YVONNE HOEBE. 200 jaar koninklijke vrouwen

Transcriptie

1 YVONNE HOEBE 200 jaar koninklijke vrouwen

2 Inhoud Inleiding: de acht vrouwen van Oranje 6 1 Koningin Wilhelmina van Pruisen 10 2 Koningin Anna Paulowna 28 3 Koningin Sophie 58 4 Koningin Emma 84 5 Koningin Wilhelmina Koningin Juliana Koningin Beatrix Koningin Máxima 194 Bibliografie 220 Fotoverantwoording 220 Register 222 5

3 De acht vrouwen van Oranje Twee Wilhelmina s, een Anna, Sophie, Emma, Juliana, Beatrix en Máxima. Hoe we de geschiedenis van de Oranjes ook interpreteren, duidelijk is dat de vrouwen in deze familie altijd een enorme invloed hebben gehad, zeker vanaf het moment dat Nederland in 1813 een koninkrijk werd. Als Koningin der Nederlanden, naast de koning, of als staatshoofd zelf de vrouwen van Oranje hebben de vaderlandse geschiedenis op allerlei fronten beïnvloed. Is het niet door hun afkomst en de daarbij behorende bruidsschat, dan hebben zij ofwel een enorm doorzettingsvermogen, weten ze goed te manipuleren of zijn ze gewoon aardig van zichzelf. Een doel hebben ze allemaal van Wilhelmina van Pruisen tot Máxima Zorreguieta, en van Anna Paulowna tot Beatrix, het land moet worden gediend. Dat ze daarbij niet altijd de regels, normen en waarden hoog in het koninklijke vaandel hebben staan, wordt hun meestal vergeven. En soms ook niet, dan dreigt er ophef en zijn er zelfs momenten dat een aftreden in de lijn der verwachting ligt, maar uiteindelijk worden zelfs de meest precaire zaken toch met de koninklijke mantel der liefde bedekt. Een verplichting hebben ze ook, en nog wel een heel belangrijke: zorgdragen voor het nageslacht en de beoogde troonopvolger. Dat dit soms met de nodige emoties en verdrietige momenten gepaard gaat, lijkt niet anders dan menselijk. Koninginnen die maar moeilijk zwanger kunnen worden, terwijl dat toch hun belangrijkste opdracht is. En als die kinderen er dan eenmaal zijn, zijn de zorgen nog niet altijd voorbij. Dan blijkt de zoon of dochter niet altijd geschikt voor de taak waarvoor ze eigenlijk op de wereld waren gezet. Of heeft de echtgenoot totaal geen interesse in het kind, waardoor de koningin er alleen voor staat. Verdriet om doodgeboren of jonggestorven kinderen. Ongelukken, buitenechtelijke relaties en ziektes, niets blijft de meeste van de acht koninginnen bespaard. Staatsrechtelijk gezien zijn alle acht vrouwen verschillend. Dit heeft veel JAAR KONINKLIJKE VROUWEN

4 te maken met het tijdperk waarin zij leven, maar ook met hun positie van dat moment. Van de acht vrouwen zijn er slechts drie die vanaf het begin weten dat zij ooit Koningin der Nederlanden zullen zijn, en zo worden Wilhelmina, Juliana en Beatrix dan ook opgevoed en opgeleid. De vijf anderen, Wilhelmina, Anna, Sophie, Emma en Máxima trouwen met een koning en mogen zich pas op het moment dat de koning wordt ingehuldigd koningin noemen. De geschiedenis leert dat deze vijf, die niet als officieel staatshoofd fungeren, toch heel belangrijk zijn voor het Koninkrijk der Nederlanden. Wilhelmina van Pruisen, de allereerste koningin van Nederland, komt al met een aanzienlijke bruidsschat naar ons land. Zij houdt van haar man en staat als een rechtgeaarde vorstin naast koning Willem i, die, zoals we nu weten, er in zijn huwelijk onbeschroomd een tweede gezin op nahoudt. Wilhelmina, die uit een zeer welgestelde Duitse familie komt, weet wat er van haar verwacht wordt, ze blijft haar man tot aan haar dood steunen. Dat geldt zeker ook voor Anna Paulowna. Zij geeft de Oranjes meer koninklijke allure en heeft een heerlijk Russisch temperament dat we tot op de dag van vandaag nog terugvinden bij de Oranjes. Dan is er Sophie van Württemberg, die zelf onderhandelt over haar inkomen en de staatstoelage, maar haar man Willem iii eigenlijk in de weg zit. Na haar overlijden wordt hij gelukkig met de Duitse Emma. Voor Emma is het zeker van groot belang om een kind op de wereld te zetten. Er is een beoogd troonopvolger, maar die is niet geschikt en ook nog eens ziekelijk. Er moet dus nageslacht komen, op wat voor manier dan ook. Geen eenvoudige opgave met een echtgenoot die op een leeftijd waarop hij allang grootvader kan zijn, weer vader wordt. Dat leidt uiteraard tot de nodige suggesties, er zijn nog steeds boze tongen die beweren dat Emma niet in verwachting is geraakt van koning Willem iii, maar dat een knappe gardeofficier de natuurlijke vader van Wilhelmina is. Zeker is dat Emma in alle opzichten de Oranje-dynastie heeft gered. Na de dood van haar man wordt ze regentes van haar dochter. Ze gaat met haar tijd mee en bemoeit zich vaak daadwerkelijk met staatszaken. De opvoeding van haar dochter, de toekomstige koningin van Nederland, neemt ze heel serieus. Een jeugd die Wilhelmina later echter zal beschrijven als een leven in een gouden kooi. DE ACHT VROUWEN VAN ORANJE 7

5 Wilhelmina heeft veel te danken aan haar moeder, maar kiest toch haar eigen weg. Op achttienjarige leeftijd wordt zij verantwoordelijk voor haar koningstaken. Het huwelijk met Hendrik van Mecklenburg is zeker geen succes. Hij wordt door zijn vrouw buiten de staatszaken gehouden en het enige vertier dat hij thuis heeft is zijn dochter Juliana. Verder gaat hij zijn eigen gang en heeft een aantal minnaressen, waarbij de verhouding van prins Hendrik met Mies Wenneker wel het meest bekend is. Hendrik sterft in 1934 op achtenvijftigjarige leeftijd. De oorlogsjaren zijn niet gemakkelijk voor de vorstin, al is zij voor alle Nederlanders een steunpilaar en het symbool van verzet en daadkracht, het lichtpuntje in de donkere oorlogsjaren. Met het overlijden van Wilhelmina wordt een speciale wet, die regelt dat de overerving voortaan ook in de vrouwelijke lijn kan plaatsvinden, aangenomen. Juliana, die al van jongs af aan in de gaten heeft dat het huwelijk van haar moeder en vader niet veel voorstelt, hoopt zelf het geluk te vinden bij Bernhard zur Lippe-Biesterfeld die vooral in de eerste jaren van hun huwelijk ook veel invloed op haar heeft. Samen krijgen ze vier dochters en alles lijkt pais en vree. Juliana staat niet te trappelen om het koningschap van haar moeder over te nemen, maar de oorlog heeft zo veel gevraagd van de oude koningin dat zij in september 1948 de koninklijke scepter aan haar dochter overdraagt. De eerste daad van Juliana is dat zij per se op Soestdijk wil blijven wonen en als werkpaleis Noordeinde aanhoudt. Wij doen het samen, belooft Bernhard zijn vrouw, maar daar komt in de praktijk weinig van terecht. Denk aan de Greet Hofmans-affaire, het Lockheedschandaal en privé zijn twee buitenechtelijke dochters. Juliana is een harde werker, gedurende de tweeëndertig jaar van haar bewind heeft zij vijfenveertig buitenlandse staatshoofden en regeringsleiders ontvangen, terwijl ze zelf dertig staatsbezoeken heeft afgelegd. Op 30 april 1980 stelt Juliana vanaf het balkon op de Dam onder luid gejoel en gefluit de nieuwe koningin voor: Beatrix. Bijzonder mag het koningschap van koningin Beatrix in vele opzichten wel genoemd worden. Zij neemt haar taak heel serieus, soms wel eens té. Tikkeltje afstandelijk, heel formeel en zakelijk. Heel anders dan haar moeder het heeft gedaan, die het liefst gewoon mevrouw wil zijn. Beatrix wil majesteit genoemd worden en houdt zich vast aan het protocol. Haar hu JAAR KONINKLIJKE VROUWEN

6 welijksgeluk met Claus van Amsberg is niet in de lijn der koninklijke tradities, waar overspel en bedrog schering en inslag zijn. Claus en Beatrix zijn intens gelukkig met elkaar en hoewel het te vroege overlijden van Claus in 2002 haar niet heeft doen besluiten om af te treden, moeilijke jaren zijn het wel. Waarschijnlijk heeft het niet goedkeuren van de toestemmingswet voor het huwelijk van prins Friso en Mabel Wisse Smit haar in de regeringsperiode wel het meest pijn gedaan. Dat onrecht zou ze maar moeilijk kunnen verkroppen. En terwijl iedereen verwacht dat de vorstin na het lawineongeval van prins Friso in februari 2012 snel zal aftreden, doet zij die aankondiging pas in januari 2013 en geeft zij op 30 april van dat jaar de koninklijke scepter over aan haar zoon Willem-Alexander. Zij kwam, zag en overwon. Máxima Zorreguieta, de Argentijnse die het hart van Willem-Alexander in één klap in vuur en vlam zet. En niet alleen dat van de kroonprins, heel Nederland is dol op haar. Ondanks de achtergrond van haar vader, die minister is ten tijde van de Argentijnse junta, zijn haar woorden: hij was een beetje dom voldoende om ieders sympathie te krijgen. Ze krijgt drie dochters en weet zich een plekje in de Nederlandse samenleving te veroveren. In Argentinië zijn ze ervan overtuigd dat koningin Máxima net zoveel invloed op de regering heeft als haar man, koning Willem-Alexander. Wij weten beter, al is een ieder ervan overtuigd dat haar invloed misschien wel juist de grote kracht van Willem-Alexander is Eén ding is zeker, wie de verhalen kent over de acht koninginnen van Oranje zal concluderen dat de geschiedenis van tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden er heel anders had uitgezien als deze vrouwen niet hun kwaliteiten en ambities hadden aangewend om de Oranjes meer aanzien en sympathie, geld en macht te bezorgen. Op ieders zo eigen wijze hebben zij de geschiedenis beïnvloed en zijn ze hun titel Koningin der Nederlanden meer dan waardig. Hare Majesteit Wilhelmina, Hare Majesteit Anna, Hare Majesteit Sophie, Hare Majesteit Emma, Hare Majesteit Wilhelmina, Hare Majesteit Juliana, Hare Majesteit Beatrix en Hare Majesteit Máxima! DE ACHT VROUWEN VAN ORANJE 9

7 w.t. 200 jaar koninklijke vrouwen gecorrigeerd 28 februari_opmaak :21 Pagina 194

8 Koningin Máxima Volledige naam: MÁXIMA ZORREGUIETA CERRUTI Geboren/geboren: 17 mei 1971 Buenos Aires Nationaliteit: Argentijnse en vanaf 17 mei 2001 ook Nederlandse Echtgenote van: Willem-Alexander Claus George Ferdinand, Prins van Oranje Nassau, Koning Willem-Alexander Koningin van: Kinderen: Amalia (2003), Alexia (2005), Ariane (2007) Na 122 jaar is er eindelijk weer een koning: koning Willem-Alexander. Wat echter niet betekent dat Nederland geen koningin heeft. En wat voor een! Een niet onbemiddeld burgermeisje uit Argentinië dat in haar jeugd van plan was een kunstgalerie te openen naast haar financiële carrière in het bankwezen. Het is allemaal heel anders gelopen en dat heeft niet alleen met liefde, maar zeker ook met ambitie te maken Máxima Zorreguieta wordt geboren op 17 mei 1971 in Buenos Aires in Ar- KONINGIN MÁXIMA 195