april T.E.M. Hoffmans, M.J.G. Hijnekamp, H.A. Doelman-van Geest Tympaan Instituut

Transcriptie

1

2

3 april T.E.M. Hoffmans, M.J.G. Hijnekamp, H.A. Doelman-van Geest Tympaan Instituut

4

5 S Samenvatting De gemeente Goeree-Overflakkee heeft nieuw beleid geformuleerd op het gebied van genotmiddelengebruik. Zij betrekt bij het uitvoeringsplan graag inwoners, maatschappelijke partners en andere relevante partijen, omdat zij een belangrijke rol hebben in het uitdragen en handhaven van de gewenste waarden en normen ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik. Het Tympaan Instituut heeft focusgesprekken gevoerd met ouders, jongeren, maatschappelijke organisaties en middenstand over hun mening over alcohol- en drugsgebruik, gamen en het gebruik van social media. Tijdens het onderzoek meldden zich ervaringsdeskundigen die ook graag een bijdrage wilden leveren. Dit rapport vormt de weergave van de gesprekken en dient als input voor het uitvoeringsplan. Opvallend is dat alcohol- en drugsgebruik nauwelijks een gespreksonderwerp is voor ouders en kinderen/jongeren, terwijl de meeste ouders wel zeggen dat het belangrijk is hierover met hun kinderen in contact te zijn, het lijntje open te houden. Ouders hanteren geen strikte regels voor alcoholgebruik van hun kinderen en staan het vaak thuis al toe als de kinderen/jongeren nog geen 18 jaar zijn. Zowel ouders als jongeren staan negatiever tegenover drugs- dan tegenover alcoholgebruik. Hoewel ouders van mening zijn dat verbieden van alcohol en drugs averechts werkt, stellen zij bij het gebruik van social media juist wel vaak strikte regels als mobiel inleveren voor het slapen gaan. Enkele jongeren aan wie door de ouders geen regels opgelegd zijn, gaven trouwens aan dat zij later zelf wel regels gaan stellen aan hun kinderen. Zowel ouders als kinderen/jongeren die andere kinderen/jongeren kennen die veel drinken of drugs gebruiken, vinden het lastig hen of hun ouders hierop aan te spreken. Beleid en uitvoering zullen zich niet alleen op de volgende punten moeten richten, maar ook de continuïteit daarin moeten waarborgen: voorlichting en bewustwording bij ouders en kinderen (start groep 7/8); voorbeeldgedrag; preventie en signaleren; handhaven bestaande regelgeving; voorzieningen/activiteiten/uitgaansmogelijkheden voor jongeren (met name leeftijd jaar). Maatschappelijke organisaties en middenstand zien vooral een rol voor zichzelf op het gebied van voorlichting, signalering en handhaving. Ervaringsdeskundigen leveren graag een bijdrage aan het geven van voorlichting.

6

7 I Inhoud blz 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Vraagstelling Aanpak Deelnemers aan de focusgroepen Leeswijzer 3 2 Resultaten focusgroepen ouders 2.1 Inleiding Alcoholgebruik Roken Drugsgebruik Gamen en social media Tot slot 8 3 Resultaten focusgroep jongeren 3.1 Inleiding Alcoholgebruik Roken Drugsgebruik Gamen en social media Tot slot 11 4 Resultaten focusgroep maatschappelijke organisaties en middenstand 4.1 Inleiding De rol van maatschappelijke organisaties en middenstand Signalering Voorlichting Handhaving 14

8 4.3 De rol van de gemeente Tot slot 15 5 Resultaten focusgroep ervaringsdeskundigen 5.1 Inleiding Verminderen van alcohol- en drugsgebruik Voorlichting en bewustwording Signalering en preventie Hulpverlening De rol van de ouders De rol van inwoners en organisaties Tot slot 19 6 Conclusies en aanbevelingen 6.1 Conclusies Aanbevelingen 22 2

9 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Op Goeree-Overflakkee is sinds 1999 aandacht voor verslavingsproblematiek. In 2004 hebben de gemeenten Goedereede, Dirksland, Middelharnis en Oostflakkee onder de naam Het Geheim van Goeree-Overflakkee (verslavingspreventie) een regionale projectgroep gevormd die een groot aantal activiteiten heeft ontwikkeld. Het doel was om het (overmatige) gebruik van alcohol en drugs op Goeree-Overflakkee te verminderen en te voorkomen. Dit door het verminderen van de risicofactoren en de beschermende factoren te versterken. Vanaf 2007 heeft verslavingspreventie een structurele financiering gekregen en is het onderdeel van het beleid van alle gemeenten op Goeree-Overflakkee geworden. In de periode is met behulp van subsidie van het landelijke project Gezonde Slagkracht gewerkt aan het weerbaar maken van jonge kinderen en hun ouders tegen genotmiddelengebruik. Dit project liep eind april 2014 af. Hoewel alle inzet al tot goede resultaten heeft geleid, ziet de gemeente Goeree-Overflakkee nog steeds dat alcoholmisbruik vanaf redelijk jonge leeftijd plaatsvindt. De gemeente vindt het daarom noodzakelijk hier actief op in te blijven zetten. De gemeente heeft nieuw beleid geformuleerd en voor de komende periode wordt momenteel een uitvoeringsplan geschreven. De gemeente wil inwoners, kerken, ondernemers, paracommercie en dorpskernen bij de uitvoering betrekken. Zij hebben een belangrijke rol in het uitdragen en handhaven van de gewenste normen ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik en het realiseren van de doelstellingen. De rol van de gemeente zal veranderen van een uitvoerende naar een meer faciliterende rol. De doelstelling van het beleid is dat het excessieve middelengebruik verder vermindert en jongeren tot 18 jaar niet gebruiken. De gemeente Goeree-Overflakkee heeft het Tympaan Instituut gevraagd een nulmeting te doen naar de maatschappelijke norm onder jongeren en ouders op Goeree-Overflakkee rond genotmiddelengebruik (met een accent op alcohol), gamen en social mediagebruik. De resultaten van deze meting kunnen dienen als input voor het uitvoeringsplan. 1.2 Vraagstelling De vraagstelling luidt: hoe denken jongeren en hun ouders op Goeree-Overflakkee over het gebruik van genotmiddelen (met name alcohol), gamen en social mediagebruik? Deze vraag valt uiteen in de volgende deelvragen: 1 Hoe kijken ouders aan tegen genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren en hoe gaan zij hier in de praktijk mee om? 2 Is er een verschil tussen ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd en ouders van jongeren in de middelbareschoolleeftijd in hoe zij aankijken tegen genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren?

10 3 Hoe kijken jongeren aan tegen genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren en hoe gaan zij hier in de praktijk mee om? 4 Is er een verschil tussen jongeren in de onderbouw en jongeren in de bovenbouw in hoe zij aankijken tegen genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren? 5 Welke rol zien maatschappelijke organisaties en middenstand voor zichzelf weggelegd in het uitdragen van de gewenste normen voor genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik op Goeree-Overflakkee? 1.3 Aanpak Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden is de volgende aanpak gevolgd: Er zijn 5 focusgroepen gehouden: 2 met ouders, 1 met jongeren, 1 met maatschappelijke organisaties en middenstand en 1 met ervaringsdeskundigen: Er is 1 focusgroep gehouden met ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd en 1 met ouders van jongeren in de middelbareschoolleeftijd. Hierin stond de vraag centraal welke normen ouders hanteren ten aanzien van genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik en hoe zij daar in de praktijk mee omgaan. Dit geeft antwoord op de deelvragen 1 en 2. Voor het beantwoorden van de deelvragen 3 en 4 is een focusgroep gehouden met jongeren. In deze focusgroep stond de vraag centraal welke normen zij hanteren ten aanzien van genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik en hoe zij daar in de praktijk mee omgaan. In de focusgroep met maatschappelijke organisaties en middenstand stond de vraag centraal welke rol zij voor zichzelf zien weggelegd in het uitdragen van de gewenste normen voor alcohol- en drugsgebruik op Goeree-Overflakkee. Daarmee wordt deelvraag 5 beantwoord. Tijdens de werving van deelnemers voor de focusgroepen meldden zich spontaan ervaringsdeskundigen die ook graag wilden meedenken en meepraten. Voor hen is een aparte focusgroep georganiseerd. De gemeente heeft de deelnemers voor de focusgroepen geworven. Aanvankelijk zouden 3 focusgroepen voor ouders worden georganiseerd en 2 voor jongeren, maar daarvoor waren er te weinig aanmeldingen. Het Tympaan Instituut heeft de focusgroepen voorbereid en geleid en heeft de verslaglegging gedaan. Op basis van de resultaten van de focusgroepen is dit rapport opgesteld. Hierin worden de onderzoeksvragen beantwoord. 1.4 Deelnemers aan de focusgroepen Er hebben in totaal 34 mensen deelgenomen aan focusgroepen: 13 jongeren (2 jongens en 11 meisjes, in leeftijd variërend van 13 tot 16 jaar); 3 ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd (2 mannen en 1 vrouw, zij hebben in totaal 7 kinderen in de leeftijd 4-9 jaar); 7 ouders van kinderen in de middelbareschoolleeftijd (6 vrouwen en 1 man, zij hebben in totaal 23 kinderen in de leeftijd 4-22 jaar); 6 vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en middenstand; 2

11 5 ervaringsdeskundigen (3 mannen die ex-gebruiker van alcohol en drugs zijn en 2 vrouwen, die moeder zijn van zonen die verslaafd zijn (geweest)). De deelnemers aan de focusgroepen toonden zich zeer betrokken bij het thema. De verwachting is dat zij geen representatief beeld geven van de bevolking op Goeree-Overflakkee. De resultaten van de focusgroepen geven wel een indicatie voor antwoorden op vragen over het gebruik van alcohol, drugs, roken, gamen en social media. 1.5 Leeswijzer De hoofdstukken 2 tot en met 5 bieden een weergave van de resultaten van de focusgroepen. Elk hoofdstuk wordt gewijd aan een focusgroep en sluit af met een samenvattende conclusie. De beide oudergroepen zijn in de verslaglegging samengevoegd vanwege de relatief kleine verschillen tussen ouders van basisschoolleerlingen en ouders van middelbare schoolleerlingen. In hoofdstuk 6 worden op basis van de focusgroepen de onderzoeksvragen beantwoord en aanbevelingen gedaan. 3

12 4

13 2 Resultaten focusgroepen ouders 2.1 Inleiding De centrale vragen voor de focusgroepen met ouders waren: Hoe kijken ouders aan tegen genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren en hoe gaan zij hier in de praktijk mee om? Is er een verschil tussen ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd en ouders van jongeren in de middelbareschoolleeftijd in hoe zij aankijken tegen genotmiddelengebruik, gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren? 2.2 Alcoholgebruik De ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd geven aan dat ze 18 jaar in principe een goede norm vinden voor alcoholgebruik. Ze vragen zich wel af of het ook haalbaar is om hun kinderen hieraan te houden. Ouders van jongeren kijken iets anders tegen de grens van 18 jaar aan en ervaren ook dat het lastig is om deze grens te hanteren. Het is in elk geval wel belangrijk dat dit buiten, bijvoorbeeld bij sportverenigingen, horeca, hardcorefeesten en op andere plekken waar jongeren komen, wordt gehandhaafd. De meeste ouders zijn van mening dat het verbieden van alcohol niet of zelfs averechts werkt: alles wat je verbiedt wordt juist interessant. Zij vinden het belangrijk om het gesprek open te houden; dat werkt beter dan boos worden en verbieden. Sommige ouders geven het goede voorbeeld door zelf niet te drinken en hanteren wel regels, zoals thuis niet (in)drinken voordat ze 18 zijn. Ouders zijn van mening dat het al dan niet gaan gebruiken van alcohol ook afhangt van het karakter van het kind en van de groep waarin het verkeert. De vraag is hoeveel invloed je daar als ouder op hebt. Ouders van jongeren in het voortgezet onderwijs geven aan dat informatie en voorlichting op school, met name over schade aan de hersenen, wel indruk op hen lijkt te maken. Een van de ouders merkt op dat veel ouders drinkgedrag van kinderen ontkennen. Er zijn ook ouders die het prima vinden als hun kinderen op hun 12 e af en toe al wat drinken. Ouders maken onderling geen afspraken met elkaar over wat ze wel en niet toestaan op feestjes en dergelijke. Ze verlinken ook geen kinderen waarvan ze weten dat ze drinken, terwijl hun eigen ouders dat niet weten. 2.3 Roken Over roken wordt door de ouders verschillend gedacht. 2 ouders geven aan dat zij liever hebben dat hun kinderen roken dan drinken. Zij maken er daarom niet zo n punt van. Ook hierover wordt gezegd dat veel afhangt van het karakter van het kind. Een van de ouders is zelf gestopt met roken om zo het goede voorbeeld te geven. Verschillende ouders geven aan dat ze het lastig vinden dat de opa s en oma s wel roken. Een van 5

14 hen gebruikt dit in haar voordeel door haar kinderen erop te wijzen dat het feit dat hun opa altijd hoest komt doordat hij rookt. De kinderen zien met eigen ogen dat het slecht voor je is. De meeste ouders denken dat praten en voorlichting het beste werkt om hun kinderen van het roken af te houden. Er is veel voorlichting over roken, maar de ouders hebben toch het idee dat nadruk in campagnes vooral op alcohol en drugs ligt. 2.4 Drugsgebruik Alle ouders zijn het erover eens dat drugsgebruik verkeerd is. Voorlichting en educatie zijn volgens hen de beste middelen om te voorkomen dat kinderen drugs gaan gebruiken. De ouders zijn van mening dat verbieden niet helpt, al is dit ook afhankelijk van het type kind. Belangrijk is er met hun kinderen over te praten en de gevolgen te laten zien van drugsgebruik, bijvoorbeeld aan de hand van items daarover op televisie. De ouders hanteren niet zozeer regels, maar ze vinden het belangrijk om de lijnen open te houden en te zorgen dat alles bespreekbaar is. Praten met je kind werkt veel beter dan de les lezen. Tegelijkertijd vinden ze dit een lastiger onderwerp dan drank. Over drugsgebruik wordt minder makkelijk gepraat dan over alcoholgebruik. Een van de ouders, die zelf ervaring heeft met drugsgebruik, benadrukt het belang van het in contact blijven met je kind en betrokken te blijven. Op die manier kun je het opmerken wanneer er een aanleiding is om met drugsgebruik te starten, bijvoorbeeld als een kind niet lekker in z n vel zit. De middelbareschoolleeftijd en de puberteit zijn wat dat betreft een cruciale fase. Groepsdruk kan een belangrijke rol gaan spelen. Bij kinderen die drugs gebruiken is de relatie tussen ouders en kind vaak verstoord. Het verdriet en de zorgzaamheid van ouders voor hun kind, kan voor kinderen een drijfveer zijn om anders met drugs om te gaan. De ouders geven aan dat er veel drugs te koop zijn op het eiland, als je de weg weet. Sommige ouders kennen precies de plekken waar gedeald wordt. Als je er niet mee bezig bent, dan zie je het niet. Maar als je het eenmaal weet, dan zie je het overal. Sommige ouders geven aan dat veel ouders naïef zijn waar het drugsgebruik van hun kind betreft. Ze denken dat het met hun kind nog wel meevalt, dat hun kind niet gebruikt en dat ze het meteen zouden merken als hun kind wel gebruikt. De praktijk leert echter dat kinderen dit goed kunnen verbergen. Op de vraag of ze andere ouders erop aan zouden spreken als ze signaleren dat het niet goed gaat met hun kind, antwoordt een enkele ouder dat hij/zij dit wel zou doen. De meeste ouders vinden dit echter lastig. Een ouder geeft aan dat er meer openheid zou moeten komen. Mensen zijn er bang van, ze weten niet hoe ze ermee om moeten gaan en waar ze terechtkunnen, terwijl het een ernstig probleem is in de gemeenten. Het probleem benoemen is een belangrijke stap. Ook is het heel belangrijk dat scholen en maatschappelijke organisaties, zoals de kerk, weten waar ze terechtkunnen als ze signalen krijgen dat het met een kind niet goed gaat. Meer bekendheid geven aan het werk van Moedige moeders en Schoolmaatschappelijk Werk kan de drempel verlagen erover te praten en andere ouders hierop te wijzen. Ook de jongerencoach die op het eiland actief is kan mogelijk een bemiddelende rol spelen. De gemeente zou willen dat ouders elkaar aanspreken, maar de deelnemers denken dat je dit niet zomaar bij ouders kan neerleggen. Geef ouders in elk geval informatie, zodat ze weten waar ze terechtkunnen als ze iets signaleren bij hun eigen kind 6

15 of bij andermans kinderen. Hierbij wordt een belangrijke vraag gesteld: hoe bereik je juist die ouders die het probleem ontkennen met voorlichting? Voor de groep jarigen is er eigenlijk niets op het eiland. Ze hebben formeel geen toegang tot de kroeg en kunnen dus alleen bij iemand thuis of bij zogenaamde schuurfeesten afspreken. Daar wordt te veel gedronken, er worden drugs gebruikt, maar omdat het bij een van de ouders thuis gebeurt denken de andere ouders dat het allemaal wel meevalt. Er wordt veel vergoelijkt. Volgens de ouders met kinderen in de basisschoolleeftijd zou vanaf groep 7 en op de middelbare school informatie moeten worden gegeven over drugs. Naast voorlichting voor de kinderen is ook voorlichting voor de ouders belangrijk: wat zijn oorzaken en redenen om met drugs te beginnen? Hoe herken je drugsgebruik bij je kind? De informatie kan bijvoorbeeld worden gecombineerd met een ouderavond op school, zodat meer ouders worden bereikt. Mogelijk kunnen ervaringsdeskundigen hierbij een rol hebben. 2.5 Gamen en social media Voor ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd speelt het thema gamen en social media nog niet zo, omdat de kinderen nog jong zijn. Een mobiele telefoon is pas aan de orde wanneer de kinderen dit (deels) zelf kunnen betalen en op het moment dat ze naar de middelbare school gaan. Een van de ouders geeft aan het lastig te vinden waar je de grens trekt met gebruik van computer en internet. Hij wil het liefst dat zijn kinderen eerst iets nuttigs doen en dan een spelletje, maar dit lukt niet altijd. Een enkele ouder heeft een filter op het internet staan. De ouders hebben behoefte aan reflectie op dit onderwerp: waar trek je een grens? Een andere ouder geeft aan dat het belangrijk is je kind bewust te maken hoe je omgaat met social media. Bijna alle ouders van kinderen in de middelbareschoolleeftijd hanteren regels voor gamen en social media, zoals: de kinderen moeten s avonds hun mobiel afgeven; geen mobiel op de slaapkamer en niet tijdens huiswerk maken; geen mobiel aan tafel. Sommige ouders geven aan dat er via WhatsApp soms heel kwetsende berichten worden verstuurd. Een van de ouders is, toen zij een naar bericht vond in de telefoon van haar kind, hiermee naar een leerkracht gegaan omdat ze het zelf te moeilijk vond om naar het betrokken kind of haar ouders zelf te gaan. Gamen lijkt niet echt een probleem te zijn bij de ouders. Bij geen van de ouders spelen de kinderen realistische schietspellen bijvoorbeeld. De kinderen doen wel spelletjes, vooral op hun mobiel. Er zijn maar een paar ouders die dat lastig vinden. Sommige ouders hebben regels, zoals niet langer dan een uur per dag gamen, maar zij merken dat kinderen dan gewoon naar een vriendje/vriendinnetje toegaan als ze toch langer willen spelen. Een van de ouders geeft aan geen regels te stellen zolang het op school goed gaat, haar kind sport, lekker in zijn vel zit en vrienden heeft. 7

16 2.6 Tot slot Na afloop van de focusgroepen merkten verschillende ouders op dat ze het prettig en zinvol vonden om met andere ouders van gedachten te wisselen. Het is belangrijk om je als ouders bewust te worden van de problematiek die mogelijk op je afkomt als je kinderen ouder worden en daar van tevoren al over na te denken. Samenvattend kan worden gesteld dat de ouders van mening zijn dat: verbieden en streng zijn wat betreft het gebruik van genotmiddelen (met name alcohol), gamen en social media, niet werkt omdat kinderen dan dingen stiekem gaan doen; het beter werkt om het gesprek gaande te houden en onderwerpen bespreekbaar maken; karakter van het kind en groepsdruk nauwelijks beïnvloedbare factoren zijn; het lastig is om andermans kinderen of andere ouders aan te spreken over gedrag van hun kinderen; voorbeeldgedrag heel belangrijk is, niet alleen van ouders, maar ook van opa s en oma s en andere volwassenen die contact hebben met de kinderen; informatie, voorlichting en educatie zowel aan kinderen als hun ouders nodig is, niet alleen om handvatten te bieden maar vooral om meer openheid te creëren en bewustzijn van de risico s te vergroten; een belangrijk aandachtspunt daarbij is hoe ouders te betrekken; misschien door combinaties met een ouderavond of andere activiteit. Opvallend is dat ouders voor het gebruik van mobiel en internet strengere regels hanteren dan voor alcoholgebruik. Ouders van jonge kinderen verschillen in hun opvattingen niet wezenlijk van ouders van jongeren, al lijken de eersten meer te hechten aan de regel dat er onder de 18 jaar geen alcohol gedronken wordt. 8

17 3 Resultaten focusgroep jongeren 3.1 Inleiding De centrale vragen voor de focusgroep met jongeren waren: Hoe kijken jongeren aan tegen genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren en hoe gaan zij hier in de praktijk mee om? Is er een verschil tussen jongeren in de onderbouw en jongeren in de bovenbouw in hoe zij aankijken tegen genotmiddelengebruik, gamen en social mediagebruik door volwassenen, kinderen en jongeren? De vraag over het verschil tussen jongeren in de onder- en bovenbouw kan in dit onderzoek niet worden beantwoord, omdat er wegens gebrek aan aanmeldingen uiteindelijk maar 1 focusgroep met jongeren is gehouden. 3.2 Alcoholgebruik Van de aanwezige jongeren drinken er 5 niet, de anderen drinken wel. 2 van de 5 jongeren die niet drinken, dronken voorheen wel maar zijn hiermee gestopt. De een vanwege de gevolgen van drankgebruik bij haar oudere broer en de ander door de voorlichtingscampagnes. De andere 3 van de 5 zijn nog erg jong en hebben nog nooit gedronken. De leeftijd waarop de jongeren begonnen met drinken varieert tussen de 10 en 14 jaar. Dit was bij hun ouders thuis. De jongeren denken dat jongeren door de leeftijdsgrens van 18 jaar juist eerder gaan drinken, omdat het stoer is. De meeste jongeren geven aan hun grenzen te kennen en liever niet echt dronken te worden. Een van de jongeren (14 jaar) gaf aan dat ze weleens zo dronken is geweest dat ze een paar uur kwijt is in haar geheugen. De meeste jongeren drinken thuis niet of nauwelijks. Niet omdat dat van hun ouders niet mag, maar zij hebben er geen behoefte aan om samen met hun ouders te drinken. Ze drinken vooral op feesten, in uitgaansgelegenheden of buiten. De aanwezige jongeren lijken op een na redelijk verstandig met drank om te gaan, in die zin dat ze hun grens kennen en liever niet echt dronken worden. Alcohol is thuis doorgaans geen gespreksonderwerp, behalve bij 2 jongeren waarvan een oudere broer of zus zich weleens heel erg ziek heeft gedronken. Een aantal klasgenoten van 13 jaar geeft aan dat er bij hen in de klas ongeveer 5 jongeren drinken. Bij de andere jongeren drinkt zeker de helft van de klas, waarvan een deel ook heel veel. De jongeren denken dat op vmbo en lwoo meer gedronken en gerookt wordt dan op havo/vwo. De groep schat in dat havo-/vwo-scholieren meer nadenken over de gevolgen van alcoholgebruik. Ondanks hun jonge leeftijd komen de jongeren altijd wel binnen op feesten en komen ze ook aan drank, door het zelf te halen of via oudere jongeren. Ook het kopen van alcohol in winkels is niet echt een probleem. Regels in uitgaansgelegenheden en winkels lijken volgens de uitspraken van de jongeren niet echt te worden gehandhaafd. Ook bij niet-formele uitgaansgelegenheden als hardcorefeesten worden leeftijdsgrenzen niet altijd even nauw 9

18 genomen. Een van de jongeren gaf aan wel binnen te kunnen komen, doordat ze de beveiliger kent. 3.3 Roken Roken lijkt voor de aanwezige jongeren geen issue te zijn. Het komt niet zoveel voor, in elk geval veel minder dan drinken. 3.4 Drugsgebruik Voor de meeste de aanwezige jongeren is de drempel voor drugsgebruik veel groter dan voor alcoholgebruik. Op een paar na, verkeren ze niet in een groep waarin drugs gebruikt worden. Een paar jongeren blowt af en toe. Een van de aanwezige jongeren blowt dagelijks en gebruikt ook harddrugs (gebruikt ook alcohol). Zij geeft aan dat ze binnen een paar minuten aan speed kan komen als ze wil. De grens voor cocaïne en heroïne ligt hoger. Softdrugs daarentegen is voor iedereen makkelijk verkrijgbaar. Er zijn ook aardig wat wietplantages op Goeree-Overflakkee. De jongeren vertellen dat er veel illegale hardcorefeesten zijn waar gebruikt wordt. Bijna alle jongeren weten hoe ze op het eiland aan drugs kunnen komen, ook al bewegen ze zich niet in groepen waar veel wordt gebruikt. Ze kennen deze groepen wel, waar soms ook oudere gebruikers en dealers in zitten. Drugsgebruik lijkt niet echt een gespreksonderwerp te zijn thuis. De meeste ouders staan wel negatief tegenover drugs. Zij hebben liever dat hun kind bier drinkt dan blowt. Van sommige jongeren gebruiken de ouders zelf ook (soft)drugs. De jongeren zijn hier zelf niet blij mee. 4 jongeren vertellen dat ze weleens groepsdruk ervaren hebben. Een van hen heeft toen een trekje genomen van een joint, maar heeft dat na die ene keer nooit meer gedaan. De overige 3 zijn niet in de groepsdruk meegegaan en hebben weerstand geboden. Op de vraag of zij het tegen iemand zouden durven zeggen als ze zouden vinden dat deze persoon te veel gebruikt, geven de jongeren aan dat ze dit alleen tegen hun vrienden zouden durven zeggen. Een van de jongeren heeft dit ook weleens gedaan. 3.5 Gamen en social media In deze groep lijkt gamen niet problematisch. De jongeren die gamen doen dit hooguit een paar uur per dag en ze kennen nauwelijks jongeren die wel gameverslaafd zijn. Zolang het op school goed gaat stellen de ouders doorgaans geen regels. Het is ook geen gespreksonderwerp. Ten aanzien van het gebruik van mobiele telefoon en social media worden bij sommige jongeren thuis wel regels gesteld. Doorgaans houdt dit in dat ze hun mobiel moeten inleveren voordat ze gaan slapen. Een van de jongeren vertelt dat haar ouders haar mobiel een half jaar hebben afgepakt omdat ze slecht presteerde op school. Ze vond het eerst heel erg, later ook wel prettig en rustiger, en anderen zeiden dat ze veel vrolijker was. Een van de jongeren geeft aan het wel fijn te vinden dat haar ouders soms regels stellen. Zij ziet dat als een teken dat ze om haar geven. Andere jongeren vinden dat hun ouders best wat meer re- 10

19 gels zouden mogen stellen. Ouders gaan niet echt het gesprek aan met hun kinderen over social media; dat boeit ze niet. Een aantal jongeren geeft aan dat ze zonder mobiel meer uren zouden slapen. 5 jongeren zeggen door hun mobiel te laat naar bed te gaan. De jongeren gebruiken hun mobiel zo n 5 à 6 uur per dag. 3.6 Tot slot Een van de jongeren zegt na afloop dat het een goede besteding van haar avond is geweest. Samenvattend kan worden gesteld dat de jongeren van mening zijn dat: alcohol en drugs niet echt gespreksthema s voor ouders zijn; er bij de meeste jongeren thuis geen strikte regels zijn voor alcoholgebruik; er buiten weliswaar strikte regels zijn maar dat die niet gehandhaafd worden en makkelijk ontdoken worden; er een ongeschreven regel is dat je thuis geen drugs gebruikt; als het over alcohol gaat er meer sprake van gewoonte is dan van groepsdruk; het lastig is vrienden of andere jongeren op hun alcohol- of drugsgebruik aan te spreken; ouders hun kinderen liever met een biertje dan een blowtje zien; roken en gamen geen issues zijn; zij veel tijd besteden, 5 à 6 uur per dag, aan social media en dit zelf een verslaving noemen; dat ouders hier wel regels stellen, maar niet echt met hen het gesprek aangaan. Opvallend is dat de jongeren nauwelijks met hun ouders spreken over alcohol-, drugs-, social media- en gameverslaving, maar wel geconfronteerd worden met regels ten aanzien van het gebruik van hun mobiele telefoons. 11

20 12

21 4 Resultaten focusgroep maatschappelijke organisaties en middenstand 4.1 Inleiding Aan de focusgroep voor maatschappelijke organisaties en middenstand namen deel: een vertegenwoordiger van een dorpsraad; een bestuurslid van een voetbalvereniging; een jeugdverpleegkundige, gestationeerd bij een vmbo-school; een jeugddiaken van een Hervormde Gemeente; een jeugdouderling van een Hersteld Hervormde Kerk; een bedrijfsleider van Albert Heijn. De centrale vraag voor de focusgroepen met maatschappelijke organisaties en middenstand was: Welke rol zien maatschappelijke organisaties en middenstand voor zichzelf weggelegd in het uitdragen van de gewenste normen voor genotmiddelengebruik (met name alcohol), gamen en social mediagebruik op Goeree-Overflakkee? 4.2 De rol van maatschappelijke organisaties en middenstand Volgens de maatschappelijke organisaties en middenstand zijn er veel gebruikers van alcohol en drugs onder jongeren op het eiland. Het zou in veel gevallen meer om sterkere drank dan om bier en wijn gaan. Het drugsgebruik en dan met name het blowen lijkt toe te nemen, wat mogelijk veroorzaakt wordt doordat blowen goedkoper is en sneller effect heeft dan alcohol. Bovendien is openbaar drankgebruik strafbaar en openbaar drugsgebruik niet. De naleving van de wet door alcoholverstrekkers kan onder andere worden vastgesteld aan de hand van een mysteryguestonderzoek. Hierbij worden jongeren ingezet om de naleving van de leeftijdsgrenzen te toetsen. In 2011 is zo n onderzoek uitgevoerd en in oktober 2014 is dit onderzoek herhaald. Het percentage overtredingen tijdens het laatste onderzoek op 18 oktober 2014 bedroeg meer dan 60% (in 2011 zelfs nog meer). Goeree-Overflakkee doet het hiermee slechter dan het landelijk gemiddelde. (Preventie- en Handhavingsplan Alcohol Goeree-Overflakkee ) Drank- en drugsgebruik heeft voor jongeren te maken met imago (groepsdruk) en dat is een lastig onderwerp op die leeftijd. De maatschappelijke organisaties en middenstand zien voor zichzelf een aantal rollen weggelegd ten aanzien van problematiek van jongeren met alcohol, drugs, gamen en social media: signalering; voorlichting; handhaving. 13