Doorstroom van middelbaar naar hoger beroepsonderwijs kan nog beter
|
|
- Fien Vedder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Doorstroom van middelbaar naar hoger beroepsonderwijs kan nog beter Ruud Baarda Het beroepsonderwijs wil zich duidelijker positioneren naast het algemeen voortgezet onderwijs. Dit thema trekt de laatste tijd veel aandacht. Er bestaat inmiddels het Platform Beroepsonderwijs dat allerlei initiatieven ondersteunt en in het hoger beroepsonderwijs zijn een aantal lectoren aangesteld die zich richten op deze thematiek. Het beroepsonderwijs laat steeds meer zien dat leren waarin de praktijk centraal staat leuker en uitdagender kan zijn dan leren via de meer traditionele vakdisciplines zoals die nog steeds de boventoon voeren in het algemeen voortgezet onderwijs. Geleidelijkaan ontstaat ook daar steeds meer belangstelling voor leeractiviteiten waarbij de praktijk uitgangspunt is. Het beroepsonderwijs heeft een duidelijk streepje voor omdat de concrete beroepspraktijk dicht bij de opleiding staat. Daarbij is de doorstroom tussen de verschillende niveaus van beroepsonderwijs van evident belang. Dit artikel beschrijft het verloop en opbrengst van een project dat tot doel had het ontwikkelen van methoden om de doorstroom van mbo naar hbo te versterken. De aanloop In 2000 werd de ambitie geformuleerd om Europa in 2010 de krachtigste economische regio in de wereld te maken. De verwezenlijking van deze ambitie kan alleen door de ontwikkeling van een geavanceerde kenniseconomie en versterkte sociale cohesie binnen de Europese Unie. Ook Nederland heeft gezegd een steentje aan deze ambitie te zullen bijdragen. Belangrijke elementen om dat te realiseren is het verbeteren van het rendement en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Daarbinnen is een belangrijke rol weggelegd voor de versterking van wat heet de beroepskolom (vmbo-mbo-hbo). De commissie Boekhoud heeft in 2001 voor het beroepsonderwijs deze ambities nader uitgewerkt. Het aantrekkelijker maken van een onderwijsloopbaan binnen de beroepskolom en het behalen van kwalificatiewinst waren voor de commissie Boekhoud belangrijke bouwstenen. De commissie stelt hiervoor drie met elkaar samenhangende vragen: Hoe kan ieders talent worden geïdentificeerd en zo optimaal mogelijk benut worden met initieel beroepsonderwijs? Hoe kan het beroepsonderwijs in nauwe samenwerking met het regionale en sectorale bedrijfsleven komen tot uitnodigend, aantrekkelijk beroepsonderwijs in krachtige leeromgevingen Hoe kan een loopbaan voor een deelnemer zo ononderbroken verlopen binnen het beroepsonderwijs? De antwoorden op deze vragen dienen er toe te leiden dat via het beroepsonderwijs een aantrekkelijke leerroute ontstaat naast het algemeen voortgezet onderwijs, een tweede koninklijke route. De voorstellen van de commissie Boekhoud zijn voor veel partijen aanleiding geweest om meer te gaan investeren in het verbeteren van de aansluiting tussen vmbo- mbo en mbo hbo, of in de totale beroepskolom. Initiatieven in de gehele beroepskolom komen relatief beperkter voor omdat er een natuurlijke scheidslijn lijkt te zijn tussen enerzijds het vmbo en mbo waarbij het vooral gaat om de laagste twee kwalificatieniveau s en anderzijds mbo en hbo waarbij vooral niveau mbo-vier als uitgangsniveau wordt gehanteerd voor doorstroom naar het hbo. Een ander element dat in de doorstroom van mbo en hbo een rol speelt is het idee van onbenut talent. De vraag daarbij is of deelnemers met voldoende capaciteiten na het mbo naar de arbeidsmarkt stappen terwijl zij eigenlijk ook in staat zijn om met succes het hbo af te ronden. Daarnaast was er nog een reden voor de belangstelling voor dit thema. De huidige wettelijke regeling in het hbo gaat uit dat een diploma op niveau vier van het mbo voldoende is voor toelating voor iedere opleiding in het hbo. In een eerder traject zijn reeds koppels van mbo en hbo-opleidingen aangewezen die leiden tot een verkorting van de studieduur in het hbo. Een nadeel van de lijst is dat deze slechts 1
2 een deel van alle doorstroommogelijkheden omvat en daardoor maar voor een beperkte groep van de mbo-doorstromers mogelijkheden biedt. De belangstelling voor doorstroming van mbo naar hbo is nog maar van tamelijk recente datum. Er was ook geen vanzelfsprekende aandacht voor dat thema omdat opleidingen geneigd zijn om te redeneren vanuit de instroomkant. Dat betekent dat voor het mbo het vmbo de belangrijkste partner is. De uitstroomkant is daarmee altijd relatief wat meer onderbelicht geweest. Voor het hbo geldt nog iets anders. Hoewel het mbo een natuurlijke partner lijkt in het voortraject heeft de grootste belangstelling toch altijd gelegen in het havo. Begrijpelijk omdat het havo de hofleverancier is van studenten. De instroom in het hoger beroepsonderwijs vanuit het havo is ongeveer twee keer zo groot als vanuit het mbo. Overheid op afstand, scholen centraal De ontwikkelingen van de afgelopen jaren heeft de overheid op afstand gezet in het hbo, nog meer dan bij het mbo. Dat maakt nog eens duidelijk dat scholen eigen opvattingen moeten hebben over zaken die aangepakt moeten worden en in welke volgorde. Dit geldt zeker voor een thema als doorstroom van mbo naar hbo. Anders gezegd de betrokken scholen zullen het thema doorstroom mbo hbo hoog op de beleidsagenda van de eigen instelling moeten zetten om ook daadwerkelijk resultaten op dit terrein te boeken. Start project In 2001 start in opdracht van Bve-raad en Hbo-raad een project met als doel de verbetering van de aansluiting van mbo naar hbo. In de startfase is al duidelijk dat verbetering van programmatische aansluiting tussen mbo en hbo een lastig te bewandelen weg zou zijn. De curricula en verschillen tussen mbo en hbo zijn te groot om op grond hiervan alleen tot landelijke afspraken te komen. Om een goede insteek te vinden zijn in 2002 een viertal regionale conferenties georganiseerd. Het resultaat hiervan was dat de meeste betrokkenen uit het mbo en hbo de voorkeur uitspraken voor het centraal stellen van de onderwijsvraag van deelnemers. Daarbij kan assessment een belangrijke rol spelen. Daarnaast zagen en zien velen nog steeds veel voordeel van het verbeteren van de afstemming van de onderwijsprogramma s van mbo en hbo. Daarbij speelt de regionale samenwerking een centrale rol. Uit een inventariserend onderzoek van het LICA (landelijk expertisecentrum aansluitingsvraagstukken) is al gebleken dat er een nagenoeg sluitend systeem van samenwerkende regio s mbo en hbo is ontstaan, al zegt dat nog weinig of de partijen een maximale bijdrage leveren om alle studenten op een zo hoog mogelijk niveau te krijgen. De voorverkenning maakt duidelijk dat er behoefte is aan verdere verdieping hoe assessment kan worden ingezet bij de verbetering van de aansluiting tussen mbo en hbo. Assessment dient goed ingebed te zijn in de feitelijke ontwikkelingslijn waar zowel studenten als de betrokken opleidingen voordeel bij hebben. Daarbij speelt de vraag of assessment wordt ingezet als afsluiting van het studieprogramma of een assessment dat nagaat in welke fase van een ontwikkelingsproces de student zich bevindt. De behoefte om meer en detail te weten hoe de doorstroom tussen mbo en hbo verloopt en een concretisering van de wijze waarop assessment in de praktijk kan worden gerealiseerd zijn een aantal concrete pilots opgezet. Hoe groot is het vraagstuk eigenlijk? Per jaar gaan ongeveer tot geslaagden uit het middelbaar beroepsonderwijs direct doorleren in het hoger beroepsonderwijs. De economische en technische sector worden het meest gekozen. Bijna de helft van de afgestudeerden van het voltijds middelbaar beroepsonderwijs kiest voor doorleren. De laatste tijd lijkt het aantal deelnemers op niveau-4 aan het teruglopen. Door de economische recessie gaan op dit moment meer deelnemers doorleren in het hbo. Ongeveer driekwart 2
3 van de jongeren kiest een min of meer verwante opleiding in het hbo. Studenten met een mbovooropleiding doen het in het hbo over het algemeen beter dan degenen met een havo-vooropleiding. Dit is niet de enige stroom mbo-studenten naar het hbo. Er is een flinke groep die indirect doorstroomt. Vaak heeft deze groep al reeds enige tijd gewerkt. Deze groep kiest naar verhouding vaak voor een deeltijd-hbo opleiding. Studenten grillig Bij deze pilots blijkt nog eens welke problemen en aandachtspunten van belang zijn als studenten (willen) doorstromen van mbo naar hbo. Uit een deelonderzoek blijken een aantal aspecten van belang: Beslissingen over de (onderwijs) loopbaan nauwelijks een proces kan worden genoemd, maar afhangt van één moment dat pas plaatsvindt als de keuze niet meer uitgesteld kan worden. Overwegingen en keuze van studenten zijn weinig rationeel, toevallige invloeden spelen een belangrijkere rol dan informatie. Beelden waarop keuzes zijn gebaseerd zijn doorgaans onvolledig en weinig realistisch. Motieven voor keuze hebben weinig met de inhoud van opleiding en beroep te maken, waarbij extrinsieke en negatieve motieven meer invloed hebben. In een ander deelonderzoek is nader gekeken naar uitvallers uit het hbo met een mbo-vooropleiding. Daaruit bleek dat deze uitvallende hbo-ers met een mbo-vooropleiding vooral moeite te hebben met het niveau van een aantal vakken. Dit deelonderzoek had betrekking op techniek en daar noemen studenten zelf het vak wiskunde als grootste struikelblok. Ook het gebrek aan zelfstandigheid is voor deze studenten reden om voortijdig de hbo-studie te beëindigen. Van competenties en beroepsproducten Een mogelijkheid tot verbetering van aansluiting lijkt verscholen te liggen in het begrip competentie zowel in het mbo als in het hbo (en niet alleen daar!). Een voordeel is dat zowel in het mbo als in het hbo steeds meer uitgegaan wordt van realistisch, praktijkgeoriënteerd beroepsonderwijs. De vakdiscipline lijkt aan belang in te boeten ten gunste van een meer integrale benadering vanuit het beroep of takencluster uit het arbeidsveld. Hoewel het debat over wat competentiegericht beroepsonderwijs zich tot een taalkundig mijnenveld lijkt te ontwikkelen worden er aan de andere kant soms elegante oplossingen gevonden. Een daarvan is de richting van concrete beroepsproducten. Hierbij worden algemenere competentiebegrippen vertaald in concrete beroepsproducten die te maken hebben met de uitoefening van een beroep. Zo wordt in feite de beroepsomgeving van de opleiding verankerd in de competenties die studenten zich moeten verwerven. Interessant daarbij is dat mbo en hbo opleidingen dit gezamenlijk kunnen ontwikkelen. Bij de plannen voor de beroepskolom sport in Groningen is het denken in beroepsproducten een belangrijk vertrekpunt bij de totstandkoming van een nieuw geïntegreerd onderwijsprogramma voor de sport. Het inzichtelijk maken van doorstroommogelijkheden Uit het verloop van de pilots blijkt weer eens te meer dat er meerdere wegen naar Rome leiden. Er blijkt behoefte te zijn aan een gevarieerd palet aan mogelijkheden om de doorstroom aan te pakken. Hieronder worden er vijf genoemd. (hier kort toegelicht, maar uitgebreider beschreven in het voor dit project uitgebrachte Werkboek). Checklist van aansluitingsindicatoren. Deze indicatoren omhelzen de thema s die van belang zijn voor een goede aansluiting tussen mbo en hbo: vergelijking opleidingsprogramma s, voorbereiding, voorlichting, intake, behoud studenten en uitkomsten. Deze checklist biedt hulp om na te gaan waar de grootste mogelijkheden liggen of waar de knelpunten zijn. Vragenlijst doorstroom mbo-hbo. Deze vragenlijst gaat over de volgende thema s: studievertraging en succes in het mbo, vakoverstijgende eisen, motivatie, inzet en studie- 3
4 inspanning en kan gebruikt worden voor het enquêteren van zowel mbo als hbo studenten en docenten. Vragenlijst exit-onderzoek. Deze vragenlijst richt zich specifiek op uitvallers in het hbo met een mbo-vooropleiding en geeft een beeld van redenen waarom studenten zijn uitgevallen. Expertbijeenkomst. Hierbij worden diverse deskundigen en betrokkenen uitgenodigd die met elkaar een goed overzicht hebben op de aansluitingsthematiek mbo-hbo. Model samenwerkingsafspraken. De sleutel van deze aanpak bestaat er uit dat tegelijkertijd op verschillende niveaus afspraken worden gemaakt hoe samenwerking gestalte krijgt: centraal, midden, opleidings en studentniveau. In een afsprakendocument tussen roc s en hogescholen worden de taken en verantwoordelijkheden onderling vastgelegd. Willen en kunnen De verdere verdieping over wat noodzakelijke onderdelen van een assessment zijn vond mede plaats aan de hand van de aanvullende onderzoeken die in het kader van dit project zijn uitgevoerd. De conclusie is dat assessment twee essentiële onderdelen heeft, namelijk willen en kunnen. Het willen is een verzameling van diverse elementen: prestatiemotivatie, intrinsieke motivatie, zekerheid/vertrouwen en zaken die men in het werk belangrijk vindt. Bij het kunnen gaat het om bepaalde competenties om resultaten te behalen op vier verschillende domeinen: cognitief, communicatief en coöperatief vermogen en zelfstandig leren. Per opleiding verschilt het belang van deze competentiedomeinen. Bijvoorbeeld voor de opleiding technische bedrijfskunde zijn de domeinen communicatie en coöperatief vermogen van groot belang, terwijl voor een opleiding elektrotechniek cognitief vermogen naar verhouding belangrijker is dan communicatie of samenwerking. Assessment instrumenten Om de verschillende mogelijkheden voor het meten van startcompetenties bij de toegang in het hbo zijn diverse instrumenten afgezet tegenover de gebruikswaarde voor de verschillende competentiedomeinen. Zie onderstaande tabel. Tabel 1 Beschikbare instrumenten voor de startcompetenties tests toetsen praktijkassessments beoordeling criteriumgericht interview portfolio Cognitief vermogen Communicatie Samenwerking Zelfstandigheid Motivatie Interessen (Werk)waarden De tabel laat zien dat instrumenten verschillen in de mate waarin startcompetenties gemeten kunnen worden. In het Werkboek is een groot aantal instrumenten verzameld die integraal of op onderdelen competenties meetbaar maken. Bij het samenstellen van het overzicht is uitgegaan van instrumenten die relatief gemakkelijk verkrijgbaar zijn en in tamelijk korte tijd zijn af te nemen en waardoor de kostprijs naar verhouding laag blijft. De conferentie die in juni 2004 plaatsvindt bij afronding van dit project (zie ook de website van Het Platform Beroepsonderwijs: ) maakt nog eens duidelijk dat tal van elementen bij de 4
5 verbetering van doorstroom van belang zijn. Op de conferentie worden enige belangrijke nieuwe inzichten verkregen: Laten hbo en mbo vertegenwoordigers de tijd nemen om elkaar te leren kennen en elkaars jargon te begrijpen. Dit lijkt een open deur, maar is het niet. Zonder het taal- en begripsysteem van andere partijen te begrijpen kan er geen gezamenlijke productontwikkeling plaatsvinden. Onderzoek eerst waartussen de eigenlijke samenwerking zou moeten gaan. Exemplarisch was de opmerking van één van de conferentiedeelnemers dat bij een ogenschijnlijke voor de hand liggende samenwerking tussen twee verwante mbo en hbo opleidingen slechts drie studenten per jaar doorstroomden. Om dit soort incidenten te voorkomen is het zaak van te voren te inventariseren welke koppels van opleidingen met voorrang in aanmerking komen voor intensievere samenwerking. Zet mensen bij elkaar in groepen die min of meer op hetzelfde niveau op dezelfde manier over deze vraagstukken nadenken. Docenten met een enkel taakuur verbetering doorstroom gaan anders met dit vraagstuk om dan de stafmedewerker van de centrale organisatie die de beroepskolom in de portefeuille heeft. Tijdens de conferentie werd duidelijk dat velen de planfase hebben doorlopen, en nu voor de implementatiefase staan. Het besef is dat er enkele jaren doorlooptijd nodig zijn voordat alle mogelijkheden voor een optimale doorstroom van mbo naar hbo zijn gerealiseerd. Tot slot De opbrengst van het project is bijeengebracht in het Werkboek Versterking doorstroom van mbo naar hbo samengesteld door Pieter Gransbergen en Ruud Baarda en is te downloaden via Het Platform Beroepsonderwijs ( Ruud Baarda is adviseur bij smets+hover+ en was projectleider van het project verbetering aansluiting mbo-hbo of
Mbo-hbo. doorstroomassessment. Voor een bewuste stap naar het hbo
Mbo-hbo doorstroomassessment Voor een bewuste stap naar het hbo www.hva.nl/decanen/mbo.htm Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Mbo-hbo doorstroomassessment Voor een bewuste stap naar het hbo Waarom een
Nadere informatieWetsvoorstel Invoering associate degreeopleiding. LICA bijeenkomst 16 november 2016
Wetsvoorstel Invoering associate degreeopleiding LICA bijeenkomst 16 november 2016 1 Vragen die ik ga proberen te beantwoorden Wat is de associate degree-opleiding en voor wie is het? Wat is van belangrijk
Nadere informatieDoorstroom mbo-studenten naar lerarenopleidingen op de Hogeschool Rotterdam: de stand van zaken
Doorstroom mbo-studenten naar lerarenopleidingen op de Hogeschool Rotterdam: de stand van zaken Factsheet september 2009. Contactpersoon: Daphne Hijzen, onderzoeker en lid van de Kenniskring beroepsonderwijs
Nadere informatieDAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5
DAG VAN DE BEROEPSKOLOM MBO-HBO 9 O K TO B E R 20 1 5 Doelen Kijken wat al goed werkt Nagaan of iets bijdraagt aan de kwaliteit van de aansluiting en doorstroom Aangeven wat kan verder worden uitgewerkt
Nadere informatieContextschets Techniek
Contextschets Techniek Nationaal Techniekpact 2020... 2 Welke activiteiten ondernemen de hbo-instellingen?... 2 Welke activiteiten ondernemen de universiteiten?... 3 Welke activiteiten onderneemt de 3TU?...
Nadere informatieStapeling binnen Melanchthon
Stapeling binnen Melanchthon Na je examen doorstromen naar een ander niveau in het voortgezet onderwijs Marieke van den Vlekkert Maatje, MSc. Versie 3 februari 2013 Besproken in AD (18/12), MMT (18/12),
Nadere informatieCONVENANT ASSOCIATE DEGREE
CONVENANT ASSOCIATE DEGREE 3 juli 2018 Partijen: 1. de vereniging MBO Raad, statutair gevestigd en kantoorhoudend te (3447 GM) Woerden aan het adres Houttuinlaan 6, rechtsgeldig vertegenwoordigd door de
Nadere informatieHenk Rombouts. Hogeschool Zuyd. Jan de Vries. NHTV internationaal hoger onderwijs Breda
Henk Rombouts Hogeschool Zuyd Jan de Vries NHTV internationaal hoger onderwijs Breda 2de GoLeWe-projectconferentie Maastricht, 11 mei 2010 1.5 Overgangs- of combinatietrajecten: - Ontwikkelen van verkorte
Nadere informatieVersterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Checklist voor de opzet van een ontwikkelings- en begeleidingslijn De grote vraag is hoe het vmbo en mbo het beste
Nadere informatiein het mbo Werken aan uitstroom - instroom
ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO ONDERWIJSVERNIEUWING Onderwijsvernieuwing in het mbo Onderwijs 2032, nieuwe speerpunten voor het kunstvakonderwijs én binnen het mbo een eigen verklaring over
Nadere informatieStappenplan: uitgangspunten formuleren onderwijsberoepskolom
Stappenplan: uitgangspunten formuleren onderwijsberoepskolom Het vmbo en het hbo zijn volop in ontwikkeling. Veranderingen in zowel het vmbo als het hbo hebben effect op het mbo. Met de invoering van de
Nadere informatieDe kracht van samenwerking. Brainport Development, 2014
1 De kracht van samenwerking Brainport Development, 2014 2 De kracht van samenwerking Brainport Development, 2014 VAN KORTSLUITING NAAR CONTACT BETA CHALLENGE PROGRAMMA EEN LEERROUTE MAVO-MBO-HBO Henk
Nadere informatieBiologie, scheikunde en medische opleidingen
Biologie, scheikunde en medische opleidingen... 2 Wiskunde, natuurkunde en informatica... 2 Bouwkunde en civiele techniek... 3 Ontwerpopleidingen... 4 Techniek en maatschappij... 4 Biologie, scheikunde
Nadere informatieHoofdlijnenakkoord voor het inrichten van een Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam
Afdeling Onderwijs, Jeugd en Educatie Team Onderwijs VO Hoofdlijnenakkoord voor het inrichten van een Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam Betrokken partijen: De instellingen voor Beroepsonderwijs
Nadere informatieConvenant sociale partners inzake leer-werktrajecten in het vmbo
Convenant sociale partners inzake leer-werktrajecten in het vmbo Den Haag, 20 december 2001 1 Werkend leren moet worden versterkt, werkend leren is ook kansen creëren. Leerwerktrajecten bieden jongeren
Nadere informatieWELKOM OP HET GROENE LYCEUM!
De andere route naar het hbo! WELKOM OP HET GROENE LYCEUM! Binnenkort ga jij naar het voortgezet onderwijs. Een grote stap! Kun je goed leren, maar ben je ook praktisch ingesteld? Dan past het Groene Lyceum
Nadere informatieDe motor van de lerende organisatie
De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn
Nadere informatieWat doe ik, wa ik en wat wil i
DC START Wat doe ik, wa ik en wat wil i VAN EN VOOR HEEL DRENTHE Drenthe College is een regionaal opleidingen centrum, een school voor middelbaar beroepsonderwijs (mbo), volwasseneneducatie, bedrijfsopleidingen
Nadere informatieFeiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. April 2016
Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs April 2016 Feiten en cijfers 2 Het algemene beeld Start van de studie uitval en wisselaars Tal van inspanningen bij hogescholen
Nadere informatieNieuwe kans op extra instroom
Nieuwe kans op extra instroom Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn en
Nadere informatieHet vmbo van de toekomst. Strategische alliantie vmbo-mbo? Succesvol samenwerken kan!
Het vmbo van de toekomst Strategische alliantie vmbo-mbo? Succesvol samenwerken kan! Voorstellen Mirjam Bosch, plv. directeur CSV Veenendaal Dennis Heijnens, adviseur bij Actis Advies Programma deelsessie
Nadere informatieLéren door te stromen en aan te sluiten
Léren door te stromen en aan te sluiten Workshop GoLeWe-conferentie Hasselt, 9 december 2010 MBO Dr. Cees Terlouw Lector Instroommanagement & Aansluiting Directeur LICA HBO Kom verder. Saxion. VO Inleiding
Nadere informatiemiddelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs
middelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs Summa College maart 2013 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: De vijf onderwijspijlers 4 Hoofdstuk 2: De vijf onderwijspijlers
Nadere informatieDe LOB-scan voor mbo
35 BIJLAGE 3 De LOB-scan voor mbo De LOB-scan Doel van de LOB-scan is om zicht te krijgen op hoe Loopbaanontwikkeling en -begeleiding (LOB) in jullie onderwijsinstelling er op dit moment voor staat. De
Nadere informatieVAN KORTSLUITING NAAR CONTACT BETA CHALLENGE PROGRAMMA EEN LEERROUTE MAVO-MBO-HBO
VAN KORTSLUITING NAAR CONTACT BETA CHALLENGE PROGRAMMA EEN LEERROUTE MAVO-MBO-HBO April 2014 Kenschets 1963 Ons onderwijsbestel 1963 (opmaat voor Mammoetwet ) Van Mammoet 1968 Industriële vormgeving: lineair
Nadere informatieContact. particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs. bezoekadres Handelskade 75. postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer
Contact bezoekadres Handelskade 75 postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer telefoon 0570-60 30 83 fax 0570-60 37 05 e-mail info.next@saxion.nl particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs Hbo Tweedegraadslerarenopleiding
Nadere informatieDatum: 5 september 2014
Naam: Ruben Smit NewHR.nl heeft de ambitie je te faciliteren zodat je je optimaal kan ontwikkelen en duurzaam inzetbaar blijft, welke functie je dan ook hebt. Dit rapport is de eerste stap naar persoonlijke
Nadere informatieCapaciteitentest MBO. 1. Inleiding
Naam: Ruben Smit NewHR.nl heeft de ambitie je te faciliteren zodat je je optimaal kan ontwikkelen en duurzaam inzetbaar blijft, welke functie je dan ook hebt. Dit rapport is de eerste stap naar persoonlijke
Nadere informatiePartnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.
Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in
Nadere informatieWelkom heten Voorstellen
Welkom heten Voorstellen 1 Wat wordt er besproken: Vraagstuk Onderzoek Conclusies uit het onderzoeksrapport Aanbevelingen Implementatie 2 De hoofdvraag van mijn onderzoek is: Wat kan ROC Ter AA doen om
Nadere informatieforum beroepsonderwijs. DEC 6 dilemma s pittige discussies constructieve uitkomsten én hilarische momenten 1 oktober 2015 @THNK
forum beroepsonderwijs 1 oktober 2015 @THNK Vindt u ook wat van het beroepsonderwijs? Praat mee! De volgende bijeenkomst vindt plaats op: n e x t DEC 3 Terugblik op het eerste Forum op 1 oktober met als
Nadere informatieDoelstellingennotitie Toptraject
Doelstellingennotitie Toptraject Auteur: Stephan van der Voort (programmamanager) c.s.m.vandervoort@saxion.nl Inleiding Het Toptraject is ambitieus! We willen voor leerlingen van het vmbo (GL en TL) die
Nadere informatieVan mbo en havo naar hbo
Van mbo en havo naar hbo Dick Takkenberg en Rob Kapel Studenten die naar het hbo gaan, komen vooral van het mbo en de havo. In het algemeen blijven mbo ers die een opleiding in een bepaald vak- of studiegebied
Nadere informatieRegeling impuls beroepsonderwijs voor landelijke organen 2000
OCenW-Regelingen Regeling impuls beroepsonderwijs voor landelijke organen Bestemd voor: landelijke organen en de Vereniging Colo Algemeen verbindend voorschrift Datum: 14 augustus Kenmerk: BVE/B/-29879
Nadere informatieToekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs
SAMENVATTING Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs Advies over hoe LOB na 5 jaar Stimulering LOB verder moet. Utrecht, 1 december 2014 ACHTERGROND Van studie kiezen naar loopbaan
Nadere informatieSociaal-maatschappelijk dienstverlener BOL
Wettelijke toelatingseisen Crebo Duur Niveau Leerweg Start Locatie(s) 25489 3 jaar Niveau 4 BeroepsOpleidende Leerweg (BOL) Augustus Veluwestraat, Arnhem DIT KUN JE DOEN NA JE STUDIE In Nederland is er
Nadere informatieWelkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08
Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 TECHNUM in vogelvlucht Wat is Technum Welke participanten Waarom noodzakelijk Waar we voor staan Wat onze ambities zijn TECHNUM Zelfstandige onderwijsvoorziening
Nadere informatieDeeltijd voor professionals
Deeltijd voor professionals Presentatie informatiedossier 13-04-2016 Aanvraag Vooraf Gemeenschappelijk onderwijsmodel Informatiedossier Bijlagen Onze vraag voor NVAO Voldoet opzet en uitwerking 2 Inleiding
Nadere informatieKeuzedelen Wiskunde op het MBO: van toelaatbaar naar kansrijk?
Keuzedelen Wiskunde op het MBO: van toelaatbaar naar kansrijk? Michel van Glabbeek (voormalig wiskundedocent ROC-Leiden) Christiaan Boudri (docent Engineering HAN) LWHW (Landelijk Werkgroep MBO- en HBO-wiskunde)
Nadere informatieFACTSHEET Verwante en niet-verwante doorstroom in de beroepskolom
FACTSHEET Verwante en niet-verwante doorstroom in de beroepskolom In het Nederlands onderwijsbestel moeten kinderen op jonge leeftijd belangrijke keuzes maken die de rest van hun loopbaan beïnvloedt. De
Nadere informatieSAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016
SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD & PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieDe arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hoger beroepsonderwijs. HBO-Monitor 2007. G.W.M. Ramaekers
De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hoger beroepsonderwijs HBO-Monitor 2007 G.W.M. Ramaekers Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde
Nadere informatieEVC Reacties kunt u geven via het feedbackformulier.
EVC Reacties kunt u geven via het feedbackformulier. Datum gegenereerd: 24-6-2016 11:40:16 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Informatie vrijstelling en/of toelating... 4 Informatie ervaringscertificaat...6
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 30 079 VMBO Nr. 36 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 oktober
Nadere informatieStudieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen. Marinka Kuijpers & Frans Meijers
Studieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen Marinka Kuijpers & Frans Meijers De Haagse Hogeschool Januari 2009 Management Samenvatting Studieloopbaanbegeleiding is hot in het hoger beroepsonderwijs.
Nadere informatieTAK Centrum wil innovatieve onderwerpen, vermeld in onze regiovisie, gebruiken om lesmateriaal te ontwikkelen voor het vak Science.
INLEIDING Om het technisch talent van mavoleerlingen zo goed mogelijk te benutten en de doorstroom naar een technische vervolgopleiding te bevorderen, voert het Platform Bèta Techniek, in opdracht van
Nadere informatieDIRECTEUR BEDRIJFSVOERING MBO-COLLEGE ALMERE. ROC van Flevoland
DIRECTEUR BEDRIJFSVOERING MBO-COLLEGE ALMERE ROC van Flevoland ROC van Flevoland Het Regionaal Opleidingen centrum van Flevoland behoort tot een van de ruim 40 ROC s van ons land. Inspelend op de veranderende
Nadere informatieInvesteren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers
Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt Hbo als emancipatiemotor Onderzoek met impact Hbo in vogelvlucht #hbocijfers Februari 2018 Hbo als emancipatiemotor 453.354 Ingeschreven studenten in studiejaar
Nadere informatieDuurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en
Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en samenleving Stel hogere eisen aan het arbeidsmarktperspectief Handhaaf het startkwalificatieniveau met extra aandacht aan studiekeuze mbo niveau 2 studenten. Biedt
Nadere informatieErvaringen van studenten met verschillende routes naar het hoger beroepsonderwijs
Ervaringen van studenten met verschillende routes naar het hoger beroepsonderwijs Harm Biemans 1, Jan Harbers 2, Hans Mariën 3, Erik Fleur 4 & Tanya Beliaeva 4 1 Wageningen University; 2 Terra Groningen;
Nadere informatieSociaal-cultureel werker
Crebo Duur Niveau Leerweg Start 25488 3 jaar Niveau 4 BeroepsOpleidende Leerweg (BOL) Augustus (bij voldoende aanmeldingen) Locatie(s) Veluwestraat, Arnhem DIT KUN JE DOEN NA JE STUDIE In Nederland is
Nadere informatieRapportage. Vertrouwelijk. De volgende tests zijn afgenomen: Motivatie en Leerstijlenvragenlijst (MLV-H) D Demo. Naam. 5 januari 2014
Rapportage De volgende tests zijn afgenomen: Test Motivatie en Leerstijlenvragenlijst (MLV-H) Status Voltooid Vertrouwelijk Naam Datum onderzoek Emailadres D Demo 5 januari 2014 D@Demo.com Inleiding Motivatie
Nadere informatieFactsheet. Samenvatting
Afgestudeerden en uitvallers 2017 In deze factsheet staan de belangrijkste kengetallen en ontwikkelingen met betrekking tot uitval, studiewissel en studiesucces. Alle cijfers betreffen voltijd hbo-bachelorstudenten
Nadere informatieUitval en studiesucces van Avans studenten vergeleken met de landelijke cijfers in 2017
Leer- en Innovatiecentrum Breda, 's-hertogenbosch, Tilburg NOTITIE ons kenmerk IR21062018 contactpersoon Daniël Rijckborst datum 21-06-2018 telefoon 0610359505 onderwerp Factsheet Vereniging Hogescholen
Nadere informatieMBO OPLEIDINGEN VOOR TOPSPORTERS EN TALENTEN
MBO OPLEIDINGEN VOOR TOPSPORTERS EN TALENTEN Sport & Business: Medewerker Marketing & Communicatie Medewerker Evenementenorganisatie Nijmegen 2016-17 JOHAN CRUYFF COLLEGE UNIVERSITY INSTITUTE Johan Cruijff
Nadere informatieTalentgerichte benadering
Talentgerichte benadering 4. Strengths-based development (*) Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Hoe creëren we een stimulerend leerklimaat waarin studenten het beste uit zichzelf kunnen halen? Dit was de
Nadere informatieVan 2 BB/KB naar 3 BB/KB Intersectoraal
Van 2 BB/KB naar 3 BB/KB Intersectoraal Op Echnaton volgen de leerlingen in leerjaar 3 en 4 een intersectoraal programma op BBL of KBL niveau. Door het volgen van een intersectoraal programma hoeft uw
Nadere informatieDiscussie over ketensamenwerking Dr. J.D.W.E. Mulder ResearchNed, Nijmegen.
Praktijkgericht onderzoek in de mbo-hbo doorstroom Discussie over ketensamenwerking Dr. J.D.W.E. Mulder ResearchNed, Nijmegen. Even voorstellen Wie ben ik? Beleidsonderzoeker Focus op doorstroom en overgangen
Nadere informatie31288 Hoger Onderwijs-, Onderzoek- en Wetenschapsbeleid. Brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
31288 Hoger Onderwijs-, Onderzoek- en Wetenschapsbeleid 31524 Beroepsonderwijs en Volwassenen Educatie Nr. 359 Brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieMarleen Rolie, vestigingsdirecteur PCC Tineke Sijp, projectleider
Marleen Rolie, vestigingsdirecteur PCC Tineke Sijp, projectleider Wie zijn wij? (2003) 10 VMBO (BB, KB,TL,GL:18 docenten) 2 MBO (Z en W) (niveau 2,3,4: 27 docenten) 1 HBO (School of Health en School of
Nadere informatieWelkom! Leerlingen bij ouders zitten. Mobiele telefoon a.u.b. uit.
Welkom! Leerlingen bij ouders zitten. Mobiele telefoon a.u.b. uit. Mededelingen Overgangsrichtlijnen van klas 2 naar 3; Determinatie: keuze kader-, basis beroepsgerichte Leerweg; of gemengde Leerweg. Zorg
Nadere informatieIn dit boekje vinden jullie informatie over de vervolgmogelijkheden na klas 1 en 2 op onze school.
2 Voorwoord Beste leerlingen/geachte ouders, In dit boekje vinden jullie informatie over de vervolgmogelijkheden na klas 1 en 2 op onze school. Als leerling is een richting kiezen voor jou heel belangrijk.
Nadere informatieONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU
ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU ROC TOP te Amsterdam 22158 Financiële beroepen (Financiële beroepen) en 93200 Financiële beroepen (Financieel administratief medewerker) Januari,
Nadere informatie1e klas: met vrienden en vriendinnen van de basisschool in één klas
1 mavo Intro Deze brochure geeft u informatie over de vmbo-theoretische leerweg op hethml: de mavo. Met vragen kunt u terecht bij de afdelingsleider bovenbouw mavo, Thomas ter Hart. 1e klas: met vrienden
Nadere informatieKennisintermezzo: Co-makership in de regio. Onderwijs Eenheid: Perspectieven op beroepsonderwijs 1 - onderwijs & arbeid
Kennisintermezzo: Co-makership in de regio Onderwijs Eenheid: Perspectieven op beroepsonderwijs 1 - onderwijs & arbeid Regio is de sleutel Rol regio? (WRR-rapport nr. 90) De koppeling in hbo tussen opleiding
Nadere informatieSamen verantwoordelijk voor studiesucces
BIJLAGE 1 De pilot samen verantwoordelijk voor studiesucces biedt de kans om gezamenlijk aan visieontwikkeling te doen. Op basis van een gedeelde visie en gezamenlijk beleid kan onderzocht worden waar
Nadere informatieFAQ lijst Hooghuisbreed
FAQ lijst Hooghuisbreed Algemeen Hoe is passend onderwijs in deze regio geregeld? Sinds 2014 is passend onderwijs ingevoerd op alle scholen in Nederland. Dat houdt in dat de leerlingen zoveel mogelijk
Nadere informatieLOB in de regio: samen werken, samen leren. Pilot voor doorlopende leerlijn loopbaanleren vmbo-mbo. Olaf van Tilburg in gesprek met Frank Weijers
LOB in de regio: samen werken, samen leren Pilot voor doorlopende leerlijn loopbaanleren vmbo-mbo Olaf van Tilburg in gesprek met Frank Weijers november 2015 LOB in de regio: samen werken, samen leren
Nadere informatieBibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk
Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid Van visie naar praktijk Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid De Koninklijke Bibliotheek en Cubiss
Nadere informatiembo toegepaste biologie
mbo toegepaste biologie 2017 2018 Groei terwijl je leert over alles wat leeft mbo toegepaste biologie Je eerste keuze voor je tweede natuur Ben jij nieuwsgierig naar alles wat leeft en groeit? Ben je gebiologeerd
Nadere informatieMBO OPLEIDINGEN VOOR TOPSPORTERS EN TALENTEN
MBO OPLEIDINGEN VOOR TOPSPORTERS EN TALENTEN Sport & Business Sport & Coaching Groningen 2016-17 JOHAN CRUYFF COLLEGE UNIVERSITY INSTITUTE Johan Cruijff Oprichter In mijn ervaring bezitten sporters een
Nadere informatieVeel gestelde vragen bij je keuze voor Toegepaste Psychologie aan de HAN Nijmegen
Veel gestelde vragen bij je keuze voor Toegepaste Psychologie aan de HAN Nijmegen Wat houdt de opleiding Toegepaste Psychologie (TP) in? Toegepaste Psychologie is het in de praktijk gebruik maken van de
Nadere informatieDOORSTROOM VAN VMBO NAAR HAVO Onderzoek onder ruim vmbo-scholieren naar hun intentie om voor de havo te kiezen
DOORSTROOM VAN VMBO NAAR HAVO Onderzoek onder ruim 20.000 vmbo-scholieren naar hun intentie om voor de havo te kiezen Februari 2019 Surrounded by Talent 2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 3 2. Onderzoeksvragen
Nadere informatieFLEXIBILISERING, MAAR DAN METEEN GOED
FLEXIBILISERING, MAAR DAN METEEN GOED en met de Associate degree Hans Daale - Leido opzet Invoering van de associate degree als opleiding Flexibilisering, verticaal en horizontaal, van de beroepskolom
Nadere informatieA. Persoonlijke gegevens
Windesheim, Gesprek op afstand Zelfevalutie/feedbackformulier Beste (aankomende) student, Hartelijk dank voor het invullen en versturen van het Intakeformulier Afstandsleren School of Education. Per e-mail
Nadere informatieDe weg van traditioneel vmbo naar intersectoraal vmbo
Van Theorie naar Praktijk De weg van traditioneel vmbo naar intersectoraal vmbo In deze bijdrage slaat junior adviseur Marloes Zewuster van CINOP de brug tussen de theorie van het intersectorale vmbo en
Nadere informatieDatum: 2 april 2015 Onderwerp: beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen 2015 kerngroep Toptechniek in Bedrijf Noordoost-Brabant
Datum: 2 april 2015 Onderwerp: beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen 2015 Van: kerngroep Toptechniek in Bedrijf Noordoost-Brabant 1 Beleidskader regionale doorlopende leerlijn plus doelen
Nadere informatieDiversiteit Loont?! Factsheet Middelbaar Beroepsonderwijs
Diversiteit Loont?! Factsheet Middelbaar Beroepsonderwijs Inleiding In opdracht van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt heeft EIM onderzoek gedaan naar de meerwaarde van diversiteitsbeleid in het onderwijs.
Nadere informatieSubsector maatschappelijke hulp en dienstverlening
Subsector maatschappelijke hulp en dienstverlening Samenvatting... Grootste subsector... Gemiddeld meer studenten per opleiding... 3 Weinig instroom in relatief veel deeltijdopleidingen... 3 Mbo-instroom
Nadere informatieDit onderdeel gaat over diploma s van bekostigde opleidingen. Hierbij onderscheiden we diplomarendement en het aantal diploma s.
Na nominaal plus 1 jaar 45 procent een diploma... 2 Rendement wo stijgt, hbo-rendement daalt... 4 Hbo-ontwerpopleidingen laagste rendement van de sector... 6 Hoger rendement wo biologie, scheikunde en
Nadere informatieTOETSINGSKADER INNOVATIEPLANNEN LERARENOPLEIDINGEN HB0 1999-2004
TOETSINGSKADER INNOVATIEPLANNEN LERARENOPLEIDINGEN HB0 1999-2004 De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert,
Nadere informatieOnderzoek naar Experimenten
Onderzoek naar Experimenten doorlopende leerlijnen vo-mbo Samenvattende conclusies Conclusies en aanbevelingen uit het themaonderzoek naar experimenten doorlopende leerlijnen vo-mbo mei 2016 Voorwoord
Nadere informatie1. De opbrengsten van de aanbevelingen van de commissie Bruijn
Bestuurlijke afspraken tussen de HBO-raad en de Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, naar aanleiding van het advies Vreemde ogen dwingen van de Commissie externe validering examenkwaliteit hoger
Nadere informatieScharniermomenten in het onderwijs
Presentatie ORD 2005 Scharniermomenten in het onderwijs Fré Riemersma Scharniermomenten in het onderwijs paper H24 Het thema Aansluitingen K20 Scharniermomenten in het onderwijs T18 O18 Een oud probleem
Nadere informatieBeleid Horizontale dialoog Hogeschool Viaa
Beleid Horizontale dialoog Hogeschool Viaa Vastgesteld door het college van bestuur op 4 januari 2016 Positief advies beleidsoverleg 13 oktober 2015 Goedgekeurd door de raad van toezicht 18 december 2015
Nadere informatieKennisartikel. AMN Beroepsbeeldtesten
Kennisartikel AMN Beroepsbeeldtesten Afgelopen jaar stopten bijna 23.000 studenten met hun studie. Een aanzienlijk deel daarvan zijn eerstejaars in het mbo. Uit onderzoek blijkt dat vmbo-scholieren geen
Nadere informatieInzet en betrokkenheid van de vakbonden bij het middelbaar beroepsonderwijs
Notitie Datum 12 januari 2017 Aan Deelnemers Ledencongres Van Ben Francooy Status Ter bespreking Onderwerp Inzet en betrokkenheid van vakbonden bij MBO/1701010/BF/CdK Inzet en betrokkenheid van de vakbonden
Nadere informatieFeiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers
Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers April 2017 Inhoud 1 Het algemene beeld 2 2 Start van de studie: uitvallers 4 3 Start van de studie: wisselaars 5 4 Afsluiting van de studie: studiesucces
Nadere informatieKiezen in mavo 2. Cohort Park Lyceum Almere
Kiezen in mavo 2 Cohort 2018 Park Lyceum Almere Kiezen in mavo 2. Je staat voor een lastige keuze. Je gaat een keuze maken tussen de drie profielen en deze keuze bepaalt voor een deel je toekomstmogelijkheden.
Nadere informatieBeperkte zelfkennis. Beperkte kennis sterke en zwakke kanten. Overzicht. Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding?
Kiezen van een vervolgopleiding voor VO-leerlingen (met psychische problemen) Evaluatieonderzoek Overzicht Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding? Het kiezen-traject met oefening
Nadere informatieevc ervaringscertificaat laat zien wat je waard bent!
evc ervaringscertificaat laat zien wat je waard bent! wat is evc? iedereen leert in verschillende situaties elke dag bij; op het werk, op school of gewoon thuis. het is voor werkgevers hierdoor vaak niet
Nadere informatieJaarlijkse opbrengstenanalyse ISK Leeuwarden. 1. Opbrengsten ISK
Jaarlijkse opbrengstenanalyse ISK Leeuwarden 1. Opbrengsten ISK Opbrengsten en rendementen schooljaar 2014-2015 De ISK twee momenten in het schooljaar waarop leerlingen de school verlaten. Dit heeft te
Nadere informatieMBO OPLEIDINGEN VOOR TOPSPORTERS EN TALENTEN
MBO OPLEIDINGEN VOOR TOPSPORTERS EN TALENTEN Sport & Business Sport & Coaching Roosendaal 2016-17 JOHAN CRUYFF COLLEGE UNIVERSITY INSTITUTE Johan Cruijff Oprichter In mijn ervaring bezitten sporters een
Nadere informatieStudiekeuzecheck Rapportage
Studiekeuzecheck Rapportage Vertrouwelijk School Naam E-mail Demo School Demo NOA Demo@NOA.nl Geboortedatum 1-3 - 1989 Datum assessment 1-9 - 2016 Inleiding Sterke punten Je hebt meegedaan aan de studiekeuzecheck
Nadere informatieVersterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Samenwerken aan LOB Jongeren beter toerusten voor het maken van passende keuzes in de eigen loopbaan door bewust
Nadere informatieDe gemeenteraad aan zet Wat wilt u weten over de jongeren met een beperking in uw regio?
De gemeenteraad aan zet Wat wilt u weten over de jongeren met een beperking in uw regio? Transities sociale domein Gemeenten staan zoals bekend aan de vooravond van drie grote transities: de decentralisatie
Nadere informatieHANDLEIDING MELDFORMULIER KEUZEDEEL
HANDLEIDING MELDFORMULIER KEUZEDEEL Handleiding bij Meldformulier keuzedeel bestemd voor onderwijsinstellingen, brancheorganisaties, HBO-instellingen, werkgevers en andere partijen ten behoeve van het
Nadere informatieWelkom Dagvoorzitter
Welkom Dagvoorzitter Guido Ronnes Sectordirecteur Techniek Roc Nijmegen MplusH, ambities realiseren Jan Raaijman ICBA Projectbegeleider MplusH Het MplusH project Waarom dit project? Inbedding Doelen Een
Nadere informatieFactsheet Toelatingstoets PABO
Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen
Nadere informatie