Kadernota Veiligheid. Samen voor meer veiligheid

Transcriptie

1 Kadernota Veiligheid Samen voor meer veiligheid 1

2 Kadernota Veiligheid 2012 tot 2015 Samen voor meer veiligheid

3 INHOUD Kadernota Veiligheid 2012 tot INLEIDING Functie van de kadernota Reikwijdte van deze nota Visie op (het werken aan) sociale veiligheid De opbouw van dit stuk ANALYSE Observatie 1: criminaliteit neemt af, maar ontwikkeling woninginbraken baart zorgen Observatie 2: ten opzichte van steden van vergelijkbare grootte relatief veel geweld Observatie 3: integrale aanpak georganiseerde misdaad kan (en moet) beter Observatie 4: gebiedsgericht werken mist een zenuwcentrum voor richten van actie Observatie 5: persoonsgerichte aanpak staat sterk maar verdient doorontwikkeling Observatie 6: doelstelling reductie van onveiligheidsgevoelens vraagt om extra tools Observatie 7: monitoren, evalueren en sturen op realisatie kan beter Observatie 8: regeren is (nog beter) vooruitzien AMBITIE AANPAK Intensivering aanpak woninginbraak Intensivering aanpak geweld De zware en georganiseerde misdaad steviger aanpakken Doorontwikkeling gebiedsgerichte aanpak Doorontwikkeling persoongerichte aanpak Meer aandacht voor gevoel van veiligheid Beter monitoren en evalueren (voor meer sturing op resultaat) Beter verkennen van relevante ontwikkelingen in samenleving en wetenschap ORGANISATORISCHE BORGING Bestuurlijke coördinatie van het veiligheidsbeleid Ambtelijke coördinatie van het veiligheidsbeleid Sterke districten Doorontwikkeling strategische veiligheidsagenda Planning en control Financiën Communicatie BIJLAGE 1 Doelstellingen Veiligheidsbeleid Tilburg 2012 tot

4 1. INLEIDING Tilburg wil een stad zijn waar iedereen zich prettig voelt, waar ondernemers zich graag willen vestigen en waar je aangenaam kunt wonen, werken en recreëren. Op al die fronten is veiligheid een noodzakelijke randvoorwaarde. Dit betekent dat mensen zich veilig moeten voelen en dat de aandacht voor veiligheid voor criminaliteit, overlast, leefbaarheid - in verhouding staat tot de omvang en aard van problemen. De ambities op deze onderwerpen worden vastgelegd in de u voorliggende kadernota. Samen met de raad, met de betrokken professionele partners, ondernemers en met de burgers zorgen wij ervoor dat we binnen de lijnen van dit kader beter gaan presteren. Dát is de ambitie van Tilburg Functie van de kadernota Een kadernota formuleert de lijnen waarbinnen concrete plannen uitwerking moeten krijgen. Kaders geven de richting aan waarin groei moet worden bereikt. Of minimaal: waar bestendiging van de situatie gewenst is. Een kadernota is zeker geen blauwdruk van reeds uitgewerkte plannen, maar spreekt uit waar (deels nog nader te bepalen) activiteiten aan bij moeten dragen. Deze kadernota heeft ook een juridisch bestuurlijke betekenis. In de nieuwe politiewet - die naar verwachting nog voor de zomer van 2012 van kracht wordt is voorzien in de opmaak van lokale beleidsplannen op het terrein van openbare orde en veiligheid. Met zo n plan geeft de gemeenteraad richting aan het beleid en aan de uitvoering daarvan, ook als het gaat om de inzet van de (nationale) politie. Deze kadernota moet worden gezien als het eerste lokale beleidsplan op grond van de nieuwe wet. Alle gemeenten zijn verplicht tot het uitwerken van zo n lokaal beleidsplan. Gemeenten zijn hierbij penvoerders, vanuit hun functie van centrale beleidsregisseurs. De uitvoering van het beleid is evenwel een gezamenlijke opgave en ligt deels bij de gemeente (bestuurlijke handhaving) en deels bij externe partners (welzijnsinstellingen, woningcorporaties, politie, brandweer, burgers en private partijen). Een kadernota verbindt en is de basis voor afspraken tussen alle betrokken partijen; de basis voor coalities in veiligheid Reikwijdte van deze nota Het gemeentelijk veiligheidsbeleid kent een onderverdeling in een sociaal en een fysiek deel 1 : De zorg voor fysieke veiligheid omvat de zorg voor verkeersveiligheid, brandveiligheid, externe veiligheid en de voorbereiding op rampenbestrijding. De zorg voor sociale veiligheid omvat de aandacht voor de veiligheid rond sociale (intermenselijke) relaties en activiteiten. Kort gezegd het ondersteunen van veilig samenleven, met aandacht voor zaken als: jeugdoverlast en vandalisme, maar ook inbraken, huiselijk geweld, autocriminaliteit en radicalisering. Op het front van de fysieke veiligheid is in Tilburg sprake van een strak en doorlopend beleid met een eigen dynamiek die we los willen koppelen van deze kadernota. Zo zal in het komend jaar vanwege de invoering van de veiligheidsregio en het regionale crisisplan het lokale plan crisismanagement worden herzien. En zo zijn andere zaken rond risico- en crisisbeheersing reeds geborgd in de gemeentelijke nota Externe veiligheid, het regionaal dekkingsplan van de brandweer en het beleidsplan van de veiligheidsregio. Voor de aanpak van de sociale veiligheid is dat anders. Hier komen deelplannen en ambities op dit moment niet al op andere plaatsen samen: de laatste kadernota Sociale veiligheid (de nota Zorg voor Veiligheid) strekte zich uit tot het jaar Doelen en plannen moeten dus worden geactualiseerd. Deze nota spitst zich daarom toe op het werken aan de sociale veiligheid van Tilburg. 1 1 Zie ook de VNG handreiking Kernbeleid veiligheid voor gemeenten. 2 Tijdens de constructie van deze kadernota, in 2011, werden de doelstellingen van de oude kadernota aangehouden.

5 1.3. Visie op (het werken aan) sociale veiligheid Het sociaal veiligheidsbeleid omvat drie duidelijke subdoelen. We willen: minder criminaliteit, minder overlast en minder onveiligheidsgevoelens bij de burgers. Dat is ten alle tijde het streven, ook bij deze kadernota. Bij het werken aan deze doelen hanteren we een aantal uitgangspunten. Ze vormen de basis op grond waarvan wij ons beleid nu maar ook in de komende jaren willen bouwen. Een soort van onderlegger voor het hedendaags sociaal veiligheidsbeleid. Zoals wij dat althans zien. Onze uitgangspunten zijn: 1. Niet dweilen maar de kraan dicht draaien. Daarmee bedoelen we dat we in onze aanpak van criminaliteit en overlast altijd op zoek zijn naar de juiste balans tussen repressie en preventie: hard ingrijpen waar nodig en voorkomen waar dat kan. Oftewel: symptomen kun je blijven bestrijden, de oorzaak hoef je maar één keer weg te nemen. Vanuit deze gedachte handelen wij zoveel mogelijk aan de voorkant. De afgelopen jaren is daarom ook nadrukkelijk(er) ingestoken op het bij het sociale veiligheidsbeleid betrekken van de instellingen en organisaties die actief zijn in de zorg en hulpverlening en in het (gemeentelijk) sociaal beleid. 3 We beseffen dat dit een andere lijn is dan de meer repressieve lijn waar de rijksoverheid thans voor kiest, maar de positieve resultaten in Tilburg overtuigen ons van de kracht van het werken aan de voorkant van problemen. Dit maakt het veiligheidsbeleid overigens niet soft : waar een stevige repressieve aanpak nodig is zullen we dat niet nalaten. We proberen daarbij niet alleen de gelegenheidsdader te bestrijden, maar ook de achterliggende criminaliteit. 2. Gelegenheid maakt de dief. Bij de concrete uitwerking van onze aanpak hechten wij vervolgens veel waarde aan de gelegenheidstheorie van de wetenschappers Cohen en Felson. Zij stellen dat er drie voorwaarden zijn voor een delict: een gemotiveerde dader, een aantrekkelijk doelwit en er moet sprake zijn van weinig of geen toezicht. Preventie zien zij hierom als een zeer belangrijk onderdeel van de bestrijding van misdaad: zowel persoonsgerichte preventie (het bewustmaken van de mogelijkheden om slachtofferschap te voorkomen, en op daderniveau: het voorkomen van de ontwikkeling en/of de bestendiging van een motief om delicten te plegen) als situationele preventie (gericht op het verminderen van het aantal aantrekkelijke doelwitten en het realiseren van toezicht op hoog risico -lokaties, de zogenaamde hot spots). Ook wij geloven daar in. Op grond van het belang van repressie, persoonsgerichte en situationele preventie willen wij daarom alertheid en daadkracht in onze aanpak organiseren op drie niveaus: Op het niveau van gebieden: we moeten alert zijn op het geografisch samenkomen van veiligheidsproblemen en op de aanwezigheid van hotspots (lokaties waar specifieke delicten relatief veel voorkomen) om gericht te kunnen werken aan het daar in die wijken, straten of plekken - minder aantrekkelijk maken van doelwitten; Op het niveau van personen: we moeten weten wat de achtergronden zijn van probleemveroorzakers (criminelen en overlastveroorzakers) en risico personen/gezinnen (met meervoudige problematiek) om te komen tot juiste (beslissingen over) hulp en/of straf en benodigde doelgroepaanpakken. Ook moeten personen die op grond van hun gedrag of andere kenmerken een relatief hoog risico lopen om slachtoffer te worden, gesteund worden om minder aantrekkelijke doelwitten te worden. Op het niveau van delicten: we moeten weten hoe problemen zich stadsbreed ontwikkelen om prioriteiten te kunnen stellen. En met de kennis over werkwijzen van plegers werken we aan optimalisering van onze repressieve kracht door de opbouw van barrièremodellen en versterking van heterdaadkracht, handhaving en opsporing; 3. Een derde uitgangspunt voor ons sociaal veiligheidsbeleid is dat een veilig gevoel geen directe resultante is van meer veiligheid. Het is een achterhaalde aanname dat als we maar werken aan veiligheid dat mensen zich dan wel vanzelf ook veiliger gaan voelen. Het is daarom van belang dat - los van het werken aan de objectieve veiligheid pur sang er ook apart aandacht is voor hoe mensen het beleid ervaren en hoe zij zich erbij voelen. Het beleid moet (ook) een goede respons zijn ten aanzien van de frustraties en angsten van mensen Echter, aanhakend op het voorgaande: niet alleen het ongerief van de burger is leidend voor de lijnen van ons beleid, ook het voorkomen van ondermijning van de rechtstaat geldt als leidend principe. Want hoewel zaken als afpersing van ambtenaren, investeringen van crimineel geld of andersoortige louche zaken misschien 3 Zie ook de brochure Tilburg maakt werk van integraal veiligheidsbeleid. Niet dweilen maar de kraan dichtdraaien (2008).

6 minder zichtbaar zijn voor de gewone burger, de sociale veiligheid wordt er op het meest fundamentele niveau door bedreigd. De legitimiteit en de geloofwaardigheid van de overheid komen erdoor in het geding. Ook deze ondermijnende vormen van misdaad moeten dus gekend en aangepakt worden in de stad. 5. Integraal werken is bij dit alles een randvoorwaarde voor succes. Partners, zowel privaat als publiek, vullen elkaar op allerlei manieren aan in wat ze kunnen betekenen in de aanpak van sociale onveiligheid. Door samen te werken worden probleem vanuit verschillende invalshoeken (bijv. expertises of rechtsgebieden) benadert. De kunst is de juiste allianties te sluiten vanuit concrete doelen waarop partijen zich ook kunnen committeren. De gemeente legt de verantwoordelijkheid voor veiligheid nadrukkelijk daar waar die hoort. Het betrekken van partijen op die doelen vergt vervolgens een overheid die committeert, enthousiasmeert en coördineert. De gemeente zorgt voor partijen en processen die elkaar versterken procent veilig kan niet. Uitgangspunt is verder dat de doelen die we met elkaar stellen realistisch zijn. Criminaliteit en overlastproblemen zullen er altijd zijn, maar we moeten op grond van analyse weten wanneer we als stad tevreden kunnen zijn over onze prestaties. 7. Een integere overheid. Ook moet een overheid die met gezag wil optreden, zelf integer zijn en zich aan de regels houden. Als onderdeel van het veiligheidsbeleid wordt daarom ook toegezien op de kwaliteit van het gemeentelijk integriteitbeleid. 8. Evidence-based. Tot slot is het een uitgangspunt van ons beleid dat tactische keuzen in onze aanpak worden gemaakt op grond van kennis over (te verwachten) effectiviteit. Dat hoeft niet meteen te betekenen dat alles wetenschappelijk gefundeerd moet zijn. Wat het wel betekent is dat we onze verwachtingen ten aanzien van interventies helder formuleren, dat we ruimte nemen om te experimenteren en dat we goed volgen wat interventies in de praktijk doen. Positieve ontwikkelingen in de stad steunen ons in de keuze voor deze lijn. Tilburg is er in ieder geval sociaal veiliger op geworden de afgelopen jaren. En ook is de gemeente de afgelopen jaren gegroeid in haar regisseursrol en zijn de tools en de uitgangspositie verbeterd om te kunnen regisseren: de afstemming van persoonsgerichte aanpakken vanuit het Zorgen veiligheidshuis loopt goed en is effectief, de veiligheidsindex wordt gebruikt om aandachtsgebieden aan te wijzen, wijkactieplannen zijn de basis voor acties op wijkniveau, in het nieuwe gegevensmagazijn van de gemeente komen interne en externe bronnen samen voor uitvoering van probleemanalyses. En het allerbelangrijkst: de gemeente ervaart de volle medewerking van haar partners bij de uitvoering van activiteiten. Sterker maken en uitbouwen Op deze voet gaan wij graag verder, maar wel met de juiste (actuele) focus die daar voor de komende jaren bij past. Daarbij is het van belang dat wij ons realiseren dat de uitgangspositie in het werken aan meer sociale veiligheid weliswaar goed is in Tilburg, maar ook kwetsbaar, omdat de tools vaak nog niet robuust genoeg zijn voor de aard en de omvang van de problemen waar wij voorstaan (zie ook paragraaf 2, waar de huidige stand van het veiligheidsbeleid wordt geëvalueerd). Ons motto is daarom: Sterker maken en uitbouwen. 1.4 De opbouw van dit stuk In de loop van deze nota concretiseren wij onze ambities. De nota start zoals zojuist aangehaald - met een beknopte analyse van de ruimte voor beter in het huidige veiligheidsbeleid (paragraaf 2). Hierbij worden de belangrijkste observaties en aanbevelingen weergegeven - zowel van onze eigen medewerkers als ook van externe adviseurs - ten aanzien van de huidige veiligheidsaanpak en uitgaande van de voornoemde basisprincipes van het beleid. Daarna volgt een uitwerking van de ambities voor de komende jaren die hieruit voortvloeien (paragraaf 3), en vervolgens een uitwerking van de aanpak, met als focus: wat doen we al en wat zijn de concrete dingen die we extra of anders moeten gaan doen om onze ambities te realiseren? (paragraaf 4). In een afsluitende paragraaf worden de organisatorische randvoorwaarden voor realisatie van die stappen besproken (paragraaf 5). 3

7 2. ANALYSE De afgelopen maanden is met het oog op de opmaak van dit nieuwe beleidskader veel gesproken over de stand van de stad op veiligheidsgebied. Begin juli 2011 werd hierover ook een werkconferentie georganiseerd, om de dialoog met en tussen de veiligheidspartners te faciliteren 4. En eind 2011 werd de vorige kaderperiode afgesloten met een evaluatie 5. Verder werd onlangs een toekomstverkenning verricht in het kader van het project Tilburg 2040, specifiek gericht op het verkennen van serieuze trends om rekening mee te houden op de langere termijn. 6 Deze notities en discussies beschouwende zien we een aantal observaties steeds terug, als punten van aandacht voor de jaren die komen. We vatten ze in deze paragraaf samen Observatie 1: criminaliteit neemt af, maar ontwikkeling woninginbraken baart zorgen Waar de meeste misdrijven in Tilburg de afgelopen drie jaren een dalende trend tonen, blijft het aantal woninginbraken in Tilburg onverminderd hoog. Het neemt in 2011 zelfs toe: van 1467 aangiften in 2010 naar 1619 in En hoewel de er sprake is van een landelijke trend, is de situatie best zorgelijk. Want juist dit delict raakt de Tilburgse burger direct: thuis, daar waar iemand zich het meest veilig moet voelen. Conclusie: De inzet op de aanpak van woninginbraken moet intensiever (of op onderdelen anders, slimmer en met (nog) meer focus) om de negatieve trend te buigen Observatie 2: impact van geweldsdelicten vraagt om continuering urgentie Tilburg heeft als zesde stad van het land een criminaliteitsniveau dat relatief hoog ligt. Met name delicten waarbij geweld aan de orde is, vragen bijzondere aandacht. Er vinden in Tilburg relatief veel mishandelingen, bedreigingen, openlijke geweldplegingen, straatroven en overvallen plaats. Wel tonen de cijfers van de afgelopen drie jaren een afname van het aantal geweldsincidenten in Tilburg. De positie ten opzichte van andere (vergelijkbare) gemeenten lijkt hierdoor verbeterd. De zorg om de problematiek is echter ongewijzigd: de impact van deze delicten op slachtoffers en hun omgeving is groot. Conclusie: De aanpak van in het bijzonder geweldsdelicten, waaronder mishandeling, bedreiging en de gewelddadige vermogensdelicten (overvallen en straatroven), moet zich blijven verbeteren in onze stad, alleen al vanwege de relatief hoge impact van deze delicten op de slachtoffers en hun omgeving Observatie 3: integrale aanpak georganiseerde misdaad kan (en moet) beter De veelvoorkomende criminaliteit die voor burgers de meeste overlast veroorzaakt is in veel gevallen verbonden met de georganiseerde criminaliteit. 8 Denk aan de helingstructuren die er nodig zijn voor inbrekers en dieven om hun illegaal verworven goederen af te kunnen zetten; of aan criminelen die particulieren faciliteren in het verbouwen en verkopen van wiet. Lange tijd is gedacht dat die georganiseerde misdaad alleen langs justitiële weg kon worden ingetoomd. Sinds enkele jaren wordt erkend dat de georganiseerde misdaad ook bestuurlijk kan worden beheerst. Daarmee ontstaat ook meer samenwerking op dit vlak. Ook in Tilburg. De informatie die de gemeente via die nieuwe samenwerkingsverbanden rond dit onderwerp verkrijgt (zoals middels de Taskforce B5 aanpak gericht op de integrale, bovenlokale aanpak van de georganiseerde, hennepgerelateerde criminaliteit, het werk van het RIEC, de patseraanpak etc.) doet de gemeente inzien dat er veel meer mogelijk én nodig is om de criminele structuren in de stad aan te pakken. Conclusie: Bij de aanpak van criminaliteit moet meer nadruk komen op het doorbreken van verwevenheid van de onderen bovenwereld en op het optimaliseren van de integrale aanpak van criminele infrastructuren. 4 4 De werkconferentie Vernieuwen en versterken, georganiseerd door de gemeente Tilburg in samenwerking met de Politieacademie. 5 Moors, J.A. en M.Y. Bruinsma (2011). Sociale veiligheid als samenlevingsopdracht. Een evaluatieve verkenning. Tilburg: IVA 6 B. Rovers en C. Fijnaut (2011). De veiligheid in Tilburg in 2040; een toekomstverkenning. 7 Het cijfer voor 2011 (1619 aangiftes) is nog een voorlopig cijfer. Naar verwachting zal het nog iets hoger worden. 8 Zie bijvoorbeeld het rapport Stads- en regioscan in de grootste Brabantse gemeenten. De achtergronden van onveilige GVI scores van Beke, Van der Torre en Van Duin (2011), Een publicatie in de reeks Politiewetenschap, uitgegeven door het Programma Politie en Wetenschap.

8 2.4. Observatie 4: gebiedsgericht werken mist een zenuwcentrum voor richten van actie Tilburgers geven de veiligheid van de stad al jaren het rapportcijfer 6,5. Elf van de 35 wijken scoren echter een onvoldoende. Daar kunnen allerlei soorten problemen aan ten grondslag liggen. De kunst is ze op de juiste wijze en met de urgentie die er toe doet te agenderen. Dat gebiedgericht agenderen vindt op dit moment zeer verspreid plaats: in de buurtregiegroepen, ondernemersverenigingen, handhavingsteams, stuurgroepen van brede scholen en in tal van andere wijkverbanden. Dat is goed, want de echte kennis over wat beter kan ligt uiteraard daar. Voor het goed richten van de aandacht gemeentebreed moeten echter ook alle gebiedsagenda s naast elkaar worden gelegd om zeker te stellen dat de gebieden met relatief gezien de grootste problemen ook de meeste aandacht krijgen. En ook om progressie te bewaken. Die gemeentebrede monitoring van problemen, van acties en van prestaties in specifieke gebieden (woonwijken, bedrijventerreinen, buitengebieden en winkelgebieden) functioneert op dit moment nog niet optimaal. Als belangrijkste gemis wordt het gebrek aan monitoring ter ondersteuning van korte termijnbeslissingen genoemd: over welke plekken nu extra aandacht moeten krijgen. Wat wel goed gaat is het aanwijzen van urgentiegebieden waar meer lange termijnaandacht gewenst is: gebiedsgegevens komen nu eens in de twee jaar samen in de veiligheidsindex om tot gemeentebrede gebiedsprioritering te komen. Die prioritering is primair gericht op het duiden van de woonwijken waar de meeste aandacht voor moet zijn (het horecaconcentratiegebied is een vast aandachtsgebied), waarna voor deze gebieden wijkactieplannen worden uitgewerkt. Conclusie: We moeten blijven zoeken naar nieuwe manieren om in woonwijken, bedrijventerreinen, buitengebieden en winkelgebieden alert te kunnen reageren op urgente problemen, zonder dat we daarbij het gemeentelijke totaalplaatje uit het oog verliezen. Of anders gezegd: we moeten beter borgen dat we het hardst werken daar waar ook het meest verbeterd dient te worden Observatie 5: persoonsgerichte aanpak staat sterk maar verdient doorontwikkeling Uit een intervisie, uitgevoerd in 2010 door een interdepartementale stuurgroep, blijkt dat het Zorg en Veiligheidshuis in Tilburg een gewaardeerd centrum is voor bijna alle zorg- en veiligheidspartners in de regio en dat met de persoonsgerichte aanpak zoals die hier is ingebed goede resultaten worden geboekt: de recidivecijfers nemen af en ook het aantal veelplegers vermindert. Op twee lijnen zijn er evenwel goede kansen om verder te komen, zo schatten betrokkenen in. Ze zijn gericht op het vergroten van zowel de repressieve als de preventieve kracht van de persoonsgerichte aanpak. Wat betreft de repressiezijde, ten eerste, wordt gewerkt aan het aanbrengen van meer focus op het aanpakken van de zogenaamde high impact criminelen en overlastgevers van Tilburg. Dit is gewenst, omdat op de aanpak van deze personen op dit moment namelijk erg verspreid in allerhande afzonderlijke doelgroepoverleggen wordt uitgewerkt, waardoor het overzicht ontbreekt om op gemeenterelevante resultaten te kunnen sturen. Dit moet beter kunnen, zeker vanuit de ambitie om delictgericht én gebiedsgericht goed te willen presteren. Op de lijn van het verbeteren van de preventieve kracht gaat het met name om het creëren van meer ruimte voor hulpverleners om snel en aan de voorkant van problemen in te grijpen. Daar waar professionals ruimte zien om preventief in te grijpen bij mogelijk escalerende overlast of potentieel crimineel gedrag, moeten zij de volle ruimte weten te benutten om hun werk goed te kunnen doen. Voorkomen is voor alle betrokkenen immers nog altijd beter dan genezen. Professionals ervaren echter op meerdere fronten dat zij niet altijd kunnen realiseren wat zij zouden willen. Pijnpunten zijn het moeilijk kunnen vrijmaken van ter zake kundige hulpverleners om meteen ter plaatse te gaan bij escalatie, de moeite om een passend aanbod aan interventies beschikbaar te krijgen waarmee gedragsverandering of verbetering van de situatie valt te realiseren, en de behoefte aan het nog verder afstemmen van de zorg aan multi-probleem - gezinnen. Daarbij moet een concreet hulpaanbod ook minder vrijblijvend worden. Conclusie: Versterkingmogelijkheden van de persoonsgerichte aanpak zitten m zowel aan de repressieve zijde in het focussen van aandacht op high impact criminelen en overlastgevers, maar ook in het faciliteren van betrokkenheid van professionals bij preventie: het organiseren dat professionals in zorg en welzijn sneller, minder vrijblijvend, met een flexibeler zorgpakket en meer in onderlinge afstemming kunnen ingrijpen bij mogelijk escalerende situaties van overlast of bij potentieel ontwikkelend crimineel gedrag. 5

9 De wind mee Decentralisatie van de jeugdzorg en van de AWBZ naar de Wmo als kansen De verantwoordelijkheid en de budgetten voor eerdere AWBZ begeleiding en de Jeugdzorg worden overgedragen aan gemeenten. Ondanks dat deze transities ook gepaard gaan met een bezuinigingsopdracht bieden ze de gemeente grote kansen bij het versterken van met name de persoonsgerichte aanpak zoals die nu is ingebed in het Zorg- en veiligheidshuis. Dat samenwerkingsverband krijgt mandaat en budgetverantwoordelijkheid om de juiste interventies en het gepaste zorgaanbod in te zetten. De reikwijdte in een notendop: De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) regelt dat mensen met een beperking de voorzieningen, hulp en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Het kan gaan om ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen. De Wmo zorgt ervoor dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij en zelfstandig kan blijven wonen. Gemeenten voeren de Wmo uit en kunnen hierin zelf accenten leggen. De transitie jeugdzorg houdt in dat de provinciale jeugdzorg (Wet op de jeugdzorg), jeugdbescherming en jeugdreclassering, jeugd-ggz (Zorgverzekeringswet) en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd (AWBZ) worden overgeheveld naar gemeenten. Samen met de tijdelijke regeling CJG komt er één financiering en een nieuw wettelijk kader voor al deze vormen van ondersteuning en hulp aan kinderen en hun opvoeders Observatie 6: doelstelling reductie van onveiligheidsgevoelens vraagt om extra tools Het werken aan de reductie van onveiligheidsgevoelens is lastig. Er bestaat een continu spanningsveld tussen het willen reduceren van onveiligheidsgevoelens van bewoners enerzijds versus het informeren van bewoners over zich voordoende veiligheidsproblemen in hun wijk anderzijds. Er ligt een belangrijke opgave om hierin een juiste balans te vinden. In ieder geval moet voorkomen worden dat inwoners zich juist onveiliger gaan voelen door acties die bedoeld waren om de veiligheid en het veiligheidsgevoel te verhogen. Deze kwestie heeft de aandacht omdat voor meerdere delen van Tilburg geldt dat de onveiligheidsgevoelens van bewoners de afgelopen jaren zijn toegenomen, zonder dat het er feitelijk onveiliger is geworden of dat sprake is van veranderd beleid in die wijk. Conclusie: We moeten blijven zoeken naar nieuwe manieren om de veiligheidsbeleving van bewoners positief te beïnvloeden. Wellicht is er verbetering mogelijk in de stadsbrede communicatie of moet juist gebiedsgericht of doelgroepgericht anders worden gecommuniceerd? 2.7. Observatie 7: monitoren, evalueren en sturen op realisatie kan beter Er zijn de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet in het goed raadpleegbaar maken van kerngegevens binnen de gemeente over veiligheidsonderwerpen. Zo werd per februari 2011 het dashboard veiligheid in gebruik genomen. Het instrument omvat actuele politie- en gemeentegegevens op de hoofdonderwerpen van het veiligheidsbeleid van de gemeente en is in staat tot het maken van vergelijkingen tussen bepaalde perioden in verschillende jaren en naar gebieden. Ook werd een criminoloog aangesteld ter ondersteuning van het realiseren van meer evidence-based werken. Het structureren van monitoring van problemen en van beschouwing van de aanpak staat op dit moment echter nog in de kinderschoenen. Bundeling van meer beschouwende informatie gebeurde de afgelopen jaren veelal ad hoc, reagerend op vragen van buitenaf, bijvoorbeeld van de kant van bewoners of raadsleden, veelal naar aanleiding van concrete incidenten. Dat moet anders. Niet in de laatste plaats om sturing op realisatie van de gestelde doelen in deze kadernota te ondersteunen. Conclusie: Het beter monitoren en evalueren van wat we doen is een aandachtspunt; vooral het systematischer aanpakken ervan. Dat betekent: programmatisch evalueren waar programmatische doelen worden gesteld en meer systematiek aanbrengen op het continu bijeenbrengen van informatie over fenomenen die we aanpakken en de (ervarings)gegevens over resultaten Observatie 8: regeren is (nog beter) vooruitzien 6 In de toekomstverkenning De veiligheid in Tilburg 2040 (Rovers & Fijnaut 2012), en in de discussie naar aanleiding van deze notitie, worden enkele ontwikkelingen gesignaleerd die voor de lange termijn relevant zijn voor het Tilburgse veiligheidsbeleid. Genoemd wordt ten eerste de blijvende immigratie van mensen uit andere delen van Europa en de

10 wereld. Waren het in de jaren zestig en zeventig vooral werknemers en gezinnen uit Turkije en Marokko, op dit moment zijn het vooral arbeiders uit de zogenaamde MOE-landen (Midden- en Oost-Europa) die naar Tilburg en omgeving komen. Een deel van hen vestigt zich hier permanent. Deze vorm van inburgering, over enkele jaren mogelijk gevolgd door immigratie van nog weer andere Europeanen en niet-europeanen, is ongetwijfeld van invloed op de veiligheidssituatie in de stad. Vooral als (delen van) deze groepen sociaal-economisch en/of sociaal-cultureel in de marge terecht komen. Het veiligheidsbeleid dient hierop voor te bereiden en waar mogelijk pro-actief maatregelen te nemen. Een tweede ontwikkeling die voor de lange termijn relevant kan zijn voor het Tilburgse veiligheidsbeleid is die van de rol van stedebouwkunde in het realiseren van veilige omgevingen ( defensible spaces ). Stedebouwkundige ontwikkeling en stadsvernieuwing bieden tal van kansen om (ook) veiligheidsdoelstellingen te realiseren, onder andere via verwerking van criminaliteitspreventie in de ruimtelijke ordening (CPTED - Crime Prevention Through Environmental Design) en de vorming van defensible spaces op kwetsbare plaatsen. Zowel bij de ontwikkeling van de Spoorzone als bij andere (op stapel staande) stedebouwkundige plannen zitten ruime kansen om deze mogelijkheden uit te proberen. Een derde ontwikkeling die door de onderzoekers wordt uitgelicht wijst op het belang van gemeenschapsvorming via het smeden van vitale coalities. Dit geldt enerzijds voor burgers en buurten die met onveiligheid te maken krijgen, maar ook voor de lokale overheden en private partijen die een belangrijke rol (kunnen) vervullen in het realiseren van een veilige woon- en werkomgeving. Zonder specifieke aandacht voor dit aspect bestaat het risico dat de preventieve werking van sociale verbanden in de stad verloren gaat of minder wordt, terwijl in deze verbanden juist de grootste kracht wordt gevonden voor het realiseren van een veilige stad. Verkenningen zoals deze zorgen voor een bepaalde alertheid die cruciaal is voor het veiligheidsbeleid. Ze geven aan waar ontwikkelkansen liggen en vanuit welke kant mogelijke dreigingen te verwachten zijn voor de veiligheidssituatie. Dit type verkenningen is op allerlei niveaus van belang, ook op de middellange termijn en bijvoorbeeld ten aanzien van de ontwikkeling van specifieke wijken. Tilburg wil immers weten waar ze voor staat. Als observatie op dit front kan worden opgetekend dat er nog (te) weinig planmatig wordt gewerkt. Verkenningen vinden plaats vanuit losse, acute vragen of gerelateerd aan projecten. Van een centraal informatie-inwin-plan is hierdoor nog geen sprake, met als gevolg dat informatie over relevante ontwikkelingen soms enkel in kleine (project)groepen wordt gedeeld. Conclusie: Een dynamisch verschijnsel zoals de (on)veiligheid van een stad vraagt om een houding die altijd alert is, die sensitief is voor wat betreft het signaleren van mogelijk negatief doorwerkende maatschappelijke ontwikkelingen en het signaleren van nieuwe (kennis over) effectieve aanpakken. Wij willen altijd beter worden in het organiseren van die alertheid. 7

11 Aandachtspunten Op de bovenstaande onderwerpen is intensivering van de huidige aanpak dus gewenst (o.a. op basis van slimmer en anders werken met nieuwe focus). We zetten ze op een rij, als opmaat voor verder. Beter delictgericht presteren 1. De inzet op de aanpak van woninginbraken moet intensiever (of op onderdelen anders, slimmer, met (nog) meer focus) om de negatieve trend te buigen. 2. De aanpak van in het bijzonder geweldsdelicten, waaronder mishandeling, bedreiging en de gewelddadige vermogensdelicten (overvallen en straatroven), moet beter in onze stad, alleen al vanwege de relatief hoge impact van deze delicten op de slachtoffers en hun omgeving. 3. Bij de aanpak van criminaliteit moet meer nadruk komen op het doorbreken van verwevenheid van de onderen bovenwereld en op het optimaliseren van de integrale aanpak van criminele infrastructuren Beter gebiedsgericht presteren 4. We moeten blijven zoeken naar nieuwe manieren om in woonwijken, bedrijventerreinen, buitengebieden en winkelgebieden alert te kunnen reageren op urgente problemen, zonder dat we daarbij het gemeentelijke totaalplaatje uit het oog verliezen. Of anders gezegd: we moeten beter borgen dat we het hardst werken daar waar ook het meest verbeterd dient te worden. Beter persoonsgericht presteren 5. Versterkingmogelijkheden van de persoonsgerichte aanpak zitten m zowel aan de repressieve zijde in het focussen van aandacht op high impact criminelen en overlastgevers, maar ook in het faciliteren van betrokkenheid van professionals bij preventie: het organiseren dat professionals in zorg en welzijn sneller, minder vrijblijvend, met een flexibeler zorgpakket en meer in onderlinge afstemming kunnen ingrijpen bij mogelijk escalerende situaties van overlast of bij potentieel ontwikkelend crimineel gedrag. Overige aandachtspunten (gericht op professionalisering van het werken aan veiligheid) 6. We moeten blijven zoeken naar nieuwe manieren om de veiligheidsbeleving van bewoners positief te beïnvloeden. Wellicht is er verbetering mogelijk in de stadsbrede communicatie of moet juist gebiedsgericht of doelgroepgericht anders worden gecommuniceerd? 7. Het beter monitoren en evalueren van wat we doen is een aandachtspunt; vooral het systematischer aanpakken ervan. Dat betekent: programmatisch evalueren waar programmatische doelen worden gesteld en meer systematiek aanbrengen op het continu bijeenbrengen van informatie over fenomenen die we aanpakken en de (ervarings)gegevens over resultaten. 8. Een dynamisch verschijnsel zoals de (on)veiligheid van een stad vraagt tot slot- om een houding die altijd alert is, die sensitief is voor mogelijk negatief doorwerkende maatschappelijke ontwikkelingen en voor aanpakken die elders effectief zijn gebleken. Wij willen altijd beter worden in het organiseren van die alertheid. 8

12 3. AMBITIE De ambitie van de gemeente is om de voornoemde aandachtspunten met partners op te pakken. Het moet veiliger in Tilburg. En mensen moeten zich ook veiliger gaan voelen, zeker in hun eigen woonomgeving. Met het totale pakket van maatregelen ten aanzien van de sociale veiligheid wil Tilburg zo snel mogelijk uit de top 10 van onveilige steden in Nederland. De aanpak van geweld (inclusief overvallen en straatroven) en woninginbraken heeft daarbij prioriteit. Hier moeten trendbreuken bewerkstelligd worden. De bijzondere aandacht voor deze delicten mag evenwel niet ten koste gaan van de aanpak van andere veiligheidsproblemen. Dit betekent dat de huidige inzet op de aanpak van alle delicten als basisniveau wordt gezien: wijzigingen zijn dus alleen gewenst als kan worden aangetoond dat ze de effectiviteit van de aanpak ten goede gaan komen. 9

13 4. AANPAK Om de bovenstaande ambitie te kunnen halen zullen een aantal elementen in het werken aan veiligheid scherper moeten worden aangezet. In de nu volgende paragrafen bespreken we de concrete stappen die we daartoe in de komende drie jaren willen zetten. We doen dit aan de hand van de 8 (eerder genoemde) aandachtspunten waar we aan willen werken: 1. Focus aanpak woninginbraak 2. Intensivering aanpak geweld 3. De zware en georganiseerde misdaad steviger aanpakken 4. Doorontwikkeling gebiedsgerichte aanpak 5. Doorontwikkeling persoonsgerichte aanpak 6. Meer aandacht voor gevoel van veiligheid 7. Beter monitoren en evalueren (voor meer sturing op resultaat) 8. Beter verkennen van relevante ontwikkelingen in samenleving en wetenschap Een opmerking vooraf nog. Voor een beleidskader lijkt de onderstaande uitwerking op onderdelen wellicht te gedetailleerd: te veel gefocust op het al uitwerken van concrete projecten. Toch hechten wij aan deze opzet. Om helder te maken wat we extra of anders willen doen. En ook om goed aan te kunnen geven over welke zaken wij nog in gesprek zijn, of over in gesprek willen gaan, met onze partners Focus-aanpak woninginbraak Allereerst onze inzet op het ombuigen van de negatieve ontwikkeling van woninginbraken in Tilburg. Willen we hier verder komen, dan moet meer programmatisch worden ingestoken: vanuit een duidelijke visie en met concrete verbeterplannen. Er is de afgelopen jaren immers al veel ondernomen om woninginbraak te voorkomen. In een overzicht van alle maatregelen van de politie 9 worden bijvoorbeeld maar liefst 55 maatregelen genoemd die betrekking hebben op woninginbraken. Deze variëren van het promoten van het politiekeurmerk veilig wonen, extra toezicht op hotspots tot het motiveren van partners om daders een werk/scholingsprogramma te bieden. Om de aangiftebereidheid te bevorderen brengt de politie verbeteringen aanbrengen in de manier waarop zij aangiften opneemt en afhandelt 10. Andere maatregelen gaan over de opsporing en het doorverwijzen van de slachtoffers naar slachtofferhulp. Om zicht te krijgen op verbetermogelijkheden, is het huidig beleid doorgelicht langs de lijn van de meest betekenisvolle wijzen van het werken aan reductie van woninginbraken. Deze zijn gedestilleerd uit diverse wetenschappelijke en praktijkevaluerende bronnen. Vastgesteld kon worden dat Tilburg op de meeste mogelijke actielijnen al actief is. Er is echter ruimte voor beter door acties nog nadrukkelijker te koppelen aan de probleemanalyse voor Tilburg en de kenmerken van het fenomeen woninginbraken. In de loop van het jaar 2012 volgt een plan van aanpak dat wordt uitgewerkt met de partners. Hieronder een eerste voorzet van beoogde accenten (binnen bestaande middelen). A. Situationele preventie Situationele preventie omvat activiteiten die erop gericht zijn de bewustwording van huishoudens met een hoog risico op woninginbraak te vergroten. Daarnaast gaat het om target hardening: het via aanpassingen aan het huis of de directe omgeving bemoeilijken van inbraak. Een gewenste extra inzet op dit front is: 10 Proef met Alert4Home systemen. In de komende drie jaar verstrekt de gemeente een bijdrage ten aanzien van de plaatsing van 1000 Alert4home systemen over heel Tilburg. Dit is een alarmeringssysteem tegen woninginbraak dat burgers (als ze van huis weg zijn) automatisch bij onraad belt. Ze kunnen dan vervolgens live meeluisteren naar wat er in hun huis 9 Instrumentenmatrix van de politie, De verbeteringen in het aangifteproces zijn gebaseerd op een onderzoek van Prof. dr. P.W.M. Tops naar de Intake & Service-dienstverlening van de Politie.

14 gebeurt en op een snelle manier vervolgens een lijstje van buurtbewoners en bekenden inseinen als er daadwerkelijk iets aan de hand lijkt. De proef is in januari 2012 gestart en is een initiatief van Interpolis in samenwerking met de gemeente, Politie Midden- en West-Brabant en de Gemeenschappelijke Meldkamer Midden- en West-Brabant. Politie Keurmerk Veilig Wonen light : De gemeente wil bijdragen aan het verder vergroten van het bereik van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW). Woningen die voldoen aan dit keurmerk hebben tot 90% minder kans op een geslaagde inbraak ( Bij nieuwbouw wordt tegenwoordig altijd volgens de PKVW-normen gebouwd. Voor particuliere huiseigenaren blijkt de stap naar realisatie van aanpassingen echter vaak te groot. Een light variant van het keurmerk kan die stap mogelijk verkleinen. Gedacht wordt aan het uitwerken van een betekenisvol instappakket, waarbij verzekeraars mogelijk kunnen aanhaken met aanbiedingen. Zij hebben immers baat bij het uitkeren van minder verzekeringsgelden bij minder braak. We willen met een programma komen om zo n light pakket uit te kunnen rollen. Meer inzet op een territoriale hot spot benadering. Wij willen dat zoveel mogelijk professionals die zich in woonwijken bewegen mede alert gaan worden op de beveiligde status van huizen (met name rond de bekende hot-spots). Dit zal primair worden aangestuurd vanuit de schoon, heel en veilig -plannen per buurt. B. Inzet op voorkomen van herhaald slachtofferschap Bij woninginbraak is sprake van een hoge kans op herhaald slachtofferschap. Het is daarom goed om bewustwordingsvergrotende, maar ook toezichthoudende activiteiten te richten op degenen bij wie recent is ingebroken. Extra maatregelen zijn: Meer buurtpreventieteams. De komende jaren zal extra aandacht zijn voor het realiseren van toezicht via deze vorm van buurtmobilisatie op plekken waar veelvuldig wordt/is ingebroken. De aanpak werkt: daar waar preventieteams toezicht houden daalt het aantal woninginbraken. Op dit moment zijn er dertien buurtpreventieteams in Tilburg, met nu nog twee in oprichting. Een buurtpreventieteam bestaat uit minimaal 4 burgers die in een bepaalde wijk surveilleren. Ze spreken mensen aan en letten daarnaast op bepaalde zaken/mensen/huizen. De politie is hierbij de telefonische achterwacht en geeft de juiste sturingsinformatie. Proef met DNA-kits. Gericht op het vergroten van bewustwording onder slachtoffers van woninginbraak, maar tevens op het afschrikken van plegers en het kunnen herleiden van teruggevonden gestolen spullen, worden de komende twee jaren (in 2012 en 2013) 1800 DNA-kits verspreid. De leden van de buurtpreventieteams promoten deze tool. Ze worden aangereikt aan slachtoffers van woninginbraken. Met het setje kunnen kostbare goederen gemerkt worden. In de kits zitten ook 5 coupons om omwonenden te stimuleren om zich aan te sluiten bij deze aanpak. De uitrol van dit project gaat samen met slimme communicatie, die inbrekers en overvallers moet afschrikken. C. Inzet op besmettelijkheid Een woninginbraak komt bijna nooit alleen. Vaak zijn er kort na een inbraak ook inbraken in nabij liggende, vergelijkbare woningen. Om de kans op besmettelijk verder terug te dringen wordt ingezet op: Meer nadruk op het adviseren van buren en de directe omgeving van slachtoffers door de Taskforce Tilburg Veilig. De taskforce is een succesvol team van 6 agenten en 6 gemeentelijke opsporingsambtenaren dat bijdraagt aan de aanpak van criminaliteit. Zij doen dat door burgers attent te maken op de risico s die ze lopen met bepaald gedrag. En ten tweede door het uitvoeren van gerichte controles op onveilige plekken, tijdstippen en personen, bijvoorbeeld door het hinderlijk volgen van veelplegers om ze te betrappen. Woninginbraak is een van de speerpunten van dit team. Het verdient de komende jaren extra nadruk, vooral ook vanwege het succes van het team op dit terrein. De werkwijze van de taskforce (woninginbraken) is momenteel zo dat de aangevers advies krijgen en voorlichting krijgen over kans op herhaling. Tegelijkertijd worden de buren geïnformeerd over de inbraak en worden ook zij geïnformeerd over eventuele belangrijke preventiemogelijkheden. Voor het vergroten van de pakkans van woninginbrekers in de nachtelijke uren werden onlangs warmtecamera s aangeschaft voor de Taskforce. De inzet van deze camera s bleek succesvol (2 heterdaad-woninginbrekers in 4 weken). 11

15 Meer surveillance door beveiligingsbedrijven onder toezicht van de politie. Specifiek gericht op versterking van de aanpak ten aanzien van woninginbraken (en overvallen) zullen contracten worden afgesloten met particuliere beveiligingsbedrijven. Zij zorgen voor het realiseren van extra toezicht, aanvullend op de taken van de politie, met name ten tijde van de donkere dagen : in de maanden dat het snel donker wordt en er vaak meer inbraken en overvallen plaatsvinden. Dergelijke publiek-private samenwerkingsvormen worden verder uitgebouwd. Dit soort allianties is enorm belangrijk; ze geven ons de vereiste extra armslag, zeker daar waar het gaat om het realiseren van extra toezicht. Verder werken aan een stadsbreed bruikbaar internetforum à la Onze Buurt Veilig : Onze Buurt Veilig is een website voor bewoners waar zij terecht kunnen voor het aanwijzen, bespreken én oplossen van zorgen over veiligheidsproblemen in de eigen buurt. ( Het project is een initiatief van de gemeente Tilburg, de politie, de Rabobank en Interpolis en loopt nu in 6 wijken. Woninginbraak is slechts een van de onderwerpen waar bewoners op deze website over met elkaar informatie kunnen uitwisselen en ook tips kunnen vinden. De website wil in haar opzet ondersteuning bieden ten aanzien van alle voorkomende veiligheids- en overlastproblemen in de wijk. Bekeken wordt op welke wijze een dergelijk initiatief stadsbreed kan worden geïmplementeerd. Belangrijke aandachtspunten zijn daarbij: het zoeken naar verbinding met wat er al is aan meldpunten en informatiefora in de stad, het vooraf borgen van een goede follow-up op meldingen en het inbouwen van aandacht voor terugkoppeling over wat op meldingen wordt ondernomen. D. Inzet op meervoudige daders De top 100 aanpak. Er zal gewerkt gaan worden aan het intensiveren van de aanpak van de meest actieve woninginbrekers vanuit een focusaanpak: de nieuw te ontwikkelen top 100 aanpak. Een analyse van de nu bekende woninginbrekers van Tilburg en hun modi operandi is reeds gemaakt. Om de pakkans te vergroten worden per dader afspraken gemaakt over de noodzakelijke interventies (zie voor een nadere uitwerking van de top 100 aanpak: de paragraaf 4.5). E. Inzet op helers Helers (nog) meer in beeld bij de Taskforce Tilburg Veilig. Na goedkeuring van het Actieplan Heling eind maart 2010 door de Lokale Driehoek, richt de taskforce zich ook nadrukkelijk op (potentiële) helers en op opslagplaatsen van bij woninginbraken gestolen goederen. Dit verdient de komende jaren nog meer aandacht. Via (meer) heterdaadaanhoudingen willen wij komen tot meer voor heling vervolgde personen. Immers: zonder heler geen steler! F. Bovenregionale aanpak van georganiseerde bendes Daar waar wordt vastgesteld dat sprake is van daders die in georganiseerd verband ook buiten Tilburg opereren wordt uiteraard alles gedaan om informatiedeling ten aanzien van deze groepen te ondersteunen. Voor wat betreft de reductie van het aantal woninginbraken houden wij een streefwaarde aan van 20 procent in de uitvoeringsperiode van deze kadernota. De negatieve trend zou daarmee meer dan rechtgezet zijn Intensivering aanpak geweld Ook wat betreft de aanpak van geweld past een programmatische aanpak. De onderstaande schets geeft de extra maatregelen aan, die binnen de bestaande middelen worden genomen. Dit maatregelenpakket geldt als voorzet op een later te verschijnen plan van aanpak dat we samen met onze partners gaan uitwerken. De aanpak van overvallen is daarbij topprioriteit. De centrale boodschap van het totale pakket van maatregelen is duidelijk: geweld wordt niet getolereerd en wordt daarom hard aangepakt. Dit gebeurt juist ook vanuit het oogpunt van de impact die geweld heeft op de slachtoffers en hun omgeving. 12

16 Overvallen en straatroven Zowel in de gebiedsgerichte als in de persoonsgerichte aanpak van overvallen zullen de komende jaren stappen worden gezet om het aantal overvallen en straatroven in Tilburg laag te houden en zo mogelijk verder naar beneden te drukken. Daarbij wordt vooral veel verwacht van het versterken van de persoonsgerichte maatregelen. Extra persoonsgerichte maatregelen: Plegers van overvallen moeten zonder uitzondering scherp in kaart worden gebracht om alle mogelijke ingangen te kennen om iemand tot het ombuigen van zijn criminele en agressieve leefstijl te brengen. Om het net nog sluitender te maken ten aanzien van deze high impact criminelen worden alle overvallers opgenomen in de nieuwe Top 100 aanpak (zie voor een nadere uitwerking van de top 100 aanpak: de paragraaf 4.5). De daderaanpak van de politie en de Taskforce Tilburg Veilig wordt (verder) versterkt door meer aan te sturen op het kennen en volgen van vooral overvallers via IGP (informatiegestuurde politie). Extra gebiedsgerichte maatregelen: Meer preventieruimte zit vooral in het verder stimuleren en ondersteunen van het informeren van ondernemers en burgers over risicogedrag (wat kan men zelf doen om te voorkomen dat men slachtoffer wordt). Er zal daarbij in het bijzonder aandacht worden gegeven aan de zorg voor (potentiële) slachtoffers. En ook wordt voortgebouwd op het huidige succes van de KVO-aanpak (het Keurmerk Veilig Ondernemen). Ook wordt de inzet van de zogenaamde DNA-douche ondersteund, specifiek in de strijd tegen overvallen op winkels. Ze worden verspreid over alle winkelgebieden in Tilburg geplaatst. Ze hebben een functie bij de opsporing maar ook bij de preventie van overvallen. Over de plaatsing van de douches zal breed gecommuniceerd worden. Verder wordt samengewerkt met particuliere beveiligingsbedrijven gericht op het realiseren van extra toezicht, aanvullend op de taken van de politie en gericht op de speerpunten woninginbraken en overvallen. Het kwam eerder al aan bod. Concreet wordt op hottimes gedurende verschillende dagen in de week extra surveillance uitgevoerd op basis van concrete politieopdrachten, die gebieds-, delict- en dadergericht zijn opgesteld. Voor de komende jaren wordt een opplus-contract afgesloten, waarbij inzet indien nodig kan worden opgehoogd. Geweld op straat Geweld op straat is primair een binnenstadprobleem. Op basis van het aantal aangiften neemt het aantal geweldmisdrijven in de binnenstad af. Echter, deze delicten hebben grote impact op de slachtoffers en hun omgeving en stralen negatief af op het imago van de Tilburgse binnenstad als uitgaanscentrum. Het is dan ook van belang om daar de grootste verbeteringen te behalen. Daartoe bestaan reeds concrete plannen, uitgewerkt door de diverse structurele overlegplatforms van de binnenstand: bestuurlijk overleg horeca, portiersoverleg en het pleinhoofden-overleg (HCG). Zij streven na om het (uitgaans)geweld in de binnenstad in 2014 met 50 % gereduceerd te hebben ten opzichte van Daar wordt op dit moment aan gewerkt, met inzet op maatregelen als de invoering van het collectieve horecaverbod, Weekendje Weg en calamiteitenverlichting. Ook zijn er goede afspraken met de openbaar vervoer en taxi-bedrijven over de omgang met en het voorkomen van geweld. Er zijn echter ook andere aanvullende interventies die nodig zijn, vanuit het vertrouwen dat op deze fronten winst te behalen is. De plannen omvatten zowel gebiedsgerichte als persoonsgerichte maatregelen: Extra persoonsgerichte maatregelen: het stimuleren van deelname aan gedragsbeïnvloedende cursussen/hulpverleningstrajecten onder recidivisten (zowel meer- als minderjarigen!). Mogelijk kan het Zorg- en Veiligheidshuis hier meer in betekenen of is uitbreiding van het aanbod mogelijk; uitbreiding van sanctiemogelijkheden bij fout gedrag in en om café s. Onder andere door het mogelijk maken van een actievere toepassing van gebiedsverboden. Hiervoor is het nodig te werken aan betere dossiervorming ten aanzien van notoire ruziezoekers. Het collectief horecaverbod veronderstelt een dergelijke 13

17 betere dossiervorming en wij willen die ook gaan gebruiken om hooligans en andere notoire ruziezoekers op grond van de Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast in het stadscentrum te gaan weren; het verbeteren van de-escalerende vaardigheden voor personeel in de horeca, maar wellicht ook in andere contexten waar sprake is van toenemend agressief gedrag, zoals op scholen, in het openbaar vervoer etc. Het is van belang om zicht te hebben op wat nog beter kan. Extra gebiedsgerichte maatregelen: het stimuleren en ondersteunen van een stadsbreed deur- en omgevingsbeleid rond coffeeshops. In samenhang met de invoering van de wietpas zijn coffeeshops straks verplicht om een portier aan de deur te hebben. Vijf Tilburgse coffeeshops hebben aanvullend hierop een eigen bikersteam ingehuurd om overlast te voorkomen. Dit soort initiatieven verdient stadsbreed vervolg; het verkennen van mogelijke gebiedsgerichte maatregelen specifiek in woonwijken met het meeste straatgeweld, bijvoorbeeld door meer toezicht op straat middels inzet van buitengewoon opsporings ambtenaren (boa s); vernieuwing van het cameratoezicht om sneller te kunnen reageren bij voorkomende incidenten waardoor meer geweldplegers gepakt en bestraft kunnen worden. Dit laatste verwijst naar de wens van de gemeente om zowel de publieke als de private camerabeelden zoals die gemaakt worden in Tilburg binnen te brengen bij de Gemeenschappelijke Meldkamer van politie en andere hulpverleners, zodat deze gebruikt kunnen worden voor de aansturing van politie-eenheden. Dit is op dit moment nog niet het geval. Ook wordt gewerkt aan toepassing van slimmere software zoals bewegingsherkenning, waarbij makkelijker kan worden ingezoomd op ongeregeldheden. De normen op basis waarvan een camera gerechtvaardigd geplaatst is, moeten uiteraard helder geformuleerd zijn. Cameratoezicht wordt gezien als een wezenlijk onderdeel in de handhaving van de openbare orde en veiligheid in de binnenstad. 9 De vernieuwing zit zowel in het gericht inzetten van (mobiel) cameratoezicht als in de digitalisering van de techniek, waardoor nieuwe toepassingsmogelijkheden ontstaan. Cameratoezicht zetten wij in op plekken waar dit de veiligheid bevordert. Dit kan als structurele maatregel of incidenteel, wanneer op een bepaalde plek extra toezicht nodig is. Voor de afweging of het inzetten van cameratoezicht wenselijk is, hanteren wij steeds de volgende criteria: - cameratoezicht is noodzakelijk ter handhaving van de openbare orde en veiligheid; - cameratoezicht bevordert een adequate opsporing. De lokale driehoek besluit over de vraag waar en wanneer cameratoezicht moet worden toegepast. Ten aanzien van de alle punten zal in de loop van 2012 een aanvalsplan worden geformuleerd. Huiselijk geweld Veertig procent van alle aangiften van geweld betreft vormen van huiselijk geweld. Elk voorval verdient de volle aandacht, vanuit de doelstelling het geweld te stoppen. Daarnaast willen we geweld voorkomen. Geweld in de relatiesfeer is niet normaal en die boodschap gaan we de komende jaren nog nadrukkelijker uitdragen. 14 Onze huidige aanpak bij voorkomende gevallen van huiselijk geweld is sterk en effectief. Om meer zicht te krijgen op het ontstaan en voorkomen van huiselijk geweld heeft de gemeente tot 2011 meebetaald aan een leerstoel huiselijk geweld aan de UvT en is het onderzoeksinstituut INTERVICT (van de UvT) gevraagd om verbeterpunten ten aanzien van het gevoerde beleid aan te geven. De verschillende onderzoeksresultaten worden nu gebruikt om - samen met alle partnersde beleidsinhoudelijke koers van het Steunpunt Huiselijk Geweld te bepalen. In dat kader wordt onder andere verkend of een (gedeeltelijke) invoering van een Family Justice Centre mogelijk is. Dit is een centraal punt voor betrokkenen bij huiselijk geweld volgens het one-stop-shop principe, waarbij alle instellingen die betrokken zijn bij de aanpak van het huiselijk geweld in het Zorg en Veiligheidshuis hulp bieden (Justitiële hulp, maatschappelijk werk, gemeentelijke diensten, ondersteuning bij huisvesting enz.). Cliënten kunnen daar persoonlijk terecht en hoeven niet meer langs verschillende instanties te gaan. Verder wordt de komende jaren gewerkt aan het frequenter inzetten van de Wet Tijdelijk Huisverbod. Deze wet wordt 9 Zie Visie Veilige binnenstad

18 vanaf 1 maart 2009 in de regio Midden-Brabant toegepast en maakt het mogelijk om plegers van geweld voor een periode van minimaal 10 dagen de toegang tot zijn of haar eigen huis te ontzeggen. Dossiervorming is een belangrijk aandachtspunt om in meer situaties via deze weg een doorbraak te forceren. We blijven samen met de betrokken partijen scherp op het doorpakken na het huisverbod. Geweld tegen medewerkers met een publieke functie Geweld tegen medewerkers met een publieke functie is onacceptabel en wordt hard aangepakt. In het beleid van het korps Midden en West Brabant is hier in het kader van het programma Veilige Publieke Taak veel aandacht voor. Wij conformeren ons aan dit programma en werken in 2012 uit welke gemeentelijke activiteiten zullen worden uitgevoerd in lijn van dit programma en aanvullend op het huidige beleid van de gemeente (er is reeds een agressieprotocol, ambtenaren volgen agressietrainingen en er wordt gewerkt met interventieteams en bedrijfsopvangteams bij voorkomende problemen). Sleutelwoorden zullen zijn: zicht op zaken, duidelijke protocollen bij grensoverschrijdend gedrag en verdere bewustwording onder ambtenaren. Daarnaast wordt een netwerk opgebouwd, gericht op een uitbreiding van het aantal werkgevers dat zich richt op het verminderen van agressie en geweld tegen hun medewerkers. Vermeldenswaard is ook dat de gemeente op dit moment werkt aan een GIR-systeem: een gemeentelijk incidenten registratiesysteem. Dit systeem helpt de leidinggevende in het proces en bij de procedure bij grensoverschrijdend gedrag en genereert gemeentebrede managementinformatie. Het eerste (proces en procedure) is van belang voor het slachtoffer in het kader van nazorg. Het tweede (managementinformatie) heeft als doel om het aantal dreigingen in beeld te krijgen. Het streven is om het aantal geweldsdelicten zoals opgenomen in de categorie geweld van de gemeentelijke veiligheidsindex - in de uitvoeringsperiode van deze kadernota met 20 procent te reduceren. Deze index omvat de delicten: bedreiging, mishandeling, straatroof, aanranding en verkrachting. Ook moet het aantal overvallen verder worden teruggedrongen in Tilburg, aanhakend bij de landelijke ambities die er ten aanzien van dit delicttype zijn gesteld. 4.3 De zware en georganiseerde misdaad steviger aanpakken Criminaliteit vindt te vaak een basis en voedingsbodem in de georganiseerde criminaliteit. Daarom, en om de verbinding tussen onder- en bovenwereld echt aan te pakken, te voorkomen dat de overheid criminaliteit faciliteert en haar te beschermen tegen criminaliteit moet meer ingezet worden op de bestuurlijke aanpak en op het samen met andere partners doorpakken in het duiden en aanpakken van de criminele infrastructuren in onze gemeente. Dat doen we samen met voor de hand liggende partijen als het OM, de politie, de belastingdienst, het kadaster, de woningbouwcorporaties, maar ook met banken, energieleveranciers, en mogelijke andere partijen zoals makelaars, vastgoedhandelaren etc, die ons daarbij kunnen helpen. De B5 aanpak waar Tilburg nu aan mee doet is een tijdelijke Taskforce, maar de ervaringen smaken naar meer. Het is van belang om meer grip te krijgen op wat er speelt in Tilburg en daar ook een vaste vorm voor te vinden. Via meer grip, willen we meer kunnen meedenken over bestuurlijke bijdragen aan de aanpak van georganiseerde misdaad en willen we ook dit is een concrete doelstelling meer geld kunnen afpakken van Tilburgse criminelen zodat wij dit weer terug kunnen geven aan de Tilburgse samenleving. Van projectmatig naar vast In 2012 worden de B5 ervaringen geëvalueerd. We beschouwen waar we staan en werken een plan van aanpak uit om de omslag te maken van een projectmatige naar een vaste (integrale) aanpak van de georganiseerde misdaad in Tilburg. Een belangrijke richtlijn daarbij is ook het recent uitgewerkte streefbeeld van het RIEC (het regionale informatie en expertisecentrum specifiek gericht op het optimaliseren van de aanpak van de georganiseerde misdaad), waarbij - op grond van een barrièremodel 10 - werd uitgewerkt welke mogelijkheden er zijn bij het gezamenlijk bestrijden van de georganiseerde misdaad. We omarmen dit streefbeeld en werken op grond van de evaluaties en het streefbeeld het plan 10 Dit barrièremodel brengt in kaart welke barrières de overheid en ketenpartners kunnen opwerpen om te voorkomen dat criminele organisaties of personen misbruik maken van legale structuren (vergunningen, identiteitspapieren etc. ). Het behelst een beschrijving van een logistiek proces waarbinnen een bepaald delict verwezenlijkt kan worden. De georganiseerde criminaliteit wordt hierbij als een bedrijfsproces opgevat. Daarbij komen instanties en bedrijven in beeld die een rol kunnen spelen bij het tegenhouden van criminaliteit. 15

19 van aanpak Bestrijding georganiseerde misdaad uit. Nieuw: stuurploeg Om het barrièremodel goed te kunnen uitwerken, in de richting van instanties en bedrijven die een rol zouden kunnen spelen bij de bestrijding van criminaliteit, is het belangrijk goed inzicht te hebben in de context waarbinnen een bepaalde vorm van criminaliteit zich afspeelt. Behalve kennis op het gebied van het criminele bedrijfsproces, is inzicht nodig in het functioneren van de sectoren waarbinnen bepaalde onderdelen van het criminele bedrijfsproces zich afspelen. Zo kan de politie ook zicht krijgen op het relevante netwerk waarbij aansluiting gezocht kan worden, onder andere om de informatiepositie te verbeteren. Het driehoeksoverleg stelt de prioriteiten voor de veiligheids- en overlastaanpak en de integrale aanpak van de georganiseerde misdaad in Tilburg. Ook wordt een stuurploeg geformeerd, om te sturen op de gestelde prioriteiten. De aanpak zoals wij die willen realiseren voor Tilburg moet net als de huidige projectmatige aanpak gekenmerkt worden door integrale samenwerking in het gehele proces: van informatievoorziening, via het gezamenlijk bepalen van de best passende aanpak, tot het in goede onderlinge afstemming uitvoeren van op elkaar aansluitende maatregelen. BIBOB breder toepassen Het breder inzetten van de wet BIBOB (de wet bevordering integriteitbeoordelingen) is één van de ambities in onze bestuurlijke strijd tegen de (georganiseerde) misdaad de komende jaren. In die wet staat aangegeven waar (in welke branches) de overheid vergunning/subsidieaanvragers mag beoordelen op integriteit (dat wil zeggen potentiële inmenging in criminele activiteiten) om mogelijk de aanvraag te weigeren. De gedachte achter deze wet is om vermenging van onderen bovenwereld reeds bij de kiem te smoren. In de wet en het bijbehorende besluit wordt limitatief opgesomd waarvoor de wet kan worden toegepast. Voor de gemeente zijn dat (kort samengevat): a) vergunningen; in het kader van de Drank- en Horecawet, Exploitatievergunningen voor openbare inrichtingen, Omgevingsvergunning voor bouw- en milieuactiviteiten en Transportvergunningen; b) subsidies; als dit in de betreffende subsidieregeling is aangegeven. Subsidieverstrekkers (bestuursorganen) mogen hiervoor zelf de subsidieregeling aanpassen. c) Aanbestedingen; op de sectoren bouw, milieu en ICT, indien het gaat om opdrachten met een aanzienlijke maatschappelijke of economische waarde, waarbij mogelijk misbruik of criminele betrokkenheid aantrekkelijk wordt. Gemeenten bepalen in eigen beleid in welke gevallen en met welke prioriteit een BIBOB-toets uitgevoerd wordt. In het Tilburgs beleid is tot nu toe gekozen voor het toepassen van de wet BIBOB bij aanvragen voor omgevingsvergunningen voor bouwen en milieu (WABO) en bij de aanvragen in de horeca (inclusief coffeeshops, growshops, seksinrichtingen, en dergelijke). Bij het verstrekken van subsidies en bij aanbestedingen wordt momenteel geen toets uitgevoerd. Voor de komende jaren is echter een bredere reikwijdte van de BIBOB toepassing voorzien, onder andere in verband met een aanpassing van de wetgeving per 1 januari Naast enkele procedurele verbeteringen is het nu namelijk mogelijk om de toets ook toe te passen bij vastgoed- en grondtransacties waarbij de overheid betrokken is als civiele partij, bij de exploitatie van speelautomaten en headshops, bij de aanvraag voor evenementen en bij het importeren van vuurwerk. Samen met het RIEC zal worden gekeken hoe dit het best in het Tilburgs toepassingskader kan worden ingevlochten. In de loop van 2012 volgt een voorstel. Meer afpakken Ook het verbeteren van het afpakken (ontnemen) van crimineel verkregen opbrengsten dient een belangrijk onderdeel te gaan worden van de nieuwe, vaste werkwijze ten aanzien van de (georganiseerde) misdaad. Hiermee wordt status ontnomen en wordt voorkomen dat dit vermogen geïnvesteerd wordt in nieuwe criminele activiteiten. 16 Met dit afpakken van illegaal verkregen vermogen is inmiddels goede ervaring opgedaan binnen de Taskforce B5 aanpak. Steeds wordt per groepering en per subject nagegaan wat de meest efficiënte manier is om de illegaal verkregen opbrengsten letterlijk af te pakken. De belastingdienst kijkt dan bijvoorbeeld welke vorderingen er nog open staan en de gemeente kan op haar beurt dwangsommen opleggen, vergunningen intrekken en andere

20 bestuursrechtelijke instrumenten inzetten. Dit middel wordt ten alle tijde naast de strafrechtelijke vervolging ingezet. De samenwerkingsstructuren en ook de ervaring op dit front moeten worden gekoesterd en verdienen een vaste plaats in de Tilburgse aanpak Doorontwikkeling gebiedsgerichte aanpak Wijken waar veiligheidsproblemen samenkomen krijgen op dit moment extra aandacht via de huidige aandachtsgebiedenaanpak. Voor deze wijken worden in wijkveiligheidsplannen meerjarenplannen uitgewerkt gericht op het verbeteren van de leefbaarheid. Met een dergelijke aanpak gaan wij voort. Aanvullend hierop bouwen wij de komende jaren aan een gebiedsgerichte aanpak die een meer gedifferentieerde inzet van middelen mogelijk maakt dáár waar zaken op dát moment het meest problematisch zijn. Een nieuw zenuwcentrum Voor de gebiedsgerichte aanpak is de recent opgerichte afdeling Veiligheid & Wijken van de gemeente het beoogde zenuwcentrum: daar komt straks alle gebiedsinformatie samen, is het gemeentebreed overzicht van meldingen, cijfers en prestaties, en wordt vervolgens op continue basis bijgesteld wat in alle woonwijken, bedrijventerreinen, buitengebieden en winkelgebieden met voorrang aandacht moet krijgen. Waar moeten handhavers en toezichthouders bijvoorbeeld een tandje bij zetten? En waar vragen onderhoudswerkzaamheden extra aandacht, of zijn er bepaalde gezinnen of personen die met nadruk moeten worden geholpen of die op hun gedrag moeten worden aangesproken? De wijktoets zoals die nu in ontwikkeling is moet daarbij gaan helpen (zie ook in paragrafen hierna). Maar ook een betere monitoring van de politiegegevens en van binnenkomende meldingen van problemen (per woonwijk, bedrijventerrein, buitengebied en winkelgebied). De nieuwe wijktoets De wijktoets zoals die nu in ontwikkeling is moet het antwoord zijn op de behoefte aan het beter kunnen differentiëren van gebieden waar met voorrang aan gewerkt moet gaan worden. In deze toets (die voor het eerst in 2012 en vervolgens tweejaarlijks zal worden uitgevoerd) wordt de systeeminformatie gebundeld van gemeente, politie en woningcorporaties. Niet alleen over veiligheid, maar over alle beleidssectoren van de gemeente, te weten ruimte, sociaal, economie- en arbeidsmarkt, veiligheid (en spoorzone). Op basis van deze informatie worden in het licht van bestuurlijke doelen en gebiedskennis - stadsbrede beleidskeuzes gemaakt. Deze worden vervolgens weer doorvertaald naar wat dat betekent per wijk, waarbij de wijken worden ingedeeld in drie categorieën: een basiswijk, een preventiewijk en een aandachtswijk. Zogenaamde basiswijken kunnen rekenen op een basis-voorzieningenpakket, dat voor de hele stad geldt. Voor de preventiewijken worden specifieke speerpunten benoemd. Dat is nieuw. Voor wijken met een samengestelde, complexe problematiek (de aandachtswijken) blijft het beleid dat er integrale plannen worden gemaakt. Schoon, heel en veilig: burgers als mede-agendabepalers Erg belangrijk bij de nadere agendabepaling per wijk, zowel bij handhaving en toezicht 11 als bij het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden in wijken, is dat de klachten van burgers meer gaan doorwegen bij het bepalen van jaarlijkse prioriteiten. Overlastproblemen die hoog scoren in de veiligheidsindex en de wijktoets (als problemen waar burgers last van ondervinden en waarover ook veel klachten binnenkomen) krijgen met voorrang aandacht in wijken. Ook zal verder geëxperimenteerd worden met het actief raadplegen van bewoners (bijvoorbeeld door huisbezoeken uit te voeren in bepaalde straten) om gezamenlijk prioriteiten te kunnen stellen. Dit zorgt voor duidelijk verwachtingenmanagement en resulteert in een aanpak die ook meer zichtbaar is voor bewoners. Hiermee zijn goede ervaringen opgedaan in de Abdijen Torenbuurt. En ook in Zorgvlied zuid werkt men op dit moment op deze manier. De in Rotterdam ontwikkelde aanpak De Buurt Bestuurt zien wij op dit vlak als een bijzonder inspirerend voorbeeld. 11 Zie ook de notitie Prioritaire thema s Toezicht en Handhaving