belangrijk? Het Bruto Regionaal Product (BRP) per persoon (de verhouding tussen het totale inkomen dat door regionale productie is gevormd en het inwoneraantal) geeft een beeld van de toegevoegde waarde die de bevolking aan een regio levert. Het deel daarvan dat een inwoner gemiddeld op zijn bankrekening krijgt bijgeschreven, is het gemiddelde inkomen per inwoner. Tezamen geven de indicatoren een indruk van de sterkte van de economie van een regio en de welvaart van haar bevolking. Bron: CBS Hoe staat Twente ervoor? Het Bruto Regionaal Product (BRP) laat een stijgende lijn zien. Zowel in Twente als Nederland als geheel is het BRP in de periode van 1995 tot en met 2003 met 50% gestegen. Het is de regio echter niet gelukt om het verschil met het landelijk gemiddelde in te lopen. In 2003 was het BRP per inwoner in Twente met ,2% van het Nederlandse gemiddelde ( ). Het BRP per inwoner blijft in Twente al jaren steken op circa 80% van het landelijke cijfer. Het verschil in BRP vertaalt zich ook in het inkomen dat de inwoners van Twente aan het einde van elke maand op hun bankrekening krijgen bijgeschreven. Dit bedrag is wel sterk gestegen de afgelopen jaren, maar nog altijd minder dan elders in het land. Sinds 1999 is de achterstand ten opzichte van het landelijk gemiddelde zelfs toegenomen. Het verschil in koopkracht wordt enigszins gecompenseerd door de relatief lage woonlasten in de regio. Binnen Twente is de inkomensverdeling niet gelijk. In Almelo, Hengelo en Enschede ligt het gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden beduidend lager dan in de andere gemeenten. 15 Bron: CBS
15 I Sociaal-economische situatie 8. Regionaal-economische groei De economische groei in Twente blijft achter bij het landelijk gemiddelde Waarom is dit belangrijk? Regionaal economische groei (de procentuele volumegroei van het bruto regionaal product per jaar) is van groot belang, want ze bepaalt de welvaart van een regio in de toekomst zowel in absolute zin als ten opzichte van andere regio s (regionale concurrentiekracht). Een daaraan gerelateerde indicator is de groei van de werkgelegenheid, die de toename van de arbeidsplaatsen in beeld brengt. 16 Bron: CBS. Cijfers 2003 nader voorlopig, 2004 voorlopig. Hoe staat Twente ervoor? De ontwikkeling van de economische groei vertoont in Twente een grillig beeld. Met uitzondering van 2000, 2001 en 2003 heeft de regio slechter gepresteerd dan het landelijk gemiddelde. De afname van de economische groei in de laatste jaren heeft een negatief effect op de werkgelegenheid. Inmiddels ontwikkelen de economische groei en de werkgelegenheid zich weer positief. De Twentse ontwikkeling is redelijk in lijn met de landelijke trend. In 1999, 2000 en 2001 groeide de werkgelegenheid in Twente sterker dan in de rest van het land. De laatste jaren daalt de werkgelegenheid sterker. De regio heeft een relatief ongunstige sectorstructuur. Conjunctuurgevoelige sectoren zoals industrie, bouw en transport zijn oververtegenwoordigd en groeisectoren als de zakelijke dienstverlening zijn nog ondervertegenwoordigd. Een divers samengestelde bedrijvigheid is de basis voor een gezonde regionaal-economische ontwikkeling. Kansrijke sectoren zijn nodig om in de toekomst een (extra) sterke groei te kunnen doormaken. In sommige gemeenten is de werkgelegenheid groter dan de beroepsbevolking: Almelo, Hengelo, Enschede, Oldenzaal en Rijssen-Holten. De groei van de werkgelegenheid was de afgelopen jaren sterker buiten de Netwerkstad, maar de Netwerkstad zorgt nog altijd voor 60% van de werkgelegenheid in de regio. Bron: APO, mei 2006
16 I Sociaal-economische situatie 9. Starters Groei van het aantal nieuwe bedrijven in Twente valt tegen Waarom is dit belangrijk? Startende bedrijven brengen vernieuwing in de economie: ze zorgen voor nieuwe werkgelegenheid en zijn bovendien vaak innovatief. Starters worden gedefinieerd als nieuwe ondernemingen die zich voor het eerst bij de Kamer van Koophandel inschrijven. Algemeen geldt: hoe meer starters als percentage van het bedrijvenbestand of de beroepsbevolking, des te dynamischer de economie. Bron: CBS Hoe staat Twente ervoor? Het belang van nieuwe bedrijven is groot: 40% van de banencreatie is afkomstig van (relatief) nieuwe bedrijven. Het is dan ook zorgelijk dat de groei van het aantal nieuwe bedrijfsvestigingen in Twente achterblijft bij het landelijk gemiddelde. Tot 2001 presteerde Twente matig, maar in 2000 en 2001 maakte de regio een inhaalslag en werd Overig Groningen bijgehaald. Twente kon het groeitempo van 2000 en 2001 echter niet vasthouden en was in 2004 en 2005 de hekkensluiter. Wel is het verschil met andere regio s sinds 2003 minder groot dan voorheen. Als we kijken naar de dynamiek van starters in de steden, dan valt op dat de sterke positie van Enschede in 2005 iets is verzwakt. Wel startten in Enschede in 2005 ongeveer evenveel mensen een eigen bedrijf als in andere grote steden. De aanwezigheid van de universiteit en hogeschool met hun actieve startersondersteuning draagt waarschijnlijk bij aan de goede prestatie van Enschede. Hengelo blijft het in vergelijking met de G-50 relatief slecht doen, maar Almelo heeft zich sterk verbeterd. Almelo heeft in 2005 binnen de regio zelfs de leidende rol van Enschede overgenomen. 17 Bron: Bron Atlas Nederlandse Gemeenten
17 I Sociaal-economische situatie 10. Exportontwikkeling De Twentse export stijgt bovengemiddeld, zowel in industrie als in diensten Waarom is dit belangrijk? De uitvoer van goederen en diensten naar het buitenland (export) vormt de stuwende sector van de regionale economie. Export leidt niet alleen tot een uitbreiding van de productie, maar genereert ook deviezen van elders (waardoor de koopkracht toeneemt). De export-indicator is belangrijk omdat ze aangeeft voor welke economische activiteiten in het buitenland belangstelling bestaat. 18 Bron: KvK Ontwikkeling reële export (%) Nederland Twente Hoe staat Twente ervoor? Twente heeft een goede staat van dienst op het gebied van de export. De Rabobank bepaalt de economische kracht van regio s aan de hand van het percentage bedrijven dat investeert, het percentage bedrijven dat exporteert, de kracht van de productiestructuur en de dynamiek. De economie van Twente is iets zwakker dan gemiddeld. Dat komt door de investeringen en productiestructuur. De dynamiek is gemiddeld, maar de Twentse export is bovengemiddeld. In de periode van 2001 tot en met 2004 presteerde de regio beduidend beter dan het landelijk gemiddelde. In 2005 kwam hieraan abrupt een einde. Weliswaar kenden zowel de groothandel als de dienstensector in 2005 een aanzienlijke stijging van de export, maar deze was onvoldoende om de daling van de industrie te compenseren. De industrie weegt zwaar in het regionaal gemiddelde. Gelukkig zijn de verwachtingen voor 2006 positief. De ligging aan de grens draagt waarschijnlijk bij aan de goede exportprestaties van de dienstensector. Deze sector leent zich op het eerste gezicht minder voor export dan de industrie of groothandel. Toch is de exportgroei in de dienstensector in Twente stevig. De groei ligt hier ruim boven het landelijke gemiddelde Industrie -0,8 0,5-1,5 1,7 0,7-1,5 9,8 3,5 4,5-1,6 Groothandel -2,5 1,6-0,5 0,9 5,7 2,7-1,7 1,3-5,6 6,5 Diensten -5,1-1,3 1,2 1,8 3,4 12,8 0,6 6,7 10,5 9,5 Totaal -1,8 0,5-0,8 1,5 2,5-0,2 5,4 2,9 3,3-1,1 Bron: KvK
18 Tho (34) heet nu Overbeek, de naam van het eeuwenoude erve van haar mans familie. Midden in de marke Twekkelo staat de fraaie Twentse boerderij tegen een roggeveld aan. Een eenvoudig zelfgemaakt houten bord Theetuin open, een clubje tuinstoelen en -tafels in Engelse stijl maken duidelijk dat hier gasten worden ontvangen. Vooral fietsers en wandelaars, en dan met name 50-plussers, vertelt de goedlachse Tho. Ik houd van mensen, van gezelligheid en van de Engelse theecultuur. Ik doe alles zelf, ik bak scones, koekjes, taarten en ik doe de bediening. Mensen die heel erg haast hebben, kunnen beter naar een andere gelegenheid gaan. Het moet ontspannend zijn. Daar leent de omgeving zich ook voor. Ik vind soms het landschap hier wel wat lijken op mijn land. En de mensen zijn soms misschien wat gesloten maar heel aardig. Hoe langer ik hier woon, hoe meer ik Twente waardeer. Ondernemend Twekkelo Na haar studie aan de universiteit van Hanoi besloot Tho Overbeek in 1997 om zich verder te scholen in Enschede, aan het ITC. Met haar nieuwe man ging ze eerst in Utrecht wonen en werken als cartograaf. Met zijn tweeën besloten ze uiteindelijk tot een ingrijpende stap: terug naar Twente, naar de ouderlijke boerderij. Er kwamen kinderen, Tho was veel thuis en besloot dat ze toch iets met haar energie en tegen de stilte moest doen. Zo ontstond het idee voor de theetuin. Zij liet in Vietnam met de hand beschilderde theekoppen maken en ze importeerde bijzondere theesoorten als lotusthee (che huong sen). In 2004 ging de theetuin voor het eerst open, heel rustig, zonder trompetgeschal. Vanaf Hemelvaartsdag kunnen de gasten terecht bij Tho, gedurende de hele zomer. Tho s echtgenoot Bart hield zich bezig met bestemmingsplannen, fiscale regelingen en contacten met de Kamer van Koophandel. Hij is ook actief in de vereniging Behoud Twekkelo. Deze club maakt zich er sterk voor om het landschappelijk karakter van de eeuwenoude marke van 900 hectare groot te beschermen en ervoor te zorgen dat het gebied niet opgeslokt wordt door Enschede of Hengelo. Vijftig jaar geleden waren er in Twekkelo 55 boeren actief, nu zijn dat er nog maar vijf. Er is dus nieuw economisch draagvlak nodig want men vindt niet dat Twekkelo een openluchtmuseum moet worden bovendien, in Twekkelo zijn bijna alle bewoners zelfstandig ondernemer. Dat verklaart, naast de milieuvriendelijkheid en kleinschaligheid van Tho s theetuin, ook waarom de Twekkelo ers het initiatief van de familie Overbeek bijzonder toejuichen. Tea from Tho in Twekkelo Op het Enschedese ITC kwamen ze elkaar tegen: de Vietnamese Tho en haar Twentse man. Van het een kwam het ander en zo kon het gebeuren dat een cartograaf uit de wereldstad Hanoi de uitbaatster wordt van een theetuin 19
19 I Sociaal-economische situatie 11. Imago Twente heeft twee gezichten: ondernemend èn landelijk Populaire regio s Utrecht Groot-Amsterdam Groot-Rijnmond Flevoland Zuidoost-Brabant Twente Meeste interesse vanuit Achterhoek, Groningen, Arnhem-Nijmegen, Limburg Groningen, Flevoland Zeeland, Arnhem-Nijmegen Friesland, Kop N-Holland, Gooi & Vecht, Amsterdam, Leiden Twente, Midden-Brabant, Limburg Zuidwest-Overijssel, Veluwe, Drenthe Bron: NEI, 2001 Waarom is dit belangrijk? Een gebied mag dan alle randvoorwaarden voor succes hebben, ze is pas echt succesvol als de buitenwereld dat ook zo ziet. In een wereld waarin regio s steeds meer op elkaar lijken, wint het credo onbekend maakt onbemind aan relevantie. Een regio met geen, een bleek of slecht imago loopt investeringen en inkomsten mis, terwijl een gebied dat goed bekend staat kan rekenen op een grotere interesse van bedrijven, burgers en bezoekers. 20 Hoe staat Twente ervoor? Als iemand gevraagd wordt naar zijn beeld van Twente, dan is van belang met welke bril hij kijkt. Gaat het om een toerist, ondernemer of iemand die overweegt te verhuizen? Er is dan ook geen eenduidige omschrijving te geven van het Twentse imago. Veel ondernemers buiten de regio hebben een positief beeld van Twente. Waarschijnlijk onder meer vanwege het idee dat er nog ruimte is om te ondernemen, het vermeende arbeidsethos van de beroepsbevolking, de ligging aan de Europese Oost-West as en de aanwezigheid van hoogwaardige onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Die belangstelling komt echter vooral uit nabij gelegen regio s. Overigens geven de ondernemers die in Twentse steden gevestigd zijn het ondernemingsklimaat in de eigen gemeente een rapportcijfer dat op of onder het gemiddelde ligt voor de 50 grootste gemeenten. Toeristen vinden Twente een mooi gebied waar het er nog gemoedelijk aan toe gaat. Gezellig, maar enigszins saai. Voor dynamiek, stedelijke kwaliteiten, cultuur en evenementen denken zij namelijk niet meteen aan Twente. Bovendien onderscheidt Twente zich voor veel toeristen niet wezenlijk van Drenthe of de Achterhoek. Het beeld dat toeristen hebben zal niet veel verschillen van het imago bij potentiële bewoners. Bron: Ecorys; Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat (Bijlage Thematische Rapportage Eindmeting)
20 I Sociaal-economische situatie 12. Huurprijzen kantoor- en bedrijfsruimte De huurprijzen van kantoor- en bedrijfsruimtes in Twente zijn relatief laag Waarom is dit belangrijk? Bij hun keuze om zich op een locatie te vestigen of er te blijven laten bedrijven de huurprijzen van kantoor- en bedrijfsruimte meewegen. Bij kantoren gaat het om ruimtes bestemd voor administratieve werkzaamheden of dienstverlening; in bedrijfsruimtes worden goederen geproduceerd, opgeslagen of gedistribueerd. Hoe goedkoper zo n plek is, des te aantrekkelijker voor een bedrijf. Bron DTZ Zadelhoff; Cijfers in Perspectief 2006 Hoe staat Twente ervoor? In Twente is kantoor- en bedrijfsruimte aanzienlijk goedkoper dan in de steden in de Randstad. Dat geldt vooral voor de maximumprijzen. De minimumprijzen ontlopen elkaar niet veel. Door de leegstand in de kantorenmarkt zijn de maximumprijzen in Enschede en Hengelo gedaald met respectievelijk c 10 en c 5 per m². Hierdoor zijn de verschillen tussen de Twentse steden op dit moment kleiner dan in Na jaren van een dalende vraag, lijkt het tij inmiddels te zijn gekeerd. Het gaat nog vooral om vervangingsvraag; er wordt weinig nieuwbouw gepleegd. De prijzen van bedrijfsruimte zijn in Twente niet gewijzigd ten opzichte van Het aanbod van bedrijfsruimte is het afgelopen jaar flink gestegen, maar ook de vraag trekt aan. Er is in 2004 voor het eerst sinds jaren meer grond uitgegeven op bedrijventerreinen. Het aanbod is beperkt. De grondprijzen stabiliseren zich. Voor een toplocatie betaalt een ondernemer nu c 125 à c 130 per m². De ondernemer die een winkel wil openen op een aantrekkelijke stedelijke locatie, kan daarvoor het beste in Enschede terecht. De centrumvernieuwing is geslaagd. Het stadshart van Hengelo kampt echter met dalende bezoekersaantallen. 21 Bron DTZ Zadelhoff; Cijfers in Perspectief 2006
Samenvatting Twente Index 2016
Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil
Nadere informatieHighlights. Toelichting en analyse
1van Hoe staat Twente ervoor in 2013? De bevolkingsomvang van Twente is in 2013 nauwelijks gegroeid ten opzichte van 2012. De regio kent een gering binnenlands vertrekoverschot; er vertrekken meer inwoners
Nadere informatieMigratie en pendel Twente. Special bij de Twente Index 2015
Migratie en pendel Twente Special bij de Twente Index 2015 Inhoudsopgave Theorieën over wonen, verhuizen 3 Kenmerken Twente: Urbanisatiegraad en aantal inwoners 4 Bevolkingsgroei grensregio s, een vergelijking
Nadere informatieDordrecht in de Atlas 2013
in de Atlas Een aantrekkelijke stad om in te wonen, maar sociaaleconomisch kwetsbaar Inhoud:. Conclusies. Positie van. Bevolking. Wonen. De Atlas voor gemeenten wordt jaarlijks gepubliceerd. In mei is
Nadere informatieAllochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010
FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage
Nadere informatie1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12
inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling
Nadere informatieOnderzoeksflits. Atlas voor gemeenten 2015 Erfgoed positie van Utrecht uitgelicht. IB Onderzoek, 29 mei 2015. Utrecht.nl/onderzoek
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 015 Erfgoed positie van Utrecht uitgelicht IB Onderzoek, 9 mei 015 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 86 1350 onderzoek@utrecht.nl
Nadere informatieEconomische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud
4 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud In 2010 verscheen de eerste editie van de Economische Monitor Voorne-Putten, een gezamenlijk initiatief van de vijf gemeenten Bernisse, Brielle,
Nadere informatieEconomische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 7 e editie. Opzet en inhoud
7 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de zevende editie van de Economische Monitor en presenteert recente economische ontwikkelingen van als regio en de vier gemeenten.
Nadere informatieDe arbeidsmarkt klimt uit het dal
Trends en ontwikkelingen arbeidsmarkt en onderwijs De arbeidsmarkt klimt uit het dal Het gaat weer beter met de arbeidsmarkt in, ofschoon de werkgelegenheid wederom flink daalde. De werkloosheid ligt nog
Nadere informatieEconomische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 5 e editie. Opzet en inhoud. Deze factsheet is de vijfde editie van de
5 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de vijfde editie van de Economische Monitor Voorne-Putten en presenteert recente economische ontwikkelingen van Voorne-Putten
Nadere informatieBRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES
BRAINPORT MONITOR 2016 - SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT NEXT GENERATION Meedoen MEER MENSEN DIE MEE DOEN Concurreren DIE SAMEN MEER CREËREN Verdienen EN SAMEN MEER VERDIENEN!
Nadere informatieArbeidsmarktontwikkelingen 2016
- Arbeidsmarktontwikkelingen 2016 Factsheet maart 2017 Het aantal banen van werknemers en zelfstandigen in Amsterdam nam het afgelopen jaar toe met bijna 14.000 tot bijna 524.000 banen, een groei van bijna
Nadere informatieAtlas voor gemeenten 2014: de positie van Utrecht
Atlas voor gemeenten 2014: de positie van Utrecht een notitie van Onderzoek 6 juni 2014 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl internet
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktprognose
Provincie Zeeland Afdeling Economie Regionale arbeidsmarktprognose 2011-2012 Inleiding Begin juni 2011 verscheen de rapportage UWV WERKbedrijf Arbeidsmarktprognose 2011-2012 Met een doorkijk naar 2016".
Nadere informatieFORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009
FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 29 Groei van werkloosheid onder zet door! In het 2 e kwartaal van 29 groeide de werkloosheid onder (niet-westers)
Nadere informatie5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief
5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking
Nadere informatieOnderzoeksflits. Atlas voor gemeenten 2016 Thema Water. De positie van Utrecht uitgelicht. IB Onderzoek, 29 juni Utrecht.
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2016 Thema Water De positie van Utrecht uitgelicht IB Onderzoek, 29 juni 2016 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus 16200
Nadere informatieNederlands-Duitse grensstreek Sociaal-economische foto
Nederlands-Duitse grensstreek Sociaal-economische foto 1 Rabobank Groep Duits-Nederlandse grensstreek Inhoudsopgave Demografie Dynamiek, groen-grijs, beroepsbevolking, inkomen, migratie Werkgelegenheid
Nadere informatieEconomische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 6 e editie. Opzet en inhoud
6 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de zesde editie van de Economische Monitor Voorne-Putten en presenteert recente economische ontwikkelingen van Voorne-Putten
Nadere informatieThermometer economische. crisis
8 Thermometer economische oktober 20 crisis 06//20 Inleiding In deze achtste Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie, arbeidsmarkt,
Nadere informatiePersbericht. 31 juli 2013. Werkloosheid en bezuinigingen grootste problemen in Twentse gemeenten
Persbericht 31 juli 2013 Werkloosheid en bezuinigingen grootste problemen in Twentse gemeenten Werkloosheid en bezuinigingen zijn volgens inwoners van Twente verreweg de grootste problemen in hun gemeenten.
Nadere informatieAtlas voor gemeenten 2013: de positie van Utrecht. notitie van Onderzoek.
Atlas voor gemeenten 2013: de positie van Utrecht notitie van Onderzoek www.onderzoek.utrecht.nl mei 2013 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl internet
Nadere informatieStagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Stagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers In het eerste kwartaal van 2012 zijn er circa 39.000 mensen een onderneming gestart, ruim 4%
Nadere informatieOnderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2019
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2019 Thema groei en krimp - De positie van Utrecht uitgelicht Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl
Nadere informatieDerde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland
Derde kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland I rapport derde kwartaal 212 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen
Nadere informatie8. Werken en werkloos zijn
8. Werken en werkloos zijn In 22 is de arbeidsdeelname van allochtonen niet meer verder gestegen. Onder autochtonen is het aantal personen met werk nog wel licht toegenomen. De arbeidsdeelname onder Surinamers,
Nadere informatieSnapshots van de regionale economie
Snapshots van de regionale economie Een Groene, Gezonde en Slimme Regio Provincie Utrecht Economische groei (%) bbp/brp, Provincie Utrecht en, 1996- Beroepsniveau banen (%), Provincie Utrecht en, 4 4 7%
Nadere informatieLangdurige werkloosheid in Nederland
Langdurige werkloosheid in Nederland Robert de Vries In 25 waren er 483 duizend werklozen. Hiervan waren er 23 duizend 42 procent langdurig werkloos. Langdurige werkloosheid komt vooral voor bij ouderen.
Nadere informatieRegiobericht 1.0 Noord
Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband
Nadere informatieMaandelijkse arbeidsmarktmonitor Overijssel
Maandelijkse arbeidsmarktmonitor Overijssel Provincie Overijssel 2010 De maandelijkse monitor geeft in het kort een overzicht van de ontwikkeling en stand van zaken van: Omvang niet-werkende werkzoekenden
Nadere informatieCrisismonitor Drechtsteden
Crisismonitor oktober 211 (cijfers t/m september 211) Inhoud: 1. Werkloosheid 2. Werkloosheid naar leeftijd 3. Vacatures, bedrijven, leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en
Nadere informatieWerkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014
Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 0229-282555 Rapportnummer 2014-2042 Datum Augustus 2014 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieMinder startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Minder startende ondernemers in 2012 Aantal starters loopt in alle provincies terug Dit jaar zijn er tot en met september circa 95.000 mensen een onderneming gestart, ruim
Nadere informatieEconomische Barometer 2017 Bergen op Zoom en Roosendaal. Kernuitkomsten vergeleken, februari >
Economische Barometer 2017 Bergen op Zoom en Roosendaal Kernuitkomsten vergeleken, februari 2018 > www.ioresearch.nl Een barometer is gericht op het volgen en (door middel van cijfers) in beeld brengen
Nadere informatieThermometer economische crisis
11 Thermometer economische crisis november 2013 afdeling Onderzoek - gemeente Utrecht Inleiding In deze elfde Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke
Nadere informatieTechniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Waarom een techniekpact in Twente? Programmalijnen
Jaarverslag 2016 Techniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Techniekpact Twente klinkt steeds meer mensen bekend in de oren. Maar wat is het ook alweer? Techniekpact Twente is een uitvoeringsprogramma
Nadere informatieCrisismonitor Drechtsteden
Crisismonitor juni 211 (cijfers t/m maart 211) Inhoud: 1. Werkloosheid 2. Werkloosheid naar leeftijd 3. Vacatures, bedrijven, leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en de woningmarkt?
Nadere informatieWerkgelegenheidsrapportage Haarlemmermeer Inleiding
Inleiding De werkgelegenheid in Haarlemmermeer is in 2014 vrijwel gelijk gebleven. Het aantal werkzame personen nam af met 238; een daling van 0,2%. Het totaal komt hiermee op 117.550 full-time arbeidsplaatsen.
Nadere informatieLangzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar
In de vorige nieuwsbrief in september is geprobeerd een antwoord te geven op de vraag: wat is de invloed van de economische situatie op de arbeidsmarkt? Het antwoord op deze vraag was niet geheel eenduidig.
Nadere informatieStichting Twente Index, p/a Postbus 70.000, 7500 KB Enschede Stichting Twente Index is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 08141490
Highlights Hoe staat Twente ervoor? De Twentse werkloosheid vertoonde een sterke schommeling in 2011 en de eerste helft van 2012. In het tweede kwartaal van 2012 was sprake van een daling. Ondanks de crisis
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktprognose
Provincie Zeeland Afdeling Economie Regionale arbeidsmarktprognose 2012-2013 Inleiding Begin juni 2012 verscheen de rapportage UWV Arbeidsmarktprognose 2012-2013 Met een doorkijk naar 2017". Hierin worden
Nadere informatieOverzichtsrapport SER Gelderland
Overzichtsrapport SER Gelderland Bevolking en participatie In opdracht van SER Gelderland September 2008 Drs. J.D. Gardenier L.T. Schudde CAB Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050-3115113 cab@cabgroningen.nl
Nadere informatieToeristisch bezoek aan Dordrecht
Toeristisch bezoek aan Dordrecht Besteding van toeristische bezoekers groeit naar meer dan 100 miljoen In 2010 zorgde het toeristisch bezoek in Dordrecht voor een economische spin-off van ruim 73 miljoen.
Nadere informatie's-hertogenbosch. in de rij. 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan inwoners O&S september 2011
's-hertogenbosch in de rij 2 0 1 1 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan 100.000 inwoners O&S september 2011 Voorwoord In deze publicatie wordt 's-hertogenbosch
Nadere informatieMarkt starters. Trendanalyse. Demografisch. Trendanalyse 14/04/16. 13 april Elles Derrez manager MKB Rabobank Westelijke Mijnstreek.
Markt starters Trendanalyse 13 april Elles Derrez manager MKB Rabobank Westelijke Mijnstreek Trendanalyse 2 1 Aantal starters door de jaren Starters per jaar 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000
Nadere informatieCBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen
CBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen Het aantal mensen met werk is in de periode februari-april met gemiddeld 2 duizend per maand toegenomen. Vooral jongeren en 45-plussers gingen aan de slag.
Nadere informatieDerde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Flevoland
Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland
Nadere informatieThermometer economische crisis
9 Thermometer economische crisis oktober 20 Bestuursinformatie 07//20 gemeente Utrecht Inleiding In deze negende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke
Nadere informatieBijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Bijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven In het eerste kwartaal 2014 waren
Nadere informatieAtlas voor gemeenten 2012:
BestuursBestuurs- en Concerndienst Atlas voor gemeenten 2012: de positie van Utrecht notitie van Bestuursinformatie www.onderzoek.utrecht.nl Mei 2012 Colofon uitgave Afdeling Bestuursinformatie Bestuurs-
Nadere informatie's-hertogenbosch. in de rij. 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan inwoners O&S september 2012
's-hertogenbosch in de rij 2 0 1 2 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan 100.000 inwoners O&S september 2012 Voorwoord In deze publicatie wordt 's-hertogenbosch
Nadere informatiePanel Fryslân over jongeren in Fryslân
Panel Fryslân over jongeren in Fryslân Leren, werken en wonen PANEL FRYSLÂN december 217 Panel Fryslân is onderdeel van het Fries Sociaal Planbureau Panel Fryslân over jongeren in Fryslân 2.11 Dit jaar
Nadere informatie's-hertogenbosch. in de rij. 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan inwoners O&S augustus 2013
's-hertogenbosch in de rij 2 0 1 3 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan 100.000 inwoners O&S augustus 2013 Voorwoord In deze publicatie wordt 's-hertogenbosch
Nadere informatieDerde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal
Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland
Nadere informatieInhoud Tien jaar Economische Barometer Breda Kenniseconomie Visie 2011 Rabobank Stand van zaken Breda Breda & West-Brabant
Van harte welkom! Programma 19:00 Ontvangst 19:30 Opening door Paul Rüpp 19:35 Presentatie resultaten Willem-Peter Kriek 20:00 Uit de praktijk: Bart van Nuland, Lansto BV 20:15 Uit de praktijk: Jeroen
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Augustus 2014
Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-248 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieEerste helft 2018 & Q Graydon kwartaal monitor
Eerste helft & Q2 Graydon kwartaal monitor Eerste helft & Q2 1 Eerste helft & Q2 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Faillissementen per branche 23 Opheffingen per branche 24 Netto-groei per branche 25 Overzicht
Nadere informatieperspectief Delft en Westland Utrecht Agglomeratie Haarlem
Agglomeratie s-gravenhage Groot-Amsterdam Flevoland Regio s Zaanstreek in economisch Arnh Delft en Westland Utrecht Agglomeratie Haarlem Noord-Overijssel perspectief Kop van 2013 Noord-Holland Veluwe Groot-Rijnmond
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Augustus 2014
Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-245 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieKWARTAALMONITOR JULI Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland
KWARTAALMONITOR JULI 2017 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 3 HERSTELLENDE MARKT HUNKERT NAAR HERZIENINGEN 4 FREELANCERS EN FLEXWERKERS ONVERMINDERD POPULAIR 5 JONGE
Nadere informatieVierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland
Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland
Nadere informatieCrisismonitor Drechtsteden
Crisismonitor Januari 211 (cijfers t/m oktober 21) Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en de woningmarkt? Dat leest u in deze zesde editie van de crisismonitor, die het OCD eens in de twee maanden
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Augustus 2014
Demografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-247 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieRegionale economische prognoses 2016
Regionale economische prognoses 2016 Themabericht Rogier Aalders De breed gedragen economische groei in 2016 leidt tot productiegroei in alle sectoren en in alle regio s De Randstad, en daarbinnen vooral
Nadere informatieBarometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011
Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011 In deze rapportage van het UWV WERKbedrijf worden de actuele ontwikkelingen op de regionale arbeidsmarkt kort toegelicht. Vanuit diverse bronnen
Nadere informatieOnderzoeksflits. Atlas voor gemeenten 2017 Thema geluk. De positie van Utrecht uitgelicht. IB Onderzoek, 18 mei Utrecht.
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2017 Thema geluk De positie van Utrecht uitgelicht IB Onderzoek, 18 mei 2017 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl
Nadere informatieRegionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013
Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013 1. Inleiding In 2012 hebben Etil en Research voor Beleid in opdracht van de Provincie Limburg de ontwikkeling van de Limburgse arbeidsmarkt onderzocht
Nadere informatieAuteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2018 Voor vragen: Feiten en cijfers 2017 Bevolking
Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2018 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2017 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is een jaarlijks rapport met
Nadere informatieOnderzoek Alumni Bètatechniek
Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Maart 2013
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Maart 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, december 2016
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, december 2016 Minder mensen doen beroep op WW-uitkering in Overijssel en Gelderland Noord In 2016 hoefden minder mensen een beroep te doen op een
Nadere informatieRegionaal-Economische Barometer
Regionaal-Economische Barometer Verwachtingen voor Assen-Beilen in 2011 Januari 2011 CONCLUSIES Groeiverwachting Nederlandse economie in 2011 1½ procent Overheid en zorg goed voor 40 procent van de werkgelegenheid
Nadere informatie61e Ondernemerspanel. MKB-Nederland TNS NIPO
61e Ondernemerspanel MKB-Nederland TNS NIPO 61e Ondernemerspanel MKB-Nederland TNS NIPO Samenvatting van de resultaten van het 61 e panelonderzoek onder ondernemers in het midden- en kleinbedrijf door
Nadere informatieHighlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Twente
Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Twente Samenvatting Meer banen in Twente, maar niet in alle sectoren In Twente groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) in 2015 en 2016
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 2011-2025
Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O Research
Nadere informatieSamenvatting WijkWijzer 2017
Samenvatting WijkWijzer 2017 Bevolking & wonen Inwoners Op 1 januari 2017 telt Utrecht 343.134 inwoners. Met 47.801 inwoners is Vleuten-De Meern de grootste wijk van Utrecht, gevolgd door de wijk Noordwest.
Nadere informatieAuteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2019 Voor vragen: Feiten en cijfers 2018 Bevolking
Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2019 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2018 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is een jaarlijks rapport met
Nadere informatieStation Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West
Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West 2030 Station Nieuwe Meer is niet alleen een nieuwe metrostation verbonden met Schiphol, Hoofddorp, Zuidas en de Amsterdamse
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Drechterland Augustus 2014
Demografische ontwikkeling Gemeente Drechterland Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-243 Datum Juli 214 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieEen blik over de Grens: Profielschets Regierungsbezirk Münster
Een blik over de Grens: Profielschets Regierungsbezirk Münster Ann-Kristin Engelhardt Deze special van de Twente Index 2006 geeft een beknopte profielschets van de economie en arbeidsmarkt van het Regierungsbezirk
Nadere informatieTrendrapportage Economie Arnhem
Trendrapportage Economie Arnhem Onderzoek en Statistiek Augustus 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Samenvatting 4 3 Vraag 5 3.1 Werkgelegenheid in Arnhem 5 3.2 Ontwikkelingen in de tijd 6 3.3 Arnhem in
Nadere informatieHet belang van het MKB
MKB Regio Top 40 Themabericht Rogier Aalders De nieuwe MKB Regio Top 40 is uit. Zoals u van ons gewend bent, rangschikken we daarin de veertig Nederlandse regio s op basis van de prestaties van het MKB
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Koggenland Augustus 2014
Demografische ontwikkeling Gemeente Koggenland Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-246 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in Oost. Ondernemerschap in Oost. Het aantal vestigingen in stadsdeel Oost groeit sterk. november 2011
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel telt veel kleine bedrijven die zich voornamelijk bevinden in de en in de explosief groeiende cultuur en recreatie sector. Het hoge aantal starters zorgt
Nadere informatieInhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27
Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2013
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Januari 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende
Nadere informatieAuteur: Gemeente Dronten Datum: 4 april 2017 Voor vragen: Feiten en cijfers 2016 Bevolking
Auteur: Gemeente Dronten Datum: 4 april 2017 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2016 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is een jaarlijks rapport met
Nadere informatieGroei- en krimpkaart Enschede
Groei- en krimpkaart Atlas voor gemeenten houdt zich bezig met (ruimtelijk-)economisch onderzoek, en stelt zich daarbij onder andere ten doel de verschillen tussen Nederlandse wijken, steden en regio s
Nadere informatieMonitor Economie 2018
Monitor Economie 2018 Economische kerncijfers van de MVSgemeenten Augustus 2018 Inhoudsopgave Economische ontwikkeling 3 Werkgelegenheid 5 Arbeidsparticipatie 10 Inkomen en uitkeringen 13 Armoede en schuldhulpverlening
Nadere informatieElseviers Beste gemeenten / Atlas voor Gemeenten
Beleidsonderzoek en Geo Informatie Elseviers Beste gemeenten / Atlas voor Gemeenten Op zoek naar aanknopingspunten voor beleid Er bestaan inmiddels vele benchmarkonderzoeken, waarin gemeenten met elkaar
Nadere informatieMonitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2016
1 Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 20 Fact sheet april 20 De totale werkloosheid onder Amsterdamse jongeren is het afgelopen jaar vrijwel gelijk gebleven aan 2015. Van de 14.000 Amsterdamse jongeren
Nadere informatieJongeren op de arbeidsmarkt
Jongeren op de arbeidsmarkt Tanja Traag In 23 was 11 procent van alle jongeren werkloos. Jongeren die geen onderwijs meer volgen, hebben een andere positie op de arbeidsmarkt dan jongeren die wel een opleiding
Nadere informatieMonitor Amstelveense Economie 2013
Monitor Amstelveense Economie 213 Staf, Onderzoek & Informatie 7 oktober 213 Inhoud 1. INLEIDING EN SAMENVATTING...3 2. BEDRIJFSVESTIGINGEN EN WERKZAME PERSONEN...4 3. STARTERS, FAILLISSEMENTEN EN OPHEFFINGEN...6
Nadere informatieOktober Regionale Recessie Barometer Rotterdam. Economische verwachting tot 2011
Economische verwachting tot 2011 Oktober 2009 CONCLUSIES Zakelijke diensten, zorg en logistiek hebben een belangrijk aandeel in de Rotterdamse werkgelegenheid. Verwachte daling van werkgelegenheid in Rotterdam
Nadere informatieFactsheet. Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014. Werkloosheid stijgt naar 24% Definities. Nummer 6 juni 2014
Nummer 6 juni 2014 Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014 Factsheet Ondanks eerste tekenen dat de economie weer aantrekt blijft de werkloosheid. Negen procent van de Amsterdamse beroepsbevolking is werkloos
Nadere informatieWerkgelegenheid in West- Friesland November 2013
Werkgelegenheid in West- Friesland November 2013 1. Inleiding In het kader van de overeenkomst over de statistische dienstverlening houdt I&O Research voor de samenwerkende Westfriese gemeenten statistische
Nadere informatieThermometer economische crisis
7 Thermometer economische crisis maart 2011 15/03/2011 Inleiding In deze zevende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie,
Nadere informatie