Je Dromen realiseren

Transcriptie

1 Je Dromen realiseren Iedereen heeft dromen voor de toekomst, dromen van gelukkig zijn, iets geweldigs doen of iemand zijn die belangrijk en succesvol is. Deze dromen worden aspiraties genoemd. Ze zijn onze ambities en verlangens. Ze zijn de beelden die we voor onszelf hebben voor onze toekomst. Hier volgen de dromen van enkele adolescenten: LUCY, 15, JAMAICA IK WIL EEN LANDBOUWKUNDIG INGINEUR WORDEN EN IK WIL BEROEMD WORDEN. MARTIN, 18, ST. LUCIA IK WIL GRAAG EEN PERSOON ZIJN NAAR WIE MEN KOMT VOOR ADVIES, IEMAND MET EEN GOED HUWELIJK EN MISSCHIEN EEN BAAN ALS MANAGER VAN EEN KANTOOR. CHRISTINE, 17, TRINIDAD & TOBAGO IK WIL IN DE POLITIEK GAAN OM IETS TE DOEN VOOR MIJN GEMEENSCHAP EN MIJN VOLK. TREVENE, 18, BELIZE IK DROOM ERVAN OM EEN DANSER TE WORDEN OM MIJN GESCHIEDENIS EN VERSCHILLENDE CULTUREN IN STAND TE HOUDEN. WANDA, 16, GUYANA IK DROOM ERVAN OM EEN LERARES OP DE LAGERE SCHOOL TE WORDEN EN MIJN EIGEN SCHOOL TE BEGINNEN. VOOR MEZELF WIL IK EEN ARTIEST WORDEN... IK DROOM ERVAN OM ONDERWIJZERES TE WORDEN VAN KINDEREN. IK DROOM ERVAN OM ARTS TE WORDEN MIJN DROOM IS OM EEN PILOOT TE WORDEN. IK WIL EEN INGINEUR WORDEN!

2 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN Wat is je droom? Wat wil je worden? Hoe zie je jezelf na 5 jaar? Na 15 jaar? Wie zal je zijn en wat zal je doen? Welke personen wil je in je leven hebben? Dit hoofdstuk gaat over het bereiken van onze dromen. Het gaat over het uitzoeken voor onszelf wat onze dromen zijn en hoe we ze kunnen bereiken. Het gaat over goede beslissingen nemen die ons dichter bij onze droom zullen brengen en over het omgaan met tegenslagen op de weg ernaar toe. Het gaat ook over het helpen van en samenwerken met anderen om positieve veranderingen in de wereld om ons heen teweeg te brengen. Het is niet gemakkelijk om een droom te verwezenlijken. Er is heel veel hard werk en vastberadenheid nodig en het belangrijkste is daarom om iets te doen! Ga na wat je dromen zijn en onderneem actie. Zit niet achterover en wacht niet op de dingen om voor je te gebeuren. Dit is jouw toekomst. Je moet er zelf aan bouwen! JE DROMEN VASTSTELLEN Naarmate mensen ouder worden kunnen hun dromen veranderen. Neem Laura van Belize bijvoorbeeld: Toen ze 6 jaar oud was wilde ze politieagent worden. Toen de 8 jaar oud was wilde ze een jazzdanseres worden. Toen ze 10 jaar oud was wilde ze dierenarts worden. Toen ze 13 jaar oud was wilde ze onderwijzeres worden. Nu is ze 19 jaar oud en wil ze ingineur worden. Hoe kan de droom van iemand zo veranderen? Is het slecht om zoveel verschillende dromen te hebben? Nee! Je kunt verschillende dromen samensmelten en nieuwe dingen laten gebeuren. Dromen motiveren ons en maken dat we harder willen werken. Ze helpen ons om in de toekomst te kijken en voor de toekomst te plannen. Voor sommige personen om ons heen kan het lijken alsof ze niet veel dromen hebben of dat ze niet weten wat ze willen zijn als ze volwassen zijn. Ze vinden het misschien moeilijk om een beeld van zichzelf te hebben over 5 jaar. Als dit ook voor jou geldt, maak je geen zorgen. Dit is volkomen normaal. Het betekent niet dat je geen dromen hebt. Het betekent alleen maar dat je nog niet hebt besloten wat ze zijn. Maar je kunt vandaag beginnen om je dromen vorm te geven. De dromen van de meeste mensen worden grotendeels beinvloedt door de mensen om hen heen. Kijk daarom eerst om je heen. Denk aan de mensen in je familie en gemeenschap. Wie bewonder je? Voor wie heb je veel respect en als wie verlang je te zijn? Het kan zijn dat je denkt aan een leraar of lerares die altijd zijn of haar studenten helpt ongeacht of ze de beste leerlingen zijn of niet. Het kan een marathonrenner of renster zijn die aan marathons meedoet om geld te verzamelen voor een organisatie die werkt om rasisme tegen te gaan. Misschien is het een buurtbewoner die aan een campagne werkt om discriminatie tegen jongeren die HIV positief zijn te voorkomen. Het kunnen ook je eigen ouders zijn. Besteedt tijd aan nadenken over je dromen voor de toekomst. 150

3 Je Dromen realiseren Laat je dromen echter niet beperkt blijven tot wat je om je heen ziet. Kijk verder buiten je omgeving. Is er iemand waarover je hebt gelezen in een tijdschrift of krant of die je op de televisie hebt gezien die iets gedaan heeft wat je bewondering heeft gewekt? Misschien is het een wetenschapper die onderzoekt hoe olifanten met elkaar communiceren. Misschien is het een verpleegster die hulp biedt aan vluchtelingen in het midden van een oorlogsgebied. Er zijn veel mensen die interessante en waardige dingen doen met hun leven. Deze personen kunnen dienen als voorbeeldfi guren. Ze kunnen je helpen om over je toekomst te beginnen te dromen. Laat je verbeelding geen grenzen hebben. Beperk jezelf niet door ideeën over wat je wel en niet kunt doen. Bijvoorbeeld, laat geen droom varen gebaseerd op de ouderwetse ideeën over welke banen geschikt zijn voor mannen en vrouwen. Dingen veranderen en vrouwen kunnen tegenwoordig een aantal functies invullen waar hun moeders nooit over hadden durven dromen. Tegenwoordig kunnen vrouwen ingineurs, piloten, artsen, atleten, muzikanten, journalisten en vele andere beroepen hebben. DOELEN VASTSTELLEN Een doel is een specifi ek ding waar je naartoe wilt werken. Er zijn twee soorten doelen: lange termijn en korte termijn doelen. Je dromen zijn je lange termijn doelen. Het zijn dingen waarvan je hoopt dat ze in de toekomst zullen gebeuren. Korte termijn doelen zijn directer. Het zijn de dingen waarvan je hoopt dat ze morgen, volgende week of volgend jaar gebeuren. Hier zijn de korte termijn doelen van enkele adolescenten: SOPHIE, 14, JAMAICA AAN HET EIND VAN MIJN EERSTE JAAR OP DE MULO SCHOOL WIL IK ÉÉN VAN DE BESTE 10 LEERLINGEN ZIJN VAN MIJN KLAS. FRANCIS, 16, TRINIDAD & TOBAGO VOLGEND JAAR WIL IK EEN DUET ZINGEN MET MIJN NEEF IN HET KERKKOOR. RITA, 16, BELIZE IK WIL MIJN ZUSTER HELPEN OM ZICH VOOR TE BEREIDEN OP HAAR EXAMEN ZODAT ZE HET TOELATINGSEXAMEN VOOR DE SCHOOL VAN HAAR KEUZE HAALT. PATRICK, 18, GUYANA IK WIL LEREN OM IN HET OPENBAAR TE SPREKEN MET ZELFVERTROUWEN. Wat zijn je doelen? Wat zijn alle dingen die je wilt doen voor het eind van dit jaar? Voor het eind van volgend jaar? Wat zijn de doelen van de mensen die het dichtst bij je zijn? Hoe kun je jezelf en anderen helpen om deze doelen te bereiken? Wanneer we een doel bereiken of anderen helpen om hun doel te bereiken hebben we een gevoel van succes en dat we iets hebben volbracht. Het maakt dat we ons goed voelen over onszelf en geldt als bewijs dat we succesvol kunnen zijn en anderen kunnen helpen om hetzelfde te zijn! Doelen moeten realistich en haalbaar zijn. Het moet iets zijn dat we kunnen bereiken. Soms stellen mensen onrealistische doelen voor zichzelf. Bijvoorbeeld een jonge man die net geslaagd is van de Middelbare School wil onmiddellijk na zijn slagen een gloednieuwe auto kopen maar hij heeft geen spaargeld of een baan. Voordat hij het doel stelt om een nieuwe auto te kopen zou hij eerder specifi eke korte termijn doelen moeten stellen zoals een paar honderd SRD elke maand opzij zetten om te sparen voor deze grote aankoop. Sommige mensen stellen negatieve doelen. Dit zijn geen nuttige doelen en deze doelen bereiken zal waarschijnlijk niet maken dat de persoon zich goed voelt over zichzelf. Denk even na: Heb jij of heeft een van je vrienden simpelweg een doel gesteld omdat jij of zij zich onder druk voelen van leeftijdgenoten? Heb je bijvoorbeeld eens het gevoel gehad dat al je vrienden seks hebben en dat je voelde dat je achter zou blijven als jij dat ook niet deed? Dit zijn geen goede redenen om iets te willen bereiken

4 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN Denk na over wat je echt wilt bereiken en hou de volgende richtlijnen met betrekking tot het vaststellen van doelen in gedachten. Zorg ervoor dat: Je doelen van jou zijn en niet van iemand anders. Je doelen positief en constructief zijn. Je doelen realistisch en haalbaar zijn. Door je doelen te bereiken je jezelf en anderen niet in gevaar brengt. Je plannen maakt om samen te werken met anderen om je doelen te bereiken en anderen helpt om hun doelen te bereiken. Nadat je je doelen hebt vastgesteld denk dan na over hoe je ze zult bereiken. Maak een goed plan voor jezelf. Stel jezelf de volgende vijf vragen: Waarom? Wat zijn je redenen om naar je doel toe te werken? Waarom wil je dit bereiken? Hoe? Welke stappen zul je moeten nemen om dit doel te bereiken? Wat zul je moeten doen? Wanneer? Wanneer zul je elk van de stappen moeten behalen naar je doel? Wanneer zul je je doel kunnen bereiken? Wat? Wat zul je nodig hebben om je doel te bereiken? Met wie? Op wie kan je een beroep doen om je te helpen bij het bereiken van je doel? Stel je bijvoorbeeld voor dat je doel is om meer betrokken te zijn in een buurtorganisatie in je omgeving. Waarom wil je dit? Misschien wil je zien dat er bepaalde veranderingen of verbeteringen plaatsvinden in je buurt. Of misschien wil je graag meedoen aan een sociaal doel zoals een campagne tegen racisme of een lokaal radiostation voor vergroting van het bewustzijn over HIV onder adolescenten. Hoe zul je betrokken worden in de buurtorganisatie? Misschien kun je nagaan wat de mogelijkheden zijn om via je school of kerk vrijwilligerswerk te doen. Of misschien vraag je aan je vrienden hoe zij in hun buurt helpen. Wanneer zul je deze stappen beginnen te ondernemen? Misschien besluit je dat je twee uren elke week of een weekend per maand zult besteden aan een gemeenschapsproject. Wat zul je nodig hebben om betrokken te worden in het helpen terug iets terug te geven aan je gemeenschap? Misschien heb je voorstellen nodig over wat je kunt doen of hoe je betrokken kunt worden. Misschien kun je je inschrijven voor een club op school of informatie zoeken over een gemeenschapsproject waar je over gehoord hebt op de radio. Aarzel niet om je vrienden, ouders, leraren of religieuze leiders te vragen naar ideeën. Met wie wil je naar deze doelen toewerken? Ken je personen die speciaal betrokken zijn in gemeenschapsactiviteiten waar je je kunt aansluiten of plaatsen waar je je als vrijwilliger zou kunnen opgeven? Als je over deze stappen nadenkt, goed plant en hard werkt kun je de doelen die je je gesteld hebt bereiken. Een doel bereiken maak dat je je goed voelt over jezelf 152

5 Je Dromen realiseren GOEDE BESLISSINGEN NEMEN Goede beslissingen nemen kan je helpen om je doelen te bereiken en je dromen te verwezenlijken. Een besluit is een keuze tussen twee of meer mogelijke richtingen om actie te ondernemen. Een besluit nemen is een alledaagse gebeurtenis. Je zult honderden beslissingen moeten nemen op de weg naar het bereiken van je doelen. Moet je na school naar huis gaan om te studeren of moet je met je vrienden gaan spelen? Moet je instemmen om seks te hebben met je vriend of vriendin of moet je wachten? Je moet elke dag beslissingen nemen. Eén van de belangrijkste onderdelen van beslissingen nemen is vooruit kijken om te zien wat kan gebeuren als je iets doet. Dit is resultaten of uitkomsten voorspellen. Hoe beter je bent in het voorspellen van uitkomsten en het begrijpen hoe de uitkomst van je acties andere personen kan beïnvloeden, hoe beter je zult zijn in het nemen van beslissingen die zullen resulteren in wat je wilt. WEET JE wat de belangrijkste stappen zijn om goede beslissingen te nemen? 1. Omschrijf het probleem, de situatie of kwestie waarvoor een beslissing moet worden genomen. 2. Identificeer alle mogelijke opties of acties die je moet ondernemen. 3. Overweeg alle mogelijke gevolgen of uitkomsten van elke actie. 4. Hou rekening met je eigen waarden en overtuigingen over goed en slecht en welke actie overeenkomt met deze waarden. 5. Denk na over hoe je besluit andere personen kan beïnvloeden. 6. Kies welke actie het beste lijkt op basis van je kennis, waarden en doelen. 7. Evalueer de beslissing en hoe je erover voelt of je je comfortabel voelt met de keuze die je hebt gemaakt. Stel bijvoorbeeld dat je probeert te besluiten of je naar het huis van een vriend of vriendin zult gaan na school. Als je dat doet, zal het de vriendschap tussen jullie hechter maken. De vriend of vriendin is erg populair op school en ze heeft verschillende vrienden uitgenodigd om te komen. Je wilde al heel lang ook bij deze groep horen en je bent dus heel erg blij dat je bent uitgenodigd. Aan de andere kant zal je moeder misschien boos zijn als je gaat zonder haar te vragen. Hiernaast heb je een belangrijk examen de week daarop en je hebt jezelf en je ouders beloofd dat je deze week zou beginnen met studeren. Als je naar je vriend (vriendin s) huis gaat zal je minder tijd hebben om je op het examen voor te bereiden en misschien een slecht cijfer krijgen. Beslissingen zoals deze kunnen moeilijk zijn. Je studie en je goede relatie met je moeder zijn erg belangrijk voor je. Maar tegelijkertijd wil je dolgraag vrienden worden met deze groep. Dat is ook belangrijk voor je. Uiteindelijk zul je al deze factoren tegen elkaar moeten afwegen en proberen uit te vinden wat het beste voor je is wat zal op lange termijn goed zijn voor je. Wat je ook beslist, zorg ervoor dat het jouw beslissing is. Zorg ervoor dat je een van de mogelijkheden kiest omdat jij dat wilt en niet omdat iemand druk op je legt om dat te doen. Evalueer altijd de beslissingen die je al hebt genomen en hoe je je over ze voelt. Voel je je alsof je de juiste beslissing hebt genomen? Indien dit niet het geval is, wat kun je doen om het te veranderen? Wat zou je de volgende keer anders doen? Bijvoorbeeld, misschien besluit je om seks te hebben met je partner maar je weet dat het een verkeerde beslissing voor je is. Je bent hopeloos bezorgd dat je een SOI kunt oplopen en je ouders kan teleurstellen. Je weet dat jij en je partner anticonceptie kunnen gebruiken maar je zou veel liever willen stoppen met seks

6 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN LATEN WE NAAR MIJN HUIS GAAN NA SCHOOL OKAY? RAVI HEEFT EEN PLAYSTATION THUIS EN ZE HEBBEN OOK EEN GLOEDNIEUWE TV... MAAR MIJN OUDERS HEBBEN MIJ GEZEGD DAT IK NIET ZONDER HUN TOESTEMMING ERGENS NAARTOE MAG GAAN! NEE RAVI, VANDAAG NIET. Je hebt de kans om nieuwe beslissingen te maken en het is daarom belangrijk dat je altijd je opties bekijkt en nadenkt over wat de beste keuze voor je is en hoe deze keuze anderen om je heen zal beïnvloeden. Je kunt beslissen om te stoppen met seks als dat is wat je verkiest. Het is nooit te laat om een verandering te maken. JE CARRIÉRE PLANNEN Neem je eigen beslissingen. Laat andere personen ze niet voor je nemen. Sommige adolescenten zijn bijzonder getalenteerd in een bepaald ding zoals rekenen of muziek of tekenen. Het lijkt soms alsof het talent hen heeft uitgekozen. Ze worden misschien wiskundeleraar, artiest, koordirigent of architect uit een groot aantal andere mogelijke beroepen. Sommige personen zijn heel erg geïnteresseerd in een bepaald ding uit hun kindertijd en deze sterke interesse maakt het gemakkelijker voor hen om te besluiten welk beroep ze willen gaan uitoefenen. Het kan zijn dat je een ouder hoort zeggen: Ik wist altijd dat John een dierenarts zou worden. Hij zorgde al voor kleine dieren toen hij pas vier jaar oud was. Maar velen van ons zijn niet als John. We behoren misschien tot de grote groep mensen die het op een aantal verschillende gebieden goed doen. De persoon die we uiteindelijk worden is een mengsel van waar we van houden en waar we een hekel aan hebben, onze bekwaamheden, onze bereidheid om hard te werken en de mogelijkheden die we hebben. In feite kun je boven alles je professionele doelen bereiken door volharding, wilskracht en hard werken. ALLEREERST ZAL IK ERG HARD STUDEREN ZODAT IK MIJN EXAMEN EN DE UNIVERSITEIT KAN AFMAKEN. De meeste mensen zullen een lange en moeilijke weg volgen om hun doelen te bereiken wat met vallen en opstaan gepaard zal gaan. De stappen die je moet nemen om je doelen te bereiken zijn niet altijd duidelijk en er zullen waarschijnlijk veel onverwachte hindernissen op je pad komen waar je creatief mee om zult moeten gaan. Probeer te begrijpen wat het is dat je graag doet en wat je het meest interesseert en onderzoek de mogelijkheden die je in staat stellen meer hierover te leren. Als je niet zeker bent over je interesses probeer dan een aantal verschillende banen uit te oefenen om te zien welke je het leukst vindt. Hoe zul je anders weten welke mogelijkheden er daarbuiten in de wereld voor je liggen? In sommige landen geven jonge mensen zich op als vrijwilligers voor verschillende organisaties tijdens hun vakantieperioden. Ze werken vaak als vrijwilligers of ze ontvangen slechts een heel kleine vergoeding om hun transport te betalen van en naar hun huis. De ervaring van vrijwilligerswerk kan je helpen om persoonlijk en professioneel te groeien en kan je later in het leven helpen om een baan te vinden. DAARNA, ALS JOHN EN IK GETROUWD ZIJN...ZAL IK EEN PAAR JAREN WACHTEN VOORDAT WE KINDEREN KRIJGEN ZODAT IK WERKERVARING KAN OPDOEN. Bedenk een realistisch plan 154

7 Je Dromen realiseren Denk niet dat een project niet de moeite waard is om te doen omdat het geen verband houdt met de school of met een betaalde baan. Als je meedoet aan vrijwilligerswerk zul je de ervaring waarschijnlijk zeer leerrijk en nuttig vinden. Bijvoorbeeld, als je je opgeeft als vrijwilliger bij het kantoor van een vriend of familielid kan je de werkomgeving leren kennen en een goed idee krijgen van de dagelijkse taken en verantwoordelijkheden van de mensen die daar werken. Je kan uitzoeken of dit soort carriere of baan wel iets voor je is. Je kan ook nieuwe vaardigheden aanleren, nieuwe interesses ontwikkelen en meer zelfvertrouwen krijgen. Je kan ook vriendschappen opbouwen en nieuwe ondersteunende relaties opbouwen. Als je nadenkt over de mogelijke carriere die je zou willen hebben, denk dan na over de stappen die je zult moeten nemen. Kijk naar de belangrijke voorbeeldfiguren in je leven. Wat denk je dat ze moesten doen om te komen waar ze zijn? Welk soort onderwijs hadden ze nodig? Welk soort praktische training moesten ze krijgen? Een goede manier om uit te vinden hoe mensen geworden zijn wat ze zijn is door hen over hun verleden te vragen. Als het personen zijn die je respecteert en wiens prestaties je bewondert vraag hen als ze eens tijd hebben om je te vertellen hoe ze gekomen zijn waar ze zijn. Alvorens je met hen begint te praten is het goed om een lijst met vragen op te schrijven die je zou willen vragen zoals wat hen heeft doen besluiten om een bepaalde baan te kiezen en welke opleiding en training ze moesten volgen. Wat vinden ze het leukst aan hun werk? Wat vinden ze minder leuk? De meeste mensen zijn erg blij wanneer iemand geïnteresseerd is in wat zij bereikt hebben en hen om advies vraagt. Mensen zullen vaak erg graag hun verhaal met je delen en je proberen te helpen op de weg naar het bereiken van je doel. Er kan moed en durf nodig zijn om een volwassene die je niet goed kent te benaderen maar de meesten zullen verrassend vriendelijk en behulpzaam zijn. Ze kunnen je ook goed advies geven over hoe je naar het opbouwen van je eigen carriere kan werken. Misschien zou je deze personen kunnen vragen over de persoonlijke en professionele waarden die ze met zich meedroegen die hen hebben geholpen om te worden wie ze zijn. Deze waarden kunnen bestaan uit de bereidheid na het werk na te blijven om een collega op een andere afdeling te helpen, beschikbaar zijn om te luisteren naar en een collega te ondersteunen die een moeilijke tijd meemaakt of die geplaagd wordt, of zich opgeven als vrijwilliger om een picknick te organiseren voor het personeel op een bijzondere dag, bijvoorbeeld International AIDS Day. GOED JE BEST DOEN OP SCHOOL Het uitstekend doen op school vereist een heleboel hard werk en vastberadenheid. Het is belangrijk dat je je best doet. Onderwijs is de sleutel tot succes. Het is het beste geschenk dat je jezelf kunt geven. Probeer zo lang mogelijk op school te blijven. Elk jaar krijg je meer kennis en leer je meer vaardigheden die je zullen helpen om je dromen te realiseren. Hier zijn enkele tips om het beste te maken van je onderwijs: Wees georganiseerd. Bereidt je voor op de les. Stel het maken van huiswerk niet uit tot het laatste moment. Maak tijd vrij om te studeren. Maak tijd vrij voor plezier en ontspanning. Alleen werken en niet spelen maakt iemand saai. Zorg er dus voor om tijd in te plannen voor gezelligheid, lichaamsbeweging en vrienden en familie. Eet goed en zorg dat je voldoende slaap krijgt zodat je niet sluimert of knikkebolt in de klas. Neem actief deel aan de les. Zelfs als je heel erg verlegen bent moet je ook meedoen. Laat je leraar zien dat je luistert en hard werkt. Dit is vooral belangrijk voor mensen die bang zijn om zich uit te spreken in de klas waardoor anderen alle aandacht krijgen

8 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN Meisjes laat je ook horen in de klas! Blijf niet stil en zwijgzaam zitten aardoor de jongens alle aandacht krijgen van de leraar. DE SCHOOL VROEGTIJDIG VERLATEN / SCHOOLUITVAL Veel adolescenten zijn gedwongen om de school vroegtijdig te verlaten, dus voordat ze hun opleiding hebben afgemaakt. Dit is een moeilijke situatie maar het betekent niet dat je niet in staat zult zijn om iets in je leven te bereiken. Het kan zijn dat je opnieuw moet nadenken over je dromen en doelen maar als je creatief bent kan je ze toch bereiken. Denk niet dat je leven voorbij is. Kijk om je heen. Hoe proberen anderen jonge mensen die niet op school zitten hun dromen te realiseren? Wat doen zij? Kijk naar de mogelijkheden en middelen die tot je beschikking staan. Zelfs als je de school niet kan afmaken kunnen er andere manieren voor je zijn om een goede opleiding te krijgen. Bijvoorbeeld, als je de school verlaat omdat je zwanger bent, ga dan na of er een centrum is voor tienermoeders waar je naartoe kunt gaan voor een opleiding of training. Of misschien is er een leningenfonds dat mensen helpt om kleinschalige activiteiten te ontplooien waarmee je een bedrijfje kunt opzetten. Vraag mensen om advies zoals je ouders, ooms, tantes, buren, iemand die gerespecteerd wordt in de gemeenschap of een van je vroegere leraren. Deze mensen kunnen heel goede ideeën hebben over werk of dingen die je zou kunnen ondernemen. Denk opnieuw na over je doelen en je strategie om ze te bereiken. Misschien zal het niet mogelijk zijn om een arts te worden maar er zijn voldoende andere dingen die je goed kunt doen. Je kunt misschien besluiten om een klein bedrijf op te starten. Hoe kan je dit doen? Misschien kun je een groep vormen met enkele vrienden. Vraag een ieder om bij te dragen aan een gezamenlijke pot die gebruikt zal worden als een opstartfonds voor het bedrijf. Misschien kun je praten met succesvolle zakenpersonen voor advies over hoe je kunt beginnen. Je kunt ze zelfs vragen om in je bedrijfje te investeren als je hen kunt overtuigen dat het een goed idee is. Wees creatief. Als al je vrienden naar dezelfde plek uitkijken om te werken is het misschien beter om een andere plek te overwegen of een andere activiteit te ondernemen. OMGAAN MET TEGENSLAGEN Of je nu op school zit of niet, de dingen gaan niet altijd zoals je hebt gepland. Soms komt er een groot obstakel op je weg dat het onmogelijk maakt om je doel en je dromen te bereiken. Deze obstakels worden tegenslagen genoemd. Ze maken het moeilijk om vooruit te gaan en soms laten ze je zelfs terugvalllen. 156

9 Je Dromen realiseren Tegenslagen kunnen heel erg moeilijk zijn maar ze overkomen iedereen. Het is hoe je omgaat met de onvermijdelijke tegenslagen van het leven wat zal bepalen hoe goed je het zal doen in het realiseren van je droom misschien niet je oorspronkelijke droom maar een droom desalniettemin! Tegenslagen kunnen gebeuren vanwege gebeurtenissen die buiten je controle liggen zoals de economische status van je familie. Misschien gaat het slecht met het bedrijf van je familie of wordt je moeder ziek en kunnen ze niet langer voor je schoolgeld ebtalen. Als dit gebeurt zal je op je eigen kracht moeten bouwen om het probleem op te lossen. Is er een familielid dit je kan helpen om het te betalen. Kan de school de kosten voor je verlagen omdat je een goede leerling bent. Kun je naar een goedkopere school gaan? Tegenslagen kunnen gebeuren vanwege gebeurtenissen die totaal buiten je contrôle liggen. Misschien zijn er 20 plaatsen op de universiteit voor studenten om engineering te studeren. 80 studenten hebben deelgenomen aan het examen en jij eindigde met je resultaten op de 21ste plaats. Weet je hoe je om moet gaan met tegenslagen? Tom wilde altijd arts worden maar er waren problemen in zijn familie toen hij 15 was en hij moest zijn examens missen. Toen hij de examens eindelijk kon maken had hij geen geld om voor de natuurkundeboeken te betalen en hij moest alleen leren van zijn aantekeningen. Hij haalde het toelatingsexamen voor de medische opleiding niet. Tom was heel erg teleurgesteld maar hij bleef zijn interesse in gezondheidszorg behouden. Zijn ouders moedigden hem toen aan om een cursus te doen in gezondheidsonderwijs. Tom vond dat dit een slechte vervanging was voor zijn artsenstudie maar hij studeerde hard en slaagde na 2 jaren. Hij kreeg een baan als assistent gezondheidsinspekteur in een kleine stad. Hij deed zijn werk heel erg goed en werd later door een organisatie in dienst genomen die hem stuurde om verschillende cursussen te gaan doen. Vorig jaar werd Tom gepromoveerd om het gezondheidsprogramma van de organisatie in drie districten te beheren. Hij had de leiding over drie artsen. Tom is een succes. Enkele sleutels tot zijn succes waren: Zijn oprechte interesse in gezondheidszorg. De bereidheid om iets anders te proberen als het eerste plan niet slaagt. Het vermogen om hard te werken en zich toe te leggen op alles wat hij deed. Dit kan erg moeilijk zijn. Hoe ga je om met dit probleem? Een mogelijkheid is dat je heel erg depressief en ontmoedigd raakt. De andere mogelijkheid is om praktisch en positief te zijn. Je hebt het op 1 na gehaald! Is er een andere opleiding op de universiteit die je kunt volgen en dan later weer teruggaan naar engineering? Is er een andere opleiding of universiteit ergens anders die deze kans biedt? Kun je een herexamen doen? Zullen alle 20 studenten de beschikbare plekken innemen of heb je nog een kans als je het doordrukt? Wat voor tegenslagen je ook tegenkomt, geef niet op en verlies de moed niet. Probeer het probleem op te lossen en vraag daarbij de hulp in van je vrienden en familie. Er is een gezegde Waar er een wil is, is er een weg, wat betekent dat als je vastberaden bent je een weg zult vinden om succesvol te zijn. Soms gebeuren tegenslagen vanwege innerlijke problemen die je hebt het kan zijn dat je niet handelt overeenkomstig de weg die je gekozen hebt of vanwege je houding en de manier waarop je naar dingen kijkt. Tegenslagen die door je eigen zwakheden worden veroorzaakt zijn moeilijk te accepteren. Het kan zijn dat je je hebt toegelegd om iets te doen maar het blijkt dat je niet daarvoor geschikt bent. Je hebt bijvoorbeeld je zinnen gezet om arts te worden maar je bent eenvoudigweg niet goed in biologie en natuurkunde. Je kan deze zaken niet onthouden zelfs als je regelmatig studeert. Je krijgt slechte cijfers voor deze vakken terwijl je voor andere vakken wel goed werkt

10 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN WEET JE hoe je het beste kunt maken van je sterke kanten? Susan was er zeker van dat ze journalist wilde worden. Ze nam een baan als vrijwilliger bij een damesblad. Haar werkgever gaf haar een paar schrijfopdrachten en gaf haar enkele aanwijzingen hoe ze artikelen kon schrijven. Maar alles wat ze schreef was saai, hoe goed ze ook probeerde. De ideeën raakten op als ze probeerde te schrijven. Het duurde uren voor ze slechts een paragraaf schreef. Ze bracht drie maanden door zonder iets te publiceren. Susan werd bezorgd. Ze had erop gerekend om een cursus journalistiek te volgen na school. Hoewel alle medewerkers van het damesblad aardig tegen haar waren geweest was één van de vrouwen, de persoon die het blad had ontworpen, in het bijzonder heel erg aardig tegen haar. Susan besloot naar haar toe te gaan en haar om advies te vragen. De vrouw vertelde aan Susan om zich niet te veel zorgen te maken. Ze adviseerde haar om verschillende dingen te proberen voor het damesblad. Toen liet ze Susan zien hoe de computer werkte en het bleek dat ze een goed oog had voor afbeeldingen en layout. Ze veranderde haar cursus in een cursus grafisch ontwerpen. Hoewel journalistiek zelf niets voor haar was vond Susan een ander onderdeel van het werk heel erg leuk. Ze was flexibel. Ze gaf niet op. Integendeel maakte ze het beste van haar sterke kanten en van de mogelijkheden om haar heen. Wanneer zoiets gebeurd moet je goed naar jezelf kijken. Kijk naar je zwakke en sterke punten. Wat kun je heel goed doen? Wat zijn je talenten? Wat kun je doen waardoor je het beste haalt uit je sterke kanten? Er achter komen wat je sterke kanten zijn en hoe je het beste uit ze kan halen kan moeilijk zijn. Het is moeilijk om buiten jezelf te treden en objectief naar jezelf te kijken. Als je problemen hebt om je sterke kanten te herkennen probeer dan met iemand te praten die je kent een ouder, een broer of zus, een oom of tante, of een leraar of counselor op school. Deze personen hebben misschien sterke kanten van je gezien die jij niet bij jezelf herkent. De meeste gevaarlijke oorzaken van tegenslagen hebben te maken met je eigen houding. Op een dag geef je het proberen op. Je bent moe of je voelt je hopeloos. Of je denkt plotseling dat het pad dat je hebt gekozen te moeilijk is en dat de beloning te lang uitblijft. Je eigen gedragingen en gedachten kunnen valstrikken zijn. Enkele van deze valstrikken zijn: De NEGATIEVE GEDACHTEN valstrik. Je vertelt jezelf dat je geen geluk hebt of dat je niet slim genoeg bent en je gebruikt deze gedachten als een excuus om niets te doen. De ANGST OM EEN FOUT TE MAKEN valstrik. Je maakt je te veel zorgen over fouten maken zodat je dingen niet eens probeert. De ANGST VOOR SUCCES valstrik. Je probeert het niet omdat je bezorgd bent over aandacht naar je toetrekken als je succesvol bent. De MAAR IK KAN NIET valstrik. Je vertelt jezelf dat je iets niet kunt doen voordat je het zelfs probeert. De ANGST OM NIET TE VOLDOEN AAN DE VERWACHTINGEN VAN ANDEREN valstrik. Je maakt je zoveel zorgen over het teleurstellen van anderen dat je bang bent om te proberen. Wees alert voor deze valstrikken. Pas op dat je niet in ze valt. Je zult nooit weten wat je in staat bent te doen als je het niet probeert. Praat er niet alleen over of heb niet alleen hoop dat het zal gebeuren. Begin aan je doelen en dromen te werken. 158

11 Je Dromen realiseren Vaak denken we dat de succesvolle mensen waar we over horen geboren zijn met zoveel talent en vaardigheden dat het gemakkelijk voor hen is om te komen waar ze zijn. Als je echter kijkt naar wat deze personen gedaan hebben zul je verbaasd zijn over de vele inspanningen die zij gedaan hebben om hun droom te verwezenlijken. Soms denken we dat succesvolle mensen eenvoudigweg geluk hebben. Maar er is een oud gezegde over geluk: Geluk is daar waar voorbereiding en mogelijkheden elkaar ontmoeten. Zorg ervoor dat je altijd voorbereid bent en let op alle mogelijkheden! Dan zul je geluk tegenkomen. Tenslotte, denk eraan dat succes niet betekent dat je een superstar wordt of een mooie auto of veel geld hebt. Succes is iets persoonlijks. Succes betekent verschillende dingen voor verschillende mensen maar voor de meeste personen betekent succes je goed voelen over jezelf en wat je doet. Kijk naar je sterke punten: Test je vermogen om uitdagingen te overwinnen! We hebben allemaal innerlijke krachten en vaardigheden die ons helpen om uitdagingen in ons dagelijks leven aan te gaan. Kijk naar je sterke punten en probeer ook erachter te komen aan welke je nog moet werken. Humor Emotionele intelligentie Optimisme Spiritualiteit Een doel in het leven Veerkracht Overige Lach je elke dag? Kun je ook in tijden van uitdagingen de humor van dingen inzien? Zeggen mensen dat je een gevoel voor humor hebt? Kun je anderen laten lachen? Kun je de emoties van anderen aflezen? Ben je bewust van je gevoelens? Is het gemakkelijk voor je om je persoonlijke gevoelens te uiten? Heb je sympathie voor anderen? Ben je een positief persoon? Ben je vervuld van hoop? Kijk je uit naar nieuwe gebeurtenissen? Voel je je verbonden met anderen en met de wereld om je heen? Heb je soms een sterk gevoel van innerlijke vrede? Kun je je laten leiden door het vertrouwen om met uitdagingen om te gaan en te accepteren wat buiten je macht ligt. Zie je het positieve van uitdagende tijden? Wordt je wakker met een gevoel van doelgerichtheid? Als je over je leven nadenkt zie je een reden waarom je leeft? Ben je in staat te herstellen van moeilijke situaties? Leer je uit ervaringen van het verleden? Heb je vertrouwen in jezelf tijdens moeilijke tijden? Voel je dat je de macht hebt om met een crisis om te gaan? Voel je je echt goed wanneer je anderen helpt? Weet je hoe je hulp moet zoeken van en hulp moet bieden aan anderen? Kun je met anderen communiceren wanneer je je gespannen en verward voelt? Hoe goed gaat het met je? Denk eraan dat je de innerlijke kracht hebt om uitdagingen en moeilijkheden te overwinnen en een gelukkig en gezond leven te leiden als je in jezelf gelooft! Je bepaalt je eigen succes. Wacht niet op andere mensen om je succesvol te maken. Je succes zal bepaalt worden door je gelukkig gevoel, je spirituele rijkdom, je wijsheid, je flexibiliteit, je wilskracht en je houding tegenover anderen personen. Je hebt de sleutels van je toekomst en je dromen in eigen handen!

12 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN GERICHT BLIJVEN OP JE DOELEN EN DROMEN Soms is het moeilijk om gericht te blijven op je doel of je droom. Soms lijkt het resultaat dat we wensen zo ver in de toekomst te liggen dat het onbereikbaar lijkt. Het kan zijn dat we ons geneigd voelen om liever van het heden te genieten en de toekomst voor zichzelf te laten zorgen. Bijvoorbeeld door te stoppen met hard studeren en liever van onze vrienden te genieten. Op andere momenten zullen anderen ons misschien ontmoedigen om gericht op ons doel te blijven denken. Ze kunnen ons het gevoel geven alsof we ons doel of onze droom nooit zullen kunnen bereiken. Sommige jonge mensen, bijvoorbeeld, krijgen te maken met een heleboel druk om te trouwen of kinderen te krijgen op een leeftijd waarop ze misschien nog niet klaar zijn om deze verantwoordelijkheden op zich te nemen. Het kan ook moeilijk zijn als we proberen een ongebruikelijk pad te volgen door een droom na te streven die verschilt van die van onze leeftijdgenoten. DELONIE, 19, BELIZE IK WIL EEN COMPUTER ENGINEER ZIJN. IK HOOP DAT IK NAAR HET BUITENLAND KAN OM TE STUDEREN MAAR MIJN FAMILIE VERTELT ME NU AL DAT IK HET ALS VROUW OP HET GEBIED VAN MIJN STUDIE HEEL MOEILIJK ZAL HEBBEN. ZE ZEGGEN DAT DE MANNEN ME ALLEEN ZULLEN ZIEN ALS SNOEPGOED EN DAT IK NIET IN STAAT BEN OM COMPUTER ENGINEERING TE DOEN. ZE MOEDIGEN ME AAN OM IN DE VERPLEGING TE GAAN. Het kan moeilijk zijn om gericht te blijven op ons doel wanneer andere personen ons ontmoedigen en ons vertellen dat we iets niet kunnen doen. Het is even moeilijk om gericht te blijven op ons doel als andere personen ons vertellen dat we ons niet zo moeten inspannen en plezier moeten hebben. Wat anderen ook zeggen, blijf vasthouden aan je droom en blijf anderen helpen om ook hun droom te bereiken. Als men je vertelt dat je iets niet zult kunnen bereiken eenvoudigweg omdat je een vrouw bent of een man, bewijs het tegendeel aan hen. Doe tweemaal zo hard je best. Je kan bijna alles doen waar je je gedachten op toelegt. Mannen en vrouwen zijn in gelijke mate in staat om iets te doen zelfs als zij niet altijd dezelfde kansen krijgen. Als je druk ondervindt van je ouders om te trouwen of je school vroegtijdig te verlaten, probeer dan advies te krijgen van een leraar, een tante of oom, een gerespecteerde persoon in je gemeenschap of iemand van de kerk of moskee. Kijk of ze je kunnen helpen om met je ouders te praten over het belang van het voortzetten van je studie. Je dromen zijn belangrijk en het zal moeilijker zijn om ze na te streven wanneer je voor een gezin moet zorgen. Blijf gericht op je droom. Laat anderen je niet van je droom afhouden. 160

13 Je Dromen realiseren LEIDERSCHAP EN BURGERSCHAP Aangezien we sociale wezens zijn en in gemeenschappen leven, heeft één van de belangrijke dingen van een waardig persoon zijn te maken met onze betrokkenheid bij de wereld om ons heen. We leven in een veranderende wereld en veel kwesties die invloed hebben op jonge mensen of op de wereld die zij zullen erven hebben onze aandacht nu nodig. Jij als jong persoon kan deelnemen aan verschillende activiteiten en deel uit maken van de veranderingen die moeten plaatsvinden om je gemeenschap en de wereld een betere en leefbaardere plaats te maken om in te leven. Dit is een goed moment om betrokken te raken in gemeenschapswerk en aan allerlei activiteiten deel te nemen waarvan velen een positieve invloed zullen hebben op je leven en dat van anderen. Vandaag de dag realiseren veel politieke en sociale groeperingen zich, dat jonge mensen een belangrijke bijdrage moeten leveren om nieuwe mogelijkheden voor jongerenparticipatie te creeren. De ontwikkeling van begrip voor gemeenschapswerk en burgerschap moeten een belangrijk deel vormen van je groei. Grijp de mogelijkheden om je heen aan die er zijn om dit te realiseren! Wat zijn volgens jou de belangrijkste zaken waar jonge mensen mee te maken krijgen in je gemeenschap of in je land? Als je een aanbeveling zou moeten doen aan de beleidsmakers van je land die een positieve invloed zal hebben op het welzijn en de gezondheid van jonge mensen wat zou dat zijn? Wat doen jonge mensen om je heen om een verschil te maken? Wat zijn de mogelijkheden voor participatie om je heen? Ken je deze mogelijkheden? Zou je je bij hen willen aansluiten? Hier zijn enkele suggesties om betrokken te raken: Op je school: Help een jongere leerling met zijn of haar les of help een leraar(es) om een les voor te bereiden. In je buurt: Organiseer een vuilophaaldag met een paar vrienden in een park dichtbij. In de media: Help mee bij een lokale krant om een publieke bewustzijnscampagne te organiseren. In de politiek: Geef je op als vrijwilliger bij het gemeentehuis of organiseer een burgerbewustzijnsdag. In de kerk of moskee: Geef je op in de kerk of moskee bij jou in de buurt of neem de tijd om te leren van een spirituele leider die je bewondert. Met je leeftijdgenoten: Sluit je aan bij een jongerengroep of vorm een jongerengroep met je leeftijdgenoten kom wekelijks samen om elkaar te helpen met huiswerk. Beloon jezelf daarna met het spelen van spelletjes. Ben je klaar voor actie? Ga dan meteen aan de slag!

14 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN Samenvatting van Hoofdstuk 14 Onze dromen realiseren Onze dromen realiseren vereist veel hard werk en volharding. Wacht niet tot goede dingen je overkomen. Het gaat om jouw toekomst. Je moet er zelf aan werken! Je kunt je dromen vanaf vandaag beginnen vorm te geven. Kijk om je heen naar de mensen in je gemeenschap. Wie bewonder en respecteer je? Deze personen kunnen voorbeeldfiguren zijn. Kijk buiten je gemeenschap. Er zijn veel mensen die interessante en waardevolle dingen doen met hun leven. Zij kunnen ook voorbeeldfiguren zijn. Laat je verbeelding de vrije loop. Laat je ideeën niet beperkt zijn door ideeen over wat je wel en niet kan doen. Of je nu een jongen of een meisje bent, je kan bijna alles doen wat je wilt doen als je je gedachten erop zet en hard werkt. Praat met mensen die dingen doen die je interesseren. Vraag hen hoe ze gekomen zijn waar ze zijn. Welke opleiding hadden ze nodig? Welke training hebben ze gevolgd? Wat vinden ze het leukst aan hun werk? Wat vinden ze het minst leuk? Je dromen zijn je lange termijn doelen de dingen die je graag zou willen realiseren in de toekomst. Maar je hebt ook directere doelen nodig, dingen die je kunt verwezenlijken op korte termijn. Denk aan wat je deze week, deze maand en dit jaar wilt verwezenlijken. Wanneer je deze doelen bereikt zul je je goed voelen over jezelf. Je zult zien dat wanneer je je gedachten ergens op zet, je kunt slagen. Je dromen realiseren zal niet volgens een duidelijk en gemakkelijk pad lopen. De juiste stappen die je onderweg moet nemen zullen niet altijd duidelijk voor je zijn en je kunt veel onverwachte obstakels tegenkomen. Je zult in staat moeten zijn om: Goede beslissingen te nemen door naar de mogelijke consequenties te kijken van de opties die voor je liggen. Gericht te blijven op je droom en jezelf niet ontmoedigd of afgeleid te laten raken door anderen mensen. Hard te werken. Of je nu op school zit of niet, maak altijd het beste van de mogelijkheden die je hebt. Te proberen om te gaan met tegenslagen. Geef nooit op. Waar er een wil is, is er een weg. Ondersteuning te zoeken van en ondersteunend te zijn voor anderen. Ze kunnen je helpen om je dromen te realiseren. Jij bepaalt je eigen succes. Je volharding, creativiteit, wijsheid, flexibiliteit en houding tegenover anderen zijn belangrijk voor je toekomst en je dromen. 162

15 WOORDENLIJST A Abortus Abces Abstinence Acne Aggressief Alcohol Allergie Anemie Anesthesie Anti-schimmel creme Het einde van een zwangerschap. Dit kan vanzelf gebeuren (spontane abortus of miskraam ) of het kan veroorzaakt worden door een medische ingreep (gedwongen abortus). Ettergezwel. Ophoping van pus in intern of extern organisch weefsel. Abstinentie. Onthouding van sex. Een huidconditie die voornamelijk voorkomt bij adolescenten en die gekenmerkt wordt door een heleboel puistjes vooral op het gezicht. Gewelddadig, onvriendelijk en vijandig zijn tegenover andere personen Bier, wijn en sterke likeuren zijn soorten alcohol. Alcohol maakt dat mensen zich ontspannen en minder zelfbewust voelen. Het haalt remmingen bij hen weg en vertraagt hun reacties. Alcohol is verslavend en kan langtermijn gezondheidsproblemen veroorzaken. Een slechte reactie van de huid op voedsel, medicijnen of andere stoffen. Wanneer iemand allergisch is voor iets kunnen ze reacties hebben zoals jeuk, niezen, uitslag, moeilijk ademen of een shock. Bloedarmoede. Een gezondheidsconditie waarin het bloed zwak en dun is en minder rode bloedlichaampjes bevat. Het wordt vaak veroorzaakt door een gebrek aan ijzer in de voeding van de persoon. Kenmerken van bloedarmoede zijn moeheid, bleek tandvlees, een bleke tong, bleke oogleden en handpalmen en gebrek aan energie. Verdoving. Een medicijn dat gebruikt wordt om pijn en ongemak tijdens een operatie te verlichten. Anesthesie kan plaatselijk (aan een bepaald deel van het lichaam) of geheel worden toegediend waarbij de persoon gewoonlijk bewusteloos is. Een medicinale creme die schimmel (bepaalde parasieten) doodt die kunnen groeien in en op je lichaam zoals in de vagina of op de voeten. 163

16 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN Antiseptisch Anus Areola Aspiraties Assertief Afspraakverkrachting Afscheiding Afkicksymptomen Ontsmettend. Een medicinale substantie (zeep, creme of lotion) die de groei van bacterien voorkomt. Antiseptische middelen worden gebruikt om infecties te voorkomen. De opening van het lichaam waar afval (ontlasting) naar buiten komt. De ring van donkerder gekleurde huid rond de tepel van de borst (man of vrouw) Dromen en hoop voor de toekomst. Je mening en gevoelens duidelijk, zelfverzekerd en krachtig kenbaar maken zonder vijandig, onvriendelijk of onbeleefd te zijn. Je assertief opstellen betekent opkomen voor jezelf en je rechten verdedigen. Een verkrachting die gepleegd wordt door een partner tijdens een afspaakje. Bijvoorbeeld, wanneer iemand zijn of haar partner dwingt om seks tegen zijn of haar wil te hebben. Vocht. Seksuele afscheidingen bestaan uit vaginale afscheiding en mannelijke zaadcellen (sperma). De reactie van het lichaam wanneer een drug waaraan men verslaafd is, niet meer wordt toegediend of ingenomen. B Blaas Billen Baarmoederhals Besnijdenis Bekritiseren Bevalling/baring Baarmoeder Het orgaan waarin urine wordt opgeslagen voordat het uit het lichaam gaat Het ronde, vlezige gedeelte van het lichaam onder de ruggenwervel waar we op zitten. De opening of hals van de baarmoeder. Een medische procedure waarbij de losse vel huid aan het eind van de penis van de man (voorhuid) wordt verwijderd. Iets fout vinden; iets negatiefs zeggen over iets of iemand. Het werk dat het lichaam van een vrouw doet tijdens de geboorte van een kind om de baby uit het lichaam te stoten. Het gespierd orgaan in de buik van de vrouw waarin een foetus groeit. C Caloriën Eenheden waarmee de hoeveelheid energie in voedsel wordt gemeten. 164

17 WOORDENLIJST Candidiasis Canabis (ook wel marihuana, ganja, hashiesj of wiet) Tandgaatje Cocaïne Condoom Clitoris Crush Een schimmelinfectie in de vagina. Symptomen van candidiasis bestaan uit een afscheiding uit de vagina en jeuk. Cannabis is een drug die gemaakt wordt van de bladeren van een plant. Mensen roken de bladeren maar soms wordt een sterkere versie gemaakt van de stam van de plant. Cannabis kan maken dat mensen zich ontspannen, blij en slaperig voelen. Cannabis kan je vermogen om beslissingen te nemen beperken en kan een intens gevoel van paniek of angst veroorzaken. Een gaatje in een tand veroorzaakt door verrotting. Een illegale drug die maakt dat iemand zich high voelt. Het is een zeer verslavende drug. Een zacht omhulsel gemaakt van rubber of latex dat om de penis van de man wordt gedragen voordat men seksuele omgang heeft. Condooms bieden bescherming tegen zwangerschap en seksueel overdraagbare infecties. Het uitstekend gedeelte aan het geslachtsdeel van de vrouw dat het centraal gedeelte van seksueel genot is voor de vrouw. Het bevindt zich aan de voorzijde van de opening van de urinebuis. Een gevoel van intense bewondering en verliefdheid; iemand heel leuk vinden. D Deodorant Depressie Een product dat okselgeur tegengaat. Een gevoel van heel erg verdrietig en hopeloos zijn. Depressie is een ernstig emotioneel probleem dat kan leiden tot moeite om na te denken en te kunnen slapen alsook een verlies van eetlust en gedachten over het plegen van zelfmoord. E Embryo Erectie Eileiders Eierstokken De term die gebruikt wordt tussen de tweede en achtste week van een zwangerschap om de massa cellen aan te duiden die zullen groeien tot een foetus. Wanneer een penis hard (stijf) wordt als resultaat van gevoelens van seksuele opwinding. De twee buizen die leiden van de vrouwelijke eierstokken naar de baarmoeder. Nadat een eitje vrijkomt uit één van de eierstokken, reist het via deze buizen naar onderen naar de baarmoeder. De twee smalle, eivormige organen aan elke zijde van de baarmoeder die elke maand een eitje loslaten gedurende de reproductieve jaren van de vrouw. 165

18 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN F Foetus Follikels De term die gebruikt wordt om te verwijzen naar een baby in de baarmoeder vanaf de negende week van de zwangerschap tot de geboorte. Haarzakjes. Kleine gaatjes in de huid vanwaaruit haar groeit. G Genitalien/ geslachtsdelen Genitale wratten Gonorroe Groeispurt Gênant, vervelend Glijmiddel Gesteriliseerde instrumenten Groeibelemmering De buitenste seksuele organen van mannen en vrouwen Vlezige wratten die groeien in het gebied van de geslachtsdelen die veroorzaakt worden door een seksueel overdraagbare infectie. Een seksueel overdraagbare infectie die een afscheiding veroorzaakt uit de vagina of penis. Een periode waarin het lichaam van een adolescent heel snel groeit. Een situatie waarbij je je niet op je gemak, beschaamd, onhandig of niet zelfbewust voelt. Een crème of middel dat gebruikt wordt om droge oppervlakken nat en glibberig te maken. Glijmiddelen worden vaak op condooms gebruikt tijdens seks. Medische instrumenten die schoon en vrij van bacteriën zijn. Normale groei of ontwikkeling belemmeren of hinderen. H Haarroos Haemorrhage Hallucinaties Heroïne Herpes Schilfers droge huid op iemands schedel Zware bloeding Visioenen van vreemde dingen en het horen van stemmen die anderen niet zien of horen. Hallucinaties kunnen veroorzaakt worden door het gebruiken van drugs. Een illegale drugs die hallucinaties veroorzaakt en heel erg verslavend is. Een seksueel overdraagbare infectie die veroorzaakt wordt door een virus en niet genezen kan worden. Het veroorzaakt kleine pijnlijke blaren, meestal op en rond de geslachtsdelen of rond de mond. 166

19 WOORDENLIJST Heteroseksualiteit HIV/AIDS Homoseksualiteit Hormonen Hygiene Huidsmeer Seksuele aantrekking tot leden van het ander geslacht (mannen voelen zich aangetrokken tot vrouwen en vrouwen voelen zich aangetrokken tot mannen). HIV of Human Immunodeficiency Virus, is het virus dat AIDS veroorzaakt. De term HIV/AIDS wordt vaak gebruikt omdat een infectie met HIV uiteindelijk leidt tot AIDS, Acquired Immune Deficiency Syndrome. Een persoon heeft AIDS (en is niet alleen besmet met HIV) wanneer het immuunsysteem zo zwak is geworden dat het normale infecties en ziekten niet meer kan afweren. Seksuele aantrekking tot personen van hetzelfde geslacht (vrouwen voelen zich aangetrokken tot vrouwen en mannen voelen zich aangetrokken tot mannen) Natuurlijke chemicaliën die door het lichaam geproduceerd worden en die dienen als boodschappers om het lichaam te vertellen hoe en wanneer het dingen moet doen zoals groeien. Handelingen plegen om jezelf schoon te houden. Een vettige stof die door de huid wordt geproduceerd. Teveel huidsmeer kan puistjes veroorzaken. I Implantaat/ Norplant Implantatie Incest Inhibities/remmingen Een vrouwelijke anticonceptiemethode waarbij zes smalle buisjes die hormonen bevatten onder de huid van de bovenarm van de vrouw ingebracht worden door een getrainde arts of gezondheidswerker. Implantaten voorkomen zwangerschap gedurende ongeveer vijf jaren maar kunnen eerder verwijderd worden als de vrouw zwanger wil worden. Wanneer een bevrucht eitje zich aan de binnenwand van de baarmoeder hecht. Implantatie is het begin van een zwangerschap. Seksueel contact tussen leden van een familie. Gevoelens van verlegenheid of schaamte. IUD (of spiraal) Inhaleermiddelen De IUD (Intra-uterine Device) of spiraal is een methode van anticonceptie. Het wordt ingebracht in de baarmoeder door een arts om zwangerschap te voorkomen en kan weer verwijderd worden wanneer de vrouw zwanger wil worden. Petroleum, lijm, industriële producten. Stoffen die geïnhaleerd kunnen worden om de effecten van drugs te ervaren. Stoffen in spuitbussen kunnen misselijkheid, overgeven, desoriëntatie en verwarring veroorzaken; ze kunnen de hersenen ook beschadigen. 167

20 JIJ, JE LEVEN, JE DROMEN: EEN HANDLEIDING VOOR CARAIBISCHE ADOLESCENTEN K Keizersnede Klieren Kalenderperiode Kwetsbaar Karaktertrek, eigenschap Kalmerende middelen Lichamelijk Lichaamshaar Litteken Een medische operatie om de baby uit de baarmoeder te halen door middel van en snee in de onderbuik van de vrouw. Deze operatie wordt uitgevoerd wanneer bevalling via de vagina niet mogelijk is of niet wordt aanbevolen. Cellen in de huid die een bepaalde functie hebben, bijvoorbeeld, zweetklieren produceren zweet dat het lichaam helpt om af te koelen. Een methode om zwangerschap te voorkomen die bestaat uit het niet hebben van seks gedurende de dagen waarop een vrouw denkt dat ze vruchtbaar is. Deze methode is niet volkomen veilig en wordt niet aanbevolen voor jonge mensen. Het risico lopen dat men lichamelijk of emotioneel gekwetst wordt; gemakkelijk te kwetsen; gemakkelijk beschadigd. Een herkenbaar kenmerk; een kenmerk dat men erft. Soorten drugs die maken dat iemand zich erg rustig, ontspannen en slaperig voelt. L Van of gerelateerd aan het lichaam. Haar dat groeit op en rond de het lichaam Een teken dat op de huid achterblijft nadat een diepe snijwond, verwonding of brandwond genezen is. M Medeleven Maagdenvlies Masturbatie Menarche Menopauze Menstruatie, menstruatieperiode, of maandelijkse periode Het vermogen om de bezorgdheden, angsten en noden van iemandanders te kunnen begrijpen. Medelevend zijn betekent dat je je kunt inbeelden in de situatie van iemand anders en kan begrijpen hoe hij of zij zich voelt. Een teer stuk weefsel binnen in de vagina. Het eigen lichaam aanraken om seksueel genot te voelen. Het begin van de menstruatie, de eerste menstruatieperiode. De tijd waarop een vrouw stopt met het krijgen van maandelijkse menstruatieperioden. Meestal tussen 45 en 55 jaar. De vloeiing van bloed en weefsel uit de baarmoeder en uit het lichaam van de vrouw dat ongeveer om de 28 dagen plaatsvindt. De menstruatie begint tijdens de adolescentie en eindigt tussen de leeftijd van 45 en 55 jaar. 168