Gezondheid en welzijn van volwassenen en senioren in de gemeente Wassenaar. Sociale activiteiten Mantelzorg. Gezondheidsonderzoek

Transcriptie

1 Gezondheid en welzijn van volwassenen en senioren in de gemeente Wassenaar Resultaten van het Gezondheidsonderzoek 2012 Ondersteuning Beperkingen Sociale activiteiten Mantelzorg Gezondheidsonderzoek Eenzaamheid Steunpunten Vallen Angst en depressie Huiselijk geweld Kwetsbaarheid Ervaren gezondheid Opvoeding van kinderen Aandoeningen Leefstijl Overgewicht Bewegen Roken Druggebruik Wassenaar Binnenmilieu Discriminatie Werk Homoseksualiteit Woonomgeving Rondkomen Schulden Belemmeringen Alcoholgebruik Vrijwilligerswerk

2 Achtergrond In het najaar van 2012 heeft de GGD Zuid-Holland West een gezondheidsonderzoek uitgevoerd onder volwassenen van 19 jaar en ouder. Hiervoor is een steekproef getrokken uit alle zelfstandig wonende inwoners in de regio. Mensen die in instellingen wonen, zoals verzorgings- en verpleeghuizen, GGZinstellingen of instellingen voor verstandelijk beperkten zijn uitgesloten van deelname. De deelnemers aan het onderzoek ontvingen een vragenlijst die ze op papier of via internet konden invullen. Deze factsheet bevat de belangrijkste resultaten uit dit onderzoek in de gemeente Wassenaar. De gegevens zijn relevant voor diverse beleidsterreinen, waaronder volksgezondheid, Wmo, sport, ouderen, welzijn, jeugd, sociale zaken, wonen en milieu. Er zijn gegevens over lichamelijke en psychosociale gezondheid, leefstijl, participatie, beperkingen, informatie en ondersteuning, kwetsbare senioren, het geven van mantelzorg, opvoeding van kinderen, samenleven en woonomgeving. Sommige onderwerpen zijn nagevraagd bij de totale groep van 19 jaar en ouder, andere alleen bij de groep van 19 t/m 64 jaar of 65+. Dit is in de tabellen aangegeven. Waar mogelijk worden ter vergelijking regionale of landelijke cijfers getoond. Met een symbooltje ( ) is aangegeven of het percentage in de gemeente afwijkt van de rest van de regio Zuid-Holland West. Meer informatie In deze factsheet staan de belangrijkste bevindingen uit het Gezondheidsonderzoek 2012 van de GGD Zuid- Holland West. Aan het eind van de factsheet staan de definities van een aantal begrippen die gebruikt worden. Alle onderliggende cijfers zijn te vinden in het tabellenboek over de gemeente. Informatie over de opzet van het Gezondheidsonderzoek en risicogroepen voor gezondheidsproblemen vindt u in de factsheet Gezondheid en welzijn van volwassenen en senioren in Zuid-Holland West. De factsheets en de resultaten van andere onderzoeken vindt u op en op Zoetermeer, oktober 2013 GGD Zuid-Holland West Sector Gezondheidsbevordering Gemeenschappelijke gezondheidsdienst voor de gemeenten Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker- Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar Westland en Zoetermeer. Als u vragen heeft kunt u contact opnemen met de epidemiologen Jessica Brussee-Lasschuijt of Roelien Beuker. 2

3 Gezondheid Lichamelijke gezondheid Ervaren gezondheid goed tot zeer goed (19+) 1 of meer chronische aandoeningen (19+) Belemmerd als gevolg van aandoening (19-64 jr) Wa ZHW NL* 79% 78% 77% Psychosociale gezondheid Matig tot hoog risico op angststoornis/depressie (19+) 66% 59% 6 Matig tot zeer ernstig eenzaam (19+) 29% 33% nb Verhoogd valrisico (65+) 28% 26% nb In de 12 mnd voor onderzoek gevallen (65+) 31% 27% nb * nb = niet beschikbaar, = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Wa ZHW NL 33% 38% 4 34% 36% 39% Vier op de vijf respondenten ervaart de eigen gezondheid als goed tot zeer goed, 21% ervaart de eigen gezondheid als gaat wel tot zeer slecht. In vergelijking met de rest van de regio Zuid-Holland West voelen inwoners van Wassenaar zich even gezond. Het percentage dat de eigen gezondheid als gaat wel tot zeer slecht ervaart, is hoger bij vrouwen dan bij mannen en neemt toe met de leeftijd. Ruim zes op de tien respondenten heeft een chronische aandoening, dit percentage neemt toe van 4 bij jarigen tot 93% bij 85-plussers (figuur 1). Bij jarigen zijn de meest genoemde chronische aandoeningen migraine of ernstige hoofdpijn (18%) en hoge bloeddruk (14%). Bij 65-plussers worden gewrichtsslijtage (4) en hoge bloeddruk (39%) het meest genoemd. Bijna één op de drie inwoners (19-64 jaar) wordt bij de dagelijkse bezigheden licht of sterk belemmerd door een chronische aandoening. Van de zelfstandig wonende senioren heeft 28% een verhoogd valrisico; 31% is in de 12 maanden voor het onderzoek gevallen (oplopend van 21% bij jarigen tot 45% bij 85-plussers). Onder Wassenaarse senioren is het percentage met een verhoogd valrisico vergelijkbaar met dat in de regio Zuid-Holland West, evenals het percentage senioren dat in het jaar voor het onderzoek gevallen is. Van de senioren met een verhoogd valrisico heeft 1% wel eens een cursus valpreventie gedaan; 24% heeft dit niet gedaan maar heeft hier wel belangstelling voor. Naar schatting hebben 830 Wassenaarse senioren belangstelling voor een cursus valpreventie. 10 Eén of meer chronische aandoeningen Figuur 1. Percentage met 1 of meer chronische aandoeningen, naar leeftijd (regio ZHW). 3

4 Van de respondenten heeft 4% een hoog risico op een angststoornis of depressie, 29% heeft hierop een matig risico. Dit is minder dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West. Sinds 2009 is bij jarigen het percentage met een risico op een angststoornis/depressie afgenomen van 39% naar 3. Bij 65-plussers is het percentage nauwelijks veranderd. 6% van de respondenten is ernstig tot zeer ernstig eenzaam en 29% is matig eenzaam. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West. Het voorkomen van eenzaamheid is bij jarigen sinds 2005 iets afgenomen en bij 65-plussers is dit sinds 2004 iets toegenomen. Deze veranderingen zijn echter niet statistisch significant. Een matig risico op angststoornis/depressie en matige eenzaamheid komt vaker voor op hogere leeftijd, maar een ernstig risico of ernstige eenzaamheid is op alle leeftijden vrijwel gelijk. Leefstijl Ongezonde leefstijl Wa ZHW NL* Onvoldoende beweging (19+) 3 35% 34% Matig/ernstig overgewicht (19+) 46% 46% 48% Ondervoeding (65+) 6% 5% nb Overmatig alcoholgebruik (19+) 1 7% 8% Zwaar alcoholgebruik (19+) 7% 9% 1 Roken (19+) 18% 21% 23% * nb = niet beschikbaar, = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Bijna een derde van de volwassenen beweegt onvoldoende, bijna de helft heeft overgewicht (11% ernstig overgewicht). Bij 6% van de 65-plussers is sprake van ondervoeding. Eén op de tien respondenten is een overmatige drinker, een op de veertien een zware drinker. Bijna een op de vijf van de volwassenen rookt (3% rookt 20 of meer sigaretten per dag). Van de jarigen heeft 3% in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek cannabis gebruikt, 1% heeft in die periode harddrugs (amfetamine, XTC, LSD, cocaïne, heroïne of GHB) gebruikt. Ten opzichte van de rest van de regio Zuid-Holland West, wordt in Wassenaar iets meer bewogen. Onder 65-plussers komt iets minder overgewicht voor dan in de regio. In deze leeftijdsgroep wordt wat vaker overmatig alcohol gedronken. Op het gebied van overgewicht is geen trend over de tijd te zien. Onder 65-plussers is het percentage rokers sinds 2005 iets afgenomen (van 16% naar 11%). 76% van de jarigen is van plan om voor het eind van het jaar de eigen gezondheid te verbeteren. Dit is evenveel als gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (78%). Factoren die hierbij het meest genoemd worden zijn meer gaan bewegen of sporten (41%), afvallen (35%), gezonder eten (21%) en beter met stress omgaan (18%). Een derde heeft behoefte aan steun om de leefstijl te verbeteren; de meeste mensen willen steun uit de omgeving (19%) of begeleiding door een deskundige (9%). Participatie Participatie Wa ZHW NL* Betaald werk (19-64) 72% 78% 77% Rondkomen en schulden Moeite met rondkomen (19+) Wa ZHW NL 19% 21% 22% Vrijwilligerswerk (19+) 34% 3 nb Risicovolle schuld (19-64) 1 11% nb Minimaal wekelijks sociale activiteit (65+) Enigszins tot sterk sociaal uitgesloten (19+) 89% 87% nb 12% 14% nb * nb = niet beschikbaar, = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW 4

5 Van de jarigen heeft 72% betaald werk, dit is lager dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (78%). In de leeftijdsgroep jaar is het percentage het hoogst (figuur 2). Van de 65-plussers heeft nog 9% betaald werk, dat is meer dan gemiddeld in de rest van de regio (6%). Een derde van de respondenten (34%) doet vrijwilligerswerk; dit is iets meer dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (3). Het percentage jarigen dat vrijwilligerswerk doet is sinds 2005 nauwelijks toegenomen. Na het vijfentachtigste jaar neemt het percentage dat vrijwilligerswerk doet af. 18% van de respondenten doet momenteel geen vrijwilligerswerk, maar heeft daar wel belangstelling voor (21% bij jarigen en 11% bij 65-plussers). Naar schatting gaat het in de totale gemeente ongeveer mensen. Negen op de tien senioren heeft minimaal wekelijks een activiteit waarbij ze andere mensen ontmoeten (sociale activiteit). De meest voorkomende activiteiten zijn bezoek ontvangen (51%), op bezoek gaan (5), sporten/bewegen in een groep (36%) en verenigingsactiviteiten anders dan sport (25%). 42% heeft wekelijks contact met anderen via internet of . 12% van de respondenten is enigszins tot sterk sociaal uitgesloten, dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West (14%). 19% van de respondenten heeft moeite met rondkomen. Dit percentage is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West (21%) en landelijk (22%). 39% van de Wassenaarders heeft geen moeite met rondkomen, maar moet wel letten op de uitgaven. Sinds 2009 is het percentage dat moeite heeft met rondkomen bij jarigen toegenomen van 13% naar 22%. Bij 65-plussers is dit 12% en nauwelijks veranderd. Van de jarigen heeft 1 een risicovolle schuld, dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West (11%) en niet significant hoger dan in voorgaande jaren (7%) Figuur 2a. Percentage dat participeert aan verschillende activiteiten, naar leeftijd (regio ZHW). Figuur 2b. Percentage dat moeite heeft met rondkomen en percentage met een risicovolle schuld, naar leeftijd (regio ZHW). 5

6 Beperkingen Functionele beperkingen (19+) Wa ZHW NL Mobiliteit 1 9% 1 Beperkingen dagelijkse levensverrichtingen (65+) Algemene dagelijkse levensverrichtingen Wa ZHW 13% 14% Zien 5% 5% 6% Huishouden 42% 45% Horen 4% 4% 4% = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Een op de zeven respondenten heeft een functionele beperking (mobiliteit, zien, horen). Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West en in Nederland. Mobiliteitsproblemen komen het meest voor. Het percentage respondenten met beperkingen neemt sterk toe met de leeftijd, deze trend is het sterkst voor beperkingen in mobiliteit (figuur 3a). Bij 65-plussers is over de jaren geen significante trend waarneembaar in het percentage mensen met beperkingen (bij jarigen is dit niet eerder nagevraagd). Onder de groep 65-plussers is ook gevraagd naar beperkingen in dagelijkse levensverrichtingen en in het huishouden. 13% ondervindt beperkingen bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (traplopen, aankleden, zich wassen, etc.), dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West en vergelijkbaar met 2008 (15%). De meeste senioren ondervinden beperking bij de trap op- en aflopen (1) en zich verplaatsen buitenshuis (8%). 42% ondervindt beperkingen bij het huishouden, dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio. Hierbij zijn de meest voorkomende beperkingen: kleine reparaties of klusjes in of om het huis (27%) en zwaar huishoudelijk werk (27%) mobiliteit zien horen algemene dagelijkse levensverrichtingen (65+) huishouden (65+) 85+ Figuur 3. Percentage met beperkingen in mobiliteit, zien, horen, algemene dagelijkse levensverrichtingen en huishouden, naar leeftijd (regio ZHW). 6

7 Informatie en ondersteuning Informatie en ondersteuning (65+) Wa ZHW Gebruikt maandelijks of vaker internet 65% 6 Krijgt hulp bij algemene dagelijkse levensverrichtingen 1 9% Krijgt hulp bij huishouden 46% 34% Kent Infomaat (Wmo-loket) 39% 43% Heeft het gevoel de regie te hebben over het eigen leven 89% 88% = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Bijna twee derde van de senioren maakt regelmatig (maandelijks of vaker) gebruik van internet. Dit is meer dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (6) en toegenomen sinds 2008 (45%). Een op de tien senioren krijgt hulp bij algemene dagelijkse levensverrichtingen en bijna de helft bij het huishouden. Een klein deel van de senioren heeft behoefte aan (meer) hulp: 3% bij algemene dagelijkse levensverrichtingen en 5% bij het huishouden. Bijna een op de acht senioren (13%) woont in een woning specifiek voor senioren. Het overgrote deel van alle senioren (96%) verwacht dat hun woning over vijf jaar nog geschikt is om zelfstandig te kunnen wonen, eventueel met kleine (15%) of grote (2%) aanpassingen. Een deel van de senioren maakt gebruik van voorzieningen. De meest gebruikte voorzieningen zijn personenalarmering (1), een hulpdienst voor klussen in en om het huis (9%), ouderenvervoer (8%) en maaltijdvoorziening (8%). Vier op de tien senioren kent Infomaat (het WMO-loket), 16% heeft weleens contact gehad met dit loket. Negen op de tien senioren heeft het gevoel de regie te hebben over het eigen leven. Dit percentage neemt af met de leeftijd van 91% bij jarigen tot 79% bij 85-plussers. Kwetsbare senioren Kwetsbaar (65+) Wa ZHW Kwetsbare senioren 16% 18% Een op de zes zelfstandig wonende senioren is kwetsbaar. Het percentage kwetsbaren neemt toe met de leeftijd en vrouwen zijn kwetsbaarder dan mannen (figuur 4). Er zijn drie domeinen van kwetsbaarheid te onderscheiden: lichamelijke kwetsbaarheid (o.a. bewegen en beperkingen, komt voor bij 12%), psychische kwetsbaarheid (geheugenproblemen, somberheid, omgaan met problemen, komt voor bij 8%) en sociale kwetsbaarheid (alleenwonend, eenzaamheid en steun, komt voor bij 1). Bij alle drie de domeinen neemt de kwetsbaarheid toe met de leeftijd; bij lichamelijke kwetsbaarheid het sterkst. 7

8 M V Figuur 4. Percentage kwetsbaren, naar leeftijd en geslacht (regio ZHW). Mantelzorg geven Mantelzorg geven (19+) Wa ZHW NL* Geeft mantelzorg 15% 13% 12% Voelt zich (tamelijk) zwaar belast door mantelzorg % 14% Heeft behoefte aan (extra) hulp 1 16% 17% nb Kent het Steunpunt Mantelzorg 1,2 45% 51% nb * nb = niet beschikbaar Bijna een op de zeven respondenten geeft mantelzorg (ten minste sinds 3 maanden of ten minste 8 uur per week), dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio. In de afgelopen jaren is zowel bij jarigen als bij 65-plussers het percentage mantelzorgers toegenomen. De meeste mantelzorg wordt gegeven door respondenten in de leeftijdsgroep jaar (figuur 5) jarigen geven het meest mantelzorg aan hun ouder(s) of schoonouder(s), 75-plussers geven vooral mantelzorg aan hun partner. Bij mantelzorg aan de eigen kinderen, andere familieleden of buren/vrienden/kennissen is minder verschil te zien tussen de leeftijdsgroepen. De meest genoemde activiteiten bij het geven van mantelzorg zijn (alleen nagevraagd bij jarigen): gezelschap/troost/afleiding (84%) en begeleiding en/of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper, etc) (58%). 1 % van mantelzorgers 2 Wassenaar: Stichting Rondom Mantelzorg. Regionaal: Regionale Mantelzorgorganisatie Haaglanden. 8

9 25% 2 15% 1 5% mantelzorger, tamelijk zwaar belast tot overbelast mantelzorger, enigszins belast mantelzorger, niet/nauwelijks belast Figuur 5. Percentage dat mantelzorg geeft en de mate van belasting (regio ZHW). 2 van de mantelzorgers voelt zich tamelijk zwaar belast tot overbelast. Er zijn geen grote verschillen in de ervaren belasting tussen leeftijdsgroepen (figuur 5). Problemen waar mantelzorgers tegenaanlopen zijn dat het emotioneel te zwaar is, onvoldoende bekendheid met mogelijkheden voor financiële ondersteuning, dat ze te weinig tijd overhouden voor zichzelf (m.n. bij jaar) en dat het lichamelijk te zwaar is (m.n. bij 65+). 16% van de mantelzorgers geeft aan dat ze, naast eventuele hulp die ze al ontvangen, behoefte hebben aan praktische of emotionele hulp. De meeste behoefte is aan informatie en advies. Stichting Rondom Mantelzorg / de Regionale Organisatie Mantelzorg Haaglanden zijn bekend bij 38% van de 19-plussers. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West. Onder mantelzorgers is de bekendheid van dit Steunpunt iets hoger (45%). 1 van de mantelzorgers heeft wel eens contact gehad met het Steunpunt. Opvoeding van kinderen Opvoeding van kinderen 0-11 jaar 3 Wa ZHW Opvoeding van kinderen 4 Wa ZHW jaar Eenoudergezin 13% 11% Eenoudergezin 19% 15% Zorgen over opvoeding/gedrag/ontwikkeling 34% 38% = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Zorgen over opvoeding/- gedrag/ontwikkeling 45% 38% Behoefte aan hulp of advies 11% 9% Kent het Centrum voor Jeugd en Gezin 21% 36% Van de jarige respondenten heeft 26% (pleeg)kinderen in de leeftijd van 0 t/m 11 jaar. Elf procent van deze ouders geeft aan een eenoudergezin te vormen. Bijna vier op de tien ouders van 0-11-jarige kinderen maakt zich soms (29%) of vaak (5%) zorgen om de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van hun kind. Van de jarige respondenten heeft 36% (pleeg)kinderen in de leeftijd van 12 t/m 23 jaar. 19% van deze ouders geeft aan een eenoudergezin te vormen, dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid- Holland West (15%). Bijna de helft van de ouders van jarige kinderen maakt zich soms (37%) of vaak (8%) zorgen om de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van hun kind. De meest genoemde zorgen bij jarige kinderen zijn schoolprestaties, het gebruik van computer, internet en mobiele telefoon en het 3 ouders van 0-11-jarige kinderen 4 ouders van jarige kinderen 9

10 stellen van grenzen/het maken van afspraken. Bij de oudste groep (19-23 jaar) geven ook de onderwerpen zelfstandigheid, omgaan met geld, en relaties/verkering vaker reden tot zorg. Zowel bij 0-11-jarige kinderen als bij jarige kinderen is geen verschil te zien in de mate van zorgen tussen ouders in een eenoudergezin en ouders in een tweeoudergezin. 11% van de ouders van jarigen heeft behoefte aan deskundige hulp of advies. Onder ouders van kinderen van 12 t/m 23 jaar is het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) bekend bij 21%. Dit is minder dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (36%). Onder ouders die soms of vaak zorgen hebben over opvoeding, gedrag of ontwikkeling van hun kind, is de bekendheid van het CJG wat groter (32%). Van alle ouders met kinderen van 12 t/m 23 jaar heeft 1% wel eens contact gehad met het CJG. Samen leven Samen leven (19+) Wa ZHW NL* Voelt zich weleens gediscrimineerd 1 13% nb Oordeelt negatief over homoseksualiteit 6% 7% nb Ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld 7% 7% 7% Kent het Steunpunt huiselijk geweld 5 49% 54% nb * nb = niet beschikbaar, = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Een op de tien respondenten voelt zich wel eens gediscrimineerd. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West (13%). De meest genoemde redenen van discriminatie zijn bij jarigen afkomst (6% van alle jarigen) en leeftijd (3%) en bij 65-plussers leeftijd (5%). Van de respondenten oordeelt 6% negatief over homoseksualiteit. Het percentage neemt toe met de leeftijd (figuur 6). 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% Figuur 6. Percentage dat een negatieve houding heeft ten opzichte van homoseksualiteit, naar leeftijd (regio ZHW). Van de respondenten geeft 7% aan dat ze ooit in hun leven slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West (7%). Onder 65-plussers is het aantal slachtoffers iets gestegen sinds 2008 (van 2% naar 5%). De meeste slachtoffers geven aan dat dit langer dan 5 jaar geleden was, bij 1 was het korter dan een jaar geleden. 6 In de meeste gevallen ging het om psychisch of emotioneel geweld (72%) of lichamelijk geweld (63%). 6 De meest genoemde daders zijn de ex- 5 % van alle respondenten 6 Dit percentage is van de totale regio ZHW, omdat het aantal slachtoffers van huiselijk geweld in de gemeente te laag is. 10

11 partner (4), de (stief)ouder(s) (35%) en de partner (16%). 6 De helft van alle volwassenen (19+) in Wassenaar kent het Steunpunt Huiselijk Geweld. Een kleine minderheid van de respondenten (2%) heeft wel eens contact gehad met het steunpunt. Woonomgeving Woonomgeving Wa ZHW Tevreden over de woning (19+) 97% 94% Tevreden over de woonomgeving (19-64 jr) 94% 93% Ernstige hinder door (19-64 jr): - geluid - licht - geur Bezorgd over gezondheid vanwege omgevingsfactor (top-3): - drukke straat (19+) - zendmast voor radio/tv, antenne voor GSM (19+) - route voor gevaarlijke stoffen (19-64 jr) 11% 3% 1% 4% 3% 2% 14% 2% 2% 3% 3% 2% Er wordt dagelijks gerookt in huis (19-64 jr) 15% 15% = statistisch significant lager/hoger dan in de rest van de regio ZHW Het overgrote deel van de respondenten is tevreden over hun woning en woonomgeving. Vrijwel alle jarigen vinden het hebben van groen in de buurt belangrijk (99%), terwijl 5% aangeeft dat dit in de eigen buurt onvoldoende het geval is. Een op de tien respondenten ondervindt hinder uit de omgeving: door geluid (11%), licht (3%) of geur (1%). Geluidsbronnen die de meeste hinder geven zijn brommers/scooters, buren en wegverkeer. Geur en licht geven over het algemeen minder hinder dan geluid. Een klein deel van de totale groep respondenten is bezorgd om hun gezondheid vanwege een drukke straat bij de woning (4%), een zendmast (3%) of een route voor gevaarlijke stoffen in de buurt (2%). Relatief weinig respondenten wonen op verontreinigde grond, in de buurt van hoogspanningslijnen of in de buurt van een route voor gevaarlijke stoffen maar deze mensen maken zich door deze omgevingsfactor wel meer zorgen over hun gezondheid. Ook mensen die in de buurt wonen van zendmasten maken zich meer zorgen om hun gezondheid. 15% van de respondenten leeft in een ongezond binnenmilieu doordat er dagelijks wordt gerookt in huis en 9% door de aanwezigheid van vocht of schimmel in woonkamer of slaapkamer. 11

12 Definities: Ervaren gezondheid: Antwoord op de vraag: "Hoe is over het algemeen uw gezondheid?" Verhoogd valrisico: Volgens Valrisicotest (VeiligheidNL): Valrisico vastgesteld op basis van gegevens over een recente val, mobiliteitsproblemen en angst om te vallen. Angststoornis/depressie: Op basis van de K10 (Kessler Psychological Distress Scale), een serie van 10 vragen. Eenzaamheid: Op basis van de Eenzaamheidsschaal van De Jong-Gierveld, een reeks van 11 stellingen Voldoende lichaamsbeweging: Een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week (Nederlandse Norm Gezond Bewegen). Overgewicht: Op basis van de Body Mass Index (BMI) (gewicht(kg)/lengte 2 (m)). Matig overgewicht: BMI 25-30, ernstig overgewicht (obesitas): BMI 30 of hoger. Ondervoeding: BMI <= 20 OF BMI en recent onbedoeld afgevallen (>= 6 kg in de afgelopen 6 maanden of >= 3 kg in de afgelopen maand). Overmatig alcoholgebruik: Mannen: meer dan 21 glazen/week, vrouwen: meer dan 14 glazen/week. Zwaar alcoholgebruik: Mannen: 6 of meer glazen per dag, vrouwen: 4 of meer glazen per dag. Zware roker: 20 of meer sigaretten per dag Harddrugs: Amfetamine, XTC, LSD, cocaïne, heroïne of GHB Vrijwilligerswerk: Werk dat in georganiseerd verband (bv. sportvereniging, kerkbestuur, school) wordt uitgevoerd. Sociale activiteit: Activiteiten waarbij contact met anderen plaatsvindt, zoals activiteiten bij een club of vereniging, sociale contacten of dienstverlening aan anderen. Schulden: Op basis van set van 5 vragen over o.a. aantal, hoogte en duur van schulden en of men deze zelfstandig kan oplossen. Functionele beperkingen: Vragenset OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development), een set van 7 vragen over beperkingen in mobiliteit, zien en horen. Beperkingen algemene dagelijkse levensverrichtingen: vragenset van 8 vragen (o.a. traplopen, aan- /uitkleden, wassen, etc.) Beperkingen huishouden: vragenset van 10 vragen (o.a. eten klaarmaken, huishoudelijke werkzaamheden, etc.) Regie over het eigen leven: vragenset van 7 vragen (in welke mate heeft de respondent het gevoel de regie te hebben over het eigen leven). Sociale uitsluiting: Samengesteld op basis van gegevens op de terreinen sociale participatie (o.a. eenzaamheid), materiele deprivatie (o.a. rondkomen), toegang tot sociale grondrechten (o.a. tevredenheid over de woning) en normatieve integratie (o.a. af en toe iets doen voor de buren) Kwetsbare senioren: vragenset Tilburg Frailty Indicator, een set van 15 vragen over lichamelijke, psychische en sociale kwetsbaarheid. Mantelzorg : De zorg die iemand geeft aan een bekende uit de eigen omgeving, zoals partner, ouders, kind, buren of vrienden, als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Discriminatie: Zich wel eens gediscrimineerd voelen, bijvoorbeeld vanwege geloof, huidskleur, seksuele voorkeur of leeftijd. Oordeel over homoseksualiteit: Op basis van vragenset Sociaal Cultureel Planbureau (SCP): 11 vragen over de houding van de respondent t.o.v. homoseksualiteit. Huiselijk geweld: Geweld dat door iemand uit de huiselijke kring wordt gepleegd (gezinsleden, familieleden, (ex)partners, huisvrienden). Hinder: Vragenset van 17 vragen over hinder door diverse bronnen van geluid, licht of geur. Voor de bronnen zie tabellenboek. 12