Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 99 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 29 mei 2006 Bijgaand vindt u het telecommunicatie- en energiedeel van de geannoteerde agenda van de Raad voor Transport, Telecommunicatie en Energie, welke op 8 juni 2006 te Luxemburg zal worden gehouden. Op Energiegebied is van belang: 1. Interne energiemarkt. Belangrijkste agendapunt op energiegebied is het politieke debat over de interne energiemarkt. Implementatie van de bestaande richtlijnen, zowel naar de letter als naar de geest is nu essentieel. Ik zal het punt van effectieve ontvlechting opnieuw benadrukken en het voorbeeld van Nederland schetsen. Wellicht dat hier aanvullende maatregelen op het gebied van regelgeving nodig zijn. Voorts bespreken wij de mogelijkheden in de interne markt om het streven naar diversificatie van brandstoffen en aanvoerroutes te bevorderen. Voldoende interconnectiecapaciteit is essentieel; dat geldt ook voor interconnectie met de buurlanden. Daarnaast dienen wij de toepassing van hernieuwbare energie, energiebesparing en schone kolen te bevorderen. 2. Externe energiebeleid. De Commissie zal ook een toelichting geven op de plannen met betrekking tot het externe energiebeleid en op het actieplan energiebesparing. Tijdens het informele diner aan de vooravond van de VTE-raad zal gesproken worden over de follow-up van het Groenboek «Een Europese strategie voor duurzame, concurrerende en continu geleverde energie voor Europa». De Commissie is een brede consultatie over het Groenboek gestart. Betrokkenen uit de samenleving kunnen tot 29 september commentaar leveren. De reactie van de Nederlandse regering is u op 22 mei 2006 ter voorhang toegezonden. Daarna zal de Commissie een actieplan opstellen ter bespreking in de Europese Raad van het voorjaar Ik zal met name aangeven dat met een aantal zaken niet gewacht mag worden tot een dergelijk actieplan. Ik denk dan aan de uitvoering van het onderzoek van de Commissie naar de implementatie van de bestaande KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 1

2 richtlijnen op het gebied van de interne markt, zowel naar de letter als naar de geest. Ook het onderzoek van commissaris Kroes naar de werking van de interne markt moet in december tot concrete aanbevelingen leiden. Daarnaast moeten we aan de slag met het actieplan energieefficiëntie evenals met het actieplan biomassa. De belangrijkste agendapunten op telecommunicatiegebied zijn 1. Raadsconclusies over egovernment: de Raad wordt gevraagd Raadsconclusies aan te nemen. Deze Conclusies zijn op hoofdlijnen gelijk met het eerder uitgebrachte actieplan over egovernment. De Conclusies kunnen worden beschouwd als een ondersteuning van het Nederlandse moderniseringsprogramma «Andere overheid» en in het bijzonder de actielijnen rond elektronische overheid. 2. Herziening van het regelgevend kader: na de discussie in de vorige Raad waar de Lidstaten hun prioriteiten kenbaar konden maken, is de formele consultatie afgerond en is de Commissie bezig met een Mededeling waarin voorstellen voor aanpassing van het regelgevend kader worden gedaan. Naar verwachting komt deze Mededeling eind juni, begin juli dit jaar. Tijdens de Raad zal een debat plaats vinden dat als start van de discussie over de te verwachte voorstellen van de Commissie moet worden beschouwd. 3. Informatie en netwerk beveiliging: de Raad zal van gedachten wisselen over de voorstellen van de Commissie in haar rond ca. 30 mei 2006 te verwachten Mededeling. Naar het zich laat aanzien is het een ondersteuning van onze nationale inspanningen op het vlak van netwerk- en informatiebeveiliging en daarmee van het vergroten van het vertrouwen in de informatiemaatschappij. Buiten deze punten staan op de agenda nog de onderwerpen World Summit on Information Society (presentatie van de Commissie over de voortgang en voorstellen voor follow up) en i2010 (voortgangsrapportage). Kortheidshalve verwijs ik hiervoor naar de geannoteerde agenda. De Minister van Economische Zaken, L. J. Brinkhorst Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 2

3 GEANNOTEERDE AGENDA VOOR DE ONDERDELEN ENERGIE EN TELECOMMUNICATIE VAN DE RAAD VOOR TRANSPORT, TELECOMMUNICATIE EN ENERGIE VAN 8 JUNI 2006 Agendapunten Besluitvorming Energie A Externe dimensie van het Energiebeleid B Interne markt C Duurzaamheid Presentatie van de Commissie en Raad van het gezamenlijk paper inzake het externe energiebeleid van de EU Politiek debat en raadsconclusies Presentatie door de Commissie Actieplan energiebesparing Raadsconclusies biomassa Telecom D egovernment E Review Regulatory Framework and Spectrum Policy F Network and Information Security G AOB: i2010 H AOB: Follow-up WSIS Raadsconclusies Politiek debat Gedachtewisseling, maar geen ronde tafel Presentatie door de Commissie Presentatie door de Commissie A internationale relaties op energiegebied informatie van het voorzitterschap en de Commissie Het voorzitterschap en de Commissie zullen informatie geven over de bijeenkomst in het kader van de EU-OPEC dialoog van 7 juni en over de komende top van de G8 in Moskou. Het voorzitterschap zal ook melding maken van het feit dat het Europees Parlement heeft ingestemd met het verdrag voor de Zuidoost Europese Energiegemeenschap (Verdrag energiegemeenschap). Dit verdrag tussen de Europese Gemeenschap en de staten in de Zuidoost Balkan maakt het mogelijk dat er een interne energiemarkt in de Zuidoost Balkan ontstaat volgens het EU-model. Wij stemmen in met het verdrag. Mogelijk zal de Commissie ook ideeën presenteren voor een EU-strategie voor externe betrekkingen. De Europese Raad van 23 en 24 maart 2006 heeft de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger voor het gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid verzocht om nauw samen te werken op het belangrijke punt van de externe betrekkingen op energiegebied en op dit terrein bijdragen te leveren voor een EU-strategie die tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad van juni 2006 besproken zal kunnen worden. De EU moet zich volgens Nederland in het externe beleid (inclusief het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid en het Europese Defensiebeleid onder meer richten op stabiliteitsbevordering in de relaties met toeleveranciers en transitlanden (huidige en potentiële) en anderszins voorwaarden creëren voor stabiele en zekere aanvoer. In de betrekkingen met de buurlanden moet onze energievoorzieningszekerheid een groter belang krijgen, met name in de richting van Rusland, Oekraïne, Turkije, Algerije, Egypte en Libië. De op mijn initiatief tot stand gekomen samenwerking met de OPEC (via de EU-OPEC dialoog) en de samenwerking met Rusland (EU-Rusland dialoog) moet worden verdiept. Ook met consumentenlanden moet samenwerking worden gestart. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 3

4 B Interne markt politiek debat en raadsconclusies In het Groenboek «een Europese strategie voor duurzame, concurrerende en continu geleverde energie voor Europa» wordt het nastreven van open en concurrerende energiemarkten als prioritair thema aangegeven. In het politiek debat zal ik in lijn met de Nederlandse reactie op het groenboek (u ter voorhang toegezonden op 22 mei 2006) de volgende punten benadrukken: Een volledig open, effectieve en transparante interne Europese markt voor energie is essentieel. Dit is belangrijk om het concurrentievermogen te bevorderen en voor de voorzieningszekerheid (een efficiënte markt draagt immers bij aan het doel van voorzieningszekerheid). Binnen het kader van de bestaande regelgeving valt hiertoe nog veel te verbeteren. Wij zien dan ook uit naar de resultaten van het onderzoek van de Commissie naar de implementatie van de bestaande richtlijnen en verordeningen zowel naar de letter als naar de geest. Effectieve ontvlechting is in dit verband bijzonder belangrijk. In Nederland is reeds sprake van eigendomsontvlechting van de transmissienetten. De Tweede Kamer heeft onlangs een wetsvoorstel goedgekeurd dat ook een splitsing van distributienetten verplicht stelt. De netten blijven overigens in overheidshanden (wat betreft de distributienetten gaat het om de provincies en gemeenten). Verbetering van de samenwerking tussen Europese netwerkbeheerders en toezichthouders is evenzeer belangrijk. Nederland is daar overigens al mee bezig in het kader van ons initiatief inzake de Noordwest Europese elektriciteitsmarkt. Dit is ook de reden dat wij aarzelingen hebben ten aanzien van de gedachte om te komen tot nieuwe instituties als een Europese toezichthouder of een Europees centrum voor Energienetwerken. Dat sluit niet uit dat uiteindelijk via steeds intensievere samenwerking, ook nieuwe organisatievormen kunnen ontstaan. De Commissie is ook bezig met het sectoronderzoek naar de energiemarkten. Nederland deelt veel van de zorgen die naar voren komen. Zeker geldt dit op het gebied van effectiviteit van de ontvlechting. Mogelijk is hier nieuwe regelgeving nodig. Ook acht ik het noodzakelijk dat er een gebalanceerd regime komt ten aanzien van lange termijn contracten dat zowel de concurrentie binnen de Europese markt versterkt en tezelfdertijd de investeringsprikkels handhaaft en de voorzieningszekerheid ten goede komt. Er zal ook gesproken over de interne markt en het streven naar diversificatie van bronnen en aanvoerroutes. In de eerste plaats is hiervoor nodig een goedontwikkelde infrastructuur met voldoende interconnectie binnen Europa. Aan de Commissie is verzocht hiervoor een prioritair interconnnectieplan op te stellen, waarin de strategisch belangrijkste verbindingen worden aangegeven. In dit plan moet ook worden nagegaan hoe de verbindingen met de buurlanden kunnen worden verbeterd. Overigens moet het uitgangspunt blijven dat de benodigde investeringen gefinancierd zullen worden door de netwerkbedrijven zelf. Bij het diversificatiestreven kunnen overheden (Lidstaten en Commissie) voorts faciliteren door het ontwikkelen van hernieuwbare energiebronnen, energiebesparing en de schone kolen. Het gaat dan om de ontwikkeling van technologie maar ook om het wegnemen van belemmeringen tot toegang tot de markten. Over de Raadsconclusies die de Raad zal aannemen, bestaat overeenstemming De belangrijkste punten zijn: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 4

5 Het belang van de interne markt wordt onderschreven. Implementatie van de bestaande richtlijnen zowel naar de letter als naar de geest is nodig. Goed toezicht is essentieel, daarvoor is ook nauwere samenwerking tussen de toezichthouders in de Lidstaten nodig. In het licht van de indicaties voor het ontstaan van marktconcentraties is strenge naleving van de mededingingsregels nodig. Vrije toegang tot de netwerken is uiterst belangrijk; dit vereist een effectieve ontvlechting. Grensoverschrijdende handel in gas en elektriciteit dient gestimuleerd te worden. Daarvoor zijn investeringprikkels voor interconnectiecapaciteit noodzakelijk, evenals verbeterde (regionale) samenwerking tussen overheden, netwerkbeheerders en toezichthouders (zoals in de noordwest Europese elektriciteitsmarkt). Speciale aandacht is nodig voor de rol van lange termijn contracten. C Duurzaamheid presentatie door de Commissie over het actieplan energiebesparing raadsconclusies biomassa Naar verwachting zal de Commissie een presentatie geven over de consultaties naar aanleiding van het groenboek energie-efficiency «Meer doen met minder». Naar aanleiding van deze consultaties zal de Commissie deze zomer komen met een actieplan energiebesparing. De Nederlandse reactie op het groenboek is u toegezonden op 25 november 2005 (Kamerstukken , , nr. 403). De Raad zal conclusies aannemen naar aanleiding van de mededeling van de Commissie, het Biomass Action Plan. De Commissie bereidt uitvoering van dit actieplan voor. Over de Raadsconclusies bestaat overeenstemming. In de conclusies worden prioriteiten genoemd voor het actieplan: Onderzoek en ontwikkeling en demonstratie naar nieuwe en efficiënte technologieën. Dit geldt in het bijzonder voor de ontwikkeling van de zogenaamde «tweede generatie» biobrandstoffen en efficiënte boilers; Bevorderen van een functionerende, transparante en open markt voor biomassa; Wegnemen van technische en administratieve belemmering voor de toepassing van biomassa; Informatiecampagnes gericht op bewustwording van de mogelijkheden voor productie en gebruik van biomassa; Bevorderen van het gebruik van biomassa voor verwarming en koeling; Ontwikkelen technische standaarden voor biobrandstoffen. De Commissie wordt bovendien gevraagd op korte termijn een discussie te voeren over duurzaamheid van biomassa en inzicht te geven in de kosten en baten van het bevorderen van de productie van biomassa binnen de EU. Daarnaast moeten criteria worden ontwikkeld voor de efficiëntie van installaties voor het gebruik van biomassa onder meer via de kaderrichtlijn Ecodesign. Tot slot wordt Lidstaten gevraagd nationale actieplannen te ontwikkelen. D egovernment Raadsconclusies De Raad zal Raadsconclusies aannemen die beogen op hoofdlijnen met het actieplan egovernment, dat de Commissie voor dit onderwerp heeft opgesteld, in te stemmen. Het actieplan kan worden beschouwd als een ondersteuning van het Nederlandse moderniseringsprogramma Andere overheid en in het Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 5

6 bijzonder de actielijnen rond elektronische overheid. Het actieplan wordt gefinancierd uit lopende EU programma s. Toelichting De Europese Commissie heeft eind april het in i2010 aangekondigde egovernment actieplan gepubliceerd onder de titel «Accelerating egovernment in Europe for the benefit of all». De Commissie beoogt met het actieplan te voorkomen dat Lidstaten de introductie van egovernment allemaal anders aanpakken. Fragmentatie zou immers nieuwe barrières opwerpen voor de Interne markt (interoperabiliteit) en synergie tussen lidstaten belemmeren. Hiermee beoogt zij tevens de ontwikkeling van egovernment te bespoedigen en de voordelen voor burgers en bedrijven aantoonbaar te maken. De lidstaten zelf moeten ambitieus invulling geven aan modernisering van de overheid door middel van egovernment. Op een vijftal thema s (inclusive government, effective and efficient egovernment, high impact services, key enablers, eparticipation) heeft de Commissie een aantal acties aangekondigd met een toegevoegde waarde op nationale ontwikkelingen. E Review Regulatory Framework and Spectrum Policy politiek debat De Raad zal discussiëren over de herziening van het EU-reguleringskader voor de telecommunicatiesector (elektronische communicatiesector). Het reguleringskader behandelt vele onderwerpen: regulering van markten, consumentenbescherming, universele diensten, veiligheid, e.d. Het huidige reguleringskader is gebaseerd op vijf EU richtlijnen die dateren van 2002 en die in 2004 zijn geïmplementeerd in nationale wetgeving (Telecommunicatiewet). Eind juni 2006 zal de Commissie met voorstellen komen voor wijzigingen van de richtlijnen. Naar verwachting zullen er geen grote wijzigingen worden voorgesteld, maar zal de Commissie zich beperken tot verbetering van het bestaande kader. De discussie in de Raad is bedoeld om op grote lijnen richting te geven aan het herzieningsproces. Flexibilisering en harmonisatie Een geharmoniseerde toepassing van het reguleringskader is van groot belang. Anderzijds moeten lidstaten en toezichthouders ruimte behouden om voldoende rekening te kunnen houden met specifieke nationale omstandigheden. Om een geharmoniseerde toepassing van het reguleringskader te waarborgen heeft de Europese Commissie mogelijkheden en bevoegdheden om invloed uit te oefenen op de besluiten van de toezichthouders. Dat gebeurt op twee manieren: de toezichthouders moeten hun conceptbesluiten notificeren bij de Europese Commissie. De Europese Commissie kan besluiten van commentaar voorzien en besluiten van toezichthouders uiteindelijk blokkeren, indien de Europese Commissie van mening is dat een besluit in strijd is met het reguleringskader. De Europese Commissie heeft een vetobevoegdheid voor wat betreft de marktafbakening en het vaststellen van aanmerkelijke marktmacht. (artikel 7 procedure). De Commissie geeft aan welke markten toezichthouders moeten onderzoeken (Aanbeveling relevante markten). Nagenoeg alle landen zijn van mening dat de Commissie een te grote stempel heeft gedrukt op de besluitvorming van toezichthouders. Zij zijn voorstander van een meer evenwichtige verhouding tussen Commissie en toezichthouders, waarbij de Commissie conceptbesluiten van toezichthou- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 6

7 ders meer marginaal toetst, zodat de toezichthouders meer ruimte krijgen om rekening te kunnen houden met nationale omstandigheden, maar een geharmoniseerde aanpak binnen de EU behouden blijft. De meeste lidstaten willen in ieder geval geen uitbreiding van de bevoegdheden van de Europese Commissie naar de verplichtingen die een toezichthouder op wil leggen aan een bedrijf met aanmerkelijke marktmacht. Een beperkt aantal landen, waaronder Nederland, is geneigd de conclusie te trekken dat de procedures aangepast moeten worden en de formele bevoegdheden van de Commissie beperkt zouden kunnen worden. Regulering en investering Private investeringen in de uitbreiding en verbetering van vaste en mobiele telecommunicatienetwerken moeten zoveel mogelijk worden bevorderd. De betrokken bedrijven stellen vaak dat regulering het doen van investeringen onaantrekkelijk maakt. Sommige lidstaten neigen om die reden naar meer terughoudende regulering of zelfs het tijdelijk niet toepassen van regulering («regulatory holidays»). De Nederlandse ervaring leert dat met name concurrentie (tussen kabel, telefonienetwerken en mobiele draadloze netwerken) sterke prikkels geeft tot investeringen in netwerken. Het tijdelijk buiten werking stellen van regulering helpt daarbij weinig en kan zelfs contraproductief werken. Het is bevorderlijk voor de ontwikkeling van netwerken en diensten indien dominante partijen worden verplicht om andere bedrijven toe te laten tot hun netwerken. Wel is het belangrijk dat regulering alleen wordt toegepast als het echt nodig is, in casu bij structureel dominante posities, en dat het ook voor gereguleerde partijen aantrekkelijk blijft om te investeren in de uitbreiding en verbetering van hun netwerken. Ook gereguleerde partijen moeten een redelijk rendement op hun investeringen kunnen blijven behalen. Het huidige reguleringskader roept toezichthouders op om zo terughoudend mogelijk om te gaan met regulering en houdt ook nadrukkelijk rekening met de belangen van gereguleerde marktpartijen. Flexibilisering spectrumbeleid Harmonisatievoorstellen op dit gebied kunnen in de EU worden genomen op basis van de Radiospectrumbeschikking uit De Europese Commissie kan volgens die beschikking, waar nodig, voorstellen doen tot harmonisatie van de beschikbaarheid en efficiënt gebruik van het radiospectrum. Daarnaast is een begin gemaakt met een traject naar flexibilisering van het spectrumbeleid. «Handel in spectrum» en «WAPECS» zijn belangrijke adviezen van de «Beleidsgroep Radiospectrum», die hiervoor de input leveren. WAPECS is de grondslag voor toewijzing van spectrum op een technologie- en dienstenneutrale wijze. Veel lidstaten (w.o Nederland) steunen de verhandelbaarheid van spectrum en meer flexibiliteit in spectrumbeleid. Bindende (gedetailleerde) harmonisatiemaatregelen moeten alleen dan worden genomen als de baten groter zijn dan de lasten. Baten zijn bijvoorbeeld economische schaalvoordelen of roamingmogelijkheden. Lasten kunnen zijn gelegen in het onthouden van het desbetreffende spectrum aan andere systemen en het niet kunnen inspelen op regionale omstandigheden of verschillen. Verder acht Nederland het van belang dat de voor- en nadelen van het huidige vergunningenregime beter in kaart worden gebracht met als doel een beter evenwicht te vinden tussen de bescherming van bestaande diensten en het bevorderen van innovatie. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 7

8 F Netwerk en Informatie Beveiliging Gedachtewisseling maar geen ronde tafel De Europese Commissie zal in haar Mededeling, die zij omstreeks 30 mei 2006 uit brengt, informatie verstrekken over het onderwerp Netwerk en Informatie Beveiliging. Nederland verwelkomt de Mededeling. Naar het zich laat aanzien is het een ondersteuning van onze nationale inspanningen op het vlak van netwerk- en informatiebeveiliging en daarmee van het vergroten van het vertrouwen in de informatiemaatschappij. Toelichting De Commissie heeft in haar mededeling over i2010 aangekondigd een strategie over een veilige informatie maatschappij uit te zullen brengen. Zo is bij de vorming van één Europese informatiemarkt een van de uitdagingen om het internet veiliger te maken en het vertrouwen in het gebruik ervan te vergroten. Betrouwbare ICT is daarbij belangrijk voor het van de grond komen van digitale diensten. In de strategie zullen de beschikbare instrumenten worden samengebracht en geherwaardeerd waar nodig. Voorbeelden zijn het vormen van bewustwording om zich te beschermen tegen de gevaren van het internet, het verhogen van de waakzaamheid en monitoren van bedreigingen. Maar ook het doen van gericht onderzoek, waaronder het bevorderen van de ontwikkeling van veilige en betrouwbare software en de verdere vormgeving van kernzaken, waaronder identiteitsmanagement, zullen worden gestimuleerd. Verder zal worden overwogen of de regelgeving moet worden herzien voor de privacybescherming, elektronische authenticatie en het ontmoedigen van schadelijke en illegale inhoud. G AOB: i2010 Presentatie door de Commissie De Commissie zal een presentatie geven over de stand van zaken betreffende de implementatie van i2010, de nieuwe Europese ICT-Agenda voor de jaren Dit in de vorm van het eerste «Annual Report» als follow-up van de Voorjaarsraad en bevestigt de essentiële rol van i2010 voor de Lissabondoelstellingen. De Commissie geeft in deze Mededeling aan wat de stand van zaken is en waar het de komende periode accenten wil leggen. Nederland is tevreden over de voortgang en de koers die de Commissie verder wil volgen. Toelichting i2010 loopt vanaf 1 januari Alle geplande acties lopen volgens schema. Zo is de review van het regelgevend kader voor telecom inmiddels van start gegaan en heeft de Commissie recent het aangekondigde egovernment actieplan bekend gemaakt. Nederland kan instemmen met de voortgang en de koers die de Commissie verder wil varen. De maatregelen zijn bedoeld om in Europees verband, eerder en beter de vruchten te kunnen plukken van de informatiemaatschappij en de Lissabondoelstellingen dichterbij te brengen. H AOB: Follow-up WSIS Presentatie door de Commissie Onlangs heeft de Europese Commissie een Mededeling (COM(2006) 181 final, d.d. 27 april 2006) uitgebracht waarin zij een beoordeling geeft van de belangrijkste resultaten van de World Summit on the Information Society (WSIS) (16 18 november 2005 te Tunis). In die Mededeling doet de Commissie ook voorstellen voor de EU prioriteiten in de follow up. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 8

9 De Commissie stelt vast dat de EU een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het bereiken van resultaten in Tunis, zowel op het gebied van internet governance, als op het gebied van digital divide en de mensenrechten. De belangrijkste voorstellen voor de follow up betreffen het gebied van de mensenrechten, het gebied van digital divide (de digitale kloof tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden) en het gebied van Internet Governance. Naar mijn mening vormen deze voorstellen een uitstekende basis voor de EU om een prominente en actieve rol in de discussie van de follow up van de WSIS te blijven spelen. Nederland streeft naar de uitwerking en concretisering van de afspraken zoals deze in de Tunis Agenda zijn opgenomen op basis van gelijkwaardigheid tussen alle lidstaten. Toelichting Met mijn brief van 8 december 2005 (KST93161, , XIII, nr. 55) aan de Eerste en Tweede Kamer der Staten Generaal heb ik uitgebreid geïnformeerd over de uitkomst van de WSIS. Daarin heb ik voor de prioritaire thema s aangegeven welke concrete resultaten zijn behaald. De WSIS follow up zal volgens de Mededeling van de Commissie een groot deel van de relaties van de EU met het VN systeem bepalen. Aanwezigheid en actieve participatie van de kant van de EU en het presenteren van gezamenlijke posities moet in de verschillende VN organen worden voortgezet met name in ECOSOC, ITU, UNESCO en UNDP. Dit moet ook gebeuren met betrekking tot het uitdragen door lidstaten van posities op het gebied van internet governance in andere internationale organisaties. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 99 9